Mirasgedis-impacts Med V02

Αθήνα, 6 Νοεμβρίου 2008

H Μεσόγειος Ευάλωτη στην Κλιματική Αλλαγή

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής Ερευνητής Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Ομάδα Ενεργειακού Σχεδιασμού, Κλιματικής Αλλαγής & Βιώσιμης Ανάπτυξης [email protected]

Αποκλίσεις της μέσης θερμοκρασίας από τις κλιματικές τιμές τον Αύγουστο 2009 (NOAA, 17Sept2009)

Δομή της παρουσίασης  Το κλίμα αλλάζει - Προβλέψεις εξέλιξης

του κλίματος στη Μεσόγειο.  Κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής της Μεσογείου.  Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο.  Επιπτώσεις στην Ελλάδα.

IPCC AR4: Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στη Μεσόγειο

IPCC AR4: Μεταβολές στη θερμοκρασία και στη βροχόπτωση με βάση το σενάριο Α1Β

Αριθμός ημερών το έτος με μέγιστη θερμοκρασία πάνω από 30 οC

Εξέλιξη του κλίματος στην Ελλάδα

Αριθμός ημερών πάνω από συγκεκριμένα επίπεδα θερμοκρασίας στην Αθήνα

Συχνότητα εμφάνισης 6 συνεχόμενων ημερών με μέγιστη θερμοκρασία 5 οC πάνω από τον κλιματικό μέσο όρο στην Αθήνα

Αποτελέσματα PRECIS: μέση μηνιαία μέγιστη θερμοκρασία Τm ax - Θεσσαλ ονίκη

45

50

40

45

35

40

30

35

25

30

T ( o C)

T ( oC)

Τm ax - Αθήνα

20

25 20

15

15

10

10

5

5

0 1

2

3

4

5

6

7

Παρόν κλίμα (1961-1990) B2 (2071-2100)

8

9

10 11 12 0 Μήνας

A2 (2071-2100)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 Μήν

Παρόν κλίμα (1961-1990) A2 (2071-2100) B2 (2071-2100)

Αποτελέσματα PRECIS: επεισόδια καύσωνα Αθήνα

1961-1990 2071-2100

Αριθμός ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω >37 οC

195

1925 (987%)

Αριθμός ημερών με μέγιστη θερμοκρασία άνω >40 οC

28

1078 (3850%)

Δομή της παρουσίασης  Το κλίμα αλλάζει - Προβλέψεις εξέλιξης

του κλίματος στη Μεσόγειο.  Κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής της Μεσογείου.  Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο.  Επιπτώσεις στην Ελλάδα.

Προφίλ χωρών της Μεσογείου

Β

Ο ρόλος του αγροτικού τομέα

Ο ρόλος του τουριστικού τομέα Εξέλιξη του αριθμού διανυκτερεύσεων (σε εκατομ.) σε τουριστικές περιοχές της Μεσογείου

Ζήτηση νερού και ηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική μεσόγειο

Δομή της παρουσίασης  Το κλίμα αλλάζει - Προβλέψεις εξέλιξης του

κλίματος στη Μεσόγειο.  Κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής της Μεσογείου.  Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο.  Επιπτώσεις στην Ελλάδα.  Αναγκαιότητα για προσαρμογή και μείωση των εκπομπών.

Επιπτώσεις στη Γεωργία  Αλλαγή συντελεστών γεωργικής παραγωγής  Αλλαγή των κλιματικών συνθηκών (θερμοκρασία, βροχόπτωση, ακραία καιρικά φαινόμενα).  Μεταβολές στη διαθεσιμότητα και στην ποιότητα του νερού.  Αύξηση συγκεντρώσεων CO2.  Σημαντικές οι επιπτώσεις στη γεωργία της Μεσογείου αν και

τα απατελέσματα παρουσιάζουν αποκλίσεις:

 Stern, 2006: μείωση της παραγωγής δημητριακών κατά 15-35% στη

Β. Αφρική και Μέση Ανατολή για αύξηση της Τ κατά 2 οC.  Tol, 2002: μείωση του ακαθάριστου αγροτικόύ προϊόντος κατά 0,18% στην Αφρική και κατά 0,23% στις χώρες της Μέσης Ανατολής από την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μόλις κατά 1 οC  Mendelson et al 2000: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο γεωργικό τομέα είναι δυνατόν να κυμαίνονται στις Αφρικανικές χώρες της Μεσογείου από ζημιές ύψους 80 δις. $ έως οφέλη ύψους 11 δις. $, ενώ στις χώρες της Μέσης Ανατολής από ζημιές ύψους 137 δις. $ έως οφέλη ύψους 37 δις. $.

Επιπτώσεις στη Γεωργία /Αποτελέσματα του PESETA project

Επιπτώσεις στον Τουρισμό  Οι κλιματικές συνθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην

επιλογή του τουριστικού προορισμού.  Μεταβολή των κλιματικών συνθηκών μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή προορισμού ή στη χρονική μετάθεση της τουριστικής δραστηριότητας.  Στη Μεσόγειο είναι πιθανό η τουριστική δραστηριότητα:  Να μειωθεί συνολικά  Να μειωθεί ιδιαίτερα το καλοκαίρι.  Να αυξηθεί το φθινώπορο και την άνοιξη.

 Σύμφωνα με τον Hamilton et al (2005) το τουριστικό ρεύμα

αλλοδαπών στη Μεσόγειο είναι δυνατόν να μειωθεί κατά 1025% έως το 2025 συμβάλλοντας στην απώλεια πλέον του 0,25% του ΑΕΠ των Βορειοαφρικανικών χωρών.

Επιπτώσεις στον Τουρισμό / Αποτελέσματα του PESETA project για την περίοδο 2071-2100

Επιπτώσεις στους υδατικούς πόρους

Επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές  Οι επιπτώσεις στις περιοχές της

Μεσογείου από την ανύψωση της στάθμης της θάλασσας εκτιμάται ότι θα είναι πολύ μεγάλες.  Ο Tol (2002) υπολόγισε ότι οι δαπάνες περιοσρισμού των επιπτώσεων από μια ανύψωση της στάθμης της θάλασσας κατά 1m ανέρχονται σε 92 δισ. $ για τις Αφρικανικές χώρες και 5 δισ. $ για τις χώρες της Μέσης Ανατολής.

Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία

Daily Mortality Rate Population Aged 65-74 in May-August Keatinge, W R et al. BMJ 2000;321:670-673 Copyright ©2000 BMJ Publishing Group Ltd.

Δομή της παρουσίασης  Το κλίμα αλλάζει - Προβλέψεις εξέλιξης

του κλίματος στη Μεσόγειο.  Κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής της Μεσογείου.  Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο.  Επιπτώσεις στην Ελλάδα.

Επιπτώσεις στη ζήτηση ενέργειας: θερμοκρασία και ζήτηση ηλεκτρισμού στο Ελληνικό ΔΣ y = 4E-05x 3 - 0.0006x 2 - 0.0165x + 1.1835 R2 = 0.5058

1.40

Κανονικοποιημένο Φ ορτίο

1.30 1.20 1.10 1.00 0.90 0.80 0.70 0.60 -2

3

8

13

18

Μέση Θερμοκρασία (C)

23

28

33

(%) Μεταβολή στη ζήτηση ηλεκτρισμού λόγωτηςκλιματικής αλλαγής

Επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στο Ελληνικό ΔΣ 25.0%

20.0%

15.0%

10.0%

5.0%

0.0%

-5.0%

-10.0%

Ιαν

Φεβ

Μαρ

Απρ

Μαι

Ιουν

Ιουλ

Αυγ

Σεπ

Οκτ

Νοε

Κλίμα A2 / Οικονομία A2, γενική τάση OECD

ΚλίμαA2 / Οικονομία A2, σύγκλιση με ΟΟΣΑ-2070

Κλίμα A2 / Οικονομία A2, σύγκλιση με ΟΟΣΑ-2100

ΚλίμαB2 / Οικονομία B2, γενική τάση ΟΟΣΑ

Κλίμα B2 / Οικονομία B2, σύγκλιση με ΟΟΣΑ-2070

ΚλίμαB2 / Οικονομία B2, σύγκλιση με ΟΟΣΑ-2100

Δεκ

(ΕΑΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007)

Επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στην παραγωγικότητα των ΥΗΕ στην Ελλάδα ΥΗΣ Πλαστήρα

ΥΗΣ Λάδωνα

Σ. Αράχθου

Σ. Αλιάκμονα

Σ. Αχελώου

0% -10% -20% -30% -40% -50% -60% -70% -80%

Σενάριο A2

Σενάριο B2

(ΕΑΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007)

Επιπτώσεις στη γεωργία: Ελλάδα – Αραβόσιτος Θράκη

B2

Σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει μείωση της παραγωγής και στα δύο σενάρια A2 και B2:

A2

Μακεδονία

παρόν κλίμα B2

 Στο σενάριο A2 υπάρχει μείωση της παραγωγής του αραβοσίτου κατά 12% - 55% (ανάλογα με την περιοχή και το υβρίδιο)

A2 παρόν κλίμα

Ήπειρος

B2 A2

Θεσσαλία

παρόν κλίμα B2 A2

Πελοπόννησος

παρόν κλίμα B2 A2 παρόν κλίμα 0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

παραγωγή αραβόσιτου (kg/Ha)

PIO 3394

PIO 3382

PIO 3165

14000

 Στο σενάριο B2, όπου η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση της βροχόπτωσης είναι μικρότερη σε σχέση με το σενάριο A2, η παραγωγή επηρεάζεται λιγότερο και είναι κατά 4% - 40% μικρότερη σε σύγκριση με τη σημερινή (ΕΑΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007)

Επιπτώσεις στη γεωργία: Ελλάδα – Σιτάρι Θράκη

B2

A2

Οι επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής εμφανίζουν μεγαλύτερη ανομοιομορφία σε σχέση με τον αραβόσιτο. Τα αποτελέσματα της προσομοίωσης, ανάλογα με την περιοχή και τον τύπο του εδάφους, έδειξαν:

παρόν κλίμα

Μακεδονία

B2

A2

παρόν κλίμα

Θεσσαλία

B2

 σενάριο A2 - χαμηλότερη παραγωγή κατά 20-67% σε σχέση με τη σημερινή

A2

παρόν κλίμα

 σενάριο B2 - είτε μείωση (1% μέχρι -56%) είτε μέτρια αύξηση (της τάξεως του 15%) της παραγωγής

Πελοπόννησος

B2

A2

παρόν κλίμα 0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

παραγωγή σιταριού (kg/Ha)

(ΕΑΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007)

Επιπτώσεις στη γεωργία: Ελλάδα – Βαμβάκι

Θράκη

B2

Σε όλες τις περιπτώσεις που μελετήθηκαν παρουσιάστηκε μείωση της περιόδου ανάπτυξης, λόγω των υψηλότερων μέσων θερμοκρασιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν:

A2

παρόν κλίμα

Μακεδονία

B2

A2

 Μείωση της παραγωγής στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας

παρόν κλίμα

Θεσσαλία

B2

A2

παρόν κλίμα

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

παραγωγή βαμβακιού (kg/Ha)

Αργιλώδης - Tύπος 1

Αργιλώδης - Τύπος 2

Αμμοπηλώδης - Τύπος 5

Αμμοπηλώδης - Τύπος 1

Αργιλοπηλώδης - Τύπος 3

Αργιλοπηλώδης - Τύπος 1

4500

 Αύξηση της παραγωγής στην περιοχή της Θράκης εξαιτίας της δυνατότητας ολοκλήρωσης της ανάπτυξης της καλλιέργειας στο (ΕΑΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007) μελλοντικό κλίμα λόγω των

Επιπτώσεις στη γεωργία: Ελλάδα – Αμπέλια Θράκη

B2 A2

Τα αποτελέσματα για τις περιοχές που εξετάστηκαν έδειξαν ότι οι επιδράσεις δεν είναι ίδιες για όλες τις ποικιλίες και για όλες τις περιοχές. Η διάρκεια της περιόδου ετήσιας ανάπτυξης σε άλλες περιοχές μειώθηκε και σε άλλες αυξήθηκε, ενώ έντονες ήταν και οι διαφορές στην παραγωγή ανά περιοχή.

Μακεδονία

παρόν κλίμα B2 A2 παρόν κλίμα

Ήπειρος

B2 A2 παρόν κλίμα

Θεσσαλία

B2 A2

Πελοπόννησος

παρόν κλίμα B2 A2 παρόν κλίμα 0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

παραγωγή αμπελιού (kg/Ha) Chardonnay Τύπος 1

Cabernet Τύπος 1

Shirah Τύπος 1

Chardonnay Τύπος 2

Cabernet Τύπος 2

Shirah Τύπος 2

16000

Η πολυπλοκότητα αυτή οφείλεται στο ότι το αμπέλι είναι καλλιέργεια πολυετής η επίδραση (ΕΑΑ – και ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007) της κλιματικής αλλαγής

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους υδατικούς πόρους (1) • Εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για τα σενάρια Α2 και Β2 του IPCC στην ύδρευση της Αθήνας • Χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο υδρολογικής προσομοίωσης MIKESHE

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους υδατικούς πόρους (2) • Για την Αθήνα, αναμένεται δραματική μείωση τόσο του όγκου νερού που καταλήγει στα τρία ποτάμια (Εύηνος, Μόρνος, Βοιωτικός Κηφισός) και συνεπώς στους αντίστοιχους ταμιευτήρες, όσο και της ποσότητας που αποταμιεύεται στους υπόγειους υδροφορείς. • Εξετάζοντας το ενδεχόμενο αξιοποίησης του συνόλου της επιφανειακής απορροής που καταλήγει στους ταμιευτήρες και ενός υψηλού ποσοστού (της τάξης του 80%) του όγκου που αποταμιεύεται στον υδροφορέα της λεκάνης του Βοιωτικού Κηφισού, προκύπτει ότι: 

Για το Α2, ο συνολικός αξιοποιήσιμος όγκος σε ετήσια βάση είναι ίσος με 125,4 εκατ. m3



Για το Β2, ο συνολικός αξιοποιήσιμος όγκος σε ετήσια βάση είναι ίσος με 202,6 εκατ. m3

Υφιστάμενες ετήσιες ανάγκες του πολεοδομικού 3 (ΕΑΑ συγκροτήματος της Αθήνας: 400 εκατ. m ! – ΥΠΕΧΩΔΕ, 2007)

Ποσοστιαία αύξηση του κινδύνου δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή των Ιωαννίνων το 2050

(L. Moldechai, 2009)

Ευχαριστώ για την προσοχή σας ....