Insan Sevgisi

Peygamberimizin Kadinlarla Diyalogundaki SevgI Tezahürleri

---.~- ---

Yrd. Doç. Dr. ~ülgün YAZiCi'

...

...

) i

Kiymetli adi çalismak daima sevgi iletoplanmis anilan bir bulunuyoruz. Peygamberi anmak, anlatmak konuklar, ve anlamaya üzere Öyle degil mi? Muhammed Mustafa aleyhisselam efendimizden bahsederken hepimiz, onu sevgi peygamberi olarak nitelendiririz, Sevgili Peygamberimiz deriz. Onun adim anarken duydugumuz heyecandan kalbimiz yerinden çikmasin diye elimizi gögsümüze bastiririz. O peygamber, gönü11erimizesevgi peygamberi, sevgili peygamber ve ebedi sevgili olarak taht kurmustur. Üstelik o, sadece bizim sevgilimiz, yani habib-i ibad (kullarin sevgilisi) de degildir. O, ayni zamanda "Habibullah"tir, Allah'in sevgilisidir. Ona olan bu derin sevgimiz, ona duydugumuz bu tükenmez özlemimiz bizlere ciltler dolusu kitaplar yazdirinis, ugrunda en sevgili, ey sevgili diye naatlar söyletmis, bu naatlann bestelenmesiyle muazzam bir dini musIki hazinesi tesekkül etmis, yine ona dair her türlü yazili levhayi süslemek üzere hat, tezhip, minyatür, ebru gibi süsleme sanatlarinda pek çok saheser vücuda getirilmistir. Velhasil kültür· ve edebiyatimiz ona ve ona olan sevgimize çok sey borçludur. Iste bu kadar sevilen bir Peygamberin neden ve nasil bu kadar çok sevildiginin ancak onun bizi ne kadar çok sevdiginden hareketle idrak edilebilecegini düsünüyoruz. Bilindigi üzere kültürümüzde sevginin kaynagi olarak 99 güzel isminden biri de Vediid olan Allah kabul edilir. Vediid, "seven ve sevilen" anlaminda iki yönlü bir isimdir, bu sebeple hattatlar bu ismi müsenna olarak yazarlar. "Muhabbetten Muhammed oldu hasil Muhammeclsiz muhabbetten ne hasil"

·18 Mart Üniv. tiahiyat Fak. Ögretim Üyesi.

Kadin Bakis Açisiyla

Hz. Peygamber

Sevgisi

i 271

misralariyla ifade edildigi gibi de Allah'in Peygambere duydugu muhabbet neticesinde Muhammed Mustafa'nin (s.a.v.) yaratildigina inanilir. Tipki bunun gibi bizim Peygamber sevgimizin kaynagi da Peygamberin bizi sevmesidir. 0, bizi, ümmetini çok sevdigi ve bütün hayati boyunca bu sevgiyi söz ve davranislariyla yansittigi içindir ki biz, onu severiz. Onun kadin-erkek, çocuk-yasli ayirmaksizin bütün insanlara hatta canli-cansiz bütün varliklara yönelttigi sevgisinin yansimalarini, tezahürlerini gördügümüz içindir ki peygamber sevgimiz bu kadar kuvvetlidir. Gelin onun bu sevgisinin tezahürlerini Kur'an'da arayalim. Islam peygamberi hakkindaki en saglikli bilgilerin kaynagi Kur'an-i Kerim'dir. Bu tebligimizde en saglam kanit olan Kur'an-i Kerlm'den hareketle Islarn peygamberi Muhammed Mustafa ve kadinlara yaklasimini ortaya koymaya çalisacagiz. Baska bir deyisle Peygamberimiz tarafindan telaffuz edilen, tilavet olunan Kur'an-i Kerlmde kadin temasini tarayarak Peygamberimizin dilinden kadin konusunu veya Peygamberimizin kadinlarla diyalogunu degerlendirecegiz. Zira Allah kimi ve neyi sevmisse Peygamberlerinin de o kimseleri ve o eylemleri sevmis olacagi asikardir. Biz burada kisaca, Kur'an kissalarina serpistirilen kadin temalarini derli toplu bir sekilde sergileyerek Peygamberimizin· kadin konusuna nasil deginmis olabilecegini somut ve gerçekçi bir tavirla vurgulamak istiyoruz. Bir defa pesinen söylemeliyiz ki, Kur'an insanliga yeni bir söylemle gelmektedir. Kur'an müfredatinda ilk inen surelerden itibaren disi ve kadin simgeleri siklikla ve özellikle kullanilmistir. Kur'an'da her seyin çift yaratildigina dair pek çok ayet vardir. Ilk inen ayetlerde bu konuya yer verilmesi, üzerine yemin edilmesi, kadin konusuna önem verildigini ve toplumdaki kadin problemine dikkat çekilmek istendigini göstermektedir. Kur'an-i Kerlm'deki bu ayetler, kadin ve erkegin yaratilis, hak ve sorumluluklar açisindan aralarinda bir fark olmadigini da vurgulamaktadir: "Hiç kuskusuz, iki esi, erkegi ve disiyi yaratan O' dur" (Necm, 53/45 ) . "Insan, basibos birakilacagini mi saniyor? 0, dökülen meniden bir sperm degil miydi? Sonra o, bir çignem et oldu da Allah onu yaratti, ardindan düzgün bir sekle ulastirdi. Nihayet ondan iki esi, erkegi ve disiyi vücuda getirdi" (Kiyarne, 75/3639).

"Yemin olsun erkegi de disiyi de yaratana, ki sizin emek ve gayretiniz mutlaka daginik ve parça parçadir" (Leyl,92/3-4). Demek ki insanlar erkek ve kadin olarak anlamlidir, ikisi de faydalidir ve gereklidir. Bu çiftlerden herhangi birinin eksikligi insan kavramini ortadan kaldirir, hem biyolojik hem de sosyolojik açidan. Kur'an-i Kerlm'de kadin konusunun ele alindigi ayetleri 3 grupta degerlendi-

272

i

Insan 8evgisi

rebmriz:

i. Kur'an-i Kerim'in pek çok ayeti ile ilim ve ibadet noktasinda da yaratilis itibariyle aralarinda fark bulunmayan kadin ve erkekten beklentinin ayni oldugu vurgulanmis, bütün bu ayetlerle ve vurgularla kadina deger verildigi gösterilmek istenmistir: "Rableri onlara cevap verdi: Ben sizden, erkek-kadin hiçbir çalisanin ürettigini bosa çikarmayacagim" (N-i Imran, 3/195). "Erkek veya kadin, inanmis olarak hayra ve bansa yönelik isler yapanlar cennete gireceklerdir. Ve zerre kadar zulme ugratilmayacaklardir" (Nisa, 4:124). "Erkek yahut kadin, her kim inanmis olarak hayra ve barisa yönelik bir is yaparsa, onu tertemiz bir hayatla yasatiriz. Ve böylelerinin ücretlerini, isleyip ürettiklerinin en güzelleriyle karsilariz" (Nahl, 16/97). "Kötü bir is yapan, sadece yaptigi.kadariyla cezalandirilir. Erkek ve kadindan mümin olarak iyi bir is yapana gelince, iste böyleleri cennete girerler ve orada hesapsiz bir biçimde riziklandirilirlar" (Mfunin, 40/40). "Bütün bunlar Allah'in; inanan erkek ve kadinlari, içlerinden irmaklar akan, içinde temelli kalacaklari cennetlere koymasi, onlarin kötülüklerini örtmesi içindir. Iste bu, Allah katinda büyük bir basandir. Bir de, Allah'in, hakkinda kötü zanda bulunan münafik erkeklere ve münafik kadinlara, Allah'a ortak kosan erkeklere ve Allah'a ortak kosan kadinlara azap etmesi içindir. Kötülük girdabi onlarin basina olsun! Allah onlara gazap etmis, onlari lanetlemis ve kendilerine cehennemi hazirlamistir. Orasi ne kötü bir varis yeridir!" (Fetli, 4815-6). Tefsirlerde Peygamberimizin esi Ümmü Selerne'nin Kur'an'da hep erkeklere hitap edildigini, kadinlara hitap edilmedigini söylemesi üzerine Ahzab suresi 35. ayetin indigi rivayet edilir. Bu ayet, muhteva itibariyla Allah'in katinda kadinerkek arasinda sorumluluklar itibanyla bir fark bulunmadigini ifade etmesi açisindan önemli oldugu gibi, bir kadinin isteginin Allah ve Peygamber tarafindan dikkate alindigini göstermesi bakimindan da dikkat çekicidir. Hem de Kur'an calismalarinda ayetlerin nüzul sebeplerinin üzerinde durulmasi icab ettiginin de zarifbir hatirlatmasi olarak göz önünde tutulmalidir. «Allah su kisiler için bir affedis ve büyük bir ödül hazirlamistir: Müslüman erkekler, Müslüman kadinlar, mümin erkekler, mümin kadinlar, itaat eden erkekler, itaat eden kadinlar, özü-sözü dogru erkekler, özü-sözü dogru kadinlar, sabreden erkekler, sabreden kadinlar, Allah korkusuyla ürperen erkekler, Allah korkusuyla ürperen kadinlar, sadaka veren erkekler, sadaka veren kadinlar, oruç tutan erkekler, oruç tutan kadinlar, irz ve iffetlerini koruyan erkekler, irz ve iffetlerini koruyan kadinlar, Allah'i çok anan erkekler, Allah'i çok anan kadinlar" (Ahzab, 33/35). 2. Kur'an'da Nisa (Kadinlar) suresi, Meryem, Nur, Ahzab, Tahrim, Tekvir,

Kadin Bakis Açisiyla

Hz. Peygamber

Sevgisi

i

273

Nahl, Mücadile gibi pek çok surede kadinlarla ilgili sorunlar ele alinmis, kadinlara kulak verilerek kadinlarin magduriyeti ve mahrumiyeti giderilmeye çalisilmistir. Örnegin, a) Tekvir suresinde, kiz çocuklarinin diri diri topraga gömülmesi elestirilmistir: "O diri diri gömülen kiz çocuguna soruldugunda, hangi günah yüzünden öldürüldü diye!" (Tekvir, 81/8-9) b) Nahl suresinde, kiz çocugu oldu diye suratini asan erkekler elestirilmistir: "Onlardan birine kiz çocuk müjdelendiginde yüzü simsiyah kesilir. Öfkeden yutkunur da yutkunur o! Kendisine mustulananin utancindan ötürü toplumdan gizlenir. EzikIik üzere tutsun mu onu yoksa topragin bagrina mi gömsün onu. Bakin ne kötü hüküm veriyorlar!" (Nahl, 4/58-59) c) Mücadile suresinde, kocasi tarafindan annemin sirti gibisin denilerek (zihar) dislanan ve magdur birakilan kadinin sorunu ele alinmis ve çözümlenmistir. Burada Peygamber, kadini dinleyen, sorununa kulak veren ve kadinin lehine hüküm veren konumdadir; erkegi degil kadini hakli bulmus, erkegi azarlamistir: "Allah, kocasi hakkinda seninle tartisan ve Allah'a sikayette bulunan kadinin sözünü isitmistir. Allah, ikinizin karsilikli konusmasini isitir. Çünkü Allah en iyi isiten, en iyi görendir. Içinizden, kadinlarina zihar edenlerin, o kadinlar anneleri degildir. Onlarin anneleri ancak kendilerini doguran kadinlardir. Böyleleri, kabul edilemez bir söz ve bos bir lakirdi sarf ediyorlar. Bununla birlikte Allah, gerçekten çok affedici, çok bagislayicidir" (Mücadile, 58/1-2). 3. Peygamber Efendimizin kadinlarla diyalog konusundaki üstünlügünü ve özelligini ortaya koyabilmemiz için mevcut literatüre müracaat etmemiz gerekli ve yeterli olacaktir. Zira böyle bir mukayese eldeki dokümanlar üzerinden birtakim verilere ulasmamizi saglayacaktir. Tevrat ve Incil metinlerinde kadinin gerek es gerekse anne olmasinin çok büyük bir izzet ve serefle ele alinmadigi dikkat çekicidir. Hatta insan olarak bile zikrediImedigi, adinin hiç anilmadigi söylenebilir. Daha açik bir sekilde söyleyecek olursak Kur'an'dan önceki kutsal metinlerde kadinin es olarak da anne olarak da özellikle sahiplenilip savunuldugunu, el üstünde tutuldugunu göremiyoruz. Öteki kutsal metinlerde, Tevrat ve Incil'de kadinlar kusurlu ve suçlu ortamlarda, en azindan ikinci üçüncü planda ele alinirken Kur'an-i Kerim'de ise onurlu, saygin, sikayeti dinlenen, dikkate alinan, itibar edilen, kendisine yasal haklar taninan, sosyal ve siyasal alanda esit muamele gören bir varlik olarak ele alinir. Tabii ki Tevrat ve Incil'de de yer yer kadin duyarliligi ve anne sefkati konulari islenmektedir. Fakat bunlar bir bütün olarak, ya da bir mesaj olarak aktariImis degildirler. Sonuçta Tevrat ve Incilokundugu zaman insanda ana tema olarak kadin haklarina verilen önem ya da anneligin

274

i

Insan Sevgisi

önemi gibi bir izlenim birakmaz. Örnegin i. Krallar 3. Bab'da, 2 kadinin bir çocugu paylasamamasi üzerine Hz. Süleyman'in çocugu kiliçla ikiye ayirmak istemesini ve bu duruma razi olmayan kadinin gerçek anne oldugunun anlasilmasini anlatan bölüm, anne sefkatini de göstermekle birlikte daha çok Hz. Süleyman'in bilgece yargilamasi baglaminda ele alinmis gözükmektedir.

i

Örnegin, Incil metinlerinde Hazret-i Isa'nin annesi Meryem, yok denecek kadar az ve kisa olarak islenmisken Kur'an'da müstakil bir sure olarak ele alinmistir. Meryem suresinde tam bir sayfa boyunca bir kutlu dogum hadisesi olarak Hz. Isa'nin dogumu anlatilir. Ayrica muhtelif ayetlerde Hz. Meryem, irzini korumus,

i Kutsal

Kitap 1. Krallar 3. Bab: 16. Bir gün iki fahise gelip kralin önünde durdu. 17. Kadinlardan biri krala söyle dedi: "Efendim, bu kadinla ben ayni evde kaliyoruz. Birlikte kaldigimiz sirada ben bir çocuk dogurdum. 18. Iki gün sonra da o dogurdu. Evde yalnizdik, ikimizden baska kimse yoktu. 19. Bu kadin geceleyin çocugunun üzerine yattigi için çocuk ölmüs. 20. Gece yarisi, ben cariyen uyurken, kalkip çocugumu almis, koynuna yatirmis, kendi ölü çocugunu da benim koynuma koymus. 21 Sabahleyin oglumu emzirmek için kalktigimda, onu ölmüs buldum. Ama sabah aydinliginda dikkatle bakinca, onun benim dogurdugum çocuk olmadigini anladim .• 22 Öbür kadin, "Hayir! Yasayan çocuk benim. ölü olan senini" diye çikisti. Birinci kadin, "Hayiri Ölen çocuk senin, yasayan çocuk benim!" diye diretti. Kralin önünde böyle tartisip durdular. 23 Kral, "Biri, 'Yasayan çocuk benim, ölü olan senin' diyor, öbürü, 'Hayir! Ölen çocuk senin, yasayan benim' diyor. 24 O halde bana bir kiliç getirini" dedi. Kiliç getirilince,

25 Kral, "Yasayan çocugu ikiye bölüp yarisini birine, yarisini öbürüne verini" diye buyurdu. 26 Yüregi oglunun acisiyla sizlayan, çocugun gerçek annesi krala, "Aman efendim, sakin çocugu öldürmeyinl Ona verinl" dedi. Öbür kadinsa, "Çocuk ne benim, ne de senin olsun, onu ikiye bölsünler!" dedi. 27 O zaman kral kararini verdi: "Sakin çocugu öldürmeyin! Birinci kadina verin, çünkü gerçek annesi odur."

2

28 Kralin verdigi bu karan duyan bütün Israilliler hayranlik içinde kaldi. Herkes adil bir yönetim için Süleyman'in Tann'dan gelen bilgelige sahip oldugunu anladi. 16. Kitap'ta Meryem'i de an. Hani o, ailesinden ayrilip dogu tarafinda bir mekana çekilmisti. 17. Onlarla arasina bir perde çekmisti. Biz de ruhumuzu ona göndermistik de o kendisine sapasaglam bir insan seklinde görünmüstü. 18. Meryem demisti: "Ben senden, Rahman'a siginiyonim. Takva sahibi biriysen dikkatli oL." 19. Ruh dedi: "Ben, sadece Rabbinin elçisiyim. Sana tertemiz bir oglan bagislamak için buradayim." 20. Dedi: "Benim nasil oglum olur; bana herhangi bir insan dokunmadi. Ben bir kahpe de degilim." 21. Dedi: "Iste böyle! Rabbin buyurdu ki: 'O benim için çok kolaydir. Böyle olmasi onu, insanlara bir mucize ve bizden bir rahmet yapmamiz içindir. Hükme baglanmis bir istir bu." 22. Ona gebe kaldi. Ardindan da onunla uzak bir mekana çekildi. 23. Nihayet dogum sancisi onu, bir hurma agacinin kütügüne götürdü. "Ah dedi, keske daha önce ölseydim. keske unutulup gitseydim. " 24. Altindan ona söyle seslendi: "Tasalanma, Rabbin senin alt yaninda bir su arki vücuda getirdi." 25. "Hurma agacinin kütügünü kendine dogru salla, üzerine olgun, taze hurma dökülecektir."

Kadin Bakis Açisiyla

Hz. Peygamber

Sevgisi

i

275

dosdogru bir kadin olarak bütürt kadinlardan üstün tutulmustur. "Bir de melekler söyle demislerdi: "Ey Meryem, Allah seni seçti. Seni tertemiz kildi ve seni dünya kadinlanna üstün kildi" (Al-i Imran, 3/42). "Onun annesi de dosdogru bir kadindir" (Maide, 5/75). "Irzini korumus olan kadini da (Meryem'i de) hatirla" (Enbiya, 21/91). Baska bir örnek olarak, Tevrat'ta Hz. Musa'nin annesi ve yanindaki kadinlar çok az ele alinrnisken Kur' an'da Kasas suresinde merhamet ve setkat baglaminda detayli olarak gündeme getirilrnistir3. Yine Kur'an'da anne-babaya saygi, ana vurgulardan biridir, onlara iyilik yapma geregini isleyen, onlara hayir dua edilmesini ögütleyen ayetlerin yani sira, onlara "öf' bile dememe geregi dikkat çekicidir. "Rabbin söyle hükmetti: O'ndan baskasina kulluk etmeyin, anaya-babaya çok güzel davranin: Onlardan biri yahut her ikisi senin yaninda ihtiyarlik çagina gelirse sakin onlara 'öfl' bile deme; onlan azarlama, onlara tatli-iltifatli söz söyle" (Isra, . 1723).

Islam peygamberi Muhammed Mustafa, Tahrirn suresinde geçtigi üzere, kendi esleriyle diyalog içinde tartisirken onlara Hz. Meryem ile Firavun'un kansi Hz. Asiye'yi örnek göstermistir: 26. "Artik ye, iç. Gözün aydin olsun. Eger insanlardan birini görürsen söyle söyle: 'Ben Rahman için oruç adadim. Onun için bugün, insan cinsinden hiç kimseyle konusmayacagim." 27. Meryem, onu tasiyarak toplumuna getirdi. "Ey Meryem, dediler, sasilacak bir is yaptin!" 28. "Ey Harun'un kiz kardesi! Baban kötü bir adam degildi. Annen de bir kahpe degildi." 29. Meryem, çocuga isaret etti. Dediler: "Besikteki bir sabiyle nasil konusuruz?" 30. Sabi dedi: "Ben Allah'in kuluyum. O bana kitap verdi, beni peygamber yapti." 31. "Beni, bulundugum her yerde kutsal ve bereketli kildi. Yasadigim sürece bana naniazi/duayi, zekati önerdi." 3

32. "Anneme iyilik etmemi önerdi. Beni zorba bir eskiya yapmadi." 7. Musa'nin annesinesunu vahyettik: "Emzir onu! Onun aleyhinde bir korku hissedince de nehire birakiver onu. Korkma, üzülme! Kuskun olmasin ki, biz onu sana geri döndÜfecegiz ve onu resullerden biri yapacagiz." 8. Nihayet, Firavun ailesi onu kayip bir seyolarak bulup aldi. O, kendileri için bir düsman ve tasa olacakti. Gerçek olan su ki Firavun, H4nian ve bunlarin ordulari yanlis yoldaydilar. 9. Firavun'un karisi söyle dedi: "Benim için de senin için de bir göz aydinligidir bu. Öldürmeyin onu, bize yarari olabilir, yahut onu çocuk ediniriz." Onlar isin farkinda olmuyorlardi. 10. Musa'nin annesinin kalbi ise bombos bir halde sabahladi. Eger inananlardan olmasi için kalbine bir bag vermeseydiiç.,onu açiga vuracak bir durumdaydL iL. Annesi, Musa'nin kiz kardesine, "onu izle" dedi. O da onu kenardan gözledi. Onlarsa isin farkinda olmuyorlardi. 12. Biz daha önce ona, süt emziren kadinlari haram kilmistik. Bu sirada kiz kardesi dedi ki: "Onun bakimini sizin için üstlenecek, onu egitip ögretmeyi yüklenecek bir ev halkini size tanitayim mi?" 13. Nihayet Musa'yi öz anasina geri çevirdik ki, o ananin gözü aydin olsun, kederlenmesin ve Allah'in vaadinin hak oldugunu bilsin. Fakat çoklari bunu bilmezler.

276

i

insan sevgisi

"Allah, küfre sapanlarla ilgili olarak Nuh'un karisi ile Lut'un kansini örnek verdi. Bu ikisi, kullariinizdan iki bansçi kulun nikahi altinda idiler, onlara hiyanet ettiler de esleri, Allah'tan onlara gelecek olani hiçbir seyle geri çeviremediler. Söyle dendi onlara: 'Girin atese diger gireceklerle birlikte!' Allah, iman edenlerle ilgili olarak da Firavun'un karisini örnek verdi. Hani, o söyle demisti: 'Ey Rabbim! Benim için katinda, cennette bir barinak yap; beni, Firavun' dan, onun yapip ettiginden kurtar; beni zulme sapmis topluluktan da kurtar.' Ve Allah, irzini bir kale gibi koruyan Imran kizi Meryem'i de örnek verdi. Biz onun içine ruhumuzdan üfledik. Ve o, Rabbinin kelimelerini ve kitaplanni tasdikledi de içten baglananlardan oldu" (Tahrim, 66/10-12). Kur'an-i Kerim'in Neml suresinde Belkis, lider bir kadin olarak övülmektedir, onun Hz. Süleyman'a tabi olmasi akilli bir hareket olarak degerlendirilmistir. Sonuçta bir kadin, bu surede akil ve yönetim dairesi içinde kabul görmüstürA.

• Melike dedi ki: "Ey ileri gelenler, bana önemli bir mektup birakildi." (i) "Süleyman'dan bir mektup. Rahman ve Rahim Allah'in adiyla basliyor." (2) "Söyledigi su: Bana büyüklük taslamaya kalkmayin. Teslim olarak huzuruma gelin." (3) Melike dedi: "Ey danismanlarim, bu meselem konusunda bana fikir verin. Siz onaylamadikça, hiçbir ise kesin karar vermem." (4) Dediler ki: "Biz çok güçlüyüz, çok yaman savasiriz. Buyruk senin. Ne karar verecegini sen bilirsin." (5) Melike dedi: "Su bir gerçek ki krallar bir kentelbir memlekete girdiler mi, orada bozgun çikarirlar; oranin onurlu insanlarini zelil-sefil ederler. Iste böyle yaparlar." (6) "Simdi ben onlara bir hediye gönderecegim ve bakacaArm elçiler neyle geri dönecekler." (7) Elçi, Süleyman'a gddiginde, o dedi ki: "Siz bana bir mal ile mi destek veriyorsunuz? Allah'in bana verdigi, size verdiginden daha kiymetlidir. Sizin hediyenizle, benden çok siz ferahlarsiniz." (8) "Seni gönderenlere dön. Vallahi, karsi koyamayacaklari ordularla üstlerine gdirim ve onlari oradan, baslari egik. asagilanmis bir halde sürer çikaririm." (9) Süleyman, kurmaylarina dedi ki: "Onlar teslim olup huzuruma gelmeden önce, o kadinin tahtini hanginiz bana getirebilir?" (lO)Cinlerden bir urit söyle dedi: "Sen daha makamindan kalkmadan, onu sana getirebilirim. Ben bunu yapacak güçteyim ve gerçekten güvenilir biriyim." (ll)Kendinde Kitap'tan bir ilim olan kisi de söyle dedi: "Ben onu sana, gözünü açip yumuncaya kadar getiririm." Derken Süleyman, tahti, yaninda kurulmus görünce söyle konustu: "Rabbimin lütfundandir bu. Sükür mü edecegim, nankörlük mü diye beni denemek istiyor. Esasinda, sükreden, kendisi lehine sükretmis olur. Kim de nankörlük ederse bilsin ki, Rabbim Gani'dir, cömerttir." (l2)Emir verdi: "Onun tahtini baskalastirm, bakalim taniyacak mi, taniyamayanlarm arasina mi girecek?" (13)Melike gelince söyle denildi: "Senin tahtin da böyle mi?" Dedi: "Bu sanki o. Zaten daha önce bize bilgi verilmisti ve biz Müslüman olmustuk. " (l4)Daha önce Allah disinda ibadet ettikleri, onu engellemisti. çünkü o, küfre sapmis bir topluluktandi. (15)Ona denildi: "Köske gir!" Melike onu görünce su sandi ve baldiriarini açti. Süleyman dedi ki: "O, cilali sirçadan yapilmis bir parlak aviulzemindir." Mdike dedi: "Rabbim, dotrusu ben öz benligime zulmetmisim. Artik Süleyman'la birlikte, alemlerio Rabbi olan Allah'a teslim oluyorum."

Kadin Bakis Açisiyla

Hz. Peygamber

Sevgisi

i 2n

Yine NemI suresinde bir disi kanncanin bile ne denli sefkatli olabileceginin vurgulamligini görmekteyiz. Sured~ disi bir kanncaya rol verilmistir. Bu disi karinca kendi toplumunun Süleyman'in ordusunun ayaklan altinda ezilmemesi için uyarida bulunmakta, dolayisiyla kurtanci ve koruyucu kimligiyle zikredilmektedir. Böylece Arap toplumunda zayif görülen ve horlanan kadinin tam da bu disi varlik, zayif varlik kimligiyle ne kadar büyük fonksiyonlar ICraettigi toplumda ne kadar büyük roller oynayabildigi kabul edilmistir. 16. Süleyman, Davud'a mirasçi oldu ve söyle dedi: "Ey insanlar, bize kuslarin dili ögretildi ve bize her seyden biraz verildi. Kuskusuz bu, apaçik lütfun ta kendisidir." 17. Cinlerden, insanlardan ve kuslardan ordulari, Süleyman'in huzurunda bir araya getirildi. Onlar, düzenli bir biçimde sevk ediliyorlardi.

18. Karinca vadisine geldiklerinde bir kannca söyle seslendi: "Ey karincalar! Yuvalariniza girin ki, Süleyman ve ordulan farkinda olmayarak sizi ezmesinIer." 19. Bunun üzerine Süleyman, kanncanin sözüne güldü ve dedi: "Rabbim, bana ve ebeveynime lütfettigin nimetine sükretmeme, hosnut olacagin hayirli ve bansçil bir is yapmama im.kan ver. Ve rahmetinle beni iyilik ve barisi seven kullarinin arasina sok." Bunun karsiti olarak tipki Hz. Nuh ile Hz. Lut'un karisi gibi EbU Leheb ile birlikte onun karisi da, bir varlik olarak, suç ortagi olarak muhatap alinmis ve Kur' an' da zikredilmistir: "Elleri kurusun Ebu Leheb'in; zaten kurudu ya! Ne mali kurtardi onu ne de kazandigi. Alevli bir atese yaslanacaktir o; karisi da, odun hamali olarak. Gerdaninda bir ip olacaktir onun, en saglam fitillisinden ..." (Tebbet, 111/1-5). Nur suresinde, saygin kadinlara zina iftirasinin ne kadar agir oldugu, Hz. Aise'ye iftira hadisesinde kadinin korunmasi, dört sahit istenmesi, Peygamberimizin bu hadisede ashabina sitem ederek onlara, "Neden o yapmaz demediniz de, kadin degil mi, belli mi olur" dediniz seklinde çikismasi da çok dikkat çekicidir. Burada da kadinlara yaklasim hususunda kadini koruma ve kayirma, kadindan yana taraf olma durusu vardir. O dönemde bir kadinin böyle bir iftiraya maruz kalmasi halinde sorgusuz sualsiz aninda suçlanarak linç edilmesi isten bile degilken Sevgili Peygamberimiz, yine bir sevgi ve merhamet tezahürü olarak konuya teenni ile yaklasmis, her iki taraf ile de konusarak gerçegi aramis, hüsnüzanda bulunmus, gerek Hz. Aise'ye gerekse onu kervana ulastiran sahsa kötü söz ve muamalede bulunmayarak yüzyil için bile çok medeni bir tavir sergilemistir:

il.

"O ifki/yalan haberi/iftirayi getirenler, içinizden bir gruptur. Onu sizin için ser sanmayin. Aksine, o, sizin için bir hayirdir. Onlardan her kisiye o günahtan kazandigi vardir. Onlarin, günahin büyügünü yöneltenine de büyük bir azap vardir.

278

i Insan sevgisi

Onu isittiginizde, erkek ve kadin müminlerin birbirleri için iyi zanda bulunup 'Bu apaçik bir iftiradir" demeleri gerekmez miydi?" Ona dört tanik getirselerdi ya! Mademki, taniklari getiremediler, o halde, Allah katinda onlar yalancilardir. Eger dünya ve ahirette Allah'in lütfu üzerinizde olmasaydi, içine daldiginiz o yaygarada size mutlaka büyük bir azap dokunurdu. O zaman siz, onu dillerinizle birbirinize yetistiriyordunuz ve agizlarinizIa, hakkinda hiçbir bilginiz olmayan seyi söylüyor, üstelik bunu önemsiz saniyordunuz. Oysaki Allah katinda o, çok büyük bir günahti. Onu duydugunuzda, 'Bu konuda söz söylememiz bize yakismaz; basa, bu büyük bir iftiradir' demeniz gerekmez miydi?" (Nur, 24/11-16). Kadinlar Kur'an-i Kerim içinde korunmasi, ugrunda cihat edilmesi gereken varliklar olarak da zikredilmistir. Erkeklere kadinlarin feryadina yetisme emri verilmistir: "Ey insanlar! Sizi bir tek canlidan yaratan, ondan esini vücuda getiren ve o ikisinden birçok erkekler ve kadinlar üreten Rabbinize karsi gelmekten sakinin. Adini anarak birbirinizden dilekler dilediginiz Allah'tan korkun. Rahimlerin haklarina saygisizliktan da sakinin. Su bir gerçek ki Allah, Rakib'dir, sizin üzerinizde sürekli ve titiz bir gözetleyicidir" (Nisa, 4/1). "Size ne oluyor da Allah yolunda ve 'Ey Rabbimiz bizi, halki zulme sapmis su kentten çikar; katindan bize bir dost gönder, katindan bize bir yardimci gönder!' diye yakaran mazlum ve çaresiz erkekler, kadinlar, yavrular için savas miyorsunuz!" (Nisa, 4/75). Kari koca tartismalarinda ve kavgalarinda dahi ilkel Arap toplumunun uygulamalarinin hilafina, ailenin korunmasina yönelik olarak Kur'an, yeni bir açilim getirmis, meta statüsündeki kadini muhatap statüsüne getirerek kadin lehine asamali olarak bir dizi çözüm önerisinde bulunmustur: "Erkekler; kadinlari gözetip kollayicidirlar. Sundan ki, Allah, insanlarin bazilarini bazilarindan üstün kilmistir ve erkekler mallarindan bol bol harcamislardir. Iyi ve temiz kadinlar saygilidirlar; Allah'in kendilerini korudugu gibi, gizliligi gereken seyi korurlar. Sadakatsizlik ve iffetsizliklerinden korktugunuz kadinlara önce ögüt verin, sonra onlari yataklarinda yalniz birakin ve nihayet onlari evden çikarin! Bunun üzerine size saygili davranirlarsa artik onlar aleyhine baska bir yol aramayin. Allah çok yücedir, sinirsizca büyüktür. Eger kari-kocanin aralarinin açilmasindan endise ederseniz, bir hakem erkek tarafindan, bir hakem de kadin tarafindan gönderin. Bunlar, baristirmak isterlerse Allah, kadinla erkegin aralarini düzeltmede onlari basarili kilacaktir. Allah Alim'dir, her seyi bilir; Habir'dir, her seyden haberdardir. Allah'a ibadet edin. O'na hiçbir seyi ortak kosmayin. Ana-babaya, akrabaya, yetim ve öksüzlere, çaresizlere, yakin komsuya, uzak komsuya, yaninizdaki

Kadin Bakis Açisiyla

Hz. Peygamber

Sevgisi

i 279

arkadasa, yolda kalmisa, size bagimli olanlara iyi ve güzel davranin. Allah, kasilip böbürlenen simariklari sevmez" (Nisa, 4/34-36). Bu üç asamali ögüt bize gösteriyor ki uygulama baska türlüdür, maalesef dün oldugu gibi bugün de baska türlüdür. Erkeklerin kadinlara karsi haksiz uygulamalarina dayanak gösterdikleri bu ayet dikkatlica incelenirse hiç de erkekleri hakli çikaracak unsurlar içermedigi görülecektir, ayette aile bütünlügünü tehlikeye sokacak çok özel sartlarda tamamen aileyi korumaya yönelik olarak tedbirler alinmasi öngörülmektedir. Sonuç

Kur'an'da alemlere rahmet olarak gönderildigi buyurulan Hz. Peygamber, insanlik için ahlaki ile örnektir. Hz. Peygamber 622'de Mekke'den Medine'ye hicret emri geldikten sonra kendi yasalariyla asikare bir cemiyet önderi olmus, cemiyet kurmustur. Kurdugu bu cemiyette kadin, erkek bütün Müslümanlarin esit hak ve sorumluluklarla yasadiklarini müsahede etmekteyiz. Kur'aIi-i Kerim'den seçtigimiz bütün bu ayetler ve bu ayetlerin uygulayicisi olan Peygamberimizin hayati bize gösteriyor ki Peygamberimizin kadinlarla diyalogu insan sevgisi temeline dayanmakta hak ve adalet ölçüleri ile de icrasini bulmaktadir. Kocasinin zihar uyguladigi kadinin hakkinin aranmasi, kocasindan dayak yiyen kadinin bosanmasina hükmedilmesi, iftiraya ugrayan kadinin iffetinin korunmasina yönelik arayislar ve sitemler bize gösteriyor ki Hz. Peygamber kadin ve erkek ayrimi yapmadan toplumun her ferdiyle ilgilenmis, ne kimsenin cinsiyet ve sosyal konumlari dolayisiyla öne çikmasina ne de magdur olmasina izin vermistir. Hz. Resul'un getirdigi mesaj, o cemiyet sartlarinda tarihi olarak bir devrim, bir inkilaptir. Bugün bütün sosyal bilimlerin, sosyoloji, psikoloji, tarih, edebiyat ve ahlak bilgisinin, insan haklarinin, özgürlüklerin, adaletin, hukuk devleti, tolerans, etkin dinleme ve demokrasi gibi modern dünyaya ait bütün kavramlarin ilk örneklerini Sevgili Peygamberimiz Muhammed Mustafa (s.a.v.) de görmüs ve bu kavramlari ilk onun sayesinde tanimis olmamiz dolayisiyla sükrediyoruz. Bu kavramlari 2 i. yüzyilda mirasyedi olarak telaffuz etmek ya da gündeme getirmek aslinda bir büyüklük olarak degerlendirilemez. Bu kavramlari Fransiz Devrimi'nden, Rönesans'tan, Insan Haklari Beyannamesi'nden yüzyillar önce telaffuz eden, prensiplerini vazeden ve bizatihi icra eden, icrasinin basarili olmasi için kan ter ve gözyasi döken o sanli peygamber, o kahraman insan gerçeklestirmistir. Sorumluluk insanlik icabidir. Kendini bilen Rabbini bilir, ögreticisini, ögretenini bilir fehvasinda Hz. Peygamber'in sefkat, merhamet ve rahmet varliginin iki cihanda alemlerin nuru olarak yaratilmis olmasinin sirrini insallah bizler de bugünün sartlarinda yasar, ögrenir ve ögretir insanlardan oluruz niyazi ile muhterem hazirunu hürmetlerimle selamlarim, efendim.

Insan Sevgisi 2007 Yili Kutlu DoQum Sempozyumu Tebli!:! ve Müzakereleri

Yayin No: 395 sempozyumlar ve Paneller serisi: 43

!cl Bütün Haklan Türkiye Diyanet Vakfi'na aittir

1. Baski, Kasim 2008, Ankara, 1.000 adet

ISBN 978-975-389-542-2 08.06.Y.0005.395 Tashih: lSAM (Islam Arastirmalan Merkezi) Kapak ve Iç Tasanm: Türkiye Diyanet Vakfi Yayin Mat. ve Tic. isi.

Türkiye Diyanet Vakfi Yayin Kurulu'nun 04.09.2007129-4

sayili karany\a uygun görülmüs ve

Mütevelli Heyeti'nin 18.10.2007/1249-28 sayili karany\a basilmistir. Türkiye Diyanet Vakfi Yayin Matbaacilik ve Ticaret Isletmesi'nin dizgi, fotomekanik, ofset ve cilt tesislerinde hazirlanip basilmistir.

TüRKIYE DIYANET VAKFi Yayin Matbaacilik ve Ticaret Isletmesi asTiM örnek Sanayi Sitesi 1. Gadde 358. Sokak No: 11 06370 Yenimahalle / Ankara Tel: 0312. 354 91 31 (Pbx) Faks: 354 91 32 e-posta: [email protected]