Hinh Thai Kinh Te Xa Hoi

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn Môc lôc

Trang Lêi giíi thiÖu................................. ..............................3 A/ PhÇn I : Më ®Çu....................................................4 I. Kh¸i niÖm vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi...........4 II. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.............................4 III. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu 5 B/ PhÇn II : Néi dung.................................................6 I. Häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i KT-XH. NÒn t¶ng lý luËn cña CNDVLS................................. ...............................6 1 1. Nh÷ng c¬ së xuÊt ph¸t ®Ó ph©n tÝch ®êi sèng x· héi.................................................... .....................6 2. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi............................7 2.1. Kh¸i qu¸t................................. ..........7 2.2. KÕt cÊu & chøc n¨ng cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh HT KT-XH....................... ......................................8 a. Lùc lîng s¶n xuÊt........................8 b. Quan hÖ s¶n xuÊt.......................9 c. KiÕn tróc thîng tÇng.................10 d. C¬ së h¹ tÇng...........................11 3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i KT-XH.......12 II. Qu¸ ®é lªn CNXH - Con ®êng ph¸t triÓn tÊt yÕu ............................................ .......................................13 1. H×nh th¸i KT-XH cña C.Mac trong c¸ch m¹ng XHCN ë níc ta.............................................. ................13 2. NhËn thøc vÒ CNXH & thêi kú qu¸ ®é.....14 2.1. NhËn thøc vÒ CNXH.......................14 2.2. NhËn thøc vÒ thêi kú qu¸ ®é.........16 2.3. Níc ta qu¸ ®é lªn CNXH..................16 3. X©y dùng CNXH ë níc ta.........................17 3.1. Môc tiªu......................... .................17 3.2. Ph¬ng híng.................................... .18 III. VËn dông lý luËn HT KT-XH trong c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam............................ .............................19 1. Thµnh tùu.......................................... ......19 2. Mét sè tån t¹i & nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. .22 3. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n..........................23 C/ PhÇn III : KÕt luËn.................................. .............27 D/ Tµi liÖu tham kh¶o.............................................29 Nguyễn văn Minh lớp 80153

1

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Lêi giíi thiÖu

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®ang trë thµnh vÊn ®Ò nãng báng ®îc c¸c nhµ khoa häc x· héi ë nhiÒu níc quan t©m. Trªn thùc tÕ, chñ nghÜa ®Õ quèc vµ bän ph¶n ®éng quèc tÕ, bän c¬ héi vµ ph¶n béi lu«n t×m mäi c¸ch phñ nhËn hoµn toµn nh÷ng gi¸ trÞ c¸ch m¹ng vµ khoa häc cña chñ nghÜa M¸c trong ®ã cã lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. ChÝnh v× thÕ, lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cÇn ®îc bæ sung vµ ph¸t triÓn. ViÖc nghiªn cøu vµ vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc ®ang lµ mét yªu cÇu bøc b¸ch ë ViÖt Nam. Mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò gay cÊn vµ míi mÎ ®îc ®Æt ra nh: LiÖu ViÖt Nam cã thÓ tho¸t khái t×nh tr¹ng c¸c níc nghÌo, tr¸nh ®îc nguy c¬ tôt hËu, v¬n lªn thµnh mét níc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn kh«ng? LiÖu chóng ta cã thÓ bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa mµ vÉn x©y dùng thµnh c«ng h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi céng s¶n chñ nghÜa trªn ®Êt níc ViÖt Nam hay kh«ng? v.v...TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Òu cÇn ®îc gi¶i ®¸p b»ng lý luËn, ®Æc biÖt lµ lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. ViÖc nghiªn cøu vµ vËn dông nã nh thÕ nµo trong thùc tiÔn níc ta sao cho phï hîp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt. Vµ ®©y còng chÝnh lµ lý do khiÕn em chän ®Ò tµi nµy.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

2

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ lµm ®Ò tµi nµy, mÆc dï ®· rÊt cè g¾ng, song ch¾c ch¾n vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. Em mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Ó bµi lµm cã thÓ hoµn thiÖn h¬n. Qua bµi viÕt nµy em xin göi lêi c¶m ¬n tr©n träng ®Õn thÇy gi¸o Ph¹m Quèc ViÖt ®· híng dÉn, gãp ý vµ gióp ®ì em hoµn thµnh tèt bµi tiÓu luËn. §ång thêi em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« ë bé m«n TriÕt häc M¸c-Lªnin, Häc viÖn Ng©n Hµng.

PhÇn I : Më ®Çu I. Kh¸i niÖm vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng trªn quan hÖ s¶n xuÊt ®ã. Trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi, gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lu«n lu«n cã sù t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau. Sù t¸c ®éng ®ã lµm cho x· héi vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh. Ngoµi nh÷ng mÆt c¬ b¶n trªn, h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cßn cã nh÷ng quan hÖ vÒ d©n téc, giai ®o¹n lÞch sö vµ c¸c quan Nguyễn văn Minh lớp 80153

3

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

hÖ kh¸c nh quan hÖ gia ®×nh, quan hÖ lµng x·, v.v...C¸c quan hÖ trªn tuy cã vai trß ®éc lËp nhÊt ®Þnh nhng còng bÞ chi phèi bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt kinh tÕ cô thÓ vµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n kh¸c cña x· héi. II. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Häc thuyÕt cña C.Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ra ®êi lµ mét cuéc c¸ch m¹ng trong toµn bé quan niÖm vÒ lÞch sö x· héi, lµ c¬ së ph¬ng ph¸p luËn cña sù ph¸t triÓn khoa häc vÒ qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn x· héi. Nhê cã häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nµy nªn lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö C.Mac ®· chØ râ b¶n chÊt cña tõng chÕ ®é x· héi. Nh vËy, häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi gióp ta nghiªn cøu mét c¸ch ®óng ®¾n vµ khoa häc vÒ sù vËn hµnh cña x· héi trong thÕ giíi ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. Do ®Æc ®iÓm vÒ lÞch sö, vÒ nh÷ng quan hÖ vµ thêi gian, kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ph¶i tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi theo mét s¬ ®å chung. LÞch sö cho thÊy cã nh÷ng níc ®· bá qua mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nµo ®ã trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. VËn dông ®iÒu nµy vµo hoµn c¶nh cô thÓ ë níc ta hiÖn nay, chóng ta cã c¬ së khoa häc ®Ó chøng minh r»ng con ®êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua t b¶n chñ nghÜa ë níc ta c¶ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay vÉn lµ tÊt yÕu vµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc. Nh vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµ sù lùa chän con ®êng chñ nghÜa x·

Nguyễn văn Minh lớp 80153

4

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

héi ë ViÖt Nam” lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn thùc tiÔn. III. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu 1. Môc ®Ých Nghiªn cøu ®Ò tµi “Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµ sù lùa chän con ®êng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam” gióp ta phÇn nµo hiÓu râ thªm vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cña C.Mac ®Ó tõ ®ã chóng ta cã thÓ ¸p dông vµo thùc tiÔn ë níc ta. 2. Y nghÜa ViÖc n¾m v÷ng b¶n chÊt khoa häc cña häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi sÏ thÓ hiÖn ®îc chÝnh x¸c nh÷ng vÊn ®Ò cßn yÕu nhÊt cña ®êi sèng kinh tÕ-x· héi mµ nh ta ®· biÕt muèn thùc hiÖn tèt mét ®iÒu g× th× ph¶i hiÓu râ vÒ b¶n chÊt cña nã. Do ®ã, ®èi víi c¸ch m¹ng chñ nghÜa x· héi mµ ë ®©y ta nãi ®Õn lµ níc ta trªn con ®êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa th× viÖc nghiªn kü vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®Ó ¸p dông nã thËt linh ho¹t vµo thùc tiÔn ë níc ta lµ viÖc lµm hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt. PhÇn II : Néi dung I. Häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. NÒn t¶ng lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö 1. Nh÷ng c¬ së xuÊt ph¸t ®Ó ph©n tÝch ®êi sèng x· héi Nguyễn văn Minh lớp 80153

5

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Khi x©y dùng quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö, C.Mac vµ F.¡ngen ®· xuÊt ph¸t tõ tiªn ®Ò sau: “Tiªn ®Ò ®Çu tiªn cña toµn bé lÞch sö nh©n lo¹i th× dÜ nhiªn lµ sù tån t¹i cña nh÷ng c¸ nh©n vµ con ngêi sèng”. X· héi díi bÊt kú mét h×nh thøc nµo còng lµ sù liªn hÖ vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a con ngêi víi con ngêi. Ngay tõ khi míi ra ®êi, con ngêi ®· cã nhu cÇu t×m hiÓu vÒ chÝnh m×nh vµ vÒ thÕ giíi xung quanh. C¸c nhµ t tëng ®· tõng tiÕp cËn vÊn ®Ò con ngêi díi nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau vµ hä ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quý b¸u nh: ph¸t hiÖn ra nhiÒu thuéc tÝnh, phÈm chÊt, n¨ng lùc phong phó vµ kú diÖu cña con ngêi vÒ mäi mÆt sinh häc, x· héi còng nh t©m lý, ý thøc. Trªn c¬ së ®ã, hä ®· ®Ò xuÊt nh÷ng con ®êng, biÖn ph¸p ®Ó híng con ngêi ®Õn cuéc sèng tèt ®Ñp. Nhng do nh÷ng h¹n chÕ lÞch sö nªn c¸c nhµ t tëng tríc ®©y cha cã c¸i nh×n ®Çy ®ñ vÒ sù tån t¹i cña con ngêi còng nh vÒ lÞch sö x· héi loµi ngêi. Do vËy, hä ®· m¾c mét sai lÇm lín. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy, triÕt häc C.Mac ®· cã nh÷ng ph¸t hiÖn míi, nh÷ng ®ãng gãp míi. LÇn ®Çu tiªn C.Mac ®· v¹ch ra ph¬ng thøc tån t¹i cña con ngêi, xuÊt ph¸t tõ cuéc sèng cña con ngêi hiÖn thùc. C.Mac ®· ®a ra mét trong nh÷ng luËn ®iÓm ®îc coi lµ quan träng nhÊt trong quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö cña «ng: “Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt cña con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi”. Theo C.Mac, con ngêi tån t¹i trong x· héi víi t c¸ch lµ s¶n phÈm cña x· héi. H¬n n÷a, con ngêi kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cña x· héi nãi chung mµ bao giê còng lµ s¶n phÈm cña mét h×nh th¸i x· héi nhÊt ®Þnh. Nguyễn văn Minh lớp 80153

6

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

MÆt kh¸c, C.Mac nhËn thÊy ph¬ng thøc tån t¹i cña con ngêi chÝnh lµ nh÷ng ho¹t ®éng cña hä. C¸c quy ®Þnh hµnh vi lÞch sö ®Çu tiªn vµ còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy con ngêi ho¹t ®éng trong suèt qu¸ tr×nh lÞch sö cña m×nh chÝnh lµ nhu cÇu vµ lîi Ých. F.¡ngen ®· viÕt: “...®· ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ngêi nghÜa lµ t×m ra sù thùc ®¬n gi¶n...lµ tríc hÕt con ngêi cÇn ph¶i ¨n, mÆc, ë, uèng tríc khi cã thÓ lo chuyÖn lµm chÝnh trÞ, khoa häc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o...”. Nh vËy, nhu cÇu tån t¹i cña con ngêi ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã nhiÒu thang bËc mµ tríc ®ã lµ nhu cÇu sèng nh: ¨n, uèng, mÆc, v.v... sau ®ã míi ®Õn c¸c nhu cÇu kh¸c nh giao tiÕp vµ tham gia c¸c sinh ho¹t céng ®ång, nhu cÇu ph¸t triÓn t©m hån vµ trÝ tuÖ, v.v...V× vËy, ho¹t ®éng lÞch sö ®Çu tiªn cña con ngêi lµ s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu cÇn thiÕt ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña m×nh. Víi quan niÖm ®ã, C.Mac ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng: Ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh toµn bé ®êi sèng x· héi vµ nh÷ng mÆt c¬ b¶n cña ®êi sèng x· héi thÓ hiÖn ra víi t c¸ch lµ nh÷ng h×nh thøc kh¸c cña s¶n xuÊt vËt chÊt. S¶n xuÊt vËt chÊt chÝnh lµ yÕu tè nÒn t¶ng v× nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho x· héi tån t¹i; nã lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña x· héi, chi phèi nh÷ng yÕu tè kh¸c trong cÊu tróc x· héi; nã lµ c¬ së cña lÞch sö loµi ngêi, t¹o ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t mµ nh÷ng t liÖu sinh ho¹t nµy ®¸p øng nhu cÇu sèng cña con ngêi; nã t¹o ra nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt mµ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nµy t¹o ra nh÷ng thêi ®¹i lÞch sö cña loµi ngêi. Còng nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt, con ngêi tù t¹o ra vµ Nguyễn văn Minh lớp 80153

7

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

hoµn thiÖn chÝnh b¶n th©n m×nh. Nh vËy, s¶n xuÊt vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt kú mét x· héi nµo. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt chØ lµ yÕu tè nÒn t¶ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Trªn c¬ së vËt chÊt vµ s¶n xuÊt vËt chÊt hay trªn c¬ së tån t¹i x· héi th× con ngêi ®· s¶n sinh ra ý thøc mµ ®Æc trng lµ hÖ t tëng ®¹o ®øc, t«n gi¸o. C¸c nhµ s¸ng lËp ra chñ nghÜa duy vËt lÞch sö ®· ®Æt ra vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a tån t¹i x· héi vµ ý thøc x· héi nµy. C.Mac ®· x¸c lËp nguyªn lý cã tÝnh chÊt ph¬ng ph¸p luËn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ: “Kh«ng ph¶i ý thøc con ngêi quyÕt ®Þnh tån t¹i cña hä, tr¸i l¹i, chÝnh sù tån t¹i x· héi cña hä quyÕt ®Þnh ý thøc cña hä”. X· héi lµ bé phËn ®Æc thï cña thÕ giíi vËt chÊt, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo quy luËt kh¸ch quan. Quy luËt x· héi lµ nh÷ng mèi liªn hÖ b¶n chÊt tÊt yÕu, lÆp ®i lÆp l¹i cña c¸c qu¸ tr×nh, hiÖn tîng cña ®êi sèng x· héi, ®Æc trng cho khuynh híng c¬ b¶n ph¸t triÓn cña x· héi tõ thÊp ®Õn cao. 2. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi 2.1. Kh¸i qu¸t H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®¹t nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn khoa häc ®Ó nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt x· héi. Ch¼ng nh÷ng Nguyễn văn Minh lớp 80153

8

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nã ®a ra b¶n chÊt cña mét x· héi cô thÓ, ph©n biÖt chÕ ®é x· héi nµy víi chÕ ®é x· héi kh¸c mµ cßn thÊy ®îc tÝnh lÆp l¹i, tÝnh liªn tôc cña mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë nh÷ng x· héi kh¸c nhau. Nãi kh¸c ®i, ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cho phÐp nghiªn cøu x· héi c¶ vÒ mÆt lo¹i h×nh vµ vÒ mÆt lÞch sö. Xem xÐt ®êi sèng x· héi ë mét giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®inh, coi nh mét cÊu tróc thèng nhÊt, t¬ng ®èi æn ®Þnh ®ang vËn ®éng trong khu«n khæ cña chÝnh h×nh th¸i ®ã. 2.2. KÕt cÊu vµ chøc n¨ng cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi X· héi kh«ng ph¶i lµ tæng sè nh÷ng hiÖn tîng, sù kiÖn rêi r¹c, nh÷ng c¸i nh×n riªng lÎ mµ x· héi lµ mét chØnh thÓ toµn diÖn cã c¬ cÊu phøc t¹p trong ®ã cã nh÷ng mÆt c¬ b¶n nhÊt lµ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng vµ c¬ së h¹ tÇng. Mçi mÆt ®ã cã vai trß nhÊt ®Þnh vµ t¸c ®éng lªn nh÷ng mÆt kh¸c t¹o nªn sù vËn ®éng cña c¶ x· héi. ChÝnh tÝnh toµn vÑn ®ã ®îc ph¶n ¸nh b»ng kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. a. Lùc lîng s¶n xuÊt Lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a con ngêi víi giíi tù nhiªn. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña loµi ngêi. §ã lµ kÕt qu¶ cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi trong qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµo tù nhiªn t¹o ra cña c¶i vËt chÊt b¶o ®¶m cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña loµi ngêi. Nh vËy, lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÊt c¶ nh÷ng lùc lîng vËt chÊt vµ nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm ®îc sö dông vµo Nguyễn văn Minh lớp 80153

9

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi xÐt ®Õn cïng lµ do lùc lîng s¶n xuÊt quy ®Þnh. Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm: - Ngêi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, biÕt sö dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. - T liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. T liÖu s¶n xuÊt gåm: ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng. §èi tîng lao ®éng lµ bé phËn cña giíi tù nhiªn ®îc ®a vµo trong s¶n xuÊt nh: ®Êt canh t¸c, níc...Ngoµi ra cßn cã ®èi tîng kh«ng cã s½n trong tù nhiªn mµ con ngêi s¸ng t¹o ra. T liÖu lao ®éng lµ nh÷ng vËt thÓ mµ con ngêi dïng ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng nh»m t¹o ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t phôc vô cho nhu cÇu cña con ngêi. T liÖu lao ®éng chØ trë thµnh lùc lîng tÝch cùc c¶i biÕn ®èi tîng lao ®éng khi chóng kÕt hîp víi lao ®éng sèng. ChÝnh con ngêi víi trÝ tuÖ vµ kinh nghiÖm cña m×nh ®· t¹o ra t liÖu lao ®éng vµ sö dông nã ®Ó thùc hiÖn s¶n xuÊt. T liÖu lao ®éng dï cã ý nghÜa lín lao ®Õn ®©u nÕu t¸ch khái ngêi lao ®éng th× còng kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông, kh«ng thÓ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi. Lªnin cã viÕt: “Lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ngêi lao ®éng”. Gi÷a c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt cã sù t¸c ®éng biÖn chøng, qua l¹i lÉn nhau. Sù ho¹t ®éng cña t liÖu lao ®éng phô Nguyễn văn Minh lớp 80153

10

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

thuéc vµo trÝ th«ng minh, sù hiÓu biÕt, kinh nghiÖm cña con ngêi. §ång thêi, b¶n th©n nh÷ng phÈm chÊt cña con ngêi, nh÷ng kinh nghiÖm vµ thãi quen cña hä ®Òu phô thuéc vµo t liÖu s¶n xuÊt hiÖn cã. Sù phô thuéc nµy thÓ hiÖn ë chç hä sö dông nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. H¬n n÷a, con ngêi kh«ng chØ sö dông nh÷ng t liÖu hiÖn cã mµ cßn s¸ng t¹o ra nh÷ng t liÖu lao ®éng míi. Nh÷ng t liÖu lao ®éng nµy lµ lùc lîng vËt chÊt cña tri thøc con ngêi. Nh÷ng tri thøc khoa häc, nh÷ng kinh nghiÖm, thãi quen cña con ngêi ®Òu rÊt cÇn thiÕt ®Ó hoµn thiÖn kü thuËt vµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. Nh vËy, sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù ph¸t triÓn cña t liÖu lao ®éng thÝch øng víi b¶n th©n con ngêi, víi sù ph¸t triÓn v¨n ho¸, khoa häc-kü thuËt cña hä. b. Quan hÖ s¶n xuÊt Mèi quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc gäi lµ quan hÖ s¶n xuÊt. Còng nh lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt chÊt cña x· héi. TÝnh vËt chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn ë chç chóng tån t¹i kh¸ch quan, ®éc lËp víi ý thøc cña con ngêi. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt tiªu biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nhÊt ®Þnh. Mçi h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi l¹i cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt cña nã t¬ng øng víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt ®ã lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan ®Ó

Nguyễn văn Minh lớp 80153

11

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nhËn biÕt x· héi cô thÓ nµy víi x· héi cô thÓ kh¸c ®ång thêi tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña lÞch sö. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau ®©y: - Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. - Quan hÖ qu¶n lý vµ ph©n c«ng lao ®éng. - Quan hÖ ph©n phèi s¶n xuÊt lao ®éng. Ba mÆt nãi trªn cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, kh«ng t¸ch rêi nhau, trong ®ã quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ kh¸c. B¶n chÊt cña bÊt kú quan hÖ s¶n xuÊt nµo còng ®Òu phô thuéc vµo vÊn ®Ò nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong x· héi ®îc gi¶i quyÕt nh thÕ nµo.Cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n vÒ t liÖu s¶n xuÊt: së h÷u t nh©n vµ së h÷u x· héi. Hai h×nh thøc së h÷u nµy lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ hiÖn thùc gi÷a ngêi víi ngêi trong x· héi. Trong t¬ng lai, khi x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, quan hÖ ngêi bãc lét ngêi ®îc xo¸ bá, quan hÖ së h÷u chØ cßn sù kh¸c biÖt vÒ h×nh thøc, song ®Òu lµ nh÷ng bé phËn kh¸c nhau cña quan hÖ së h÷u x· héi chñ nghÜa, trong ®ã quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn. §ã lµ ®iÓm mÊu chèt ph©n biÖt quan hÖ së h÷u x· héi chñ nghÜa víi quan hÖ së h÷u t b¶n chñ nghÜa. ViÖc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa cña níc ta kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá tÊt c¶ quan hÖ së h÷u c¸ thÓ, t nh©n, chØ cßn l¹i chÕ ®é c«ng h÷u vµ tËp thÓ. Tr¸i l¹i, ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ së h÷u t nh©n gãp phÇn vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× chóng ta Nguyễn văn Minh lớp 80153

12

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

chÊp nhËn nã nh mét bé phËn tù nhiªn

cña qu¸ tr×nh kinh

tÕ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, khuyÕn khÝch mäi h×nh thøc kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao cuéc sèng nh©n d©n. C¸c hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt ë mçi giai ®o¹n lÞch sö ®Òu tån t¹i trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. HÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong mçi h×nh tth¸i kinh tÕ-x· héi quy ®Þnh tÝnh chÊt vµ bé mÆt h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®ã. V× vËy, khi nghiªn cøu, xem xÐt tÝnh chÊt cña mét h×nh th¸i x· héi nµo th× kh«ng thÓ chØ nh×n ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ ph¶i xÐt ®Õn tÝnh chÊt cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt. c. KiÕn tróc thîng tÇng KiÕn tróc thîng tÇng bao gåm: - Thø nhÊt, nh÷ng t tëng x· héi (chÝnh trÞ, ph¸p luËt, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt, v.v...). - Thø hai, nh÷ng tæ chøc vµ thiÕt chÕ kh¸c nhau ( nhµ níc, chÝnh ®¶ng, Gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ, v.v...). Nh vËy, kiÕn tróc thîng tÇng lµ toµn bé nh÷ng t tëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña thîng tÇng h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. Mçi yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng cã ®Æc ®iÓm riªng, cã quy luËt ph¸t triÓn riªng, nhng chóng kh«ng tån t¹i t¸ch rêi nhau mµ liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau vµ ®Òu n¶y sinh trªn c¬ së h¹ tÇng, ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng ®Òu cã mèi liªn hÖ nh nhau ®èi víi c¬ së h¹ tÇng cña nã. Tr¸i l¹i, mét sè bé phËn Nguyễn văn Minh lớp 80153

13

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nh c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, ph¸p luËt cã liªn hÖ trùc tiÕp víi c¬ së h¹ tÇng; cßn c¸c yÕu tè kh¸c nh triÕt häc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o th× ë xa c¬ së h¹ tÇng vµ chØ cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp víi nã. KiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp bao gåm hÖ t tëng vµ thÓ chÕ cña giai cÊp thèng trÞ, tµn d cña c¸c quan ®iÓm x· héi tríc ®Ó l¹i, quan ®iÓm vµ tæ chøc cña c¸c giai cÊp míi ra ®êi, quan ®iÓm t tëng vµ tæ chøc cña c¸c tÇng líp trung gian, tÝnh chÊt c¬ b¶n cña kiÕn tróc thîng tÇng trong mét h×nh th¸i x· héi nhÊt ®Þnh. d. C¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nhÊt ®Þnh. C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ, quan hÖ s¶n xuÊt tµn d cña x· héi tríc lµ mÇm mèng cña x· héi sau. Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, tÝnh giai cÊp cña c¬ së h¹ tÇng lµ do kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh. TÝnh chÊt ®èi kh¸ng giai cÊp vµ sù xung ®ét giai cÊp b¾t nguån ngay tõ trong c¬ së h¹ tÇng. Trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, c¬ së h¹ tÇng tån t¹i nh÷ng quan hÖ ®èi kh¸ng th× kiÕn tróc thîng tÇng còng mang tÝnh ®èi kh¸ng vµ ph¶n ¸nh tÝnh ®èi kh¸ng cña c¬ së h¹ tÇng, biÓu hiÖn sù xung ®ét, quan hÖ t tëng vµ ë ®Êu tranh t tëng cña c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng. Bé phËn cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt cña kiÕn tróc thîng tÇng x· héi cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt lµ nhµ níc, c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ tiªu biÓu Nguyễn văn Minh lớp 80153

14

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cho chÕ ®é x· héi vÒ mÆt chÝnh trÞ, ph¸p lý. ChÝnh nhê cã nhµ níc mµ t tëng cña giai cÊp thèng trÞ míi cã kh¶ n¨ng thèng trÞ ®îc toµn bé ®êi sèng cña x· héi. Giai cÊp thèng trÞ nµo thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ vµ n¾m gi÷ chÝnh quyÒn nhµ níc th× hÖ t tëng cïng nh÷ng thÓ chÕ cña giai cÊp ®ã còng gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ. Nã quy ®Þnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn xu híng cña toµn bé ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi vµ quyÕt ®Þnh c¶ tÝnh chÊt ®Æc trng c¬ b¶n cña toµn bé kiÕn tróc thîng tÇng x· héi. Ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ m« h×nh lý luËn vÒ x· héi vµ nh mäi m« h×nh kh¸c, nã bao qu¸t tÊt c¶ tÝnh ®a d¹ng cña c¸c hiÖn tîng x· héi. V× vËy, hiÖn thùc x· héi vµ s¬ ®å lý thyÕt vÒ x· héi kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Trong thùc tÕ, c¸c sù kiÖn lÞch sö mang tÝnh chÊt kh«ng lÆp l¹i, hÕt søc phong phó, c¸c yÕu tè tinh thÇn vµ vËt chÊt, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thêng xuyªn t¸c ®éng qua l¹i, x©m ph¹m vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi chØ ph¶n ¸nh mÆt b¶n chÊt, nh÷ng mèi liªn hÖ bªn trong, tÊt yÕu, lÆp l¹i cña c¸c hiÖn tîng ®ã. Tõ tÝnh ®a d¹ng cô thÓ, lÞch sö bá qua nh÷ng chi tiÕt c¸ biÖt, dùng l¹i cÊu tróc æn ®Þnh vµ l«gic, ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh lÞch sö. Trong bÊt kú giíi tù nhiªn hay trong x· héi nµo ®Òu kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã hiÖn tîng “thuÇn tuý”. §ã chÝnh lµ ®iÒu mµ phÐp biÖn chøng cña C.Mac nªu lªn. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®em l¹i nh÷ng nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p luËn ®Ó nghiªn cøu x· héi, lo¹i bá ®i nh÷ng c¸i bªn ngoµi, ngÉu nhiªn, kh«ng ®i vµo c¸i chi tiÕt, cô thÓ, vît qua khái tri thøc kinh nghiÖm hoÆc x· héi häc m« t¶, ®i s©u v¹ch Nguyễn văn Minh lớp 80153

15

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

ra c¸i b¶n chÊt æn ®Þnh tõ c¸i phong phó cña hiÖn tîng, v¹ch ra c¸i l«gic bªn trong cña tÝnh ®a d¹ng cña lÞch sö. 3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi ®· tr¶i qua nhiÒu qu¸ tr×nh nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao. T¬ng øng víi mçi giai ®o¹n lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. Sù vËn ®éng thay thÕ nèi tiÕp nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi trong lÞch sö ®Òu do t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan. §ã lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña x· héi. C.Mac viÕt: “T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn”. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö tù nhiªn cña x· héi cã nguån gèc s©u xa ë sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®· quyÕt ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ nh vËy nã quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nh mét qu¸ tr×nh tù nhiªn. Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi th× quy luËt vÒ sù phï hîp vÒ quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. Mét mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt, lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa trong sö ph¸t triÓn, tiÕn lªn cña x· héi, quy ®Þnh khuynh híng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. MÆt kh¸c cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt biÓu hiÖn tÝnh gi¸n ®o¹n trong s¶n xuÊt ph¸t triÓn cña lÞch sö. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi ®· ®îc xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng nh÷ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi cao h¬n vµ dÉn ®Õn h×nh th¸i kinh tÕNguyễn văn Minh lớp 80153

16

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

x· héi míi cao h¬n giai ®o¹n ®Çu. Nh vËy, sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ ®îc gi¶i thÝch tríc hÕt b»ng sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt. Trong qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi, h×nh th¸i míi kh«ng xo¸ bá mäi yÕu tè cña h×nh th¸i cò mµ trong khi ph¸ vì cÊu tróc cña hÖ thèng cò l¹i b¶o tån, kÕ thõa vµ ®æi míi nh÷ng yÕu tè cña nã, võa ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc võa t¹o ra bíc ph¸t triÓn. Do ®ã, nã t¹o ra t×nh tr¹ng chång chÊt, ®an xen nh÷ng yÕu tè cña h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi kh¸c cña nhiÒu thêi kú lÞch sö kh¸c. Lªnin ®· chØ râ: “Trªn thÕ giíi kh«ng cã vµ còng kh«ng thÓ cã thø chñ nghÜa t b¶n nµo lµ thuÇn tuý c¶ v× chñ nghÜa t b¶n lu«n lu«n cã nh÷ng yÕu tè phong kiÕn, tiÓu thÞ d©n vµ c¶ nh÷ng c¸i kh¸c n÷a”. Tuy nhiªn, v¹ch ra con ®êng tæng qu¸t cña sù ph¸t triÓn lÞch sö ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ®· gi¶i thÝch ®îc râ rµng sù ph¸t triÓn x· héi trong mäi thêi ®iÓm lÞch sö. Qu¸ tr×nh lÞch sö cô thÓ ë mçi níc v« cïng phong phó, cã hµng lo¹t nh÷ng yÕu tè lµm cho tiÕn tr×nh chung trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi cã nh÷ng biÓu hiÖn ®a d¹ng phong phó ë nh÷ng níc, d©n téc kh¸c nhau. Kh«ng thÓ xem xÐt qu¸ tr×nh lÞch sö nh mét con ®êng th¼ng, nh©n tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö xÐt ®Õn cïng lµ nÒn s¶n xuÊt ®êi sèng hiÖn thùc. Nh÷ng nh©n tè kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh mµ nh÷ng nh©n tè kh¸c cña kiÕn tróc thîng tÇng ®Òu cã ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh lÞch sö. V× vËy, ®Ó hiÓu ®îc lÞch sö th× cÇn thiÕt ph¶i tÝnh ®Õn c¸c nh©n tè c¬ b¶n cã tham gia trong sù t¸c ®éng lÉn nhau cña chóng. Nguyễn văn Minh lớp 80153

17

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

TiÕn tr×nh lÞch sö cña mét d©n téc, cña mét quèc gia cô thÓ thêng xuyªn bÞ c¸c yÕu tè kh¸c ë bªn trong vµ bªn ngoµi chi phèi nh hoµn c¶nh ®Þa lý, truyÒn thèng v¨n ho¸, t©m lý d©n téc, quan hÖ giao lu víi c¸c d©n téc kh¸c. TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã ®Òu cã thÓ gãp phÇn k×m h·m hoÆc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mét d©n téc nhÊt ®Þnh. TÝnh trong chiÕn tranh hay hßa b×nh cña mét d©n téc còng cã thÓ lµm gi¸n ®o¹n, ph¸ vì tiÕn tr×nh ph¸t triÓn tù nhiªn hoÆc t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn lÞch sö cña mét d©n téc. II. Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi - Con ®êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay 1. H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cña C.Mac trong cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ së h÷u c¸ thÓ, t nh©n, chØ cßn l¹i chÕ ®é c«ng h÷u vµ tËp thÓ. Tr¸i l¹i, tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ së h÷u t nh©n gãp phÇn vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× ta chÊp nhËn nã nh mét bé phËn tù nhiªn cña qu¸ tr×nh kinh tÕ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, khuyÕn khÝch mäi h×nh thøc kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao cuéc sèng cña nh©n d©n. Trong sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi cã vai trß rÊt quan träng. Nh÷ng quan hÖ nµy cã thÓ gãp phÇn cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt, còng cã thÓ lµm biÕn d¹ng quan hÖ së h÷u. Trong c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa nh÷ng n¨m qua, do Nguyễn văn Minh lớp 80153

18

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

kh«ng nhËn thøc ®Çy ®ñ vÊn ®Ò nµy, chóng ta ®· m¾c ph¶i khuyÕt ®iÓm lµ tuyÖt ®èi ho¸ quan hÖ së h÷u vµ coi nhÑ c¸c quan hÖ kh¸c dÉn ®Õn viÖc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ®ång bé nªn quan hÖ s¶n xuÊt “míi” chØ lµ h×nh thøc. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh lÊy chñ nghÜa Mac-Lªnin lµm kim chØ nam cho hµnh ®éng vµ nªu cao t tëng Hå ChÝ Minh. Néi dung cèt lâi cña chñ nghÜa Mac-Lªnin chÝnh lµ ë t tëng gi¶i phãng con ngêi khái chÕ ®é lµm thuª, khái chÕ ®é t h÷u dùa trªn c¬ së ngêi bãc lét ngêi. V× vËy, trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta, ®¬ng nhiªn chóng ta lÊy chñ nghÜa Mac-Lªnin lµm kim chØ nam cho hµnh ®éng. T tëng Hå ChÝ Minh lµ sù vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa MacLªnin vµo hoµn c¶nh níc ta mµ cèt lâi lµ sù kÕt hîp chñ nghÜa Mac-Lªnin víi phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc cña nh©n ta. T tëng ®ã ®· trë thµnh mét di s¶n tinh thÇn quý b¸u cña §¶ng, cña nh©n d©n ta. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa, giai cÊp c«ng nh©n mµ ®éi tiªn phong cña nã lµ §¶ng Céng s¶n sÏ l·nh ®¹o, ®¶m b¶o cho nh©n d©n trë thµnh ngêi lµm chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n. §¶ng l·nh ®¹o nh©n d©n thùc hiÖn nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa, ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc, chñ ®éng cña mäi c¸ nh©n, mäi tÇng líp x· héi trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, phôc vô ngµy cµng tèt h¬n cuéc sèng cña nh©n d©n.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

19

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

C¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi kh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých tù th©n mµ v× môc ®Ých phôc vô con ngêi ®Ó thùc hiÖn b»ng ®îc lîi Ých vµ quyÒn lùc cña nh©n d©n lao ®éng. 2. NhËn thøc vÒ chñ nghÜa x· héi vµ thêi kú qu¸ ®é 2.1. NhËn thøc vÒ chñ nghÜa x· héi “Chñ nghÜa céng s¶n kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i cÇn ph¶i s¸ng t¹o ra, kh«ng ph¶i lµ mét ý tëng mµ hiÖn thùc ph¶i tu©n theo. Chóng ta gäi chñ nghÜa céng s¶n lµ mét phong trµo hiÖn thùc. Nã xo¸ bá tr¹ng th¸i hiÖn nay. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo Êy lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng tiÒn ®Ò hiÖn ®ang tån t¹i”. Dùa vµo sù ph¸t triÓn nh÷ng m©u thuÉn cña x· héi t s¶n trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn cña nã, dùa vµo triÓn väng cña phong trµo c«ng nh©n, C.Mac vµ F.¡ngen ®· ®a ra dù do¸n vÒ sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng êi trong t¬ng lai tÊt yÕu ph¶i tiÕn ®Õn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi céng s¶n chñ nghÜa mµ chñ nghÜa x· héi lµ giai ®o¹n ®Çu cña h×nh th¸i Êy. Lªnin còng chØ râ: “Chóng ta kh«ng hÒ coi lý luËn cña C.Mac nh lµ mét c¸i g× ®ã xong xu«i h¼n vµ bÊt kh¶ x©m ph¹m, tr¸i l¹i, chóng ta tin r»ng lý luËn ®ã chØ ®Æt nÒn mãng cho m«n khoa häc mµ nh÷ng ngêi x· héi chñ nghÜa ph¶i ph¸t triÓn h¬n n÷a vÒ mäi mÆt nÕu hä kh«ng muèn trë thµnh l¹c hËu víi cuéc sèng”. Còng nh c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi kh¸c, h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi céng s¶n tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, trong ®ã cã hai giai ®o¹n c¬ b¶n lµ chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n. §ã lµ hai giai Nguyễn văn Minh lớp 80153

20

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

®o¹n kÕ tiÕp nhau trong cïng mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. Sù kh¸c nhau c¬ b¶n cña hai giai ®o¹n nµy lµ ë tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ tríc hÕt lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. C.Mac coi hai giai ®o¹n ®ã lµ nh÷ng nÊc thang trëng thµnh vÒ kinh tÕ cña h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi céng s¶n chñ nghÜa. §Æc trng cña chñ nghÜa x· héi lµ mét chÕ ®é x· héi ®îc x©y dùng trªn c¬ së tõng bíc thiÕt lËp chÕ ®é së h÷u x· héi chñ nghÜa vÒ t liÖu s¶n xuÊt bao gåm: së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. ChÕ ®é së h÷u nµy thêng xuyªn ®îc cñng cè, hoµn thiÖn, ®¶m b¶o lu«n lu«n thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. - Thø nhÊt, ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt x· héi víi tèc ®é cao, ngµy cµng hiÖn ®¹i nh»m t¹o ra ngµy cµng nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, ®¶m b¶o tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cho nh©n d©n, kh«ng ngõng n©ng cao phóc lîi x· héi cho toµn d©n. - Thø hai, ®¶m b¶o cho mäi ngêi cã quyÒn b×nh ®¼ng trong lao ®éng, s¸ng t¹o vµ ®îc hëng thï lao theo nguyªn t¾c: “Lµm theo n¨ng lùc, hëng theo lao ®éng”. - Thø ba, khèi liªn minh c«ng-n«ng-trÝ thøc ngµy cµng ®îc cñng cè, t¨ng cêng, quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ ®îc thùc hiÖn, ngêi giµ ®îc x· héi quan t©m ch¨m sãc, t¬ng lai cña tuæi trÎ ®îc b¶o ®¶m. - Thø t, nhµ níc x· héi chñ nghÜa ngµy cµng ®îc cñng cè, hoµn thiÖn, nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ngµy cµng ®îc ph¸t huy. Nguyễn văn Minh lớp 80153

21

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

- Thø n¨m, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi lµm cho mäi ngêi ngµy cµng ph¸t huy ®îc ®Çy ®ñ tÝnh tÝch cùc cña m×nh trong c«ng cuéc x©y dùng x· héi míi, lèi sèng míi. - Thø s¸u, hÖ t tëng Mac-Lªnin gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña toµn x· héi; ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn trong x· héi ngµy cµng phong phó, lµnh m¹nh. - Thø b¶y, cã quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c víi nh©n d©n c¸c níc, kiªn quyÕt ñng hé nh©n d©n c¸c níc trong cuéc ®Êu tranh v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ chñ nghÜa x· héi. Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nãi trªn ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p, chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ khiÕn chñ nghÜa x· héi t¹m thêi l©m vµo t×nh tr¹ng tho¸i trµo nhng b¶n chÊt thêi ®¹i kh«ng hÒ thay ®æi. Loµi ngêi vèn ë trong qu¸ tr×nh qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi më ®Çu b»ng cuéc c¸ch m¹ng th¸ng Mêi Nga vÜ ®¹i. Con ®êng mµ nh©n lo¹i ®ang ®i chÝnh lµ con ®êng th¾ng lîi cña hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ chñ nghÜa x· héi. LÞch sö ®· chøng minh r»ng kh«ng ph¶i bÊt kú níc nµo còng ph¶i tuÇn tù tr¶i qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®· tõng cã trong lÞch sö. ViÖc bá qua mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nµo ®ã lµ do nh÷ng yÕu tè bªn trong quyÕt ®Þnh, song ®ång thêi cßn tuú thuéc ë sù t¸c ®éng cña tõng nh©n tè bªn ngoµi. Níc ta còng ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cho Nguyễn văn Minh lớp 80153

22

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

phÐp chóng ta lùa chän con ®êng x· héi chñ nghÜa, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i ®Ó qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nhanh chãng tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu lµm cho ®Êt níc ngµy cµng phån vinh. 2.2. NhËn thøc vÒ thêi kú qu¸ ®é §Æc ®iÓm næi bËt cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña níc ta lµ nh÷ng nh©n tè cña x· héi míi vµ x· héi cò ®an xen lÉn nhau, ®Êu tranh víi nhau trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi nh chÝnh trÞ, v¨n ho¸, t tëng, v.v...C¸i biÖn chøng nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù qu¸ ®é vÒ chÝnh trÞ mµ ë ®ã nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ®îc thiÕt lËp, cñng cè vµ ngµy cµng hoµn thiÖn. - VÒ kinh tÕ: §©y lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cña x· héi chñ nghÜa cßn cã nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, trong ®ã cã c¶ thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n. - VÒ mÆt x· héi: Trong thêi kú nµy vÉn cßn cã sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c miÒn cña ®Êt níc, gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay. - VÒ v¨n ho¸, t tëng: Bªn c¹nh nÒn v¨n ho¸ míi vµ hÖ t tëng míi, cßn tån t¹i râ tµn tÝch cña nÒn v¨n ho¸ cò, hÖ t tëng cò, l¹c hËu (thËm chÝ cßn ph¶n ®éng), lèi sèng cò, v.v... Thùc chÊt cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ thêi kú ®Êu tranh quyÕt liÖt vÒ chÝnh trÞ, t tëng, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi gi÷a mét bªn lµ giai cÊp c«ng nh©n, víi giai cÊp n«ng d©n vµ víi c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®éng kh¸c ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn, nhµ níc, ra søc ph¸t ®éng ®a ®Êt níc qu¸ Nguyễn văn Minh lớp 80153

23

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

®é lªn x· héi chñ nghÜa víi mét bªn lµ c¸c giai cÊp bãc lét, c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng míi bÞ lËt ®æ nhng cha hoµn toµn bÞ xo¸ bá vµ vÉn cßn nu«i hi väng quay l¹i c¸i “thiªn ®êng” ®· mÊt. 2.3. Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi §¶ng ta chØ râ: “Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n, tõ mét x· héi vÉn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn, lùc lîng s¶n xuÊt rÊt thÊp”. Lùc lîng s¶n xuÊt rÊt thÊp quy ®Þnh tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ-x· héi cña x· héi ta cha ®Çy ®ñ, cha chÝn muåi trong sù ph¸t triÓn tù nhiªn, néi t¹i cña nã. Tån ®äng nhiÒu tµn d quan hÖ t tëng, ý thøc x· héi, t©m lý do x· héi thùc d©n, phong kiÕn cò ®Ó l¹i. §©y lµ nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i lín trong bíc chuyÓn tiÕp lÞch sö tõ mét x· héi kÐm ph¸t triÓn sang mét x· héi hiÖn ®¹i, phï hîp víi nh÷ng chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ cña tiÕn bé x· héi. §iÒu cÇn chó ý lµ cã thÓ bá qua chÕ ®é t b¶n qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa nhng kh«ng thÓ bá qua viÖc chuÈn bÞ nh÷ng tiªu ®Ò cÇn thiÕt, nhÊt lµ tiªu ®Ò kinh tÕ cho sù qu¸ ®é Êy. Nãi c¸ch kh¸c, cã thÓ bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa nhng ph¶i tiÕn hµnh sao cho sù bá qua nµy kh«ng hÒ vi ph¹m ®Õn tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn. Do ®ã, cÇn cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, coi nh©n tè t b¶n chñ nghÜa trong thêi kú qu¸ ®é lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. §¸ng tiÕc trong nhiÒu n¨m qua, chóng ta ®· ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc, cã nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm vÒ chñ nghÜa x· héi. Chóng ta ®· bá qua tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ chñ nghÜa t b¶n. §iÒu nµy vi ph¹m nghiªm träng vÒ lý luËn sù ph¸t triÓn Nguyễn văn Minh lớp 80153

24

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cña M¸c. Chóng ta ®· phñ nhËn chñ nghÜa t b¶n mét c¸ch s¹ch tr¬n, kh«ng tiÕp thu nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña nã vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Chóng ta v× n«n nãng muèn cã nhanh chñ nghÜa x· héi trong thêi gian ng¾n nªn ®· tiÕn hµnh c¶i t¹o å ¹t nh»m xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa, xo¸ bá thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa b»ng bÊt cø gi¸ nµo. §øng tríc thùc tÕ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 trë l¹i ®©y, khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi n¶y sinh vµ ngµy cµng trë nªn trÇm träng. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh r»ng ph¶i kiªn tr× nghiªn cøu vµ vËn dông ®óng ®¾n, s¸ng t¹o nh÷ng nguyªn lý, lý luËn cña chñ nghÜa Mac-Lªnin mµ tríc hÕt lµ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo viÖc ®Ò ra c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng ®Êt níc. ViÖc ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n. 3. X©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta 3.1. Môc tiªu Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi gÆp nhiÒu khã kh¨n nh kinh tÕ cßn l¹c hËu, nh÷ng tµn d cña chÕ ®é cò cßn nhiÒu, tr¶i qua mÊy chôc n¨m chiÕn tranh, c¸i qu¸ ®é l¹i cßn nÆng nÒ, chñ nghÜa x· héi thÕ giíi ®ang l©m vµo cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng, c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n lu«n t×m c¸ch bao v©y ph¸ ho¹i sù nghiÖp cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n lín ®ã, chóng ta còng cã nh÷ng thuËn lîi nh: ChÝnh quyÒn nhµ níc ngµy cµng ®îc cñng cè; ®Êt níc ®i vµo giai ®o¹n hoµ b×nh x· héi; nh©n d©n cã lßng yªu níc Nguyễn văn Minh lớp 80153

25

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

truyÒn thèng, cÇn cï, s¸ng t¹o trong lao ®éng; mét sè c¬ së vËt chÊt kü thuËt x©y dùng hiÖn ®¹i ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ cña nã; cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc C«ng nghÖ cïng víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi lµ mét thêi c¬ ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Môc tiªu tæng qu¸t ph¶i ®¹t tíi khi kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é lµ: “X©y dùng x· héi, vÒ c¬ b¶n nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi víi kiÕn tróc thîng tÇng, chÝnh trÞ vµ t tëng v¨n ho¸ phï hîp lµ cho ®Êt níc ta trë thµnh níc x· héi chñ nghÜa phån vinh”. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, sau khi kÕt thóc chÆng ®êng ®Çu tiªn cña thêi kú qu¸ ®é, chóng ta b¾t ®Çu bíc vµo thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ víi môc tiªu tæng qu¸t lµ x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, tõ nay ®Õn n¨m 2020 ra søc phÊn ®Êu ®a níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp. 3.2.Ph¬ng híng Thø nhÊt, chóng ta ph¶i coi träng vai trß vµ b¶n chÊt cña nhµ níc, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n; x©y dùng nhµ níc x· héi chñ nghÜa - nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n; lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n, giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng vµ do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o; ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn lµm chñ Nguyễn văn Minh lớp 80153

26

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cña nh©n d©n, gi÷ kû c¬ng x· héi, chuyªn chÝnh víi mäi hµnh ®éng x©m ph¹m tíi lîi Ých cña Tæ quèc vµ cña nh©n d©n. Thø hai, thùc hiÖn nh÷ng biÕn ®æi cã tÝnh c«ng nghiÖp ho¸ trªn c¶ ba lÜnh vùc: lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng; trong ®ã ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt lµ nhiÖm vô träng t©m hµng ®Çu t¹o tiÒn ®Ò kinh tÕ v÷ng ch¾c cho sù ra ®êi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang diÔn ra dån dËp, m¹nh mÏ ®ßi hái chóng ta ph¶i cã quan niÖm míi vÒ c«ng nghÖ ho¸, kh«ng ph¶i lµ u tiªn x©y dùng c¬ së vËt chÊt víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng theo con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn mµ lµ lùa chän nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thÝch hîp, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, hÖ thèng th«ng tin t¹o tiÒm n¨ng nhanh chãng øng dông c«ng nghÖ míi. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp toµn diÖn lµ nhiÖm vô trung t©m nh»m tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Thø ba, ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ph¶i tõng bíc thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u. ChÕ ®é c«ng h÷u ph¶i lµ kÕt qu¶ hîp quy luËt cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ thùc sù chø kh«ng thÓ t¹o ra b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh, cìng Ðp. ChuyÓn tõ quan hÖ hiÖn vËt sang quan hÖ hµng ho¸ Nguyễn văn Minh lớp 80153

27

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

- tiÒn tÖ trë l¹i ®óng quy luËt ph¸t triÓn tù nhiªn cña kinh tÕ: thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Thø t, tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc t tëng vµ v¨n ho¸; ph¸t huy nh©n tè con ngêi, con ngêi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc ®Ó x©y dùng mét x· héi v¨n minh; gi¶i phãng c¸ nh©n ®Ó gi¶i phãng x· héi; kÕt hîp søc m¹nh c¸ nh©n víi søc m¹nh céng ®ång lµ ®éng lùc quan träng cña chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh ®ã, viÖc lu«n ®æi míi, kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc lµ viÖc lµm kh«ng kÐm phÇn quan träng. Trong ®ã, nhiÖm vô cña chóng ta lµ: - Chèng quan liªu, chuyªn quyÒn, ®éc ®o¸n trong bé m¸y nhµ níc. - Ph©n biÖt râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh. - §a ra mét hÖ thèng ph¸p luËt chÆt chÏ, ®ång bé vµ cã tÝnh kh¶ thi cao. - Cã chÝnh s¸ch vµ quy m« ®µo t¹o, båi dìng nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc, phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. III. VËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi trong c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ngay tõ LuËn c¬ng n¨m 1930, §¶ng ta ®· chØ ra r»ng c¸ch m¹ng ViÖt Nam ph¶i tr¶i qua hai giai ®o¹n c¬ b¶n: hoµn thµnh c¸ch m¹ng t s¶n d©n quyÒn vµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa. Nguyễn văn Minh lớp 80153

28

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Qua c¸c thêi kú ®Êu tranh víi nh÷ng chuyÓn biÕn c¸ch m¹ng quan träng, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh con ®êng c¸ch m¹ng ®· v¹ch ra. ViÖc x¸c ®Þnh con ®êng ph¸t triÓn ®Êt níc lµ mét sù nhËn thøc vµ vËn dông s¸ng t¹o lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cña chñ nghÜa M¸c vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña ViÖt Nam. ViÖc chän con ®êng ph¸t triÓn cña d©n téc kh«ng ph¶i do ý muèn chñ quan, duy ý chÝ cña §¶ng mµ con ®êng ®ã ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch toµn diÖn, khoa häc, c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, c¶ t×nh h×nh trong níc lÉn quèc tÕ trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, ®Æc biÖt lµ dùa trªn sù ph©n tÝch s©u s¾c vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, vÒ “kh¶ n¨ng bá qua chñ nghÜa t b¶n” vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. Trªn c¬ së ®ã, §¶ng ta cho r»ng con ®êng ®Þnh híng lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa ë níc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn cña níc ta trong thêi ®¹i ngµy nay. Trong qu¸ tr×nh vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®a ®Êt níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi thêi gian qua, chóng ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu nhng còng cßn cã mét sè tån t¹i nhÊt ®Þnh. Do ®ã, chóng ta cÇn ph¶i ph©n tÝch s¸ng tá nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i ®ã, lÊy ®ã lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 1. Thµnh tùu trong viÖc vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta Nguyễn văn Minh lớp 80153

29

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Bíc vµo thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nÒn kinh tÕ níc ta cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, cha cã ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ, lùc lîng s¶n xuÊt võa thÊp võa kh«ng ®ång ®Òu, gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thiÕu sù g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cha phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tríc thùc tÕ ®ã, §¶ng ta tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc nh»m ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt níc ta. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn viÖc vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®Ó ®æi míi ®Êt níc ®îc thÓ hiÖn trªn mét sè mÆt sau: Thø nhÊt, chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh vÒ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. C«ng cô s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®îc ®æi míi tõ thÊp ®Õn cao, nguån lao ®éng ®îc t¹o ra dåi dµo, ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt t¨ng ngµy cµng nhanh c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, c¬ cÊu kinh tÕ ®ang ®îc chuyÓn dÞch tõ ®¬n gi¶n, l¹c hËu, tr× trÖ, kÐm hiÖu qu¶ sang c¬ cÊu cã nhiÒu ngµnh, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ ngµy cµng ph¸t triÓn theo híng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. Mét sè ngµnh, c«ng tr×nh, s¶n phÈm ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ nh ®iÖn, dÇu khÝ, xi m¨ng, viÔn th«ng, v.v...®· ®îc chó träng ®Çu t vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng nhanh qua tõng n¨m. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa Nguyễn văn Minh lớp 80153

30

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

x· héi ®· tõng bíc ®îc x©y dùng vµ ®ang tõng bíc ®îc t¨ng cêng. Thø hai, chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ cña quan hÖ s¶n xuÊt. Do nhËn thøc ®îc vai trß quyÕt ®Þnh cña quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®èi víi quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n phèi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi, chóng ta ®· vµ ®ang quan t©m gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò së h÷u t liÖu s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Víi viÖc chñ tr¬ng ph¸t triÓn ®a thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó gi¶i phãng n¨ng lùc s¶n xuÊt x· héi ch¾c ch¾n sÏ tån t¹i ®a h×nh thøc së h÷u. Quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n phèi còng ®· ®îc c¶i tiÕn tõng bíc. Chóng ta ®· chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp chung quan liªu, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt cña nhµ níc vµ bíc ®Çu ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, nÒn kinh tÕ ®ang tõng bíc ph¸t triÓn. H×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng lµ chÝnh, kÕt hîp víi ph©n phèi theo lîng vèn tham gia cña mçi ngêi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi l¹i theo c¸c chÝnh s¸ch x· héi hîp lý. ViÖc quan t©m ®óng møc ®Õn khuyÕn khÝch lîi Ých cho ngêi lao ®éng ®· t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Thø ba, qua qu¸ tr×nh t×m tßi nghiªn cøu lý luËn vµ tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn, nhÊt lµ tõ khi bíc vµo c«ng cuéc ®æi míi, chóng ta ®· vµ ®ang gi¶i quyÕt ®óng mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ-x· héi ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cã thÓ Nguyễn văn Minh lớp 80153

31

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nãi thµnh tùu næi bËt trong vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc lµ viÖc chóng ta ®· ®a ra vµ thùc hiÖn ®îc chñ tr¬ng kho¸n hé trong n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ cña quan hÖ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp phï hîp víi tr×nh ®é thùc tÕ cña lùc lîng s¶n xuÊt nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Thø t, gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ nªn võa ph¸t triÓn ®îc kinh tÕ, võa gi÷ v÷ng ®îc sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p. Sù nghiÖp ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng vµ l·nh ®¹o ®îc tiÕn hµnh toµn diÖn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong ®ã næi bËt nhÊt lµ nh÷ng ®æi míi trong lÜnh vùc kinh tÕ vµ lÜnh vùc chÝnh trÞ. Thùc hiÖn thµnh c«ng ®æi míi ë trong lÜnh vùc nµy cã ý nghÜa gãp phÇn thóc ®Èy viÖc gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®æi míi trong lÜnh vùc kia. Tríc hÕt, ph¶i ®æi míi kinh tÕ, kh¾c phôc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕx· héi nghiªm träng cña ®Êt níc tÝch tô tõ nh÷ng n¨m tríc. Song muèn ®æi míi kinh tÕ, tríc tiªn §¶ng vµ Nhµ níc ph¶i ®æi míi nhËn thøc, ®æi míi t duy mµ tríc hÕt lµ ®æi míi quan niÖm vÒ m« h×nh vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi cña ViÖt Nam. Cïng víi ®æi míi kinh tÕ, ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi chÝnh trÞ v× chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ, ®æi míi kinh tÕ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®æi míi thÝch øng Nguyễn văn Minh lớp 80153

32

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

vÒ chÝnh trÞ, râ nhÊt lµ ®æi míi t duy chÝnh trÞ trong viÖc x¸c ®Þnh ®êng lèi, ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch. Nh vËy, ®æi míi kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi trong mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt, kh«ng biÖt lËp, t¸ch rêi. Nh vËy, qu¸ tr×nh vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®Ó ®æi míi ®Êt níc, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ: - §· nhËn thøc ®óng vai trß quan träng cña lùc lîng s¶n xuÊt, kiªn tr× c«ng nghiÖp ho¸ nªn ®· t¹o ®îc sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng vµ t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi. - Bíc ®Çu ®· gi¶i quyÕt ®óng c¸c mèi quan hÖ cña quan hÖ s¶n xuÊt mµ tiªu biÓu nhÊt lµ ®· thùc hiÖn ®îc viÖc kho¸n hé trong n«ng nghiÖp, t¹o nªn sù ph¸t triÓn vît bËc cho nÒn n«ng nghiÖp níc ta trong thêi gian qua. - Tõng bíc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, x©y dùng ®îc mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nªn ®· khai th¸c vµ ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp cña toµn x· héi lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. - §· gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trong thêi kú ®æi míi. Nhê ®æi míi toµn diÖn, ®ång bé vµ cã bíc ®i thÝch hîp nªn ®· gi÷ v÷ng ®îc æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kh«ng g©y ra sù ®¶o lén x· héi, gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong hoµn c¶nh quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

33

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

2. Mét sè tån t¹i chñ yÕu vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra khi bíc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Êt níc theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ Bªn c¹nh c¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, trong qu¸ tr×nh vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi, chóng ta cßn gÆp ph¶i mét sè nh÷ng khã kh¨n sau: Thø nhÊt, viÖc gi¶i quyÕt c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt còng nh nh÷ng chñ tr¬ng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng theo quy luËt kh¸ch quan mµ theo ý muèn chñ quan dÉn ®Õn lµm h¹n chÕ tèc ®é vµ hiÖu qu¶ cña sù t¨ng trëng kinh tÕ-x· héi. Thø hai, kh«ng gi¶i quyÕt ®óng vµ ®ång bé c¸c yÕu tè cña quan hÖ s¶n xuÊt lµm cho nÒn kinh tÕ bÞ gß bã, thiÕu n¨ng ®éng, kh«ng ph¸t triÓn ®îc. Thø ba, phÐp biÖn chøng kh¸ch quan cña lÞch sö cho thÊy, mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi míi ra ®êi thay thÕ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cò kh«ng ph¶i b»ng mét sù phñ ®Þnh m¸y mãc, gi¶n ®¬n mµ kÕ thõa vµ ph¸t huy tÊt c¶ c¸c yÕu tè tÝch cùc cña h×nh th¸i tríc. ThÕ nhng chóng ta ®· xem kinh tÕ x· héi chñ nghÜa nh mét c¸i g× riªng biÖt, t¸ch khái tiÕn tr×nh lÞch sö ®ã. ViÖc xãa bá kinh tÕ thÞ trêng, phñ nhËn kinh tÕ hµng ho¸, véi vµng ¸p dông c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao, sím xo¸ bá chÕ ®é së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt, thiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u triÖt ®Ó trªn toµn x· héi, triÖt tiªu ®éng lùc ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ngêi ®· ®Èy s¶n xuÊt “®i qu¸ xa”, kh«ng phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt dÉn ®Õn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi. Nguyễn văn Minh lớp 80153

34

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Tõ thùc tÕ trªn ta thÊy, mÆc dï chóng ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ trong viÖc vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc nhng vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cha thËt ®óng ®¾n vµ ®ång bé. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa, chóng ta cha t¹o ®îc sù t¸c ®éng biÖn chøng thËt m¹nh mÏ gi÷a c¸c yÕu tè trong lùc lîng s¶n xuÊt, trong quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a c¬ së h¹ tÇng víi kiÕn tróc thîng tÇng, gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §Æc biÖt, chóng ta cßn lóng tóng trong viÖc x©y dùng mét hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña lùc lîng s¶n xuÊt. NhiÒu chñ tr¬ng kinh tÕ-x· héi cßn dõng l¹i kh¸ l©u trong giai ®o¹n kh¶o nghiÖm, dß t×m, cha ®îc cô thÓ ho¸ nhanh chãng vµ triÓn khai kÞp thêi. V× vËy, ®· lµm h¹n chÕ tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ-x· héi, cha t¹o ®îc sù æn ®Þnh, nhÞp nhµng víi tèc ®é cao trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Chóng ta cÇn thÊy râ thùc tr¹ng nµy vµ cÇn tiÕp tôc ®æi míi nhanh h¬n n÷a, nhiÒu h¬n n÷a viÖc nhËn thøc vµ vËn dông phÐp biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Cã nh vËy, chóng ta míi hy väng lµm cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng nhanh chãng thu ®îc kÕt qu¶ tèt ®Ñp.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

35

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

3. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®Ó ®Èy nhanh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ LÞch sö chøng minh r»ng bÊt cø mét níc chËm ph¸t triÓn nµo muèn v¬n lªn thµnh mét níc ph¸t triÓn ®Òu ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh cã tÝnh tÊt yÕu - ®ã lµ c«ng nghiÖp ho¸. §èi víi ViÖt Nam, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng chØ lµ tÊt yÕu ®Ó chóng ta ph¸t triÓn thµnh mét níc c«ng nghiÖp mµ cßn lµ cÇn thiÕt ®Ó rót ng¾n con ®êng ®i tíi chñ nghÜa x· héi, kh¾c phôc, bï ®¾p nh÷ng g× cßn thiÕu hôt do cha tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ con ®êng chung cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m×nh, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë mçi níc b¾t ®Çu tõ nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau vµ víi nh÷ng néi dung, bíc ®i, nhÞp ®é riªng. Dï c¸c níc ®· ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh th× vÉn ph¶i tiÕp tôc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ míi cã thÓ trë thµnh mét níc ph¸t triÓn víi nÒn v¨n minh cao. §èi víi mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu hîp lý, ph¸t triÓn n¨ng ®éng, t¹o lËp c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i vµ n¨ng suÊt lao ®éng ngµy cµng cao. Muèn cã mét nÒn kinh tÕ nh vËy, nhÊt thiÕt chóng ta ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. V× ViÖt Nam tõ ®iÓm xuÊt ph¸t rÊt thÊp vÒ kinh tÕ-x· héi ®i lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa Nguyễn văn Minh lớp 80153

36

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nªn chóng ta cha cã mét nÒn t¶ng kinh tÕ-x· héi v÷ng ch¾c ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña chÕ ®é x· héi míi. Víi ®Æc ®iÓm ®ã, muèn t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, muèn ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, muèn nhanh chãng ®uæi kÞp c¸c níc tiªn tiÕn, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong ®iÒu kiÖn míi cña thêi ®¹i, víi sù giao lu kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta cÇn ph¶i ph¸t huy lîi thÕ cña nh÷ng níc ®i sau trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. T¹i §¹i héi toµn quèc lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· ®Þnh híng cho chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta lµ: “KÕt hîp c¸c bíc ®i tuÇn tù, nh¶y vät, võa ph¸t triÓn theo chiÒu réng võa ph¸t triÓn theo chiÒu s©u, kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tranh thñ ®i nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh”. §ã lµ híng ®i ®óng ®¾n nhÊt ®Ó nhanh chãng t¹o ra sù chuyÓn biÕn c¨n b¶n vÒ kinh tÕ-x· héi cña ®Êt níc. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §ång thêi lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nh»m c¶i biÕn mét x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp, g¾n víi viÖc h×nh thµnh tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt u viÖt cña chÕ ®é míi. Nguyễn văn Minh lớp 80153

37

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

HiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸, an ninh, quèc phßng, v.v...Mét x· héi ®îc gäi lµ hiÖn ®¹i ph¶i lµ mét x· héi cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®¹t tíi tr×nh ®é hiÖn ®¹i c¶ vÒ c«ng nghÖ, c¬ cÊu, chÕ ®é qu¶n lý. Cèt lâi cña hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ lµ t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ g¾n liÒn víi ®æi míi c¨n b¶n vÒ c«ng nghÖ, ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh cã hµm lîng khoa häc vµ c«ng nghÖ cao, x· héi cã nÒn d©n chñ réng r·i, nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn cao, an ninh, quèc phßng v÷ng m¹nh, v.v... §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn thiÕu thèn rÊt nhiÒu mÆt, c¸c c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ng©n s¸ch, ®Çu t ph¸t triÓn, c¸n c©n th¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ...lu«n trong t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng xuÊt ph¸t tõ c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan, thªm vµo ®ã yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín, nh÷ng bÊt cËp trong bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh c¸c cÊp vµ t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc nªn chóng ta kh«ng thÓ gi¶i quyÕt dµn tr¶i tÊt c¶. C¸i thiÕu lín nhÊt trong c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay lµ con ngêi cã tri thøc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, vèn vµ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, vai trß cña nhµ níc, v.v...Thùc hiÖn tèt sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu vµ néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ thùc tÕ cña Nguyễn văn Minh lớp 80153

38

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong viÖc vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®· ®îc ®a ra díi ®©y nh»m gãp phÇn thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc: Thø nhÊt, gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t huy t¸c dông tèt ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Muèn vËy, cÇn ph¶i chñ ®éng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, lµm c¬ së cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, ph¶i tÝch cùc ®æi míi c¸c néi dung cña quan hÖ s¶n xuÊt, x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp, t¹o ph¬ng thøc kÕt hîp tèt nhÊt c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt víi nhau, ph¸t huy cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng yÕu tè, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Thø hai, vËn dông s¸ng t¹o phÐp biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ hai mÆt cèt lâi cña mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Do vËy, muèn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng, chóng ta cßn ph¶i vËn dông s¸ng t¹o phÐp biÖn chøng gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng. §Ó sö dông phÐp biÖn chøng nµy, chóng ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nã trªn ba ph¬ng diÖn sau:

Nguyễn văn Minh lớp 80153

39

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

- X¸c ®Þnh ®óng tr×nh tù cña sù ®æi míi gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. - Ph¸t huy ®óng vai trß cña tõng yÕu tè trong qu¸ tr×nh ®æi míi. - X¸c ®Þnh ®óng néi dung cÇn ®æi míi ®èi víi tõng yÕu tè. Thø ba, ®æi míi viÖc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc hiÖn cã. ViÖc sö dông lao ®éng x· héi ph¶i trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng, t¹o viÖc lµm, sö dông cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng x· héi, chuyÓn biÕn c¬ cÊu lao ®éng x· héi theo híng t¨ng dÇn lao ®éng trong c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n vÒ dÞch vô, gi¶m dÇn lao ®éng trong n«ng nghiÖp. Trong sö dông lao ®éng, tríc hÕt cÇn ph¶i quan t©m ®Õn lîi Ých cña ngêi lao ®éng, cÇn cã chÕ ®é ®·i ngé ngêi lao ®éng mét c¸ch tho¶ ®¸ng. Sù kÝch thÝch vËt chÊt hîp lý, c©n ®èi hµi hoµ gi÷a c¸ nh©n, tËp thÓ vµ nhµ níc ®· trë thµnh nhu cÇu, ®éng lùc kh¸ch quan. Muèn chuyÓn giao c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶, chóng ta cÇn ph¸t huy nh©n tè con ngêi ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn vµ lµm chñ c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn c«ng nghÖ nhËp ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, tiÕn tíi tõng bíc t¹o c«ng nghÖ míi cña m×nh. Thùc tÕ ë ViÖt Nam võa qua, lùc lîng c¸n bé qu¶n lý c«ng nghÖ chñ yÕu ®îc ®µo t¹o t¹i c¸c níc XHCN tríc ®©y vµ viÖc ®µo t¹o l¹i cßn h¹n chÕ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy vÒ c¸n bé, mét mÆt cÇn sö dông tèi ®a ®éi ngò c¸n bé hiÖn cã. MÆt kh¸c, th«ng qua nhiÒu h×nh thøc vÒ khoa häc, c«ng nghÖ víi níc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, t¹o Nguyễn văn Minh lớp 80153

40

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cho c¸c chuyªn gia ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi tiÕp xóc, t×m hiÓu vµ häc hái ®Ó bæ sung, n©ng cao tr×nh ®é kiÕn thøc chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp cña m×nh, häc tËp ®îc nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng bËc nhÊt cña ®Êt níc lµ ®éi ngò trÝ thøc. Do ®ã, chóng ta cÇn quý träng vµ sö dông hîp lý ®éi ngò nµy. Ph¶i nhanh chãng xóc tiÕn viÖc ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé, c«ng nh©n ®Ó phôc vô kÞp thêi cho viÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Thø t, x©y dùng mét chiÕn lîc ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kÕt hîp viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c«ng nghÖ trong níc nh»m t¹o ra mét tiÒm lùc c«ng nghÖ quèc gia thÝch hîp. Thø n¨m, huy ®éng triÖt ®Ó mäi nguån vèn, qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn ®· huy ®éng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Thø s¸u, chó träng x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi; tËp trung søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Thø b¶y, tiÕp tôc thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ®îc xem lµ ®iÒu kiÖn cÇn, cã tÝnh chÊt trung t©m cña t¨ng trëng. V× vËy, nÕu kh«ng t¹o ®îc nh÷ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu cÇn thiÕt th× qu¸ tr×nh t¨ng trëng khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, chóng ta cÇn t¹o ra sù dÞch chuyÓn vÒ c¬ cÊu kinh Nguyễn văn Minh lớp 80153

41

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

tÕ gåm c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¬ cÊu vïng l·nh thæ. Thø t¸m, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Nh vËy, c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n nªu trªn trong qu¸ tr×nh vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi, nÕu chóng ta hiÓu b¶n chÊt vµ biÕt sö dông chóng mét c¸ch hîp lý th× sÏ thóc ®Èy ®îc sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ diÔn ra nhanh h¬n, hiÖu qu¶ h¬n.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

42

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn PhÇn III : KÕt luËn

Qua ph©n tÝch vµ t×m hiÓu ®Ò tµi, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc r»ng triÕt häc M¸c trong ®ã cã häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ra ®êi lµ sù thay ®æi vÒ chÊt so víi c¸c t tëng triÕt häc tríc ®©y cha kÓ ®Õn lÇn ®Çu tiªn cã sù kÕt hîp gi÷a duy vËt vµ biÖn chøng, c¸c sù viÖc ®îc xem xÐt trªn c¬ së kh¸ch quan vµ toµn diÖn. TriÕt häc M¸c ®îc x©y dùng trªn mét nÒn t¶ng lÊy kh¸ch quan toµn diÖn lµm c¬ së v× vËy triÕt häc M¸c trong ®ã cã lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cã gi¸ trÞ kh«ng chØ quan träng trong mét thêi ®iÓm lÞch sö ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh hay phôc vô cho mét giai cÊp nhÊt ®Þnh. Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu khoa häc mµ C.Mac ®· ®Ò ra cho nh©n lo¹i. Lý luËn ®ã ®· chØ ra r»ng x· héi lµ mét hÖ thèng mµ trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¸c quan hÖ s¶n xuÊt t¹o thµnh mét kÕt cÊu kinh tÕ-x· héi nhÊt ®Þnh mµ trªn ®ã dùng lªn mét kiÕn tróc thîng tÇng ph¸p lý vµ chÝnh trÞ còng nh c¸c h×nh th¸i ý thøc x· héi t¬ng øng. Th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi, c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi thay thÕ nhau tõ thÊp ®Õn cao. Tuy nhiªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi võa bÞ chi phèi bëi c¸c quy luËt chung võa bÞ t¸c ®éng bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. X· héi loµi ngêi hiÖn nay cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ chÝnh lµ nhê vµo viÖc vËn dông lý luËn vÒ h×nh th¸i kinh tÕNguyễn văn Minh lớp 80153

43

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

x· héi. Bëi v× lý luËn vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®· chØ ra con ®êng ®i ®Õn chñ nghÜa x· héi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ chÝnh nã ®· ®Ò ra nh÷ng bíc ®i ®óng ®¾n, tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cho c«ng cuéc x©y dùng níc ta ngµy cµng ph¸t triÓn v¬n tíi ®Ønh cao míi. Thùc tÕ níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong bèi c¶nh quèc tÕ cã nh÷ng biÕn ®æi to lín vµ s©u s¾c, chñ nghÜa x· héi ®øng tríc nhiÒu khã kh¨n thë th¸ch. NÕu chóng ta kh«ng kiªn ®Þnh, gi÷ v÷ng quan ®iÓm, lËp trêng th× qu¸ tr×nh tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua t b¶n chñ nghÜa ë níc ta sÏ kh«ng thµnh c«ng. §Æc biÖt lµ nÕu ta kh«ng ¸p dông linh ho¹t vµ cã s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin mµ cô thÓ ë ®©y lµ lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo thùc tiÔn th× ta kh«ng thÓ x©y dùng ®îc x· héi chñ nghÜa - mét x· héi trong ®ã nh©n d©n lao ®éng lµm chñ, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn dùa trªn lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, an ninh quèc phßng b¶o ®¶m, v.v... §èi víi mçi sinh viªn chóng ta cÇn ph¶i nç lùc cè g¾ng v¬n lªn trong häc tËp, nghiªn cøu khoa häc. NhÊt lµ ®èi víi sinh viªn Ng©n Hµng, cµng ph¶i cè g¾ng v¬n lªn h¬n n÷a ®Ó thµnh nh÷ng nhµ kinh tÕ, nhµ qu¶n lý cã n¨ng lùc, gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao bé m¸y qu¶n lý nhµ níc. §ã còng lµ gãp phÇn vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc do §¶ng vµ Nhµ níc ®Ò ra nh»m x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, v¨n minh trong ®ã ngêi d©n ®îc hëng mét cuéc sèng tù do, Êm no, h¹nh phóc. Nguyễn văn Minh lớp 80153

44

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Nh vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vÉn cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ khoa häc vµ tÝnh thêi ®¹i cña nã. Nã thùc sù lµ ph¬ng ph¸p luËn khoa häc ®Ó ph©n tÝch thêi ®¹i hiÖn nay nãi chung vµ c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nãi riªng. Mét lÇn n÷a, qua bµi viÕt nµy, em xin göi lêi c¶m ¬n tr©n träng ®Õn thÊy gi¸o Hoµng Quèc ViÖt ®· híng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt cña m×nh. §©y lµ mét ®Ò tµi liªn quan ®Õn kh«ng Ýt nh÷ng vÊn ®Ò nªn em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. V× vËy em mong cã ®îc nh÷ng nhËn xÐt quý b¸u cña c¸c thÇy, c¸c c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Gi¸o tr×nh TriÕt häc Mac-Lªnin. 2. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ

Nguyễn văn Minh lớp 80153

45

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

3. C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. NXB Sù thËt Hµ Néi, 1991. 4. C.M¸c vµ F.¡ngen tuyÓn tËp. NXB Sù thËt Hµ Néi, 1980. 5. V.I.Lªnin toµn tËp. NXB tiÕn bé Maxc¬va, 1982. 6. C¸c b¸o vµ t¹p chÝ: 2

* T¹p chÝ triÕt häc. Sè 03, 04, 05, 06 n¨m 1999.

3

* T¹p chÝ triÕt häc. Sè 03/1996.

4

* Nghiªn cøu lý luËn. Sè 05/1999.

Ng©n hµng nhµ níc viÖt nam Häc viÖn ng©n hµng

Nguyễn văn Minh lớp 80153

46

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

tiÓu luËn triÕt häc m¸c - lªnin §Òtµi:

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Tïng Anh Líp

: 31D

Khoa : T¹i chøc Ngêi híng dÉn : Lª Träng Khanh.

Hµ néi, th¸ng 4 n¨m 2005 Môc lôc

Lêi giíi thiÖu........................................................... ..........................3 Nguyễn văn Minh lớp 80153

47

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

PhÇN A

Giíi thiÖu ®Ò tµi

I. Kh¸i niÖm vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi......................4 II. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi........................................4 III. Môc ®Ých,ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi........5

PHÇN B

Néi dung I. Häc thuyÕt H×nh th¸i kinh tÕ x· héi..........................5 II. Qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi,con ®êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng X· héi Chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay 11

PHÇN C

KÕt luËn ............................................................. ..........18 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o.........................................20

Nguyễn văn Minh lớp 80153

48

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn Lêi giíi thiÖu

«n ” TriÕt häc M¸c - LªNin ” cã thÓ nãi lµ mét m«n häc rÊt khã ®Ó cã thÓ hiÓu ®îc cÆn kÏ,râ rµng vÒ nã.Do vËy viÖc lµm bµi ” TiÓu luËn TriÕt häc ” còng h¼n kh«ng n»m ngoµi môc ®Ých gióp cho sinh viªn cã thÓ hiÓu s©u,réng h¬n vÒ m«n häc nµy.Muèn vËy mçi ngêi ph¶i tù t×m tßi,tra kh¶o c¸c tµi liÖu,s¸ch b¸o ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc cña m×nh.Vµ v× thÕ bÒ dÇy kiÕn thøc cña mçi ngêi sÏ ®îc t¨ng lªn.VÒ ®Ò tµi ”Lý luËn vÒ H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®èi víi c¸ch m¹ng X· héi Chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay” h¼n rÊt bæ Ých vµ cÇn thiÕt v× tõ xa con ngêi ®· muèn t×m hiÓu vÒ chÝnh m×nh,vÒ thÕ giíi xung quanh mµ vÊn ®Ò ®Æt ra hÕt søc bøc xóc lµ Kinh tÕ - X· héi nã bao trïm lªn tÊt c¶,nã g¾n liÒn víi mçi ngêi mµ ë ®©y h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cña M¸c lµ mét bíc ®ét ph¸,lµ nÒn t¶ng lý luËn cña Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö.ViÖc nghiªn cøu nã nh thÕ nµo ®Ó vËn dông vµo thùc tiÔn níc ta,qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

49

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ lµm ®Ò tµi nµy,mÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nhng ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt.Em mong cã ®îc sù gãp ý cña thÇy ®Ó bµi lµm cã thÓ hoµn thiÖn h¬n.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

50

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

phÇn a

Giíi thiÖu ®Ò tµi

Kh¸i niÖm vÒ H×nh th¸i kinh tÕ X· héi.

I.

×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ mét ph¹m trï cña Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh víi mét kiÓu Quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cho x· héi ®ã phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña Lùc lîng s¶n xuÊt vµ víi mét KiÕn tróc thîng tÇng phï hîp ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ Êy. Ngoµi nh÷ng mèi quan hÖ c¬ b¶n trªn ®©y H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cßn cã nh÷ng quan hÖ vÒ d©n téc,giai ®o¹n lÞch sö vµ c¸c quan hÖ kh¸c.C¸c quan hÖ trªn ®©y tuy cã vai trß ®éc lËp nhÊt ®Þnh nhng còng bÞ chi phèi bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt kinh tÕ cô thÓ vµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n kh¸c cña x· héi.

II.

TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

51

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Häc thuyÕt cña m¸c vÒ H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi ra ®êi lµ mét cuéc c¸ch m¹nh trong toµn bé quan niÖm vÒ lÞch sö x· héi,lµ c¬ së ph¬ng ph¸p luËn cña sù ph¸t triÓn khoa häc vÒ qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn x· héi.Nhê cã lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nµy lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö M¸c ®· chØ râ ®îc b¶n chÊt cña tõng chÕ ®é x· héi.Nh vËy,lý luËn h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi gióp chóng ta nghiªn cøu mét c¸ch ®óng ®¾n vµ khoa häc vÒ sù vËn hµnh cña x· héi trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. Do ®Æc ®iÓm vÒ lÞch sö vÒ nh÷ng quan hÖ vµ thêi gian,kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ph¶i tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi theo mét s¬ ®å chung.LÞch sö cho thÊy cã nh÷ng níc ®· bá qua mét h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nµo ®ã trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh.VËn dông ®iÒu nµy vµo hoµn c¶nh cô thÓ ë níc ta hiÖn nay chóng ta cã c¬ së khoa häc ®Ó chøng minh r»ng con ®êng qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x· héi bá qua T b¶n chñ nghÜa ë níc ta - c¶ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay - vÉn lµ tÊt yÕu vµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

52

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Nh vËy,viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi víi viÖc nhËn thøc tÝnh tÊt yÕu con ®êng tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa ë níc ta III. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi.

1. Môc ®Ých

Nghiªn cøu ®Ò tµi Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi víi viÖc nhËn thøc tÝnh tÊt yÕu con ®êng tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa ë níc ta gióp chóng ta thªm phÇn hiÓu râ vÒ h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cña M¸c vµ ¸p dông lý luËn nµy vµo thùc tiÔn ë níc ta hiÖn nay.

2. ý nghÜa

ViÖc n¾m v÷ng b¶n chÊt khoa häc cña lý luËn vÒ h×nh th¸i Kinh tÕ X· héi sÏ thÓ hiÖn ®îc chÝnh x¸c nh÷ng vÊn ®Ò cßn yÕu nhÊt cña ®êi sèng Kinh tÕ X· héi.Mµ muèn thùc hiÖn tèt mét ®iÒu g× th× ph¶i hiÓu ®îc b¶n chÊt cña nã,do vËy ®èi víi c¸ch m¹ng Chñ nghÜa X· héi mµ ë ®©y ta nãi ®Õn lµ Nguyễn văn Minh lớp 80153

53

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi bá qua chÕ ®é T b¶n th× viÖc nghiªn cøu kÜ vÒ H×nh th¸i Kinh tÕ X· héi ®Ó ¸p dông nã thËt linh ®éng vµo thùc tiÔn ë níc ta lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt.

phÇn b

néi dung

I.

Häc thuyÕt vÒ H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi.NÒn t¶ng lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö.

1. Nh÷ng c¬ së xuÊt ph¸t ®Ó ph©n tÝch ®êi sèng x· héi

hi x©y dùng quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö M¸c vµ F.¡ngen ®· xuÊt ph¸t tõ nh÷ng tiªu ®Ò sau ®©y : ” Tiªn ®Ì ®Çu tiªn cña toµn bé lÞch sö nh©n lo¹i th× dÜ nhiªn lµ sù tån t¹i cña nh÷ng c¸ nh©n,con ngêi sèng ”. X· héi díi bÊt k× mét h×nh thøc nµo còng lµ sù liªn hÖ vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ngêi víi ngêi.Ngay tõ khi míi ra ®êi,con ngêi ®· Nguyễn văn Minh lớp 80153

54

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cã nhu cÇu t×m hiÓu vÒ chÝnh m×nh vµ vÒ ThÕ giíi xung quanh.C¸c nhµ t tëng ®· tõng tiÕp cËn vÊn ®Ò con ngêi díi nhiÒu h×nh thøc,nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau vµ cã nhiÒu ®ãng gãp quý b¸u : Ph¸t hiÖn ra nhiÒu thuéc tÝnh,phÈm chÊt,n¨ng lùc phong phó,k× diÖu cña con ngêi vÒ mäi mÆt sinh häc,x· héi còng nh t©m lý,ý thøc.Trªn c¬ së ®ã,hä cã ®Ò xuÊt nh÷ng con ®êng,biÖn ph¸p híng con ngêi ®Õn cuéc sèng tèt ®Ñp.Nhng do nh÷ng h¹n chÕ lÞch sö,nªn nh÷ng nhµ t tëng tríc ®©y cha cã c¸i nh×n ®Çy ®ñ vÒ tån t¹i cña con ngêi còng nh vÒ lÞch sö x· héi loµi ngêi,do vËy,hä ®· m¾c mét sai lÇm lín.§Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy triÕt häc M¸c ®· cã nh÷ng ph¸t hiÖn míi,nh÷ng ®ãng gãp míi.LÇn ®Çu tiªn M¸c v¹ch ra ph¬ng thøc tån t¹i cña con ngêi,xuÊt ph¸t tõ cuéc sèng cña con ngêi hiÖn thùc.M¸c ®a ra mét trong nh÷ng luËn ®iÓm ®îc coi lµ quan träng nhÊt trong quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö cña «ng : ”Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã,b¶n chÊt cña con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi ”.Theo C.M¸c con ngêi tån t¹i trong x· héi víi t c¸ch lµ s¶n phÈm cña x· héi,h¬n n÷a con ngêi kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cña x· héi nãi chung

Nguyễn văn Minh lớp 80153

55

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

mµ bao giê còng lµ s¶n phÈm cña mét h×nh th¸i x· héi nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c,M¸c nhËn thÊy ph¬ng thøc tån t¹i cña con ngêi chÝnh lµ ho¹t ®éng cña hä.C¸c quy ®Þnh hµnh vi lÞch sö ®Çu tiªn vµ còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy ccon ngêi ho¹t ®éng trong suèt lÞch sö cña m×nh lµ nhu cÇu vµ lîi Ých.F.¡ngen ®· viÕt : ”... ®· ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ngêi nghÜa lµ t×m ra sù thùc ®¬n gi¶n... lµ tríc hÕt con ngêi cÇn ph¶i ¨n mÆc,ë uèng tríc khi cã thÓ lo ®Õn chuyÖn lµm chÝnh trÞ,khoa häc,nghÖ thuËt,t«n gi¸o... ”.Nh vËy,nhu cÇu tån t¹i cña con ngêi h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã nhiÒu

thang

bËc

mµ

tríc

®ã

lµ

nhu

cÇu

sèng

( ¨n,uèng,mÆc,ë... ) sau ®ã míi ®Õn nhu cÇu kh¸c nh giao tiÕp vµ tham gia vµo c¸c sinh ho¹t céng ®ång,nhu cÇu ph¸t triÓn t©m hån vµ trÝ tuÖ,... V× vËy mµ ho¹t ®éng lÞch sö ®Çu tiªn cña con ngêilµ s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu cÇn thiÕt ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña m×nh.Víi quan niÖm ®ã C.M¸c ®· ®i dÕn kÕt luËn r»ng : Ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ c¸i quyÕt ®Þnh toµn bé ®êi sèng x· héi vµ nhng mÆt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng x· héi thÓ hiÖn ra víi t c¸ch lµ nh÷ng h×nh Nguyễn văn Minh lớp 80153

56

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

thøc kh¸c cña s¶n xuÊt vËt chÊt.S¶n xuÊt vËt chÊt chÝnh lµ yÕu tè nÒn t¶ng v× nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho x· héi tån t¹i,lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña x· héi,chi phèi nh÷ng yÕu tè kh¸c trong cÊu tróc x· héi,lµ c¬ së cña lÞch sö loµi ngêi,t¹o ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t,mµ nh÷ng t liÖu sinh ho¹t nµy®¸p øng nhu cÇu sèng cña con ngêi,t¹o ra nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt mµ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nµy t¹o ra nh÷ng thêi ®¹i lÞch sö cña loµi ngêi.Còng nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt th× con ngêi tù t¹o ra vµ hoµn thiÖn chÝnh b¶n th©n m×nh. Nh vËy,s¶n xuÊt vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt k× mét x· héi nµo.Tuy nhiªn s¶n xuÊt chØ lµ yÕu tè nÒn t¶ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt.Trªn c¬ së vËt chÊt vµ s¶n xuÊt vËt chÊt hay trªn c¬ së tån t¹i x· héi th× con ngêi ®· s¶n sinh ra ý thøc mµ ®Æc trng lµ hÖ t tëng ®¹o ®øc,t«n gi¸o.C¸c nhµ s¸ng lËp ra chñ nghÜa duy vËt lÞch sö ®· ®Æt ra vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a tån t¹i x· héi vµ ý thøc x· héi nµy.C.M¸c x¸c lËp nguyªn lý cã tÝnh chÊt ph¬ng ph¸p luËn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ : ”

Nguyễn văn Minh lớp 80153

57

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

kh«ng ph¶i ý thøc con ngêi quyÕt ®Þnh tån t¹i cña hä,tr¸i l¹i,chÝnh sù tån t¹i x· héi cña hä quyÕt ®Þnh ý thøc cña hä ”. X· héi lµ bé phËn ®Æc thï cña thÕ giíi vËt chÊt,vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo quy luËt kh¸ch quan.Quy luËt x· héi lµ nh÷ng mèi liªn hÖ b¶n chÊt,tÊt yÕu,l¾p ®i l¾p l¹i cña c¸c qu¸ tr×nh,hiÖn tîng cña ®êi sèng x· héi,®Æc trng cho khuynh híng c¬ b¶n ph¸t triÓn cña x· héi tõ thÊp ®Õn cao.

2. H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi

a)

H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ mét ph¹m trï cña Chñ nghÜa

duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cho x· héi ®ã,phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ Êy. H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi ®Æt nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn khoa häc ®Ó nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt cña x· héi.Ch¼ng nh÷ng nã ®· ®a ra b¶n chÊt c¶u mét x· héi cô thÓ,ph©n biÖt chÕ ®ä x· héi nµy víi chÕ ®é x· héi kh¸c,mµ cßn thÊy ®îc tÝnh lÆp l¹i,tÝnh liªn tôc cña mèi quan hÖ gi÷a Nguyễn văn Minh lớp 80153

58

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë nh÷ng x· héi kh¸c nhau.Nãi c¸ch kh¸c,ph¹m trï H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cho phÐp nghiªn cøu x· héi c¶ vÒ mÆt lo¹i h×nh vµ vÒ mÆt lÞch sö.Xem xÐt ®êi sèng x· héi ë mét giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh,coi nh mét cÊu tróc thèng nhÊt t¬ng ®èi æn ®Þnh ®ang vËn ®éng trong khu«n khæ cña chÝnh h×nh th¸i Êy.

b) KÕt cÊu vµ chøc n¨ng cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh H×nh th¸i

Kinh tÕ - X· héi.

X· héi kh«ng ph¶i lµ tæng sè nh÷ng hiÖn tîng,sù kiÖn rêi r¹c,nh÷ng c¸i nh×n riªng lÎ,x· héi lµ mét chØnh thÓ toµn diÖn cã c¬ cÊu phøc t¹p.Trong ®ã cã nh÷ng mÆt c¬ b¶n nhÊt lµ Lùc lîng s¶n xuÊt,Quan hÖ s¶n xuÊt vµ KiÕn tróc thîng tÇng.Mçi mÆt ®ã cã vai trß nhÊt ®Þnh vµ t¸c ®éng lªn nh÷ng mÆt kh¸c t¹o nªn sù vËn ®éng cña c¬ thÓ x· héi.ChÝnh tÝnh toµn vÑn ®ã ®îc ph¶n ¸nh b»ng kh¸i niÖm H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi.

ϕ Lùc lîng s¶n xuÊt. Nguyễn văn Minh lớp 80153

59

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Lùc lîng s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt,kü thuËt mµ mçi H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi.Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi xÐt ®Õn cïng lµ do Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn qua c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi.Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm : ⇓ Ngêi lao ®éng víi nh÷ngkinh nghiÖm s¶n xuÊt,thãi quen lao ®éng,biÕt sö dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. ⇓ T liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra bao gåm T liÖu lao ®éng vµ §èi tîng lao ®éng.§èi tîng lao ®éng lµ bé phËn cña giíi tù nhiªn ®îc ®a vµo trong s¶n xuÊt nh lµ ®Êt canh t¸c,níc...ngoµi ra,cßn cã ®èi tîng kh«ng cã s½n trong tù nhiªn mµ con ngêi s¸ng t¹o ra.T liÖu lao ®éng lµ nh÷ng vËt thÓ mµ con ngêi dïng ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng nh»m t¹o ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t nh»m phôc vô cho nhu cÇu cña con ngêi.T liÖu lao ®éng chØ trë thµnh lùc lîng tÝch cùc c¶i biÕn ®èi tîng lao ®éng khi chóng kÕt hîp v¬Ý lao ®éng sèng.ChÝnh con ngêi víi trÝ tuÖ Nguyễn văn Minh lớp 80153

60

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

vµ kinh nghiÖm cña

m×nh ®· chÕ t¹o ra t liÖu lao

®éng vµ sö dông nã ®Ó thùc hiÖn s¶n xuÊt.T liÖu lao ®éng dï cã ý nghÜa lín lao ®Õn ®©u nhng nÕu t¸ch khái ngêi lao ®éng th× còng kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông,kh«ng thÓ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi.LªNin viÕt : ” Lùc lîng s¶n xuÊt hÊp dÉn cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n,lµ ngêi lao ®éng ”. Gi÷a c¸c yÕu tè cña Lùc lîng s¶n xuÊt cã sù t¸c ®éng biÖn chøng.Sù t¸c ®éng cña t liªu lao ®éng phô thuéc vµo trÝ th«ng minh,sù hiÓu biÕt,kinh nghiÖm cña con ngêi.§ång thêi b¶n th©n nh÷ng phÈm chÊt cña con ngêi,nh÷ng kinh nghiÖm vµ thãi quen cña hä ®Òu phô thuéc vµo T liÖu s¶n xuÊt hiÖn cã,phô thuéc vµo chç hä sö dông nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo.

ϕ Quan hÖ s¶n xuÊt .

Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n ban ®Çu vµ quyÕt ®Þnh mäi quan hÖ x· héi kh¸c,kh«ng cã nh÷ng mèi quan hÖ ®ã th× kh«ng thµnh x· héi vµ kh«ng cã quy luËt x· héi.Mçi h×nh th¸i Kinh tÕ Nguyễn văn Minh lớp 80153

61

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

- X· héi l¹i cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt cña nã t¬ng øng víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt.Quan hÖ s¶n xuÊt ®ã lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan ®Ó nhËn biÕt x· héi cô thÓ nµy víi x· héi cô thÓ kh¸c ®ång thêi tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng mÆt sau ®©y : ⇓ Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. ⇓ Quan hÖ tæ chøc qu¶n lý. ⇓ quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng. Ba mÆt nãi trªn co quan hÖ h÷u c¬ víi nhau,trong ®ã Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ kh¸c.B¶n chÊt cña bÊt kú mèi quan hÖ s¶n xuÊt nµo còng phô thuéc vµo vÊn ®Ò nh÷ng T liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong x· héi ®îc gi¶i quyÕt nh thÕ nµo. Cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n vÒ T liÖu s¶n xuÊt : Së h÷u t nh©n vµ Së h÷u vµ së h÷u x· héi.Nh÷ng h×nh thøc së h÷u ®ã lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ thùc hiÖn gi÷a ngêi víi ngêi trong x· héi.

ϕ KiÕn tróc thîng tÇng. Nguyễn văn Minh lớp 80153

62

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

KiÕn tróc thîng tÇn lµ toµn bé nh÷ng t tëng x· héi,nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña thîng tÇn h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ t©ngf nhÊt ®Þnh. Mçi yÕu tè cña KiÕn tróc thîng tÇng cã ®Æc thï riªng,cã quy luËt riªng nhng kh«ng tån t¹i t¸ch rêi nhau mµ liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau vµ ®Òu n¶y sinh trªn c¬ së h¹ tÇng,ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng.Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña KiÕn tróc thîng tÇng ®Òu liªn hÖ nh nhau trªn c¬ së h¹ tÇng cña nã.Tr¸i l¹i,mçi bé phËn nh mét tæ chøc chÝnh trÞ,ph¸p luËt cã liªn hÖ trùc tiÕp víi c¬ së h¹ tÇng con c¸c yÕu tè kh¸c nh TriÕt häc,nghÖ thuËt,t«n gi¸o... th× ë xa c¬ së h¹ tÇng vµ chØ liªn hÖ gi¸n tiÕp víi nã. C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nhÊt ®Þnh.C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm nh÷ng Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ,Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d cña x· héi tríc lµ mÇm mèng cña x· héi sau.Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng,tÝnh chÊt giai cÊp cña C¬ së h¹ tÇng lµ do kiÓu Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh.TÝnh chÊt ®èi kh¸ng

Nguyễn văn Minh lớp 80153

63

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

giai cÊp vµ sù xung ®ét giai cÊp b¾t nguån ngay tõ trong c¬ së h¹ tÇng. Trong x· héi cã dèi kh¸ng giai cÊp,c¬ së h¹ tÇng tån t¹i nh÷ng quan hÖ ®èi kh¸ng th× KiÕn tróc thîng tÇng còng mang tÝnh ®èi kh¸ng ph¶n ¸nh tÝnh ®èi kh¸ng cña C¬ së h¹ tÇng,biÓu hiÖn ë sù xung ®ét,quan hÖ t tëng vµ ë ®Êu tranh t tëng cña c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng.Bé phËn cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt cña KiÕn tróc thîng tÇng x· héi cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt lµ nhµ níc,c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ tiªu biÓu cho chÕ ®é x· héi vÒ mÆt chÝnh trÞ ph¸p lý.ChÝnh nhê cã nhµ níc mµ t tëng cña giai cÊp thèng trÞ míi thèng trÞ ®îc toµn bé ®êi sèng cña x· héi.Giai cÊp thèng trÞ nµo thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ vµ n¾m gi÷ chÝnh quyÒn nhµ níc th× hÖ t tëng cung nh÷ng thÓ chÕ cña giai cÊp Êy còng gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ.Nã quy ®Þnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn xu híng cña toµn bé ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi vµ quyÕt ®Þnh c¶ tÝnh chÊt ®Æc trng c¬ b¶n cña toµn bé KiÕn tróc thîng tÇng x· héi.

Ph¹m trï H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ m« h×nh lý luËn vÒ x· héi vµ nh mäi m« h×nh,nã kh«ng bao qu¸t tÊt c¶ tÝnh ®a

Nguyễn văn Minh lớp 80153

64

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

d¹ng cña c¸c hiªnh tîng ®êi sèng x· héi.V× vËy,hiÖn thùc x· héi vµ s¬ ®å lý thuyÕt vÇ x· héi kh«ng ®ång nhÊt víi nhau.Trong thùc tÕ c¸c sù kiÖn lÞch sö mang

tÝnh chÊt

kh«ng lÆp l¹i,hÕt søc phong phó,c¸c yÕu tè tinh thÇn vµ vËt chÊt,kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thêng xuyªn t¸c ®éng qua l¹i,x©m ph¹m,chuyÓn ho¸ lÉn nhau.H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi chØ ph¶n ¸nh mÆt b¶n chÊt nh÷ng mèi liªn hÖ bªn trong,tÊt yÕu,lÆp l¹i cña c¸c hiÖn tîng Êy;Tõ tÝnh ®a d¹ng cô thÓ,lÞch sö bá qua nhòng chi tiÕt c¸ biÖt,dùng l¹i cÊu tróc æn ®Þnh vµ l«gic ph¸t triÓn cña qóa tr×nh lÞch sö. BÊt k× trong giíi tù nhiªn hay trong x· héi ®Òu kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã hiÖn tîng ” thuÇn tuý ”.§ã chÝnh lµ ®iÒu mµ phÐp biÖn chøng cña C.M¸c ®· nªu lªn. H×nh th¸i Kinh tÕ - X· h«Þi ®em l¹i nh÷ng nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn xuÊt ph¸t ®Ó nghiªn cøu x· h«Þ,lo¹i bá ®i c¸i bÒ ngoµi,c¸i ngÉu nhiªn,kh«ng ®i vµo c¸i chi tiÕt,vît qua khái tri thøc kinh nghiÖm hoÆc x· héi häc m« t¶,®i s©u v¹ch ra c¸i b¶n chÊt æn ®Þnh tõ c¸i phong phó cña hiÖn tîng,v¹ch ra cai l«gic bªn trong cña tÝnh nhiÒu vÎ cña lÞch sö.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

65

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi.

LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi ®· tr¶i qua nhiÒu qu¸ tr×nh nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao.T¬ng øng víi mçi giai ®o¹n lµ mét h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi.Sù vËn ®éng thay thÕ nèi tiÕp nhau cña c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi trong lÞch sö ®Òu do t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan.§ã lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña x· héi.C.M¸c viÕt : ” T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn ”.Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö tù nhiªn cña x· héi cã nguån gèc s©u xa ë sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt..ChÝnh tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶ xuÊt ®· quy ®Þnh m mét c¸ch kh¸ch quan cña Quan hÖ s¶n xuÊt,vµ nh vËy quyÕt ®Þnh qóa tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nh mét qu¸ tr×nh t nhiªn.Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng,ph¸t triÓn cña c¸c H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi th× quy luËt vÒ sù phï hîp vÒ Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh.Mét mÆt cña nh÷ng Ph¬ng thøc s¶n xuÊt,Lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa

Nguyễn văn Minh lớp 80153

66

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

trong sù ph¸t triÓn,tiÕn lªn cña x· héi,quy ®Þnh khuynh híng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. MÆt kh¸c cña Ph¬ng thøc s¶n xuÊt biÓu hiÖn tÝnh gi¸n ®o¹n trong s¶n xuÊt ph¸t triÓn cña lich sö.Nh÷ng Quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi ®· ®îc xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng nh÷ng kiÓu Quan hÖ s¶n xuÊt míi cao h¬n vµ dÉn ®Õn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi míi cao h¬n giai ®o¹n ®Çu.Nh vËy,sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña H×nh th¸i Kinh tÕ ®îc gi¶i thÝch tríc hÕt b»ng sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt.Trong qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi,h×nh th¸i míi kh«ng xo¸ bá mäi yÕu tè cña h×nh th¸i cò mµ trong khi ph¸ vì cÊu tróc cña hÖ thèng cò l¹i b¶o tån vµ kÕ thõa vµ ®æi míi nh÷ng yÕu tè cña nã võa ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc,võa t¹o ra bíc ph¸t triÓn.Do ®ã t¹o ra t×nh tr¹ng chång chÊt ®an xen nh÷ng yÕu tè cña H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi kh¸c,cña nhiÒu thêi kú lÞch sö kh¸c.LªNin ®· chØ râ : ”Trªn thÕ giíi kh«ng cã vµ còng kh«ng thÓ cã thø Chñ nghÜa T b¶n nµo lµ thuÇn tuý c¶ v× Chñ nghÜa T b¶n lu«n lu«n cã lÉn nh÷ng yÕu tè phong kiÕn,tiÓu thÞ d©n vµ c¶ nh÷ng c¸i kh¸c n÷a ”.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

67

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Tuy nhiªn,v¹ch ra con ®¬ng tæng qu¸t cña sù ph¸t triÓn lÞch sö ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ®· gi¶i thÝch ®ù¬c râ rµng sù ph¸t triÓn x· héi trong mäi thêi ®iÓm lÞch sö ë mçi níc cña qu¸ tr×nh lÞch sö cô thÓ v« cïng phong phó cã hµng lo¹t nh÷ng yÕu tè lµm cho tiÕn tr×nh chung trong sù ph¸t triÓn trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi cã nh÷ng biÓu hiÖn ®a d¹ng phong phó ë nh÷ng níc ,d©n téc kh¸c nhau.Kh«ng thÓ xem xÐt qu¸ tr×nh lÞch sö nh mét con ®êng th¼ng,nh©n tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö xÐt ®Õn cïng lµ nÒn s¶n xuÊt ®êi sèng hiÖn thùc.Nh÷ng nh©n tè kinh tÕ khonng ph¶i lµ nh©n tè duy nhÊt quyÕt ®×nh mµ nh÷ng nh©n tè kh¸c cña KiÕn tróc thîng t©ng ®Õu cã ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh lÞch sö.V× vËy ®Ó hiÓu ®îc lÞch sö th× cÇn thiÕt ph¶i tÝnh ®Õn c¸c nh©n tè c¬ b¶n cã tham gia trong sù t¸c ®éng lÉn nhau cña chóng. TiÕn tr×nh lÞch sö cña mét d©n téc cña mét quèc gia cô thÓ thêng xuyªn bÞ yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi kh¸c chi phèi nh hoµn c¶nh ®Þa lý,truyÒn thèng v¨n ho¸,t©m lý d©n téc,quan hÖ giao lu víi c¸c d©n téc kh¸c.TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã ®Òu cã thÓ gãp phÇn k×m h·m hoÆc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn Nguyễn văn Minh lớp 80153

68

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

cña mét d©n téc nhÊt ®Þnh.TÝnh träng chiÕn tranh hay hoµ b×nh cña mét d©n téc còng cã thÓ lµm gi¸n ®o¹n,ph¸ vì tiÕn tr×nh ph¸t triÓn tù nhiªn hoÆc t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cña lÞch sö mét d©n téc.

II.

Qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi - Con ®êng ph¸t triÓn

tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng X· héi Chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay.

1.

H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cña M¸c trong cuéc c¸ch m¹ng

X· héi Chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay. Níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi kh«ng qua giai ®o¹n ph¸t triÓn T b¶n Chñ nghÜa kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ së h÷u c¸ thÓ,t nh©n,chØ cßn l¹i chÕ ®é c«ng h÷u vµ tËp thÓ,tr¸i l¹i,tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ së h÷u t nh©n gãp phÇn vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× chÊp nhËn nã nh mét bé phËn tù nhiªn cña qu¸ tr×nh kinh tÕ x©y dùng Chñ nghÜa X· héi,khuyÕn khÝch mäi h×nh thøc kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao cuéc sèng cña nh©n d©n.Trong sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh Quan hÖ s¶n xuÊt,quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi cã vai Nguyễn văn Minh lớp 80153

69

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

trß quan träng.Nh÷ng quan hÖ nµy cã thÓ gãp phÇn cñng cè Quan hÖ s¶n xuÊt ,còng cã thÓ lµm biÕn d¹ng Quan hÖ së h÷u.Trong c¶i t¹o X· héi Chñ nghÜa nh÷ng n¨m qua do kh«ng h¹n chÕ ®Çy ®ñ vÊn ®Ò nµy chóng ta ®· m¾c ph¶i khuyÕt ®iÓm lµ tuyÖt ®èi ho¸ quan hÖ së h÷u,coi nhÑ c¸c quan hÖ kh¸c dÉn ®Õn viÖc c¶i t¹o Quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ®ång bé nªn quan hÖ s¶n xuÊt ” míi ” chØ lµ h×nh thøc. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh lÊy Chñ nghÜa Mac - LªNin lµ kim chØ nam cho hµnh ®éng vµ nªu cao t tëng Hå ChÝ Minh.Néi dung cèt lâi cña Chñ nghÜa Mac- LªNin lµ ë t tëng gi¶i phãng con ngêi khái chÕ ®é lµm thuª,khái chÕ ®é t h÷u dùa trªn c¬ së ngêi bãc lét ngêi.V× vËy,trong sù nghiÖp x©y dùng Chñ nghÜa X· héi cña nh©n d©n ta ®¬ng nhiªn lÊy Chñ nghÜa Mac - LªNin lµ kim chØ nam cho hµnh ®éng.T tëng Hå ChÝ Minh lµ sù vËn dông s¸ng t¹o Chñ nghÜa Mac - LªNin vµo hoµn c¶nh níc ta mµ cèt lâi lµ sù kÕt hîp Chñ nghÜa Mac LªNin víi phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc cña nh©n d©n ta.T tëng ®ã ®· trë thµnh mét di s¶n tinh thÇn quý b¸u cña §¶ng,cña nh©n d©n ta.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

70

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ X· héi Chñ nghÜa,b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n do ®éi tiªn phong cña nã lµ §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o cho nh©n d©n lµ ngêi chñ thùc sù cña x· héi.toµn bé quyÒn lùc x· héi thuéc vÒ nh©n d©n,thùc hiÖn nÒn d©n chñ X· héi Chñ nghÜa,®m¶ b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o tÝch cùc,chñ ®éng cña mäi c¸c nh©n,mäi tÇng líp x· héi trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸,phôc vô ngµy cµng tèt h¬n cuéc sèng cña nh©n d©n. C¸c tæ chøc,bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi kh«ng tån t¹i nh mét ôc ®Ých tù th©n mµ v× phôc vô con ngêi thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lùc cña nh©n d©n lao ®éng.

1. NhËn thøc vÒ Chñ nghÜa X· héi vµ thêi kú qu¸ ®é. a) NhËn thøc vÒ Chñ nghÜa X· héi

” Chñ nghÜa céng s¶n kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i cÇn ph¶i s¸ng t¹o ra,kh«ng ph¶i lµ mét ý tëng mµ hiÖn thùc ph¶i khu«n theo.Chóng ta gäi Chñ nghÜa Céng s¶n lµ mét phong trµo hiÖn thùc,nã xo¸ bá tr¹ng th¸i hiÖn nay,nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo Êy lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng tiÒn ®Ò hiÖn ®ang Nguyễn văn Minh lớp 80153

71

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

tån t¹i. ”Dùa vµo sù ph¸t triÓn nh÷ng m©u thuÉn cña x· héi T s¶n trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn cña nã,dùa vµo triÓn väng cña phong trµo c«ng nh©n,C.M¸c vµ F.¡ngen ®· ®a ra dù ®o¸n vÒ sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi trong t¬ng lai tÊt yÕu ph¶i tiÕn ®Õn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi Céng s¶n Chñ nghÜa mµ Chñ nghÜa X· h«i lµ giai ®o¹n ®Çu cña h×nh th¸i Êy. LªNin còng chØ râ : ” Chóng ta kh«ng hÒ coi lý luËn cña M¸c nh lµ mét c¸i g× ®ã xong xu«i h¼n vµ bÊt kh¶ x©m ph¹m,tr¸i l¹i,chóng ta tin r»ng lý luËn ®ã chØ ®Æt nÒn mãng cho m«n khoa häc mµ nh÷ng ngêi X· héi Chñ ngh·i ph¶i ph¸t triÓn h¬n n÷a vÒ mäi mÆt nÕu hä kh«ng muèn trë thµnh l¹c hËu víi cuéc sèng.”.Còng nh c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi kh¸c,H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi Céng s¶n Chñ ngh·i tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao,trong ®ã cã hai giai ®o¹n c¬ b¶n : Chñ nghÜa X· héi vµ Chñ nghÜa Céng s¶n.§ã lµ hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau trong cïng mét H×nh th¸i Kinh tÕ X· héi; Sù kjh¸c nhau c¬ b¶n cña hai giai ®o¹n nãi trªn lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn Kinh tÕ - X· héi vµ tríc hÕt lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt.C.M¸c coi hai giai ®o¹n ®ã lµ Nguyễn văn Minh lớp 80153

72

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

nh÷ng nÊc thang trëng thµnh vÒ Kinh tÕ cña H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi Céng s¶n chñ nghÜa. §Æc trng cña Chñ nghÜa X· héi lµ mét chÕ ®é x· héi ®îc x©y dùng trªn c¬ së tõng bíc thiÕt lËp chÕ ®é së h÷u X· héi Chñ nghÜa vÒ T liÖu s¶n xuÊt bao gåm së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ.ChÕ ®é së h÷u nµy thêng xuyªn ®îc cñng cè,hoµn thiÖn b¶o ®¶m lu«n lu«n thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt. -

Ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt x· héi víi tèc ®é cao ngµy

cµng hiÖn ®¹i nh»m t¹o ra ngµy cµng nhiÒu cña c¶i cho x· héi,b¶o ®¶m tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cho nh©n d©n,kh«ng ngõng n©ng cao phóc lîi x· héi cho toµn d©n. -

B¶o ®¶m cho mäi ngêi cã quyÒn b×nh ®¼ng trong

lao ®éng,s¸ng t¹o vµ ®îc hëng thï lao theo nguyªn t¾c : ” Lµm theo n¨ng lùc,hëng theo lao ®éng ”. ⇓

Khèi liªn minh c«ng - n«ng - tri thøc ngµy cµng ®îc cñng cè,t¨ng

cêng,quyÒn b×nh ®¼ng nam - n÷ ®îc

thùc hiÖn,nh÷ng ngêi giµ ®îc x· héi quan t©m ch¨m sãc,t¬ng lai cña tuæi trÎ ®îc b¶o ®¶m. Nguyễn văn Minh lớp 80153

73

Tiểu luận triết ⇓

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Nhµ níc X· héi Chñ nghÜa ngµy cµng ®îc cñng cè hoµn thiÖn,nÒn d©n chñ X· héi Chñ nghÜa ngµy cµng ®îc ph¸t huy.

⇓

B¶o ®¶m sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi lµm cho mäi ngêi ngµy cµng ®îc ph¸t huy ®Çy ®ñ tÝnh tÝch cùc cña m×nh trong c«ng cuéc x©y dùng x· héi míi,lèi sèng míi.

⇓

HÖ t tëng Mac - LªNin gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o trong ®êi s«ng tinh thÇn trong toµn x· héi,®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn trong x· héi ngµy cµng phong phó lµnh m¹nh.

⇓

Cã quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c víi nh©n d©n c¸c níc,kiªn quyÕt ñng hé nh©n d©n c¸c níc trong cuéc ®Êu tranh v× hoµ b×nh,®éc lËp d©n téc,d©n chñ vµ Chñ nghÜa X· héi.

Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nãi trªn ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña Chñ nghÜa X· héi.MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p,chÕ ®é X· héi Chñ nghÜa ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ khiÕn Chñ nghÜa X· héi t¹m thêi l©m vµo tho¸i trµo nhng b¶n chÊt thêi ®¹i kh«ng hÒ

Nguyễn văn Minh lớp 80153

74

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

thay ®æi.Loµi ngêi vèn ë trong qu¸ tr×nh qu¸ ®é t Chñ nghÜa T b¶n lªn Chñ nghÜa X· héi më ®Çu b»ng cuéc c¸ch m¹ng th¸ng 10 Nga vÜ ®¹i.Con ®êng mµ nh©n lo¹i ®ang ®i chÝnh lµ con ®êng th¾ng lîi cña hoµ b×nh,®éc lËp d©n téc,d©n chñ vµ Chñ nghÜa X· héi. LÞch sö ®· chøng minh,kh«ng ph¶i bÊt k× níc nµo còng ph¶i tuÇn tù tr¶i qua c¸c h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi ®· tõng cã trong lÞch sö.ViÖc bá qua mét H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi nµo ®ã do nh÷ng yÕu tè bªn trong quyÕt ®Þnh ,xong ®ång thêi cßn tuú thuéc ë sù t¸c ®éng cña tõng nh©n tè bªn ngoµi.ë níc ta còng ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cho phÐp chóng ta lùa chän con ®êng X· héi Chñ nghÜa,kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i ®Ó qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi, nhanh chãng tho¸t khái nghÌo nµn,l¹c hËu lµm cho ®Êt níc ngµy cµng phån vinh.

b) VÒ thêi kú qu¸ ®é.

§Æc ®iÓm næi bËt cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña níc ta lµ nh÷ng nh©n tè cña x· héi míi vµ t©n tiÕn cña x· héi cò ®an xen lÉn nhau vµ ®Êu tranh víi nhau trªn mäi lÜnh Nguyễn văn Minh lớp 80153

75

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

vùc cña ®êi sèng chÝnh trÞ,v¨n ho¸,x· héi,t tëng... trong x· héi.C¸i biÖn chøng nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù qu¸ ®é vÒ chÝnh trÞ.ë ®ã nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ®îc thiÕt lËp,cñng cè vµ ngµy cµng hoµn thiÖn. ⇓

VÒ nÒn kinh tÕ : lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn,bªn c¹nh nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cña X· héi Chñ

nghÜa

cßn

cã

nh÷ng

thµnh

phÇn

kinh

tÕ

kh¸c,trong ®ã cã c¶ thµnh phÇn kinh tÕ T b¶n. ⇓

VÒ mÆt x· héi : trong thêi kú nµy cßn c¬ së kh¸c biÖt c¬ b¶n,gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n,gi÷a c¸c miÒn cña ®Êt níc,gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay.

⇓

VÒ v¨n ho¸,t tëng : bªn c¹nh nÒn v¨n ho¸ míi vµ hÖ t tëng míi cßn t«n t¹i râ tµn tÝch cña nÒn v¨n ho¸ cò,hÖ t tëng cò,l¹c hËu ( thËm chÝ cßn ph¶n ®éng ),lèi sèng cò...

Thùc chÊt cña thêi kú qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi lµ thêi kú ®Êu tranh quyÕt liÖt vµ chÝnh trÞ,t tëng,kinh tÕ,v¨n ho¸,x· héi,gi÷a mét bªn lµ liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ víi c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®éng

Nguyễn văn Minh lớp 80153

76

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

kh¸c ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn,nhµ níc vµ ra søc ph¸t ®éng ®a ®Êt níc qu¸ ®é lªn X· héi Chñ nghÜa,víi mét bªn lµ c¸c giai cÊp bãc lét,c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng míi bÞ lËt ®æ nhng cha hoµn toµn bÞ xo¸ bá,vÉn cßn nu«i hy väng quay l¹i c¸i ” Thiªn ®µng ” ®· mÊt.

c) Níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi.

§¶ng ta chØ râ : ” Níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi bá qua chÕ ®é T b¶n,tõ mét x· héi vÉn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn,lùc lîng s¶n xuÊt rÊt thÊp ”. Lùc lîng s¶n xuÊt rÊt thÊp quy ®Þnh tÝnh tÊt yÕu Kinh tÕ - X· héi cña x· héi ta cha ®Çy ®ñ,cha chÝn muåi trong sù ph¸t triÓn tù nhiªn,néi t¹i cña nã; Tån ®äng nhiÒu tµn d quan hÖ t tëng,ý thøc x· héi,t©m lý do x· héi thùc d©n,phong kiÕn cò ®Ó l¹i. §©y lµ nh÷ng khã kh¨n,trë ng¹i lín trong bíc chuyÓn tiÕp lÞch sö tõ mét x· héi kÐm ph¸t triÓn sang mét x· héi hiÖn ®¹i,phï hîp víi nh÷ng chuÈn mùc vµ gi¸ trÞ cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ cña tiÕn bé x· héi.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

77

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

§iÒu cÇn chó ý lµ cã thÓ bá qua chÕ ®é T b¶n qu¸ ®é lªn X· héi Chñ nghÜa,nhng kh«ng thÓ bá qua nh÷ng viÖc chuÈn bÞ nh÷ng tiªu ®Ò cÇn thiÕt,nhÊt lµ tiªu ®Ò kinh tÕ cho sù qu¸ ®é Êy.Nãi c¸ch kh¸c,cã thÓ bá qua chÕ ®é T b¶n Chñ nghÜa nhng ph¶i tiÕn hµnh sao cho sù bá qua nµy kh«ng hÒ vi ph¹m ®Õn tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn.Do ®ã,cÇn cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh,coi nh©n tè T b¶n Chñ nghÜa trong thêi kú qu¸ ®é lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. §¸ng tiªc trong nhiÒu n¨m qua chóng ta ®· ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc,cã nh÷ng quan niÖm sai lÇm vÒ Chñ ngh· x· héi,chóng ta ®· bá qua tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ Chñ nghÜa t b¶n.§iÒu nµy vi ph¹m nghiªm träng vÒ lý luËn sù ph¸t triÓn cña M¸c.Chóng ta ®· phñ nhËn Chñ nghÜa T b¶n mét c¸ch s¹ch tr¬n,kh«ng tiÕp thu nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña nã vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc.Chóng ta v× n«n nãng muèn cã nhay Chñ nghÜa X· héi trong thêi gian ng¾n ®· tiÕn hµnh c¶i t¹o å ¹t nh»m xo¸ bá chÕ ®ä chiÕm h÷u t nh©n T b¶n Chñ nghÜa,xo¸ bá thµnh phÇn kinh tÕ T b¶n Chñ nghÜa b»ng bÊt cø gi¸ nµo.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

78

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

§øng tríc thùc tÕ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 trë l¹i ®©y,khñng ho¶ng Kinh tÕ - X· héi n¶y sinh vµ nagú cµng trë nªn trÇm träng.§Õ thùc hiÖn tèt c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh r»ng ph¶i kiªn tr× nghiªn cøu vµ vËn dông ®óng ®¾n,s¸ng t¹o nh÷ng nguyªn lý,lý luËn cña Chñ nghÜa Mac-LªNin mµ tríc hÕt lµ lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi vµo viÖc ®Ò ra c¸c chñ tr¬ng,chÝnh s¸ch,c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng ®Êt níc.ViÖc ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n.

3. X©y dùng Chñ nghÜa X· héi ë níc ta. a) Môc tiªu

Do hoµn c¶nh lÞch sö cña níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi trong t×nh tr¹ng cßn l¹c hËu vÒ kinh tÕ,nh÷ng tµn d cña cña chÕ ®ä x· héi cò cßn nhiÒu,tr¶i qua mÊy chôc n¨m chiÕn tranh,c¸i qu¸ ®é l¹i cßn nÆng nÒ,Chñ nghÜa X· héi thÕ giíi ®ang l©m vµo cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng,c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n lu«n t×m c¸ch bao v©y ph¸ ho¹i sù nghiÖp cña Nguyễn văn Minh lớp 80153

79

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

ViÖt Nam.§ã lµ nh÷ng khã kh¨n lín nhng còng cã nh÷ng thuËn lîi : ChÝnh quyÒn nhµ níc ngµy cµng ®îc cñng cè,®Êt níc ®i vµo giai ®o¹n hoµ b×nh x· héi,nh©n d©n cã lßng yªu níc truyÒn thèng,cÇn cï trong lao ®éng,s¸ng t¹o,mét sè c¬ së vËt chÊt kü thuËt x©y dùng hiÖn ®¹i ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ cña nã,cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc C«ng nghÖ cïng víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi lµ mét th¬× c¬ ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Môc tiªu tæng qu¸t ph¶i ®¹t tíi khi kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é lµ : ” X©y dùng x· héi vµ c¬ b¶n nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña Chñ nghÜa X· héi víi KiÕn tróc thîng tÇng vµ chÝnh trÞ, vµ t tëng v¨n ho¸ phï hîp lµ cho ®Êt níc ta trë thµnh níc X· héi Chñ ngh·i phån vinh ”. Trong giai ®o¹n hiÖn nay,sau khi kÕt thóc chÆng ®êng ®Çu tiªn cña thêi kú qu¸ ®é,chóng ta b¾t ®Çu bíc vµo thêi kú ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸,HiÖn ®¹i ho¸ víi môc tiªu tæng qu¸t lµ x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i,c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý,Quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt,®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao,quèc phßng an ninh v÷ng Nguyễn văn Minh lớp 80153

80

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

ch¾c,d©n giµu,níc m¹nh,x· héi c«ng b»ng,v¨n minh,tõ nay ®Õn n¨m 2020 ra søc phÊn ®Êu ®a níc ta trë thµnh níc c«ng nghiÖp.

b) Ph¬ng híng.

Coi träng vai trß vµ b¶n chÊt cña nhµ níc,thÓ hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n.X©y dùng nhµ níc X· héi Chñ nghÜa,nhµ níc cña nh©n d©n,do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n,lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n,giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng,do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o.Thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n,gi÷ nguyªn kû c¬ng x· héi,chuyªn chÝnh víi mäi hµnh ®éng x©m ph¹m lîi Ých cña tæ quèc vµ cña nh©n d©n. Thùc hiÖn nh÷ng biÕn ®æi cã tÝnh c«ng nghiÖp ho¸ trªn c¶ 3 lÜnh vùc : Lùc lîng s¶n xu©t,Quan hÖ s¶n xuÊt vµ KiÕn tróc thîng tÇng.Trong ®ã ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt lµ nhiÖm vô träng t©m hµng ®Çu t¹o tiÒn ®Ò kinh tÕ v÷ng ch¾c cho sù ra ®êi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt X· héi Chñ nghÜa.Ph¸t triÓn Lùc líng s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang diÔn ra dån dËp,m¹nh Nguyễn văn Minh lớp 80153

81

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

mÏ,®ßi hái chóng ta ph¶i cã quan niÖm míi vÒ c«ng nghiÖp ho¸,kh«ng ph¶i lµ u tiªn x©y dùng c¬ së vËt chÊt víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng theo ®êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn mµ lµ lùa chon nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thÝch hîp,x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng,c¬ së vËt chÊt kü thuËt,hÖ thèng th«ng tin t¹o tiÒm n¨ng nhanh chãng øng dông c«ng nghÖ míi.Bªn c¹nh ®ã ph¶i ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp toµn diÖn lµ nhiÖm vô trung t©m nh»m tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña Chñ nghÜa X· héi,kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt,thiÕt lËp tõng bíc Quan hÖ s¶n xuÊt X· héi Chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u.ChÕ ®é c«ng h÷u ph¶i lµ kÕt qu¶ hîp quy luËt cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ thùc sù chø kh«ng thÓ t¹o ra b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh,cìng Ðp.ChuyÓn tõ quan hÖ hiÖn vËt sang quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ trë l¹i ®óng quy luËt ph¸t triÓn tù nhiªn cña kinh tÕ : Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi,lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nguyễn văn Minh lớp 80153

82

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

TiÕn hµnh c¸ch m¹ng X· héi Chñ nghÜa trªn lÜnh vùc t tëng vµ v¨n ho¸.Ph¸t huy nh©n tè con ngêi,con ngêi võa lµ môc tiªu,võa lµ ®éng lùc ®Ó x©y dùng mét x· héi v¨n minh,gi¶i phãng c¸ nh©n ®Ó gi¶i phãng x· héi,kÕt hîp søc m¹nh c¸ nh©n víi søc m¹nh céng ®ång lµ ®éng lùc quan träng cña Chñ nghÜa X· héi. Bªn c¹nh ®ã viÖc lu«n ®æi míi,kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc lµ viÖc lµm kh«ng kÐm phÇn quan träng : ⇓ Chèng quan liªu,chuyªn quyÒn,®éc ®o¸n trong bé m¸y nhµ níc. ⇓ Ph©n biÖt râ chøc n¨ng,quyÒn h¹n cña c¸c cÊp,c¸c ngµnh. ⇓ §a ra mét hÖ thèng ph¸p luËt chÆt chÏ,®ång bé vµ cã tÝnh kh¶ thi cao. ⇓ Cã chÝnh s¸ch vµ quy m« ®µo t¹o,båi dìng nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc,phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

83

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

phÇn C

KÕT LUËN

riÕt häc M¸c trong ®ã cã häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi ra ®êi lµ sù thay ®æi vÒ chÊt so víi c¸c t tëng triÕt häc tríc ®©y cha kÓ ®Õn lÇn ®Çu tiªn cã sù kÕt hîp gi÷a duy vËt vµ biÖn chøng,sù viÖc ®îc xem xÐt trªn c¬ së kh¸ch quan vµ toµn diÖn.Chñ nghÜa M¸c lµ gi¶i phãng c«ng nh©n lao ®éng khái sù bãc lét,tÊt nhiªn chñ nghÜa M¸c kh«ng ph¶i lµ dÊu chÊm cuèi cïng cña triÕt häc.Ngay trong b¶n th©n triÕt häc M¸c còng mang tÝnh më,tøc lµ bæ sung,hoµn thiÖn dÇn theo c¸c qu¸ tr×nh lÞch sö.Tuy nhiªn triÕt häc M¸c ®îc x©y dùng trªn mét nÒn t¶ng lÊy kh¸ch quan,toµn diÖn lµm c¬ së v× vËy triÕt häc M¸c trong ®ã cã lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cã gi¸ trÞ kh«ng chØ trong mét thêi ®iÓm lÞch sö ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh,phôc vô cho mét giai cÊp nhÊt ®Þnh. Tãm l¹i,lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu khoa häc mµ C.M¸c ®· ®Ò ra cho nh©n Nguyễn văn Minh lớp 80153

84

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

lo¹i.Lý luËn ®ã ®· chØ ra : X· héi lµ mét hÖ thèng mµ trong ®ã Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nh©ts ®Þnh cña Lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¸c Quan hÖ s¶n xuÊt t¹o thµnh mét kÕt cÊu Kinh tÕ - X· héi nhÊt ®Þnh mµ trªn ®ã dùng lªn mét KiÕn tróc thîng tÇng ph¸p lý vµ chÝnh trÞ còng nh c¸c h×nh th¸i ý thøc x· héi t¬ng øng.§ång thêi lý luËn còng chØ ra r»ng sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. Th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi,c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi thay thÕ nhau tõ thÊp ®Õn cao.Tuy nhiªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi võa bÞ chi phèi cña c¸c quy luËt chung,võa bÞ t¸c ®éng bëi ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. Ngµy nay x· héi loµi ngêi ®· cã nh÷ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n rÊt nhiÒu so víi thêi C.M¸c nhng sù ph¸t triÓn ®ã vÉn dùa trªn c¬ së lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi,®iÒu ®ã chøng tá r»ng lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi vÉn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ cña nã trong mäi giai ®o¹n.Tuy nhiªn lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi kh«ng cã tham väng gi¶i thÝch ®îc tÊt c¶ c¸c hiÖn tîng cña ®êi sèng x· héi mµ nã ®ßi hái®îc bæ Nguyễn văn Minh lớp 80153

85

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

sung b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p tiÕp cËn khoa häc kh¸c nhng ®ång thêi víi nh÷ng ph¬ng ph¸p tiÕp cËn míi vÒ x· héi,kh«ng ph¶i v× thÕ mµ lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi trë lªn lçi thêi. Lý luËn vÒ H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi ®· chØ ra con ®êng ®i ®Õn Chñ nghÜa X· héi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ chÝnh nã ®· ®Ò ra nh÷ng híng ®i ®óng ®¾n vµ tõ ®ã ®a ra nhngx gi¶i ph¸p cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc ta ngµy cµng ph¸t triÓn tíi mét ®Ønh cao míi. Níc ta qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa X· héi trong bèi c¶nh quèc tÕ cã nh÷ng biÕn ®æi to lín vµ s©u s¾c.Chñ nghÜa X· héi ®øng ttríc nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch,lÞch sö thÕ giíi ®ang tr¶i qua nh÷ng bíc quanh co,song chóng ta vÉn kiªn ®Þnh,gi÷ v÷ng lËp trêng,quan ®iÓm,t tëng.¸p dông linh ho¹t vµ cã s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - LªNin mµ cô thÓ ë ®©y lµ lý luËn H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi cña C.M¸c vµo thùc tiÔn nh»m x©y dùng X· héi Chñ nghÜa mµ x· héi ®ã : ⇓ Do nh©n d©n lao ®éng lµm chñ.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

86

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

⇓ Cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn Lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ c¸c t liÖu s¶n xuÊt lµ chñ yÕu. ⇓ Cã nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn,®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc v.v...

Nh vËy,cã thÓ ch¾c ch¾n ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng : H×nh th¸i Kinh tÕ - X· héi vÉn cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ khoa häc vµ tÝnh thêi ®¹i cña nã.Nã thùc sù lµ ph¬ng ph¸p luËn khoa häc ®Ó ph©n tÝch thêi ®¹i hiÖn nay nãi chung vµ c«ng cuéc x©y dùng X· héi Chñ nghÜa ë ViÖt Nam nãi riªng.

Nguyễn văn Minh lớp 80153

87

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

tµi liÖu tham kh¶o.

1) V.I.Lªnin toµn tËp. T4 + T26. NXB tiÕn bé Maxc¬va

,1982.

2) C.M¸c vµ F.¡ngen tuyÓn tËp T1 + T2 +T4 .

NXB Sù thËt Hµ Néi 1980.

3) C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é

lªn Chñ nghÜa X· héi.NXB Sù thËt Hµ Néi,1991.

4) TËp II,gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c-LªNin.

5) TËp I ,gi¸o tr×nh Kinh tÕ ChÝnh trÞ.

6) C¸c b¸o vµ t¹p chÝ : Nguyễn văn Minh lớp 80153

88

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

T¹p chÝ TriÕt häc

Sè

03,04,05,06 n¨m 1999 T¹p chÝ TriÕt häc

Sè 03/1996

Nghiªn cøu lý luËn

Sè 05/1999.

A . MỞ ĐẦU I . MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Trong xu thế phát triển của nền kinh tế toàn cầu đó là tình trạng quốc tế hoá làm cho nền kinh tế các nước thu hẹp dần khoảng cách của sự phát triển không đồng đều giưa các quốc gia với nhau làm cho nền kinh tế của chúng ta có những thách thức trước sự phát triển đó . Sau khi sự sụp đổ cúa một hệ thống các nước XHCN ở Đông Âu thì làm cho hệ thống các nươc XHCN đã mất đi sự cân bằng so với CNTB trước tình hình đó đặt ra cho nước ta nhiều vấn đề đoa là làm sao có thể giữ vững được con đường mà mình đã lựa chọn mà còn phải thúc đẩy đưa đất nước đi lên vì vậy mà việc vận dụng các học thuyết và các tư tưởng của triết học cho sự phát triển là vấn đề cấp bách với nước ta đòi hỏi những người đứng đầu của Đảng và nhà nước phải hiểu tình trạng của đất nước mà vận dụng một cách đúng đắn các quan điểm triết học , một trong các quan điểm đó là “ hình thái kinh tế - xã hội và việc vận dụng của nó cho sự phát triển “ ViÖc vËn dông c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi trong th¬× ®¹i CMKHKTCN hiÖn nay lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan

®Ó cã thÓ tiÕn

hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®¸t níc, x©y dùng níc ta thµnh níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2O20 II . PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Để có hiểu được sự phát triển và sự vận động của nền kinh tế và các hình thái xã hội đòi hỏi những người đứng đầu Đảng và Nhà mước phải nắm vững các tư tưởng triết học và phải biết vận dụng nó đúng cách đúng chỗ và tình hình đất nước ,

Nguyễn văn Minh lớp 80153

89

Tiểu luận triết

Hình thái KT-XH và vận dụng vào thực tiễn

Thông qua việc phân tích quy luật chúng ta có thể rút ra đước các bài học cho bản thân mình và vận dụng vào sự phát triẻn của đất nước Tìm hiểu quy luật : + Lý luận chung : - Quy luật phủ định của phủ định - Nội dung của quy luật - ý nghĩa thực tiễn của quy luật + Thực trạng của nước ta hiện nay : + Giải pháp và kiến nghị cho sự phát triển của nước ta hiện nay III. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Khi nghiên cứu vấn đề về các hình thái kinh tế và xã hội giúp cho chúng ta hiểu hơn về sự phát triển của nền KT- XH và việc vận dụng nó vào thời đại ngày nay để thúc đẩy nền kinh tế XH Trong quá trình xây dựng xã hội ở nước ta đảng và nhà nước đã chủ trương nhất quán chính sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN đó là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ,

Nguyễn văn Minh lớp 80153

90

TiÓu luËn TriÕt häc

B . Néi dung I . LÝ LUẬN CHUNG H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét ph¹m trï cña nghÜa duy vËt lÞch sö ®¸ng ®Ó chñ nghÜa x· héi ë tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng lªn trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã. Häc thuyÕt Mac Lª nin vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi v¹ch râ kÕt cÊu c¬ b¶n vµ phæ biÕn cña mäi x· héi, quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña x· héi. X· héi kh«ng ph¶i lµ tæng sè nh÷ng hiÖn tîng, sù kiÖn rêi r¹c, nh÷ng c¬ cÊu phøc t¹p trong ®ã cã nh÷ng mÆt c¬ b¶n nhÊt lµ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn thøc thîng tÇng. Mäi mÆt ®ã cã vai trß nhÊt ®Þnh vµ t¸c ®éng ®Õn c¸c mÆt kh¸c t¹o nªn sù vËn ®éng cña c¬ thÓ x· héi. ChÝnh toµn vÑn ®ã ®îc ph¶n ¸nh b»ng kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao. T¬ng øng víi mçi giai ®o¹n lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Sù vËn ®éng thay thÕ nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi trong lÞch sö ®Òu do t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan ®ã lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña x· héi. M¸c viÕt: “T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn”. Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan cho phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt mét mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ yÕu tè b¶o ®¶m tÝnh kÕ thõa trong sù ph¸t triÓn tiÕn lªn cña x· héi, quy ®Þnh khuynh híng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mÆt thø hai cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt biÓu hiÖn tÝnh gi¸n ®o¹n trong sù ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i”. Theo quan ®iÓm cña Lª nin th× «ng ®· quy nh÷ng quan hÖ x· héi vÒ c¸c quan hÖ s¶n xuÊt “quy nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµo nh÷ng tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt” tõ ®ã gi¶i thÝch ®a sù vËn ®éng cña c¸c h×nh th¸i x· héi. Bëi v×, nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt bao gií còng tån t¹i tr©n mét tr×nh

Häc viÖn Ng©n Hµng

91

TiÓu luËn TriÕt häc ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Hai mÆt nµy thèng nhÊt thµnh ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ hîp thµnh nÒn t¶ng vËt chÊt cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. PhÐp biÖn chøng cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt xÐt cho cïng lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi vµ ®a sù chuyÓn biÕn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy sang h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c cao h¬n. Nh÷ng ý kiÕn cña Lª nin vÒ sù ph©n tÝch chñ nghÜa t b¶n mµ M¸c ®· tiÕn hµnh trong bé t b¶n chÝnh s¸ch ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi viÖc v¹ch ra cÊu tróc toµn diÖn cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nh lµ sù thèng nhÊt gi÷a c¬ së h¹ tÇng víi kiÕn tróc thîng tÇng. Lª nin cho r»ng trong khi ph©n tÝch h×nh th¸i kinh tÕ x· héi t b¶n chñ nghÜa M¸c ®· tËp trung vµo quan hÖ s¶n xuÊt: “Nhng ®iÒu chñ yÕu lµ ë chç M¸c kh«ng tho¶ m·n víi c¸i sên ®ã, kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸i “lý luËn kinh tÕ” hiÓu theo nghÜa th«ng thêng lµ ë chç tuy r»ng M¸c chØ dïng ®éc cã nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó gi¶i thÝch c¬ cÊu vµ sù ph¸t triÓn cña mét h×nh th¸i x· héi nhÊt ®Þnh. Song ë mäi n¬i, mäi lóc, «ng ®Òu ph©n tÝch nh÷ng kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy. Muèn thay ®æi h×nh th¸i KTXH chóng ta cÇn hiÓu râ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i KTXH nã lµ mét cuéc c¸ch m¹ng trong toµn bé quan niÖm vÒ lÞch sö x· héi. M¸c cho r»ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi díi t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan, M¸c ®· lµm næi bËt l¹i nh÷ng quan hÖ x· héi vËt chÊt, tøc lµ nh÷ng quan hÖ h×nh th¸i mµ kh«ng th«ng qua ý thøc cña con ngêi. §ã lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ M¸c coi lµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n, ban ®Çu vµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶ mäi quan hÖ kh¸c. B»ng c¸ch nµy, chñ nghÜa duy vËt cung cÊp cho khoa häc x· héi mét tiªu chuÈn hoµn toµn kh¸ch quan, tõ nh÷ng phøc t¹p trong hiÖn tîng x· héi. Nh vËy häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ c¬ së ph¬ng ph¸p luËn cña sù ph©n tÝch khoa häc vÒ x· héi lµ hßn ®¸ t¶ng cña khoa häc x· héi. Ngµy nay thùc tiÔn lÞch sö vµ kiÕn thøc vÒ lÞch sö cña nh©n lo¹i cã nhiÒu bæ sung vµ ph¸t triÓn míi, nhng nh÷ng c¬ së khoa häc mµ quan niÖm duy vËt vÒ lÞch sö ®a ®em ®Õn cho khoa häc x· héi th× vÉn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ kh«ng thÓ b¸c bá cña häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ch¼ng nh÷ng ë tÝnh khoa häc mµ cßn ë tÝnh c¸ch m¹ng, häc thuyÕt nµy chØ ra nh÷ng m©u thuÉn bªn trong vµ chÝnh sù vËn

Häc viÖn Ng©n Hµng

92

TiÓu luËn TriÕt häc ®éng cña m©u thuÉn nµy cuèi cïng còng dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ tõ mét h×nh th¸i nµy sang mét h×nh th¸i kh¸c, tõ mét mét trËt tù quan hÖ x· héi nµy sang mét trËt tù quan hÖ x· héi kh¸c. GÇn ®©y, tríc nh÷ng thµnh tùu kú diÖu cña khoa häc vµ c«ng nghÖ , l¹i trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë nhiÒu níc bÞ sôp ®æ, khuynh híng tuyÖt ®èi ho¸ c¸ch tiÕp cËn theo nÒn v¨n minh t¨ng lªn nh»m h¹ thÊp, thËm chÝ lo¹i bá c¸ch tiÕp cËn h×nh thøc KTXH. Hä cho r»ng lý luËn vÒ h×nh th¸i ®ang mÊt ®i c¶ ý nghÜa nhËn thøc. V× thÕ nãi kh«ng thÓ ¸p dông vµo bøc tranh thÕ giíi hiÖn ®¹i. §ã lµ mét kÕt luËn kh«ng cã c¬ së vµ b¶n th©n ph¬ng ph¸p tiÕp cËn h×nh th¸i cña M¸c kh«ng hÒ giíi h¹n m×nh chØ trong ph¹m vi mét nÒn v¨n minh nhÊt ®Þnh vµ nã lu«n ®¸nh gi¸ cao vai trß c¸ch m¹ng cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ, tøc lµ vai trß cña nh÷ng tr×nh ®é v¨n minh vËt chÊt. Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lu«n lµ quan niÖm duy nhÊt khoa häc vµ c¸ch m¹ng ®Ó ph©n tÝch lÞch sö vµ nhËn thøc c¸c vÊn ®Ò x· héi. Trong qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn x· héi ch¼ng nh÷ng diÔn ra b»ng con ®êng ph¸t triÓn tuÇn tù mµ cßn bao hµm c¶ trêng hîp bá qua mét h×nh th¸i kinh tÕ –x· héi nhÊt ®Þnh trong nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ nhÊt ®Þnh. Qua nh÷ng luËn ®iÓm nh÷ng quan ®iÓm trªn cña M¸c vµ ¡ng ghen chóng ta thÊy, ®Êt níc ta ®· vËn dông nh÷ng lý luËn trªn, §¶ng vµ B¸c Hå ®· v¹ch ra con ®êng tiÕn lªn cho ®Êt níc ViÖt Nam. §Êt níc ta muèn ®i lªn, muèn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× cÇn ph¶i chän lùa ph¸t huy truyÒn thèng d©n téc, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, tiÕp cËn nÒn v¨n minh thÕ giíi,vËn dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc CMKHKTCN vµo s¶n xuÊt. X©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc giµu m¹nh trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, phÊn ®Êu hoµn thµnh suÊt s¾c môc tiªu vµ ph¬ng híng mµ §¶ng vµ nhµ níc ®· nªu ra trong c¸c lÇn §ai héi. II . THỰC TRẠNG NƯỚC TA Nh÷ng lËp luËn vÒ con ®êng ph¸t triÓn bá qua mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®· tr×nh bµy ë trªn lµ c¬ së lý luËn chung ®Ó nhËn thøc con ®êng ph¸t triÓn ë níc ta. Chóng ta cã c¬ së khoa häc ®Ó tin tëng r»ng, con

Häc viÖn Ng©n Hµng

93

TiÓu luËn TriÕt häc ®êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa ë níc ta c¶ trong ®iÒu kiÖn nµy – vÉn lµ tÊt yÕu vµ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng ta, mét §¶ng giµu tinh thÇn c¸ch m¹nh, s¸ng t¹o, g¾n bã víi quÇn chóng lµ nh©n tè cã ý nghÜa v« cïng quan träng. Trong nh÷ng thêi ®iÓm phong trµo x· héi chñ nghÜa, phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ cã sù khñng ho¶ng, chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ. §¶ng ta vÉn võng vµng l·nh ®¹o nh©n d©n ta thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, vît qua nh÷ng hiÓm nghÌo ®a c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ ®Êt níc cña nh©n d©n ta tiÕn lªn mét c¸ch v÷ng vµng. Chóng ta ®ang sèng thêi ®¹i cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cuéc c¸ch m¹ng nµy võa t¹o ra thêi c¬ thuËn lîi cho phÐp mét quèc gia ®· chøng minh. §ã lµ c«ng cuéc ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nãi ®Õn tèc ®é cña qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nãi ®Õn cuéc ch¹y ®ua vÒ mÆt thêi gian vµ thêi ®¹i ngµy nay. Lµ thêi thêi ®¹i qu¸ ®é cña chñ nghÜa t b¶n tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. C¸c d©n téc sím hat muén ®Òu tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. §Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho nÒn kinh tÕ lµ ®· bao hµm mét sù cam kÕt vÒ cÊp ®é, ®¶m b¶o nhanh h¬n mäi qu¸ tr×nh tù ph¸t vµ do ®ã lùc lîng s¶n xuÊt ph¶i ®îc ph¸t triÓn m¹nh h¬n. NÕu chóng ta tËn dông ®îc thêi c¬ vµ vît qua ®îc th¸ch thøc th× cã thÓ t¹o ra ®îc nh÷ng c¬ së ®ã thùc hiÖn sù ph¸t triÓn rót ng¾n bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa trªn con ®êng ®i tíi chñ nghÜa x· héi. Tríc m¾t chóng ta ph¶i ®Þnh híng vµ v¹ch ra mét ch¬ng tr×nh cô thÓ trªn mét lÜnh vùc, ®Þnh híng lªn chñ nghÜa x· héi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi nªn §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô tríc mÆt lµ ®æi míi nÒn kinh tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ nhµ níc. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi nªn §¶ng vµ nhµ níc ta ®· chñ tr¬ng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n«ng th«n lµ mét ph¬ng híng cÊp b¸ch. NghÞ quyÕt §¹i héi VIII ghi râ : “Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®· x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt

Häc viÖn Ng©n Hµng

94

TiÓu luËn TriÕt häc hiÖn ®¹i c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng, an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh. X· héi c«ng b»ng v¨n minh , tõ nay ®Õn n¨m 2020 ra søc phÊn ®Êu ®a níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp”. §Ó ®Èy nhanh sù c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, chóng ta cÇn ph¶i n¾m v÷ng t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, vËn dông thµnh qu¶ cña c¸c níc ®· ph¸t triÓn, ph¶i më cöa giao lu víi c¸c níc bªn ngoµi, ¸p dông KHKTCN, chíp lÊy thêi c¬ thuËn lîi, kh¾c phôc khã kh¨n, ®Ò phßng c¶nh gi¸c cao ®é víi c¸c níc t b¶n kh«ng ®Ó cho hä lîi dông tiÒm n¨ng kinh tÕ cña níc ta. Chóng ta ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh qu¶ bíc ®Çu, nhng còng ph¶i thõa nhËn r»ng, c«ng cuéc ®æi míi cña chóng ta cßn kh«ng Ýt khuyÕt ®iÓm vµ nh÷ng mÆt yÕu kÐm trong s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm trong tiªu dïng: tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ qu¸ thÊp. Níc ta thiÕu huy ®éng vèn trong d©n. Trong ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, viÖc l·nh ®¹o x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi võa lóng tóng võa cã t×nh tr¹ng bu«ng láng cha ph¸t huy tèt nhiÒu tiÒm n¨ng. Gi¶i phãng m¹nh mÏ søc s¶n xuÊt nh»m th¸o gì c¸c víng m¾c vÒ c¬ chÕ. ChÝnh s¸ch ®Ó t¹o ®éng lùc vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp nhµ níc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. C¬ chÕ thÞ trêng cßn s¬ khai, vai trß qu¶n lÝ vÜ m« cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ cßn yÕu. HÖ thèng qu¶n lÝ kinh tÕ cßn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi luËt ph¸p c¬ chÕ chÝnh s¸ch cha ®ång bé nhÊt qu¸n vµ t¸c ®éng cïng chiÒu ®Ó thóc ®Èy vµ híng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®óng híng. T×nh h×nh x· héi cßn nhiÒu mÆt tiªu cùc tÖ n¹n tham nhòng bu«n lËu l·ng phÝ cña c«ng cha ®îc ng¨n chÆn, thËm chÝ tiÕp tôc t¨ng.. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc ta cÇn ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trÝ thøc, ®a ®Êt níc tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a níc ta víi c¸c níc kh«ng nh÷ng chËm ®îc thu hÑp mµ cßn cã nguy c¬ më réng… hiÖn nay GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi níc ta b»ng 1/12 møc b×nh qu©n chung. Trong c¸c níc thuéc §«ng Nam ¸ níc ta cã tèc ®é t¨ng GDP cßn kÐm so víi mét sè níc nh Singapo, Malayxia Philipin, Th¸i Lan, ViÖt Nam chØ ®øng thø 5. Trong ®iÒu

Häc viÖn Ng©n Hµng

95

TiÓu luËn TriÕt häc kiÖn ®ã, viÖc t×m ra con ®êng hîp lý ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch øng ®Ó ®¹t môc tiªu ®· x¸c ®Þnh cã ý nghÜa vµ cµng quan träng. Dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ §¹i héi IX x¸c ®Þnh con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi nh÷ng níc ®i tríc. Võa cã nh÷ng bíc ®i tuÇn tù võa cã nh÷ng bíc nh¶y vät. §¹i héi III cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh “Sù kÕt hîp gi÷a tuÇn tù vµ nh¶y vät” . Sù kÕt hîp tuÇn tù vµ nh¶y vät trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay vÉn ph¶i lµ kÕt hîp c«ng nghÖ nhiÒu tÇng, mét mÆt sö dông c¶i tiÕn vµ n©ng dÇn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i theo tr×nh ®é thÕ giíi . Khi khoa häc ®· thùc sù trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp nh÷ng yÕu tè cña kinh tÕ trÝ thøc ®· xuÊt hiÖn sù ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu dùa vµo nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ chóng ta cÇn ®æi míi kinh tÕ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn tr¶i qua hai cuéc chiÕn tranh lín vµ thêi kú bao cÊp kÐo dµi lùc lîng s¶n xuÊt níc ta cßn thÊp, kÐm n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm ®a sè 80% d©n lµm n«ng nghiÖp do ®ã cÇn ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc, cÇn n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ t¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®îc tèt h¬n. Trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®ã nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta. Con ngêi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt, lµ yÕu tè hµng ®Çu ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ nã cßn lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lÞch sö, cña tiÕn bé x· héi b»ng ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt con ngêi ®· c¶i t¹o tù nhiªn ®Ó tháa m·n nh÷ng yªu cÇu cña m×nh. §ång thêi c¶i t¹o c¶ b¶n th©n con ngêi. Trong ho¹t ®éng lao ®éng trinh phôc tù nhiªn vµ trªn c¬ së ®ã s¸ng t¹o nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù sinh tån cña b¶n th©n m×nh s¸ng t¹o ra lÞch sö cña chÝnh m×nh. Con ngêi chinh phôc c¶i tiÕn tù nhiªn kh«ng ph¶i víi t c¸ch lµ nh÷ng c¸ nh©n riªng lÎ mµ víi t c¸ch lµ nh÷ng thµnh viªn cña céng ®ång x· héi. Ph¸t triÓn con ngêi vÒ thùc chÊt lµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi. §Çu t cho con ngêi lµ ®Çu t cho ph¸t triÓn. §Çu t cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc c«ng nghÖ lµ ®Çu t theo chiÒu s©u ®¸p øng ®ßi hái cña ph¸t triÓn vµ ®ãn tríc

Häc viÖn Ng©n Hµng

96

TiÓu luËn TriÕt häc yªu cÇu cña ph¸t triÓn trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nh÷ng nç lùc bÒn bØ cña toµn d©n ta, víi nh÷ng con ngêi ph¸t triÓn c¶ vÒ trÝ lùc vµ khæ lùc, c¶ vÒ kh¶ n¨ng lao ®éng vµ tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ – x· héi, vÒ ®¹o ®øc, t×nh c¶m trong s¸ng cÇn ph¶i båi dìng nguån nh©n lùc ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh cña nh©n tè con ngêi, ch¨m lo thêng xuyªn tíi viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ ®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ngµy mét cao cña nh©n d©n thùc hiÖn d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. Theo chñ nghÜa M¸c Lªnin lÊy sù ph¸t triÓn con ngêi lµm thíc ®o tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ tiÕn bé cña x· héi loµi ngêi, sù ph¸t triÓn con ngêi ®· trë thµnh tiªu chÝ ngµy cµng quan träng trong viÖc xÕp hµng c¸c níc trªn thÕ giíi, ®¸nh gi¸ tiÕn bé kinh tÕ x· héi cña mét níc dùa vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, dùa trªn c¬ së yÕu tè mang tÝnh nh©n v¨n nh møc thu nhËp, tr×nh ®é häc vÊn… §¶ng ta chñ tr¬ng g¾n kÕt mäi kÕ ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc víi kÕ ho¹ch ®Çu t cho sù ph¸t triÓn con ngêi ViÖt Nam toµn diÖn. Tõ héi nghÞ lÇn thø VI Ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ VIII §¶ng ®· ®Ò ta: u tiªn ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®i ®«i víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nã b¾t nguån tõ viÖc tÊt yÕu ph¶i gi¶i phãng n¨ng lùc s¶n xuÊt, thóc ®Èy kinh tÕ b»ng ph¸t triÓn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc. Ngµy nay lùc lîng ®· mang tÝnh quèc tÕ hãa v× vËy ®ßi hái chóng ta ph¶i biÕt tËn dông s¸ng t¹o quy luËt sù phï hîp cña s¶n xuÊt v¬i tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt, chèng chñ nghÜa chñ quan duy ý chÝ trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Chóng ta ph¶i tËp trung vµo nh©n lùc lµ nh©n tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc, c«ng nh©n lµnh nghÒ. C¸n bé qu¶n lÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã lùc lîng c¸n bé khoa häc kü thuËt ®ãng vai trß lµ yÕu tè chñ thÓ cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ vËt t, lao ®éng tÊt yÕu, thùc hiÖn nhiÒu ngµnh nghÒ do ®ã ®ßi hái. §i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn vÒ vèn chóng ta ph¶i x©y dùng mét c¬ së h¹ t©ng

Häc viÖn Ng©n Hµng

97

TiÓu luËn TriÕt häc thËt tèt. §èi víi níc ta lµ mét níc bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nay ph¶i x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó phï hîp víi kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së vËt chÊt cña ngµnh giao th«ng vËn t¶i lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt cña kÕt cÊu h¹ tÇng nã lµ cöa më ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi. V× vËy sù yÕu kÐm cña kÕt cÊu h¹ tÇng lµ nguyªn nh©n h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi võa lµ hËu qu¶ cña mét nÒn c«ng nghiÖp cha ph¸t triÓn bªn c¹nh ®ã viÖc më réng giao lu quèc tÕ tiÕp cËn vµ vËn dông nh÷ng gi¸ trÞ míi cña v¨n minh nh©n lo¹i ®©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng. NÒn kinh tÕ níc ta thÞ trêng chñ yÕu tríc ®©y lµ c¸c níc ®«ng ¢u lµ Liªn X« cò nhng thÞ trêng c¸c níc XHCN tan r· th× chóng ta ®· mÊt ®i mét thÞ trêng lín ®ã lµ mét thiÖt thßi lín ®èi víi chóng ta nhÊt lµ trong thêi kú chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ hiÖn nay. T¹o m«i trêng tù do s¸ng t¹o cho mäi s¸ng kiÕn c¸ nh©n lµ viÕc n©ng cao tr×nh ®é khoa häc kü thuËt. Më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, biÕt vËn dông, tËn dông nguån vèn mét c¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶, thu hót thÞ trêng c¸c níc héi nhËp.

iiI . MỘT SỐ THÀNH TỰU TRONG PHÁT TRIỂN NỀN KINH TẾ CỦA NƯỚC TA HIỆN NAY

Sau 10 n¨m ®æi míi (1986-1996) ®Êt níc ta ®· tr¶i qua kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ mäi mÆt. Trong ph¸t triÓn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo theo c¬ chÕ thÞ trêng, ®· h×nh thµnh vµ bíc ®Çu cã sù ph¸t triÓn cô thÓ s¶n lîng l¬ng thùc thùc phÈm ®· t¨ng ®¸ng kÓ tõ 13,3 triÖu tÊn n¨m 1970-1980 ®· t¨ng lªn 26,3 triÖu tÊn n¨m 1995. Trong 3 n¨m 1991-1995 nhÞp ®é t¨ng trëng cña s¶n phÈm quèc néi lµ 8,2%, tû träng dÞch vô tõ 38,6% lªn 41,9% vèn ®Çu t c¬ b¶n n¨m 1990 lµ 15,8% ®Õn n¨m 1993 lµ 27,4%. Nguån vèn c«ng Häc viÖn Ng©n Hµng

98

TiÓu luËn TriÕt häc nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ tiÕp nhËn tõ níc ngoµi t¨ng nhanh: viÖn trî ODA n¨m 1991 lµ 180 triÖu UDS (n¨m 1996 do Mü cã lÖnh bá lÖnh cÊu vËn ®èi víi ViÖt Nam. Tæng viÖn trî ODA tõ 1991-1995 vèn cam kÕt lµ 9,058 tû USD, vèn ®Çu t níc ngoµi FDI n¨m 1991 lµ 0,62 tû USD… VÒ mÆt x· héi còng cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc. §êi sèng vËt chÊt cña phÇn lín nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, ®¶m b¶o c¸c mÆt vÒ y tÕ gi¸o dôc,

b¶o hiÓm cho nh©n d©n. Thu nhËp b×nh qu©n

®Çu ngêi ®· ®îc n©ng lªn xÊp xû 200 USD/ n¨m. C¸c chØ sè pht con ngêi lµ 0.539 chØ sè tuæi thä lµ 0.67, chØ sè kiÕn thøc lµ 0,78 tr×nh ®é d©n trÝ vµ møc ®é hëng thô v¨n ho¸ ®îc n©ng cao, ngêi lao ®éng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng tÝch cùc cña m×nh. Chóng ta gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, cñng cè quèc phßng an nninh. VÒ mÆt chÝnh trÞ ®· thùc hiÖn cã kÕt qu¶ mét sè ®æi míi nh ban hµnh hiÕn ph¸p n¨m 1992, Bé luËt ®Çu t vµ c¸c chØ thÞ liªn quan t¹o nªn m«i trêng lµnh m¹nh vµ t¬ng ®èi tho¶i m¸i ®èi víi nÒn kinh tÕ nh»m thu hót sù ®Çu t trong vµ ngoµi níc. Chóng ta vÉn ®ang tiÕp tôc hoµn thiÖn bé m¸y nhµ níc n©ng cao chÊt lîng qu¶n lÝ cña ®éi ngò c¸n bé. VÒ quan hÖ ®èi ngo¹i chóng ta ®· ph¸ thÕ bÞ bao v©y, cÊm vËn tham gia vµo céng ®ång quèc tÕ víi chñ tr¬ng muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi kh«ng kÓ s¾c téc t«n gi¸o thÓ chÕ chÝnh trÞ trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng kh«ng x©m ph¹m chñ quyÒn lÉn nhau ®«i bªn cïng cã lîi chóng ta ®· lËp quan hÖ ngo¹i giao víi hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi theo thèng kª th× chØ sè ghi nhËn qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam lµ 55,1% thuéc vµo diÖn trung b×nh trªn thÕ giíi .

Häc viÖn Ng©n Hµng

99

TiÓu luËn TriÕt häc Cho ®Õn nay khi thÕ kû 20 s¾p ®i qua vµ ®ãn chµo thÕ kû 21 ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc nh¶y vät vÒ kinh tÕ. Kinh tÕ ViÖt Nam ®îc dù ®o¸n mét tiÒm n¨ng dåi dµo, lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn nay ®· cã nhiÒu tiÒn ®Ò thùc hiÖn. Tr¶i qua 15 n¨m ®èi míi chóng ta ®· cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c ®Ó bíc vµo sù nghiÖp hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp . Cã rÊt nhiÒu thµnh tùu trong mäi lÜnh vùc x· héi nh vÒ mÆt gi¸o dôc chóng ta ®· phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ t¹o nguån nh©n lùc cho nÒn kinh tÕ ®µo t¹o nh©n tµi ®Êt níc n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc trªn thÕ giíi vµ trong ®êi sèng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c nh ®iÖn, ®êng, trêng, tr¹m, tíi tËn nh÷ng vïng s©u, vïng xa ®Ó phôc vô häc hµnh ch¨m lo ®Õn søc khoÎ ®êi sèng nh©n d©n, thuËn tiÖn cho viÖc ®i l¹i, giao lu v¨n ho¸, vËn chuyÓn hµng ho¸ gi÷a c¸c vïng kinh tÕ. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®îc ra ®êi ®¸p øng yªu cÇu cña nh©n d©n, hiÖn nay ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn nhiÒu, lùc lîng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi râ rÖt. §¶ng vµ nhµ níc ta cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®êng lèi ®æi míi, më cöa giao lu víi c¸c níc trong ph¹m vi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C¸c chÝnh s¸ch ngo¹i giao, giao lu trao ®æi hµng ho¸ vµ c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu víi c¸c níc thÞ trêng ViÖt Nam ®ang ®îc quan t©m cña mét sè níc ph¬ng t©y, hä ®Çu t vµo thÞ trêng ViÖt Nam cung cÊp vèn, cho vay, liªn doanh víi c¸c c«ng ty trong níc b»ng mäi c¸ch ®Ó ®a mÆt hµng cña hä vµo ViÖt Nam. Trong thêi kú më cöa chóng ta ®· huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nh nguån vèn ODA. N¨m 1998 víi 2,380 triÖu USD ODA cam kÕt ViÖt Nam chi x©y dùng c¬ b¶n kho¶ng 35% cho sù nghiÖp gi¸o Häc viÖn Ng©n Hµng

100

TiÓu luËn TriÕt häc dôc vµ ®µo t¹o 17%, hç trî ng©n s¸ch 3% vµ cho vay l¹i kho¶ng 45%. Níc ta cßn cã nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp lµ FDI ®i kÌm víi vèn lµ kü thuËt c«ng nghÖ bÝ quyÕt kinh doanh vµ n¨ng lùc Marketing. Tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c cã nguån vèn, cã nguån nh©n lùc t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë níc ta. Cã nhiÒu nhµ m¸y xÝ nghiÖp, khu c«ng nghiÖp ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh khu c«ng nghiÖp Biªn Hoµ §ång Nai, c¸c nhµ m¸y liªn doanh liªn kÕt s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng xi m¨ng g¹ch, c¸c nhµ m¸y l¾p r¸p xe m¸y. §ã lµ nh÷ng thµnh c«ng, thanfh tùu ®· ®¹t ®îc cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña níc ta sau 15 n¨m ®æi míi. 1. H¹n chÕ thÊt b¹i vµ nguyªn nh©n XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta tõ tríc chóng ta ®· thÊy r»ng khã kh¨n lín nhÊt trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ níc ta cßn nghÌo kÐm l¹c hËu thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi thuéc diÖn thÊp nhÊt thÕ giíi. H¬n n÷a trong s¶n xuÊt cha cÇn kiÖm còng nh cha tiÕt kiÖm trong tiªu dïng vµ dån vèn lín cho ®Çu t ph¸t triÓn trong khi ng©n s¸ch cßn eo hÑp. T×nh tr¹ng tiªu xµi l·ng phÝ cña c«ng cha ®îc ng¨n chÆn vµ xö lý thÝch ®¸ng. Bªn c¹nh ®ã trong bé m¸y nhµ níc tæ chøc §¶ng vµ ®oµn thÓ cßn tån t¹i nhiÒu tiªu cùc. HÖ thèng ph¸p luËt vµ hµnh ph¸p cßn cha nghiªm, ph¸p luËt cßn cha chÆt chÏ cßn nhiÒu chç hë khiÕn cho kÎ xÊu lîi dông lµm thiÖt h¹i kh«ng Ýt tiÒn cña cña nhµ níc. Mét khã kh¨n cã thÓ tr¸nh khái trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ã lµ n¹n thÊt nghiÖp gia t¨ng, ph©n c¸ch giµu nghÌo ngµy cµng l¬n. ViÖc l·nh ®¹o x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt cã nhiÒu lóng tóng vµ víng m¾c. Qu¶n lÝ nhµ níc vÒ kinh tÕ x· héi cßn yÕu. C¬ cÊu c¸n bé l·nh ®¹o Häc viÖn Ng©n Hµng

101

TiÓu luËn TriÕt häc cßn kÐm kh«ng phï hîp víi c¬ chÕ míi, bé m¸y chÝnh quyÒn cßn chËm ch¹p trong tæ chøc ®iÒu hµnh thñ tôc hµnh chÝnh cßn quan liªu rêm dµ g©y nhiÒu phiÒn nhiÔu cho nh©n d©n . VÒ mÆt x· héi chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o y tÕ ë nhiÒu n¬i cßn yÕu kesm nhÊt lµ c¸c vïng ë n«ng th«n, vïng rõng nói xa x«i vÉn cßn tån t¹i nh÷ng khã kh¨n cha ®îc gi¶i quyÕt ý thøc x· héi cña ngêi d©n cßn thÊp. Tuy nhiªn xÐt vÒ mÆt tæng thÓ th× sau 15 n¨m thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ chóng ta ®· ®i nh÷ng bíc ®i v÷ng ch¾c vµ quan träng t¹o tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sau nµy. Tuy mét sè mÆt cßn cñng cè cha v÷ng ch¾c nhng níc ta ®· tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi hoµn thµnh c¬ b¶n nhiÖm vô cña chÆng ®êng thêi kú ®Çu ®ñ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò bíc sang ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Con ®êng ®i lªn x· héi chñ nghÜa cña níc ta ngµy cµng ®îc x¸c ®Þnh râ h¬n.

Häc viÖn Ng©n Hµng

102

TiÓu luËn TriÕt häc IV . GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ BÊt kú mét níc nµo muèn thµnh c«ng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Òu ph¶i biÕt kÕt hîp c¸c yÕu tè trong x· héi nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ph¸t triÓn hîp lý c¸c vïng l·nh thæ, ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi, ph¸t triÓn kinh tÕ dÞch vô, kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong thêi ®¹i hiÖn nay giai cÊp c«ng nh©n lµ lùc lîng trung t©m cña x· héi lµ giai cÊp võa ®¹i diÖn cho nÒn s¶n xuÊt míi võa lµ lùc lîng c¬ b¶n vµ chñ lùc lµm ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, lùc lîng chÝnh trong viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, cÇn ph¶i ®éi ngò ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt n©ng cao tr×nh ®é tri thøc khoa häc cho hä ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nh thÞ trêng vèn ®Çu t, vèn s¶n xuÊt, m«i trêng c¹nh tranh t¹o sù ph¸t triÓn.

ViÖt Nam lµ mét níc cã ®iÓm xuÊt ph¸t kinh tÕ thÊp do chÞu ¶nh hëng cña chiÕn tranh, kinh tÕ ph¸t triÓn muén. Muèn ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ muèn rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu cÇn ph¶i ph¸t huy c¸c ®iÓm sau: Ph¶i sö dông lîi thÕ níc ph¸t triÓn muén vÒ c«ng nghiÖp. Tt¸nh chiÕn tranh, t¹o ra khung c¶nh hoµ b×nh ®Ó lµm kinh tÕ ®Ó cÇn ph¶i æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ t tëng. Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®óng m« h×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ kinh tÕ thÞ trêng, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu KHKTCN vµo s¶n xuÊt. X©y dùng c¸c quy hoÆc c¸c ngµnh s¸t hîp víi thùc tiÔn cña ngµnh vµ ®Þa ph¬ng ph¶i thêng xuyªn xem xÐt vµ ®iÒu chØnh. B¸m s¸t thùc tÕ ph¸t hiÖn, tæng kÕt vµ nh©n réng c¸c m« h×nh ®iÓn h×nh tiªu biÓu cho trÝ tuÖ vµ søc m¹nh cña nh©n tµi.

Häc viÖn Ng©n Hµng

103

TiÓu luËn TriÕt häc Xem xÐt ®Ó gi¶i quyÕt vµ t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè cña thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô lao ®éng , tiÒn c«ng tiÒn l¬ng ®Çy ®ñ vµ bÊt ®éng s¶n thÞ trêng vèn tiÒn tÖ tÝn dông. Cô thÓ ho¸ luËt ph¸p n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lÝ cña nhµ níc .

Häc viÖn Ng©n Hµng

104

TiÓu luËn TriÕt häc

C . LỜI KẾT

I.

Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu lÞch sö nã nh»m tíi môc tiªu rÊt cô thÓ vµ mang tÝnh c¸ch m¹ng. Nã lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ vµ x· héi ®ã chÝnh lµ sù ®æi míi víi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Nãi c¸ch kh¸c sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ ngµy cµng tiÕn bé cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, kÕt cÊu thîng tÇng, ®ã lµ mét sù thay ®æi míi hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò c¶ vÒ lý luËn thùc tiÔn, vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ x· héi. Nã b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh trong hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn míi.

Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nh»m môc tiªu biÕn ®æi níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, nguån lùc con ngêi ®îc ph¸t huy møc sèng vËt chÊt tinh thÇn ®îc n©ng cao quèc phßng vµ an ninh æn ®Þnh v÷ng ch¾c lµm cho d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh. Nh vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi ®Ó t¹o ra sù chuyÓn ®æi c¬ b¶n toµn bé bé mÆt níc ta vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ vµ quèc phßng an ninh. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay víi chØ lµ bíc ®Çu cña nh÷ng thµnh tùu khiªm tèn mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc x¸c ®¸ng khÝch lÖ. ViÖc §¶ng vµ nhµ níc chän con ®êng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ hÕt søc ®óng ®¾n. B»ng sù th«ng minh s¸ng t¹o cÇn cï cña con ngêi. ViÖt Nam sÏ cÊt c¸nh trë thµnh con rång Ch©u ¸ chóng ta sÏ hoµn thµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®a ®Êt níc ViÖt Nam s¸nh vai cïng c¸c cêng quèc n¨m ch©u cïng b¹n bÌ quèc tÕ trªn con ®êng ph¸t triÓn.

Lêi më ®Çu

Häc viÖn Ng©n Hµng

105

TiÓu luËn TriÕt häc Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th× c¸ch thøc s¶n xuÊt cña con ngêi còng ®îc ®æi míi. Kü thuËt s¶n xuÊt c¶i tiÕn, n¨ng suÊt lao ®éng ®îc n©ng cao, quan hÖ gi÷a ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng thay ®æi. §ã lµ lÞch sö ph¸t triÓn x· héi. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö gäi cach thøc s¶n xuÊt víi néi dung trªn lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt . Mçi khi xuÊt hiÖn mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi th× x· héi l¹i cã nhiÒu thay ®æi c¬ b¶n : kÕt côc kinh tÕ x· héi thay ®æi ,nh÷ng quan hÖ x· héi vÒ mÆt chÝnh trÞ, t tëng, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc còng biÕn ®æi theo. §ã lµ sù tiÕn bé x· héi ,tiÕn bé x· héi lµ sù vËn ®éng theo híng tiÕn lªn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ,lµ sù thay ®æi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nay b»ng h×nh th¸i x· héi kh¸c cao h¬n mµ gèc rÔ s©u xa cña nã lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt . LÞch sö nh©n lo¹i ®· tr¶i qua bèn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kÕ tiÕp nhau: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn ,t b¶n chñ nghÜa, vµ qua ®é sang x· héi chñ nghÜa –giai ®o¹n ®Çu cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi Céng s¶n chñ nghÜa.Tõng quèc gia ,d©n téc do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ lÞch sö, kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ph¶i tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi theo mét s¬ ®å chung . §èi víi ViÖt Nam, tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng nghiÖp muèn tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t tíi tr×nh ®é cña mét quèc gia ph¸t triÓn th× tÊt yÕu ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiªn ®¹i ho¸ ®Êt níc nh lµ “Mét cuéc c¸ch m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x·”. Mµ c¬ së lý luËn s©u xa cña “Cuéc c¸ch Häc viÖn Ng©n Hµng

106

TiÓu luËn TriÕt häc m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c “ ®ã lµ häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã , em ®· chän ®Ò tµi: “ Häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ sù vËn dông cña §¶ng ta vµo sù nghiÖp ®æi míi”. Em xin c¶m ¬n sù hãng dÉn chu ®¸o vµ nhiÖt t×nh cña c« gi¸o ®· gióp em hoµn thµnh tèt bµi tiÓu luËn nµy. Néi dung II.

PhÇn thø nhÊt Lý luËn chung vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi

I. H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi 1. Kh¸i niÖm H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tong giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh víi mèi quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cho x· héi ®ã , phï hîp víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng trªn quan hÖ s¶n xuÊt Êy . Lùc lîng s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt - kü thuËt cña mçi h×nh th¸I kinh tÕ x· héi .sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi hinh th¸I kinh tÕ x· héi xÐt ®Õn cïng lµ do lùc lîng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh . Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi l¹i cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt cña nã t¬ng øng víi mçi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt . Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lµ bé x¬ng cña c¬ thÓ x· héi hîp thµnh c¬ së h¹ tÇng , trªn c¬ së Êy xuÊt hiÖn mét kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng víi nã . Quan hÖ s¶n xuÊt l¹i g¾n bã mËt thiÕt víi lîng s¶n xuÊt , Häc viÖn Ng©n Hµng

107

TiÓu luËn TriÕt häc hai mÆt nay t¹o thµnh thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ cña lùc lîng s¶n xuÊt . Ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . 2. CÊu tróc cña hi×nh th¸i kinh tÕ x· héi . CÊu tróc cña hi×nh th¸I kinh tÕ x· héi bao gåm : -Lùc lîng s¶n xuÊt -Quan hÖ s¶n xuÊt -KiÕn tróc thîng tÇng * Cã thÓ biÓu diÔn bëi s¬ ®å sau :

Häc viÖn Ng©n Hµng

108

TiÓu luËn TriÕt häc H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi

C¬ së h¹

KiÕn tróc thîng tÇng

tÇng

Lùc

Q

lîng

uan

s¶n

hÖ

xuÊt

s¶n xuÊt

Mçi mÆt cã vÞ trÝ kh¸c nhau vµ t¸c

®éng ®Õn mÆt kh¸c trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. 2.1.S¶n xuÊt vËt chÊt vµ vai trß cña nã ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi C¸c M¸c ®· nªu lªn mét ch©n lý lµ : con ngêi tríc hÕt ph¶i sèng råi míi nãi ®Õn c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh chÝnh trÞ ,v¨n ho¸ , t tëng . muèn tån t¹i , con ngêi ph¶i cã l¬ng thùc ®Ó ¨n ,v¶i ®Ó mÆc , nhµ ®Ó ë cïng víi nhiÒu thø cÇn thiÕt kh¸c n÷a . Nh÷ng thø nay kh«ng cã s½n trong tù nhiªn mµ do con ngêi s¶n xuÊt ra ,do con ngêi t¸c ®éng vµo tù nhiªn c¶i biªn c¸c d¹ng vÊt chÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho ®êi sèng x· héi .Con ngêi s¶n xuÊt ra cña c¶I vËt chÊt ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña sù sinh tån x· héi. 2.2. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , quan hÖ gi÷a hai nh©n tè cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt Häc viÖn Ng©n Hµng

109

TiÓu luËn TriÕt häc Nh ta ®· biÕt ,s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng x· héi . Nhng trong thêi kú kh¸c nhau, s¶n xuÊt tiÕn hµnh theo nh÷ng ph¬ng thøc kh¸c nhau. Ph¬ng thøc s¶n xu¸t lµ c¸ch thøc con ngêi lµm ra cña c¶i vËt chÊt .§ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, kÕt cÊu cña x· héi , quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng , ph¸t triÓn cña x· héi .Tuy nhiªn , bÊt kú mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµocòng gåm hai mÆt : lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . 2.2.1.Lùc lîng s¶n xuÊt Lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ngêi vµ giíi tù nhiªn , nã bao gåm t liÖu s¶n xuÊt vµ ngêi lao ®éng . Ngêi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt , thãi quen l¹o ®éng , biÕt sù dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu x· héi . T liÖu s¶n xuÊt bao gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng .§èi tîng lao ®éng lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ lao ®éng t¸c ®éng vµo , nh lµ : ruéng ®Êt lµ ®èi tîng lao ®éng cña ngêi n«ng d©n …Cßn t liÖu lao ®éng lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt ®îc con ngêi ®Æt gi÷a m×nh víi ®èi tîng lao ®éng , dïng ®Ö chuyÓn t¸c ®éng cña con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng .trong t liÖu lao ®éng th× c«ng cô lao ®éng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt , lµ thíc ®o cña lo¹i ngêi lµm chñ thiªn nhiªn . T¹o ra c«ng cô lao ®éng cã hiÖu xuÊt ngay cµng cao lµ néi dung chÝnh cña tiÕn bé kü thuËt . 2.2.2. Quan hÖ s¶n xuÊt Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi .Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt tiªu Häc viÖn Ng©n Hµng

110

TiÓu luËn TriÕt häc biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh , vµ nã bao gåm ba mÆt : - Quan hÖ s¬ hu vÒ t liÖu s¶n xuÊt , bao gåm hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u t nh©n t liÖu s¶n xuÊt vµ so h÷u x· héi t liÖu s¶n xuÊt. - Quan hÖ vÒ mÆt qu¶n lý, hay cßn gäi lµ trao dæi ho¹t ®éng gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . - Quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra Trong ba mÆt th× quan hÖ s¬ h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi quan hÖ kh¸c , m¨c dï quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lµ quan hÖ lîi Ých c¬ b¶n . Cã thÓ hiÓu râ cÊu tróc cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt qua s¬ ®å díi ®©y: Phong thøc s¶n xuÊt Quan hÖ

Lùc lîng s¶n

s¶n xuÊt

xuÊt

Ngêi lao ®én g

T liÖu s¶n Quan

Quan

Quan

T

hÖ

hÖ

hÖ

tîng

liÖu

vÒ së

vÒ

vÒ

lao

lao

h÷u

mÆt

ph©n

®én

®én

vÒ t

qu¶n

phèi

g

g

liÖu

lý

s¶n

xuÊt §èi

Häc viÖn Ng©n Hµng

s¶n xuÊt

phÈm

111

TiÓu luËn TriÕt häc 2.2.3. Quy luËt quan hÖ s¶n xu¸t Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt . Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt , chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn nhau , trong ®ã lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ lu«n biÕn ®æi , cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh .Trong ®ã néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc vµ h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung , khi néi dung thay ®éi th× h×nh thøc còng biÕn ®æi theo. Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngng cña x· héi , lùc lîng s¶n xuÊt còng ph¸t triÓn kh«ng ngng lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¶i h×nh thµnh vµ biÕn ®æi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña quan hÖ s¶n xuÊt .Vµ khi ®ã mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi thay thÕ ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò . Mac viÕt : “ Nh÷ng quan hÖ x· héi ®Òu g¾n liÒn mËt thiÕt víi nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt .Do cã nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt míi , loai ngêi thay ®æi phong thøc s¶n xuÊt míi cña m×nh vµ do thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt , c¸ch kiÕm sèng cña m×nh , loµi ngêi thay ®æi tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi cña m×nh . C¸i cèi xay quay b»ng tay ®a l¹i x· héi cã l·nh chóa , c¸i cèi xay ch¹y b»ng h¬i níc ®a l¹i x· héi cã nhµ t b¶n n«ng nghiÖp “ Nh vËy , theo M¸c , lùc lîng s¶n xuÊt ®ãng vµi trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt , dÉn ®Õn thay ®æi toµn bé quan hÖ x· héi . 2.3. Quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng Häc viÖn Ng©n Hµng

112

TiÓu luËn TriÕt häc XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së cña ®íi sèng x· héi , ph¬ng thøc s¶n xuÊt lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi mµ Mac cho r»ng së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh kÕt cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸I kinh tÕ x· héi nh©t ®Þnh . Cßn kiÕn tróc thîng tÇng lµ tÊt c¶ nh÷ng hiÖn tîng x· héi thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh tÕ , bao gåm nh÷ng t tëng x· héi vµ nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng . Quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng thÓ hiÖn ë chç , cë së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng , mÆc dï kiÕn tróc thîng tÇng cã kh¶ n¨ng trë l¹i ®èi víi c¬ së h¹ tÇng.Vµi trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc thîng tÇng thÓ hiÖn tríc hÕt ë chç c¬ së h¹ tÇng nµo th× sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng Êy.Khi c¬ së h¹ tÇng cò mÊt ®I th× kiÕn tróc thîng tÇng do ®ã sinh ra còng mÊt theo , khi c¬ së h¹ tÇng míi ra ®êi th× mét kiÕn tróc thîng tÇng míi phï hîp víi nã còng xuÊt hiÖn .ngîc l¹i , kiÕn tróc thîng tÇng còng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c¬ së h¹ tÇng . Sinh ra tõ c¬ së tÇng , kiÕn tróc thîng tÇng cã nhiÖm vô b¶o vÖ , duy tr× , cñng cè vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Nh vËy , c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lu«n cã mèi t¸c ®éng qua l¹i víi nhau cïng t¹o ®iÒu kiÖn cho mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi ra ®êi. II.Sù ph¸t triÓn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn LÞch sö nh©n lo¹i lµ qu¸ tr×nh kÕ tiÕp cña c¸c h×nh th¸I kinh tÕ x· héi . Sù vËn ®éng thay thÕ nhau bëi c¸c h×ng Häc viÖn Ng©n Hµng

113

TiÓu luËn TriÕt häc th¸i kinh tÕ x· héi trong lÞch sö ®Òu do tac ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan. LÞch sö x· héi do con ngêi t¹o nªn nhng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i lao ®éng, lao ®éng lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, khi lùc lîng s¶n xuÉt ph¸t triÓn th× kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi cho thÝch øng, nhng quan hÖ s¶n xuÊt l¹i quy ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi. Khi quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt th× c¸ch m¹ng sÏ thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ sÏ d·n dÕn sù thay dæi cña toµn bé c¸c quan hÖ x· héi kh¸c. Quy luËt nµy chi phèi toµn bé ph¸t triÓn cña lÞch sö vµ nã quyÕt ®Þnh sù thay thÕ cña c¸c phu¬ng thøc s¶n xuÊt, quy ®Þnh sù h×nh thµng vµ biÕn ®æi cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. ChÝnh v× vËy, sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. III. ý nghÜa to lín cña häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi Cã thÓ nãi häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ra ®êi lµ cuéc c¸ch m¹ng lÞch sù , nã ®· chØ ra r»ng ®éng lùc cña lÞch sö kh«ng ph¶i lµ mét thø tinh thÇn thÇn bÝ nµo mµ chÝnh lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi , mµ ho¹t ®éng ®ã l¹i xuÊt ph¸t tõ c¸i sù thËt hiÖn nhiªn lµ con ngêi tríc hÕt con ngêi ph¶i ¨n uèng vµ mÆc , nghÜa lµ ph¶i lao ®éng , tríc khi ph¶i ®Êu tranh dµnh quyÒn thèng trÞ , tríc khi ho¹t ®éng chÝnh trÞ , t«n gi¸o , triÕt häc … Häc thuyÕt nµy cßn chØ ra nh÷ng mÉu thuÉn bªn trong vµ chÝnh sù vËn ®éng cña mÉu thuÉn nay dÉn ®Ðn sù chuyÓn ho¸ tõ mét h×nh th¸i nay sang h×nh th¸i kh¸c , tõ mét trËt tù quan hÖ x· héi nay sang mét trËt tù quan hÖ x· Häc viÖn Ng©n Hµng

114

TiÓu luËn TriÕt häc héi kh¸c . Khi chøng minh tÝnh tÊt yÕu cña trËt tù hiÖn thêi , Mac còng chøng minh lu«n c¶ tÝnh tÊt yÕu cña mét trËt tù cao h¬n mµ h×nh thÝa cò nhÊt thiÕt ph¶i chuyÓn sang v× thÕ mµ häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®· cho chóng ta thÊy ph¬ng ph¸p khoa häc ®Ó nghiªn cøu sù ph¸t triÖn x· héi qua c¸c chÕ ®é kh¸c nhau , hiÓu râ c¬ cÊu chung cña vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ nh÷ng quy luËt phæ biÕn t¸c ®éng , chi phèi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi Tãm l¹i , häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ c¬ së lý luËn khoa häc nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi qua c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c nhau , ®Ó hiÓu râ c¬ cÊu chung cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi , ®Ó nhËn thøc vµ vËn dông ®óng ®¾n , s¸ng t¹o nh÷ng quy luËt phæ biÕn t¸c ®éng trong x· héi nh»m c¶i t¹o x· héi cò , x©y dung x· héi míi .ViÖc nghiªn cøu häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cßn gióp chung ta quan triÖt s©u s¾c ®êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng.

Häc viÖn Ng©n Hµng

115

TiÓu luËn TriÕt häc

PhÇn thø hai VËn dông vµo c«ng cuéc ®æi míi ë viÖt nam I.TÝnh tÊt yÕu cña c«ng cña ®æi míi ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam , do chung ta cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu , thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cßn thÊp , muèn ph¸t triÓn kinh tÕ , muèn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n th× chóng ta kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c lµ ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc theo môc tiªu cña ®¶ng ®Ò ra : “ x©y dung níc ta thµnh mét níc n«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt – kü thuËt hiÖn ®¹i , c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý , quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé , phï hîp víi Häc viÖn Ng©n Hµng

116

TiÓu luËn TriÕt häc tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao , quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c , d©n giau , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh”.§ã lµ mét ®iÒu kiÖn tÊt yÕu víi hoµn c¶nh níc ta hiÖn nay .Vµ môc tiªu ®ã lµ sù cô thÓ ho¸ häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña níc ta . Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®¸t níc thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng hiÖn ®¹i , tinh vi .Vµ khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× quan hÖ s¶n xuÊt míi ra ®êi kÐo theo ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi còng ra ®êi quy ®Þnh mét h×nh th¸I kinh tÕ x· héi míi.khi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi ra ®êi th× x· héi ngµy cµng tiÖn bé h¬n ph¸t triÓn h¬n . Häc thuyÕt Mac vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh«ng chØ cã ý nghÜa víi viÖc nhËn thøc lÞch sö vµ thêi ®¹i , ®èi víi viÖc tiÕp cËn chñ nghÜa x· héi mµ cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn trùc tiÕp trong c«ng cuéc ®æi míi cña níc ta .Ngµy tõ khi míi ra ®êi , d¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®I lªn con ®êng chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa.trong qu¸ tr×nh ®æi míi , ®¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh ®êng lèi ®ã ,kiªn tr× vµ kiªn ®Þnh con ®ßng x· héi chñ nghÜa .§Ó x©y dung chñ nghÜa x· héi , ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¸ lý cña nhµ níc theo ®Þnh h¬ng x· héi chñ nghÜa.Lùc lîng s¶n xuÊt níc ta phæ biÕn vÉn dùa trªn lao ®éng thñ c«ng , trinh ®é lùc lîng cßn thÊp kÐm víi nhiÒu lo¹i h×nh quan hÖ s¶n xuÊt khac nhau, nªn cÇn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ Häc viÖn Ng©n Hµng

117

TiÓu luËn TriÕt häc x©y dung quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .§èi víi kinh tÕ , xÐt cho ®Õn cïng lµ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ,thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ . II. Mèi quan hÖ g÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt khac trong qu¸ tr×nh ®æi míi Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã tÝnh chÊt vµ vµi trß kh¸c nhau , song l¹i cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau ®Ó t¹o thµnh hÖ thèng kinh tÕ cã môc tiªu thèng nhÊt . §Ó gi÷ ®îc ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , kinh tÕ nhµ níc ph¶i ®ãng vµi trß chñ ®¹o ,kinh tÕ nhµ níc víi kinh tÕ hîp t¸c lµm nÒn t¶ng . Kinh tÕ nhµ níc ph¶I gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ vÜ m« æn ®Ønh , gi÷ ®îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo quü ®¹o x· héi chñ nghÜa. §ång thêi víi ®æi míi kinh tÕ vµ trªn c¬ së lÊy ®æi míi kinh tÕ lµm träng t©m ,chóng ta ®æi míi tong boc vÒ chÝnh trÞ .§æi míi chÝnh trÞ ph¶I ®i nh÷ng bíc ®i v÷ng ch¾c va th¹n träng , võa phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ , võa chñ ®éng th¸o gì , t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÐ ph¸t triÓn. §æi míi chÝnh trÞ nhng ph¶i gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ .Khi ®«i míi ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt lµ gi÷ v÷ng l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n viÖt nam, ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ chØnh ®èn §¶ng Khi ®æi míi , Nhµ níc cung chñ träng trong viÖc ®æi míi trªn lÜnh vùc v¨n ho¸ ,x· héi . Chóng ta më réng quan hÖ quèc tÕ ,chän läc v¶ dông nh÷ng tinh hoa cña Häc viÖn Ng©n Hµng

118

TiÓu luËn TriÕt häc nh©n lo¹i , ®ång thêi ph¶i chó träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc ,ph¸t huy vµi tro cña con ngêi , thùc hiÖn mùc tiªu d©n giµu níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng , v¨n minh theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . III. Sù ®«i míi g¸n víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Ng©n hµng quèc gia ViÖt Nam ®îc thµnh lËp tõ th¸ng 5/1951 ë c¸c vïng tù do trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.Sau ngµy miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng (30/4/1975) c¶ níc tån t¹i mét hÖ th«ng Ng©n hµng nhµ níc tõ trung u¬ng ®Õn chi nh¸nh tØnh vµ chi ®iÕm ng©n hµng c¸c huyÖn. Tríc th¸ng 9 n¨m 1990 , hÖ thèng tæ choc ng©n hµng nãi trªn lµ hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp ®éc quyÒn ; trùc tiÕp kinh doanh tiÒn tÖ ,ho¹t ®éng th«ng qua trung t©m tiÒn mÆt , trung t©m tÝn dông , trung t©m thanh to¸n vµ kinh doanh ®¸ quý vµng b¹c. ViÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm cña trung t©m nãi trªn thêng theo ®Øa chØ do cÊp trªn ph©n phèi . Cã thÓ nãi , ho¹t ®éng cña tæ chøc ng©n hµng nµy chØ thÝch øng víi ®iÒu kiÖn chiÕn tranh vµ m« h×nh kinh tÕ chØ huy t¹p trung quan liªu , bao cÊp vµ mét thêi ®· mang l¹i t¸c dông nhÊt ®Þnh .Song , cµng vÒ sau, nhÊt lµ khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng , hÖ thèng tæ chøc ng©n hµng nay béc lé nhîc ®iÓm .Bëi lÏ, hÖ thèng ®ã kh«ng ph©n biÖt chøc n¨ng quan lý vÜ m« cña nhµ níc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ víi chøc n¨ng kinh doanh cña ng©n hµng th¬ng m¹i ; quan liªu , cöa quyÒn ; lµm gi¶m sót tÝnh tù chñ trong ngµnh ng©n hµng …Muèn ra khái t×nh Häc viÖn Ng©n Hµng

119

TiÓu luËn TriÕt häc thÕ tÊt yÕu nãi trªn , tÊt yÕu ph¶i ®æi míi hÖ thèng tæ chøc Ng©n hµng . Tõ sau th¸ng 9 n¨m 1990 ®Õn nay vÒ mÆt tæ chøc tõ mét cÊp ®· chuyÓn thµnh hÖ thèng Ng©n hµng hai cÊp : Ng©n hµng nhµ níc vµ Ng©n hµng th¬ng m¹i ( kinh doanh). §©y lµ “mèc “ cã tÝnh bíc ngoÆt ®¸nh dÊu trong chuyÓn biÕn trong nh©n thøc vÒ tæ chøc vµ chøc n¨ng nhiªm vô cña hÖ thèng tæ chøc Ng©n hµng nhµ ë níc ta.

Häc viÖn Ng©n Hµng

120

TiÓu luËn TriÕt häc S¬ ®å kh¸i qu¸t hÖ thèng tæ chøc ng©n hµng ë níc ta

Ng©n hµng ngo¹i

Ng©n hµng nhµ níc

th¬ng

C¸c chi nh¸nh t¹i

Ph©n theo

Ph©n theo c¬

c¸c tØnh thµnh

®èi tîng

cÊu së h÷u

phè

ngµnh dich vô

N

N

N

Ng

N

N

N

N

N

g©n

g©n

g©n

©n

g©n

g©n

g©n

g©n

g©n

hµng hµng hµn

hµn hµng

hµng hµng hµng hµng

c«ng

ngo¹i n«ng g

kü

th-

th-

th-

th-

th-

th-

nghi

®Ç

th-

¬ng

¬ng

¬ng

¬ng

¬ng

¬ng

Öp

ut

¬ng

m¹i

m¹i

m¹i

m¹i

vµ

vµ

cæ

t

níc

ph¸t

ph¸

phÇn nh©

triÓn t

n

ngoµ i

n«ng triÓ th«n

n

Häc viÖn Ng©n Hµng

121

TiÓu luËn TriÕt häc PhÇn kÕt luËn Chñ nghÜa Mac lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö ®· gi¶i thÝch ®óng ®¾n sù ph¸t triÓn cña x· héi : ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¶u x· héi . Sù ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt ®· quyÕt ®Þnh sù ra ®êi nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Ðn cao cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt trong lÞch sö ,®ã lµ : ph¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng s¶n nguyªn thuû ,ph¬ng thøc s¶n xuÊt n« lÖ , ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn , ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa , ph¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa . khÆng ®Þnh quy luËt chung cña x· héi , chñ nghÜa Mac –Lªnin ®ång thêi con chØ râ r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ, nhiÒu níc cã thÓ bá qua ph¬ng thøc s¶n xuÊt nay hoÆc ph¬ng thøc s¶n xuÊt kia ®Ó chuyÓn lªn ph¬ng thøc cao h¬n . Cïng víi ph¸t hiÖn quy luËt gi¸ trÞ thÆng d , C.Mac ®· ph¸t hiÖn chñ nghÜa duy vËt lÞch sö , trong ®ã lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ nÒn t¶ng . Lý luËn nay nh»m v¹ch ra quy luËt vËn ®éng , ph¸t triÓn chung cña x· héi loai ngêi . Ngµy nay , thÕ giíi ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi v« cung to lín ,s©u s¾c , nhng lý luËn hinh th¸I kinh tÕ x· héi vÉn d÷ nguyªn gi¸ trÞ khoa häc vµ thêi ®¹i. §ã lµ c¬ së lý luËn ®Ó nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi qua c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau , ®ång thêi vËn dông vµo níc ta ®Ó c¶i t¹o x· héi cò , x©y dùng x· héi míi theo con ®êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng ta. Häc viÖn Ng©n Hµng

122

TiÓu luËn TriÕt häc Mét lÇn n÷a , em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù t©n t×nh cña thÇy gi¸o ®· gióp em hoµn thµnh tèt bµi tiÓu luËn nay.

III.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. B¸o c¸o lao ®éng nhiÒu kú 2. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 3. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng: Lý luËn vµ vËn dông 4. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c – LªNin – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2004 5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2004 6. T¹p chÝ céng s¶n sè 1/1997 IV.

Sè 20/1997

7. T¹p chÝ quèc phßng toµn d©n

Häc viÖn Ng©n Hµng

123

TiÓu luËn TriÕt häc

Häc viÖn Ng©n Hµng

124

TiÓu luËn TriÕt häc

Môc lôc Trang

PhÇn më ®Çu…………………………………………………….. 1 Néi dung

PhÇn thø nhÊt : Lý lu©n chung vÒ h×nh th¸i kinh tÕ –x· h«i………………………………………. 2 I.H×nh th¸i kinh tÕ – x· héi……………………………………… 2 1.Kh¸i niÖm…………………………………………………… 2 2.CÊu tróc……………………………………………………… 2 2.1. S¶n xuÊt vËt ch©t vµ vµi trß cña nã ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi………………… … 3 2.2. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , quan hÖ gi÷a hai nh©n tè cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt ………… 3 2.2.1. Lùc lîng s¶n xuÊt……………………………………… 4 2.2.2. Quan hÖ s¶n xuÊt ………………………………………. 4 2.2.3. Quy lu©t quan hÖ s¶n xuÊt …………………………… …..5 2.3. Quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng ……… 6 II.Sù ph¸t triÓn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö t nhiªn………………………………. 6 III .ý nghÜa to lín cña häc thuyÕt Mac vÒ hinh th¸i kinh tÕ -x· héi…………………………………… 7 phÇn hai : VËn dông vµo c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam………………………………………. 9 I.TÝnh tÊt yÕu cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam………… ………. 9

Häc viÖn Ng©n Hµng

125

TiÓu luËn TriÕt häc II. Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chinh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh ®æi míi…………………………… ……………..10 III .Sù ®æi míi g¾n víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng…………… …… 10 phÇn kÕt luËn…………………………………………………….13 tµI liÖu tham kh¶o……………………………………………. 14

Häc viÖn Ng©n Hµng

126