Nastaran Mollazadeh

‫ﺑﺴﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬

‫ﻋﻨﻮان‪:‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ درﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﻛﺸﻮر و‬ ‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آن )ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ(‬

‫ﻧﺴﺘﺮن ﻣﻼزادﻩ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮﯼ دﮐﺘﺮﯼ ﻣﺤﻴﻂ زﯾﺴﺖ‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫ف‪ -‬اﺣﻤﺪﯼ‪ -‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ)داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ(‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ درﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﻛﺸﻮر و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آن )ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ(‬ ‫ﻧﺴﺘﺮن ﻣﻼزادﻩ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮﯼ دﮐﺘﺮﯼ ﻣﺤﻴﻂ زﯾﺴﺖ‬ ‫ف‪ -‬اﺣﻤﺪﯼ‪ -‬ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ)داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ(‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي را در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ رﺷـﺪ اﻗﺘـﺼﺎدي اﻳﻔـﺎ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻮدن ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺳﻬﻢ آن را در‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﭘ‪‬ﺮرﻧﮓ دﻳﺪه و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻟﮕﻮي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﮕـﺎه ﮔﺮدﺷـﮕﺮي‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺗﻜﺎء ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﭘ‪‬ﺮروﻧﻖ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪه و‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻣﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﻫﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ‪.‬ﺑﺪون آﮔﺎﻫﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻠﻬﺎ و ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻫـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻠﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﻫـﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﺗﻮان ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺟﻬﺖ آن‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﮔﺮدﺷﮕﺮي اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي آن ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﻮرد ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺑﺎﻻي ﮔﺮدﺷﮕﺮي‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش اﻣﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮي و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ و ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺳﻄﺢ اﺷﺘﻐﺎﻟﺪر ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺮدﺷﮕﺮي ‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻻزم و ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺮان داراي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﺑﻪ وﻳﮋه ﮔﺮدﺷﮕﺮي روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز آن و ﻃﺮاﺣـﻲ ﻗﻄـﺐ ﻫـﺎي ﺟـﺎذب‬ ‫ﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ و اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﺘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺑﺎ اﻳﺠﺎد زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي اﺷﺘﻐﺎل در ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي روﺳﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳـﺘﺎﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﻔﻆ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ و ﻗﻮﻣﻴﺘﻬﺎ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق روزاﻓﺰون ﻣـﺮدم ﺷـﻬﺮﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي اﻧـﺪك ﮔﺮدﺷـﮕﺮي‬ ‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻢ درآﻣﺪ ﺷﻬﺮي و روﺳﺘﺎﻳﻲ را ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺳﺎزد و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺗﻮان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي و ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺳـﻮد آوري ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺧﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ و ارزﺷـﻬﺎي آﻧﻬـﺎ در ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﺪت‪ ،‬اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳـﺎزي در ﺧـﺼﻮص اﻫﻤﻴـﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ و اﺳـﺘﻔﺎده ﺻـﺤﻴﺢ از اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و ﺳـﭙﺲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫اﻛﻮﺗﻮرﻳــــــﺴﻢ در ﻣﻨــــــﺎﻃﻖ ﺑــــــﺎ ﻫﻤﻜــــــﺎري ﻣــــــﺮدم و ﺗــــــﺸﻜﻠﻬﺎي ﻣﺮدﻣــــــﻲ ﻣﺤﻠــــــﻲ اﺳــــــﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻤـــﺎت ﻛﻠﻴـــﺪي‪ :‬ﺗـــﺎﻻب‪ ،‬اﻛﻮﺗﻮرﻳـــﺴﻢ‪ ،‬ﻣـــﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدﻣـــﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳـــﻌﻪ روﺳـــﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﮔﺮدﺷـــﮕﺮي‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫اﻳﺮان داراي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻫﺰار زﻳﺴﺘﮕﺎه ﺗﺎﻻﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ‪ 84‬ﺗﺎﻻب داراي ارزش ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫‪ 22‬ﺗﺎﻻب ﻧﻴﺰ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن راﻣﺴﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺎ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﭘﺮﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻢ ﺗـﺮﻳﻦ ارزش ﻫـﺎي ﺗـﺎﻻب ﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻨـﻮع‬ ‫زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﺳﻔﺮه ﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ و ﭼﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷـﻲ از ﺳـﻴﻼب ‪ ،‬ﺗـﺼﻔﻴﻪ آب ‪ ،‬ﺗـﺎﻣﻴﻦ آب ﺷـﺮب ‪،‬‬ ‫ﻛﺸﺎورزي و ﺻﻨﻌﺖ ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ زﻳﺴﺘﮕﺎه آﺑﺰﻳﺎن ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن آﺑﺰي و ﻛﻨﺎر آﺑﺰي و دوزﻳﺴﺘﺎن و اﻳﺠـﺎد ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎي ﺟـﺬاب ﺑـﺮاي‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮدي اﺳﺖ ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در اﻳﺮان و ﺳﺮ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺟﻬﺎن ‪ ،‬ﺗﺎﻻب ﻫﺎ در ﺧﻄﺮﻧﺎﺑﻮدي ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﺟــــــــــﺪي و ﺑــــــــــﺎ ﺳــــــــــﺮﻋﺘﻲ روزاﻓــــــــــﺰون ﺗﺨﺮﻳــــــــــﺐ ﻣــــــــــﻲ ﺷــــــــــﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﻌﻬﺪات ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن در ﭼﺎرﭼﻮب ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ ‪ ،‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺗﺎﻻب ﻫﺎ )راﻣﺴﺮ ‪ (1971‬و ﺑﺮ ﺧـﻼف‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺴﻤﻦ ﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ آﺳﻴﺐ ﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان روزاﻓﺰون ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ در ﺟﻬﺎن ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻴﺸﻤﺎر ﺗﺎﻻب ﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ اﻳﻦ ﺑﺤـﺮان و آﺳـﻴﺐ‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺗﺎﻻب ﻫﺎي اﻳﺮان ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻋﻠﻞ رﻳﺸﻪ اي ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻧﺎﺑﻮدي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺗﺎﻻب ﻫﺎي اﻳﺮان از ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻫـﺎ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪه آﺑﺰي از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﺴﻴﺮ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻗﺸﻼﻗﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ از اﻳﻦ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﻗﺎﻣﺘﮕـﺎه‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻌﺪد ﺗﺎﻻب ﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻏﺬا و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺗـﺎﻻﺑﻲ و ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮدن اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را در زﻣﺮه ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ و ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ زﻳﺴﺖ ﺑﻮم ﻫﺎي ﺟﻬـﺎن ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮر ﭘﻬﻨﺎور اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻮع ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓـﺮد اﻗﻠﻴﻤـﻲ‪ ،‬ﻫﻤـﻮاره ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻨﻲ و ﺳﻮدآور ﺑﻬﺮهاي ﻧﺠﺴﺘﻪ و ﺳﻬﻢ ﺧﻮد را از درآﻣﺪﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻛﺴﺐ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ و ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﮔﺮدﺷـﮕﺮي ﻣﺘﻨـﻮع ﻫﻨـﻮز ﻣـﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳـﻌﻪ از ﺑـﺴﺘﺮ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻃﻲ ﻧﻨﻤﻮده و راه ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺮوﻧﺪادﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮرﻳـﺴﻢ ﺑـﻮﻳﮋه در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺗـﺎﻻﺑﻲ در‬ ‫ﭘﻴﺶ دارد‪ .‬اﻣﺮوزه اﺳﺘﻘﺮار ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت در ﺣﺎﺷﻴﻪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺣﻞ ﺗﺎﻻب‪ ،‬رﻫﺎ ﺳﺎزي اﻧﺒﻮه زﺑﺎﻟﻪ در ﺣـﺮﻳﻢ ﺗـﺎﻻب و ورود‬ ‫ﻓﺎﺿﻼب واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﺮ در اﻃﺮاف ﺗﺎﻻب و ‪ ...‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﻌﻀﻼت ﻋﻤﺪه زﻳـﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ در اﻳـﺮان‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﻛﺸﻮر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺸﻜﺎﻧﺪن اراﺿﻲ ﺣﺎﺷـﻴﻪ اي اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ و ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛـﺎرﺑﺮي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﺗﺎﻻب ﻫﺎ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈـﺎت زﻳـﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ و ورود ﭘـﺴﺎب ﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺸﺎورزي آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﻮم دﻓﻊ آﻓﺎت ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻣﻴـﺴﺮ‬ ‫ﺑﻮده اراﺿﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪ اي ﺗﺎﻻب ﻫﺎ را ﺧﺸﻜﺎﻧﺪه و آن را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزي ﻛﺮده اﻧـﺪ‪ .‬اﻓـﺰون ﺑـﺮ اﻳـﻦ از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺎ اﻏﻠﺐ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺣﻮزه آﺑﺮﻳﺰ ﺧﻮد ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻛﻤﺘﺮ آﺑﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻛﺸﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫و ﺣﻖ آﺑﻪ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈـﺎت زﻳـﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ در اﻳـﻦ‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻫﺎ ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺰان ورودي ﺑﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺿـﻤﻦ آﻧﻜـﻪ وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان دﺑﻲ آب ﻛﻢ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن آﻟﻮدﮔﻲ ﺷـﺪﻳﺪ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﺑﻮدن آب ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ روﻧﺪ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺎﻻب ﻫﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧـﺮژي‪ ،‬ﺗﻔـﺮج‪ ،‬ﺗﻮرﻳـﺴﻢ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬آﻣﻮزﺷﻲ و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ و ﻧﻈﺎم ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻓﻠﺬا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻮﺛﺮ و ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻲ از اﻟﺰاﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ و ﻳﻜﻲ از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﺎﻳـﺪار‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻮﻳﮋه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ وﺟﻮد دارد؛ اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﺿﺮوري‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ در ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻇﺮف ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎرﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺪه ﻣﻮاﻧﻊ و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار ﺗﻮرﻳـﺴﻢ‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺳﺎﺳﻲ" اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از آن" "ﻓﺮﻫﻨـﮓ و دﻳـﺪﮔﺎه ﮔﺮدﺷـﮕﺮي در‬ ‫اﻳﺮان و ﻧﺤﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع" ‪" ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻻزم ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻃﺒﻴﻌﺖ"‪" ،‬اراﺋﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻣﺮدم ﭘﺴﻨﺪ " و "ﻫﺪفﮔﺬاري در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺧـﺎرﺟﻲ" ﭘـﻲﮔﻴـﺮي ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬاران و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﺑﺨﺸﻲﺑﻮدن ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﺪوﻳﻦ اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻧﻴﺰ ﻗـﺸﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣـﺮدم ﻧﻴـﺰ در ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اﺳﺎﺳـﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮي در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﺑﺼﻮرت ﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﻳﻔـﺎ ﻧﻤـﻮده وﺑـﺎ ﺗﻌﺎﻣـﻞ و ﺗﻌﺮﻳـﻒ رواﺑـﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ و‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﻚ ﺑﺨﺶﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻳﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﻨـﺎنﻛـﻪ از‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ و اﻳﺠﺎد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﺷﺘﻐﺎﻟﺰاﻳﻲ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﻻﻳﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫رﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ و ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻳﻦ ﻫﺪف ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﭘﺎﻳـﺪار‬ ‫ﺑﻮﻳﺰه اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ و ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﺼﻮص ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ روﻳﻜﺮدﻫـﺎي ﻣـﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺗـﺪوﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ ﻧﮕﺮش ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﭼﺮاﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﺗﺎﻻب ﻫﺎ را ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎز آب ﺷﺮب ‪ ،‬آب ﻛﺸﺎورزي و ‪ ...‬ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ارزﺷـﻬﺎي آن ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬از‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﺪم ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ارﮔﺎﻧﻬﺎي دﺧﻴﻞ در ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗـﺎﻻب ﻫـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻛﺮد زﻳﺮا ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﻛﺸﻮر ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﻳﻚ ارﮔﺎن ﺧﺎص ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‪ ،‬وزارت ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺷﻴﻼت و‪ ...‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ ﺑـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ در ﺧـﺼﻮص ﺣﻔﺎﻇـﺖ از‬ ‫ﺗﺎﻻب ﻫﺎ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ ﻟﺬا ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ذﻳﺮﺑﻂ در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ اﻳﺠـﺎد ﻧـﺸﻮد ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ رﻓـﻊ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻮع زﻳﺴﺘﻲ و ﺗﺨﺮﻳﺐ در ﺗﺎﻻب ﻫﺎ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ و آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮدم و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻳﻜﻲ از ﺿﺮوري ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺑـﺴﺰاﻳﻲ در‬ ‫ارﺗﻘﺎ ﺳﻄﺢ ﻛﻴﻔﻲ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و ﺳﭙﺲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

‫اﻋﻀﺎي ﻣﺘﻌﺎﻫﺪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ )راﻣﺴﺮ( در ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 6/3‬ﮔﺰارش ﺳﺎل‪ 1999‬ﺧﻮد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﻮﻣﻲ‬ ‫اﻃﺮاف ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ داﺷﺘﻪ و داﻧﺶ ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﺗﻤـﺎﻳﻼت ﺷـﺎﺧﺺ و ﻣﺜﺒﺘـﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺎﻻب دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺟﻠﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺻـﺤﻴﺢ از ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ ﺑـﺮ ارﺗﻘـﺎء ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺰود و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﺮدم در ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﻛﻪ از ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺮداري ﻣﻌﻘﻮل از ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮد ﺳﻬﻴﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻋﻀﺎي ﻣﺘﻌﺎﻫﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﺤﻠﻲ و ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي ﺑﺎ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎي اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮده و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﺠﺎد ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﻛﻤﻜﻬﺎي ﻣﻔﻴﺪي ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان روﺷﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم ﺑﻮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﺷﺮﻛﺖ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ ﻣﺤﺮوم ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم در ﺧﺼﻮص ﺣﻔـﻆ اﻫﻤﻴـﺖ و ارزش ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﺎﻳـﺪار ﺗﻮرﻳـﺴﻢ در‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ دارﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر اﺻﻮﻟﻲ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻔﺮﺟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ از اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺗﻔﺮﺟﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻗﻴﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺮدم از ﻛـﺪام ﻧﻘﻄـﻪ و ﭼﮕﻮﻧـﻪ وارد اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻛﺠﺎ اﺣﺪاث ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ اﻗﺪاﻣﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛـﻪ ﺗﻔﺮﺟﮕـﺎه‬ ‫درﺳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﺮﺟﮕﺎه ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوز ﺗﺎﻻب ﻫﺎي ﻣﺎ ﻧﺎﺑﻮد‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ در ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻗﻌﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺿـﻮاﺑﻂ اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻫﺪاف اﻳﺠﺎد ﭘﺎرك ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮرﻳﺴﻢ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ در درازﻣﺪت اﻳﻦ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ از زد و ﺑﻨﺪﻫﺎ و ﺗﺨﺮﻳﺐ زﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﺗﺒﺪﻳﻞ اراﺿﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘـﻲ ﻣـﺮدم‬ ‫وارد اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻮﻧﺪ و آﮔﺎﻫﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود دﻳﮕﺮ اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ دﺳـﺘﺎوﻳﺰ‬ ‫اﻫﺪاف ﺳﻮدﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﻮ ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻛﻠﻴﺪ ﺣﻔﺎﻇﺖ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻤﻲ در ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣﺤـﻴﻂ زﻳـﺴﺖ و ﻧﻴـﺰ ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ درﮔﻴﺮ آن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻮد ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري آن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﺻﻠﻲ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ و ﺣـﻀﻮر آﻧﻬـﺎ در اﻳـﻦ ﭼﺮﺧـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ اﺑﺘـﺪا ﺑـﺎ‬ ‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت از ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮي و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﭘـﺴﺎب اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑﻪ ﻛﺠﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻦ آﻧﻜﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و اﻛﻮﻟﻮژي در اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻟﺤـــــﺎظ ﺷـــــﻮد‪ .‬در اﻳـــــﻦ ﺻـــــﻮرت اﻛﻮﺗﻮرﻳـــــﺴﻢ ﺑـــــﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـــــﺖ ﻫﻤـــــﺮاه ﺧﻮاﻫـــــﺪ ﺑـــــﻮد ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ راه ﺣﻞ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ‪،‬از دﻳـﺪﮔﺎه اﻛﻮﺗﻮرﻳـﺴﻢ ﭘﺎﻳـﺪار‪ ،‬ﻣـﺮدم ﺣـﻖ دارﻧـﺪ از‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻨﺘﻬﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺷﻴﻮه اي ﻛﻪ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن ﻧﺴﻞ آﺗﻲ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻏﻔﻠﺖ از ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺖ و ﭘﺎﺳﺪاري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻜﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺗـﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ و اﻳﻦ روﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد‪.‬‬

‫در واﻗﻊ از دﻳﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ و راه ﺣﻞ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﻛﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﺑﺎ رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫ﺿﻮاﺑﻂ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارﺷﻤﻨﺪ را ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲ ﺳﺎزد و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ آﮔﺎﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ آﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣـﺎﻧﻊ از ﺷـﻜﺎر ﻏﻴﺮﻣﺠـﺎز‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳـﺐ‪،‬‬ ‫آﺗﺶ ﺳﻮزي‪ ،‬رﻳﺰش ﻓﺎﺿﻼب و زﺑﺎﻟﻪ و ﭼﺮاي ﺑﻲ روﻳﻪ دام ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آن ارزﺷﻬﺎي ﻣﻠﻲ و ﻗـﻮﻣﻴﺘﻲ وﻳـﮋه ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻴﺰ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺮﻛﻤﻦ ﻧﺸﻴﻦ اﻳﺮان ﻛﻪ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎب ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ آﻻﮔـﻞ‪ ،‬آﻛﻤﺎﮔـﻞ و‬ ‫آﺟﻲ ﮔﻞ در آن واﻗﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ‪ .‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻛﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺼﻮرت ﭘﺎﻳﺪار ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺟـﺬب‬ ‫ﮔﺮدﺷﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻧﻴﺰ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮﻣﻲ ﻳﻜﻲ از اﻗﻮام اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ و ﺣﻔﻆ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد و رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي و اﺷﺘﻐﺎل زاﻳﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮدد ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺧﻮد آداب و رﺳﻮم ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮدي ﻧﻈﻴﺮ رﻗﺺ ﺧﻨﺠـﺮ ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺑﻘﻪ‬ ‫اﺳﺐ دواﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺗﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ﺟﻮاﻫﺮ‪ ،‬آﻻﭼﻴﻖﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ و ‪ ...‬دارد و ﺑﺮاي ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺟﺬاب اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ اﻳﺮان اﻣﻜﺎﻧﺎت رﻓﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮدﺷـﮕﺮان و ﻣـﺴﺎﻓﺮان اﻳﺠـﺎد ﻧـﺸﺪه و ﺳﻴﺎﺳـﺘﮕﺬاري و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺮات ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮان اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻤـﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﺮان‬ ‫داراي ﺗﺎﻻﺑﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش ﺗﻔﺮﺟﮕﺎﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺻﻮﻟﻲ ﺟﺬب ﮔﺮدﺷـﮕﺮ در ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ‪ ،‬ﻣـﻮﺛﺮ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت رﻓﺎﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻳﻘﻬﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﺑﻲﺷﻤﺎري را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺷﺘﻐﺎﻟﺰاﻳﻲ و درآﻣﺪزاﻳﻲ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻃﺒﻴﻌﺖ را در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ ﻳﺎدآوري اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ روﻳﻜﺮد ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫در ﺟﻬﺎن ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺟﻮاﺑﮕﻮي رﺷﺪ روزاﻓﺰون ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ اﻗـﺪام در ﺧـﺼﻮص ﺣﻔﺎﻇـﺖ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﭘﺎﻳﺪار از ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن روﻳﻜﺮد ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي روﻳﻜﺮد ﺳـﻨﺘﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖ ﺑﻮﻣﻲ ﻣﺮدم و ﺣﻴﺎت آﻧﻬﺎ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه اي ﺑﺎ روش ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎده ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻔﻆ اﻛﻮﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﺣﻴﺎي اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻳـﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮان و ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﻲ اﮔﺮ از ارزش ﻫﺎ و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺗﺎﻻب ﻫﺎ آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ و اﮔـﺮ در ﻣﻮﻟﻔـﻪ ﻫـﺎي ﻛﻠﻴـﺪي‬ ‫ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ دﺧﺎﻟﺖ داده ﺷﻮﻧﺪ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺗﺎﻻب ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻤـﺎم ﺗﻌﻬـﺪاﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﺎﻻب ﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻮرﻳﺴﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﻘﺶ ﺟﺪي‪ ،‬ﻣﻬﻢ و ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﻣـﺮدم و ﺗـﺸﻜﻞ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮدﻣﻲ را در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص از ﻳﺎد ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﻮﻳﻪ ﺑﻮده ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﻲ و ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪار و در‬ ‫ﺑﺤﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﺳﻴﺒﻬﺎي وارده و ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻓﺘﺎدن ﮔﺴﺘﺮده ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي اﻳﻦ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ و در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺬر از اﻳﻦ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﻳﻬﺎي ﺟﺎﻣﻊ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺎﻣﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣـﻮﺛﺮ و‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳـﺴﺖ ﺑـﻮﻣﻲ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﻣـﺮدم و‬ ‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ ﺗﺮوﻳﺞ ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺗﻮان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗـﺎﻻﺑﻲ و ﺑـﻮﻳﮋه‬ ‫ﺗﻮرﻳﺴﻢ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ روﺷﻬﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺗﺎﻻﺑﻬـﺎ ﺑـﺼﻮرت ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬ ‫آورده ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺳﺖ و اﻣﻴﺪ ﻣﻲ رود ﺑﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﮔـﺎم ﺑـﻪ ﮔـﺎم روﺷـﻬﺎي ﺣﻔـﺎﻇﺘﻲ و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺻﻮﻟﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﻣﻴﺪوارﻛﻨﻨﺪه اي ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬ ‫•‬

‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﺻﻮﻟﻲ ﺟﺬب ﮔﺮدﺷﮕﺮ در ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ‪،‬‬ ‫اﻳﺠﺎد اﻣﻜﺎن ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﺣﻔﻆ ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫و ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ )ﺗﻮرﻳﺴﻢ( در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮاي اﻫﺎﻟﻲ ﺑﻮﻣﻲ و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺎﻧﻮار در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺗﻮان‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳﺘﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳﺘﻲ‬ ‫اﻗﻮام ﺗﺮﻛﻤﻦ و ‪(...‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ اﻟﮕﻮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻴﺪ و ﺻﻴﺎدي در ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ )ﺑﻮﻳﮋه ﺗﺎﻻﺑﻬﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن راﻣﺴﺮ( در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬ ‫ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖ ﺑﻮﻣﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ان ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻨﺘﻲ‬

‫• اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ و ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ در روﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ در ﺧﺼﻮص ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ‬ ‫• در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار ﺗﻮرﻳﺴﻢ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﻻﺑﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﻲ و ﺳﻤﻦ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺎﺧﺬ‬ ‫داﻧـﺸﮕﺎه‬-(‫ ﭘﺎﻳـﺎن ﻧﺎﻣـﻪ)ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﻲ ارﺷـﺪ‬،‫ﺣﻤﺰه رﺳﺘﻢ ﭘﻮرﻛـﺎﻛﺮودي‬/ ,‫ ﻃﺮاﺣﻲ اﻟﮕﻮي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻴﺪ و ﺻﻴﺎدي ﺗﺎﻻب اﻧﺰﻟﻲ‬.1

.1380،‫ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬،‫ﺗﻬﺮان‬ ECOTOURISM IN WETLANDS CAUSES LOSS OF BIODIVERSITY, CHOUDARY, K. ET AL., CURRENT SCIENCE, VOL. 95, NO. 11, 10 DECEMBER 2008 DANUBE RIVER WETLANDS ECOTOURISM DESTINATION ACTION PLAN FOR ECOTOURISM DESTINATION, WETLANDS RESTORATION AND POLLUTION REDUCTION PROJECT,2003 ECO TOURISM, LOCAL COMMUNITY AND PARTNERS FOR WETLAND IN LOWER KINABATANGAN AREA OF SABAH, MANAGING TRANSBOUNDARY WATER RESOURCES IN THE ESCWA REGION: UTILIZATION, MANAGEMENT AND COOPERATION, IN: UNITED NATIONS, AL-JAYYOUSI, O.R 1998 ECONOMIC AND SOCIAL COMMISSION FOR WESTERN ASIA, A CONCEPTUAL FRAMEWORK FOR THE MANAGEMENT OF SHARED WATER RESOURCES IN THE ESCWA REGION, PUBLICATION E/ESCWA/ ENR/1997/7, NEW YORK, UNESCWA. CHAPTER VI. ECO-TOURISM AS A MEANS OF CONSERVING WETLANDS, CARLISLE A. PEMBERTON AND KATHLEEN MADER-CHARLES, DEPARTMENT OF AGRICULTURAL ECONOMICS AND EXTENSION UNIVERSITY OF THE WEST INDIES,ST AUGUSTINE, TRINIDAD AND TOBAGO.2004 COSGROVE, W.J. AND RIJSBERMAN, F.R 2000: WORLD WATER VISION, MAKING WATER EVERYBODY’S BUSINESS, EARTH SCAN, LONDON. P. IXX. DAILY, G, C 1997: NATURE’S SERVICES: SOCIAL DEPENDENCE ON NATURAL ECOSYSTEMS. WASHINGTON, ISLAND PRESS, 392P. FALKENMARK, M 2001: THE GREATEST WATER PROBLEM. THE INABILITY TO LINK ENVIRONMENTAL SECURITY, WATER SECURITY AND FOOD SECURITY. INTERNATIONAL JOURNAL OF WATER RESOURCE DEVELOPMENT 17(4). PP.539-54. GARDINER, J., THOMPSON, K. AND NEWSON, M 1994. INTEGRATED WATERSHED/RIVER CATCHMENT PLANNING AND MANAGEMENT: A COMPARISON OF SELECTED CANADIAN AND UNITED KINGDOM EXPERIENCES, JOURNAL OF ENVIRONMENTAL PLANNING AND MANAGEMENT, 37(1)PP-53-67. GHAZI, I 2002: WATER RESOURCES MANAGEMENT AND PLANNING IN IRAN: THE CHALLENGES OF THE THIRD DEVELOPMENT PLAN. RESEARCH BULLETIN, ISFAHAN UNIVERSITY, (UNDER PUBLICATION). HOSSEINI ABARI, S.H 2000: THE WATER USE AND SOCIAL ORGANIZATION IN THE DESERT BORDER OF IRAN (THE ZAYANDEH-RUD RIVER). THE GEOGRAPHER, 47 (2), JULY, ALIGARH MUSLIM UNIVERSITY, ALIGARH. PP. 1-15.

SADLER, B. AND BOXTER, M (1998) GUIDE TO ENVIRONMENTAL MANAGEMENT, ENVIRONMENTAL ASSESSMENT, 6(2) PP. 15-20. RAMACHANDRA, T. V. 2001. “RESTORATION AND MANAGEMENT STRATEGIES OF WETLANDS IN DEVELOPING COUNTRIES”. THE GREENDISK ENVIRONMENTAL JOURNAL. [CITED 13TH JANUARY, 2004] AVAILABLE THE RAMSAR CONVENTION ON WETLANDS. RAMSAR ADVISORY MISSIONS: REPORT NO. 39, NARIVA SWAMP (1999). [CITED 8TH AUGUST, 2003]