Maaza A Kade Pravas

माझा ििवळेिणाकडे पवास "आई गं!!" रसतयावरचया एका खडडयातून दच ु ाकी कडमडली आिण मी िोटात कळ येऊन कळवळले. "खडडे अिनी जगह है , रासते अिनी जगह है ऽऽ". िण मग आजच िोटात ही अशी कळ का उठावी? माझया े तककशुद मनान त ीनचारिनशकषक : काढले अ). खडडा कालिेका जासत खोल झाला आहे . ब). दच ु ाकीचे शॉक ऍबसॉबकर बदलायला हवेत. ं दख ं हे. क). िोट खरच ु तआ े िरत एकदा िजना चढताना 'आई गं!!' न ख ा त ीझालीकीियायक ) हा सही जवाब आहे. जेवहा दिुारचं ं खडा अथवा २). खाणंही िचलं नाही तेवहा िवकीििडीया उघडला. एकंदरीत लकणावरन मला १). मूतििड ं ाचा कककरोग(??) असावा असा अंदाज बाधून कामाला लागले. आज होता मंगळवार. मंगळवारी सवादिुिड आजारी िडू न रजा घेणयाची माझी फारशी इचछा नसते . आजार िण कसा, गुरवार, शुकवारी िकंवा सोमवारी वगैरे आला की मसत मोठी सुटी िमळते . मंगळवारी आजारी िडू न िरत गुरवारी ठणठणीत आिण गुर शुक अिनचछेन क े ा मकरतबसावे . लागते िदवस रेटून दच ु ाकीवर घरी जाताना माझया मनात करण िचतं तरळायला लागली. मला 'िलमफोसकोमा ऑफ इनटेसटाइन' असेल तर? घरी ,शेजारी आिण कचेरीत लोक कसले हादरतील ना? हळहळतील. 'िबचारी! चागली होती हो. तरण वयातच गेली.' महणतील. आिण िण 'आनदं' सारखं आनदंी रहायचा पयत केला िािहजे आता. बािरे, िण हे कककरोग महणजे ते रेिडओथेरिी, टकल इ. लचाड येणार ना? आई गं! नाही, िोटात ं दख ह णजेअ.िेतेिडकसअसू फुटत ि शकेल ं ब ?टतनंामहणे ु तम मनातलया करण िवचाराशी मी इतकी एकरि होऊन गेले की एक दोन अशू नाकावरन ओघळू न तोडात गेले आिण मागून एक िलसर मोठा भोगा वाजवत वैतागून िुढे गेली. एरवी मी घरी असताना रडले वगैरे तर शकयतो अशू चमचयात गोळा करन ठेवते . (सामानय जानाचया िुसतकात िलहीलं आहे 'अशूंमधे िाणी शुद करणयाची कमता असते. एक चमचा अशू एक िलटरभर िाणी शुद करतात.' कधी िाणी शुद करन िािहलं नाही,िण चमचयात गोळा मात करन ठेवत असते .) िण अशू पयायला महणजे अगदीच काहीतरी लागतात. गाणयात महणायला िठक आहे हो, 'आसूओंको िी गयीऽऽ' वगैरे. घरी येऊन ितीराजाना माझी शंका बोलून दाखवली. 'हॅ , काहीतरीच काय? आता जाऊच डॉकटराकडे.' आमही ं असं?' 'साधारण एक आमचया जयेष डॉकटरीणबाईकडे गेलो. तिासणी इ. झाली. 'िकती िदवस होतय आठवडा असेल.' 'मग आधी का नाही आलात?' 'ऍिसडीटी असेल असं वाटलं. काही काळजी करणयासारखं नाही ना?' माझा आवाज दाटू लागला. (मला सागतील का आता? का नतंर माझया नवऱयाला बोलावून सागतील 'इनको अब दवाओं की नही,दवुाओं की जररत है.') ितीराज महणाले, 'डॉकटर, आमचया घरातलया बायकाना नहेमी सवत:ला काहीतरी मोठा आजार झालाय असं का वाटत असत हंो?' 'तसंच असत हंो. पतयेकाला सवत:ला 'कॅनसर ' हवा असतो.गलॅमरस आजार.' डॉकटर हसून महणालया.'तुमही रकत लघवी तिासून िरवा सकाळी तयाचा िनकाल माझयाकडे घेऊन या.' मी घाईत महणाले, 'बरं चालेल. िरवा सकाळी नाही जमलं तर शिनवारी नकी येऊ.' डॉकटरीणबाई अिधकारवाणीन मेहणालया, 'िरवाच जमवा.शिनवारियकत ं थाबू नका.' (गेलयाच आठवडयात मी तयाना 'मला खोकलयासाठी शकयतो ऍलोििॅथक े ं यायचीनाहीत औषध घ ' सािगतलयान त य ा नीमलाबाहे . िण आमचया रकाढलेया होतेडॉकटर एकदम पामािणक ं ागेल.) आिण चागलया आहेत.महणजे आता िरवा सकाळचं जमवाव ल दस ॅ ॉलॉजी पयोगशाळा शोधली. सगळया ु ऱया िदवशी माकेटयाडाचया भाऊगदीतून गाडी चालवून ती िथ िथ ॅ ॉलॉजी पयोगशाळा अशा जुनया आिण िलफट नसलेलया इमारतीत का असतात काय मािहत! रकत आिण लघवी तिासायला सहाशे रिये लागतात हे ऐकून िोटात नवया दमान क े ळउठली .

ं हे. सारखं 'ऍन ऍपिल अ डे, कीपस डॉकटर आजारिण आिण सफरचंद याचं माझया मनात एक अतूट नात आ े सेल. (आमचया काही मैितणी महणतात, 'इफ डॉकटर इज हणॅडसम, थो द ऍपिल अवे!') िण अवे' ऐकलयान अ ं आमचया कचेरीचया इथे महणजे सफरचंद भ ल त ीमहणजे . सथानमहातमय! भलतीचमहागहोती ढोले िाटील रसतयावर सगळंच 'हायफाय'. महणून सफरचंद रद करन दोन िेर घेतले आिण रोजचया कामाला लागले . संधयाकाळी िथ ॅ ॉलॉजी पयोगशाळेतन ू िनकाल िमळाले . जासत काही कळले नाही िण बऱयाच िठकाणी े े आकडयाखाली िेनान र घाकरनठे . 'चला, वलयाहोतया बऱयाच िदवसात खरोखर आजारी िडू न आजारिणाची रजा घेतली नवहती! बघू आता, हा आजार २-३ रजा िदरात िाडतो का ते!' महणून मी घरी आले. आज संधयाकाळी बाहेर जेवायला जायचा बेत होता. 'अहाहा! िकतयेक िदवसानी वहेज हॉट िनॅ खायला िमळणार आज!जमलं तर तदंरूी आलू िण खाऊ.' आमची सवारी मनात माडे खात होती. डॉकटरीणबाईना भेट देऊन नतंर बाहेर खायला जायचे ठरले.

डॉकटरीणबाईनी िथ ॅ ॉलॉजी पयोगशाळेचे िनकाल िािहले . 'आज सकाळी का नाही आलीस?' -डॉकटरीणबाई. 'अं.. जरा कचेरीत काम होतं.' -मी 'डोळे बघू . नखं बघू.' 'हेमोगलोिबन शेवटचं कधी तिासलं?' 'तीन वषािूवी नोकरीसाठी वैदकीय तिासणी करताना.'- मी. 'तयाचयानतंर कधीच नाही? ७ हेमोगलोिबन आहे . ऍिनिमया. आिण कािवळ आहे. डोळे ििवळे िदसलेले कळले नाहीत का?'- डॉ. 'डोळे ,ते िण सवत:चे, इतकया बारकाईन क े ध ीिािहले ! आिणचनाहीतहो आमचया घरातला आरशावरचा िदवा िण ििवळा आहे ना!'-मी. सवक तिासातिाशी झाली. डॉ. बाई टेबलाशी बसलया. े 'मी डॉकटराचया नावान ि च, आता ठीिलहआवरन न ू देते अधया तासात तया हॉिसिटलात ऍडिमट करा.नतंर दहानतंर उिशर होईल आिण ते कदािचत िेशंट घेणार नाहीत.' 'ऍडिमट??िकती िदवस?' माझा आजारिणाची रजा घेऊन घरी लोळत िडणयाचा आनदं टाचणी लागून फुटला . मुनाभाईमधलया जिहरसारखे सवगत मी (मनात) सुर केले . े े..ििझझा हट मे ििझझा वहेजी िडलाईट..मनमीत मे बासकेट चाट . सब 'अभी तो सािहल मे तदंरूी आलू खान थ ं े मे ? २६ जानवेारीके वीकेनड को िच ं गनी जाना है .. नवरेके साथ अिभरची जाना है .वॉटर हो जायेगा आधे घट ं े मे ?? छुटी के इत िाकक जाना है.. सब हो जायेगा आधे घट ं जार मे िूरा िडसेबर काम करके िबताया .मेरे ऑिफसके लोग तो सीक लीवह लेकर मॅच देखते थे ...मैन ए े क भ ीलीवहनहीली .हमेशा अिनी अरमानोको दबाये रखा.. सोचा था, अभी बहत ु वकत है.. एक बात बताइये डॉकटर, मेरे साथही ऐसा कयूं होता है ??' ं लागेल का?घरी िवशाती घेऊन चालणार नाही का?' 'ऍडिमट वहावच 'ऍिनिमया नसता तर िवचार केला असता .िण आताचया ििरिसथतीत हॉिसिटलमधये एक-दोन आठवडे ऍडिमट होणं सेफर साइडला रािहल.'-डॉ. शातिणे. माझ म ं निकंचाळायलालागलं ..'एक-दोन आठवडे? नही!!! बचाव!! मला नाही जायचं मोठया हॉिसिटलात. े िजथे चागले लोक िनवडू न तयाचया िकडनया िवकतात . िजथे नजरचुकीन ए डसचीइज ं . ेकिजथे शनवेािरतात शममी किूरची औषधे दस ु ऱया कोणाला िदली जातात..मुनाभाईमधलयासारखे आिण िहदंसुतानी मधलयासारखे िजथे रगण कॅजयुअलटीमधये फॉमक भरन होईियकत ं िकंवा िोलीस केस करेियकत ं मरतात ..मला नाही जायचं ितथे.' मी चाचरत िवचारलं, 'िण डॉकटर, सवक िठक असेल ना, नाही, महणजे या मोठया हॉिसिटलाबदल आमही िेिरात जे वाचतो तयामुळे िभती वाटते .'

'अहो मी रेफर करतेय ना? मोठया हॉिसिटलात तुमही डायरेकट ओळखीिशवाय गेलात की यु आर अ नो मॅनस े ातायना लँड. िण तुमही माझया रेफरनसन ज ? आिण हॉिसिटल चागलंच आहे. िनििंत रहा.' -डॉ. 'इज ं ेकशन वगैरे काही घयायचंय का मला?' मी तयाचया हातातली सुई िाहन ू िवचारलं. डॉ. िमिशकल हसलया. 'आता मी इज ं ेकशन दायची गरजच नाही. तुला ते सलाईनमधूनच सवक इज ं ेकशन दंेतील.' 'सलाईन िण?????' मी मनातलया मनात िकंचाळले. े आमही राती दहा वाजता गाशा गुंडाळून एका गाियकेन क ा ढलेलयाधमादायइिसितळातिनघालो . आता िकती े िदवस रहावे लागणार अंदाज नाही. महणून मी पसाधन ग ोळाकरतहोते . फेसवॉश , ओले कागदी िटशयू, िकम, साबण, तेल, शािू, िेिरिमंट, कंगवा, कागद, िेन,वाटी,चमचा,ताटली,िेला, थोडी चॉकलेटे घेतली. नवऱयाचा े कटर िण ििशवीत घातले तेवहा नवरोबा वैतागला. 'कायमची जाते संयम सुटत चालला होता. शेवटी नल े कटर कशाला? आिण िटशयू कशाला?' आहेस का हॉटेलात मजा करायला जाते आहेस ? नल 'अरे मी इतकया िदवसानी इतकी मोठी आजारी िडणार. लोक बघायला येणार. फळं आणणार. सुरी नको?ते बसणार. बोलणार. मला पेझेटेबल रहायला नको?घाम आला तर िुसायला िटशयू नकोत?' ं 'बर आ व र ािटकनआिणचलाआता . आिण महान आहात. आमही लहान आहोत.' नवऱयाची शरणागती. े दरमयान आईबाबा आिण भाऊ विहनीलाही उतसाहान ख बरिदलीगे . रातील१०. ी ३० वाजता, पवासाला जाणाऱया भैयाला सोडायला गाववाले ८-१० भैयये यावेत तसे मला सोडायला नवरा, सासूबाई,िदर, भाऊ,विहनी आिण आईबाबा हा जतथा होता. माझा ऍडिमट वहायचा उतसाह अजून कायम होता. िण िेशंटचया खोलयाचे भाव ऐकून तो कमी होतोय असे वाटले ! 'िडू आजारी मौज वाटे भारी ' ला 'िखशाला गळती' हा साईडइफेकट आहे हे धयानातच घेतले नवहते!

े ं खोली िमळवली आिण गाठोड घ ऊ न आमचीसवारीिलं . वा! खोलीगावरसथानािनझाली सवचछ आहे , आिण खोलीतलया दरूिचतवाणीसंचावर झी कॅफे , िोगो सह सवक वािहनया आहेत . सवयिंाक करायचा नाहीये , दध ू तािवायचं नाहीये , किडे घडया करायचे नाहीयेत ,आवरा आवरी करायची नािहये.. खाली गंथालयात बरीच िुसतकं आहेत.. ते सलाईनचं आिण कािवळीचं लचाड सोडलं तर बाकी इथे एखादा आठवडा रहायला तसं जासत तास होणार नाही बहत इ थेकशालाआलीअसतीस ?) डॉ . बाई ु ेक. (चकम, ते लचाड नसत त ं र े ह महणालयाच होतया ' तसे िण हललीचे दवाखान म ण जेथीसटारहॉटे . ' लंचअसतात िनळा गणवेषधारी 'बहीण' उफक िससटर आली. 'तुमही किडे बदलून घया आिण मग डॉ. येतील चेिकंगला.' 'िण माझा िेशंटचा डेस कुठे आहे ?' 'तुमहाला िेशंट युिनफॉमक नाही. सवत:चेच किडे बदला.'(हे काय? युिनफॉमक िण नाही? निशब, मी दोन तीन किडे आणले . नाहीतर िेशंटचा डेस आहे महणून एकच किडा आणणार होते . हे काय िण? आमचया िैशाचा मोबदला िमळालाच िािहजे!!) जरा सामान ठेवाठेवी होते न होते तोच एक नुकताच ताजा ताजा िास झालेला डॉ. आला. मी कोिऱयात दरूिचतवाणीचया िरमोटशी खेळत होते. सासर व माहेर काही आत काही बाहेर उभे बसलेले होते . बालडॉकटराने खोलीत येऊन इकडेितकडे जमलेलया जनतेकडे िािहलं आिण िवचारलं , 'िेशंट कोण आहे?' (अरे, मी इतकी जेनयुइन आजारी िडले तरी चेहऱयावरन ठणठणीतच िदसते की काय? असं असेल तर कचेरीवालयाचा िवशास बसणं कठीण आहे बाबा. मला जरा चेहऱयावर आजारिण आणायला िािहजे.) बालडॉकटराने 'खाली बघा, वर बघा, शास घया, शास सोडा,िाठमोरे वहा, िरत शास घया, िरत सोडा' इ.इ. तिासणी केली आिण महणाला , 'तुमचे मुखय डॉ. उदा सकाळी १० वाजता येतील. तयार रहा.' आिण तो गेला. या सवक गोधळात माहेर, सासर आिण खुद िेशंटचे सवाचेच जेवण राहून गेले होते . सासर जेवायला गेले. माहेर िण थोडावेळ थाबून घरी गेले . आिण नवरोबा राती सोबत करायला थाबले. हे एक महणजे जरा कंटाळवाणेच आहे बुवा. महणजे मला सोबत महणून कोणातरी एकाचा वेळ जाणार. आिण ते िण बाकी कामं साभाळू न धाविळ. नवरोबाची िबचाऱयाची जासतीत जासत ओढाताण. माझा 'िडू आजारी मौज वाटे भारी ' ताि थोडा उतरला.

ििहले सलाईन लावले. माझया 'वहेनस सािडत नाहीत.िातळ आहेत.'(हाहाहा..गुटगुटीत माणसाचया वहेनस िातळ कशा बुवा?) असं बिहणाबाई तयाचया हाताखालचया 'भावा' ला सागत होतया.(अशा तया सािडलया ं नाहीत की कधीकधी दोन तीन िठकाणी 'टुचुक' करन शोधावया लागतात.)'सलाईन' हा एक अतयत कंटाळवाणा पकार. सवतःचयाच हाताला टोचणी लावून घेऊन वर बाटलीतून हळू हळू टिक टिक गळणारा दाव ं िाहत बसायचा. लवकर लवकर संिाव म ह ण ू नदावाचावे . तयात गवाढवलयासथं या दावात ििवळया डीवाजते रगंाचं जीवनसतव इज ं ेकशन असलयामुळे वेळ अंमळ जासतच लागत होता . वर येता येताच जी ए कुलकणींचं 'काजळमाया' आणलं होतं.जरा अवघडू नच सलाईन नसलेलया हातासरशी 'िवदषूक' कथा वाचून े काढली.(खोलीसाठी भरलेलया िैशाचा मोबदला हवा ना! िदवसाला दोन या दरान ए काआठवडयात१२ -१४ िुसतकं वाचून झाली तरच िैसे वसूल!) एक वाजता झोिले. 'उदा काही ऑफीस नाही. मनसोकत लोळू ' असं ठरवलं. े ोिेतचदारउघडले िहाटे सहाचया ठोकयाला दार वाजले . नवऱयान झ . 'भाऊ' येऊन रकतदाब घेऊन गेला. (माझा झोिेत वैतागून िवचार: रकतदाब भलया िहाटे सहाला? का बरं? नतंर रकत अंगातून िनघून िफरायला िकंवा ऑिफसला वगैरे जात क ं ीकाय ?)िरत झोिलो, तर िरत दार वाजले. खोली झाडिूस झाली. ं ा. इथेिण सकाळी लवकर उठाव ल ं ागणार! मग अरेचचया, महणजे 'हॉिसिटल इज नॉट थी सटार हॉटेल ' बर क नवरोबा घरी गेले आिण बाबाची िेशंटवर 'डयूटी' सुर झाली. 'िाटयाचे शहर' या लौिककाला जागून माझया खोलीत िण भरिूर िाटया होतया. 'या खोलीला िखडकी उघडी ठेवता येत नाही महणून आमही वातानुकूलन िुरवत आहोत तसेच या खोलीचा दर इतर खोलयािेका ५० र. कमी आहे' ही ('५० र. कमी' मुळे जरा सुखकारक) िाटी, 'कमोड कसा वािरावा' याचे मािहतीितक, 'रम सिवहकस' चया (खाणयाचे दर महाग े असलयान ज े :खकारक) रादु अटी, 'नळाला सूयान ग र महोणारे . ते िफकत ाणीआहे ९.३० ियकत ं च येईल.' े ं ा !' ही 'हॉिसिटलात आलात महणून आंघोळ िदवसातून कवहाही करायची ही टंगळमंगळ चालणार नाही बर क असे अपतयकिरतया बजावणारी िाटी, नहाणी व कमोड सवचछतेचया तिासणया व तयावर तीन जणाचया रोज सहा असलेला तकता याचे वाचन झाले. आंघोळीला आत गेले. 'सूयाने गरम होणारे िाणी' सोडले. िण ते ं ा वाजववली. एक काही गरम झाले नाही.महणून बाबाना सागून 'बिहण'/'भाऊ' याना बोलावणारी घट भाऊ खोलीत डोकावून 'िाणी िाच िमनीटं सोडू न ठेवा , मग गरम येईल' सागून गेला. िुन:ि दहा िमनीटे िाणी ं ा वाजववली. मग एक बिहण आली. मग ितन एेका'मावशी' सोडू न ठेवले . िण गरम िाणी आलेच नाही. िरत घट े ेऊनजाऊनिवसतवावरिाणीतािवू ला िाठवले. मावशीन ब ा द ल ी घ . नआणूनिदले 'सुबह हो गयी मामू..मामू..ए मा ऽऽ मू ऽऽ' तर हा असा माझा 'खोली नं. ४३९ ऍडिमट' कँिचा ििहला िदवस सुर झाला! आता फकत कचेरीतलया लोकानी बघून जायचाच अवकाश, 'अनुला कािवळ झाली' ही बातमी े वाऱयाचया वेगान ि स र ल ी अ स तीआिणमाझयाआजारिणालाचारचादलागले .िण अजून तर तयाना असते मािहतीच नाही! ते समजतात की शुकवारची सुटी घेऊन अनु ठणठणीत होऊन सोमवारी कामावर हजर! "िहायला येणार क ं ुणीअसे , ल तरच आजारिणाला अथक आहे.. कोणीच बघायला येणार नसेल, तर बायिासही वयथक आहे.." (माशाललाह!! वाह वाह!)

नतंर सोनोगाफी (यात महणे यकृत िकती सुजलं आहे ते बघतात . मला तर काही िदसलं नाही बुवा. फकत िोटात अधया तासािूवी खाललेलया िोहासारखं काहीतरी िदसलं.) , िरत एकदा रकत लघवी तिासणी इ. झाली. (एक रकत लघवी तिासणी = कमीतकमी चारशे रियाचा िखमा हा िहशोब आता मािहती झालयाने फुगणारा िबलाचा आकडा डोळयासमोर िदसत होता .) 'टाकीचे घाव सोसलयािशवाय देविण येत नाही' तसं 'तिासणीचे भाव सोसलयािशवाय रोगीिण येत नाही' हे मात खरं! सोनोगाफीसाठी चाकाचया खुचीवरन खाली े ं तेवहा खूिच िवचीत वाटत होतं. नल

े ेलया आता मोठे डॉ. तिासणीला आले. तयानी बालडॉकटरान आ द ल य ारातीक .ेलडॉ. ेलयातिासणयािरतक कूल िदसले. 'िचेल ते आिण जासत ितखट मसालेदार नसेल ते काहीही खा. िूवी कािवळ झालयावर ताक भाकरीच खा, तेल तूि खाऊ नका इतकी कडक िथये होती. आता मॉडनक मेडीसीनमुळे िततकेसे कडक रािहलेले नाही िथयिाणी.' (मला ऐकून अथातच आनदं झाला कारण आता मी खाली कँटीनमधये िण खाऊ शकणार होते. घरचयानी मेहनत करन डबे िदलेच, िण नाशतयाचा पश तरी सुटला.) मग खाली जाऊन इडलया खाललया. अथात इडलया हा िदाथक िचायला हलका मधये मोडत नाही हे मािहती होते , िण 'साबूदाणा िखचडी े गडसुदा ,वडे, सामोसे, इडली' हे ियाय असतील तर इडलीच बरी! काल िरवाियकत ं 'या िोटान द े े जारीिडणयाइतकीले ं िचवेन.खाणयान ि क व ा ि 'ाणीबदललयानआ अशा फुकटचया बढाया मी चीिेचीनाहीमी मारत होते. िण एकेका आजाराची िण काळवेळ असते . हे महणजे 'िवनाितकीट याता गुनहा नाही, आिण तयाचा तुमहाला काहीच तास होत नाही, िण अथातच जोियकत ं तुमही िकडले जात नाही तोियकत ं ' तसे झाले. कधी िावसाळयात नळाला येणारे मातकट िाणी थेट िचवीन, आिण कधी एका बाहेरचया िाणीिुरीचे िनमीत िण े ं िणिीउकळले आजाराला िुरे होईल. आता िाळत बस तीन मिहन ि थ य आ ! लंिाणी भमणधवनी वाजला. ऑिफसातील भैया सहकाऱयाचा फोन होता. 'तू काल िाठवलेला पोगाम चालत नाही.'फाईल नॉट फाउंड' महणतो.' मी मनातलया मनात आनदंले. चला, महणजे आता सवतः फोन करन सागायला नको. तसे आमही पिसदीिराडमुख (सवगत : मला मािहती आहे या शबदातलया 'ड' ऐवजी 'नग' उचचार असलेले ड सारखे ं ा! िदसणारे अकर असते ते . िण ते मला आता सािडत नािहये.) बर क 'अरे बाबा मी ऍडिमट आहे. मला सलाईन लागले आहे.' (सलाईन लागणे ही आजारिणातील जासत 'िवह आय िी' अवसथा आहे असा माझा समज.) 'आँ? कालियकत ं िठक होतीस ना?' 'हो िण आता इथे आहे. आिलया साहेबाना िण नकी साग.' (सवगत : नहेमी कचेरीतलया बातमयाची करतो तशी या बातमीची िण हा भैयया चागली 'ििबलक िशटी' करन देईल अशी आशा.) एका सलाईननतंर बेकमधये खात असताना मोठया बगंाली साहेबाचा फोन आला. 'मला कळलं तुला ऍडिमट केलं आहे . कािवळ कशी झाली?रसतयावरचं काही खाललंस का?' 'मािहती नाही हो साहेब. झाली खरी.' 'की िसगारेटी जासत ओढतेस?' ं हेस 'ह ह ॅ !हॅॅ गुड जोक! नाही हो, मी फकत दहाच ओढते िदवसातून.' (सवगत : सवतः िसगारेटचं धुराड आ महणून इतराना िण तयाच िारडयात तोलतोस होय रे सायबा?) 'काळजी घया आिण लवकरात लवकर बरे होऊन कामावर या.' 'हो सर. आय िवल टाय माय बेसट. थँक यू.' (सवगत : इथे मला एवढा मोठा ताजाताजा बाऊ झालाय आिण कोण तो वेडा चषमेवाला सारखा काम काम करतोय? घर उनहात बाधा रे तयाचं!)

े साहेबाने 'खोली क.' इ. तिशील न िवचारलयान क च े र ी त ीलसाहे मीबलोकमलाबघायलायेणया सोडू न िदली आिण दरूिचतवाणी संचाकडे लक वळवले . आज िोगोवर 'िमसटर बीन' बघता येणार होतं. नहेमी घरी महणजे 'या सुखा ऽऽ नो ऽऽ या ऽऽऽ' चया बहमुतामुळे िोगो लागतच नाही.झी कॅफेवर 'फेडस' िहसटरीवर े वककवर 'टॉम अँड जेरी'.एकंदरीत सलाईन सोडलं तर बाकी िेशंटिण बऱयािैकी खुशालचेडू होमस. काटू कन नट होतं. बाबा घरी जाऊन आई डयूटीवर आली. मला 'आज दमले आहे. आज नाही येत माहेरी.' असं सागून घरी े शिनवार आठवले आिण सवत:ची लाज वाटली. खरत ं र लोळत आिण गोषीची िुसतकं वाचत घालवलेले अनक ं ा मी खूि गंभीर अवसथेत वगैरे अिजबात नवहते. चालती िफरती होते.खोलीत काही लागलं तर बोलावायला घट होती. हाताशी फोन होता.िखशात गरजेिुरते िैसे होते.टेबलावर मुबलक खाणयाचा साठा होता. िण नवरोबा, माहेर आिण सासर दोघानीही या आजारिणात िेशंटची खूि काळजी घेतली. आिलया माणसाची िकंमत कठीण वेळीच कळते . एरवी आिली माणसं बऱयाचदा गृहीत धरली जातात.

ं होतं. िण तयात घालणयाचं टोकन मात ितथे नवहतं. आईला चहा हवा होता. आमचया खोलीचया बाहेरच चहायत े चौकशी केलयावर कळलं की टोकन फ क ततळमजलयावरचिवकतिमळतात . भले शाबबास! पतयेक मजलयावर ं ठेवणयाचा उदेश रोगी आिण नातेवाईकाना जासत धावाधाव न करता जवळ चहाकॉफी िमळावी हा चहाकॉफीयत आहे ना? मग टोकन घेणयासाठी चौथया मजलयावरन तळमजलयावर जायचं आिण िरत तळमजलयावरन े ेऊनआली चौथया मजलयावर येऊन चहाकॉफी पयायची?? तरी आई उतसाहान २ े टोकन घ . दस ु रे टोकन ं ात अडकले आिण यत ं बदं ! जमकनीत असताना अशीच मी एकदा शीतिेय यत ं ात नाणयाऐवजी वािरताना ते यत ं ं नोटा टाकलयावर उरलेले सुटे देतात हो िरत! िण हे यत ं िाच युरोची नोट घातली होती. ितकडली काही यत 'खाईन तर नाणी नाहीतर िाजेन चागलंच िाणी' होतं. िण नोट अडकली आिण मग आमहाला ती िचमटयाने ं ं चालतात तोियकत ओढू न काढावी लागली होती .यत ं 'सूतासारखी सरळ', िण तयाचं काही िबनसलं की मग 'भूत'! संधयाकाळी छोटया मराठी साहेबाचा फोन आला. 'कशा आहात? मी आिण बायको येणार होतो बघायला, िण माझे ना डोळे आले आहेत .' 'ओके. ओके. नो पॉबलेम.' हाहाहा..महणजे आता कोणीच येणार नाही बघायला. असो. बघायला मराठी साहेब आले असते तर 'िमलो ना तुम तो हम घबराये ऽऽ (हििसात आमचया अिरोक काही निवन कट िशजतो का या िभतीने ) , िमलो तो आँ ऽऽ ं ागलं.अजाऊदे ख चुराये ऽऽ(डोळे येऊ नये महणून हो!), हमे कया हो गया है ऽऽ' महणाव ल सतं . 'शायद हमारेही िरलेशन मेटेननस मे कुछ कमी रह गयी ' महणत मी उििगनिणे सुसकारा सोडला. े सूयक उगवला. दस ा णीतािवू . 'भाऊ' निदलेऔषधे नाही आणायची िचठी घेऊन आला. ु ऱया िदवशी िण सूयान ि बाबा पाणायाम करत होते. महणून मी चिला घालून आिण िुसतक बदलायला घेऊन िनघाले तर तो मदासी पाणी े ा मेडीसीन लेने .' महणाला, 'आि नही जानक 'कयो?आय ऍम नॉट बेड िरडन. और अगर मै िनचे नाशता करन ज े ासकतीह , लायबरीूं जा सकती हूं, तो मेडीसीन लान क े योनाही ?' 'वो बाकी चलेगा. लेिकन ये अलौड न हैै' हे िालुिद िरत आळवून तो गेला. आणलेली शािू ििशवी बरीच जुनी असलयाने 'मृत' झालेली होती. नवरोबाना फोन केला . 'येताना एक शािू ििशवी घेऊन ये.मला उदा केस धुवायचेत .' 'काहीतरी नाटकं !! ितथे कोण तुला बघायला येणार आहे का? का िाटी आहे?' (हाहाहा! याला महणजे बायकाचं काही कळतच नाही. मला महणजे कसं 'िेशंट िवथ कलीन फेस अँड वेल सेट हेअर ' रहायचं आहे.) 'अरे िण केस खराब झाले आहेत .उदा रिववार आहे.' 'असू दे, काही फरक िडत नाही. घरी आलयावर िािहजे िततके केस धू .ितथे आिण सदी वगैरे झाली तर?' (काळजी करतो नवरोबा! महणून बोलत असतो.राहूदे तर राहूदे.) आता इिसितळात चागलाच जम बसला होता. िमळणार ल

ं कमाझया 'सवयं' ला चागलंच सुखावत होतं.

आज रिववार रात. बघायला कचेरीतील लोक आले नाहीत. िण नातेवाईक मात येऊन गेले. तयामुळे आजारिणाला अगदी चार नाही तरी िनदान सववादोन अिडच चाद लागले. खालचया उिहारगृहामधील जेवण खाली जाऊन नवरोबाबरोबर जेवत होते रोज. इिसितळातले उिहारगृह महणजे तीन िनराळया संसकृतीची िमसळण असते . ििहले महणजे रोगयाबरोबर आलेले आिण थोडे िचंतागसत रोगयाचे नातेवाईक, दस ु रे महणजे जेवताना िण अगमय वैदकीय भाषेत रोगयािवषयी चचा करणारे डॉकटर डॉकटरीणी, आिण ितसरे महणजे या आजाराचया छायेत असूनही रगंीबेरगंी फुलिाखराचे जीवन जगणारे आिण हसणारे िखदळणारे वैदकीय महािवदालयाचे 'भावी' डॉकटर-डॉकटरीणी. मी इिसितळाचया उिहारगृहामधये आधी िण एकदोनदा खालले आहे, िण आज ििहलयादाच रोगयाचया 'िरसिेकटीवह' न ख े ा त असलयानहेेिनरीकणचालू होते.

जेवणानतंर खालचया मजलयावर बाकावर बसलो होतो. ितथेच खाली एक वृद माणूस आिण बाई शेजारी वळकटी ठेऊन फरशीवर िाघरण िसरन झोिले होते . 'ते खाली का झोिलेत रे?' 'वर कॉमन वॉडकमधये कोणीतरी ऍडिमट असेल.दरूगावाहून आले असतील.' े िदवसािासून आजारी..गावात सोयी माझया डोळयासमोर िचत उभ रंािहलं. कोणीतरी जवळचा नातेवाईक अनक नाहीत. कुठूनतरी कसातरी िैसा जमवून लगेच शहरात येऊन तयाला जनरल वॉडात ऍडिमट केलं ..आिण या महागडया शहरात रातीिुरता िनवारा िरवडणार कसा? महणून बाहेरच िस ॅ ेजमधये झोिायचं ..उदाचया िदसाची आिण औषधाचया खचाची िचंता करत.. मला िरत एकदा सवतःची लाज वाटली. आज मी महान बनून सवतःचया आजारिणावर िवनोद करतेय..'बघा मी े माझ आ ं ज ा रिणिणिकतीशू ' अशा अपतयक रिणेफुघशेतारकया मारतेय ..कारण आजूबाजूला पेम, काळजी े करणारी आिण जिणारी माणसं आहेत..सुदैवान ग ा ठीशीचारिै ..वैदस कीय ेआहेखचाचा त काही भाग देणारी ं कचेरी आहे..िण हे सवक नसत त र म ी इ त क ीिनवातखाजगीखोलीतऍडिमटझाले ? इतकया महागडया असते तिासणया कर शकले असते? की कािवळीचया आयुवेदीक िकंवा घरगुती औषधावर घरीच िवशाती घेतली असती? िैसा गाठीशी असला की साधा सदी खोकला िण 'ऍलजी' बनून गोळया आिण हवािालट मागतो..िण ं खर आ ं हे?कआज 'िडू आजारी मौज वाटे भारी ' हे खरच ा आिण चालते िफरते आहोत..गंभीर आजारी ं नाही..महणून हे आजारिण मनाला आिण 'सवयं' ला सुखावतय का? नाही, हे बदलायलाच हवं. 'िडू आजारी मौज वाटे भारी ' ही वृती जवळ िफरकताही कामा नये. आजारी िडू न इतराचया 'अटेनशन' चं सुख घेणयािेका सवतःची नीट काळजी घेऊन जवळचया सवाचाच तास कमी करणं हीच खरी मौज. या महागाईचया िदवसात आजारी िडणं यासारखा गंभीर गुनहा दस ु रा नाही.. सोमवार सकाळ. भलया िहाटे रकत घेतलं . मग एक सलाईन आिण खाललयावर िरत रकत घेतलं. सवगतः काय माणसं आहेत का डकॅयुले?सारखे काय रकत घेतात? काल िण घेतलं ना? तयात डावया हाताचया सलाईनचया े रतएकदोनदा सुईचे उजवया हातात सथलातर झालयान ि 'टुचुक' झाले होते. आजारिणाचे 'िवशाती' हे घी सोडलयास बाकी सवक 'बडगे' आता िदसू लागले होते! तयात रोज सकाळी िाच आिण संधयाकाळी िाच अशा घाऊक पमाणात गोळया खावया लागत होतया. 'ऍलोििॅथक औषधे शकयतो घेणार नाही' या माझया नहेमीचया बाणयाचा कचरा झाला होता. मोठे डॉ. आले. 'वा वा.चागली िदसते आहे तबयेत . ििवळेिणािण कमी झाला आहे. तुमहाला आज जायला काही हरकत नाही.' 'िण आज तर घरचे सगळे कामावर गेले . आता दिुारी मी कशी जाऊ? िबबवेवाडीियकत ं िरका करावी लागेल मला आिण आईबाबाना.' 'तसा सवक कागदितं तयार होईियकत ं िदड तास जाईलच. िततकयात तुमही वयवसथा करा.' ं ेवाडीतून माझा नवरा काय तीन बस बदलून वेळेत येणार आहे अरे बािरे . वयवसथा करा काय? भर दिुारी िहज का? आिण नवरा नामक 'बक ँ ' जवळ नसेल तर िैशाचे काय? आईबाबा भरतील महणा तातिुरते, िण े रनमागवून तयाचयाकडे वाहन नाही. आता जवळ िैसे काढायला काडक िण नसेल. आिण मोठया हौसेन घ े घेतलेले िाच किडे , नातेवाईकानी हौसेन ज मवले , माझी लाफळाचािढग पसाधने , काल मैितणीन िेदलेला सुंदर िनशीगंधाचा गुचछ आिण मी आिण आईबाबा इतकं सगळं िरकात तरी मावणार आहे का? मी नवरोबाला फोन केला आिण कलिना िदली . 'नकी कळलं की साग मी लगेच िनघतो' महणाला. मीिण िफलमी िदतीने 'हमारे िास िैसे नही है , ये िुषकराजकी अंगठी रख लो' महणायची तयारी ठेवली!! िण सकाळची ं द सलीनाहीत दिुार आिण दिुारची संधयाकाळ झाली तरी सुटायची िचनह ि . बहीणीला िवचारलयावर कळले की रकत तिासणीवरन अजून एक िदवस थाबायचा िनणकय झाला आहे. आता मला िरतीचे वेध लागले होते!