Kronologija Civilizacije Anticke Grcke

SVEUČILIŠTE U ZADRU ODJEL ZA ARHEOLOGIJU

KRONOLOGIJA CIVILIZACIJE ANTIČKE GRČKE

MENTOR:

IZRADILI:

Igor Borzić, prof.

Manuela Lauter, Biljana Lovrić i Vice Jukić

Sadržaj Uvod............................................................................................................................................... ........3 Geometrijski period.................................................................................................................. ..............4 Arhajski period.......................................................................................................................... .............5 Klasični period.............................................................................................................. .........................8 Helenistički period.................................................................................................................................. 9 Pojednostavljen prikaz periodizacije antičke grčke civilizacije........................................... .................10 Literatura:............................................................................................................................ .................11

Uvod Prva grčka civilizacija s prvim monumentalnim periodima traje od otprilike 1050/30 g.pr.Kr. pa da otprilike 1 st.pr.Kr. Peridizaciju grčke civilizacije vršimo na ovaj način: 1.Geometrijski 2. Arhajski 3.Klasični 4.Helenistički 2.Arhajski period – dolazi od riječi arhaios (star,drevan) odnosno stara ili drevna civilizacija (700-480 g.pr.kr.) u odnosu na klasični period. 3.Klasični period ili klasična civilizacija (najbolja, prvorazredna) iz lat. Izraza koji su Rimski pisci nadjenuli ime 4 i 5.st.pr.kr. 4.Helenistički period – dobio je naziv od njem. autora iz 19st. prema nazivu za helenizam židova. Nastupa otprilike sa osvajanjem Aleksandra Velikog, sa helenizmom grč. civilizacije s e ulijeva u rimsku civilizaciju (oko 146.g.pr.kr.).

Geometrijski period Nosi naziv po karakterističnim dekoracijama na predmetima ili STARIJE ŽELJEZNO DOBA.(1000-700g.pr.Kr.). Najslabije je poznato razdoblje još se naziva srednji vijek ili mračno helenističko doba. GEOMETRIJSKI P. dijeli se u 4 faze: 1. protogeom. 1050-900 g.pr.Kr. 2. ranogeom.

900-850 g.pr.Kr.

3. srednjegeom. 850-750 g.pr.Kr 4. kasnogeom.

750-700 g.pr.Kr.

Amfora-770.g.pr.kr s prikazom pogreba

Geometrijski pixsis is Atike, 850g.pr.kr

Kasnije se odustaje od puke geometrije i javlja se ljudski lik, ali još uvijek u strogom geometrijskom obliku (kao kod vaze iz Dypilona). Keramika od 6. st. ima prepoznatljive organske linije ukrasa i likove koji podsjećaju na istočnjačku umjetnost. Zato tu keramiku nazivamo - orijentalni stil. To je najzastupljenija keramika u arhajskom razdoblju Za periode prije arhajskog koristi se isključivo arheološka terminologija, izuzev važne iznimke. Razdoblje između 1100. i 700.g.pr.Kr. – naziva se MRAČNO DOBA GRČKE. Izraz ima povijesnu osnovu. Mračni period nisu toliko povijesni periodi sami po sebi koliko intervali između perioda čija je prosvijećena pisanim dokazima.

Arhajski period Arhajski period – dolazi od riječi arhaios (star,drevan) odnosno stara ili drevna civilizacija (700-480 g.pr.kr.) u odnosu na klasični period. Arhajski period mnogo je teže definirati prema povijesnoj osnovi. On prethodi klasic. Povijesno je puno slabije istražen stoga je iznimno teško ustvrditi kada zapravo počinje. ARHAJSKI P.djeli se u 3 faze : 1. rani a. – 700-590 g.pr.Kr. 2.srednji a. – do 530 g.pr.Kr 3. kasno a. – 530-480 g.pr.Kr Protokorintski aryballos u obliku sove, orijentalni stil, 620. pr. Kr.

U arhajskom razdoblju pojavljuje se značajnija arhitekture. " Glavni oblik grčke arhitekture je hram koji se razvija iz mikenskog megarona - središnjeg pravokutnog prostora sa

stupovima. Od drvene kuće" gdje se sklanjala skulptura božanstva, postepeno je nastala monumentalna kamena građevina na stepenastoj platformi (stilobat), s pravokutnim tlocrtom. Naos ili svetište je temeljni centralni prostor grčkog hrama uokviren kamenim zidovima; ispred naosa stoje stupovi (najprije dva, a kasnije po četiri) koji nose arhitrav pred-prostora (anta), na arhitravu počiva drveni krov na dvije plohe popločan crijepom od opeke koji se i danas koristi na kućama. Kasnije hramovi postaju sve bogatiji, tj. dodaju se pred-prostori sa stupovima i iza naosa, a kasnije i oko cijelog hram Pojava kurosa i kora. Kurosi – muške skulpture Kore – ženske skulpture Peplos Kora s Pharosa 530.g.pr.Kr.

Kuros iz Atike 600 g.pr.Kr.

Slikarstvo U oslikavanju keramike geometrijska ornamentika se polako gubi, a osnovna tematika postaje mitologija, legende i prizori iz svakodnevnog života. Javljaju se dva stila: crne figure na crvenoj podlozi (← 7. st.)tj.STIL CRNIH FIGURA Razlika između istočnjačkog i arhajskog stila oslikavanja vaza čita se u likovnoj disciplini. Na amfori iz Eleusisa likovi su prikazani djelomično kao siluete, a djelomično kao obrisi ili pak kao kombinacija obaju načina. Prema kraju sedmoga stoljeća atički slikari vaza riješili su se te nedosljednosti promjenom stila „crnih figura“, naime, tako da je cjelokupna kompozicija izvedena crnim siluetama na podlozi od crvenkaste pečene gline. Unutrašnji detalji ugrebeni su šiljkom, a katkada je na crnu dodana bijela ili purpurna boja, kako bi se istakle neke površine. crvene figure na tamnoj podlozi (← 6. st.). tj.STIL CRVENIH FIGURA Psiaks je vjerojatno osjetio da je u tehnici crnih figura nalik na siluete skraćivanje likova bilo veoma teška zadaća, jer je na nekim svojim vazama prvi pokušao obrnuti uobičajenu metodu pa je figure ostavio crvene, a pozadinu je ispunio crnim. Ta je tehnika crvenih figura na crnoj podlozi postupno zamijenila onu stariju, i to oko 500. pr.Kr. Pojedinosti su slobodno ucrtane kistom, a ne više urezane, tako da prikaz više ne ovisi o pogledu iz profila. Sada umjetnik istražuje unutrašnje linije kojima izražava skraćene ili preklopljene udove, sitne detalje odjeće i napete izraze lica. Atenski Katharos, 450.-425. g.pr. Kr.,

Klasični period Klasični preriod ili klasična civilizacija (najbolja, prvorazredna) iz lat. Izraza koji su Rimski pisci nadjenuli ime 4 i 5.st.pr.kr. Dijeli se u 4 faze : 1. rani – 480-450- strogi stil 2.

450-420 – visoka klasika

3.

420-380- bogata klasika

4.

do kraja 4 st.pr.kr. – kasna klasika

Povijesno gledano obuhvaća period kada je Grčka bila mozaik nezavisnih država slobodnih od straha od strane dominacije nakon Perzijskih ratova. Arhitektura Grčki gradovi su obično bili utvrđeni i imali su odvojeno društveno središte grada oko glavnog trga u dolini (agora) od vjerskog centra koji se razvija iz nekadašnje citadele na brežuljku (akropolu). Agora u Ateni je nepravilan četverokutni trg okružen nizom zgrada različitih funkcija (stoa za skupljanje građana, vijećnica u obliku kazališta, tržnice, sudnice i hramova) koji se ravnaju po terenu. U klasičnom razdoblju javlja se nekoliko vrsta hramova, kao što su:  Peripteros - najomiljeniji tip hrama, broj stupova na dužoj strani je jednak

dvostrukom broju stupova na frontalnom dijelu (Partenon);  Pseudoperipteros (lažni peripteros) - bočni stupovi nisu slobodni, vežu se za cele;  Dipteros - kao i peripteros ima predvorje sa stupovima oko cijele građevine, ali u 2

reda;  Pseudodipteros - sličan pseudodipterosu samo na dužim stranama ima jedan slobodan

red stupova, a jedan red vezan za zid cele;  Monopteros (tolos) - okrugli hram - jednostavnost prostora.

Helenistički period Helenistički period – dobio je naziv od njem.autora iz 19st. prema nazivu za helenizam židova. Nastupa otprilike sa osvajanjem Aleksandra Velikog, sa helenizmom grč.civilizacije se uljeva u rimsku civilizaciju (oko 146.g.pr.kr.). Djeli se u 3 faze : 1.rani – od Aleksandra – 250 2.sredji ili visoki : 260 – 160/50 3. kasni – do kraja Helenizma tj.pada Egipta (160-31.g.p.k. smrt Kleopatre i Marka Antonija) Završnu fazu grčke kulture - helenizam (grč. hellenismós = priklanjanje grčkom jeziku i običajima) mnogi nazivaju i dekadentnim završetkom grčkog ciklusa zbog predimenzioniranja u arhitekturi i preambicioznosti u skulpturi. No, to je usko gledište na bogatu i raznoliku umjetnost.

Pojednostavljen prikaz periodizacije antičke grčke civilizacije PERIODIZACIJA GRČKE UMJETNOSTI

1. GEOMETRIJSKI PERIOD (1000-700 BC)

Protogeometrijski period

1000-900 BC

Ranogeometrijski period

900-800 BC

Razvijeni geometrijski period

800-700 BC

2. ORIJENTALIZIRAJUĆI PERIOD

3. ARHAIKA (650-480 BC)

4. KLASIČNO DOBA (480-320 BC)

5.HELENIZAM (323-31 BC)

720-640 BC Rani arhajski period

650-580 BC

Srednji arhajski period

580-530/520 BC

Kasni arhajski period

530/520-480 BC

Strogi stil

480-460 BC

Klasika na vrhuncu

460-420 BC

Bogata klasika

420-350 BC

Kasna klasika

350-320 BC

Rani helenizam

320-250 BC

Srednji helenizam

250-150 BC

Kasni helenizam

150-31 BC

Literatura: • •

H. W. Janson – A. F. Janson, Povijest umjetnosti, Varaždin 2003. (odabrana poglavlja; može i neko drugo izdanje). J. Whitley, Archaeology of Ancient Greece, Cambridge, 2001.