Mlodziezowe Organizacje Antykomunistyczne W Plocku 1945 1953

Instytut Pamięci Narodowej MŁODZIEŻOWE ORGANIZACJE ANTYKOMUNISTYCZNE W PŁOCKU 1948-1953 Jacek Pawłowicz POLSKI ZWIĄZEK POWSTAŃCZY Powstał w Płocku w kwietniu 1945 r. jako lokalna, antykomunistyczna inicjatywa byłych żołnierzy Armii Krajowej oraz młodzieży gimnazjalnej. Obejmował swoim działaniem samo miasto Płock oraz najbliższe gminy. Komendantem PZP był Marceli Kowalski "Okrzeja", w skład sztabu wchodzili: Jan Tomczak "Maks" (zastępca komendanta), Jerzy Pełka "Żbik", Adam Nuszkiewicz "Nusek", Stanisław Byttner "Grot", Aleksander Chabowski "Lampart". Organizacja podzielona była na 7 drużyn liczących od 5 do 10 żołnierzy. Przeprowadzili kilka akcji rozbrojeniowych i porządkowych skierowanych przeciw członkom PPR i funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa. Jedną z najważniejszych była próba wysadzenia, stojącego w Płocku pomnika wdzięczności Armii Czerwonej. Podłożony przez Stanisława Pestę "Lwa" ładunek okazał się jednak zbyt słaby. Poza działalnością zbrojną organizacja prowadziła działalność propagandową, wydając drukowany przez Lesława Woyno "Murzyna", Wiesława Pawlaka "Izy" i Jerzego Szewczyka "Lota", "Biuletyn Informacyjny". W styczniu 1946 r. PZP nawiązał kontakt z warszawską strukturą Zrzeszenia WiN, który ze względu na aresztowanie członków sztabu PZP oraz większość żołnierzy, nie został rozwinięty. Przeprowadzona w lutym 1946 r. przez PUBP w Płocku akcja rozbicia Związku doprowadziła do aresztowania 27 żołnierzy, z których 22 skazano na wyroki od dożywocia do 1 roku więzienia. Marceli Kowalski "Okrzeja" zmarł w więzieniu w Płocku 22 września 1948 r.

"ORLĘTA" Młodzieżowa organizacja "Orlęta" powstała w Płocku, jesienią 1948 r., w kilka tygodni po rozbiciu 11 Grupy Operacyjnej NSZ. Inicjatorem powstania, i jednocześnie komendantem był Andrzej Jędrzejewski "Jerzy", "Pułkownik". Celem organizacji było zwalczanie narzuconego Polsce ustroju komunistycznego poprzez drukowanie i kolportowanie ulotek wzywających do oporu społecznego oraz przygotowywanie się do walki z "nowym okupantem" (w tym celu gromadzono także broń). Drukowane przez Bronisławę Sumińską i Danutę Dąbrowską ulotki, w formie odezwy gen. Władysława Andersa, kolportowane były m.in. na terenie Borowiczek[1]. Organizacja była niezależną inicjatywą młodzieży płockiej i nie posiadała kontaktu z ukrywającymi się żołnierzami NSZ, NZW lub ROAK. UB zlikwidowało działalność "Orląt" na przełomie 1949 i 1950 r. [2] Członkowie organizacji sądzeni przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie zostali skazani na długoletnie wyroki więzienia[3].

Strony 1/3

Instytut Pamięci Narodowej

DZIECI ZIEMI PŁOCKIEJ Organizacja powstała w marcu 1953 r., z inicjatywy uczniów gimnazjum im. Stanisława Małachowskiego w Płocku, Wojciecha Mieczysława Rydzewskiego i Wiesława Nowakowskiego. W jej skład wchodzili uczniowie płockich szkół średnich. Liczyła ok. 15 osób. W pierwszym okresie istnienia organizacji, działalność jej członków ograniczała się do uczestniczenia w zebraniach, dyskutowania o najnowszej historii Polski, słuchania Radia Wolna Europa i BBC. Na przełomie 1953 i 1954 r. utworzona została dowodzona przez Wojciecha Rydzewskiego struktura organizacyjna. W jej skład weszły trzy sekcje: "Małachowianki" - dowodzona przez Lecha Lisickiego, "Specjalna" - dowodzona przez Wiesława Nowakowskiego (pełnił jednocześnie funkcję zastępcy Rydzewskiego) i "Miejska" - dowodzona przez Zbigniewa Szadkowskiego. Głównym celem organizacji "Dzieci Ziemi Płockiej" było prowadzenie antykomunistycznej propagandy. Jej członkowie drukowali i rozrzucali na ulicach Płocka ulotki wzywające do oporu wobec władz komunistycznych. W przededniu świąt 1 maja i 22 lipca 1954 r. przeprowadzili akcję malowania antykomunistycznych napisów na murach. W celu zdobycia broni przeprowadzili kilka nieudanych prób rozbrojenia funkcjonariuszy MO. Organizacja została zlikwidowana przez UB we wrześniu 1954r. Ośmiu jej członków: Wojciech Rydzewski, Zbigniew Szadkowski, Wiesław Nowakowski, Jerzy Zdancewicz, Lech Lisicki, Zbigniew Wójcik, Wiesław Frede, Wiesław Jachimiuk, sądzeni przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazani zostali na wyroki od 1 do 6 lat więzienia[4]. "Dzieci Ziemi Płockiej" były ostatnią organizacją antykomunistyczną jaka została zlikwidowana na Mazowszu Zachodnim w latach terroru stalinowskiego.

[1] Treść jednej z ulotek podaje szef PUBP w Płocku w piśmie z 7 kwietnia 1949 r., L.Dz. AF-1782/49, kierowanym do naczelnika Wudziału V WUBP w Warszawie: ODEZWA NACZELNEGO WODZA ARMII KRAJOWEJ RODACY ! Wybija godzinaw której będziemy mogli pomścić krzywdy zadane nam przez bolszewickich siepaczy, odwiecznych wrogów Rzeczypospolitej. RODACY ! Gdy wybije stosowna chwila chwytajcie za broń!!! Pamiętajcie iż obecny ustrój RP jest sprawowany przez zwolenników Bolszewizmu, który coraz więcej zalewa nasz kraj!!!

Strony 2/3

Instytut Pamięci Narodowej

MATKI - OJCOWIE Synowie Wasi są poza granicami kraju Ojczystego nie są zdrajcami lecz bojownikami o wolność kraju. III WOJNA ŚWIATOWA Przyjdzie czas w którym wojna światowa zasłoni horyzonty Europy nie po to by przynieść milionowe zyski handlarzom śmierci lecz by uchronić świat, zwłaszcza Europę przed zalewem Bolszewizmu!!! WSTĘPUJCIE W SZEREGI ARMII KRAJOWEJ, KTÓRA JEST WYZWOLICIELKĄ NASZEJ OJCZYZNY!!!

Londyn 1 stycznia 1949 r. Naczelny Wódz Wojsk Polskich Generał Władysław Anders

[2] Według zachowanych materiałów archiwalnych organizacja "Orlęta" liczyła ok. 9 członków z których 5 stanęło przed sądem. Zdekonspirowana została w związku z prowadzoną przez MBP grą operacyjną mającą na celu wciągnięci do tzw. V Komendy WiN, Bronisława Jędrzejewskiego, ojca Andrzeja. Częstym gościem w Płocku był wówczas prowokator UB Stefan Sieńko. [3] Akta sprawy Andrzeja Jędrzejewskiego i Bronisławy Sumińskiej oraz innych. [4] Akta sprawy Mieczysława Wojciecha Rydzewskiego, sygn. Sr. 358/54.

Strony 3/3