hieän:K 02 Phöôùc Huøng
Nhoùm thöïc Voõõ Hoaøng Haûi Nguyeãn Huy La Troïng nghóa
Caáu truùc maøng Sinh hoïc Hai lôùp Phoslipid: Hai ñaàu phaân cöïc öa nöôùc höôùng ra ngoaøi. Phaàn ñuoâi kò nöôùc höôøng vaøo trong. Hai beà maët maøng coøn coù caùc protein mang ñieän tích, coù theå phaân ra laøm 2 loaïi: • Protein noäi vi(xuyeân maøng):thaâm nhaäp ít nhieàu vaøo lôùp ñoâi cuûa lôùp Phospholipid.Moät soá xuyeân thaúng qua maøng. • Protein ngoaïi vi:naèm raûi raùc
Maøng sinh hoïc coù khaû naêng chuyeån ñoäng thöôøng xuyeân taïo neân tính doøng loûng hai chieàu(dibimentionel fluid)giuùp cho: Caùc loaïi phaân töû khaùc gaén treân noù di chuyeån theo beà maët cuûa maøng Maøng teá baøo deã thay ñoåi hình daïng maø khoâng bò vôõ ra Söï dung hôïp cuûa maøng:xuaát
Söï vaän chuyeån qua maøng Teá baøo töông taùc vôùi moâi tröôøng ngoaøi tröïc tieáp qua maøng , bieåu hieän ôû: vôùi caùc chaát ngoaøi teá baøo vaø giöõa caùc teá baøo vôùi nhau. Maøng coù chöùc naêng trong ñieàu khieån thaønh phaàn dòch cuûa noäi baøo,caùc chaát dinh döôõng hay chaát thaûi ñi vaøo hay ra khoûi teá baøo ñeàu phaûi qua noù. Maøng teá baøo kieåm soaùt söï ra vaø vaøo baèng hai caùch: o Vaän chuyeåân thuï ñoäng:khueách taùn
Vaän chuyeån thuï ñoäng Khuyeách taùn ñôn giaûn:theo nguyeân taéc khueách taùn töø nôùi coù noàng ñoä cao xuoáng nôi coù noâng ñoä thaáp cho ñeán khi ñaït caân baèng. Nhöng khoâng coù nghóa laø cöù coù cheânh leäch noàng ñoä laø caùc chaát coù theå qua maøng .Maøng sinh hoïc luoân coù tính choïn loïc (theo nhu caàu cuûa teá baøo) Caùc chaát ít phaân cöïc ñeàu vaän
Ngoaøi ra coøn coù vaän chuyeån thuï ñoäng nhôø protein vaän chuyeån, chuùng hoaït ñoäng gaàn gioáng Enzyme, laøm giaûm naêng löôøng hoaït hoùa . Söï khuyeách taùn laø söï vaân chuyeån thuï ñoäng vì khoâng phaûi tieâu toán naêng löôïng, chæ phuï thuoäc söï cheânh leäch noàng ñoä
Khuyeách taùn coù trôï löïc Nhieàu phaân töû phaân cöïc hoaëc caùc ion khoâng theå khuyeách taùn qua maøng Phospholipid ,khi ñoù phaûi coù söï trôï löïc cuûa caùc protein vaän chuyeån treân maøng, caùc protein naøy hoaït ñoäng gaàn gioáng Enzyme, laøm giaûm naêng löôøng hoaït hoùa giuùp cho qua trình xaûy ra vôùi toác ñoä taêng haøng ngaøn laàn so vôùi kieåu khuyeách taùn ñôn giaûn Ví duï: Nhôø coù protein vaän chuyeån
Trong nhiều trường hợp protein kênh có thể thay đổi hình dạng đôi chút, chuyển vị điểm gắn các chất từ phía này sang phía khác của màng (Hình bên). Sự thay đổi hình dạng có tác dụng như một lực đẩy để phóng thích chất được vận chuyển.
Vaän chuyeån tích cöïc Trong teá baøo vaãn coù nhöõng tröôøng hôïp noàng ñoä trong vaø ngoaøi khaùc nhau.Vaäy söï khaùc nhau ñoù laø nhôø heä thoáng gì? Ñoù laø nhôø caùc protein maøng giuùp cho caùc chaát chuyeån ñoäng ngöôïc vôùi khuynh ñoä noàng ñoä.Quaù trình ñoù teá baøo phaûi tieâu toán naêng löôïng neân goïi laø vaän chuyeån tích cöïc
Ñoàng vaän chuyeån tích cöïc Na+ vaø K+ : Trong teá baøo noàng ñoä Na+ cuõng thaáp hôn beân ngoaøi,coøn K+ thì lôùn hôn..Söï khoâng caân ñoáiñoù ñöôïc giöõ nhôø protein vaän chuyeån ATP Seõ chuyeån 1 goác Phophste vaøo protein vaän chuyeån taïo neân
Ngoaïi xuaát baøo Söï thaûi caùc ñaïi phaân töû ra ngoaøi maøng teá baøo goïi laø söï xuaát baøo.Söï hoaït ñoäng ñöôïc toùm taét nhö sau: Caùc tuùi chuyeân chôû ñöôïc taùch ra töø heä Golgi ñöôïc mang tôùi maøng teá baøo nhôø Cytoskeleton. Khi maøng tuùi chuyeân chôû vaø maøng teá baøo tieáp xuùc vôùi nhau caùc phaân töû lipid cuûùa lôùp maøng ñoâi ñöôïc
Noäi nhaäp baøo Noäi nhaäp baøo laø caùch teá baøo “baét laáy” caùc ñaïi phaân töû baèng caùch taïo ra caùc tuùi töø maøng teá baøo Coù ba caùch noäi nhaäp baøo: AÅm baøo Noäi nhaäp baøo qua trung
AÅm baøo Trong söï aåm baøo teá baøo “huùp” töøng nguïm nhoû beân ngoaøi teá baøo trong töøng tuùi nhoû.Vì caùc chaát phaàn lôùn ñöôïc hoøa tan trong caùc gioït ñöôïc ñöa
Noäi nhaäp baøo qua trung gian cuûa thuï theå o Söï noäi nhaäp baøo
coù söï tham gia cuûa caùc thuï theå raát chuyeân bieät. o Caùc thuï theå naèm ngoaøi treân maøng,taïi ñaây noù gaén vôùi chaát beân ngoaøi(Ligand) o Protein tieáp nhaän
Thí duï: ôû teá baøo ngöôøi duøng caùch vaän chuyeån naøy ñeå nhaän cholesterol ñeå toång hôïp maøng hay cac steroid khaùc. Cholesterol trong maùu ôû daïng nhöõng haïy nhoû (LDL),laø moät phöùc hôïp cuûa lipid vaø protein Phöùc LDL goàm khoaûng 2000 phaân töû cholesterol keát hôïp moät phaån töû protein. Nhöõng haït nhoû naøy gaén vaøo thuï theå naèm treân maøng vaø sau ñoù ñi vaøo trong teá baøo baèng caùch noäi nhaäp baøo. ÔÛ ngöôøi coù nhieàu beänh lieân quan ñeán hieän töôïng treân,nghóa laø noàng ñoä cholesterol trong maùu cao( laø do khoâng coù thuï theå ñeå caùc LDL gaén vaøo) ,gaây neân hieän töôïng môõ trong maùu vaø khi tích tuï nhieàu seõ laøm xô cöùng thaønh ñoäng maïch laø nguyeân nhaân taát yeáu cuûa hieän töôïng nhoài maùu cô tim,coù theå gaây ra töû vong.
Thöïc baøo Trong söï thöïc baøo, teá baøo taïo ra giaû tuùc(Pseudopodia) ñeå bao laáy vaät lieäu laø nhöõng maûnh vaät chaát to hay nhöõng vi sinh vaät trong moät caí tuùi. Söï thöïc baøo xaûy ra khi protein thuï theå treân maøng gaén vôùi vaät lieäu phuø hôïp gioáng nhö gaén giöõa cô chaát vaø enzyme. ÔÛ ñoäng vaät coù xöông soáng söï thöïc baøo thöôøng