Halong Conservation Curriculum - Grade 1

Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi vÞnh h¹ long (Bé tµi liÖu vÒ Gi¸o dôc m«i tr−êng dµnh cho gi¸o viªn)

Líp

1

Cuèi cïng, con ng−êi chØ b¶o vÖ vµ g×n gi÷ nh÷ng g× mµ hä yªu. Hä chØ yªu nh÷ng g× mµ hä hiÓu. Vµ hä chØ hiÓu nh÷ng g× mµ hä ®−îc häc. - Babr Dioum Dioum -

H¹ Long, 2002

Môc lôc Lêi giíi thiÖu VÒ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long .......................................................................... iii VÒ bé tµi liÖu gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long ...........................................................................iv C¸ch sö dông tµi liÖu.........................................................................vii § 1. Giíi thiÖu Di s¶n thÕ giíi vµ truyÒn thuyÕt VÞnh H¹ Long.........1 § 2. C¶nh ®Ñp VÞnh H¹ Long ...............................................................4 § 3. Nh÷ng con vËt sèng ë VÞnh H¹ Long............................................8 § 4. C¸c loµi c©y vµ hoa ë VÞnh H¹ Long...........................................12 § 5. §i th¨m VÞnh H¹ Long ...............................................................17 § 6. M«i tr−êng lµ g× ...........................................................................20 § 7. Chóng em gi÷ s¹ch VÞnh H¹ Long..............................................24 § 8. Ngo¹i kho¸ Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................27

Lêi giíi thiÖu

VÒ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn ThÕ giíi VÞnh H¹ Long

Chóng ta thËt may m¾n khi ®−îc thiªn nhiªn ban tÆng cho mét di s¶n quý gi¸ VÞnh H¹ Long víi hai lÇn c«ng nhËn lµ Di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi. “Trong t©m hån cña chóng ta, chóng ta ph¶i nhÊn m¹nh r»ng Di s¶n thÕ giíi thuéc vÒ chóng ta, kh«ng chØ cã nãi nh− vËy mµ ph¶i hµnh ®éng nh− vËy, kh«ng chØ cho ngµy h«m nay mµ cßn cho nh÷ng n¨m tiÕp theo, thËm chÝ lµ c¸c thÕ kû tiÕp theo”1. ChÝnh v× thÕ, mong muèn ®Ó x©y dùng mét ch−¬ng tr×nh GDMT – ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån Di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long ®· ®−îc h×nh thµnh. B¾t ®Çu b»ng viÖc tiÕn hµnh mét ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc trong nhµ tr−êng, chóng ta ®ang nç lùc lµm viÖc cho mét t−¬ng lai mµ ë ®ã bÊt cø ai sÏ biÕt ph¶i lµm g× ®Ó g×n gi÷ vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt, ®¸ng tù hµo cña DSTG. Ban Qu¶n lý VÞnh H¹ Long, Së Gi¸o dôc ®µo t¹o tØnh Qu¶ng Ninh cïng chia sÎ quan ®iÓm vÒ nh÷ng th¸ch thøc tíi m«i tr−êng VÞnh H¹ Long vµ nh÷ng c¬ héi gi¸o dôc mang l¹i. Trªn c¬ së phèi kÕt hîp víi Ch−¬ng tr×nh B¶o tån BiÓn, Tæ chøc b¶o tån §éng thùc vËt quèc tÕ (FFI), c¸c bªn b¾t tay vµo thùc hiÖn Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc b¶o tån Di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long trong c¸c tr−êng häc!

1

Häc sinh Nªpan Romesh Tripathi, trong bµi H−íng tíi gi¸o dôc di s¶n thÕ giíi cña «ng Bernd Von Droste, Gi¸m ®èc Trung t©m di s¶n thÕ giíi, s¸ch Di s¶n thÕ giíi trong tay thÕ hÖ trÎ).

iii

VÒ bé tµi liÖu gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long

§©y lµ tµi liÖu dµnh cho c¸c b¹n, ®Ó c¸c b¹n cã thÓ truyÒn ®¹t mét c¸ch s©u s¾c nhÊt th«ng ®iÖp b¶o tån DSTG tíi hµng ngh×n, hµng triÖu häc sinh – nh÷ng ng−êi sÏ trë thµnh chñ nh©n cña Di s¶n vµ ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh cña ngµy mai. V× vËy, Bé tµi liÖu nµy thuéc vÒ c¸c b¹n, ®−îc x©y dùng nh»m kÝch thÝch trÝ t−ëng t−îng vµ s¸ng t¹o cña gi¸o viªn vµ häc sinh, lµm phong phó thªm c¸ch tiÕp cËn mang tÝnh s− ph¹m ®èi víi viÖc b¶o tån Di s¶n! Ch−¬ng tr×nh ®−îc triÓn khai mét bµi trong mét th¸ng. C¶ n¨m häc cã t¸m bµi víi líp 1, 2 vµ chÝn bµi víi líp 3, 4, 5. Bµi cuèi cïng lµ bµi ngo¹i kho¸, víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh n©ng cao nhËn thøc cña häc sinh vµ tæng kÕt Ch−¬ng tr×nh sau mét n¨m häc.

Môc tiªu cña Ch−¬ng tr×nh: Bé tµi liÖu gióp gi¸o viªn trang bÞ cho häc sinh nh÷ng nhËn thøc vÒ: -

C¸c gi¸ trÞ tiªu biÓu cña Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long (c¶nh quan, ®Þa chÊt, ®a d¹ng sinh häc, v¨n ho¸).

-

Ho¹t ®éng cña con ng−êi trong vµ xung quanh khu vùc di s¶n.

-

C¸c nguy c¬ ®e do¹ m«i tr−êng Di s¶n thÕ giíi.

-

X©y dùng ý thøc vµ hµnh ®éng b¶o vÖ, g×n gi÷ Di s¶n thÕ giíi.

Gi¸o dôc lµ mét qu¸ tr×nh. Sø mÖnh cña chóng ta lµ gi¸o dôc cho häc sinh hiÓu vÒ di s¶n, ®ång thêi gi¸o dôc cho c¸c em biÕt hµnh ®éng v× di s¶n!

Danh s¸ch c¸c chñ ®Ò trong Ch−¬ng tr×nh tiÓu häc:

Bµi 1 Bµi 2 Bµi 3 Bµi 4 Bµi 5 Bµi 6 Bµi 7 Bµi 8

Líp 1 Giíi thiÖu Di s¶n thÕ giíi vµ truyÒn thuyÕt VÞnh H¹ Long C¶nh ®Ñp VÞnh H¹ Long Nh÷ng con vËt sèng ë VÞnh H¹ Long C¸c loµi c©y vµ hoa ë VÞnh H¹ Long §i th¨m VÞnh H¹ Long M«i tr−êng lµ g× Chóng em gi÷ s¹ch VÞnh H¹ Long Ngo¹i kho¸

iv

Bµi 1 Bµi 2 Bµi 3 Bµi 4 Bµi 5 Bµi 6 Bµi 7 Bµi 8

Líp 2 Giíi thiÖu Di s¶n thÕ giíi VÞnh H¹ Long Nh÷ng loµi vËt quý ë VÞnh H¹ Long Hang ®éng trªn VÞnh H¹ Long Chuçi thøc ¨n Rõng ngËp mÆn ë VÞnh H¹ Long N−íc VÞnh H¹ Long Tµu thuyÒn trªn VÞnh H¹ Long Ngo¹i kho¸

Bµi 1 Bµi 2 Bµi 3 Bµi 4 Bµi 5 Bµi 6 Bµi 7 Bµi 8 Bµi 9

Líp 3 LÞch sö h×nh thµnh VÞnh H¹ Long Lîi Ých cña VÞnh H¹ Long Ng«i nhµ cña c¸c con vËt ë VÞnh H¹ Long C¸ ë VÞnh H¹ Long B¶o vÖ nguån n−íc VÞnh H¹ Long San h« ë VÞnh H¹ Long Lµng chµi trªn VÞnh H¹ Long Gi÷ s¹ch m«i tr−êng Ngo¹i kho¸

Bµi 1 Bµi 2 Bµi 3 Bµi 4 Bµi 5 Bµi 6 Bµi 7 Bµi 8 Bµi 9

Líp 4 VÞnh H¹ Long & qu¸ tr×nh c«ng nhËn di s¶n thÕ giíi C©n b»ng sinh th¸i VÞnh H¹ Long Cá biÓn VÎ ®Ñp ®¹i d−¬ng Khai th¸c h¶i s¶n trªn VÞnh H¹ Long ChÊt th¶i vµ xö lý chÊt th¶i Con ng−êi vµ thiªn nhiªn B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc VÞnh H¹ Long Ngo¹i kho¸

Bµi 1 Bµi 2 Bµi 3 Bµi 4 Bµi 5 Bµi 6 Bµi 7 Bµi 8 Bµi 9

Líp 5 Giíi thiÖu lÞch sö v¨n ho¸ VÞnh H¹ Long Nói ®¸ v«i trªn VÞnh H¹ Long HÖ sinh th¸i Tïng ¸ng Du lÞch trªn VÞnh H¹ Long Nu«i trång h¶i s¶n trªn VÞnh H¹ Long D©n sè vµ m«i tr−êng VÞnh H¹ Long DÇu loang VÞnh H¹ Long – Di s¶n cña nh©n lo¹i Ngo¹i kho¸

G×n gi÷ vµ b¶o tån Di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi VÞnh H¹ Long, h·y ®ãng gãp vµ x©y dùng mét Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cã ý nghÜa s©u réng. Chñ ®Ò cña nh÷ng bµi nµy kh«ng cã tÝnh chÊt tuyÖt ®èi, mµ cÇn cã sù bæ sung s¸ng t¹o vµ linh ®éng ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ gi¸o dôc l©u dµi víi sù ®ãng gãp tÝch cùc cña tÊt c¶ c¸c b¹n!

v

§¸nh gi¸ vµ ph¶n håi ®èi víi bé tµi liÖu: Chóng t«i mong muèn häc hái tõ c¸c b¹n – nh÷ng thÇy c« ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y ®Ó giíi thiÖu vµ duy tr× viÖc Gi¸o dôc b¶o tån di s¶n thÕ giíi mét c¸ch s©u s¾c nhÊt. Bé tµi liÖu cÇn ®−îc ®¸nh gi¸, tr¾c nghiÖm bëi cµng nhiÒu gi¸o viªn cµng tèt, vµ ph¶i ®−îc bæ sung, chØnh lý cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña tõng ®Þa ph−¬ng. C¸c b¹n h·y göi l¹i c¸c ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ bé tµi liÖu vµ Ch−¬ng tr×nh cho chóng t«i. Tõ nh÷ng ý kiÕn, kinh nghiÖm phong phó ®ã, chóng ta cã thÓ tiÕp tôc häc hái vµ thu ®−îc nhiÒu Ých lîi, ®ång thêi chia sÎ nh÷ng ®ãng gãp Êy víi c¸c gi¸o viªn vµ c¸c ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i tr−êng ë n¬i kh¸c t¹i ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ mét qu¸ tr×nh cßn ®ang tiÕp diÔn vµ lµ mét môc tiªu l©u dµi. Bé tµi liÖu cÇn sù ®ãng gãp cña b¹n!

vi

C¸ch sö dông tµi liÖu

Tµi liÖu nµy ®−îc thiÕt kÕ dµnh cho c¸c thÇy, c« gi¸o. Mçi bµi gi¶ng ®−îc viÕt theo mét mÉu nhÊt ®Þnh vµ ®¬n gi¶n. 1. Môc ®Ých, yªu cÇu PhÇn nµy tæng hîp nh÷ng th«ng tin chÝnh, cÇn truyÒn t¶i ®Õn häc sinh cña bµi. Gi¸o viªn cã thÓ sö dông phÇn nµy ®Ó tãm t¾t, tæng kÕt vµ kiÓm tra th«ng tin bµi häc ®èi víi h/s. 2. KiÕn thøc c¬ b¶n §©y lµ phÇn cung cÊp cho g/v nh÷ng kiÕn thøc c¬ së vÒ chñ ®Ò cña bµi, t¹o ra nÒn t¶ng ph¸t triÓn bµi gi¶ng. Bªn c¹nh nh÷ng kh¸i niÖm, th«ng tin tæng hîp, néi dung chÝnh cña phÇn nµy lµ nh÷ng th«ng tin, sù kiÖn thùc tÕ, gÇn gòi cña ®Þa ph−¬ng. PhÇn nµy cã thÓ chøa nhiÒu th«ng tin nh−ng g/v cã thÓ chän lùa nh÷ng th«ng tin quan träng nhÊt trong bµi, h¹n chÕ sö dông c¸c thuËt ng÷ vµ c¨n cø trªn n¨ng lùc nhËn thøc cña tõng ®èi t−îng h/s khi truyÒn ®¹t kiÕn thøc. G/v cã thÓ sö dông c¸c th«ng tin nµy ®Ó tiÕn hµnh bµi gi¶ng theo hÖ thèng ho¹t ®éng d−íi ®©y hoÆc theo nhiÒu c¸ch tiÕp cËn s¸ng t¹o kh¸c, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. 3. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh PhÇn nµy ®−a ra nh÷ng h−íng dÉn cho gi¸o viªn vµ häc sinh vÒ bèi c¶nh gi¶ng d¹y (trong líp hay ngoµi líp) vµ ph−¬ng tiÖn d¹y häc cho phï hîp víi c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc trong phÇn 4. Gi¸o viªn cã thÓ thay ®æi ®Ó thùc hiÖn bµi gi¶ng cã hiÖu qu¶ h¬n. 4. H−íng dÉn d¹y häc §©y lµ phÇn c¸c ho¹t ®éng gi¸o viªn sÏ tiÕn hµnh trong giê häc. Tõ viÖc Khëi ®éng, ¤n bµi cò ®Õn c¸c Ho¹t ®éng trong giê gi¶ng vµ Tæng kÕt bµi häc. H·y b¾t ®Çu buæi häc b»ng mét bµi h¸t hoÆc mét trß ch¬i nhá. §iÒu nµy sÏ t¹o ra mét kh«ng khÝ häc tËp hµo høng. Gi¸o viªn còng nªn dµnh mét l−îng thêi gian phï hîp ®Ó kiÓm tra nh÷ng kiÕn thøc bµi häc tr−íc vµ bµi tËp vÒ nhµ cña häc sinh. C¸c ho¹t ®éng §©y lµ phÇn quan träng nhÊt trong bµi häc, nh»m truyÒn t¶i th«ng ®iÖp b¶o tån di s¶n th«ng qua nhiÒu ho¹t ®éng (nh− cung cÊp th«ng tin, th¶o luËn, tham gia trß ch¬i…). Líp 1, 2 sÏ tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng nghÖ thuËt lý thó nh− kÓ chuyÖn, vÏ tranh, t« mµu trong khi c¸c trß ch¬i, th¶o luËn mang tÝnh t−

vii

duy h¬n sÏ ®−îc sö dông cho líp 3, 4, 5. Nh÷ng ho¹t ®éng phong phó nµy kh«ng chØ gióp “phiªn dÞch” nh÷ng kiÕn thøc trõu t−îng, khã hiÓu vÒ thiªn nhiªn, m«i tr−êng thµnh nh÷ng th«ng ®iÖp gi¸o dôc thó vÞ, mµ cßn gióp h/s x©y dùng nh÷ng kü n¨ng bæ Ých vÒ lµm viÖc tËp thÓ, ra quyÕt ®Þnh... Cã nh÷ng c©u hái kh«ng cã ®¸p ¸n hoÆc ch−a t×m ra c©u tr¶ lêi tèi −u. §©y lµ c¬ héi gióp häc sinh ph¸t triÓn kü n¨ng suy nghÜ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã ¶nh h−ëng tíi c¸c em h«m nay vµ ngµy mai. §©y còng lµ th¸ch thøc cña tÊt c¶ chóng ta! H·y t¹o cho c¸c em sù yªu thÝch, ham mª víi m«n häc Gi¸o dôc B¶o tån Di s¶n. ChÝnh v× vËy, Ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt khuyÕn khÝch c¸c b¹n lªn líp víi nhiÒu ho¹t ®éng nghÖ thuËt, trß ch¬i, th¶o luËn... ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn vµ mang ý nghÜa gi¸o dôc s©u s¾c! Nh÷ng ho¹t ®éng nh− thÕ nµy ®· ®−îc thùc hiÖn rÊt thµnh c«ng vµ hiÖu qu¶ trªn thÕ giíi vµ t¹i nhiÒu khu vùc cña ViÖt Nam, ch¼ng h¹n c¸c ch−¬ng tr×nh GDMT trong tr−êng häc t¹i c¸c khu b¶o tån vµ V−ên quèc gia. C¸c thÇy c« cã thÓ thay ®æi hoÆc ¸p dông mét c¸ch s¸ng t¹o vµ linh ho¹t c¸c ho¹t ®éng trong bµi, v× ®ã chØ lµ mét mÉu gîi ý! H·y göi cho chóng t«i nh÷ng ý t−ëng, kinh nghiÖm míi mÎ vµ s¸ng t¹o cña b¹n! 5. Bµi tËp vÒ nhµ §©y lµ phÇn g/v kiÓm tra kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc cña h/s, vµ ®Æc biÖt ®−a ra nh÷ng t×nh huèng cô thÓ vÒ chñ ®Ò bµi häc ®Ó h/s cã thÓ liªn hÖ víi thùc tÕ. G/v nªn khuyÕn khÝch h/s chia sÎ nh÷ng hiÓu biÕt vµ quan t©m ®Õn di s¶n thiªn nhiªn VÞnh H¹ Long víi gia ®×nh vµ ng−êi th©n. ChÝnh v× vËy, mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng kh¸c cña Ch−¬ng tr×nh lµ: th«ng qua c¸c em h/s, ®¸nh thøc tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng vµ du kh¸ch trong nç lùc b¶o tån di s¶n thiªn nhiªn VÞnh H¹ Long. Dùa vµo thùc tÕ ®Þa ph−¬ng vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu cña h/s, g/v cã thÓ sö dông nh÷ng bµi tËp trong tµi liÖu, hoÆc thay ®æi vµ s¸ng t¹o cho phï hîp. 6. Më réng Ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng trong phÇn HÖ thèng ho¹t ®éng, g/v cã thÓ sö dông nh÷ng gîi ý trong phÇn nµy ®Ó lµm buæi häc thªm phong phó vµ bæ Ých. Cuèn s¸ch b¹n ®ang cÇm trong tay chØ cã thÓ cã ý nghÜa vµ hiÖu qu¶ s©u s¾c nÕu cã sù tham gia vµ ®ãng gãp s¸ng t¹o cña tÊt c¶ c¸c b¹n. §©y ch−a ph¶i lµ mét s¶n phÈm hoµn chØnh vµ ch¾c ch¾n cßn cã nhiÒu ®iÒu s¬ suÊt. Nh−ng chóng t«i tin t−ëng r»ng, lµ nh÷ng kü s− t©m hån, b¹n sÏ mang tµi n¨ng thiÕt kÕ cña m×nh ®Ó t¹o nªn sù phong phó vµ sèng ®éng cho tõng bµi gi¶ng!

viii