Kdw T7

KDW t.7

Dokument Nr 437 Mogilno, 18 maja 1402 Król Władysław Jagiełło nadaje częsć lasu Truskołom klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 47. Pergamin 435×165 mm, zakładka obcięta. Dwa przecięcia pionowe przez cały tekst (anihilacja?), podklejone paskami pergaminu. 2 dziury po sznurze do przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 5 B, informacje o treści (XVI w.). || aIn nomine Domini amen. || Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium anno|tacione perhennentur ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit, universis, presentibus et futuris, | presencium noticiam habituris, quod habita diligenti consideracione ad constantis devocionis indicia, quibus prepositus et fratres regulares canonici monasterii Trzemeschensis ordinis Sancti Augustini in conspectu nostro | regio claruerunt, horum intuitu volentes ipsorum devocionem adaugere ut oracionibus liberius vacare poterint et Creatoris nostri clemenciam pro nostra preclareque principis domine Anne regine, nostre consortis, ac inclite domine Hedwigis, pie memorie olim regine et consortis nostre carissime, et predecessorum nostrorum salute exorare cupientes diem extremi iudicii pietatis operibus prevenire, zelo devocionis accensi, ipsis et monasterio ipsorum Tremeschensi predicto partem silve nostre Truskolom, in districtu Powidzensi situate, villis Kolaczkowo, Chlandowo, Malochowo et Czartowo1 confinantes et vicine, dedimus, donavimus, incorporavimus, apropriavimus damusque, donamus et apropriamus temporibus perpetuis duraturis. In qua tantum viginti lanei seu mansi dimet(i)ri poterint et locari. Ita tamen, quod dictus prepositus et fratres monasterii Tremechensis iam dicti, qui pro tempore fuerint, racione huius donacionis pro nostra preclareque principis domine Anne regine consortis ac inclite Hedwigis olim regine et consortis nostre, ut premittitur, carissime, ac predecessorum nostrorum salute, unam missam quolibet die annis singulis in monasterio ipsorum Tremeschensi prescripto legere et habere temporibus perpetuis sint astricti. Quam quidem partem silve, in qua tantum viginti lanei seu mansi, ut premissum est, dimetiri et locari poterint, dictus prepositus et fratres monasterii Tremeschensis predicti cum omnibus et singulis utilitatibus quascunque in eadem parte silve Truskolom admetirib poterintb tenebunt, habebunt et temporibus perpetuis pacifice possidebunt. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Mogilno2 feria quinta festi Penthecostes anno Domini millesimo CCCCmo secundo, presentibus hiis validis strennuisque viris: Jacobo de Koneczpole palatino Siradiensi3, Thomkone de Wangleschin subpincerna Cracoviensi tunc capitaneo Maioris Polonie4, Gnewossio de Dalewicze subcamerario5, Petro Schaffranecz subdapifero Cracoviensibus6, Nicolao de Michalow castellano Woynicensi7 et Sandziwogio de Ostrorog vexillifero Poznaniensi8 multisque aliis nostris fidelibus fidedignis. Datum per manus wenerabilis in Christo patris domini Nicolai de Curow episcopi Wladislawiensis ad ecclesiam Gneznensem metropolitanam postulati9, nobis sincere dilecti. Ad relacionem domini Clementis vicecancellarii10. a inicjał na, wysokość całego tekstu Or. b wyraz bardzo zatarty, odczyt niepewny 1 Trzuskołoń (Trzuskołom) las, potem wieś par. Kędzierzyn, na pn.-wsch. od Witkowa (Koz. 1 s. 333) z folwarkiem klasztoru trzemeszeńskiego. Tutaj określono położenie lasu okolicą (districtus) Powidza i wsiami Kołaczkowo (par. Witkowo - Koz. 4 s. 373), Chłądowo (par.

Witkowo - Koz. 1 s. 38, 4 s. 102), Małachowo (par. Witkowo - Koz. 1 s. 161 - 162), wreszcie Czartowo lub Czartowiec (wieś dziś zaginiona, por. Koz. 1 s. 511 i 411, 8 s. 19). 2 Data zgodna z itinerarium wystawcy. 3 Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 430/6. 4 Tomek z Węgleszyna, zob. wyżej, nr 401/1. 5 Gniewosz z Dalewic wyst. od 1378, starosta lwowski 1393, trembowelski, podkomorzy krak. 1397, ochmistrz dworu królowej Anny Cylejskiej 1403, kasztelan sandom. 1406, zm. 1406 (PSB VIII s. 143 - 144). 6 Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały podstoli krak. 1398 - 1406, podkomorzy krak. 1406 1430, wojewoda sandom. 1430 - 1432, krak. 1433 - 1437, starosta chęciński, sier. 1416 1436, krak. 1431 - 1432 (AKH VIII s. 284). 7 Mikołaj z Michałowa i Kurozwęk, zwany Białuchą, kasztelan wojnicki 1399, wojewoda sandom. 1410, kasztelan krak. 1430, starosta sier., krak., zm. 1438 (PSB XXI s. 123 - 126). 8 Sędziwój z Ostroroga, Nałęcz, chorąży pozn. 1400, wojewoda pozn. 1406, starosta generalny Wlkp. 1411 - 1415, 1419 - 1426, 1432 - 1434, zm. 1441 (PSB XXIV s. 519 - 523). 9 Mikołaj Kurowski, zob. wyżej, nr 426/3. 10 Klemens Moskorzowski, zob. wyżej, nr 411/3.

Dokument Nr 471 Gniezno, 11 czerwca 1403 I. N. Ugoda Marcina proboszcza z Sokolnik z Andrzejem z Karniszewa w sprawie spornych ról i dziesięcin. Kop.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 143 (tzw. Księga formularzowa Mikołaja Strzeszkowica z XV w.), k. 35v - 36v. Tytuł: Instrumentum compromissi. Wzmianka: Cat. Bibl. Jag. I, s. 122, nr 34. In nomine Domini amen. Sub anno a nativitate eiusdem millesimo CCCC° tercio, indiccione X, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Bonifacii digna Dei providencia pape noni anno ipsius quartodecimo, die Lune undecima mensis Junii, hora vesperorum vel quasia in cimiterio ecclesie Gneznensis ex opposito hostii circa stubam sanctuariorum eiusdem ecclesie, in mei notarii publici et testium infrascriptorum presencia personaliter constituti discretus et nobilis vir dominus Martinus rector parrochialis ecclesie in Sokolniky1 ex una et Andreas de Carneszevo armiger Gneznensis diocesis2 suo et sue uxoris legitime nominibus parte ex alterab omnibus et singul(is) litibus, controversiis, terminorum conservacionibus in causa et causis, quam et quas inter se mutuo super quibusdam agris ecclesie in Sokolnyky, ut dicitur, per eundem nobilem Andream pro se et sua villa Carneszevo usurpatis, necnon decima manipulari post araturas eiusdem Andree ibidem in Carneszewo ac eciam duccione annonarum missalium per kmethones ibidem in Carneszevo habuerunt et habent, tam coram ordinariis, quam coram delegatis iudicibus, tamc coram Gneznensi auctoritate ordinaria, quam eciam Wrat(islauiensi) auctoritate apostolica delegata vertuntur et vertebantur ac eisdem litibus et questionibus, in quibuscunque statu et punctis pendeant, eciam si in eisdem causa et causis ad conclusionem vel alias quomodolibet sit processum ac exnunc irritum habentes et reputantes ac habere et reputare volentes, si in premissis causis seu earum aliqua expost aliquid fuerit attemptatum necnon pro omnibus et singulis perceptis ac aliis displicenciis, rancoribus, dissensionibus, odiis, controversiis et quibuscunque aliis materiis pro premissis et occasione ipsorum quomodolibet et qualitercunque inter ipsas partes suscitatas et exortas, nolentes per strepitus litium et displicenciarum peramplius fatigari, sed volentes hincinde parcere displicenciis, fatigis, sumptibus, laboribus et expensis ac fervencius in amorem pervenire mutue caritatis de alto et basso simpliciter et in totum, de ipsorum

unanimi et expressa voluntate compromiseruntd, videlicet dominus Martinus pro parte sua in religiosum ac honorabiles viros dominos fratrem Przibislaum prepositum domus Sancti Johannis in suburbio Gneznensi ordinise Sancti Augustini Sepulchri Dominici Jerosolimitani3 et dominos Nicolaum Longum canonicum4 et Boguslaum vicecustodem ecclesie Gneznensis5 et Andreas de Carneszevo pro parte sua in discretos viros dominos Albertum vicedecanum ecclesie Gneznensis6 absentem tamquam presentem et Kelczonem de Pakszino alias canonicum Lanciciensem7 et Benedictum plebanum de Janczewo8 ecclesiarum presentes et compromissum huiusmodi recipientes tamquam in arbitros, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores ac communes amicos, dantes [k. 36] et concedentes eisdem dominis arbitris, arbitratoribus, laudatoribus et amicabilibus compositoribus et eorum cuilibet in solidum plenariam omnimodam liberam et expeditam facultatem, quod super premissis et quolibet premissorum ac aliis supradictis, necnon emergenciis, incidenciis et dependenciis ex eisdem sumarie et de plano, sine strepitu et figura iudicii, predictis partibus presentibus vel absentibus vel una parte presente et altera absente ac ipsis partibus vel earum altera vocatis vel non vocatis, die feriata vel non feriata, stando vel sedendo, scripto vel oraculo vive vocis, quandocunque, quocunque tempore, ubicumque vel qualitercum(que) eis placuerit, semel vel pluries ac eciam tociens cociensf ipsis videbitur expedire, iuris ordine vel solempnitate et terminis necessariis servatis vel non servatis seu obmissis inter partes predictas iuxta Deum et iusticiam, visis et diligenter auscultatis utriusque partis iuribus, instrumentis, privilegiis, literis, scripturis et munimentisg audi(ti)sque proposicionibus, alloqucionibus et responsionibus parcium utrumque audire, examinare, terminare, mandare, diffinire, arbitrando, laudando, ordinandoh, transfigendo, consoniendo et alias quomodolibet faciendo, prout ipsis dominis arbitris, arbitratoribus, laudatoribus et amicabilibus compositoribus placuerit ac melius et utilius videbitur expedire, promittentes insuper eedem partes compromissum huiusmodi nullo umquam tempore quovis ingenio vel colore, tacite vel expresse revocare nec ab eodem recedere sub pena ducentarum marcarum grossorum Pragensium Polonici pagamenti, media parte pro ecclesia Gneznensi amplianda et altera media parte media, videliceti quinquaginta marcis pro dictis dominis arbitris, arbitratoribus etj amicabilibus compositoribus et quinquaginta residuis marcis parti ipsum compromissum non revocanti et iuxta ipsum compromissum stanti, per partem revocantem et ab eodem compromisso recedentem irremissibiliter persolvendis. Quaquidem pena soluta vel non soluta ipsum compromissum nichilominus in sua debet permanere firmitate ac huiusmodi compromissi revocacione non obstante dicti domini arbitri, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores possunt procedere ad pronunciacionem, ordinacionem, diffinicionem, preceptum et composicionem arbitrariam iuxta quod ipsis dominis melius videbitur expedire. Si vero aliquem arbitrorum predictorum, quod absit, gravi infirmitate detineri aut in remotis agere contingerit, extunc licitum erit eidem domino arbitro unum alium ydoneum et expertum in locum suum surrogare vel ipsi domini arbitri loco absentis possint et valeant unum alium sibi assumere in collegam et cum eodem inter easdem partes pacisci et ferre sentenciam arbitralem. Quod si super omnibus et singulis capitulis, intencionibus et articulis predictas partes et earum quarumlibet proponendis et deducentis ac propositis et deductis, necnon in premissis et circa premissa occurrentibus, dicti domini arbitri, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores bene deliberare et salubriter pronuncciare uno die non potueri(n)t, saltem super parte dictorum capitulorum pronunciacione facta ad deliberandum et pronunciandum super aliis articulis residuis ipsis competentem terminum recipere ac eundem terminum partibus eisdem prefigere, necnon, si opus fuerit, ad interpretandum et declarandum ipsorum arbitralem sentenciam sibi plenam potestatem reservare, dicti domini arbitri debent habere plenum posse promittentes dicte partes michi notario tamquam persone autentice solempniter stip(u)landi et recipiendi vice et nomine omnium et singulorum, quorum interest, intererit seu interesse poterit [k. 36v] quomodolibet in futurumque acceptabunt, recipient,

approbabunt et ratificabunt ac ratum, gratum et firmum habebunt arbitrium, laudum, composicionem, ordinacionem, preceptum et mandatum et quidquid super premissis et quolibet premissorum dicti domini arbitri, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores seu alter ipsorum duxerint seu duxerit faciendum ac illa omnia et singula, que per eosdem dominos arbitros et comunes amicos tam secundum formam huius compromissi, quam aliter facta et dicta seu ordinata, laudata, pronuncciata, sentenciata, precepta et diffinita fuerint super predictis et quolibet predictorum rata, grata et firma, tenebunt et habebunt ipsisque parebunt, obedient et acquiescent et contra ea in aliquo non venient tacito vel expresse, directe vel indirecte, per se vel submissam personam et in nullo contra facient de iure vel facto et a premissis vel aliquo premissorum seu a sentencia, pronuncciacione precepto, laudo, ordinacione vel arbitrio per ipsos dominos arbitros, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores faciendo et facienda nunquam appellabunt vel provocabunt verbo vel in scriptis nec super illis vel illorum aliquo recurrent et recursum habebunt ad arbitrium boni viri, renuncciantes dicti domini compromittentes voluntarie et expresse ipsorum nominibus in dictis omnibus et singulis arbitrio boni viri ac recursui habendo ad arbitrium boni viri ac omnibus et singulis iuribus et legibus canonicis et civi(li)bus concendentibus et permittentibus, quod in talibus recursus haberi valeat, ad arbitrium boni viri omnique alii iuri canonico et civili, necnon auxiliis legis et canonis ac excepcionibus iuris et facti ipsis quocunque modo competentibus contra premissa vel aliquod premissorum, per que(m) contra premissa facere possent quomodolibet vel venire, ut autem partes predicta omnia et singula predicta compleant, teneant firmiter et observent et contra non faciant, veniant seu dicant per se vel alios, directe vel indirectek aliquo iuris scripti vel non scripti auxilio, vel aliqua alia racione bona fide sibi invicem ac dictis dominis arbitris, arbitratoribus, laudatoribus et amicabilibus compositoribus et michi notario publico per sollempnem stipulacionem promiserunt sub pena ducentarum marcarum prescriptarum. Que siquidem pena tociens comittatur et sit comissa modo prescripto debeatur et exsolvatur per partem inobedientem et non obtemperantem, quociens per aliquam partem ipsarum parcium contra predicta vel aliquod predictorum ventum, factuml aut non paritum fuerit mandato, ordinacioni, disposicioni, declaracioni, precepto, dicto, pronuncciacioni, sentencie et arbitrio dictorum dominorum arbitrorum, arbitratorum, laudatorum et amicabilium compositorum. Ita tamen, quod pars inobediens et contradicens aut non obtemperans, vel non parens cum effectu, teneatur dare et solvere penam prenotatam ducentarum marcarum, ut prefertur. Ad cuius quidem pene solucionem pars rebellis in premissis per dictos dominos arbitros et eorum quemlibet possit et valeat compelli omni iudicialił strepitu ac excepcionibus, que in talibus possent observari et obici de iure vel facto conquiescentibus et cessantibus quovis modo. Quibusquidem penis comissis, exactis et solutis, semel vel pluries, aut non exactis vel non solutis nichilominus presens compromissum ac omnia et singula supradicta in sua permanere deberent roboris firmitate. Super quibus omnibus et singulis premissis prefati domini compromittentes pecierunt eis per me notarium infrascriptum confici unum vel plura publicum seu publica instrumentum et instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem religioso et discretis viris, dominis fratre Stanislao canonico regulari ordinis Sancti Augustini conventus Tremesnensis9, Stephano de Paulowo vicario Gneznensi10, Jacobo rectore in Lopenno11, Martino vicario in Sokolniky ecclesiarum12, Nicolao dicto Calws presbitero de Gnezna13 et m-n nobili Kelczone dicto Radeczky armigero Gneznensis diocesis14 testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis . a nast. skr. ante hostium circa s(tubam) b nast. skr. de et super c nast. skr. in Gneznensi

d

nast. skr. in nast. skr. Jerosolimitani f tak Koncept g nast. skr. auditus h nast. skr. mandando i nast. skr. quinque j nast. skr. arbitratoribus k powtórzone po zaplamieniu pierwszego atramentem l nast. skr. vel non obtemperantem o iudicialis Kop. m-n z braku miejsca u dołu zapisanej karty dopisane na lewym marg. z ods. do tekstu 1 Sokolniki i pleban Marcin, zob. wyżej, nr 439/3. 2 Karniszewo par. Sokolniki, na wsch. od Kłecka (Koz. 5 s. 105, 4 s. 336 - 337). Andrzej wyst. 1386 (KDW III nr 1849 - 1850) i tutaj, nie żył już 1415, kiedy to wyst. wdowa po nim Katarzyna (niżej, nr 757/8). 3 Prepozyt Przybysław, zob. wyżej, nr 415/1. 4 Mikołaj Długi, zob. wyżej, nr 420/18. 5 Podkustoszy Bogusław, zob. wyżej, nr 417/4. 6 Wojciech wicedziekan gnieźn. wyst. kilkakrotnie 1403 - 1404 (tu i niżej, nr 474/22, 484/13, 490/4). 7 Kiełcz z Pakszyna (par. Czerniejewo), jako duchowny (dominus) i właściciel Pakszyna wyst. od 1390 (Lekszycki II nr 3, 1025, 1141) do 1406 (Poz. II nr 2685). Pisał się także z Łubowa pomiędzy Pobiedziskami a Gnieznem; kanonikiem łęcz. nazwany tylko tutaj, 1404 - - 1405 wyst. jako altarysta w katedrze pozn. (Koz. 5 s. 128). 8 Juncewo (Janczewo), wieś par. na zach. od Żnina, własność arcybiskupów gnieźn. (Koz. 4 s. 295). Pleban Benedykt wyst. tutaj i 1406 (niżej, nr 579/11). 9 Stanisław kanonik regularny z Trzemeszna wyst. tutaj i 1404 (niżej, nr 527/1). 10 Stefan z Pawłowa (nie wiemy z którego) wikariuszem gnieźn. był jeszcze 1411 (AAG ACons. A 1 k. 51), może jednak ident. ze Stefanem plebanem z Pawłowa 1404 (AAG ACons. A 1 k. 51). 11 Pleban Jakub wyst. tylko tutaj. 12 Nie zidentyfikowany. 13 Mikołaj Łysy (Calvus) ksiądz gnieźn. 1403 (tutaj), wyst. także 1414 (KDW V s. 222: presbiter gracialis, nie generalis), wbrew PSB XXI s. 96, różny od Mikołaja Strzeszkowica z Ułanowa. 14 Recz (Radecz) par. Kołdrąb, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 253 - 254, 5 s. 238). Kiełcz wyst. 1401 - 1438 (SHGWlkp.). e

Dokument Nr 507 [ok. 1403] Paweł prepozyt trzemeszeński, sędzia z ramienia Stolicy Apostolskiej, rozsądza spór pomiędzy Sędziwojem z Mokronosu a Janem Spigel plebanem z Koźmina. Koncept: Kraków, Bibl. Jag., rkps 143 (tzw. księga formularzowa Mikołaja Strzeszkowica z XV w.), k. 126 - 127v. Tytuł: Instrumentum sentencie diffinitive vigore rescripti apostolici in causa appellacionis. Wzmianka: Cat. Bibl. Jag. I, s. 133, nr 99. Uw.: O dacie dok. por. uwagi do dok. nr 502. In nomine Domini amen. Dudum sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus

Bonifacius digna Dei providencia papa nonus modernus1 causam appellacionis vertentem inter nobilem Sandyuogium de Mocronossch2 armigerum appellantem ex una eta quondam Johannem Spigil alias rectorem ecclesie in Coszmyno presbiterum Poznaniensis dyocesis3 appellatum parte ex altera nobis fratri Paulo preposito domus monasteriib Trzemesnensis per prepositum soliti gubernari ordinis Sancti Augustini canonicorum regularium Gneznensis dyocesis4 suis certis literis bullatis proprio nomine non expresso duxerat committendam. Quos quidem literas nobis pro parte eiusdem Sandyuogii presentatas nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis, huiusmodi sub tenore: Bonifacius episcopus servus servorum Dei etc. Cuiusquidem commissionis vigore nos ad instantem peticionem prefati Sandyuogii de Mocronoss prefatum condam Johannem Spigil plebanum in Coszmyno ad conparendum cum omnibus et singulis actis, instrumentis, literis, scripturis, privilegiis et munimentis ad dictam causam facientibus, et quibus in ea uti et se iuvare voluisset, necnon ad dicendum et opponendum quidquid dicere et opponere voluisset contra commissionemc antedictam et impu(n)gnandum eandem verbo vel in scriptis ac ad procedendum et per nos procedi videndum ad omnes et singulos actus et terminos iudiciarios gradatim et successive et usque ad calculum nostre sentencie diffinitive inclusive per nostras patentes citacionis literas et certos executores ad unum certum et peremptorium terminum competentem fecimus legitime evocari coram nobis. In quo quidem terminod circumspectis viris, magistris Buszcone de Zytowlicz5 Sandyuogii appellantis et Petro de Zawychosth6 Johannis Spigil appellati procuratoribus parcium principalium predictarum, de quorum quidem magistrorum tam Buszconis quam Petri procuracionum mandatis nobis facta extitit documentis legitimis plena fides, coram nobise pro tribunali sedentibus conparentibus, prefatus magister Buszco dicta citacionis litera a nostro, ut prefertur, auditorio emanata et legitime iuxta consuetudinem provincief et dyocesis Gneznensis executa, in medium reproducta, suum et partis sue libellum, suo satisfaciendo termino, exhibuit et produxit g-i huiusmodi continencie et tenoris: Coram vobis [.....h] Cumque nos magnis etb arduis prepediti negociis decisioni eiusdem cause nequiverimus interesse, honorabili viro domino Nicolao Longo canonico Gneznensi7 ipsam causam de mutuis voluntate et consensu procuratorum predictorum per nostras patentes literas vigore eiusdem nostre commissionis subdelegaverimus, nobis dumptaxat diffinitiva sentencia reservata, certo et peremptorio termino dictis procuratoribus ad procedendum in causa memorata coram dicto domino Nicolao nostro subdelegato assignato. In quo termino prefati magistri Buszco et Petrus procuratores parcium predictarum coram dicto domino Nicolao subdelegato nostro cum dictis nostris subdelegacionis literis comparentibus, dictus magister Buszcoj, prescriptok suo libello, l-ł ut prefertur , coram nobis oblato per prefatum magistrum Petrum responderi postulavitm. [k. 126v] Cuiusquidem libelli copiamn eidem magistro Petro procuratori dictio Johannis Spigil cum instancia petenti p-u perq dictumr dominumr N(icolaum) nostrums subdelegatumr decretat et termino ad dicendum contra etv faciendum que iuris fierent, necnon ad dandumw pro parte sua reconvencionalem libellum et per alteram partem recipiendum eundem, statutox et prefixoy ad unam certam diem peremptoriam condecentem, ipsaquez die veniente et dictis magistris Buszcone Sandyuogii et Petro Johannis Spigil procuratoribus coram dicto domino Nicolao subdelegato nostro iudicialiter comparentibus, dictus magister Petrus nomine procuratorio partis sue libellum reconvencionalem exhibuit huiusmodiaa subab tenoreac: Coram vobis [.....h] Post cuiusquidem libelli oblacione mox incontinenti dictus magister Buszco copiam eiusdem sibi decerni et terminum ad dicendum contra et ad ea que fierent faciendum peciit assignari;

quem ad unum certum terminum peremptorium congruentem dictus dominus nosterb subdelegatus duxerat assignandum. In quo termino prefatis magistris Buszcone et Petro procuratoribus parcium sepedictarum coram dicto domino Nicolao subdelegato iudicialiter assistentibus et suis hincinde libellis oblatis responderi postulantibus, quilibet dictorum procur(atorum)ad alter in alterius, videlicet Petrus super convencionali et Buszco super reconvencionali procuratoriisae nominibus negando narrata, prout narrantur, et dicendo petita fieri non debere ac in suo affirmando narrata, prout narrabantur, et petita fieri debere dicendo libellis animo hinc et inde litem contestandi responderunt, iuramentumque de calumpnia in tota causa presenti et liteaf vitanda et veritate dicenda tactis sacris scripturis ad sancta Dei ewangelia in forma iuris solita et consueta ad mandatum dicti domini subdelegati utrimque prestiterunt corporale, petentes ipsis hincinde terminum ad ponendum et articulandum ponique et articulari videndum assignari. Quem dictus dominus noster subdelegatus duxerat assignandum ad unam certam diem peremptoriam conpetentemag. Qua die occurrente, prefatus magister Petrus repetendo et resumendo omnia et singula tam in prima coram domino officiali Wrat(islauiensi)ah, quam eciam coram dicto nostro subdelegato in secunda instanciis acticata et producta proposicionibus et articulis, magisterai vero Buszco in alio termino sibi ad hoc prefixo suos et partis sue posiciones et articulos in scriptis produxerunt, petentes ipsis hincinde copiam eorundem posicionum et articulorum et terminum ad dicendum contra easdem assignaric; quem terminum dictus dominus N(icolaus) noster subdelegatus ad unum certum terminum peremptorium condecentem duxerat statuendum. Quo terminoc adveniente, et dictis procuratoribus coram dicto domino nostroc subdelegato comparentibus, prefatus magister Petrus de Zawichosth procuratorio nomine partis suec certas excepciones in carta papirea contra articulos partis sibi adverse [obtulitaj], petens eosdem repelli cum quidam instrumentoak publico diffinitive sentencie venerabilis viri domini Georgii Fulsusschyl canonici Othmuchouiensis et officialis Wrat(islauiensis)ał8, iudicis prime instancie a dictad Sede Apostolica deputati, ipsius vero sigillo oblongo ab intus de rubea ab extra vero [k. 127] de communi cera in pensula pergameni impendente sigillato, manu quoque circumspecti viri Conradi Czyps, clerici Strigoniensis, notarii publici9 subscripto et signato, in vim probacionis suorum articulorum, petens dictam sentenciam confirmari, exhibuit et produxit. Contra quas excepciones dictus magister Buszco in scriptis replicavitał dictos articulos petens admitti et hincinde dictis procuratoribus interloqui postulantibus, prefatusam dominus N(icolaus) subdelegatus in uno certo termino ad hoc statuto in scriptis interlocutus est articulos prefati magistri Buszconis et partis sue repellendo. Cumque super extrahendis actis in prima instancia acticatis inter dictos procuratores nonnulle altercaciones fuissent suscitate, prefatus dominus Nicolausan subdelegatus similiter interloquendo pronunciavit eadem acta fore sumptibus dicti Sandyuogii appellantis extrahenda et in medium producenda. Tandem vero prefato domino Johanne Spigil, prout Deo placuit, sublato de medio et honorabili viro domino Michaele in ao-ap et ad regimen dicte ecclesie in Coszmyno3 per reverend(um) in Christo patrem dominum Albertum Dei gracia episcopum Poznaniensem loci ordinarium10, ad presentacionem validi ac strenui militis domini Janussii de Socolowo patroni eiusdem ecclesie11 canonice instituto, prefatus dominus Michael succedens in honore et honere prefatum magistrum Petrum de Zawichosth ad hanc causam in suum procuratorem constituit et apud acta in forma meliori, qua potuit, sollempniter ordinavit. Qui magister Petrus nomine procuratorio dicti domini Michaelis causam huiusmodi prosequi volentis, sibi citacionem contra et adversus prefatum Sandyuogium principalem ad resumendum et resumi videndum causam huiusmodi ab eisdem statu et puncto, in quibus dimissa fuerat, per prefatum dominum Nicolaum nostrum subdelegatum decerni postulavit. Qua per dictum dominum subdelegatum, iuxta petita, ad unum certum terminum peremptorium condecentem decreta, dictoque termino veniente, prefatus magister Petrus nomine procuratorio dicti domini Michaelis, eadem citacione debite

executa iudicialiter reproducta, quandam peticionem summariam cum quibusdam articulis, petens certumaq ar-as terminum resumi, prefatumque dominum Michaelem ad defensionem eiusdem cause in eo statu et puncto, in quo cum dicto domino Johanne suo inmediato predecessore remansit, poni et admitti produxit. Cuius peticionis tenor erat talis: Coram vobis honorabili viro [.....h]. Post cuiusat peticionis summarie oblacionem dictus dominus noster subdelegatus ex certis causis suum animum moventibus ipsam causam ad unam certam diem duxerat suspendendam. Deinde vero dictus magisterau Petrus nomine procuratorio partis sue in uno certo die coram dicto domino nostro subdelegato assistens, productisque procuracione sua et ad probandum articulos per ipsum super eadem summaria peticione formatos, dictumque dominum Michaelem canonice successisse domino Johanni antedicto, oblatis duabus peciis literarum: una investiture dicti domini Alberti episcopi Poznaniensis [k. 127v] et alia presentacionis domini Janussii de Socolowo prefatorum, av-ax ipsorum veriss sigillisaw pendentibus , eundem dominum Michaelemay tanquam verum rectorem et successorem dicti domini Johannis Spigil admitti ad cause eiusdem defensionem, ipsamque causam ab eisdem statu et puncto, in quibus dimissa pependit, resumiaz et ad ulteriora in eadem procedi cum instancia postulavit. Deinde vero, diversis altercacionibus inter dictas partes in diversis terminis subsecutis, dictus dominus Nicolaus noster subdelegatus dictis procuratoribus petentibus in certo ad hoc eis termino deputato interloquendo pronunciavit, prefatum dominum Michaelem ad defensionem eiusdem cause admittendo ipsamque causam, prout petebatur, resumendo et in ipsa procedi ad ulteriora demandando. Mox vero post dicte sentencie interlocutorie prolacionem, eadem durante audiencia, idemba magister Petrus in subsidium sue cause sentenciam diffinitivam prefati domini Georgii officialis Wrat(islauiensis) alias per eum productam reproducens ipsam peciit confirmari, petens eciam dictum magistrum Busconembb compelli bc-bd ad exhibendum et producendum acta in prima instancia coram eodem domino Ge(orgio)bb officiali Wrat(islauiensi)bb acticata. Cuius sentencie dictus dominus Nicolaus noster subdelegatus ad petita dicti magistri Buszconis, decreta copia, eidem tam ad dicendum contra ipsam sentenciam, quam eciam ad producendum acta prime instancie, certum et peremptorium terminum duxerat assignandum. In quo termino, prefatis procuratoribus coram dicto domino Nicolao nostro subdelegato iudicialiter assistentibus, dictus magister Buszco nomine procuratorio partis sue acta in prima instancia coram dicto domino Georgiobe officiali Wrat(islauiensi) acticata, in pergameno conscripta et sigillo dicti domini Georgii in cordula canapea subapenso sigillata, manu quoque prefati Conradi Czips notarii subscripta et consignata, pro parte sua producens, peciit sentenciam dicti domini Georgii officialis infirmari. Que acta ibidem mox et incontinenti, durante eidem audiencia, dictus magister Petrus nomine procuratorio partis sue, in quantum pro relevamine partis sue facere viderentur et non aliter, approbans et admittens, dictaque diffinitiva sentencia iteratis vicibus reproducta ipsam peciit confirmari. Ex adverso vero prefatus magister Buszco sibi copiam dicte sentencie diffinitive decerni et terminum ad dicendum contra assignari postulavit; quem dictus dominus noster subdelegatus decernens terminum ad unam certam diem peremptoriam condecentem duxerat statuendum. Qua die adveniente, prefatus magister Buszco certas excepciones contra dictum instrumentum sentencie producens peciit ipsam infirmandam infirmari. Contra quas excepciones dictus magister Petrus nomine procuratorio partis sue in scriptis replicavit et deinceps duplicacionibus pro parte dicti Buszconis etbf triplicacionibus pro parte Petri et postremo quadruplicacionibus per Buszconem, in diversis terminis ad hoc statutisbg productis, dicti procuratores in ipsa causa concludentesbh per prefatum dominum Nicolaum nostrum

subdelegatum concludibi causamque presentem cum omnibus et singulis actis, instrumentis, literis, scripturis et munimentis hincinde acticatis et productis ad nos pro sentencia ferenda remitti cum instancia debita postularunt. Qui quidem [.....h] a nast. skr. honorabilem virum b nadpisane c nadpisane tąż ręką, lecz nieco później, bledszym atramentem, tu nad skr. appellacionem d nadpisane nad skr. i podkropkowanym prefatis e nast. skr. iudicialiter ad causam huiusmodi f nast. skr. Gne(znensis) g-i dopisane tąż ręką później, bledszym atramentem na prawym marg. z ods. do tekstu h dalszego ciągu brak j dopisane jak wyżej k pierwotne prefato poprawiono przez nadpisanie -scripto jak wyżej l-ł pierwotne alias poprawiono jak wyżej m nast. skr. bledszym atramentem Cuiusquidem libelli tenor sequitur de verbo ad verbum et est talis: Coram vobis. Qui quidem magister Petrus nomine procuratorio dicti domini Johannis Spigil sibi copiam eiusdem n tak Koncept, na skutek nie przystosowania końcowki do zmian w kolejnych wyrazach o nast. skr. domini p-u dopisane na górnym marg. z ods. do tekstu gdzie skr. decrevimus q dopisane bledszym atramentem po zmianie końcówek w kolejnych wyrazach r pierwotnie -us, lecz końcówka poprawiona bledszym atramentem s nadpisane bledszym atramentem nad dopiskiem t pierwotnie decrevit, lecz końcówka poprawiona bledszym atramentem u nast. et skr. bledszym atramentem v nadpisane nad skr. nostram w nast. skr. per alteram partem recipiendum x pierwotnie statuit, lecz końcówka poprawiona bledszym atramentem y pierwotnie prefixit, lecz końcówka poprawiona bledszym atramentem z nadpisane bledszym atramentem nad skr. Qua aa nast. skr. pierwotnie sub te(nore) oraz skr. bledszym atramentem continencie ab napisane bledszym atramentem na pierwotnym et ac końcowe -e napisane bledszym atramentem na pierwotnym -is ad pierwotnie procuratoribus; końcówka przerabiana i zalana atramentem ae nast. skr. bledszym atramentem nominibus af nast. skr. dice(nda) ag przerabiane z congruentem; nast. skr. In qua ah nast. skr. p[.....] primo delegato ai nast. skr. B(uszco) aj brak Koncept; można też domyślać się exhibuit, produxit itp. ak nast. skr. diff(initive) al nast. skr. eius ał nast. skr. et hincinde am nast. skr. N(icolaus) przerabiane na dominus lub odwrotnie an nast. skr. similiter ao-ap nadpisane aq odczyt przybliżony; przerobione z dictum ar-as dopisane bledszym atramentem na prawym marg. w przedłużeniu wiersza tąż ręką at nast. skr. libelli au nast. skr. Bus(zco)

av-ax

nadpisane na górnym marg. nast. skr. veris ay nast. skr. ad dicte cause defensionem az nast. skr. cum in(stancia) ba nast. skr. dominus bb nadpisane tąż ręką bledszym atramentem bc-bd dopisane jak wyżej na lewym marg. z ods. do skr. ad be nadpisane i ponownie dopisane tąż ręką, lecz później, na lewym marg. z ods. do tekstu bf nast. skr. q(uadruplicacionibus) bg nast. skr. pro par(te) bh nast. skr. cum ipsis bi nast. skr. ipsamque 1 Bonifacy IX papież rzymski 1389 - 1404. Jego mandat wspomniany niżej, nie jest wydawcom znany. 2 Sędziwój z Mokronosu, zob. wyżej, nr 406/7. 3 Koźmin, miasto w powiecie pyzdrskim. Jan Spigel wyst. tylko tutaj, jego następca Michał może ident. z wyst. 1413 (Now. II s. 406). 4 Paweł prepozyt trzemeszeńskich kanoników regularnych (z Zawichostu? - por. MPH V s. 967) wyst. 1390 - 1406 (KDW VI nr 318/3, niżej nr 571/1). 5 Buszek z Żytowlic i Piotr z Zawichostu, zob. wyżej, nr 417/6, 7. 6 Buszek z Żytowlic i Piotr z Zawichostu, zob. wyżej, nr 417/6, 7. 7 Mikołaj Długi, zob. wyżej, nr 420/18. 8 Jerzy Fulschussel z Nysy wyst. także niżej, nr 518/1, por. też ASPBoh s. 823. Konrad ze Spisza, nie zidentyfikowany - wyst. również w liście Jerzego Fulschussla wzmiankowanym 1404 w konsystorzu gnieźn. (AAG ACons. A 1 k. 151). 10 Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 403/1. 11 Jan Wezenborg, właściciel Koźmina, zob. wyżej, nr 430/8. aw

Dokument Nr 527 Gniezno, 25 sierpnia 1404 I.N. Prepozyt trzemeszeński ustanawia swoich prokuratorów dla spraw toczonych przed oficjałem gnieźnieńskim. Kop.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 143 (tzw. Księga formularzowa Mikołaja Strzeszkowica z XV w.), k. 175 - 176. Wzmianka: Cat. Bibl. Jag. I, s. 142 - 143, nr 153. *

Ina nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo quarto, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Bonifacii digna Dei providencia pape noni anno ipsius quintodecimo, die Lune XX quinta mensis Augusti, hora nona vel quasi, in curia reverendissimi in Christo patris domini ac domini Nicolai Dei gracia archiepiscopi sancte ecclesie Gneznensis sita circa ipsam ecclesiam in Summo Gneznensi meique notarii publici et testium subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia constitutusc personaliter venerabilis et religiosus vir dominus Paulus prepositus una cum fratre suo Stanislao professo monasterii Trzeme(se)nsis ordinis sancti Augustini canonicorum regularium1 omnibus modo, via, iure, causa, facto et forma, quibus melioribus potuit et utilius valet [etd] debet, fecit [etd] constituit nomine suo et tocius conventus et solempniter apud acta consistorii Gneznensis causarum ordinavit scientificos viros magistros Buszconem de Zythowlicz advocatum consistorii Gneznensis2 et Peregrinum de Pampicze3, absentes tamquam presentes, in suos veros et legittimos ac

indubitatos sindicos et procuratores, actores, factores et negociorum suorum gestores ac nunccios speciales et generales, ita tamen quod specialitas generalitati non deroget nec econtra, in causa et causis, quam [k. 175v] et quas monet et monere intendit nobili Sandziuogio heredi de Scurky4 et aliis quibuscunque hominibus tam secularibus quam spiritualibus, seu que vertitur, vertuntur, verti et esse sperantur coram venerabili domino Nicolao Strzeszconis thezaurario, canonico et officiali Gneznensi5, dans et concedens dictus dominus prepositus Trzemesensis dictis suis procuratoribus et sindicis plenum et speciale mandatum, liberam et omnimodam potestatem in dictis causa et causis coram quocunque seu quibuscunque iudice vel iudicibus ordinariis delegatis, subdelegatis, comissariis et eorum surrogatis aut surrogandis et locumtenentibus, datis vel dandis, deputatis seu deputandis, et signanter coram memorato domino Nicolao Strzeszconis canonico et officiali predicto et quolibet suo locumtenente [ade] agend(um) defendend(um), libellum seu libellos et quascumque peticiones summarias dand(um) et offerendum et recipiend(um), litem seu lites contestand(um), iuramentum de calumpnia vitanda et veritate dicenda ac quodlibet aliud licitum et honestum sacramentum in animam ipsius constituentis prestand(um) et ex adverso dari et contestari atque prestari vidend(um), ponend(um) et articuland(um) ponique et articulari videndum posicionibus et articulis respondend(um) et responderi petendum et vidend(um), compromitend(um), paciscend(um) et transfi(g)end(um), testes, instrumenta, privilegia, literas et scripturas ac quecunque iura et munimenta et probaciones alias producend(um) et ex adverso producta inpugnand(um) et reproband(um), crimina et defectus [k. 176] ac excomunicacionis sentencias obiciend(um), excipiend(um), replicandum, duplicandum, triplicand(um) et cum solempnitate iuris quadruplicand(um), allegand(um), concludendum et concludi petend(um), sentencias tam diffinitivas quam interlocutorias et quaslibet alias pronuncciaciones et decreta ferri et pronuncciari petend(um) et audiend(um) et ab ea vel eis et quocunque alio gravamine illato vel com(m)inato in iudicio vel extra appelland(um) et provocandum, appellacionem huiusmodi infirmand(um) et notificand(um), apostolos petend(um) et recipiend(um) ac causam appellacionis prosequend(um), beneficium absolucionis a quacunque sentencia excomunicacionis ab homine vel iure inflictis ac restitucionem in integrum et quodlibet aliud auxilium opportunum impetrand(um) et obtinend(um) in iudices et loca conveniend(um) suspectos refutandum et recusand(um), terminos et dilaciones petend(um) et obtinend(um), caucionem ydoneam et fideiussoriam dandum et ponend(um) et per partem adversam dari atque poni vidend(um) et recipiend(um), expensas in lite huiusmodi factas taxari vidend(um) et super eis iurand(um) ac percipiend(um), quitacionem de perceptis et de ulterius non petendo dand(um) et faciend(um), protestaciones quaslibet neccessarias et copias tam in iudicio, quam extra faciend(um), postuland(um) et recipiend(um), unum vel plures procuratorem et procuratores semel et pluries et tociens quociens ipsisf fuerit et sibi utilius videbitur expedire loco sui substituend(um) et eosdem revocand(um), ac onus procuracionis in se reassumend(um) presenti nichilominus procuratorio in suo robore duraturo, et generaliter [k. 176v] omnia et singula faciend(um), gerendum, procurand(um)ve exercendum, que in premissis et circa premissa et quodlibet eorum necessaria fuerint seu quomodolibet opportuna et que ipsemet constituens faceret seu facere posset, si in eisdem personaliter interesset, eciam si mandatum exigant speciale. Promisit insuper dictus dominus constituens michi notario publico infrascripto solempniter stipulandi vice et nomine omnium et singulorum, quorum interest, intererit seu interesse poterit, quomodolibet in futurum omnia et singula, que per dictos eius procuratores et sindicos seu substitutum vel substitutos ab eo vel eorum altero in premissis et quolibet premissorum acta, factave procurata fuerint, rata, grata atque firma perpetuo habere et tenere et nunquam contravenire verbo, facto iudicioque sisti [etd] iudicatum solvi dictos procuratores et substitutum seu substitutos et ipsorum quemlibet ab omni onere relevare satisdand(i) sub omnium bonorum suorum, presencium et futurorum, mobilium et

immobilium obligacione et ypoteca. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus hiis testibus: Andrea notario domini prepositi Trzemesensis, clerico Plocensis diocesis6 et Petro familiare dicti domini Pauli prepositi Trzemesen(sis)7. * Istudb procuratorium debuit scribi in principio regestri ut apparet ex descripcione mensis, quia procuratorium partis ree de mense Octobri est regestratum tąż ręką na górnym marg. nad tekstem a inicjał na wysokość 5 wierszy b nast. skr. est c nast. skr. ven(erabilis) d brak Kop. e uzupełnienie niezbędne ze względu na dalszą stylizację i potrzebę jej ujednolicenia, kopista podał bowiem większość gerundiów konwencjonalnym skrótem z możliwością odczytu -di (w druku końcówki w nawiasach półokrągłych), niektóre jednak wypisał w pełnym brzmieniu z końcówką -dum; formularz gnieźń. nie przewidywał jak się zdaje użycia ad z następującymi po nim gerundiami w accusativus, jak to widać w dok. nr 470, gdzie pewną ich liczbę podano w genetivus (-di) w pełnym brzmieniu; por. też dok. nr 516, gdzie tylko konwencjonalne skrócenia f opus Kop. 1 Prepozyt Paweł, zob. wyżej, nr 507/4. Kanonik Stanisław wyst. także 1403 (wyżej, nr 471/9). 2 Buszko z Żytowlic, zob. wyżej, nr 417/6. 3 Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 439/10. 4 Skórki (Skurki), wieś par. na wsch. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 282, 7 s. 385). Sędziwój wyst. 1396 - 1432 (SHGWlkp.). 5 Mikołaj Strzeszkowic, zob. wyżej, nr 418/5. 6-7 Skądinąd nie znani, występują również w zapisce odnotowującej tę sprawę w gnieźn. aktach konsystorskich (AAG ACons. A 1 k. 104v).

Dokument Nr 571 Poznań, 13 czerwca 1406 Król Władysław Jagiełło potwierdza kupno wsi Jakubowo dokonane niegdyś przez klasztor kanoników regularnych w Trzemesznie. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 48. Pergamin 333×225 mm, zakładka (i dolna część lewego marginesu) obcięte. 2 dziury po sznurze do przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 5 D, informacje o treści (XV - XVIII w.). a

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Dum vivit litera, vivit et accio commissa litere, cuius assercio nutrit memoriam | et labiles semper perpetuat acciones. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie, Lithwanieque princeps suppremus et heres Russie | et cetera, significamus tenore presencium, quibus expedit, universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo religiosus | Paulus prepositus et eius conventus monasterii nostri Tremeschnensis, fratres canonicorum regularium ordinis Sancti Augustini1 devoti nobis dilecti, coram nostre celsitudinis conspectu literis autenticis et patentibus ac proborum testimonio virorum documentis et attestacionibus luculenter docuerunt, qualiter villam sive hereditatem Jacubouo dictam, in districtu Gneznensi sitam, ab honesta Pakoslaua relicta Jacobi olym de Jacubouo, necnon a Czestcone, Jacobo, Ninogneo et Zophia natis ipsius de ibidem2, pro trecentis marcis grossorum Pragensis monethe et Polonicalis numeri, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, pro comodo et utilitate monasterii nostri antedicti comparassent et emissent, comparaverunt et emerunt.

Quequidem villa Jacubouo predicta de anno Domini millesimo trecentesimo octuagesimo secundo, die secunda mensis Octobris .. preposito et eius conventui monasterii predicti, qui tunc fuerunt, cum omnibus eius pertinenciis per predictos heredes vero vendicionis et resignacionis tytulo fuerat et est resignata3. Quamquidem empcionem, vendicionem et resignacionem ipsis preposito et eius conventui predictis per veros et legitimos heredes predicte ville Jacubouo hactenus sic factam, ratam et gratam habentes considerantesque diligenter et attente, quomodo opera divini amoris in terris exhibita multiplici fructu recompenssantur in celis, ab ipso Domino bonorum omnium largitore habita, eciam diligenti consideracione ad constantis devocionis iudicia, quibus predicti Paulus prepositus et conventus monasterii nostri Tremeschnensis sepedicti in conspectu nostro claruerunt, devocionem ipsorum huiusmodi ampliare eosque nostre gracie prerogativa prevenire cupientes, ut nostris suffulti munificenciis, in pacis conquiescentes dulcedine oracionibus liberius vaccare potuerint et Creatoris nostri clemenciam pro nostra nostrorumque predecessorum salute uberius exorare, splendore paterne glorie, qui sua mundum universum ineffabili illuminat claritate, sincera devocione allecti, predictam villam Jacubouo cum omnibus ipsius censibus, fructibus, agris, pratis, campis, pascuis, silvis, gaiis, mericis, borris, mellificiis, rubetis, virgultis, fluviis, piscinis, piscaturis, molendinis, paludibus, aquis et earum decursibus et generaliter cum omnibus redditibus, appendiis et coherenciis universis, ad predictam villam Jacubouo quomodolibet pertinentibus, monasterio nostro Tremeschnensi predicto de innata nobis benignitate damus, adiungimus, incorporamus, appropriamus et annectimus perpetuis temporibus duraturis, facientes predictum Paulum prepositum et eius conventum successoresque ipsorum, qui pro tempore fuerint, monasterii nostri Tremeschnensis sepedicti de plenitudine nostre regie potestatis eiusdem ville veros heredes et legitimos possessores. Volumus insuper villam Jacubouo predictam omnibus et singulis iuribus, modis, consuetudinibus et iurisdicionibus, quibus ville alie sepedicti monasterii pociuntur, perfrui et gaudere, iuribus tamen nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum, quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Poznania4 ipso die dominico infra octavas Corporis Cristi anno eiusdem millesimo quadringentesimo sexto, presentibus reverendissimis in Christo patribus, dominis: Nicolao sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo5, Alberto episcopo Poznaniensi6, nobilibus strennuisque viris: Gneuossio Sandomiriensi7, Janussio de Sokolow Gneznensi8, Nicolao de Michalow Woyniciensi9, Janussio de Tholisscow Kalisiensi10, Alberto Kaminensi castellanis11, et aliis quampluribus nostris fidelibus fidedignis. Datum per manus wenerabilis domini Nicolai prepositi Sancti Floriani extra muros Cracouienses, Regni Polonie vicecancellarii etc. nobis sincere dilecti12. Ad relacionem eiusdem domini Nicolai Regni Polonie vicecancellarii. a inicjał na wysokość 10 wierszy Or. 1 Prepozyt Paweł, zob. wyżej, nr 507/4. 2 Jakubowo par. Strzyżewo Kościelne, wieś dziś nie istniejąca, na pd.-zach. od Trzemeszna(SHGWlkp.), niegdyś należąca do Porajów, z których wywodzili się sprzedający wieś w 1382 r. wymienieni tu właściciele: Pakosław, wdowa po Jakubie Zawiszy z J. (wyst. 1364 - KDW III nr 1528) i jego dzieci, potem nie znane (Koz. 4 s. 294; SHGWlkp.). 3 KDW III nr 1803. 4 Data potwierdzona itinerarium wystawcy. 5 Mikołaj Kurowski, zob. wyżej, nr 426/3. 6 Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 403/1. 7 Gniewosz z Dalewic, zob. wyżej, nr 437/5. 8 Jan Wezenborg, zob. wyżej, nr 430/8. 9 Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 437/7. 10 Janusz z Tuliszkowa, zob. wyżej, nr 570/7. 11 Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 412/6.

12

Mikołaj Trąba, zob. wyżej, nr 460/10.

Dokument Nr 580 Kamieniec, 1406 Wymienieni rozjemcy rozsądzają spory o granice pomiędzy wsią Kamieniec klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie a szlacheckim Rękawczynem. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 49. Pergamin 268×182 mm, zakładka obcięta, plamy rdzy w tekście. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 Q. a

In nomine Domini amen. Quoniam gesta mortalium a memoria hominum facilius elabuntur, nisi solempni | literarum testimonio testiumque fidedignorum fideliter perhennentur, hinc est, quod nos Albertus de Trlang | subcamerarius Kalisiensis1 et Johannes de Rchowo vexillifer Dobrinensis heredes2, arbitri princi|pales de consensu parcium infrascriptarum hincinde constituti et per strennuum militem dominum Thomconem subpincernam Cracouiensem et capitaneum Maioris Polonie generalem3 vigore domini regis et sui capitaneatus auctoritate specialiter deputati, ac Johannes de Chlandowo4 et Dzirzgon de Wilczina5 coadiutores de consensu parcium utrarumque ac unanimi voluntate ipsarum nominati inter honorabilem virum dominum Paulum prepositum monasterii Trzemesznensis6 et nobiles dominos Ligaszczium de Rankawczino7 et Albricum de Sucharzewo heredes8 super limitandis graniciebus villarum Camon9 dicti domini prepositi et Rankawczino prefatorum nobilium Ligaszczii et Albrici fratrum germanorum, de consensu parcium ac unanimi voluntate earumdem nominati ex informacione terre nobilium in propinquo dictarum villarum Camon et Rankawczino existencium ac eciam kmethonum antiquorum amicabiliter composuimus in hunc modum, declarantes duos lacus, dictas wlgariter Glodo[web]10, ceterasque paludes, quas aqueductus sive torrens, dictus wlgariter Roszennicza11, transiens versus aggerem, dictum wlgariter Biskupagacz, et insuper omnes et singulas paludes, quas fluvius dictus Deszka12 mediat seu dividit, ita quod predicte paludes, que sunt ex hac parte dictorum torrencium Roszennicza et Deszca, que ducit versus villam Camon, sint monasterii Trzemesznensis antedicti, prout dictum monasterium easdem paludes ab antiquo habuit, tenuit et possedit. Itemque omnes paludes ex ea parte antedictorum torrencium Roszennicza et Deszka, que est versus villas Rankawczino et Sucharzewo ad huiusmodi villas penitus pertinere, et signanter medietates paludum prefatarum, ubi in predictis torrentibus pali sive stipites sunt infixi. In cuius rei testimonium nostra sigilla sunt presentibus subappensa. Actum et datum in dicta villa Camon sub anno Domini M° CCCC VI°, presentibus nobilibus viris, dominis: Thomcone de Roszenna13, Nicolao de Proczino14, Nicolao de Galczino15, Petro et Paulo fratribus de Dzwirzdino16 heredibus et aliis pluribus testibus ad premissa. a inicjał na wysokość 13 wierszy Or. b dziurka Or. 1 Wojciech z Trląga, zob. wyżej, nr 431/8. 2 Jan zwany Koszyszko (Kosisko?) z Orchowa (na pd.-wsch. od Trzemeszna) chorąży dobrzyński 1394 - 1427 (Lasocki, Dostojnicy, s. 11). 3 Tomek z Węgleszyna, zob. wyżej nr 401/1. 4 Jan z Chłądowa, zob. wyżej, nr 417/5. 5 Wilczyna, wieś par. na pn. od Kleczewa (Koz. 5 s. 467 - 468). Dzierzgon wyst. tylko tutaj; S. Kozierowski, Ród Porajów-Różyców, Rocznik Heraldyczny IX, 1928/29 s. 126 łączy go z Dębnicą (wieś par. na pn.-zach. od Gniezna - Koz. 4 s. 167), gdzie wyst. pole Dzierzgoniestwo. 6 Prepozyt Paweł, zob. wyżej, nr 507/4.

7

Rękawczyn, wieś par. na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 255, 3 s. 126, 5 s. 240). Ligas, Ligaszcz, wyst. 1402 (Roty V, nr Gniezno 78) - 1419 (KDW VIII), por. też Rękawczyno Ligaszczewe tuż obok R. (Koz. 8 s. 57). 8 Sucharzewo, wieś dziś nie istniejąca w par. Gębice (Koz. 5 s. 366, 367). Albricius, Jałbrzyk, wyst. tutaj i 1419 (KDW VIII). 9 Kamieniec (Kamień, Kamion), wieś par. na wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 103, 4 s. 330). 10 Jez. Głodowe, zapewne rozlewisko Noteci, bliżej nie określone, por. Koz. 4 s. 230. 12 Różanna (Roszenica) struga koło Rękawczyna, równoległa do górnego biegu Noteci (SHGWlkp.). 12 Deska, zapewne dopływ górnej Noteci, przepływającej koło Rękawczyna (SHGWlkp.). 13 Różanna par. Gębice na Kujawach, tuż nad granicą wlkp. (Koz. 1 s. 261, 5 s. 252). Tomisław, Tomek, wyst. także 1398 (Lekszycki II nr 655). 14 Procyń par. Gębice na Kujawach, na pn. od Różanny (Koz. 5 s. 198 - 199). Mikołaj wyst. także 1398 (Lekszycki II nr 1129), nie żył już 1417 (KDW VIII). 15 Gałczyn par. Rękawczyn, na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 4 s. 215). Mikołaj wyst. 1404, 1414, 1415 (SHGWlkp.). 16 Ćwierdzin (Dźwirdzino) par. Ostrowite Prymasowskie, na pn. od Witkowa. Piotr wyst. 1390 - 1403 i tutaj, Paweł tylko tutaj (Koz. 4 s. 127).

Dokument Nr 605 Gniezno, 16 czerwca 1408 Król Władysław Jagiełło potwierdza klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie dokument starosty generalnego Wielkopolski Krzesława dotyczący wsi Targownica. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 50. Pergamin 407×223 mm, zakładka obcięta. 2 dziury po sznurze do przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 Y, informacje o treści (XV XVIII w.). ||aIn nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Quia tunc multorum errorum et dubiorum incomodis prudenter occurrimus, dum gesta etatis nostre literarum apicibus | et testium annotacione perhennamus, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie Litwanieque | princeps supremus, Pomeranie dominus et heres Russie etc., significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium noticiam habituris, | quomodo religiosus prepositus et conventus monasterii Tremeschensis quandam literam Krzeslay castellani Sandomiriensis et capitanei Maioris Polonie, omni prorsus vicio suspicionis carentem, coram nostra demonstravit maiestate super restitucione ville ipsorum Targownicza1 confectam, petentes humiliter et devote, ut ipsis eandem literam ex innata nobis clemencia confirmare, ratificare, innovare et approbare dignaremur, cuius tenor sequitur in hec verba: [następuje dok. starosty generalnego Wielkopolski Krzesława, z daty: Żerniki, 28 kwietnia 1388 - KDW III, nr 1377]. Nos itaque ipsorum peticionibus tamquam iustis et racionabilibus acclinati, ipsis eandem literam confirmamus, ratificamus, gratificamus, innovamus et tenore presencium approbamus, decernentes ipsam robur obtinere perpetue firmitatis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Gnezna2 sabbato infra octavas Corporis Christi anno Domini millesimo quadringentesimo octavo, presentibus hiis testibus: reverendo in Christo patre domino Alberto episcopo Poznaniensi3, Mathia Kalisiensi4, Jacobo de Coneczpole Syradiensi palatinis5, Thomcone de Wangleschin Sandomiriensi6, Nicolao de Michalow Woynicensi7, Alberto Camenensi castellanis8 et aliis quamplurimis fidedignis nostris fidelibus dilectis. Datum per manus venerabilis Nicolai prepositi Sancti Floriani ante

Cracoviam, Regni Polonie vicecancellarii nobis sincere dilecti9. Ad relacionem eiusdem Nicolai prepositi Sancti Floriani ante Cracoviam, Regni Polonie vicecancellarii. a inicjał wysokości 17 wierszy Or. 1 Targownica par. Wylatowo, na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 327, 5 s. 404). 2 Data zgodna z itinerarium wystawcy. 3 Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 403/1. 4 Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 412/1. 5 Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 430/6. 6 Tomek z Węgleszyna, zob. wyżej, nr 401/1. 7 Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 437/7. 8 Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 412/6. 9 Mikołaj Trąba, zob. wyżej, nr 460/10.

Dokument Nr 606 Gniezno, 16 czerwca 1408 Król Władysław Jagiełło potwierdza klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie dokument króla Kazimierza Wielkiego dotyczący wsi Stodoły. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 51. Pergamin 527×257 mm, zakładka obcięta, plamy rdzy, dziura w tekście. 2 dziury po sznurze do przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 9+D+, informacje o treści (XV - XVIII w.). ||aIn nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Dum vivit litera, vivit et accio comissa litere, cuius assercio nutrit memoriam et labiles semper perpetuat acciones. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie, necnon | terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie, Lithuanieque princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres, significamus tenore presencium quibus expedit universis presentibus et futuris presencium noticiam habi|turis, quomodo ex parte religiosorum virorum prepositi et conventus monasterii Trzemesnensis nobis oblata peticio continebat, ut liter am ipsorum per serenissimum principem dive memorie Kazimirum olim regem Polonie, predecessorem nostrum | ipsis super iure Theutunico Srzedensi pro villa Stodoli1 datam et concessam, de innata nobis clemencia confirmare, ratificare, gratificare, innovare et approbare dignaremur. Cuius tenor est talis: [następuje dok. Kazimierza Wielkiego, z daty: Poznań, 2 marca 1343 KDW II, nr 1211]. Nos itaque peticionibus ipsorum tamquam iustis et racioni consonis graciosius annuentes, ipsis eandem literam ratificamus, confirmamus, innovamus et tenore presencium approbamus, decernentes ipsam robur optinere perpetue firmitatis. Insuper volentes prepositum et conventum monasterii Trzemeschnensis predicti uberioris gracie prerogativa prevenire, vendicionem et resignacionem scultecie ibidem in Stodoli per Nicolaum de Kosczol iudicem Brestensem pro viginti centum marcis grossorum anno Domini millesimo tricentesimo octuagesimo octavo2 ipsis factam admittimus et in eam consentimus ipsamque eidem monasterio et conventui incorporamus, attribuimus, appropriamus et perpetue adiungimus per ipsum monasterium et conventum tenendam, habendam, utifruendam et perpetuis temporibus possidendam. Harum quibus sigillum nostrum appensum est, testimonio literarum. Actum in Gnezna3 sabbato infra octavas Corporis Christi anno Domini millesimo quadringentesimo octavo, presentibus4 ibidem hiis testibus: reverendo in Christo patre domino Alberto episcopo Poznaniensi, Mathia Kalisiensi, Jacobo de Coneczpolye Syradiensi pallatinis, Thomkone de Wangleschin Sandomiriensi, Nicolao de Michalow Woyniczensi, Alberto Camenensi castellanis et aliis quampluribus fidedignis nostris fidelibus dilectis. Datum per manus venerabilis Nicolai prepositi Sancti Floriani ante muros Cracouienses, vicecancellarii nobis

sincere dilecti. Ad relacionem eiusdem venerabilis Nicolai prepositi Sancti Floriani ante Cracoviam, R(egni) Polonie vicecancellarii. a inicjał wysokości całego tekstu Or. 1 Stodoły, wieś na Kujawach, pomiędzy Strzelnem a Kruszwicą. 2 Mikołaj z Kościoła (Kościelca) był sędzią brzeskim 1386 - 1400 (KDW VI nr 372/5). 3 Data zgodna z itinerarium wystawcy. 4 Lista świadków ident. jak w poprzednim dok. z tego samego dnia (zob. wyżej, nr 605).

Dokument Nr 634 Gniezno, 19 marca 1409 Sędzia kaliski zaświadcza, że sąd wiecowy w Gnieźnie przysądził wieś Jakubowo klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 52. Pergamin 286-292×147 mm, zakładka obcięta, 2 dziurki w tekście. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrino 5 L, informacje o treści (XV-XVIII w.). Nos Jacussius Jacca iudex Calisiensis generalis et heres in Wylczina1. Ad rei memoriam sempiternam. Notificamus | tenore presencium, quibus expedit, universis, quod feria tercia post dominicam Letare Ierusalem sub anno Domini millesimo | quadringentesimo nono in stuba curie reverendissimi in Christo patris domini Nicolai Dei gracia archiepiscopi Gneznensis, ubi | strennui nobilesque domini Mathias palatinus Calisiensis2, Thomco capitaneus Maioris Polonie generalis3, Albertus Caminensis4, Dobrogostius Geczensis castellani5, Nicolaus de Goraszdowo pincerna6, Albertus Chwdziczsky subagazo7, Johannes de Rchowo vexillifer8, Sandiuogius subpincerna9, Bodzantha de Chlappowo subiudex10, Albertus de Trlang subcamerarius Kalisienses11, Czestko venator et burgrabius Gneznensis12 ceterique domini et zupparii iudicio regali in summis seu generalibus terminis Gnezne celebratis nobiscum presidebant, ibidem veniens in presencia nostri wenerabilis vir dominus Andreas prepositus, necnon tocius conventus sui Trzemesensis13, et astitit terminum iusto iure et vero iudicio super nobilem virum dominum Szauiszam de Choczicza14 pro et super hereditate Jacwbowo15, pro qua quidem hereditate Jacubowo idem Szauisza ipsum citaverat et terminos cum eodem domino preposito et suo conventu pro eadem hereditate Jacubowo ad terminos generales habuit assignatos et in libro Gneznensi scriptos et notatos. Quibus quidem terminis generalibus venientibus idem Szauisza non paruit neque aliquid suo pro interesse fecit in eisdem, tunc prefatum Szauiszam per ministerialem fecimus vocare et proclamare iuxta ius et consuetudinem terre. Post quam vocacionem et clamacionem veniens Jacobus ministerialis dictus Weprowicz16 recongnovit coram nobis, quod vocavit et clamavit eundem Szauiszam tribus et quarta vicibus superflue ex parte eiusdem domini prepositi eta sui conventus, ut veniret ad iudicium et iuri pareret, quo non veniente nec conparente. Tandem nos memoratus iudex audita recongnicione dicti ministerialis et visa astancia termini dicti domini prepositi iustam fore et racioni consonam attendentes, de consensu et informacione dominorum predictorum iuxta nos sedencium, adiudicavimus lucrum perpetuum et astanciam termini dicto domino preposito et suo conventui pro eadem hereditate Jacubowo, prefato autem Szauisze perpetuum silencium pro eadem duximus imponendum. In cuius rei testimonium presentes literas nostri sigilli munimine fecimus communiri. Acta sunt hec et data anno, die et loco, presentibus, quibus supra. Per Nicolaum de Strzedzewo notarium17, qui hec habuit in conmisso. a słowo powtórzone Or. 1 Jakusz Jaka, zob. wyżej, nr 431/9.

2

Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 412/1. Tomek z Węgleszyna, zob. wyżej, nr 401/1. 4 Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 412/6. 5 Dobrogost z Włościejewek, zob. wyżej, nr 552/6. 6 Gorazdowo, wieś par. na pn. od Pyzdr (Koz. 2 s. 199). Mikołaj wyst. od 1400, cześnik kal. 1400 - 1417, burgrabia kal. 1403 - 1404, 1411 - 1415 (GUrz. A 48, C 529, 534). 7 Wojciech Chudzicki z Chudzic (par. Rumiejki, na wsch. od Środy - Koz. 2 s. 90), wyst. od 1390 (Roty I nr 79), podkonie pozn. 1393 - 1424 (Spisy wlkp.). 8 Jan z Orchowa, zob. wyżej, nr 580/2. 9 Sędziwój z Wiśniewa, zob. wyżej, nr 449/5. 10 Bodzęta z Chłapowa, zob. wyżej, nr 493/1. 11 Wojciech z Trląga, zob. wyżej, nr 431/8. 12 Czestek z Dębnicy (wieś par. na pn.-zach. od Gniezna - Koz. 1 s. 58, 4 s. 167) wyst. od 1398 (Lekszycki II nr 1089) był burgrabią gnieźn. 1402 (GUrz. C 1) - 1409 (tutaj); o jego tytule łowczego zob. ib. A 67. 13 Andrzej prepozyt trzemeszeński od 1407/08, zm. 1435 (WSB s. 23), może ident. z kanonikiem Andrzejem z Gniezna wyst. w Trzemesznie już 1390 (KDW VI nr 318). 14 Chocicza par. Nowe Miasto nad Wartą, na wsch. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 78, 4 s. 105). Zawiszę wspomina S. Kozierowski, Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego IX, 1928/29, s. 122 (1404 - 1405). 15 Jakubowo, zob. wyżej, nr 571/2. 16 Tj. woźny sądu ziemskiego gnieźn. 17 Mikołaj zapewne ident. z pisarzem sędziego kal. 1411 - 1418; Strzydzew (Strzedzewo) par. Czermin, na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 308, 5 s. 362; SHGWlkp.). 3

Dokument Nr 696 Trzemeszno, 8 maja 1412 Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje niejakiemu Pawłowi sołectwo w Bryskach. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 53. Pergamin 411×133 mm, zakładka obcięta, 4 nacięcia po paskach do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 4 U+, informacje o treści (XVI - XVIII w.). Kop.: tamże, Trzemeszno dok. 55, w or. instrumencie notarialnym z daty Trzemeszno, 5 października 1414 - zob. niżej, nr 736. a

In nomine Domini amen. Ab humana memoria facilius elabuntur, que nec testium asercione, nec literarum testimonio fuerint perhennata. Quapropter nos frater Andreas divina paciencia prepositus, una cum conventu canonicorum | regularium monasterii Trzemesnensis1, recognoscimus et publice profitemur: laborioso viro Paulo scolteciam in willa nostra wlgariter dicta Briszky2 vendidimus in duos mansos liberos, quinque mansos eiusdem scoltecie | pro nobis et nostro dominio reservantes, dantes sibi et suis successoribus legitimis hoc ius inferius descriptum, videlicet quod de eidem duobus mansis servicia quelibet, prout alii scolteti in eodem | iure Srzedensy faciunt, eadem nobis facere tenebitur. Pro decima vero de eisdem duobus mansis liberis mediam marcam grossorum latorum singulis annis solvere tenebitur, de thabernis vero tercium denarium et penis iudicialibus, tam magnis, quam parvis, similiter tercium denarium, demptis dumtaxat penis talibus, quas per se non iudicaret vel eciam talibus, quas per se vel aliquem suum familiarem, proch dolor, aliquatenus incurreret, de hiis nullam partem tollet. Quam vendicionem secum fecimus pro viginti marcis et facimus per presentes, tali condicione interiecta, quod pro prandio magni iudicii sex scotos nobis solvet, kmetones

vero pro duobus similiter magni iudicii prandiis similiter per sex scotos singulis annis solvere sint astricti. Kmetones vero pro censu anuali de quolibet manso per fertonem nobis solvent in festo sancti Martini [11 XI], decimam vero manipularem nobis dabunt et ad horreum nostrum ducent, decimam lini per duos grossos nobis dabunt de quolibet manso, in festo Pasche medium capete ovorum, in festo Assumpcionis Marie [15 VIII] duos pullos singulis annis dare et solvere sint astricti, in agris vero nostris ibidem in Brzysky, tam estivalibus, quam yemalibus arare et perarare, wlgariter przearaczb, et in toto excolere penitus sint astricti. c-d Damus eciam sibi et suis posteris legitimis tercium denarium de silva, quod wlgariter dicitur gayowe, cuius racione tenetur eandem silvam aspicere et fideliter custodire . Insuper omnia iura, que nunc sunt et imposterum oriri poterint, pro nobis et pro nostro dominio reservamus. Ut autem hec vendicio et nostre protestacionis recognicio inconwlsa permaneat, nostro et nostri capituli sigillis appensione fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeszna ipso die dominico, quo Vocem iocunditatis in ecclesia Domini decantatur anno Domini millesimo quadringentesimo duodecimo, presentibus nobilibus et discretis viris, dominis: Paulo de Stzezewoe3, Nicolao de Leszyce4, Mathya de Rysszewo5, Dobeslaof de Drachowo heredibus6, Nycolao cive et Johanne rectore scole Trzemesnensis7 et aliis quampluribus fidedignis. a inicjał wysokości 6 wierszy Or. b tak Or. i Kop. c-d dopisane na końcu dok. z ods. do tekstu Or. e Scrzeszeuo Kop. f litera e nadpisana Or. 1 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 2 Bryski par. Góra Św. Małgorzaty w Łęczyckiem (Zajączkowscy, Materiały, I s. 29). Sołtys skądinąd nie znany. 3 Strzyżewo Paczkowe (S. Paskowe) par. S. Kościelne, na pn.-zach. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 210, 310, 5 s. 361 - 362). Paweł (Pasek), wyst. od 1398 (SHGWlkp.), tu ostatnia wzmianka. 4 Leszyce nie zidentyfikowane, może Lesice, Lisice par. Pieczewo w ziemi łęczyckiej (Źródła dziejowe XIII s. 132). Mikołaj nie znany. 5 Ryszewo par. Ryszewko, na pn.-zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 266, 5 s. 266 - 267). Maciej wyst. tylko tutaj. 6 Drachowo par. Gurowo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 62, 4 s. 185). Z licznej szlachty zamieszkującej D., Dobiesław wyst. 1404 (Roty II nr 228) i tutaj. 7 Nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 729 Gniezno, 18 maja 1414 Oficjał gnieźnieński rozsądza spór o dziesięcinę z Targownicy pomiędzy klasztorem kanoników regularnych z Trzemeszna a plebanem z Trląga. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 54. Pergamin 566×530 mm, zakładka obcięta, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Znak notarialny identyczny jak w KDW V, s. 353. Na odwrocie: Scrinio 6 H, informacje o treści (XV - XVIII w.). a

In nomine Domini amen. Nos Michael scolasticus et officialis sancte ecclesie Gneznensis1 cunctis, quibus expedit, notum facimus presencium noticiam habituris, quomodo mota iamdudum coram venerabili viro domino Nicolao Strzesconis canonico | et protunc officiali Gneznensi, antecessore nostro2, utpote iudice ordinario, inter discretum dominum Wenceslaum rectorem ecclesie parrochialis in Trlang3 actorem ab una et venerabilem ac religiosum virum dominum Andream prepositum monasterii | in Trzemessna suumque

conventum4 pro et super decima manipulari et campestri de agris allodialibus in villa wlgariter Targownicza5 dicta, et eius occasione, reos parte ab altera, vertebatur materia questionis, idem dominus Nicolaus Strzes|conis instante predicto Venczeslao plebano dictum dominum Andream et suum conventum suis patentibus citacionum literis coram se evocari fecit ad terminum competentem. Quoquidem termino adveniente, memoratus Venceslaus contra dominum Andream prepositum et suum conventum predictum verbo proposuit, sed quia causa erat gravis, cognicionem ordinis iudiciarii requirens dictus dominus Nicolaus Strzesconis eidem Venceslao plebano huiusmodi suam proposicionem mandavit libellare in termino compettenti. Quo termino tandem adveniente, ipsoque domino Nicolao ad causas audiendas pro tribunali iudicio presidente, circumspectus Peregrinus Clementis de Pampicze6 asserens se procuratorem ad hanc causam constitutum dicti domini Venceslai iudicialiter comparens libellum convencionalem produxit huiusmodi sub tenore: Coram vobis, venerabili viro domino Nicolao Strzesconis canonico, officiali et administratore in spiritualibus sede vacante sancte ecclesie Gneznensis, procurator procuratorio nomine discreti viri domini Venceslai plebani ecclesie in Trlang contra et adversus venerabilem virum dominum Andream prepositum suumque conventum monasterii Trzemessensis et contra quamlibet aliam personam pro eo vestro in iudicio legitime intervenientem proponit et dicit, quod licet decima manipularis et campestris diversi grani tritici, siliginis et avene etc. post omnes et singulos kmethones in villa Targownicza a decem, viginti, triginta, quadraginta et sexaginta annis citra et ultra ac a tali tempore, cuius contrarii memoria hominum non existit, ex vera legitimaque prescripcione consuetudineque approbata ad ipsum dominum Venceslaum et ecclesiam suam ibidem in Trlang iam dictam racione erreccionis et fundi pertinuisset et spectasset et nunc pertinent et spectat fuissetque idem dominus Venceslaus cum suis antecessoribus, qui a tempore fuerunt, in vera, quieta ac pacifica possessione decime memorate, fructus et utilitates ex eadem nemine impediente percipiendo et levando. Tamen venerabilis vir dominus Jacobus, olim prepositus Trzemessensis7, repulsis quatuor kmethonibus in predicta villa de quatuor mansis, ipsos pro suo allodio arat et excolit et nunc dominus Andreas prepositus modernus in vicium dicti domini Jacobi succedens arat et excolit, decimam de eisdem quatuor mansis eidem domino Venceslao plebano et ecclesie sue memorate dare et solvere contradicit et recusat, dampna dicto domino Venceslao in percepcione predicte decime a triginta annis faciendo, sue saluti magnum in periculum et scandalum non modicum plurimorum. Quatenus petit procurator antedictus nomine, quo supra, per vos dominum iudicem et per vestram sentenciam diffinitivam pronuncciari, decerni et declarari dictam decimam manipularem et campestrem diversi grani post omnes et singulos kmethones in Targownicza a supradictis temporibus ex consuetudine approbata et ultra racione erreccionis et fundi pertinuisse et spectasse, dominumque Venczeslaum plebanum modernum cum suis antecessoribus in pacifica possessione fuisse et esse, dominumque Jacobum olim prepositum Trzemessensem kmethones in dicta villa de quatuor mansis agrorum repulisse prefatumque dominum Andream prepositum modernum in vicium dicti domini Jacobi successisse et eosdem quatuor mansos pro se suoque allodio exarasse et excoluisse decimamque domino Venceslao et ecclesie sue de eisdem quatuor mansis dare et solvere recusasse dampnaque sibi et ecclesie sue a triginta annis in percepcione dicte decime fecisse sibique talia facere non licuisse nec licere. Et ob hoc prefatum dominum Andream prepositum ad dandum et solvendum prefato domino Venceslao et ecclesie sue decimam post dictos quatuor mansos compellendum fore et compelli debere ipsique domino Andree preposito super percepcione ulteriori dicte decime perpetuum silencium imponendum fore et imponi debere vestra sentencia iusta mediante. Item petit expensas in lite factas; protestatur de faciendis. Cuiusquidem libelli copia circumspecto magistro Sandconi rectori scole Gneznensis8, procuratori dicti domini Andree prepositi et conventus, prout de ipsius procuracionis mandato

ex actis cause huiusmodi plene constabat atque constat, pettente eandem sibi decerni, decreta et certo termino ad dicendum contra eundem libellum assignato, tandem excepcionibus in scriptis pro parte dicti domini Andree prepositi et conventus datis et replicacionibus verbalibus pro parte predicti Venceslai plebani in diversis terminis subsecutis predictisque excepcionibus per ipsum dominum Nicolaum Strzesconis interlocutorie repulsis, libello quoque dicti plebani specificato, tandem memoratus magister Sandco procurator et nomine procuratorio, quo supra, libellum reconvencionalem in presencia Peregrini predicti produxit, cuius tenor sequitur de verbo ad verbum et est talis: Coram vobis, venerabili viro domino Nicolao Strzesconis canonico et administratore in spiritualibus vacante sede, necnon officiali sancte ecclesie Gneznensis, procurator et nomine procuratorio venerabilis fratris domini Andree prepositi et sui conventus, contra et adversus discretum dominum Venceslaum plebanum in Trlang et contra quamcumque personam pro ipso in iure legitime intervenientem cum querela reconveniendo proponit et dicit, quod quamvis hereditas Targownicza communiter dicta cum omni iure et dominio ad ipsum dominum prepositum et suum conventum racione erreccionis et fundi et ex prescripcione legitima prescripta a decem, viginti, triginta, quadraginta, quinquaginta citra et ultra annis ac a tali tempore, cuius inicii et contrarii memoria hominum non existit, pertinuisset et spectasset, pertineret et spectaret et nunc pertinet et spectat, fueruntque nonnulli predecessores prefati domini Andree in possessione pacifica et quieta per tempus supradictum dicte hereditatis salvo eo, quod quidam nobilis Andreas heres in Sirzniky9 dicta hereditate nondum extirpata totaliter se intromiserat, ipsam pro se usurpando, detinendo et sibi apropriando per aliquot annos tenuisset, habuisset et possedisset contra Deum et conscienciam propriam decimamque iuxta placitum suum, cui et quantum placuit dabat, interdum in Welathowo10, interdum alibi, prout et dictus dominus prepositus fecit non ex debito, sed relevando dictam ecclesiam in Welathowo cum collacionis ipsius sit. Tamen predictus plebanus in Trlang, nescitur quo ductus spiritu aut qua temeritate inflatus, volens et pretendens mittere falcem in alienam messem, convenit dictum dominum prepositum et suum conventum super decima manipulari et campestri in Targownicza post araturas et allodium ipsius domini prepositi, licet ipse dominus prepositus, prout et alii religiosi nulli sit obnoxius ad decimandum et presertim post proprias araturas et agros, quos colit et arat per se in magnum preiudicium ipsius domini prepositi et sui conventus et sue saluti periculum et scandalum plurimorum; quam iniuriam, preiudicium et gravamen predictus dominus prepositus et suus conventus ac procurator ipsius revocavit et revocat ad centum marcas grossorum monete Pragensis, numeri vero Polonicalis ad quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando. Petit igitur dictus procurator nomine quo supra, per vos venerabilem virum dominum Nicolaum Strzesconis etc. et vestram sentenciam diffinitivam pronuncciari, decerni et declarari hereditatem Targownicza comuniter dictam ad ipsum dominum Andream prepositum modernum et suum conventum cum omni iure et dominio pertinuisse et spectasse, pertinere et spectare pertinerique et spectari debere quodque nonnulli predecessores prefati domini Andree fuerunt in possessione pacifica et quieta per tempus supradictum ac ipse dominus Andreas ab eo tempore, quo cepit esse prepositus, salvo eo, quod quidam Andreas heres de Szirzniky dicta hereditate nondum plene extirpata se de ipsa intromiserat propria temeritate ipsamque expost compulsus et tactus consciencia restituit predecessoribus prefati domini prepositi, sicque dum ipsam tenebat dictus nobilis contra velle monasterii decimabat cui sibi placuit et quomodo placuit in preiudicium monasterii predictumque dominum prepositum et suum conventum nulli de propriis araturis in suis villis et presertim in hereditate Targownicza nulli obnoxium fuisse et esse decimari seu decimam dare et presertim plebano in Trlang, cum nullum ius sibi competat in dicta decima, predictumque dominum Venceslaum plebanum in Trlang prefato domino preposito et sui conventui contra Deum et iusticiam litem intemptasse et fecisse super decima allodiali in Targownicza sibique talia facere non licuisse nec licere. Et ob hoc predictum dominum

Venceslaum ad dandum et solvendum occasione dicte iniurie et tractus in causam in centum marcas per ipsum dominum prepositum et suum procuratorem occasione dicte iniurie revocatis et in expensis legitime factis condempnandum fore et condempnari ipsumque dominum Andream et suum conventum ab impeticione dicti Wenceslai absolvendum fore et absolvi predictoque Venceslao perpetuum silencium super ulteriori vexacione et impedimentis imponendum fore et imponi, iusticia mediante. Predicta et quodlibet predictorum petit dictus omni meliori, modo, via, iure et forma, quibus potest et debet, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi et interponendi etc. et aliis iuris beneficiis sibi semper salvis. Item petit in lite factas et protestatur de faciendis. Deinde vero prescriptis libellis hincinde responso articulis utrimque datis et eis alternatim in scripto responso, nonnullis quoque testibus pro parte utraque productis, examinatis et eorum dictis seu deposicionibus solempniter in diversis terminis publicatis, tandem nobis in officium officiolatus prefato domino Nicolao Strzesconis surrogato honorabili quoque domino Nicolao Gosczinsky rectore ecclesie parrochialis in Strzesszewo11, cui omnes causas, tam ordinarias quam appellacionum et delegatas tociens, quociens nos a loco et civitate Gneznensi abesse vel aliis negociis prepedire contingerit comisimus audiendum, pro tribunali nostri in absencia sedente, prefatus magister Sandco citato ad hoc Peregrino procuratore plebani, produxit quasdam excepciones contra dicta testium ipsius plebani et eorum personas una cum quibusdam articulis addicionariis, petens eis per partem adversam iuramento medio responderi in presencia Peregrini predicti pettentis sibi copias huiusmodi productorum decerni et terminum ad dicendum contra assignari, quem sibi dictus dominus Nicolaus noster locumtenens statuit compettentem. Quo tandem adveniente et iterum ad idem faciendum ex certis causis continuato in eodem termino prefato magistro Sandcone predictos suos addicionarios articulos admitti pettente maxime ex quo pars nichil facit ex adverso et Peregrino verbo contra dictos articulos, quod ydem essent cum primis excipiente ipsisque articulis per prefatum dominum Nicolaum nostrum locumtenentem per sentenciam interlocutoriam repulsis, conclusoque per procuratores hincinde in causa, demum visis et diligenter inspectis omnibus et singulis actis in hac causa acticatis, necnon testium deposicionibus aliisque merito videndis et ipsis rite recensitis ac equa lance iusticie discussis, ad nostram sentenciam diffinitivam procedentes ipsam presentibus procur(ator)ibus predictis ferri pettentibus tulimus et pronuncciavimus ac ferimus et pronuncciamus huiusmodi sub tenore: + Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, de iurisperitorum consilio et inter nos matura deliberacione prehabita diligenti ac per ea, que in presenti causa vidimus et videmus, cognovimus et cognoscimus de presenti per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus in hiis scriptis, dicimus, decernimus et declaramus prefatum venerabilem virum dominum Andream prepositum et conventum monasterii Trzemessensis ab impetticione predicti domini Wenceslai rectoris ecclesie parrochialis in Trlang in causa, que coram nobis inter partes prescriptas pro et super decima manipulari de agris allodialibus quatuor mansorum kmethonum depulsorum eidem allodio adiunctorum in villa Targownicza et eius occasione vertebatur, absolvendum et absolvimus, prefato quoque domino Venceslao et suis successoribus, rectoribus predicte ecclesie in Trlang super ulteriori vexacione et impedimentis dicti domini prepositi ac sui successoris et conventus perpetuum silencium imponendum fore et imponimus per presentes, condempnantes nichilominus eundem dominum Wenceslaum ipso domino preposito et conventui in expensis moderatis in causa huiusmodi coram nobis factis, quarum taxacionem nobis imposterum reservamus. Lecta, lata et in scriptis pronuncciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Michaelem scolasticum et officialem predictum anno Domini millesimo quadringentesimo quartodecimo, indiccione septima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Johannis divina providencia pape vicesimi tercii anno quarto, die Veneris decima octava

mensis Maii, hora quasi sexta, in curia domus habitacionis honorabilis viri domini Alberici canonici Gneznensis12 sita in Summo Gneznensi, presentibus discretis viris, dominis: Thoma in Pobedziska13, Stephano in Scurky14 et Michaele in Kazimirz ecclesiarum parrochialium rectoribus15, necnon Johanne de Grodzisko16, Arnoldo de Gnezna17 et Paulo de Klodawa procuratoribus causarum consistorii nostri Gneznensis18, testibus circa premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens instrumentum publicum sentenciam nostram diffinitivam in se continentes seu continens per Andream notarium publicum et causarum coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari nostrique officiolatus sigilli appensione iussimus communiri. Z. N. Et ego Andreas Bogussii de Crosyno clericus Wladislauiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius et causarum coram prefato venerabili viro domino Michaele scolastico et officiali scriba19, quia predicte sentencie diffinitive leccioni, pronuncciacioni et in expensis condempnacioni una cum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri, vidi et audivi, ideo negociis aliis arduis occupatus per alium fideliter scribi procuravi manu quoque propria hic me subscribens in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis, una cum appensione officiolatus sigilli dicti domini Michaelis officialis consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorumb. a inicjał wysokości połowy tekstu Or. b inskrypcja notariusza inną ręką i atramentem Or. 1 Michał z Krowicy, zob. wyżej, nr 420/6. 2 Mikołaj Strzeszkowic, zob. wyżej, nr 418/5. 3 Trląg, wieś par. na pn.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 303, 5 s. 415). Pleban Wacław wyst. tylko tutaj. 4 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 5 Targownica, zob. wyżej, nr 605/1. 6 Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 439/10. 7 Zapewne Jakub Zawisza, prepozyt trzemeszeński 1373 - 1390 (KDW VI nr 311/8). 8 Mgr Sędek mistrz szkoły w Gnieźnie jako prokurator konsystorza gnieźn. wyst. 1412 - 1415 (AAG, ACons. A 3 k. 10 n.; Acta capitulorum II nr 22 - 24, 29, 61), nie wiemy, czy ident. z wikariuszem w katedrze gnieźn. 1403 - - 1404 (zob. wyżej, nr 480/4). 9 Andrzej z Żernik nie zidentyfikowany, zob. wyżej, nr 600/2. 10 Wylatowo (Wielatowo), wieś par. na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 352), tuż na pn. od Targownicy. 11 Mikołaj Goszczyński pleban w Strzyżewie Kościelnym (na pn.-wsch. od Gniezna) już 1408 (KDW V s. I40), notariusz kapituły gnieźn. 1408 (AAG, ACap. B 14 k. 2v), kanonik kolegiaty Św. Jerzego na grodzie gnieźn. 1414 (Acta capitulorum III nr 31), prepozyt wieluński 1417 (ib. nr 71), kanonik katedralny gnieźn. 1418 - 1428 (ib. II nr 116 - 221; Kor. II s. 105), prefekt budowy katedry gnieźn. (MPH V s. 957). 12 Alberyk z Modły, zob. wyżej, nr 516/13. 13 Tomasz pleban z Pobiedzisk skądinąd nie znany. 14 Stefan pleban w Skórkach, Skurkach (wieś par. na wsch. od Janowca Wlkp. - Koz. 1 s. 282, 7 s. 385) skądinąd nie znany. 15 Kazimierz Biskupi na pd. od Kleczewa. Pleban Michał wyst. także 1418 (KDW V nr 283; VIII). 16 Jan syn Mikołaja z Grodziska Wlkp., mgr, jako prokurator konsystorza gnieźn. wyst. 1412 1417 (AAG, ACons. A 3 k. 7 n.; Acta capitulorum II nr 62 - 97), notariusz publiczny 1414 (KDW V s. 222) i wikariusz katedry gnieźn. 1414 (niżej, nr 741/7), nie wiemy, czy nie ident. z księdzem Janem z Grodziska 1402 (Poz. II nr 930), plebanem tamże 1403 - 1405, 1412 1427 (Now. II s. 447 - 448). 17 Arnold z Gniezna, zob. wyżej, nr 487/13.

18

Paweł z Kłodawy, zapewne ident. z Pawłem synem Stanisława z Kłodawy (w Łęczyckiem), notariuszem publicznym 1423 (KDW V s. 375), nie wiemy, czy ident. z mgrem Pawłem z Kłodawy altarystą gnieźn. 1426 (ib. s. 428), który być może jest ident. z Pawłem z Czechowa plebanem w Kłodawie. 19 Andrzej syn Boguszy z Kruszyna w diecezji włocławskiej (nie wiemy, czy z K. na pd.-wsch. od Brześcia Kujawskiego, czy też z K. na pn.-zach. od Bydgoszczy), student UJ 1402, notariusz kapituły gnieźn. od 1412 (AAG, ACap. B 14 k. 30), wikariusz i altarysta gnieźn. 1412 (AAG ACons. A 3 k. 44v), notariusz publiczny 1414, podkanclerzy dworu arcybiskupa gnieźn. 1429 - - 1430 (KDW V nr 371 - tu jego Z.N., ident. jak w niniejszym dok., 498; Acta capitulorum I nr 1640); żył jeszcze 1432 (Akta unii Polski z Litwą, Kraków 1932, nr 52).

Dokument Nr 734 Trzemeszno, 12 września 1414 Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie prosi wszystkich, do których zgłosi się brat Jan z Trzemeszna pielgrzymujący do Rzymu, o udzielanie mu jałmużny. Or.: Kraków, Bibl. Czart., perg. nr 299 (vol. X/27). Pergamin 280×105 mm. Pieczęci i śladu przywieszenia brak. Na prawym marginesie: VII virtutes: fides, fortitudo, humilitas, peytas (!), sapiencia, timor, devocio, VII (XV w.). Na odwrocie fragment tekstu o treści religijnej (XIII/XIV w.) - zapewne pergamin wycięty z księgi i wtórnie użyty. Reg.: W. Szelińska, J. Tomaszewicz, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, cz. I, Kraków 1975, nr 338 (wg Or.). Universis et singulis dominis abbatibus, prepositis, prioribus et quibusvis aliis dominis ubilibet | constitutis cuiuscunque status vel preeminencie fuerint, Andreas prepositus monasterii Trzemeszn(ensis) | ordinis Sancti Augustini canonicorum regularium Gneznensis diocesis1 salutem in Domino sempiternam. Cum | frater Johannes presbiter, professus nostri monasterii2, lator presencium beatissimi Augustini Episcopi et Confessoris, necnon et aliorum sanctorum, quos sibi Deus omnipotens inspiraverit, causa peregrinacionis atque devocionis desideret limina visitare, nos ipsius huiusmodi desiderium laudabile cupientes favorabiliter adimplere eidem fratri Johanni presbitero licenciam omnimodam concessimus et presentibus concedimus ad predicta omnia et singula facienda tamdiu donec ipsum Deus omnipotens ad nos reduxerit cum salute. Propterquod paternitatibus vestris supplicamus, quatenus cum idem frater Johannes presbiter ad vos elemosinam petiturus accesserit, sibi eandem de facultatibus vobis ad distribuendum divinitus accomodatis dignemini misericorditer elargiri nostrarum adinvicem precum humilium ob respectum. Datum Trzemeszne feria quarta infra octavas Nativitatis Sancte Marie Virginis gloriose anno Domini M° CCCC° XIIII°, nostre prepositure sub sigillo. 1 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 2 Jan skądinąd nie znany.

Dokument Nr 736 Trzemeszno, 5 października 1414 I. N. Potwierdzenie dokumentu nadania sołectwa we wsi Bryski przez prepozyta klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie sołtysowi Pawłowi. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 55. Pergamin 420×328 mm, zakładka obcięta, bez śladów sigillacji. Z.N.: na czterech gradusach ozdobny krzyż z rozetą. Na gradusach napis: Al - ber - ti - des. Na odwrocie: Scrinio 8, informacje o treści (XV - XVIII w.).

a

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo quarto decimo, indicione septima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Johannis divina providencia | pape vicesimi tercii quartob, die Veneris quinta mensis Octobris, hora quasi sexta, in domo habitacionis munita venerabilis viri domini Andree divina providencia prepositi monasterii Trzemesnensis ordinis Sancti Augustini1, Gneznensis diocesis, meique notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, prefatus venerabilis vir dominus Andreas prepositus constitutus | personaliter, tenens et habens in suis manibus quoddam privilegium in pergameno scriptum ac duobus sigillis, suo oblonge et sui conventus rotunde figuris, ab intra de nigra et ab extra de alba ceris, in cordulis sericeis rubei, viridi et blaveic colorum mixtim convolutum et sigillatim subappensum, in cuius primi sigilli medio quedam ymago media pontificalibus induta manum dextram ad benediccionem erigens, manu vero sinistra baculum tenens pastoralem, sedere, sub pedibus vero dicte ymaginis quedam alie due ymagines genubus flexis, manibus quasi ad orandum extensis et erectis, sub quibusdam ciboriis videbantur, in circumferencia vero dicti sigilli litere capitales cruce preposita legebantur in hunc modum: † S prepositi Znensis, alie vero litere circumferenciales legi non poterant propter destruccionem eiusdem sigilli; in secundi vero sigilli medio quedam ymago pontificalibus induta manum dextram ad benediccionem erigens, sinistra vero tenens baculum pastoralem, circumdata quibusdam tractibus sive puncturis ex utraque parte stare cernebatur, in cuius quidem sigilli circumferencia litere capitales legebantur in hec verba: Sigillum sancti Adalberti, exhibuit et produxit, petens ipsum privilegium per me notarium infrascriptum ut personam auttenticam et fidelem de verbo ad verbum, de puncto ad punctum, nichil penitus addendo vel minuendo, ubi veritas supprimi videretur vel falsitas exprimeretur, una cum totali descripcione sigillorum predictorum fideliter sub manu publica copiari, transsupmic et exemplificari, seu in publicam formam redigi, ut si forte dicta originalis litera quoquomodo casu fortuitu perderetur vel viciaretur aut quam piam hominum detineretur absque voluntate domini Andree prepositi iam dicti et non restitueretur, quod tunc presenti instrumento talis et tanta fides in iudiciis et extra et alias, ubi necesse fuerit, adhibeatur seu adhibere debeatur, sicud ipsi litere originali. Cuius quidam privilegii tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis: [następuje dok. prepozyta Andrzeja, z daty: Trzemeszno, 8 maja 1412 zob. wyżej nr 696]. Post cuiusquidam privilegii exhibicionem et presentacionem memoratus dominus Andreas prepositus suo et dicti sui conventus nominibus super omnibus et singulis premissis peciit a me notario publico subscripto sibi fieri et confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatu, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus discretis et providis viris, dominis: Martino de Cosczol2, Alberto Petri de Trzemeszna presbiteris3, Suantoslao dicto Brotka et Jacobo dicto Corba opidanis ibidem de Trzemeszna4, Wladislauiensis, Gneznensis diocesum et aliis multis testibus circa premissa fidedignis. Z. N. d-e Et ego Andreas olim Alberti de Pakoscz Gneznensis dyocesis publicus imperiali auctoritate notarius5, quia predicti privilegii exhibi cioni, transsumpti, peticioni et recepcioni aliisque omnibus et singulis premissis dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, una cum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri, vidi et audivi, sed me aliis prepeditus arduis negociis, presens instrumentum per alium fidelem scribere procuravi, premissa tamen primitus et ante omnia cum originali auscultacione diligenter et in hanc publicam formam redegi, me hic manu mea propria subscribente ac signo et nomine meis, quibus utor, circa negocia personarum consignando rogatus et requisitus in fidem et testimonium premissorum. Constat michi notario publico suprascripto de hac diccione "anno",

que debuit poni inter dicciones, videlicet "vicesimi tercii" et "quarto" in secunda linea a superiori parte ad infra computando, que non vicio, sed per errorem ingrossantis est obmissa . f-g

Eciam de istis diccionibus, scilicet "nostra villa", que debuntur poni inter dicciones "in" et "duos" in sedecima a superiori parte linea ad infra computando, que similiter per errorem ingrossantis sunt pretermissa . a inicjał wysokości 10 wierszy Or. b tak Or. - zob. uwagę notariusza na końcu Or. c tak Or. d-e inną ręką i atramentem Or. f-g inną ręką i atramentem Or. Uwaga odnosi się do tekstu dok. transumowanego Or. 1 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 2 Zapewne z Kościoła (Kościelca) Kujawskiego. 3 Ksiądz Wojciech syn Piotra z Trzemeszna może ident. ze studentem UJ tego imienia 1429. 4 Nie zidentyfikowani. 5 Andrzej syn Wojciecha z Pakości (miasto w powiecie gnieźn.), nie wiem czy z rodziny Leszczyców Pakoskich, prokurator konsystorza gnieźn. 1414, notariusz publiczny 1420, mgr 1426 (tutaj i niżej, t. IX); Acta capitulorum II nr 184, 188, 192), także wyżej, nr 707/20.

Dokument Nr 743 Brześć Kujawski, 31 grudnia 1414 Starosta kujawski zaświadcza, że Dobrochna z Kościelca sprzedała sołectwo w Stodołach klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 56. Pergamin 381×158 - 177 mm, zakładka obcięta, dziura pod tekstem. 2 dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 9 T, informacje o treści (XV w.). Nos Jacobus de Coneczpole palatinus Siradiensis et capitaneus Cuyauie1 significamus presentibus et futuris, quibus expedit universis, presencium noticiam habituris, | quod nostram testiumque infrascriptorum | accedens ad presenciam nobilis domina Dobrochna conthoralis domini Janussii de Cosczelecz palatini Wladislauiensis2 non compulsa, | nec coacta, neque aliquo vicio doloso circumventa, sed sana mente et corpore existens amicorumque suorum freta salubri consilio, sculteciam in villa Stodoli in | districtu Cruschuiciensi sita3, venerabili domino Andree preposito monasterii Trzemeschensis4 et conventui monasterii eiusdem pro quingentis marcis grossorum latorum Pragensium monete numeri Polonicalis, videlicet marca pro qualibet quadraginta octo grossos numerando, vendidit et rite racionabiliterque in perpetuum resignavit, cum omnibus eiusdem scultecie usibus, utilitatibus, proventibus, agris, pratis, pascuis, paludinibus, rubetis, lacubus ac generaliter cum omnibus iuribus, proprietatibus et pertinenciis, prout sola tenuit, habuit et possedit, nichil penitus pro se nec pro suis successoribus legittimis iuris in eadem scultecia peramplius relinquendo, per eundem dominum prepositum et per conventum monasterii Trzemeschensis sculteciam eandem in perpetuum tenendam, habendam et possidendam, commutandam, donandam, obligandam, vendendam, utifruendam et in usus beneplacitos convertendam, prout ipsis melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum proprium presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Brzescze ipso die sancti Silvestri Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo XIII°, presentibus hiis testibus, nobilibus viris: Stanislao

dapifero5, Nicolao venatore Cuyauiensibus6, Marco de Wansowo7, Alberto Ganska8, Nicolao de Timenecz9, Petrassio de Calanczino10 heredibus testibus ad premissa etc. 1 Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 430/6. 2 Dobrochna, córka i dziedziczka Mikołaja z Kościoła (zob. wyżej, nr 606/2), żona najpierw Andrzeja z Łubowa, potem Janusza z Kutna, piszącego się po żonie z Kościelca, kolejno kasztelana dobrzyńskiego 1400 - 1406, wojewody inowrocławskiego (gniewkowskiego) 1412 - 1426, starosty dobrzyńskiego 1418 - 1421 (inf. prof. Janusza Bieniaka). 3 Stodoły, zob. wyżej, nr 606/1. 4 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 5 Stanisław z Boniewa i Otmianowa, stolnik brzeski 1412 - 1430, kasztelan kowalski 1430 1433 (inf. Janusza Bieniaka). 6 Mikołaj z Boniewa i Siewierska, łowczy brzeski 1413 - 1444 (inf. Janusza Bieniaka). 7 Wąsewo (Wąsowo) par. Piotrków, na pd. od Radziejowa na Kujawach. Marek wyst. jeszcze 1418 (Teki A. Pawińskiego VII, 1905, s. 39). 8 Wojciech Gąska nie zidentyfikowany. 9 Tymieniec par. Staw (sier.), na pn.-zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 5 s. 431, 7 s. 399). Mikołaj Kiełbasa, Grunwaldczyk, potem podczaszy pozn. 1418 - 1425, kasztelan bydgoski 1426/27, zm. po 1435 (GStar. s. 75). 10 Kałęczyn par. Kościelna Wieś (Bądkowo?), na pn.-zach. od Brześcia Kujawskiego (Koz. 4 s. 325). Pietrasz, Piotr zw. Tłusto wyst. jeszcze 1424 (Teki A. Pawińskiego VII s. 442 - 443).

Dokument Nr 751 Mogilno, 11 marca 1415 Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór o Kątny Młyn pomiędzy klasztorem kanoników regularnych z Trzemeszna a wymienionymi kmieciami. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 57. Pergamin 418×180 mm, zakładka obcięta wraz ze śladami przytwierdzenia pieczęci. Dziurka w tekście, Na odwrocie: Scrinio 6+C, informacje o treści (XV - XVIII w.). a

In individue Trinitatis nomine amen. Gesta humana prompta et facilia sunt ad oblivionem, idcirco si ea futurorum noticia comprehendere debet in humanis negociis | expedit, ut aliqua eternitatis formula literarum cum fidedignorum testimonio depingatur. Nos igitur nobiles viri ac domini: Grzymek de Mikolaykowycze et castellanus Bidgostiensis1, | Johannes heres de Dobyeszewycze2, Vincencius heres de Kunowo3, Jacobus alias Drummla dictus, heres de Sobyeszirsznye4, arbitri veri ac fideles nullam parcium infrascriptarum | advertentes, solum Deum pre oculis habentes, in causa ex alterutris partibus super molendinum alias Kathny Mlyn dictum5 nobis ad discuciendum et ad diffiniendum ac sentenciam diffinitivam faciendum comissa, que quidem inter venerabilem virum ac dominum, dominum Andream prepositum ac conventum eius canonicorum regularium in Trzemessna ordinis Sancti Augustini6 vertebatur parte ex una et inter Johannem, Barthosium ac Mathiam fratres germanos filiosque Magdalene ac Albertum Parchowathi alias Sdun dictum, Andream et Gregorium fratres germanos filios Anne, necnon inter duos fratres germanos, Alberti alias Kakol dicti filios, qui nobis ignoti habentur, kmethones parte ex altera7, ut autem ea, que sunt ordinarie premissa, rata firmaque tenerentur, prefati kmethones et successores Alberti eiusdem Kakol dicti suprahabito domino Andree preposito Trze(mese)n(si) una cum eius conventu sex fideiussores, quorum primus vocatur Chwalik, secundus Johannes Mathuszewicz, tercius Stanislaus Dynda alias Kapyczicz dictus, quartus Mathias dictus Kapiczicz, quintus Nicolaus Kapla, omnes ac singuli kmethones de Miruczyno8, sextus et ultimus Goszek de Dabrowab9, ne sepedictus dominus Andreas prepositus Trzemesensis una cum eius conventu aliquod

periculum dampnosum a premissis, quibus supra, esset incursurus, quod autem absit, si prefati Alberti dicti Kakol successores ac quicumque linea consangwineitatis eiusdem descendentes aliter quam, ut prefertur, fecerint, extunc prefati fideiussores supradicto domino Andree preposito Trzemesensi ac eius conventui tenebuntur centum marcas monete currentis per nos arbitros, quos supra, inter utrasque parcium vallatas solvendas et exsolvi, omni prorsus occasione debendas decrevimus ac diiudicavimus per presentes ac ea, que ius super hec adinvenerit fore extorquendum et iuxta iuris seriem extorqueri debendum. Et ut ea, que habita recitantur, nec pro crastinacione dierum, nec pro thraccione temporum, nec longitudine annorum infringerentur, sed inviolabilia ac pacifica habentur, predictis silencium perpetuum inponentes inpositum ad noticiam futurorum deducentes formulam pagine presentis fecimus sic formari. Insuper ac finaliter nos arbitri, qui supra, quesimus ac interrogatos semel, bis, ter et quater superhabundantissime et iuxta ritum ac conswetudinem iuris terrestris prefatos Johannem, Barthosium ac Mathiam fratres ac ceteros, quos supra habuimus, an aliqua iura vel privilegia super sepedictum molendinum Kathni Mlyn haberent; qui omnino unanimes nullum dixerunt se habere eidem amplius molendino hereditarios se abrenuncciantes. Ex hiis nos arbitri, qui supra, ita decrevimus, ut si, quod absit, post cursum temporisc aliqui successorum privilegia vel iura alique super sepefatum molendinum aliquo modorum fixerint fictaque fore autentica et ante tenta dixerint vel ostenderint, extunc eadem deceptoria incepta et corrupta tenore presencium protestamur. Ut autem ea, que ordinarie supra sunt premissa, rata, firma, inviolabilia pacificaque tenerentur, secundum quod prefertur, nos arbitri prefati munimina nostrorum sigillorum et primo nobilis ac domini Grzimek heredis de Mikolaykowycze et castellani Bidgostiensis, deinde Johannis heredis de Dobyeszewycze, consequenter Vincencii heredis de Kunowo, finaliter ac ultimate Jacobi dicti Drummla heredis de Sobyeszirsznye presenti litere in maius ac evidenciam robur iussimus fore subappensa. Datum et actum in Mogilna feria secunda proxima post dominicam Letare, in vigilia precise sancti Gregorii Pape, sub anno nativitatis eiusdem Domini millesimo quadringentesimo quindecimo. Scriptum per manus Jacobi Pauli de Gambicze dicti, protunc rectoris scole ibidem in Trzemessna10. a inicjał wysokości 6 wierszy Or. b brakuaje tu chyba orzeczenia typu statuerunt Or. c tak Or. 1 Grzymek z Mikołajkowa, zob. wyżej, nr 552/4. 2 Dobieszewice par. Trląg, na pd. od Pakości (Koz. 4 s. 176). Jan wyst. 1404 - 1414 i 1425, 1435 - 1486 - nie wiemy gdzie cezura międzygeneracyjna (SHG- Wlkp.). 3 Kunowo, najpewniej par. Kwieciszewo, na wsch. od Strzelna (Koz. 1 s. 137, 4 s. 435). Zapewne z tego K. pochodzi wyst. tylko tutaj Wincenty, choć imię spotykamy również 1467 w K. par. Bługowo na zach. od Łobżenicy w Nakielskiem, zaś sołtysa Wincentego w K. par. Bytyń na pn. od Buku w 1422 r. (SHGWlkp.). 4 Sobiesiernie par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 5 s. 328). Jakub Drumla wyst. 1401 1415 (SHGWlkp. - za Kozierowskim). 5 Kątny Młyn nie zidentyfikowany. Do klasztoru trzemeszeńskiego należał K. M. w par. Kamieniec (na pd. od Mogilna) - por. S. Kozierowski, Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1934, s. 80, nasz K. M. leżał jednak zapewne na pn. od Mogilna, koło Dąbrowy i Mierucina. 6 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13. 7 Kmiecie zapewne z Dąbrowy lub Mierucina (zob. niżej). 8 Mierucin (Mirucin) par. Parlin, na pn. od Mogilna (Koz. 1 s. 173, 5 s. 28, 35). 9 Dąbrowa par. Parlin, na zach. od Mierucina. 10 Jakub z Gębic (miasto na Kujawach, na pograniczu Wielkopolski), wyst. tylko tutaj.

Dokument Nr 757 Gniezno, 19 kwietnia 1415 Sędzia kaliski zaświadcza, że gnieźnieński sąd wiecowy oddalił pretensje Katarzyny z Karniszewa do Targownicy, wsi klasztoru kanoników regularnych z Trzemeszna. Or.: Gniezno, AAG, Trzemeszno dok. 58. Pergamin 325×185 - 178 mm, zakładka obcięta. Dziury po sznurach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 0; adiudicacio super Thargownicza (XV w.). ||aIn nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Nos Jacussius Jacca iudex terre Cali|siensis generalis et heres in Wylczyna1 significamus tenore presencium, quibus expedit, universis, quod | de anno Domini millesimo quadringentesimo decimo quinto, feria sexta ante festum beati Adalberti, in curia reveren|dissimi in Christo patris et domini, domini Nicolai Dei gracia archiepiscopi Gneznensis, magnis seu generalibus terminis Gnezne celebratis, in quibus strennui milites et terre nobiles Johannes de Sczekoczyno castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis2, Mathias de Wanszoszye Calisiensis3, Mathias de Labyssyno Brestensis palatini4, Nicolaus de Bloczeszewo iudex Poznaniensis5, Bodzantha de Chlappowo subiudex Calisiensis6 et quamplures et fidedigni nobiles una nobiscum pro iusticia reddenda iudicio presidebant regali, ibidem consti(tu)tus personaliter nobilis Andreas heres in Modlyschewo7 procurator et procuratorio nomine honeste domine Katherine relicte olym Andree de Carneszewo8, prout de sue procuracionis mandato per constitucionem personalem dicte domine Katherine coram iudicio factam plene constabat, proposuit verbo contra et adversus wenerabilem virum dominum Andream prepositum et conventum suum monasterii Trzemesensis9 pro hereditate Targownicza10 patrimonii sui. Ex adverso nobilis Treborius de Slawanczyno11 reproduxit literam resignacionis pye memorie Krzeslai castellani Sandomiriensis et capitanei Maioris Polonie protunc generalis probando dictam hereditatem Targownycza cum toto iure et dominio per dictam dominam et maritum suum pye memorie ob remedium suorum predecessorum et animarum ipsorum cultumque divinum augeri volentes resignatam esse temporibus perpetuis monasterii Trzemeszensis et donatam12. Nos itaque iudex prefatus visa huiusmodi litera resignacionis et tenore ipsius exaudito, Deum solum pre oculis habentes ac inter nos matura deliberacione prehabita sufficienti, dicimus et sentenciamus perpetuam evasionem predicto domino Andree et conventui suo monasterii Trzemesensis prefatam dominam Katherinam pro huiusmodi hereditate Targownycza. Super quo iudicatum solvit. In huius rei testimonium nostrum et nobilis domini Bodzanthe de Chlappowo subiudicis Calisiensis | sigilla presentibus sunt appensa. Transivit hec litera per manus discreti Nicolai de Strzedzewo notarii nostri13, qui hoc habuit a nobis speciali in commisso. a inicjał wysokości całego tekstu Or. 1 Jakusz Jaka z Wilczyna, zob. wyżej, nr 431/9. 2 Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 635/6. 3 Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 412/1. 4 Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 635/4. 5 Mikołaj z Błociszewa, zob. wyżej, nr 455/2. 6 Bodzęta z Chłapowa, zob. wyżej, nr 493/1. 7 Modliszewo par. Modliszewko, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 181, 5 s. 42). Andrzej wyst. także 1414 (Roty V, nr Gniezno 168). 8 Karniszewo par. Sokolniki, na wsch. od Kłecka (Koz. 4 s. 336 - 337, 5 s. 105). Andrzej, także z Żernik, wyst. 1386 (KDW III nr 1849, 1850, 1877) i 1403 (niżej, nr 471/2). Katarzyna wyst. 1388 (KDW III nr 1877) - 1419 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 95). 9 Prepozyt Andrzej, zob. wyżej, nr 634/13.

10

Targownica, zob. wyżej, nr 605/1. Trzebor ze Sławęcina (nie wiadomo z którego) nie zidentyfikowany, był zapewne służebnikiem (?) klasztoru trzemeszeńskiego. 12 Dok. starosty Wlkp. Krzesława z 28 kwietnia 1388 (KDW III nr 1877) klasztor trzemeszeński w 1408 r. przedstawiał do transumowania Władysławowi Jagielle, zob. wyżej, nr 605. 13 Mikołaj ze Strzydzewa, zob. wyżej, nr 634/17. 11