Kdw T

KDW t.8

Dokument Nr 784 Gniezno, 28 sierpnia 1416 Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj Ząb z Grochowisk zamienił swoje Kozłowo na Ryszewo i Zalesie klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie. Or.: Gniezno, AAG, Dok. Trzem. 59. Pergamin 320 × 225 mm, zakładka obcięta. Dwie dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 5 Y, informacje o treści (XVXVIII w.). (aI)n nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Sczecoczini castellanus Lublinensis et | capitaneus Maioris Polonie generalis1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, |quod ad nostram et aliorum terre eiusdem nobilium veniens presenciam nobilis vir Nicolaus Zamb dictus de Grochowyska2, | non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sed benivole, usus amicorum suorum consiliis, sanus mente et corpore existens maturaque deliberacione prehabita, suam villam seu hereditatem Coszlowo in districtu Gneznensi situatam3 cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit omnibusque usibus, fructibus, censibus, proventibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, borris, silvis, mellificiis, gagiis, rubetis, virgultis, piscinis, fluminibus, lacubus, stangnis, paludibus, molendinis, aquis et aquarum decursibus et generaliter cum omnibus et singulis pertinenciis, attinenciis et appendiis universis, quomodocumque ad predictam hereditatem spectantibus, nichil penitus iuris et dominii pro se et pro suisb reservando hereditate in eadem, wenerabili viro domino Andree preposito Trzemeschensis monasterii et eius conventui4 ac eorumdem legittime posteritati, pro ipsorum villis seu hereditatibus, videllicet Rysschewo5 et Zalessye6 nomine et racione commutacionis more solito coram nobis in perpetuum resignavit tenendam, habendam, utifruendam, possidendam et in usus beneplacitos convertendam, prout dicto domino Andree etc. et eius conventui utilius et melius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Gnezne feria sexta proxima post festum sancti Bartholomei Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo sexto decimo, presentibus strennuis et nobilibus viris, dominis: Jacussyo Jaka iudice Calisiensi generali de Wylczina7, Schamborio de Malochowo castellano Dzbancensi8, Czestkone de Wylczina venatore Calisiensi9, Michaele Barczsky10, Lewyn de Wylczina11 et Petro de Woynowo12 heredibus alliisque pluribus fidedignis testibus ad premissa etc. a inicjalnego I brak - zapomniano je wrysować Or. b brak zwykłego w tym miejscu formularza starościńskiego określenia typu successoribus, sequacibus itp. Or. 1 Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7. 2 Grochowiska Szlacheckie par. Rogowo, na pd. od Żnina (Koz. 1 s. 86, 4 s. 270). Mikołaj zwany Zębem, z G. i Gajewa, Strzyżewa, wyst. 1404 - 1418 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 137, 116, 114; Roty V, nr Gniezno 177, 201). 3 Kozłowo par. Strzyżewo Kościelne, na zach. od Trzemeszna (Koz. 4 s. 406). 4 Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie wyst. od 1407/8, zm. 1435 (WSB s. 23, zob. też KDW VI nr 318 i VII nr 634). 5 Ryszewo, par. Ryszewko, na pn.-zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 266, 5 s. 266 - 267). 6 Zalesie, najpewniej Z. w par. Ryszewko, wieś dziś nie istniejąca nad Jez. Ryszewskim, na pd. od Gąsawy (Koz. 1 s. 375, 5 s. 521). 7 Jakusz Jaka z Wilczyna, zob. wyżej, nr 782/1.

8

Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161 - 162). Sambor, także z Rosnowa, kasztelan zbąszyński 1411 - 1419, łowczy kal. 1420 - 1436 (PSB XIX s. 412 - 413). 9 Wilczyn par. Kleczew (jak wyżej, nr 782/1). Czestek, także z Dębnicy, Łabiszyna, wyst. od 1398, był burgrabią gnieźn. 1402 (GUrz. C 1) - 1409 (KDW VII nr 634/12); o jego tytule łowczego zob. GUrz. A 67. 10 Bardo, wieś par. na pd.-zach. od Wrześni. Michał Bardzki, także z Graboszewa, wyst. od 1390, wicesędzia w Pyzdrach 1413 - 1414, Poznaniu 1432, zm. przed 1438 (SHGWlkp.; GUrz. C 603, 85). 11 Lewin (Piotr Lewin?) z Wilczyna (jak wyżej) wyst. od 1416 (tutaj), był potem podsędkiem kal. 1430 - 1431 (Spisy wlkp.). 12 Wojnowo par. Długa Goślina, na pn.-wsch. od Murowanej Gośliny (Koz. 3 s. 405). Piotr, Pietrasz, wyst. 1400 - 1416 (Roty I nr 476; tutaj).

Dokument Nr 800 Gębice, 1 marca 1417 Piotr z Mielżyna sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a wymienionymi dziedzicami Procynia o Procyński Młyn. Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 60. Pergamin 350 × 228 mm, zakładka obcięta, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 11 C, informacje o treści (XV XVIII w.). Noverint, quibus expedit universi, tam presentes, quam futuri, quod nos Petrus heres de Myelszyno1 iudex partibus infrascriptis deditus | et ambabus placitus et gratus, ex comissione speciali strennuorum ac nobilium dominorum infrascriptorum, videlicet a-b Jacobi palatini | Syradiensis et capitanei Cuyauiensis2, Mathie de Labyszyno palatini3, Andree de Lutbrancz iudice4, Petro de Popowo subiudice Cuya|uiensium5, Krczon Cruschwiciensis6, Jarando Cowalsky7, Adam Dobrinensis castellanis 8 ceterorumque nobilium et dominorum, tunc in Brzescze in terminis generalibus iudicio in regali personaliter residencium9, de consensu ambarum parcium infrascriptarum, videlicet wenerabilis patris domini Andree prepositi monasterii Trzemeschnensis et sui conventus canonicorum regularium ordinis sancti Augustini10 parte ex una ac nobilium, videlicet Stanislai, Petri et domine Wszeborcze relicte felicis recordacionis Nicolai patris eorumdem heredum de Proczyno11 parte ex altera, in opido Gambicze12 in amicabili iudicio residentes, adiunctis nobis nonnullis nobilibus et presertim domino Dobeslao herede de Nyancowo13, fretis ac usis eorum consiliis ibique audientes necnon plane et perfecte perscrutantes proposicionum querulaciones et responsiones inter utrasque partes superius expressatas animis deliberatis et solum Deum pre oculis habentes decrevimus, sentenciavimus, adiudicavimus et presentibus adiudicamus dicto domino Andree preposito Trzemeschnensi suoque conventui et ipsorum successoribus et posteris mediam partem molandini, quod est inter Camon et inter Proczyno, quod nominatur wlgariter Proczynsky Mlyn14, cum media piscina wlgariter staw et cum omnibus utilitatibus, proventibus, usibus, redditibus ad predictam mediam partem dicti molandini et piscine spectantibus, qui nunc sunt et in posterum esse vel fieri possint, tenendam, habendam, regendam, utifruendam, comutandam, vendendam perpetuisque temporibus possidendam et ad usus beneplacitos convertendam, prout idem dominus prepositus et suus conventus ipsorumque antecessores dictam mediam partem molandini et piscine cum omni iure et dominio tenuerunt et habuerunt, et iure hereditario possederunt, aliam vero mediam partem dicti molandini et piscine pretactis nobilibus, videlicet Stanislao, Petro et domine Wszeborcze relicte pye recordacions Nicolai patris eorumdem heredibus de Proczyno et eorum successoribus legittimis eciam

adiudicavimus, sentenciavimus et presentibus adiudicamus tenendam, habendam, regendam, comutandam, vendendam, utifruendam perpetuisque temporibus possidendam, similiter cum omnibus utilitatibus, usibus, fructibus, proventibus ad iam dictam mediam partem prenominati molandini et medie piscine spectantibus, qui nunc sunt vel in posterum poterint exoriri. Eciam audientes proposicionem dicti domini prepositi ipsiusque conventus parte ex una et responsionem sepenominatorum nobilium, videlicet Stanislai, Petri et domine Wszeborcze parte ex altera, decrevimus et adiudicavimus sepedicto preposito iuramentum necnon iuridicum hominem wlgariter prawyeldnegoc dedimus et statueramus providum virum Nicolaum, dictum Golena, nunccium Gambiciensem15, qui Nicolaus dum ad nos veniens ius restituisset. Nos itaque audientes iuris restitucionem decrevimus, sentenciavimus et adiudicavimus sepedicto domino preposito et sui conventui mediam partem pecuniarum per dictos nobiles, puta Stanislaum, Petrum et dominam Wszeborcam heredes de Proczyno pro sepenominato molandino receptarum. Et finaliter statuimus, decrevimus et difiinimus, quod si casu oblato alicui parcium iam dictarum, videlicet dicto domino preposito suoque conventui vel ipsorum successoribus et posteris parte ex una aut dictis nobilibus, puta Stanislao, Petro et domine Wszeborcze parte ex altera, iniuria aliqua in dicto molandino foret et esset, extunc iniuriam passuri partem alteram ammovebunt per certas nobiles et ydoneas personas, ut ipsis ius cum eis iniuriantibus faciant in hereditate, hoc est in molandino predicto et non alibi, quod et facere tenebuntur perpetue et eviterne tociens, quociens fuerit opportunum. Et super istis omnibus notam iudicii seu adiudicatum wlgariter przysand a dicto domino preposito Trzemeschnensi levavimus et recepimus. In cuius rei firmius et evidencius testimonium sigillum nostrum presentibus est subappensum. Actum et datum in Gambicze feria secunda proxima post dominicam Invocavit etc. sub anno nativitatis Domini millesimo CCCCmo decimo septimo. a-b przypadki stosowane niejednolicie (błędnie) Or. c tak Or. 1 Piotr z Mielżyna, zob. wyżej, nr 785/9. 2 Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5. 3 Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5. 4 Andrzej z Lubrańca (na Kujawach), skarbnik brzeski 1403, chorąży brzeski 1408, sędzia brzeski 1411, zm. 1441 - 1445 (Spisy kuj.). 5 Piotr z Popowa podsędek brzeski 1416, zm. 1418 (ib.). 6 Krzczon, Krystyn, z Siemunowa i Smólska, kasztelan kruszwicki 1411, potem brzeski 1430, zm.1435 (ib.). 7 Jarand z Kłóbki, Wichrowic, stolnik brzeski 1399, kasztelan kowalski 1410, brzeski 1416, zm. 1436 (ib.). 8 Adam Świnka, zob. wyżej, nr 776/7. 9 Tytuł Jaranda z Kłóbki (przypis 7) wskazuje, że wspomniany wiec miał miejsce najpóźniej w 1416 r. 10 Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4. 11 Procyń par. Gębice na Kujawach, na pd. od Gębic (Koz. 5 s. 198 - 199). Mikołaj wyst. 1398 i 1406 (KDW VII nr 580/14), wdowa po nim zapewne ident. z "panią Procyńską" 1418 i 1421 (Księgi sądowe brzesko-kujawskie 1418 - 1424, Warszawa 1905, nr 65, 2175). 12 Gębice, miasto królewskie na Kujawach, na pograniczu gnieźnieńskim. 13 Jankowo Dolne (Ninkowo, Niankowo), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna. Dobiesław wyst. od 1393 (KDW III nr 1932), potem podsędek kal. 1419 -1430, zm. 1430 (Spisy wlkp.). 14 Młyn, zapewne młyn Gać na granicy wlkp.-kujawskiej, na pn. brzegu jez. Gać, między Kamionkiem w Wielkopolsce a Procyniem na Kujawach. 15 Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 815

Konstancja, 29 stycznia 1418 Papież Marcin V poleca prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie przeprowadzenie inkorporacji kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego klasztoru benedyktynów. Or,: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 10. Pergamin gruby, dobrze wyprawiony, 500 × 282+64 mm, dziurkowany (liniowany) na marginesach. Drobne dziurki w tekście. Bulla wyrwana z częścią zakładki. Nad tekstem: Ad cameram. Na zakładce: Rta gratis, T. de Horste, pod zakładką: @@. Na odwrocie późne streszczenia i sygnatury. Kop.: Watykan, Archiwum watykańskie, Regesta Lateranensia, t. 190, k. 133v. a

Martinus episcopus, servus servorum Dei1, dilecto filio .. preposito monasterii in Trzemesna per prepositum soliti gubernari Gneznensis diocesis 2 salutem et apostolicam ben(ediccionem). Sacre religionis, sub qua | dilecti filii .. abbas et conventus monasterii sancti Johannis in Mogilna ordinis sancti Benedicti Gneznensis diocesis3, mundanis abdicatis illecebris, devotum et sedulum redunt Altissimo famulatum, promeretur | honestas, ut votis eorum in hiis, presertim per que ipsorum et dicti monasterii profectibus consulitur ipsaque religio propagatur, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Exhibita siquidem nobis nu|per pro parte dictorum abbatis et conventus peticio continebat, quod monasterium predictum propter diversas violencias et rapinas per nonnullos Dei et piorum locorum emulos in monasterio predicto illiusque bonis et rebus vicibus repetitis damnabiliter factas, guerrarum quoque turbines et calamitates, que partes illas diutine afflixerunt, adeo in suis facultatibus et redditibus destitutum existit, quod ipsi abbas et conventus eciam multiplicium onerum atque debitorum mole oppressi de illis non possunt ullatenus congrue sustentari ac predicta et alia eis incumbencia onera quomodolibet supportare. Verum si parrochialis ecclesia Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii4 et in illius fere foribus constituta monasterio uniretur et incorporaretur eidem, per hoc eciam ipsius ecclesie statui et indennitatibus consuleretur, abbati quoque et conventui necnon monasterio predictis, tam ad sublevandas calamitates eorum huiusmodi, quam eciam ad exaugendum numerum personarum sub regulari habitu Domino pie vite studio vacancium ac divini cultus inibi pociorem restaurandam vigenciam foret multipliciter profuturum. Quare pro parte dictorum abbatis et conventus nobis fuit humiliter supplicatum, ut eandem ecclesiam, cuius triginta quinque cum omnibus iuribus et pertinenciis suis i psi monasterio, cuius quingentarum marcharum argenti puri fructus, redditus et proventus secundum conmunem extimacionem, valorem annuum, ut iidem abbas et conventus asserunt, non excedunt, perpetuo incorporare, annectere et unire de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus si vocat[us] a [lo]ci ordinario et aliis, quorum interesse poterit, ita esse reppereris, ecclesiam predictam cum omnibus iuribus et pertinenciis supradictis monasterio prefato auctoritate apostolica imperpetuum unias, incorpores pariter et annectas, ita quod cedente vel decedente rectore dicte ecclesie, qui nunc [regit], ipsam ecclesiam, alias quomodolibet dimittente liceat prefatis abbati et conventui per se vel alium corporalem possessionem ecclesie iuriumque et partinenciarum predictarum auctoritate propria libe[re] apprehendere et licite perpetuo retinere ac ipsius fructus, redditus et proventus in suos necnon dicte ecclesie usus convertere dictamque ecclesiam per unum ex ipsius monasterii monachis ad ipsorum abbatis et conventus nutum pro tempore ponendum et removendum et qui eciam dilectorum filiorum parrochianorum eiusdem animarum curam gerat pro tem[por]e regi atque gubernari facere diocesani loci et alterius cuiuslibet super hoc licencia minime requisita, non obstantibus quibuscunque constitucionibus et ordinacionibus apostolicis ac statutis et consuetudi[nibu]s monasterii et ordinis predictorum contrariis, iuramento, confirmacione apostolica vel quacunque firmitate alia roboratis. Aut si aliqui super

provisionibus sibi faciendis de parrochialibus ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales dicte Sedis vel legatorum eius litteras impetrarint, eciam si per eas ad inhibicionem, reservacionem et decretum vel alias quomodolibet sit processum, quasquidem litteras et processus habitos per easdem ad prefatam ecclesiam volumus non extendi, sed nullum per hoc eis quo ad assecucionem parrochialium ecclesiarum aut beneficiorum aliorum preiudicium generari et quibuslibet privilegiis, indulgenciis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus quorumcunque tenorum existant, per que presentibus non expressa vel totaliter non inserta effectus earum impediri valeat quomodolibet vel differri et de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda sit in nostris litteris mencio specialis. Nos enim exnunc irritum decernimus et inane, si secus super hiis a quoquam auctoritate scienter vel ignoranter id contigerit attemptari. Datum Constancie IIII Kalendas Februarii, pontificatus nostri anno primo. a inicjał Or. 1 Marcin V papież 1417 - 1431. 2 Prepozytem klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie był 1407/8 - 1435 Andrzej. 3 Opatem benedyktynów w Mogilnie był 1413 - 1422 Klemens (zob. wyżej, nr 785/5). 4 Sprawy inkorporacji kościoła Św. Jakuba do opactwa mogileńskiego dot. szereg nast. dokumentów, zob. niżej, nr 852, 861, 862, 863, 883, 891, 893.

Dokument Nr 850 Trzemeszno, 6 czerwca 1419 Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje Janowi Cietrzewiowi młyn w Oćwiece. Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 61. Pergamin 266 × 150 mm, zakładka obcięta wraz ze śladami sigillacji. Na odwrocie: Super molandinum in Oczwyeka (XV/XVI w.), Scrinio 7 D (XVIII w.). Omnia, que fiunt in tempore, simul cum lapsu temporis pereunt, nisi sigillis autenticis et testimonio fidedignorum fuerint | roborata. Igitur nos Andreas divina paciencia prepositus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini | canonicorum regularium1 unacum conventu nostro vendidimus presentibusque vendimus laborioso viro Johanni dicto | Czetrzew molendinum cum tribus metretis wlgariter myara in villa dicta Oczweka2 pro tribus marcis monete et numeri Polonicalis, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, sibi et suis le(g)ittimis successoribus perpetue tenendum, habendum et in usus beneplacitos convertendum, prout sibi et suis le(g)ittimis successoribus videbitur expedire. Tali tamen paccione interposita, quod predictus Johannes dictus Czetrzew unacum suis successoribus nobis et dicto monasterio nostro pro censu annuo singulis annis solvere tenebitur unam saxagenama monete et numeri supradict(orum) ad festum Penthecostes plenarie cum effectu. Eciam predictus Johannes dictus Czetrzew, quocienscumque opus fuerit ac evenerit, rotam reformare vel novam facere, ferramenta molendinatoria ac lapides seu molares et alia huiusmodi molendinum concernencia, hoc ipsum per se, per suosque le(g)ittimos successores in toto tenebitur ordinare. In cuius rei testimonium sigilla, videlicet sigillum prepositure nostre et nostri conventus, sunt subappensa. Actum et datum Tremeschne feria tercia infra octavas Penthecostes, in domo habitacionis nostre, sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus hiis testibus, videlicet: nobili Lygascz herede de Rąkawczynowo3, Jalbrzykone herede de Sucharzewo4, Petro herede de Ostrow5, Alberto de Mykolayewycze6 et Stanislao molendinatore de Vyelyathowo7 et aliis pluribus fidedignis. a tak Kop. 1 Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

2

Oćwieka par. Gąsawa, na pd.-wsch. od Żnina (Koz. 1 s. 198, 5 s. 87). Jan Cietrzew skądinąd nie znany. 3 Rękawczyn, wieś par. na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 255, 3 s. 126, 5 s. 240), por. też Rękawczyno Ligaszczewe tuż obok (Koz. 8 s. 57). Ligaszcz, Ligas, wyst. 1402 (Roty V, nr Gniezno 78) - 1419 (tutaj). 4 Sucharzewo par. Gębice, wieś dziś nie istniejąca (Koz. 5 s. 366, 367). Jałbrzyk, Albricius, wyst. 1406 (KDW VII nr 580/8) i tutaj. 5 Może z Ostrowa Szlacheckiego par. Marzenin, na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 3 s. 697, 5 s. 122). Piotr skądinąd nie znany. 6 Mikołajewice par. Niechanowo, wieś drobnoszlachecka na zach. od Witkowa (Koz. 1 s. 174 175, 5 s. 30). Wojciech wyst. tutaj i 1420 (niżej, nr 891 i 893), może ident. z Wojciechem wyst. 1433 (Roty I nr 1560). 7 Wylatowo (Wielatowo), wieś par. na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 352). Młynarz Stanisław skądinąd nie znany.

Dokument Nr 863 Gniezno, 25 października 1419 Arcybiskup gnieźnieński wyraża zgodę na inkorporację kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów. Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 14. Pergamin 498 × 457 + 58 mm, dobrze zachowany (mała dziurka w tekście, wystrzępiona zakładka). Dziury od sznurów do przytwierdzenia dwu pieczęci. Z. N. Andrzeja z Kruszyna jak wyżej, nr 852. Na odwrocie późne informacje o treści. Sygnatury: C 33, I n° 4, W 6. a

In nomine Domini amen. Ad futuram rei memoriam. Cura pastoralis officii nos amonet sollicite et inducit, ut sacre religionis honestatem prosequentes monasteriorum et locorum piorum profectibus | consulamus ac illis, per que ipsa religio in augmento cultus divini incrementa felicia possit accipere, benigniter annuamus. Hinc est, quod nos Nicolaus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie | archiepiscopus et primas significamus, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo venerabilis pater dominus Clemens abbas monasterii de Mogilna ordinis | sancti Benedicti nostre dyocesis1, ad nostram accedens presenciam, litteras apostolicas sanctissimi in Christo patris domini nostri, domini Martini superna providencia pape quinti moderni in pergameno scriptas et eius vera bulla plumbea in filis canapis dependenti more Romane Curie bullatas, salvas, sanas et integras, omni prorsus suspicione carentes et processum venerabilis viri domini Andree prepositi de Trzemeszna canonicorum regularium ordinis beati Augustini2 inde secutum nobis presentavit in effectum continentes, quomodo idem sanctissimus in Christo pater dominus Martinus papa quintus propter diversas violencias et rapinas per nonnullos Dei et piorum locorum emulos in monasterio predicto illiusque bonis et rebus dampnabiliter factas ac gwerrarum turbines et cal(a)mitates, que partes illas diutine afflixerunt, monasterium predictum in suis facultatibus et redditibus existit destitutum, quod ipsi, abbas et conventus, multiplicum debitorum oppressi onerum nullatenus congrue possint sustentari, propter quod dictus dominus noster papa .. ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii constitutam eidem preposito Trzemesensi mandavit incorporare et unire. Quiquidem dominus prepositus nobis tamquam loci diocesano non citato nec vocato, iuris ordine non servato, sed totaliter pretermisso, dictam ecclesiam Sancti Jacobi eidem monasterio in Mogilna taliter qualiter univit et incorporavit, prout hec et alia in dictis litteris apostolicis et processibus inde secutis lacius deducuntur, nobis cum debita instancia supplicando, quatenus huiusmodi incorporacionem dicte ecclesie sic, ut premittitur, monasterio suo factam admittere

dignaremur. Nos itaque visis huiusmodi litteris apostolicis et receptis ac processibus inde secutis diligenterque inspectis et recensitis ex earum tenore ab experto invenimus multa exorbitancia coram ipso domino nostro papa fuisse narrata dictumque dominum prepositum earundem litterarum apostolicarum executorem indebite ad dictarum litterarum apostolicarum execucionem processisse attento eo, quod privilegium meretur amittere, qui concessa sibi in eo abutitur potestate, dictam incorporacionem sic, ut premittitur, per dictum prepositum factam tamquam nullam ipso iure admittere nolebamus. Verum quia dictus dominus Clemens abbas cum suo conventu consideratis dictarum litterarum apostolicarum et processuum inde secutorum defectibus exempcioni dicte ecclesie Sancti Jacobi in eisdem litteris apostolicis contente in omnibus suis punctis, clausulis et condicionib us coram nobis renunciavit, iuramentum cum dicto suo conventu tactis ad sancta Ewangelia manibus prestituerunt corporale, quod huiusmodi exempcioni, quo ad dictam ecclesiam Sancti Jacobi uti non debent nec aliam a Sede Apostolica vel a quocumque alio impetrabunt, sed omnem obedienciam nobis et nostris successoribus, tamquam membra capiti, facient et facere debent pretextu ecclesie Sancti Jacobi memorate, prout et inante fiebat, dum ipsa ecclesia per clericos seculares regebatur, prout hec in litteris ipsorum desuper confectis tenoris infrascripti plenius describuntur. Quare dictus dominus abbas cum suo conventu repetitis vicibus nobis humiliter supplicarunt, quatenus dictam ecclesiam Sancti Jacobi recepta resignacioneb ipsius a discreto viro Andrea rectore ipsius ultimo3 et immediato monasterio suo predicto unierec ex officio nostro et incorporare dignaremur. Nos itaque ex certis causis animum nostrum ad id moventibus attentis dicti monasterii defectibus de consilio venerabilium fratrum nostrorum dominorum, videlicet capituli Gneznensis et consensu, accepta prius resignacione eiusdem ecclesie ab eodem Andrea rectore, ad presentacionem domini abbatis et conventus predictorum religiosum fratrem Stanislaum4 ad ipsam ecclesiam investivimus eamque eidem monasterio in Mogilna incorporavimus, uni(vi)mus, aneximus et tenore presencium anectimus, unimus et incorporamus. Ita tamen, quod tociens, quociens eandem ecclesiam Sancti Jacobi vacare contigerit, abbas dicti monasterii, qui pro tempore fuerit, cum suo conventu monachum ydoneum, quem ad hoc duxerint eligendum, nobis aut nostris successoribus pro institucione perpetuis temporibus presentabunt, ceteris iuribus nostris vel nostrorum successorum ac archidiaconi Gneznensis, quo ad dictam ecclesiam Sancti Jacobi in omnibus semper salvis. In quorum omnium et singulorum testimonium premissorum et evidenciam pleniorem presentes nostras litteras per notarium infrascriptum scribi nostrique et dicti nostri capituli sigillorum appensione iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne feria quarta proxima post festum Translacionis beati Adalberti anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, indicione duodecima, pontificatus san(c)tissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia papa quinti anno ipsius secundo, hora quasi sexta, presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Vincencio decano5, Johanne de Brosthcowo cantore6, Swanthopelkone cancellario7, Benedicto officiali8, Petro de Cobilyno decano9 et Nicolao de Gorka cancellario Poznaniensi10, Johanne de Newesch preposito Crusuiciensi11, Alberto de Belawy scolastico Lanciciensi12, Alberico de Modlna archidiacono Warsowiensi13, Przedvogio de Grandi cantore Wladislauiensi14, Nicolao Jarothsky15, Martino de Sczawino16, Nicolao Bronissii17, Johanne de Czechel18 et magistro Strzescone de Wlanowo canonicis19 Gneznensibus nobiscum in capitulo generali capitulariter congregatis. Tenor vero dicte littere domini abbatis et conventus, de qua supra sit mencio, sequitur et est talis: [następuje dok. opata i konwentu w Mogilnie z daty: Mogilno, 24 października 1419 - zob. wyżej, nr 862]. Z. N. Et ego Andreas Bogussii de Crosyno clericus Wladislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius20 et facti huiusmodi coram prefato reverendissimo in Christo patre domino Nicolao archiepiscopo scriba, quia predictis incorporacioni, unioni et annexioni

omnibusque aliis et singulis, dum sic per prefatum dominum archiepiscopum agerentur et coram eo fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo me negociis aliis arduis occupato, presens instrumentum per alium fideliter scriptum exinde confeci manuque propria hic me subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli memorati domini Nicolai archiepiscopi consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum specialiter requisitus21. a inicjał wysokości 1/3 tekstu Or. b końcówka słowa przerobiona z innej, nieczytelnej, Or. c tak Or. 1 Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5. 2 Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4. 3 Andrzej z Wieńca, zob. wyżej, nr 852/1. 4 Stanisław, zob. wyżej, nr 861/2. 5 Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1. 6 Brzostków, wieś par. na pn. od Żerkowa (Koz. 2 s. 56, 4 s. 77). Jan syn Arkembolda z B. kanonik gnieźn. 1411, kantor 1415, delegat do Konstancji 1415, potem kolektor daniny królewskiej 1430, 1449, wikariusz kapitulny gnieźn. 1436, oficjał i wikariusz gnieźn. 1440, zm. 1460 (Kor. I/2 s. 102 - 103, 245 - 250; AAG, ACap. B 14, k. 107v). 7 Świętopełk Koszyszko (?) bliżej nie znany, kantor krak. 1395 - 1409 (KDW VII nr 646), potem kanclerz gnieźn. 1409 - 1426 (ib.). 8 Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4. 9 Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3. 10 Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3. 11 Jan Pella, syn Alberyka z Niewiesza (w Sieradzkiem), kanonik gnieźn. 1391, uniejowski 1397, scholastyk uniejowski 1398, prepozyt kruszwicki 1399, kanonik krak., włocławski etc., biskup włocławski 1421, zm. 1428 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 247 - 248). 12 Wojciech syn Pustułki z Bielaw (między Łęczycą a Łowiczem), kanonik gnieźn. 1384, scholastyk łęcz. 1398, zm. po 1428 (KDW VI nr 350/8; Kor. I/2 s. 42 - 44). 13 Alberyk (Jałbrzyk), syn Stanisława z Modły, prepozyt uniejowski 1402 - 1403, kanonik kruszwicki, gnieźn. 1404, archidiakon warszawski 1405 - 1430, sekretarz królewski, zm. 1430/31 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 197; Krzyżaniakowa II; Jaskulski nr 4; Kor. III s. 34 - 35). 14 Przedwój syn Dziersława z Grąd (w Sieradzkiem) kanonik gnieźn. 1412, kantor kujawski 1413, kustosz gnieźn. 1427, kanonik pozn. 1429, prepozyt gnieźn. 1429 (1435), wikariusz generalny i oficjał pozn. 1431 - 1433, wikariusz generalny gnieźn. 1442 - 1443, wikariusz kapitulny gnieźn. 1448 - 1449, zm. 1455 (PSB XXVIII, s. 717 - 718). 15 Mikołaj Jarocki (niegdyś z Jarocina) z Czeszewa (na pd.-wsch. od Miłosławia) kanonik gnieźn. 1405, (wice)archidiakon kal.?, pleban w Kramsku 1418, kanonik krak., zm. 1436 (KDW V s. 739; Kor. I/2 s. 188, II s. 187 - 188). 16 Marcin Chrapek (Chrupek) kanonik gnieźn. 1401 - 1429 (Koz. I/2 s. 132), pisał się także ze Szczawina (dziś osada zaginiona na pn. od Gniezna - Koz. 5 s. 387) należącego do kapituły gnieźn. (Kor. IV s. 60). 17 Mikołaj syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5. 18 Jan, Jasiek, syn Budka z Czechla (w Kaliskiem) brat Sędziwoja z Czechla, mgr?, pleban w Gozdowie (na wsch. od Wrześni), notariusz publiczny 1398, kanonik pozn. 1403, agent Wojciecha Jastrzębca w Rzymie 1412, kanonik gnieźn. 1414, krak. 1420, potem dziekan gnieźn. 1426, zm. 1444 (WSB s. 283). 19 Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9. 20 Andrzej z Kruszyna, zob. wyżej, nr 852/7.

21

W tej samej sprawie zob. wyżej, dok. nr 815, 852, 861, 862, niżej nr 891, 893.

Dokument Nr 877 Gębice, 3 marca 1420 Władze miasta Gębic zaświadczają, że Stanisław młynarz z Goryszewa zapisał swój majątek klasztorowi kanoników regularnych z Trzemeszna. Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 62. Pergamin 318 × 209 mm, zakładka obcięta, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 11 X, informacje o treści (XV - XVIII w.). a

In Christi nomine amen. Quia humana fragilitas facilis ad oblivionem est et prompta, idcirco ordo racionis po|stulat, quod sigillorum testimonio et fidedignorum perhennatur. Nos igitur Jacobus Poltorak prothoconsul necnon Jacobus | Secula, Stanislaus Olschinski, Nicolaus Suschewski, Stanislaus rasor, Martinus sartor, consules in opido | Gambicze1, ad perpetuam cupientes futurorum noticiam devenire, presentibus declaramus, qualiter et quomodo ad nostram prothoconsulis et consulum prescriptorum venientes presenciam honestus vir Stanislaus molendinator in Gorzeschewo, unacum Stachna uxore sua legittima necnon Katherina dicta Furmancowa, mater uxoris Stanislai molendinatoris predicti2, nulla inoportunitate coacti nec aliqua necessitate eis iminenti, compulsi vel convicti, sed spontanea et libera voluntate et salubri, amicorum suorum freti consilio, remedium animarum suarum studioso cupientes prosequi affectu et indubitabilem a domino Deo sperantes ipsorum peccatorum propiciatum, resignaverunt et relegaverunt ac presentibus relegant et resignant omnia et singulariter singula bona temporalia, mobilia et immobilia venerabili ac religoso viro, domino Andree preposito canonicorum regularium in Trzemeschna ordinis sancti Augustini et eius conventui3 libere et sine omni impedimento perpetue possidenda et tenenda. Isto tamen adiecto et specialiter expresso, quod omnia et singula derelicta quecumque post obitum dicti Stanislai molendinatoris in Gorzeschewo et Stachne sue uxoris et eciam Katherine dicte Furmancowa extiterint et fuerint reperta vel inventa pro dicto domino Andrea preposito Trzemeschnensi et ipsius conventu ac eciam successores tamquam veros ac legittimos possessores, defensores ac tutores pro usibus monasterii divolvantur et divertantur, prout ipsorum voluntati decencius ac melius videbitur expedire, nulli penitus consa(n)gwineorum post obitum trium personarum predictarum quidpyam reservando, sed, ut predictum est, omnia et singula derelicta, cuiuscumque status et condicionis fuerint, pro sepedicto domino Andrea preposito Trzemeschnensi et eius conventu ac successores ipsorum pro libito voluntatis divolvantur possidenda pacifice et quiete, ut domino hereditario et possessore principali Ut autem dicte spontanee resignacionis perpetue firmitatis obtineat ligamentum, nos Jacobus prothoconsul cum consulibus prescriptis presentem literam nostre civitatis Gambicze appensione fecimus comunire sigillob, presentibus sagacibus viris: Johanne advocato, Nicolao Vartala, Nicolao Laczinicz opidanis necnon discretis viris Jacobo Pauli notario civitatis et Simone Panczkonis clericis in Gambicze1 et pluribus fidedignis. Actum in domo habitacionis discreti domini Jacobi Pauli notarii civitatis Gambicze, die dominica Reminiscere anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo. a inicjał wysokości całego tekstu Or. b tak Or., zamiast sigilli 1 Gębice, miasto królewskie na Kujawach. Mieszczanie skądinąd nie znani. 2 Goryszewo (Gorzeszewo) par. Kwieciszewo, na pd.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 80 - 81, 4 s. 251). Młynarz skądinąd nie znany. 3 Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

Dokument Nr 883

Florencja, 22 maja 1420 Papież Marcin V nakazuje prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie inkorporować kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów. Kop.: 1. Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 15, w or. publikacji Andrzeja prepozyta trzemeszeńskiego z daty: Trzemeszno, 6 sierpnia 1420 - zob. niżej, nr 891; 2. tamże, Mogilno dok. 16, w or. publikacji tegoż Andrzeja z daty: Trzemeszno, 10 września 1420 - zob. niżej, nr 893. Martinus episcopus, servus servorum Dei1. Dilecto filio preposito monasteriia in Trzemeschnab per prepositum soliti gubernari Gneznensis dyocesisc2 salutem et apostolicam benedictionem. Sincere devocionis affectus, quem dilecti filii .. abbas et conventus monasterii sancti Johannis Ewangeliste in Mogylnad ordinis sancti Benedicti Gneznensis dyocesisc3 ad nos et Romanam gerunt Ecclesiam, promeretur, ut ipsorum peticionibus, illis presertim, per que dicti monasterii utilitatibus consulatur, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Sane pro parte abbatis et conventus predictorum nobis nuper exhibita peticio continebat, quod olyme wenerabilis frater noster Nicolaus archiepiscopus Gneznensis4, tam propter necessitatesf, in quibus prefatum monasterium constitutum erat, quam ex aliis certis causis ad hoc animum suum moventibus, parrochialem ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii consuetam ab olyme per seculares clericos gubernari, per liberam resignacionem dilecti filii Andree, tunc eiusdem ecclesie rectoris5, in manibus ipsius archiepiscopi extra Romanam Curiam sponte factam et per eundem archiepiscopum extra eandem Curiam auctoritate ordinaria admissam vacantem et cuius decem et octo cum omnibus iuribus et pertinenciis suis eidem monasterio, cuius centum et quadraginta marcarum argenti puri secundum comunem extimacionem fructus, redditus et proventus, ut idem abbas et conventus asserunt, valorem annuum non excedunt, de consilio et consensu dilectorum filiorum capituli ecclesie Gneznensis auctoritate ordinaria incorporavit, annexuit et univit, ita quod extunc dicta ecclesia temporibus vacacionum illius per unum monachum eiusdem monasterii per abbatem et conventum prefatos archiepiscopo Gneznensi, pro tempore existenti, presentandum et per eundem archiepiscopum in illa instituendum regeretur et eciam gubernaretur iuribus prefato archiepiscopo necnon .. archidiacono Gneznensi, eciam pro tempore existenti, in dicta ecclesia competentibus in omnibus semper salvis, prout in literis inde confectis ipsorum archiepiscopi et capituli sigillis pendentibus communitis dicitur plenius contineri. Quare pro parte abbatis et conventus predictorum nobis fuit humiliter supplicatum, ut cum ipsi ecclesiam predictam incorporacionis, annexionis et unionis prefatorum vigore assecuti, illam possideant et in suos usus ac pro incumbentibus eiusdem monasterii necessitatibusf pacifice teneant de presenti, incorpora(cio)ni, annexioni et unioni predictis pro illorum subsistencia pociore robur apostolice confirmacionis adicere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur de premissis certam noticiam non habentes, huiusmodi supplicacionibus inclinati, discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus, si vocatis dicto archiepiscopo et aliis, qui fuerint evocandi, premissa repererisg ita esse, incorporacionem, annexionem et unionem predictas auctoritate nostra approbes et confirmes. Datum Florencie undecimoh Kalendis Iunii, pontificatus nostri anno tercio. a brak Kop. 1 b Trzemeszna Kop. 2 c diocesis Kop. 2 d Mogilna Kop. 2 e olim Kop. 2 f neccessitates Kop. 1 g reperieris Kop. 1

h

XI Kop. 2 Marcin V papież 1417 - 1431. 2 Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4. 3 Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5. 4 Chodzi tu najpewniej nie o byłego arcybiskupa gnieźn., a o obecnego, Mikołaja Trąbę - zob. przypis następny. 5 Andrzej z Wieńca, zob. wyżej, nr 852/1. Spory o kościół par. Św. Jakuba w Mogilnie toczyły się od kilku lat, już za rządów Mikołaja Trąby na stolicy gnieźnieńskiej, zob. wyżej, nr 815, 852, 861 - 863, niżej nr 891, 893. 1

Dokument Nr 891 Trzemeszno, 6 sierpnia 1420 Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie i sędzia z ramienia papieża Marcina V, wzywa arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę do stawienia się przed jego sądem w sprawie inkorporacji kościoła Św. Jakuba w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów. Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 15. Pergamin 518 × 266 + 36 mm, plamy rdzy, pismo wyblakłe na złożeniach Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Z. N. Na czterech gradusach ozdobny krzyż z rozetą w środku. Na gradusach napis: Al/ber/ti/des. Na odwrocie: Citacionis litera (XV w.), późne streszczenia, sygnatury: I n° 5, W 7. Andreas prepositus monasterii in Trzemeschna ordinis sancti Augustini canonicorum regularium1 universis et singulis dominis prepositis, decanis, scolasticis, cantoribus, custodibus, tam kathedralium, quam collegiatarum parrochialiumque ecclesiarum rectoribus | seu eorum locatenentibus, plebanis, viceplebanis, presbiteris curatis et non curatis, clericis, notariis et thabell(i)onibus publicis quibuscumque per civitatem et dyocesim Gneznensem ac ubilibet constitutis salutem in Domino et presentibus fidem indubiam adhibere, litteras sanctissimi | in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti, eius vera bulla plumbea cum cordula canapea more Romane Curie impendenti [bullatas], sanas et integras, non viciatas, non cancellatas neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus | vicio et suspicione carentes, nobis per wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem abbatem monasterii in Mogylna ordinis sancti Benedicti1 coram notario et testibus presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore: [następuje dok. papieża Marcina V z daty: Florencja, 22 maja 1420 - zob. wyżej, nr 883]. Post quarumquidem litterarum apostolicarum presentacionem et recepcionem productis primitus coram nobis nonnullis litteris et mumimentisa pro verificacione in dictis litteris apostolicis contentorum, subsequenter vero fuimus per prefatum wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem coram nobis constitutum debita cum instancia requisiti, quatenus sibi citacionem contra et adversus reverendum patrem dominum archiepiscopum Gneznensem ac omnes alios et singulos sua interesse credentes, in forma solita et consueta decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Andreas executor prefatus attendentes requisicionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni, volentes in negocio huiusmodi execucionem rite et legittime procedere ac mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi, ut tenemur, idcirco auctoritate apostolica, nobis in hac parte concessa, vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet tenore presencium requirimus et monemus, primo, secundo, tercio et peremptorie vobisque nichilominus et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet ferimus in hiis scriptis, nisi feceritis, quod mandamus, districte precipientes mandamus, quatenus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis

aut alteri vestrum factam inmediate sequencium, postquam pro parte dictorum dominorum abbatis et conventus fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus. Quorum sex dierum, duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies pro tercio vobis universis et singulis supradicto ac peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, prefatum dominum archiepiscopum ac omnes et singulos sua interesse credentes, in eorum propriis personis, si ipsarum presencias commode habere poteritis, alioquin ipsum dominum archiepiscopum in aula sua archiepiscopali omnesque alios et singulos in hospicio habitacionum suarum, si ad eam et ea tutus pateat accessus et in metropolitana Gneznensi ac parrochiali seu parrochialibus, si qui seu quilibet degunt et morantur, si(g)nanter in dicta metropolitana ac parrochialibus ecclesiis infra missarum sollempnia, dum ibidem multitudo populi convenerit divina audienda aliisve ecclesiis et locis publicis quibuscumqueb, ubi quando et quociens expediens fuerit, publice alta et intelligibili voce peremptorie citare curetis, quos nos eciam tenore presencium citamus, quatenus tricesima die post citacionem vestram huiusmodi per vos aut alter vestrum eis factam inmediate sequenti, si dies ipsa tricesima iuridica fuerit et nos ad iura reddenda pro tribunali sederimus, alioquin proxima die iuridica extunc inmediate sequenti, qua nos ad iura reddenda in monasterio nostro pro tribunali sedere contigerit, compareant in iudicio legittime coram nobis per se vel procuratores suos ydoneos ad causam huiusmodi sufficienter instructos ad videndum et audiendum, ad execucionem dictarum litterarum apostolicarum ac contentorum in eisdem procedi necnon parrochialem ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam monasterii predicti1 per prefatum reverendum in Christo patrem dominum Nicolaum archiepiscopum Gneznensem1 de speciali consensu ac certo scitu et voluntate wenerabilium dominorum capituli Gneznensis cum omnibus iuribus et pertinenciis universis incorporatam, unitam et annexam, prout hecc clarius et plenius in literis incorporacionis, annexionis et unionis prefatorum dominorum Nicolai archiepiscopi et dominorum capitularium Gneznensium vidimus contineri, per nos auctoritate nostra predicta, nobis in hac parte super cognicione huiusmodi cause seu negocii specialiter sic, ut prefertur, commissa, approbari et confirmari annis perpetuis valituram, videndum et audiendum allegandumque contra omnia et singula premissa per se vel ydoneos responsales, quidquid allegare, dicere et opponere voluerint aliisque dicturi, facturi et allegaturi, quod iusticia suadebit et ordo dictaverit racionis, certificantes nichilominus eosdem, quod sive in dicto citacionis termino, ut premissum est, compareri curaverint, sive non, nos nichilominus ad premissa omnia et singula, prout iure fuerit, procedemus citatorum absencia seu contumacia in aliquo non obstante, diem vero citacionis vestre huiusmodi et quidquid in premissis faceritis, nobis per vestras litteras patentes horum seriem seu designacionem in se continentes remissis presentibus fideliter intimare curetis, absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam incurrerint, quoquomodo nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens publicum instrumentum huiusmodi mat(er)iam citacionis in se continentes seu continens exinde fieri nostrique sigilli iussimus appensione communiri. Datum et actum die sexta mensis Augusti, in curia domus monasterii Trzemeschensis, sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo parris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno tercio, hora quasi sexta, presentibus nobilibus et providis viris: domino Alberto de Mycolayczewo2, Jacussio de Zegoczicze heredibus3 et Marziano advocato de Trzemeschna4 ac Nicolao dicto Cruchansky opidanis ibidem de Trzemeschna5, Gneznensis et Wlad(islauiensis) dyoc(esium) testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Z. N. d-e Et ego Andreas quondam Alberti de Pakoscz Gneznensis dyocesis publicus imperiali auctoritate notarius6 prefatique wenerabilis viri, domini Andree prepositi et executoris facti et cause coram eo huiusmodi scriba, quia predictis litterarum presentacioni et recepcioni,

citacionis peticioni ac eius decreto aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, sed me aliis prepedito arduis negociis, presens instrumentum per alium fidelem scribere procuravi, me hic manu mea propria subscribens et in hanc publicam formam reddegi, signo et nomine meis, quibus utor, consignando, cum dicti domini executoris sigilli appensione, rogatus et requisitus, in fidem et testimonium premissorum . a tak Or. b poprawione z quibusque Or. c przerobione z innego, nieczytelnego słowa Or. d-e inną ręką Or. 1 Zob. wyżej, dok. nr 883. 2 Wojciech z Mikołajewic, zob. wyżej, nr 850/6. 3 Jakusz z Żegocic (wyst. także niżej, nr 893/4) zapewne z Żegotek na zach. od Krusztwicy, albo z Żegocic koło Chodcza (Teki Pawińskiego VII, s. 522). 4 Wój. Marcjan i Mikołaj Kruchański świadkują także na dok. z 10 września 1420 (niżej, nr 893). 5 Wój. Marcjan i Mikołaj Kruchański świadkują także na dok. z 10 września 1420 (niżej, nr 893). 6 Andrzej z Pakości, zob. wyżej, nr 808/9.

Dokument Nr 893 Trzemeszno, 10 września 1420 Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zawiadamia arcybiskupa Mikołaja Trąbę, iż zgodnie z poleceniem papieskim inkorporuje kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów. Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 16. Pergamin 559 × 453 + 63 - 56 mm, dobrze zachowany. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Z. N. Andrzeja z Pakości, jak wyżej, nr 891. Z. N. Macieja z Gębic: Na czterech gradusach rozeta. Na odwrocie: Executoria nova (XV w.), późne streszczenia, sygnatury: I n° 6, W 8. a

Reverendo in Christo patri et domino, domino Nicolao Dei et Apostolice Sedis gracia archiepiscopo Gneznensi eiusque in spiritualibus vicario et officiali generali ac illi vel illis, ad quem vel ad quos parrochialis ecclesie Sancti Jacobi iuxta portam | monasterii sancti Johannis in Mogilno Gneznensis diocesis collacio, provisio, presentacio seu quevis alia disposicio comuniter vel divisim pertinet omnibusque aliis et singulis, quorum interest quosque infrascriptum tangit negocium | seu tangere poterit, quomodolibet in futurum quibuscumque nominibus censeantur aut quacumque prefulgeant dignitate, Andreas prepositus monasterii in Trzemeszna per prepositum soliti gubernari Gneznensis diocesis executor uni|cus ad infrascripta a Sede Apostolica specialiter deputatus1 salutem in Domino et presentibus fidem indubiam adhibere, litteras confirmatorias sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti1, eius vera bulla plumbea in cordula canapea more Romane Curie inpendenti bullatas, sanas et integras, non viciatas, non cancellatas neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes, nobis per wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem abbatem monasterii in Mogilno ordinis sancti Benedicti dicte Gneznensis diocesis1 coram notariis et testibus infrascriptis presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore: [następuje dok. papieża Marcina V z daty: Florencja, 22 maja 1420 - zob. wyżej, nr 883]. Post quarumquidem litterarum apostolicarum presentacionem et recepcionem sic, ut

premittitur, factis et productis primitus coram nobis nonnullis munimentis et litteris prefati reverendi in Christo patris domini Nicolai archiepiscopi Gneznensis et wenerabilium fratrum dominorum capituli Gneznensis consensum et voluntatem incorporacionis, unionis et annexionis ecclesie parrochialis Sancti Jacobi iuxta portam monasterii predicti in Mogilno cum omnibus et singulis iuribus et pertinenciis universis eidem monasterio et abbati cum conventu Mogilnensi factis continentibus, prout hec et alia in dictis litteris super hoc confectis sigillis ipsorum eis appendentibus sigillatis plenius vidimus contineri, posicionibus et articulis ac testibus fidedignis ad informandum animum nostrum super contentis et scriptis in dictis literis apostolicis nobis sic, ut prefertur, directis, factis, receptis, secundum iuris formam examinatis et admissis eorumque dictis et deposicionibus in scriptis fideliter redactis, visis et diligenter masticatis et discussis. Et quia per diligentem examinacionem per nos factam contenta in dictis litteris apostolicis omnia et singula invenimus fore et esse vera ideoque requisicionem prefati wenerabilis fratris domini Clementis abbatis personaliter coram nobis constituti principalis, citato tamen prius prefato reverendo in Christo patre domino Nicolao archiepiscopo et wenerabilibus viris, dominis capitularibus capituli Gneznensis ecclesie predicte omnibusque aliis et singulis, quorum interest vel intererit ad videndum et audiendum exequi dictas litteras apostolicas per nos seu approbari et confirmari dictam incorporacionem, unionem et annexionem ecclesie Sancti Jacobi dicto monasterio in Mogilno et abbati ac conventui per prefatum reverendum in Christo patrem, dominum Nicolaum archiepiscopum Gneznensem de speciali consensu et voluntate wenerabilium dominorum capituli Gneznensis sic, ut prefertur, annis perpetuis factam, per certas nostras citationis litteras sigilloque nostro munitas ad certum et peremptorium terminum competentem, videlicet ad horam et diem infrascriptam. Qua citacione debite exequta et ibidem coram nobis per prenominatum dominum Clementem abbatem oblata cum effectu accusataque contumacia citatorum non comparencium fuimus instanter requisiti, quatenus ad execucionem dictarum litterarum apostolicarum et contentorum in eis iuxta traditam seu directam a Sede Apostolica nobis formam procedere dignaremur, petens sibi litteras per nos decerni opportunas. Nos igitur Andreas prepositus et executor unicus, volentes mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi, ut tenemur, servatis servandis rite et racionabiliter discussis premissis, dictam incorporacionem, annexionem et unionem predicte ecclesie Sancti Jacobi eidem monasterio et abbati cum conventu sic, ut premittitur, factam auctoritate apostolica predicta approbavimus et confirmavimus et tenore presencium approbamus et confirmamus annis perpetuis valituram. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens publicum instrumentum huiusmodi nostras approbacionis et confirmacionis litteras continentes seu continens exinde fieri per Andream ac Mathiam notarios publicos et huiusmodi cause coram nobis scribas infrascriptos subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli appensione iussimus comuniri. Actum et datum in monasterio nostro predicto Trzemesznensi sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno tercio, die Martis decima mensis Septembris, hora quasi vesperorum, presentibus honorabilibus et religiosis nobilibusque et discretis ac providis viris, dominis: Peregrino custode2, Symone professis monasterii Trzemesznensis predicti3, Jacussio de Zegoczicze Wladislauiensis4, Alberto de Mikolaykowo heredibus5, Thoma rectore scole Trzemesznensis et Marziano advocato6 ac Nicolao dicto Cruchowsky opidanis ibidem in Trzemeszno7 Gneznensis dioc(esium) et aliis ibidem multis testibus circa premissa fidedignis. Z. N. Et ego Andreas quondam Alberti de Pakoscz Gneznensis dyocesis publicus imperiali auctoritate notarius8, quia predictis litterarum presentacioni, approbacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque ommnia et singula sic fieri vidi et audivi ideoque

de mandato prefati wenerabilis viri, domini Andree prepositi et comissarii me manu mea propria hic subscripsi ac eciam aliis legittimis occupatus negociis per alium fidelem presentes litteras executorias sive presens instrumentum scribere procuravi et in hanc formam publicam redegi, signo et nomine meis solitis etb consuetis, unacum appensione dicti domini commissarii sigilli, consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum. Z. N. Et ego Mathias olim Thome de Gambicze clericus Wlad(islauiensis) dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius9, quia predictis approbacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi et ideo presenti instrumento per alium fidelem scripto me manu propria subscribens, hoc ipsum instrumentum in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum. a inicjał Or. b powtórzone Or. 1 Zob. wyżej, nr 852, 862, 863, 883 i 891. 2 Peregryn kustosz trzemeszeński może ident. z późniejszym prepozytem wyst. 1436 - 1441 (KDW X). 3 Nie zidentyfikowany. 4 Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5. 5 Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5. 6 Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5. 7 Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5. 8 Andrzej z Pakości, zob. wyżej, nr 808/9. 9 Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 852/5.

Dokument Nr 1017 Sieradz, 9 marca 1425 I. N. Andrzej Łaskarz biskup poznański przekazuje rozsądzenie sporów pomiędzy benedyktynami lubińskimi arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 373. Pergamin 238 × 322 mm, bez śladu pieczęci. Z. N.: Na nieregularnej podstawie gwiazda utworzona z kwadratu i rombu, w środku kwiat róży(?) . Na odwrocie: Instrumentum episcopi Poznaniensis, ubi subiecit correctioni archiepiscopi Gneznensis abbatem cum eius conventu Lubynensi pro certis excessibus (XVI w.). In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo quinto, | indiccione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape | quinti anno octavo, die vero nona mensis Marcii, hora nonarum vel quasi, in Syradia opido diocesis | Gneznensis et in domo habitacionis providi Nicolai dicti Goly opidani ibidem in Syradia in circulo sita1, reverendus in Christo pater et dominus, dominus Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis, suffraganeus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi, primatis et metropolitani2 coram me notario subscripto et in presencia testium subscriptorum constitutus, volens, quantum ab Alto sibi conceditur, saluti providere animarum wenerabilis patris domini Alberti abbatis monasterii Lubinensis et sui conventus ordinis sancti Benedicti3, sue iurisdiccioni ordinarie subiecti, discordiam aliquamdiu inter prefatum dominum Albertum abbatem Lubinensem et ipsius conventum prefatum exortam, super quadam eleccione de

persona cuiusdam Sandconis fratris prefati monasterii4 facta, prefato domino Alberto abbate antedicti monasterii vivente et dicte sue abbacie non renuncciante neque legittime privato. Quam discordiam, ut ipse reverendus in Christo pater dominus Andreas Poznaniensis episcopus asseruit, propter inobedienciam et rebellionem dictorum fratrum et conventus monasterii Lubinensis prenominati non valebat diffinire, sed ipsam diffiniendam prefato reverendissimo in Christo patri et domino, domino Alberto sancte Gneznensis (ecclesiea) archiepiscopo, primati et suo metropolitano ipsumque dominum Albertum abbatem ac fratres tocius conventus monasterii antenominati et qui putant vel putaverunt sua quomodolibet interesse pro suorum morum reformacione et iuxta canonicas sancciones delinquencium correccione et punicione, penarum ac censurarum ecclesiasticarum debitarum declaracione et infliccione, subiecit et submisit ac subicit et summittit, providendo indempnitati monasterii prenominati, ne bona ipsius per dictos fratres et conventum distrahantur et dilapidentur quoquomodo et ne eciam in prefatis bonis paciatur detrimentum, transferendo eciam et omnimode prorogando ad fratres predictos et conventum prefatus reverendus pater dominus Andreas episcopus suam iurisdiccionem pro presenti prefatum patrem reverendissimum dominum Albertum archiepiscopum et primatem ac suum metropolitanum, que ipsi de iure vel consuetudine competere dinoscitur, in abbate et conventu monasterii supranominati sue dyocesis, cuius visitator legittimus existit. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus reverendus pater dominus Andreas episcopus peciit sibi fieri et confici publica instrumenta opportuna. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus wenerabili et discretis viris, dominis: magistro Nicolao Pyanthek baccalario in theologia5, Jacobo Praszmowsky6, Alberto in Kekrz7 et Philippo in Lochnyno rectoribus ecclesiarum parrochialium Poznaniensis dyocesis8 testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Z. N. Et ego Dobeslaus Andree de Coschuti clericus Poznaniensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius9 dicte submissioni aliisque omnibus premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, cum prenominatis testibus presens fui et ea sic fieri vidi et audivi, manu propria scribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis, quibus utor, solitis et consuetis consignans in fidem premissorum. a brak Or. 1 Mikołaj Goły nie zidentyfikowany. 2 Mikołaj Łaskarz, zob. wyżej nr 823/1. Określenie biskupa pozn. mianem sufragana arcybiskupa gnieźn., acz poprawne, jest w dok. tego czasu dość rzadkie. 3 Wojciech był opatem lubińskim 1421 - 1426, zm. 1427 (MPH n.s. IX/2 s. XLIII). 4 Sędek nie zidentyfikowany, por. z Sędziwojem kustoszem lubińskim ok. 1414 (KDW n.s. I s. 196). 5 Mikołaj Piątek może ident. z wyst. 1436 w Trzemesznie Mikołajem z Piątku (KDW X). 6 Jakub Prażmowski, zob. wyżej, nr 865/16. 7 Kiekrz na pn.-zach. od Poznania. Pleban Wojciech syn Dziersława wyst. także 1426 i 1444 (KDW V nr 431, 726). 8 Lechlin (Lechnin) na pn. od Skoków (Koz. 2 s. 385). Pleban Filip Ciecierad z Chwałkowa (par. Mądre, na pn. od Środy) wyst. od 1422, w Lechlinie jeszcze 1431, student UJ 1427, altarysta w katedrze pozn. 1431, kanonik pozn. 1431, zm. po 1447 (Now. I s. 266, 382, 718; Jaskulski nr 20; SHGWlkp.). 9 Koszuty, wieś par. pomiędzy Kórnikiem a Środą (Koz. 1 s. 337). Dobiesław syn Andrzeja (skądinąd nie znanego), notariusz publiczny 1425 (tutaj i niżej, nr 1064, 1066, 1068 oraz KDW V s. 412), wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1428 - 1433 (KDW IX).

Dokument Nr 1066 Gniezno, 16 (17?) grudnia 1425

Mikołaj Kicki archidiakon gnieźnieński i sędzia z ramienia arcybiskupa gnieźnieńskiego rozsądza spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie. Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnezn.), k. 147 - 151 (Kop. 1) i k. 151 - 155 (Kop. 2). Wpis z XV w. Tytuł: Copie sentenciarum diffinitivarum super iure patronatus et presentandi eclesie Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi sequuntur. Uw.:Kopie pochodzą zapewne z dwu ekspedycji Or. W przypisach tekstowych pominięto drobne różnice grafii, nawet w nazwach osobowych i miejscowych (typu i, y, v, w itp.). In nomine Domini amen. Per hoc publicum instrumentum, cunctis quibus expedit, pateat evidenter, quod cum coram venerabili viro, domino Benedicto de Modla canonico, vicario in spiritualibus et officiali generali Gneznensi1, inter nobiles a-b et discretos viros, dominos Przibigneum de Lucziskoc2 et Stanislaum de Rudzicza presbiterum Gneznensis diocesis3, per ipsum Przibigneum ad eclesiam Sancti Laurencii ante Gneznam vacantem per mortem Domkonis Milobrati ipsius eclesie ultimi rectoris in partibus defuncti4 ab una et Albertum, Andream, Micosch, Wyssak, Johannem, Jacobum de Drachowo5, Voyslaum, Albertum de Maiori Gurowo6, Dobrogost(i)um, Michaelem, Petrum, Andream, Nicolaumd, Petrum Coschka, Petrum Lanczka de Czelmowo7 ac Paulum de Zorzewoe presbiterum dicte diocesis8 eorumquef ex altera necnon Jacobum plebanum in Niechanowo9, Vincencium, Laurencium, Johannem, Zamborium de Malachowog10, Miczkonem, Vincencium, Barthossium de Maiori Drachowo5, Johannem, Petrum, Mathiam, Johannem, Stanislaum de Minori Drachowo5, Paulum de Goczalkowo11, Dobeslaum de Jarczugowo12, Bartholomeum, Petrum, Mathiam, Nicolaum, Johannem, h-i Jacobum, Petrum, Mathiam, Nicolaum, Johannem , Mathiam, Jacobum, Hedvigim, Albertum, Michaelem, Agnetem, Stanislaum h-i de Minori Drachowo5, Stanislaum , Jaroslaum, Grzymyslaum et Nicolaum de Maiori Drachowo5 heredes ac Boguslaum de Malochowo clericum predicte diocesis13 per ipsos similiter ex tercia partibus ad dictam eclesiam Sancti Laurencii presentatos, pro et super iure patronatus et presentandi rectorem pro tempore eiusdem eclesie Sancti Laurencii et eius occasione exorta fuisset materia questionis, instantibus quoque et petentibus prefatis dominis Przybigneo de Luczyszkoc et Stanislao de Rudzycza per eum presentato causa et cause inter partes prescriptas occasione premissorum coram ipso domino Benedicto officiali [k. 151v] auctoritate ordinaria et ad eius examen forent legitime introducte. Idem dominus Benedictus officialis ad iura reddenda pro tribunali residens prefatis partibus, primo videlicet ipsis Pribigneoj et Stanislao unum et deinde k-l dictis relictis duabus partibus coram eo legittime comparentibus alium diem ad [k. 147v] dandum et recipiendum libellos seu peticiones eorum summarias in scriptis in causa et causis eisdem statuit pro termino peremtoriom et competenti. Quibusquidem diebus terminis advenientibus, prefato domino Benedicto canonico et officiali pro reddenda iusticia pro tribunali sedente, circumspecti viri, magistri, tam videlicet Petrus Modlisewskyn14 prefatorum Przibignei et Stanislai de Rudzicza pro ipsorum Przybignei et Stanislai parte suum, quam eciam Albertus Romanus15 prefatorum de Maiori Drachowo, Gurowo et Czelmowo nobilium ac Pauli de Zorzewo presbiteri pro eorum suum, Peregrinus vero procuratores causarum consistorii Gneznensis16 pro dictorum in Drachowo Minori, Malachowo, Goczalkowo et Jarczugowo heredum ac Boguslai de Malochowo eorum presentati prefatorum partibus, de quorumquidam procuratorum omnium prenominatorum constitucione et mandatis facta est fides plenaria apudo acta causarum huiusmodi et procuratoriis quamlibet eorum sue partisp nominibus satisfaciendo terminusq huiusmodi libellos seu peticiones summarias in scriptis contra partes

sibi adversas iudicialiter obtulerunt. Cuiusquidem libelli pro parte dictorumr Przibignei et Stanislai oblati tenor sequitur in hec verba: Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi procurator et nomine procuratorio nobilis et honorabilis virorum, dominorum Przybignei heredis in Ludzyczkos et Stanislai de Rudzycza altariste eclesie in Pysdri per ipsum presentati contra et adversus nobiles viros, dominos Albertum, Mycosch, Wyslaum, Albertum de Gurowo, Albertum et Johannem de Minori Gurowo ac omnes et singulos nobiles in villis Drachowo, Czelmowo et Malochowo heredest necnon honorabiles et discretos dominos Paulum de Zorzewo viccarium eclesie Gneznensis et Boguslaum clericum de Malochowo ipsorum presentatos et contra quamcumque personam aliamt pro eis vero in iudicio legittime intervenientem et qui sua putaverint interesse, cum querela proponit etu dicit: quod licet ius patronatus et presentandi re(c)torem eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi ad prefatum dominum Pribigneumv tanquam unicum colatoremw a decem, viginti, triginta, quadraginta citra et [k. 152] ultra annis ac a tali tempore, cuius inicii et contrarii memoria hominum non existit, racione errectionis et fundi ac ex successione paterna et suorum predecessorum [k. 148] pertinuisset et spectasset, pertineret et spectaret pertinerique et spectari debet fueruntque pater et aws cum suis predecessoribus ipsius nobilis Przybignei in vera et pacifica possessione iuris patronatus, collacionis et presentandi eclesie parochialis predicte presentatique per ipsos ordinario loci ad presentacionem ipsorum instituebantur et investiebantur, nullo impediente necx contradicente. Tamen prefati nobiles Albertus, Mycosch, Wyslaus et Albertus de Gurovo cum aliis litis consortibus, nescitur quo ducti spiritu, quamvis nullam ius collacionis et presentandi, iuris patronatus ad ipsos pertineat et spectet, multiplicatis vocibus ad supponiendum veritatem et falsitatem exaltandum predictos Paulum et Boguslaum false pretendentes, se ius patronatus obtinere dicte eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi, qui nunquam nec ipsorum predecessores fuerunt autenticati ad presentandum, presentarunt contra Deum et iusticiam impedientes, molestantes et perturbantes ac inquietantes prefatum nobilem Przybigneum et dominum Stanislaum ipsius presentatum, quominusy de facili presentatus per ipsum non possit nec valeat assequi institucionem et investituram, magnam iniuriam, preiudicium et gravamen dicto nobili Przybigneo et presentato per ipsum sue salutis in periculum et scandalum plurimorum faciendo. Petit igitur dictus procurator nomine, quo supra, procuratorio per vos vestramque sentenciam diffinitivam pronunciari, decerni et declarari prefatum nobilem Przybigneum fuisse et esse unum et unicum collatorem eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi presentatosque per patrem et awm eiusdem loci ordinario fuisse et esse canonice institutos et investitos ipsumque racione errectionis et fundi ac ex successione paterna fuisse et esse unicum collatorem et patronum prefatosque Albertum, Mycosch, Vyslaum et Albertum de Gurowo cum aliis litis consortibus nullum ius patronatus et presentandi ad dictam eclesiam Sancti Laurencii habuisse et habere prefatoque nobili Przybigneo ius patronatus, collacionis et presentacionis ad predictam eclesiam Sancti Laurencii adiudi[k. 148v]candum fore et adiudicari debere presentatumque per ipsum instituendum et investiendum [k. 152v] fore et per vos institui dictisque Alberto, Mycosch, Wyslao et Alberto de Gurowo cum aliis litis consortibusz perpetuum silencium imponendo, nichilominus ipsos cum presentatis eorum in expensis legittimis in liteaa factis prefato nobili Przybigneo ac ipsius presentato condempnando, iusticia mediante vestrum benignum officium ad hoc humiliter implorando, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi, interpretandi aliisque iuris beneficiis sibi semper salvis, item petit expensas in litteab factas et protestatur de faciendis. Oblatis autem huiusmodi libellis memorati parcium prescriptarumac procuratores incontinenti sibi ad respondendum etad deliberandum super libellis parcium adversarum litemque super eis contestandum ac de veritate dicenda et calumpnia vitanda, iuramenta per eos prestanda, terminum per prefatum dominum Benedictum officialem statui et prefigi cum instancia

pecierunt. Quem terminum ipse dominust Benedictus eisdem procuratoribus parcium petentibus statuit et prefixit iuxta petita ad diem congruum et competentem, huiusmodi vero adveniente termino et prefato domino Benedicto officiali pro tribunali sedente, procuratores suprascripti, quilibet videlicet eorum sue partisp nominibus coram eo comparentibusq et termino sibi prefixo satisfaciendo, lite super libellis parciumae sibi adversarum verbo negative mutuo invicem contestata de veritate dicenda et calumpnia vitanda in causa et causis huiusmodi omnibusque aliis clausulis et capitulis sub iuramento calumpnie contentis, tactis sacr(osanctis) scripturis corporalia in manibus dicti domini Benedicti officialis prestiterunt iuramenta, petentes ipsis terminum ad ponendum et articulandum ponique et articulari videndum dari et assignari. Quem ipsis idem dominus Benedictus prefixit competentem, in quoquidem et aliis terminis competentibus ad et iuxta eorundemaf procuratorum parcium prefatarum petita prefixis, successive et gradatim ydem procuratores coram ipso domino Benedicto officiali comparentes, oblatis, quilibet pro parte sua, nonnullis posicionibus et articulis et contra eos, [k. 149] in quantum articuli quidquid opponere volebant adversum invicem opposito, in quantum vero posiciones erant, per verbum "non credit" responso, ag-ah testibus quoque literis, ai-aj privilegiis, scripturis , munimentis et probacionibus aliis super negatis hincinde et per dictum dominum Benedictum officialem admissis ad probandum posicionibus et articulis huiusmodi productis et inductis ritteque receptis et examinatis eorumque dictis et attestacionibus solemniterak publicatis, al-am excepcionibus quoque , quibus procuratores memorati parcium prescriptarum contra dicta testium et iura [k. 153] ac privilegia huiusmodi hincinde uti volebant, subsecutis. Tandem Petrus Modliszewszkyan, Albertus Romanus et Peregrinus procuratores predicti suo et quilibet eorum partis sue nominibus ulterioribus probacionibus in presenti instancia renunciantes in causa huiusmodi concluserunt et concludi pecierunt, cum quibus procuratoribus prefatus dominus Benedictus officialis conclusitao et habuit pro concluso. Subsequenter vero reverendissimus in Christo pater et dominus, dominus Albertus archiepiscopus Gneznensis loci ordinarius ex causis quibusdam anulum suum monentibus causam et causas huiusmodi a prefato domino Benedicto canonico et viccario in spiritualibus ac officiali suo Gneznensi et eius examine ad se duxit ad vocandum et advocavit nobisque Nicolao decretorum doctori, archidiacono et canonico eclesie sue Gneznensis17, iudici cause et partibus infrascriptis specialiter deputato per sue commissionis litteras patentesap commissit auctoritate ordinaria audiendum et fine debito terminandum, prout in eisdem suis aq-ar commissionibus litteris huiusmodi patentibus suo autentico subimpresso sigillo de cera rubea sigillatis omnique prorsus vicio et suspicione carentibus plenius continetur expressum, quarum tenor sequitur ad contextum: [następuje list arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca z daty: Łęczyca, 30 lipca 1425 - zob. wyżej, nr 1056]. [k. 149v, 153v] Quibusquidem as-at commissionis litteris nobis per prefatum dominum Stanislaum de Rudzycza presbiterum presentatis et per nos receptis ad ipsius Stanislai instanciam prefatos Paulum Zorzewszkyau principalem ex adverso ceterosque in eisdem litteris commissionis contentos ad dicendum et opponendum, si quid dicere vel opponere vellent verbo vel in scriptis contra huiusmodi commissionem nobis factam et iurisdicionem nostram in hac causa, evocari fecimus legittime ad certum peremtoriumav terminum et competentem. In quoquidem termino veniente coram nobis in

domo habitacionis nostre in loco et hora solitis audiencie nostre pro tribunali sedentibus, providus magister Mathias Baschconis18 prefatorum Przybignei Luczyczskyaw et Stanislai Rudzycza sui presentati ex una necnon magister Albertus Romanus Pauli Zorzewski omniumque et singulorum prenominatorum ipsum presentancium ex altera ac ex tercia partibus magister Peregrinus causarum consistorii Gneznensis et Boguslai de Malochowax prescriptorum quoque presentancium illum procuratores, de quorumquidem singulorum procuratorum mandatis procuratoriis legittimis constabat atque constat documentis apud acta et procuratores ay-az singuli eorum sue partis nominibus comparuerunt et in nos tanquam iudicem eisae competentem nostramque iurisdicionem concorditer et comuniter expresso consenserunt, ba-bb commissionem quoque prefatam nobis factam approbaverunt et per nos causam et causas huiusmodi in illis statu et punctis, in quibus coram prefato domino Benedicto canonico et officiali remanserant et pendebant huiusmodi commissionis vigore resumi et in ea a-b ad ulteriora , prout iure foret et alias ad nostram sentenciam diffinitivam proferendam procedi cum instancia postulaverunt. Nos itaque Nicolaus archidiaconus prefatus parcium prescriptarumbc procuratoribus sic petentibus iudicem nos fore in causa et causis huiusmodi et partibus eisdem competentem, pronunciavimusbd causamque [k. 150] et causas ipsas in illis statu et terminis, in quibus coram prefato domino Benedicto a-b canonico et officiali remanserant, resumsimusbe ac in eis adbf nostram per nos procedendum decrevimus sentenciam diffinitivam in scriptis [k. 154] proferendam. Demum vero ad prefati magistri Alberti de Cleczko19 per magistrum Mathiam Baschconis procuratorem principalem substituti dictorum Przybignei Luczyczszkibg et Stanislai sui presentati instanciam memoratos magistrosbh Romanum Pauli et ipsum presentancium et Peregrinum Boguslai et eum presentanciumbi prenominatorum procuratores ad videndum et audiendum diffinitivam in causa et causis eisdem ferribj et promulgari sentenciam citari mandavimusbk et fecimus legittime ad certum bl-bm peremthorium terminum competentem, diem videlicet et horam infrascriptos, quos eciam supradicto magistro Alberto de Cleczskobn substituto id petenti statuimus tunc ad idem, quibus advenientibus et prefatis magistro Alberto Romano Pauli et ipsum presentancium et Peregrino Boguslai eumque presentancium, prefatorumbo sic, ut prefertur, citatorum nominibus ac magistro Alberto de Cleczsko Przybignei et Stanislai procuratoribus coram nobis pro tribunali sedentibus comparentibus et hinc etae inde per nos sentenciam nostrambp in causa et causis huiusmodi ferri et pronunciari in scriptis diffinitivam debita cum instancia petentibus. Nos visis primitus per nos et diligenter inspectis omnibus et singulis actis acticatis, litteris, scripturis, instrumentis, processibus, iuribus et munimentis testiumque dictis et deposicionibusbq in huiusmodi causa et causis coram dicto domino Benedicto canonico et officiali habitis, factis, exhibitis atque productis eisque cum diligencia et maturitate debita recensitis, deliberacione nobiscum et cum iurisperitis, quibus de cause et causarum huiusmodi meritis relacionem plenam fecimus et fidelem, prehabita ad nostram br-bs diffinitivam in causa et causis ipsis proferendam sentenciam duximus procedendum et processimus eamque per ea, que vidimus et cognovimusbt ac de presenti cognoscimus et videmus pro parte dictorum Przybignei Lucziczskibu et Stanislai de Rudzycza sui presentati et contra alias partes suprascriptas in scriptis tulimus et promulgavimus ac presenti tenore ferimus et promulgamus, bv-bw qui sequitur in hunc

modum: Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, de consilio [k. 154v] peritorum ac de hiis, qui in presenti causa vidimus et videmus, cognovimus et cognoscimus per hanc nostram diffinitivam sentenciam, quam in hiis scriptis ferimus, pronunciamus, decernimus et declaramus ius patronatus eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi ad prefatum nobilem virum Przybigneum heredem in Luczyczszkos diocesis Wladi[k. 150v]slauiensis et ad suos predecessores pertinuisse et spectasse ac pertinere et spectare, et ob hoc ipsum ius patronatus eidem Przibigneo et suis successoribus, heredibus in Lucziczskos, adiudicandum fore et adiudicamus, presentatum quoque ipsius Przibignei instituendum et investiendum fore ac institui et investiri debere canonice de eadem, nobilibus de Gurowo, Drachowo Maiori et Minori necnon de Czelmowo, Malachowoax, Goczalkowo et Jarczvgowo super eodem iure patronatus dicte eclesie Sancti Laurencii necnon discretis viris Paulo de Zorzewo viccario in eclesia Gneznensi et Boguslao clerico de Malachowoax presentatis ipsorum perpetuum silencium imponendum fore et imponimus ipsosque nobiles de Gurowo, dex Drachowo, de Czelmowo et Malachowoax necnon de Goczalkowo et deae Jarczugowo in presenti causa adversarios in expensis legittimis pro parte dicti Przybignei et sui presentati in presenti liteaa factis condempnandum fore et condempnamus, ipsarum taxacionem proae nobis imposterum reservando. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Nicolaum decretorum doctorem, archidiaconum Gneznensem, Gnezne in domo habitacionis nostre, die Lune XVIbx mensis Decembris20, hora terciarum, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimoby quinto, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostriae, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, presentibus honorabili et discretis viris: Jacobo de Candzerzyno canonico Lanciciensi21, Mathia plebano de Szedleczbr eclesiarum22, Wenceslao presbitero nostro23 et Stanislao de Miedzichod clerico Gneznensis diocesis, publico notario24, testibus ad premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras sive presens publicum instrumentum, sentenciam diffinitivam in se continentes seuca continens, per Jacobum et Nicolaum [k. 155] notarios, facti huiusmodi coram nobis scribas infrascriptos subscribi nostrique sigilli, quo utimur, appensione iussimus communiri. Et ego Jacobus Mathie de Lancicia clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius25 ac coram prefato venerabili viro, domino Nicolao decretorum doctore, archidiacono, iudice commissario acae facti huiusmodi scriba, quia predictis sentencie diffinitive lectioni, pronunciacioni, instrumenti peticioni et eiusae decreto unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sicae fieri vidi et audivi, ideo me arduis mei officii negociis occupatoae h-i presentes litteras sive in hoc presens publicumt instrumentum, sentenciam diffinitivam in se h-i continentes sive continens, per alium fideliter h-i scriptas sive scriptum exinde confeci, me propria manu subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum memorati domini Nicolai a-b decretorum doctoris , archidiaconi ac commissariit, de suo speciali mandato, a-b appensione, quo utitur, sigilli consignavi, in fidem et testimonium omnium premissorum. [k. 151] Et ego Nicolaus Jacobi de Pleschewo clericus Gneznensis diocesis, auctoritate imperiali publicus notarius26 ac coram prefato venerabili viro, domino Nicolao decretorum doctore, archidiacono, iudice commissario ac facti huiusmodi scriba, quia predictis sentencie

diffinitive lectioni, pronunciacioni, instrumenti peticioni ipsiusque decreto, unacum prenominatis testibus ac circumspecto magistro Jacobo notario superius scripto presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo me aliis arduis occupato negociis presens instrumentum sentenciam diffinitivam in se continens per alium fideliter scriptum, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum sigilli appensione prefati venerabilis viri, domini Nicolai iudicis commissariicb communiri, in fidem et testimonium premissorum h-i rogatus et requisitus. a-b brak Kop. 2 c Ludzysko Kop. 2 d Paulum Kop. 2 c Gorzewo Kop. 1 f eorum Kop. 1 g Malochowo Kop. 1 h-i brak Kop. 1 j Przibigneo Kop. 2 k-l relictis dictis Kop. 2 m peremptorio Kop. 2 n Modlischewszky Kop. 2 o aput Kop. 2 p partibus Kop. 2 q tak Kop. 1 i Kop. 2 r dicti Kop. 2 s Ludzyczsko Kop. 2 t brak Kop. 1 u atque Kop. 2 v Przibigneum Kop. 2 w collatorem Kop. 2 x et Kop. 2 y quoniam Kop. 1 z litisortibus Kop. 2 aa litte Kop. 2 ab litis Kop. 1 ac predictarum Kop. 2 ad ad Kop. 1 ae brak Kop. 2 af eorumdem Kop. 2 ag-ah testibusque Kop. 1 ai-aj scripturis, privilegiis Kop. 2 ak solempniter Kop. 2 al-am excepcionibusque Kop. 2 an Modlischewsky Kop. 2 ao exclusit Kop. 1 ap petentes Kop. 2 aq-ar litteris commissionibus Kop. 2 as-at litteris commissionis Kop. 2 au Zorzewsky Kop. 2 av peremptorium Kop. 2 aw Ludzysky Kop. 2

ax

Malochowo Kop. 2 eorum singuli Kop. 2 ba-bb commissionemque Kop. 2 bc predictarum Kop. 2 bd pronunciamus Kop. 2 be resumpsimus Kop. 2 bf per Kop. 2 bg Ludzysky Kop. 2 bh magistros Kop. 2 bi presentatum Kop. 2 bj fieri Kop. 2 bk mandamus Kop. 1 bl-bm terminum peremptorium Kop. 2 bn Cleczko Kop. 2 bo prenominatorum Kop. 2 bp diffinitivam Kop. 2 bq deposicione Kop. 1 br-bs diffinitivam sentenciam causa et causis ipsis proferendam Kop. 2 bt cognoscimus Kop. 2 bu Ludzyczski Kop. 2 bv-bw in hunc, qui sequitur Kop. 2 bx sexta decima Kop. 2 by vicessimo Kop. 2 bz Szyedlecz Kop. 2 ca sive Kop. 2 cb comissarii Kop. 1 1 Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4. 2 Przybygniew, zapewne z Ludziska (wieś par. na pn. od Strzelna na Kujawach - Koz. 4 s. 477) wyst. także (w tej samej sprawie) 1443 (KDW X). 3 Stanisław z Rudzicy, zob. wyżej, nr 1056/ /2. 4 Domek, Domko, zob. wyżej, nr 849/4; tutaj po raz pierwszy od 1402 r. podane jego patronimicum. 5 Drachowo i Drachówko par. Gurowo, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 62, 4 s. 185), wieś zamieszkała przez liczną drobną, niemożliwą do identyfikacji szlachtę. 6 Gurowo (G. Wielkie i Małe), wieś par. na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 90). Liczni drobni dziedzice z G. trudni do identyfikacji; por. o nich m. in. Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 138 (Wczelice). 7 Cielmowo (Cielimowo) par. Gurowo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 44 - 45, 4 s. 121, 7 s. 318). Liczni dziedzice z C. i Gurowa trudni do identyfikacji: Andrzej i Dobrogost wyst. już 1403 (Roty V, nr Gniezno 85, 120), Piotr - 1418 (ib. nr 211), Michał - 1418 (Roty III nr 561), Piotr Koszka (Kózka?) 1419 (Roty V, nr Gniezno 219, 260, 261, por. też Łaski, Liber beneficiorum I s. 13; Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 138); syn Piotra Koszki - Dominik, zapisywał się 1446 na UJ. 8 Paweł z Zorzewa, zob. wyżej, nr 808/8. 9 Niechanowo, wieś par. na pn.-zach. od Witkowa (Koz. 1 s. 190, 5 s. 66). Pleban Jakub wyst. także 1411 (Łaski, Liber beneficiorum I, s. 21). 10 Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna. Z licznych drobnych właścicieli Małachowa, Wincenty wyst. 1425 (tutaj), 1434 (Roty II nr 1097), 1439 (Acta capitulorum II nr 356), Wawrzyniec także 1421 (Roty II nr 700) i 1424 jako wicewojewoda w Gnieźnie ay-az

(GUrz. C 32). Jan nie zidentyfikowany, zaś Sambor zapewne ident. z łowczym kal. tego imienia (zob. wyżej, nr 784/8). 11 Goczałkowo par. Niechanowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 76 - 77, 4 s. 236). Paweł wyst. 1418 - 1445 (SHGWlkp.), był 1423 wicepodkomorzym, a 1426 - 1427 wicewojewodą w Gnieźnie (GUrz. C 84, 33). 12 Arcugowo (Jarcugowo) par. Niechanowo, na zach. od Witkowa, wieś należąca do klasztoru w Trzemesznie (SHGWlkp.). Dobiesław tutaj nie znany; w dot. tej samej sprawy dok. z 12 lipca 1443 (KDW X) pisał się z Jarząbkowa (wieś par. na pn.-wsch. od Wrześni - tu jednak nie jest również notowany - SHGWlkp.). 13 Bogusław z Małachowa, zob. wyżej, nr 1056/4. 14 Piotr z Modliszewa, zob. wyżej, nr 975/7. 15 Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 808/2. 16 Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 880/4. 17 Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10. 18 Maciej syn Baszka nie zidentyfikowany. 19 Wojciech z Kłecka (na pn.-zach. od Gniezna) jako adwokat w konsystorzu gnieźn. wyst. 1424 - 1426 (Acta capitulorum II nr 182, 183; KDW IX). 20 W 1425 r. 16 grudnia przypadał w niedzielę, nie w poniedziałek (dies Lunae). 21 Jakub pleban z Kędzierzyna, zob. wyżej, nr 975/3. 22 Siedlec, zapewne S., wieś par. na pd.-wsch. od Kostrzynia (Koz. 3 s. 184). Pleban Maciej skądinąd nie znany. 23 Ksiądz Wacław nie zidentyfikowany, może ident. z wikariuszem w katedrze gnieźn. 1403 n. (KDW VII nr 474/12). 24 Stanisław z Międzychodu, zob. wyżej, nr 1010/6. 25 Jakub z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1065/8. 26 Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa, zob. wyżej, nr 968/10.

Dokument Nr 1067 Orany(?), 21 grudnia 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje wznowić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa w sporze z Abrahamem z Kębłowa. Kop.: Poznań, WAP, Kościan, Z. 8, k. 158v. Wpis w 1426 r. (?). Wladislaus Dei gracia etc. Palatino, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Pozn(anie) et in Costen presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quamvis alyas vobis mandaveramus, ut magnificum Moscicium castellanum Poznaniensem1 pro eo, quod in seviciis nostris eundem ad Vngariam duxeramus, cum nobili Abraham Kyeblowsky2 iudicare non debuissetis in causis, quas habuit coram vobis cum Abraham predicto. Quia tamen predictus Moscicius negociis nostris expeditis ad propria est reversus, ideo vobis mandamus, quatenus predicto Abraham cum prefato Moscicio iusticie complementum omni dilacione proculmota faciatis. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Wroryawya feria sexta ipso die sancti Thome Apostoli anno Domini M° CCCC° XXV3. Relacio wenerabilis Wlad(islai) de Oporowo decretorum doctoris, canonici Gneznensis4. a odczyt niepewny, może również Wroiyawy? 1 Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7. 2 Abraham z Kębłowa, zob. wyżej, nr 1008/1, dok. dot. tej samej sprawy.

3

Najpewniej chodzi tu o Orany (Worany) na Litwie, koło Merecza, gdzie król zazwyczaj przebywał w drodze z Grodna do Wilna i gdzie zgodnie ze swoim itinerarium mógł przebywać i 21 grudnia 1425. 4 Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 914/1.