Hemija Srece.docx

Hemija sreće Život u ljudskom tijelu je u potpunosti ,,programiran”. Evolutivni razvoj ljudske vrste učinio je nevjerovatno – stvorena je ,,složena mreža” koja je omogućila da nas sve što je neophodno za preživljavanje čini srećnima. Sve životinje traže zadovoljstvo i izbjegavaju bol. Naš organizam proizvodi supstance koje nam sve životne borbe i muke pretvaraju u zadovoljstvo i čine nas srećnim kada ih prevaziđemo. Jedan od neželjenih efekata života u digitalnom dobu jeste da se sve više odvajamo jedni od drugih. ,,Naša hemija je kratkospojna”. Balans neurohemikalija koji je evoluirao vijekovima poremećen je savremenim životom, što nas je dovelo do depresije, anksioznosti i nezadovoljstva. Farmaceutske kompanije žele da poprave ovu neravnotežu pilulom, iako se ovaj disbalans može popraviti blagom promjenom ponašanja. Naše tijelo proizvodi stotine neurohemikalija, a veoma mali procenat je identifikovan od strane naučnika. Tokom našeg životnog vijeka, malo je vjerovatno da ćemo saznati kako funkcionišu sve ove supstance. Albert Ajnštajn je vjerovao da ,,sve treba napraviti što jednostavnije moguće, ali ne jednostavnije od toga.”. Na osnovu ove filozofije dao sam jednostavne fraze koje opisuju supstancu i opšte opise za 7 suptanci koje su povezane sa osjećajem sreće. Supstance Sreće 1. Endokanabinoidi: "Molekuli blaženstva" Endokanabinoidi su supstance proizvedene u tijelu koje aktiviraju kanabinoidne receptore.. Anandamid (sa sanskrita ,,Ananda" što znači blaženstvo) je najpoznatiji endokanabinoid. Zanimljivo je da je iz kanabisa izolovano najmanje 85 različitih kanabinoida. Pretpostavka je da se svako od njih ponaša kao ključ koji ulazi u drugu bravu kanabinoidnog sistema i na različite načine mijenja percepcije i stanja svijesti. Vjerovatno je da i naš organizam proizvodi širok spektar endokanabinoida, ali će neurolozima biti potrebne decenije da ih izoluju. 2. Dopamin: "Molekul nagrade" . Dopamin je odgovoran za ponašanje pokrenuto ponuđenom nagradom i želju za nagradom. Svaka vrsta ponašanja pokrenutog nagradom koja je proučavana povećava nivo lučenja dopamina u mozgu. Ako želite da utičete na lučenje dopamina, postavite cilj i postignite ga.

Narkotici funkcionišu aktiviranjem dopaminskih receptora, što dalje izazive pojavu euforie i zavisnosti .Upotreba narkotika ostavlja trajnu posledicu na dopaminske receptore. Najprostije rečeno, za aktivaciju dopaminskih receptora biće ,,potrebno postići mnogo veći cilj”, u odnosu na organizam koji nije inhibiran narkoticima. Zbog istog razloga su vremenom potrebne sve veće doze, i sve ,,jači“ narkotici da bi se postigao isti osjećaj euforije. 3. Oksitocin: "Molekul vezivanja" Oksitocin je hormon direktno povezan sa ljudskim vezivanjem i povećanjem povjerenja i lojalnosti. U nekim studijama, visoki nivoi oksitocina su u korelaciji sa romantičnim vezama. Neke studije pokazuju mogućnost pretpostavke o razdvojenosti para, odnosno da li je par razdvojen duži vremenski period. Studije pokazuju da nedostatak fizičkog kontakta smanjuje lučenje oksitocina i izaziva osjećaj želje da se ponovo poveže sa tom osobom. 4. Endorfin: "Molekul koji ubija bolove" Naziv Endorfin se prevodi kao "sam proizveden morfin". Endorfini po svojoj hemijskoj strukturi podsjećaju na opijate i imaju analgetička svojstva. Endorfine proizvode hipofiza i hipotalamus tokom napornog fizičkog napora. 5. GABA: "Molekul protiv anksioznosti" GABA je inhibitorni molekul koji usporava pucanje neurona i stvara osećaj mirnoće. Benzodiazepini su sedativi koji rade kao anti-anksiozni lijek povećavajući GABA. Ovi lijekovi imaju mnoge neželjene efekte i rizike od zavisnosti, ali su i dalje u širokoj upotrebi. 6. Serotonin: "Molekul samopouzdanja" Serotonin igra različite značajne uloge u našem tijelu da je možda nekorektno nazvati ga ,,molekulom samopouzdanja”, ali, na kraju, veza između više koncentracije serotonina i nedostatak osjećaja odbacivanja omogućavaju ljudima da se postave u situacijama koje će podstaći samopouzadnje, povećati osjećaj vrijednosti i stvoriti osjećaj pripadanja. 7. Adrenalin: "Molekul energije" Adrenalin igra značajnu ulogu u mehanizmu borbe ili bježanja. Oslobađanje epinefrina stvara talas energije. Adrenalin putem krvi dolazi do gotovo svih organa, i izaziva ubrzanje rada srca, povećanje snage srca, suženje krvnih sudova (vazokonstrikcija) perifernog tkiva, ali proširenje (vazodilatacija) krvnih sudova srca, mozga, nekih mišića i još nekih bitnih organa, širenje bronhija (bronhodilatacija), stvaranje toplote, razgradnju

glikogena… ,,Udar Adrenalina” dolazi u trenutku nesreće ili suočavanja sa strahovitim situacijama. Prosječan čovjek nije svjestan o funkcionisanju i značaju složenih biohemijskih i drugih procesa koji se odvijaju u našem tijelu. Moderan život je uništio ravnotežu hemijskih supstanci koje utiču na naše raspoloženje, zbog čega je došlo do razvoja mnogih bolesti koje nisu postojale prije par stotina godina. Poremećaj lučenja mnogih navedenih supstanci, kao i upotreba narkotika, doveli su do čestih obolijevanja od depsresije, anksioznosti, različitih vrsta psihoza. Možemo učiniti male promjene u navikama i ponašanju i na taj način preventivno djelovati na razvoj ovih bolesti. Možda najzanimljiviji primjer ponašanja koje dovodi do lučenja velikog broja navedenih supstanci jeste grljenje. Grljenjem pospješujemo lučenje oksitocina i dopamina, i shodno pozitivnom djelovanju zagrljaja apelujem na proslavu ,,Dana zagrljaja”, 21. januara. Pregled značajnih supstanci koje kreiraju osjećaj sreče započeo sam mišlju Alberta Ajnštajna, kojom sam se vodio da bih mogao na što opštiji način predstaviti značaj pojedinih supstanci u formiranju našeg raspoloženja, a da taj značaj razumije što veći broj ljudi različitih interesovanja I uzrasta. Započeo sam mišlju jednog velikana civilizacije, tako ću i završiti, u želji da pošaljem poruku i razlog pisanja ovog teksta. Rekao je Šopenhauer: ,,Zdravlje nadmašuje sva moguća dobra tako znatno da je zdrav prosjak sretniji od bolesnog kralja.”. Trebamo da sačuvamo zdravlje, odnosno ravnotežu neurohemikalija koje nam odredjuju raspoloženje, jer ukoliko ne obraćamo pažnju na zdravlje, bićemo nesrećni. Džuverović Pavle, III-2