Hain-i Vatan

  • Uploaded by: Volkan
  • 0
  • 0
  • May 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Hain-i Vatan as PDF for free.

More details

  • Words: 7,384
  • Pages: 89
Hain-i Vatan ªiirler II

ay Ads¹zlar Yayinevi

1

Ads¹zlar Yay¹nlar¹ ªiir dizisi 2

Bu kitap içindeki ürünler Vatanlar¹n¹ hiç birºeye de»iºmeyen ve eme»inden gayr¹ hiçbir de»erini satmayan tüm Vatan Hainlerininin an¹lar¹na arma»an edilmiºtir.

2

HOª GELD©N Amentüsü bi ºaplak ilk hayk¹r¹º¹n billahisi kanl¹ gözlerle ilk bak¹º ©lk tan¹º makas ustura t¹rnak diº taº Kopar ba»¹n yüce ba»¹ms¹zl¹»¹n.. Bi hoº bi boº bi nonoº geldinki sorma gitsin Zam gibi dam gibi gam gibi hüzzam gibi Cebrail israfil mikrail ezrail gibi Hoº geldin dünyam¹za güle güle rüyam¹za güle gül gü g g¹ g¹-g¹ gu-gu ga-ga

3

NA..! Hay¹r'la do»an u»urlu olur elbet. Sen her evet'e öfkeli bi ferman okunduktan geri Sen sal¹n¹ al¹p dal¹p da sar¹ f¹rat¹ yeºil ¹rma»¹ k¹z¹l denizi milyon milyon geçtikten geri Sen umudu eline zaferi diline yar¹n¹ beline dolad¹ktan geri hay¹r'la olan u»urla dolar elbet Sen demire su verdikçe çeli»i ya»l¹ taºa sürdükçe halk¹n¹ döºüne gerdikçe yüre»ini dost da»lar¹na verdikçe hay¹rlan gelen u»urlan gider elbet Sen her a»ustosun ortas¹nda kan ter alev alev alev alevi Newrozlad¹kça Newrozlad¹k Newrozla Newroz New Ne N 4

"NA" demesini bildikçe.

A»ustos.93

SORMA G©TS©N Yaº¹m¹ sorma dedim do»aya sanki ilk ben geldim büyük patlamadan ilk korkup kalkanda topra»a basanda bu yürek zamana eº çarpt¹ toplad¹ ç¹kard¹ bölmedi bölebilirdi de II Yaº¹mdan açma söz sanki dün do»dum bu günü yaºamak için yar¹n ölecekmiºim kimin umurunda.? yar¹n gömü yerim bile dolmayacak ne farkeder bi bacak bi el bi göz bi söz eksik olmuº derim kalbura çevrilmiº diºim t¹rna»¹m sökülmüº dilim tavada böbrek-yürek

5

vede dalak bitpazar¹nda sergide boynum vurulmuº kellem tepside kim do»duki tam tak¹m taklavat..? Kim do»urttuki tosuncu»u bi bat¹nda a gavvat.? kim.? III Yaº¹m¹ sorma nede gözüm üstündeki kaº¹m¹ oraya kim koyard¹ hiç terlemeseydi anl¹m baº¹m herºeyin üstünde o yüce yere kurulmazd¹ olmasayd¹ akl¹m ya k¹ç¹m ya o olmasayd¹.? a»z¹m¹n içine kim..? ya da kaº¹nmasayd¹ baca»¹m¹n aras¹ O'nu oraya kim koydu.? O'nu orada kim soydu.? Kim çevirdi so»ana.? Kim.? IV. Sormay¹n yüreklimiyim ürkek mi.? diºi ve erkek mi.? kaç sahibi var yarat¹p yaratan¹n dinsizi aratan¹n iki yat¹p tek kalkan¹n

6

Binbir bileni var her bilinmeyenin bir cebiri var bir cebraili milyon c¹b¹l¹ var va her zenginin Bin zaferi var her yenginin yenilginin her dinginin bir azmas¹ var ki sorma gitsin alt¹ milyar sorusu var her elin her dilin her rengin bana sana ona ki sorma gitsin sorma git sorma sor so se s o s Eylül.1993

7

BOTAN' a ªeyh'imin gözleri kavruldu bir kez daha; saçlar¹, b¹y¹»¹ tutuºtu ilk önce. Kaç¹nc¹ kez yüzülmüºtü derisi.? Kaç¹nc¹ kez dar a»açlar¹na yürümüºtü ard¹na bakmadan.? Kaç¹nc¹ kez sürülmüºtü dilinden,ilinden,gülünden..? Kaç¹nc¹ kez dillenmiºti bileklerindeki kilit..? Kaç¹nc¹ kez kapanm¹ºt¹ demir kap¹lar aç¹lmamak üzere .? Kaç¹nc¹ kez kesilmiºti diller kökünden.? Kaç¹nc¹ kez kulak,saç,diº,t¹rnak söküldü dibinden.? Kaç¹nc¹ çift yetim, sevgili, ana, baba gözüydü, eºikte bekleyen.? II Bu ,kaç¹nc¹ kez emir-komuta zinciri ile ba»land¹ ayaklar.? Kaç¹nc¹ kez , tekbir-dua ile içildi kanlar Ve kaç¹nc¹ kez sunuldu tanr¹lara " kurbanl¹k' adaklar.? Kaç¹nc¹ kez 'Faili meçhule' ç¹kt¹ 8

failli adlar.? Kaç¹nc¹ kez, halaya-semaya ç¹kar gibi ecele meydan okudular..? Ve Kaç¹nc¹ kez enselerinde, iki yüzlü ustura gibi hissettiler ölümü..? III Banaz, do»rulmuº Newroz'u soluyor, bir koºudur tutturmuº. So»uyan umudu yüre»inde tutuºmuº.. -Botan'a varmadan dinlenmek yok diyor. Yollar kesilse, nefese vurulsa da davlumbaz... Körükle alevi körükle.. alevi alevi Taº¹ elden ele, dolans¹n ,ilden ile, yay¹ls¹n dilden dile.. Vurulsun davullar umudsuzun kula»¹nda -Duyduk dulmad¹k demeyin.. Yar¹n ºölen var da»lar¹n doru»unda ateº a»¹zl¹ yamaçlarda. Yar¹n dü»ün var yemyeºil ovalar¹n sar¹ baºa»¹na K¹z¹lsaçl¹ bir gelin getirdik.. Yar¹n renklerin dü»ünü var.. Yar¹n o»lumuz Halay, k¹z¹m¹z Semah¹n utkusunu kutlayaca»¹z.. Vurulsun davullar,çal¹ns¹n zurnalar türküleºsin umudlar..

9

Yar¹n, divan günüdür; meydan günüdür. er-erkan günüdür. Yengi yenilgi günüdür Zaman yok soluklanmaya; Zaman yok a»¹ta; a»¹tlanmaya; karanl¹»¹ güneº'e serme günüdür. 4.Temmuz.1993,

10

DO«UR Do»ur yaz¹lar¹n üstüne üstüne de kan çiçekleri tomurcuklar açs¹n do»ur onur da»lar¹n¹n doru»una da kin buzullar¹ eriyip taºs¹n do»ur kor saç üstüne üstüne de karanl¹»¹n kirleri yans¹n Do»ur breh kad¹n¹m do»ur namlunun barutun üstüne do»ur breh kad¹n¹m yarasan¹n gözüne gözüne de inim bahar açs¹n do»ur breh kad¹n¹m diºi köleli»in ve er erkan vede devran yumru»unun üstüne üstüne de nar çiçekleri açs¹n Yo»ur breh kad¹n¹m insanl¹k yeniden mayalans¹n yo»ur ölümün üstüne a»¹tlar kökünden yans¹n ve ölüm bir kez daha yaºamla s¹nans¹n. Mart.1994

11

GÜN Telefon zili kad¹n sesi borç senedi kefil haciz yuma»¹ kap¹ tokma»¹ posta katar¹ kat¹r yular¹ at nal¹ damga resmi pul..pul oldu yüre»im yürek ve yar¹ld¹ menteºeler söküldü diºler Mührü karalar da»lad¹ beni bi sabah uykuya ipsiz inende kuyusuz su çekende susuz rak¹ içende da»lad¹ da»la da» da da Rüyalar¹m¹n s¹rt¹ nas¹r ba»lad¹ kovayla çekilmiyor sabah düºmüyor kuyulara karabasan diken tüy düne el att¹m al götür beni beni beni ben beni ne ald¹ ne geri getirdi. Aç¹ld¹ gökyüzü y¹ld¹zlar mora kayd¹ iliklerime çekildi ay tozu Iº¹klar¹n¹ gerip güneºin 12

serdim terimi ipe bu kez de sabah oldu.. bu kezde soldan sa»a döndürdüler dünyam¹ sa»dan sola döndü rüyam bir kez daha arad¹m yar¹n¹ bir kez daha düne dönüp bakmadan arad¹m yitirip de günümü gözlerimle kirpiklerimi tarad¹m tara tar ta ta Arad¹m tarad¹m tutsak etmiºler günü sekiz saata zincirlemiºler üç yerinden üç kez üçe bölmüºler üçün biri ile yetin demiºler üçüne birer bir vermiºler ve üçünü birden yemiºler yemiº yem ye ye yah vah 29.5.1994

13

TET©KÇ© ADEM Sal¹nda gel dedi sal¹nd¹ gelmedi Bir nota anahtar¹n¹n deli»inden gözledi gözü ça»¹rd¹ ºark¹lar¹ udun saz¹n telinden bo»ma olsun ama ucuz olsun demedi Önce bir oturuºta üç ºiºeyi yuvarlard¹ ard¹ ard¹na üç leblebiyi de takarak Hiç yumru»u mezelemedim birader derdi. yumruk mezeledi cop kalas palas pand¹ras toplad¹lar köºe karakolunda üçümüz ingiliz filintas¹ gibiyiz çak¹rm¹ keyf ela Neyzen Tevfik veya Tevfik Fikret Ya bir galon sirke kaça»¹ Ya rubab-¹ sikeºte Zengin sofras¹ taam¹ bol olur laf-¹ güzaf fukara neºesi arºa yol olur peºi s¹ra gelir zivaf boy boy s¹ra s¹ra kara gözlü esmer torun topak

14

Zorun ne breh Adem k¹º k¹yamet çul çubuk dert derman s¹va c¹va çulha derin gerilmiº zamane davula avudunda zurna çatlam¹º Derman¹n ne Breh Adem küpün çatlam¹º s¹rr¹n dükülür yana yana hamall¹»a çüº de y¹k ºu yükü ser postu yere ne bu ayaklar çeker oldu k¹º¹nda donun Ne b¹y¹»¹n b¹y¹k bükülmedikçe Ne tütünün tad¹ kald¹ dama»¹nda ne mapusun nam¹, endam¹ Filistine gerilmeden taban¹n çatlamadan dilin patlamadan tuzmudur ºeker sirke Arnavut biberimidir nedir.? Bu yokuº ç¹k¹lmaz oldu y¹k yükünü çek desturu bu kah¹r dolu deri yüzülmez oldu Ger gerdirebildi»in kadar sallamadan tokma»¹ yedikçe tuzu dört yerinden y¹rt¹l¹r oldu Gergedan fil timsahgilleri de geçtin breh Adem kal¹laºt¹kça çatl¹yor yal¹nlaºt¹kça patl¹yor ne dikiº ne ütü

15

ne tutkal-kola tutuyor f¹rçaland¹kça da»¹l¹yor hücrelerin tükürdükçe parl¹yor köºelerin cilaland¹kça ayr¹l¹yor her bir yerin hangi terziden ç¹kt¹n bilinmez hangi el dikti dü»melerini kilid kilid hangi göz çekti nurunu üzerinden hangi diº kesti ipli»ini Adem gez göz arpac¹k demedenmi çektin breh teti»i kan¹n donmad¹m¹.? can¹n yanmad¹ m¹.? Neyzen nerde.? Tevfik ? Nerde makam¹ Kürdili Hicazkar nerde kadehsiz sofralar diºsiz et etsiz kemik? nerde ? Nas¹l k¹yd¹n sordun mu anan baban kim.? a»lar m¹.? sordun mu bac¹n varm¹ yavuklun Sordun mu hiç.? Breh Adem yan kestin yön kestin yol kestin çektin teti»i ensesine sormad¹n kim traºlad¹ seni. çektin teti»i anlams¹z. bakmad¹n bir kez olsun yüzüne yüzüne dayamad¹n gözünü gözüne Korkuyu dolad¹n parma»¹na uzand¹n teti»e namluya sürdün kinini yive çektin kimli»ini sete koydun yüre»ini gezi gözlemeden

16

arpa tanesi beynini barutun karanl¹»¹na yat¹r¹p renklerin en s¹ca»¹n¹ k¹z¹l¹ en babacan¹n¹ sar¹y¹ yaºama mecbur olan¹n¹ yeºili çektin kara boºlu»una kurºun kalemle ç¹z¹k çeker gibi çektin gelmiº geçmiºini ipe m¹s¹r unu serer gibi güm . Her güm de güm güm güm etikçi gidip tetikçi geliyorsun Etik eti et e güm gü g Güme gittin breh Adem

Aral¹k. 1993

17

KARDAN KADIN

Ne kirpiklerim aras¹ndan süzülecek çizgilerin ne rüyalar¹mda peºinden koºaca»¹m nede dokununca eriyecek hayalin aynalarda sen tükenmiº baharlar¹n güneºinde eriyen kardan bir kad¹ns¹n.. geriye havuç burnun ve kömürden gözlerin kalacak.. K¹º¹n ayaz¹nda rüzgar¹ koklam¹ºt¹k tepelerin doru»unda baht¹ karalar¹n kentinde bir kale burcunda ǹ» olup yuvarland¹n akm¹ ak kara döºüme k¹rd¹n kaburgam¹ iliklerimde hissettim at¹º¹n¹ mevsimlerin ve dondum bir k¹º boyu seninle.. Ne bir atk¹m vard¹ boynuna dolayacak nede paltom güneºin alevinden çizgilerini koruyacak.. Bi kaº¹k bi kör b¹çakla baºlad¹m yontmaya buzlanmadan ºekil verdim sand¹m sana kardan kad¹n

18

bi havuç yar¹ donuk iki kömür tanesi göz göz yeter sand¹m aldand¹m.. Tükenmesin k¹º donmas¹n kar tanecikleri güneºin oklar¹ delsede derimi göz kapaklar¹ma vursada uykunun telekleri korkulu bir rüya görmüº gibi bekliyece»im sabah¹ ne komºu çocu»u çalacak havucu yüzünden ne de kömür gözlerin sürülecek oca»a.. Beyaz zambaklar ülkesinin nar çiçe»i kardelenim açacak gö»sündeki yüre»inde bi kez daha bi kez daha bahar açacak tomurcuklar derlenecek yüzünde bi kez daha ele ele tutuºup tepelere koºaca»¹z rüzgarla kanatlan¹p gelece»e uçaca»¹z. Yeterki sen donma döºümde yeterki sen erime düºümde yeterki her k¹º sabah¹ çal kap¹m¹ bi kez daha bi kez 19.7. 1988

19

MOURA - MOURN Moura'da her sabah A»ustos böce»i öter san¹rs¹n kömürün tozu tere kar¹ºanda ve kula»¹n zar¹na yap¹ºanda Moura her sabah mateme sürülür san¹rs¹n klise çan¹ alt¹y¹ vuranda ilk vardiya damar¹ bulanda toza ter kana ekmek kar¹º¹rda kar¹º¹r sen Bull'la Bill'i iki maºraba biraya yar¹º¹r san¹rs¹n çevirince dü»mesini her all¹-pullu ekran¹n bi haber yap¹l¹r san¹rs¹n bi-haber Çölün göbe»ini delermisin bir lokma bir h¹rkaya vurunca kazmay¹ gürzü delersin deler delipte Kozludan geçermisin kömürün toz duman¹nda Memoyu Memedden seçermisin seçer hadi ömrün otuzunda yetmiºi geçersin anlad¹k serden de geçermisin geçersin geçer borsada pazarda Bi Heyç Piyi Mitsuiyi seçermisin.? 20

nah seçersin vah geçersin tüh göçersin göçer göç gö ge geriye ne kald¹ ki ºunun ºuras¹nda görünür oldu k¹z¹l donlu ma»ma vur del parçala de»iºtir yörüngesini ºu serseri gezegenin ve son bulsun hakl¹ hukuklu ve de guguklu koca ya»ma ya» ya» ya ya» üstüne üstüne ºu kara yerin grizu apars¹n seni beni onu emi

7. 8.1994

21

©NSAN Önce ne zaman ne de saman vard¹. var vard¹ yok yoktu Ne para ne de paranga Ne vergi ne askerlik ne devalüasyon ne enflasyon tan¹d¹k ne de tan¹tt¹lar. Genetik bir yap¹da yal¹t¹k yaºatt¹lar Kimimiz nitrojenle dondurulup müzeye kimimiz zar-zor kand¹r¹l¹p namluya füzeye mermi sürülür gibicesine sürüldük.. Milyonla ºaºk¹n ördek serseri may¹n biyolojik bir kulvara soyunduk ipi gö»üsledi solu»u yeten birdik iki olduk ikiydik bir milyar milyar milyar biçimlenip hücrelere konulduk. Zaman tünelinde kimimizin ç¹k¹º an¹ dört göz beklendi kimimizin karn¹ iteklendi kimimize do»madan biçildi donlar kimimmize

22

arand¹ en k¹sa sonlar. Hepimiz: " Kader, k¹smet Kör Salih'e" endekslenip hoº geldik cefalar getirdik... Kimimiz Kuzey'e Kimimiz Güneyºe dönüp dönüpde yüzümüzü, karanl¹k bir tünelin sonuna diktik gözümüzü.. Ve.. Önce ac¹y¹ tan¹d¹k bir yaban el k¹skac¹nda ve sonra ¹º¹»a de»meden kanland¹ gözümüz kör bir makas¹n ucundan damlad¹ renklerin en s¹ca»¹ ve koptu eski dünya ile ba»¹m¹z ve dü»ümlendi kursa»¹m¹z ©lk tepkiyi gösterdik ilk tokata ilk kez acl¹»¹ hissettik ilk bo»uºmay¹ çatlak meme baº¹nda. ©lk kez s¹çmadan don geçmedi k¹ç¹m¹za ©lkleri ikinciler ko»alad¹ ikincileri üçüncüler üçüncüleri binler milyonlar al¹ºt¹k ac¹lar¹n en yenisine al¹ºt¹r¹ld¹k. Al¹ºt¹k güzelli»in en çirkinine al¹ºt¹r¹ld¹k. al¹ºt¹k karanl¹»a ayd¹nl¹klar tükenmeden al¹ºt¹k al¹ºmaya al¹ºt¹r¹ld¹k al¹ºt¹r¹lmaya

23

Al¹ºt¹k kavgan¹n onurlusuna al¹ºt¹r¹ld¹k yenilgilerde türkü söylemeye ölümlerde halaylar çevirdik k¹zg¹n saçlar üzerinde yürüdük dilimiz ve elimizle. Ürettik tüketemedik uzat¹p da ayaklar¹m¹z¹ boyluboyunca kurdu»umuz sofran¹n k¹r¹nt¹lar¹yla doyunca ºükretmeye al¹ºt¹k al¹ºt¹r¹ld¹k. Oysaki do»uºtan Yeni bir dünya kurma»a yeminliydik Onun için tunellerin sonuna umuda koºanlara mum olduk çepeçevre. dönmedik yürüdük üstüne üstüne alev dudakl¹ sevdan¹n milyonla ªimdi herbirimiz birer ateº tu»las¹y¹z insanl¹k oca»¹na döºeli at onur odununu çak kavga çakma»¹n¹ sür yüre»ini alevin içine içine de yanmas¹n¹ bil, yakmas¹n¹ da yak ya..?

1.Nisan.1994

24

YAªAM Yaºam, sonsuz matematik ç¹karma topla, bölme çarp ömür, yolsuz otomatik sa»lama, solla dönme çarp Aºk, dümensiz kay¹k gibi kah kayaya, kah karaya çarpar, sanki ay¹k gibi kah sar¹ya, kah karaya Ölüm, sessiz gelir sanma, hayata küskün olana kevser ºarab¹na kanma kadehin umud dolana Kendine bakma, beni gör aynan benim, sen bendesin karanl¹»¹ sök, ¹º¹k ör güneº benim, gün bendesin...

1.Nisan.1994

25

KUYRUKLU YILDIZ Bulutsuz mavilikler kadar uzaks¹n ºimdi y¹ld¹zs¹z geceler kadar donuk. Zaman tuneline gerdim gözlerimi umudun susuzlu»una gömdüm yüre»imi ve bekledim avuçlar¹mdaki s¹cakl¹kta seni her tomurcuk a繺ta her renkte her gölgede seni. Gelmedin... Unuttum, çölleºen gözlerimdeki çizgini Unuttum, kuruyan duda»¹mdaki rengini Yanl¹z körpe bir heyecan kald¹ an¹lar¹n küllerinde Avunma»a de»ermi bilmem..? Akt¹n kuyruklu y¹ld¹z gibi karanl¹k boºlu»a h¹zla Akt¹n seher yeli gibi çocuksu bir nazla. Bulutsuz mavilikler kadar uzaks¹n ºimdi y¹ld¹zs¹z geceler kadar donuk. 1.4.1994

26

GER©YE ÇARK Parmaklar¹n¹ barut çana»¹na ban¹p ban¹pta yazamazs¹n T¹rnaklar¹nla kurºun potas¹n¹ y¹rt¹p y¹rt¹pta a»artamazs¹n Ayaklar¹n¹ ölüm kuyusuna bas¹p bas¹pta parlatamazs¹n Ne tarihi Ne avuçlar¹n¹ Ne de postal¹n¹ Piyasa kulvar¹nda omuzun apoletli yüre»in madalyal¹ bir pusatla selam durmak ne de yaraº¹r sana Esas duruº Kalem omza hedef Kürdistan geriye çark sayma»a baºla marº marº.. N©SAN.1991

27

HAL©ME.. Kutsal nikahta bulununca k¹z¹lca bi keramet iki ºahit huzurunda okundu uzunca bi kehanet ve geçirildi boynuma hakl¹ hukuklu bi de guguklu halka-¹ lanet ©ºte çift-i çubuk iºte defter-i abuk iºte kalem-i sabuk iºte sen ve kesen iºte desen desen kefen-i kabuk s¹k¹ tut elini hadi çabuk dediler Tarlay¹ çubu»u çoluksuz çocu»u yüklediler s¹rt¹ma sürdüler denizsiz kay¹ks¹z bir r¹ht¹ma ve dürdüler defterimi k¹r¹l¹nca kalemim t¹rnaklar¹mla ö»rettiler yazmay¹ yere denizler kazmay¹ Çoluktan - çocuktan ald¹lar haberi daha üçüncü dolun-ay¹ cepte görmeden Lokman¹n üstüne nerde ayran hadi davran dediler Bi kadeh rak¹n¹n üstüne çeker gibi cila bi akºam üstü sofray¹ deldiler Bald¹z-kaynana iki de kay¹n

28

hadi bi say¹n tastamam beº kepçe Ay¹n onunda göründü dibi kazan¹n ve bi yudum salebe sald¹lar yemene halebe Kesilince hoºaf¹n ya»¹ defter-i kebirden okuyup toplad¹lar tas¹ tara»¹ bas¹p aya»¹mdaki nas¹ra dürdüler derimi has¹ra ve Dehlediler tepeden bay¹ra a»¹zlar¹n¹ aç¹p kelli felli anl¹ ºanl¹ hay¹ra ©ki elim de»irmene taº koyduydum so»ana baº sofraya aº yarin iki gözün üstüne kaº koyduydum Ö»üttüm ince ince ezildim s¹z¹ s¹z¹ yuduldum apar-apar terledim çapar-çapar tuzuma tapar tapar serdim güneºe Iº¹ktan kanatlar¹ yaratan yarat¹ka yaradan aratan merhemsiz-dipsiz bir yaradan süzüldüm irin irin çözüldüm kirin kirin ar¹n¹p geldim bu güne Bu gün dünden kara yaslanma çöküyor yara düºünce umars¹z dara dilimi sürdüm ki pazara bi al¹c¹ ç¹karsa kazara Sor halini ahvalini uykusuz rüya çalan¹n denize üryan dalan¹n tek yast¹kta çift yaº kocayan¹n

29

gül haline vay haline halime Dur zulme vur zalime zalime halime 30.6.1994

30

ÇA«RI Kaç¹nc¹ Newrozunda do»an¹n bir kez daha dökülüyordu derisi ve bir kez daha külleniyordu ufukta Munzur Yarlar¹n güleç yüzüne kaz¹lm¹ºt¹ meºe kömürüyle dingin bir huzur kayalar¹ çatlatan bir umud serpildi çi» gibi yarlar¹n doru»undan aºa»¹ boº de»ildi çelik mavisini y¹rtan nefes boº de»ildi her a»¹tt¹ ç¹rp¹nan yürek boº de»ildi dizde da»¹lan nas¹r bir kez daha var¹m var olaca»¹m dün bugün ve yar¹n Bir alev yalad¹ çatlatt¹ beton duvarlar¹ kurudu çeli»e verilen su Diyar-¹ Bekir kal'as¹n¹n burçlar¹na gerdiler yüre»imi dört bir yerinden nar çiçe»ine tak¹ld¹ sevdam ve öpüºtü renklerin en s¹ca»¹ en babacan¹ ile

31

bir gece boyu öpüºtü öpüºtü öpüº öp.. II Alevle s¹nad¹m derimi Hallac-¹ Mahsura inad alevle korlaºt¹ diºlerim alevden ç¹kt¹m yüzü ak demir ve tu»laya inad Zincirleri eritti gözlerimin nuru y¹k¹ld¹ dört burçu dört yerinden savruldu özgür gö»e duman¹m ve bulutlaºt¹ tutsakl¹»¹m.. III. Ben sen, o dördümüz yüre»imize binip uçuyoruz gökler bizim uçuyoruz Munzur'un tepesinden Babil'in Asma bahçelerine Ehram'lardan Neron'un Roma's¹na s¹rt¹m¹zda eriyor ç¹ras¹ haçlar¹n s¹rt¹m¹zda taº¹d¹k Bastilin taºlar¹n¹ s¹rt¹m¹zda yükseldi Pariste Komün.. Derimizle ördük Manchester'in tezgahlar¹n¹ ve Jean Deark'¹n

32

kutsall¹»¹nda eridi kemiklerimiz ve giyotinler çal¹ºt¹ ensemizde gün boyu k¹ldan ince k¹l¹çtan keskin ay¹rd¹ iki dünya aras¹n¹ tek vuruºta devrildi taçlar ve bakmaya doyulmayan göz üstündeki kaºlar Petersburg sokaklar¹nda ya»l¹ mermi ile tan¹ºt¹k ben sen o dördümüz Toprak olduk deniz olduk yel ve alev alev ale al Saygon sokaklar¹nda esrarla yanan derimiz alevle söndü bir kez daha bir kez daha Buda'ya serpildi küllerimiz ve uçuºtuk Everest tepesinden Himalaya'ya kardelen tozu gibi ince mahçup ve delikanl¹ Hiroºima'dan dolu dizgin kopan k¹zg¹n havaya Halepçe'den bir ti-lili kat¹p

33

"ªeker bile" yemeden kavrulan gözlere Munzur'un çelik suyunu taº¹d¹k öz öz göz göz gözenek gözenek

IV. Seyirci kal¹rm¹yd¹k yak¹l¹º¹na kitaplar¹n ister Berlin'de gamal¹ haçlar¹n kutsal aleviyle olsun ister ©skenderiye'de Ömerin adaletine kurban olsun ister Bab¹-Alide Küfe'de Kum'da Alev a»¹zlara at¹l¹rm¹yd¹ sayfalar¹ tarihin yutulurmuydu yutturulan alev tu»lalar¹ cehennemin cennete giden yol ister Kudüs'ten ©ster Roma'dan ©ster Mekke, ©stanbul, Delhi'den Tokyo'dan geçsin gidilirmiydi o yol sökülürmüydü o yama taº¹n¹rm¹yd¹ o kefen dikilirmiydi o taº yaz¹l¹rm¹yd¹ o yaz¹ yaz ya..

34

V. "Ne seyirci kald¹k nar çiçeklerinin postal altlar¹nda ezilmesine Ne bir film seyreder gibi seyrettik adalet da»¹tanlar¹n i»renç suratlar¹n¹ Ne kelepçelere ne betona ne demire e»medik baº.." dediler Dört çift ç¹ra göz dört k¹z¹l dudak dört bin y¹ll¹k kefeni tutuºturuyor tutuºturacak dört elmas ses inadç¹ ve keskin dört duvar¹ çatlat¹yor çatlatacak dört kemik doku kilim hal¹ umud dokuyor dokuyacak dört baº¹ ma»mur onur ihaneti sefaleti cehaleti kerameti kavurdu kavuracak dört tohum dört mevsim dört renk topra»a dört kez saç¹ld¹ saç¹lacak. Tutuºturdu çatlatt¹

35

kavurdu savurdu ve dördü birden ma»ma ile örtündüler ve k¹z¹l bir kora gömüldüler VI Her Newroz alevinin s¹cakl¹»¹nda bak oradalar her karanl¹»¹n ºafa»¹nda gör buradalar her direnºin soka»¹nda dört köºede onlar yüzler binler milyonlar Her göz her söz her sat¹rda her ekranda onlar görüyormusun görüyormu görüyor gör Ça»¹r¹yorlar onlar beni seni onu duyuyormusun duyuyormu duyuyor duy sa»¹rm¹s¹n sa»¹rm¹ sa»¹r sa» - sa»ol da duy beni beni

36

beni ben beni..

17.5.1994

37

KUªA«IN UªA«I Birinci ikinci üçüncü yeni birinci ikinci üçüncü kuºak yün,keten,pamuk uçkur basma,örgü,dantel don düºtü,düºüyor,düºecek utan-ç kazan-ç düzen-ç göründü,görünüyor,görünecek Hey benim benli ºafakl¹m aln¹ pullum yedi düvele kullum Meraktanm¹d¹r yataktanm¹d¹r dayaktanm¹d¹r tek tük ayaktanm¹d¹r yumruk yumruk mezedenmidir.? Nedir.? Nedir kava»¹ yellim, dili tellim lellim Bu yans¹ma neye bu yads¹ma neye bu yats¹' ma kime.? Bu aks¹rma bu öksürme bu sümkürme yüzüne gözüne bulaºt¹rma al¹ºt¹rma alaºt¹rma bar¹ºt¹rma neye?

.II. Altm¹ºsekizi altm¹ºalt¹ gibi çabuk sökenim ºeº-beºe 38

marpuç çekenim zürafa dillim diken sofral¹m köºe dönenim babal¹ tekkelim tekkeli günah¹n boynuna, sevab¹n koynuna ölüm ay¹rs¹n seni dirim kay¹rs¹n seni s¹tk¹m s¹y¹rs¹n seni O'nlar : " titredi döndü kendine" kendine de; bi yast¹kta alamad¹n kocamak için "bi erik bilem bulamad¹n ne de alage»ik kaçt¹ ormana" yolunu ºaº¹rd¹n ºaº¹rmas¹na düºünü aº¹rd¹n aº¹rmas¹na kaf da»¹n öte Tanr¹'dan beri ªaºg¹n ºaºal ºaº ºa º.. Yaºa emi. .III. Modaya vurdun du paçan¹ nalçan¹ kalçan¹ Neyin kulvar¹na koyuldundu soyulduldu doyuldundu Moskova Pekin Havana Tiran'a kovuldundu..

39

Che'nin beresine Fidel'in fesine Ho'nun nefesine vuruldundu. Prag'da birseksensekiz serildindi derinle davullara gerildindi tokmak bir sana sana sana hep sana Kara sana kap sana kapkara sana Dar'a hep sen dar sana da da da sana IV. Do»an¹n en göktenci kilisesinin en köklü çan¹ düºtü Gorki''nin dam¹na bir iki üç çember oldu taºlar baºlar kaºlar Bir iki üç deyince baºlad¹ ka繺... Bu kaç¹nc¹ Çernobil bu kaç¹nc¹ Einstein bu kaç¹nc¹ kaº¹k kepçe kulak bu kaç¹nc¹ boº çanak hoº pazar-yerinde içi - boº sat¹c¹s¹.? dolu piyasa kan RH pozitif- pozitron ter negatif - nötron

40

çekirdek kaºs¹z göz baºs¹z gövde Bu kaç¹nc¹ Picasso Bu kaç¹nc¹ Hegel kaç¹nc¹ Engels kaç¹n engel kaç en ke Bu kaç¹nc¹ Molier Bu kaç¹nc¹ Hugo Dante dantellendi Bertolt tepeºirleºti.. tepeºir tepe tep te t.. V. Ne uyum ne uyak ne de duyum duyak kald¹. Perdeler karard¹ sahneler soldu sahteler o kadar boldu boldu ki.. Cebler- cebkenler çeriler ötekiler berikiler o kadar doldu doldu ki Ne göz kald¹ ne gözek ekranlar ba»land¹ ucunda koca mercek önüm-arkam-sa»¹m-solum sobe.... Körebe köre

41

be b. Ne o köºede ne bu köºede sar¹s¹ var yeºili var k¹z¹l¹ dam¹ var.? Kar¹ var postal¹ var kart-kurt'u var. Kurt'lu kar¹ var. var da var yok da yok yok oldu. Aç¹ld¹ çeyiz sand¹klar¹ f¹r¹n a»¹z¹ gibi alev alev Alev alevi sard¹ Alevi pazara dald¹

VI. Hac¹ Bal¹m Bektaº dal¹m Veli sal¹m deyüp; el dil bel verip, Ça»daº Nuh'un çürük teknesine kuruldu... Gök k¹zmadan çam s¹zmadan su azmadan duruldu. durul dur du d

42

de dem breh durulmaz Sofralar kalkm¹º bikez bilem kurulmaz donsuz k¹ç¹n kuºa»¹na altm¹ºsekiz dü»üm vurulmaz uçkursuz kuºa»¹n uºakl¹»¹na doyulmaz " Dedimdi. Dinlemedi Dinleme Dinle Din Di Day Dedem.

30.A»ustos.1993

43

©HANET-ÜL VATAN Vatana ihanet'ten küre»e mahkum ettiler Vatana ihanetten Çorum'a Bursa ya Sinop'a Diyar-¹ Bekir’e Van’a sürdüler Vatana ihanetten ya»l¹ ip yivli kurºun Vatana ihanetten taºs¹z mezar ads¹z kitap baºs¹z hitap Vatana ihanet ihanete u»rad¹ sayfas¹nda tarihin bir kez milyon kez Karanl¹»a kilitlendi k¹z¹l¹n saçlar¹ kördü»üm oldu dilde ºiir düºte öykü dudakta türkü Vatana ihanet edenlerin sillesinden ürkenler vatan cephesinde alt alta üst üste bando m¹z¹ka bir ulusal düttürü tutturdular Sabah ö»le akºam ikide ara derken tam beº vakit Vatan millet sakarya Urumeli - Kürdistan Yemen Kafkasya Turan'da Turan.. Adriyatik'den Çin' denizine uzand¹lar upuzun 44

Meclis-i kübraya doldular Bi tutam etinden Bi tutam budundan Bi tutamda çi»er yürek böbrek dil - taºak derken Saç¹ bitmemiºlerin kaº¹n¹ diºi bitmemiºlerin dilini yoldular kökünden Aº¹ oca»a vurmayanlar Sofray¹ düze kurmayanlar Tuzu biberi olmayanlar kepçe kaº¹k dizildiler uçkur kuºak çözüldüler hep bir dilden düzüldüler Ya rap bana hep bana kurbanl¹klar hep bana Misak-i milli ad¹na taht-¹ revan hep bana Yünü benim derisi benim ilerisi vede gerisi hep sana-hep sana Deyip Yeyip yuyup bitirdiler renkleri Ne vatan kald¹ ne taç ne de kele sürülecek ilaç Taht gitti baht gitti revan kald¹.. Ben sen o yani biz yürüyoruz yolunda yüzelli y¹ll¹k vatana ihanetin Söküp söküpte kökünden parke taºlar¹n¹ Paris'in Bir elde kalem - orak bir elde yivli - tarak

45

biçiyoruz ayr¹k otlar¹n¹ topraks¹z tarlan¹n ve ekiyoruz yar¹nlar¹n vatan¹n¹ hainler dünyas¹na.. Milyarla el ayak kafa göz gövde bacak dal-taºak 1.5.1994

46

ÜLKES©Z YASAKLAR Amino asid kökenden her türlü renk ve genden amipsi bir dikenden Darwin emmi ye»enden türedik türetildik Donsuz göbek ba»¹yla sonsuz yaºam a»¹yla yaradana ba»land¹k y¹l¹n dokuz ay¹yla tiz bir lirik ilk ac¹yla birlik kurºun gibi oturdu kesilen göbe»ime duda»¹mla açt¹m dünyaya ilk gözümü emdim parmak el ayak sar¹ld¹m ak südüne mavzere sar¹l¹r gibi Ana olmak kolay m¹ helede süt anas¹ bir y¹l¹ doldurmadan kesildi sütün vanas¹ kapand¹ kap¹lar¹ güngörmemiº gerdan¹n ve aç¹ld¹ kap¹lar¹ küfrün hüznün daya»¹n: - sömürdün ili»imi yetti kan¹m çekildi ilk yasak ve

47

ilk ceza zamans¹z diºlemenin diºlenen bir memeye iki dikiº çekmenin ac¹ biber sürüldü gül tomurcuk üstüne p¹yam kökü kemirdim baºparma»¹m yerine birde lokum a»das¹ yalanc¹ lastik memeye. Anam a»lama sus abam dölek dur abem oynama o benim babam yersin tokat¹ ha. nenem tövbe estafurullah dedem allah cezan¹ k¹r¹l¹nca turºu küpü sarm¹sak lahana kilime sindi koku u»ursuz veled yaramaz tuz ekmek düºman¹ beº a»¹zdan boºand¹ tükürük eºmesi eºinmesi kat¹r tekmesiyle y¹k¹ld¹ küfür çeºmesi Sapan yasak taº yasak topa tekme sümük çekme çorapla sekme uzun eºek körebe köre

48

kör deme yassak.. Saç 'a biryantin favori b¹y¹»a badem ya»¹ tarak duda»a karanfil ¹sl¹k çekme çekilirsin k¹za»a muhtaç olursun az¹»a dediler dedi de demedim deyemedim boynum k¹rd¹m e»emedim Mekteb-i merkep'den mezun bre mecnun bir el beº iki el on parmak çek çekiºtir kopar¹rs¹n demediler denedim dene de Gözün üstünde ne var kaº¹n alt¹nda ne karaya bakt¹m karard¹m aka bakt¹m a»ard¹m gerdana bakt¹m kald¹m süt leke yapar sand¹m aldand¹m ilk yürek burkulmas¹ ilk bilek a»r¹s¹ ilk düº yorumu ilk nefes kurumu baca oldum tüttüm

49

ateº oldum yakt¹m bülbül sand¹m öttüm koº peºinde da» düz olur öl peºinde yaz güz olur dudakta kiraz yanakta gül diºte inci mercan dilde tomurcuklan¹r can canan bakmaya göz ister yakmaya köz al¹pta da»a kaçmaya yürek ister Korku kap¹da bekler tüfekte namlu gibidir mavi mor sevgi gö»üs kafesinde kuº ne utanç b¹rak¹r suratta ne kafada ak¹l kor yal¹n k¹l¹ç gibidir kesti»i iflah olmaz ondan ölmek kolay onsuz yaºamak zor Sevdim hep sevdim sevilesi hep gördüm görülesi hep sövdüm sövülesi ne varsa yassa»a bi yassakta ben kodum mu sen konana bi bak sen sorana bi bak cevab¹ içinde cevahir yürekli

50

sevab¹ içinde ekabir kürekli çek s¹rattan bu yana bu yana bu ya bu Bu ülkenin dülgeri denizsiz yapma süngeri akan kan¹ içine çeker de çeker yutarda yutar ge»irir burnuna Ademin ö»ürür yüzüne ekrandan bö»ürür özüne titrer döner kendine kendine dine din di d diye Aç¹ld¹ ekmek kap¹s¹n¹n a»z¹ koptu dili mandal¹ pasland¹ sar¹ zili bi kapan¹º kapand¹ki ard¹m s¹ra bi kez olsun s¹r vermedi eºikler bi kez olsun sal¹nmad¹ beºikler bi sa» bi sola dini dini dan dini danalar bostan otludur her sorunun cevab¹ bokludur.

51

Sürgün sürüldü yerine dingin bi ºafak s¹rt¹ sürme çekildi gözüne bi akºam üstü z¹lg¹t gerildi gö»süne bi ayaz vakti bi dü»üm dizildi bo»az¹na tarhana mercimek lahana evcimek evci ev e eeeeee.... bu senin baband¹r dediler tan¹rm¹s¹n kösele derisi el falçata dil sahtiyana dönük ensede güneºin karas¹ solisyon çiriº bal mumu t¹» nalçalar¹na basa basa kabaras¹na vura vura astar¹na söve söve akºam¹n karanl¹»¹ sabah¹n hayr¹na gebedir gebe geb ge g girdi gözümden içime karart¹l¹ kokusu korkunun korku kor ko k kkk

52

kakaka kaka ka karda yürüme iz olur korda yürüme köz olur körle yürüme töz olur dediler dedi de Bir ele bi babaya bi anaya bakt¹m bakakald¹m bi yasa bi yasaya bi de tasaya tas tamam taslar tamam kurnas¹z mermer hamam yosunlu musluk demir sülük aka kald¹m akakal aka ak a Ey kimin gençli»i ey kaç¹nc¹ ka繺¹n tomurcuk bahar böcek gibi aç¹s¹n damar¹nda kan kan¹nda can can¹nda ºan ºaºan.... ºaº.... ºa yayaya ºaºaºa ºaºan

53

batman senin keºan benim ºaºan Asakir-i mensure-i cumhuriye karkere misak-¹ milliye vatan-ül yasak-¹ hayriye cemaliye cevriye ve bi can havliyle marº marº o»uz tepe marº marº kuduz tepe marº marº da marº marº umud tepe kütüklük yiv set göz gez tetik tetikte arpa kat¹r top namlu marº marº umud tepe marº marº ihanet ül vatan marº marº tan tan marº botan marº bot marº bo b ben neyim ben ben bendeyim kimin ben senin sende ben sendelemedeyim sende.. sen se s son. 28.3.1994

54

ABOR©G©NAL DEDEM Atm¹ºbin y¹ll¹k yoldan geliyorum yorgunum sanma güneºle s¹nad¹m derimi karaelmas dokuyor baksana k¹v¹rc¹k saç¹mda u»ulduyor tabular¹ y¹kan çöl f¹rt¹nalar¹ renklere yaz¹lm¹º gözlerim t¹rnaklar¹mda uranyum sar¹s¹ sanki benimle birlikte dans ediyor san¹rs¹n dünyan¹n yar¹s¹ ne kuraktan çatlad¹ topu»um ne kökümde eksik oldu suyum her yere vuruºta bin Musa asas¹ ve beyaz¹n o kör yasas¹ yasa yas ba»l¹yor borsada cetvellerine gerilmiº yas ba»l¹yor pas ba»l¹yor ba»l¹yor ba»l¹ ba» ba babam Yorgunum sanma sak¹n bi koºudur bu tutturmuºum ki sorma Mançuryadan kalkm¹º tozum gö»e Malezyadan alm¹º¹m dilli düdü»ü didiridu du 55

du dudum benim Endonezyaya köküm salm¹º¹m ºeker kam¹º¹ bal pete»i kestane keçiboynuzu ebem gümeci derken Tasmanyada son kez bi nefes çam kokusu alm¹º¹m Tütün dizer gibi dizmiºler ipe un serer gibi sermiºler postumu yere iki yüz y¹lda ikiyüzbin can ve kan kan kan yeyip içip tüketememiºler tüketememiº tüketme tüket tük tü tü Ne makina ne barut okuyamam¹º meydan be hey bumerang dön dönde vur vur vur da gel bu me rang Ne alkölü ne s¹tmas¹ ne nezlesi ºekere ban¹lan ezmesi ezme

56

ez e eritememiº içimin köz ya»¹n¹ silememiº kayadan a»açtan gölgemi ne geceden ay¹m¹ ne günden güneºimi söküp alamam¹º torbas¹na dolduramam¹º rüyam¹ doldurup satamam¹º sat¹p kaçamam¹º kaç¹p kurtulamam¹º benden ben be b bebem Dinle sözümü al¹pta özümü bul çözümü çöz bu köz içinde yand¹kça bu dil o kayadan ºu tepeye yank¹land¹kça yüzüme renkler boyand¹kça ya»l¹ urgan çelik moru kemi»e kemi»e dayand¹kça vur topu»u topra»a topra»a vur vur vurda vur vur hey daya kula»¹n¹ topra»a topra»a dinle din di din de

57

dedem

26.Ocak.1988

58

RUBABIN DÖNÜªÜ ªiire ºiar gerek ºaire pir pire sultan gerek sultana kir kire bir fakir kul ki kula»¹ olmazsa da duyar sesi gözü görmese de okur nefesi dili demese de dillenir kafesi eli de»mese de ça»lar güftesi ve Rübab-¹ Sikeºteden gelir dedem Fikretin gürlemesi gürle gür söz göz köz olur gelir vurur saz¹n teline ve y¹k¹l¹r duvar-¹ aºiyan ve da»¹l¹r Sis görünür süte kat¹lan su havada su havanda su bi kaº¹k suda kopmuº koca f¹rt¹na alabora su suda irin kan su alan Hünkar gemisi

59

k¹l¹ç bal¹»¹ vurmuº kalkan¹ hamsisi vatan¹ - milleti - illeti ve de zilleti tortusu ordusu ºirreti cübbesi-takkesi hamisi ya»l¹s¹-ball¹s¹-yahnisi ve can sofralar¹na kurmuº ba»daº renk oburu yeºil sar¹ k¹z¹l ak diºetlerinde elim budum bile»im Kap¹da el-pençe-divan yar¹ insan bütünü hayvan uºak ve belinde kara bir kuºak yerlere sürülür duda»¹ -Ne hoº da olurmuº efem havyarda kaº¹k k¹rmas¹ hoºafta diº buyaºta çiº kaç¹l¹rm¹ efem çektiysen bulduysan kafan¹ asan¹ yasan¹ bu meydan senin bu edep bu dep devran senin bu han hamam boynumdaki ferman senin ama olurmu efem bu diploma ºan ºeref nam¹ de»er bir e»er ki çalmad¹r dalma dald¹rmad¹r amma velakin bu rüºvet bu ºehvet bu ya»da bu kandil zat-¹ devletlimin

60

elinde olunca iskandil saz¹ sizden m¹zrab¹ ondan teli hep bizden oldukça söze ne gerek öze ne gerek biçim biç ger ger de kopsun kulunuz yolunuza hal¹ bahçenize yal¹ omzunuzun ºal¹ olsun Kan¹ lokma yap¹lan betona zincire çak¹lan hep tepeden bak¹lan sa»¹r kör ve dilsiz ilk heceyi diºine mermi sürer gibi diliyle sürer: Dur yeter ger ge ger ge dan derilimisin derili yüzün gerili gözün serili sözün silinmiº özünle sen hallac¹ mansurdan m¹ korktun gelirsin ellerinde kan banazdanm¹ sapt¹n bu yola ya»l¹ urgan simavnadan m¹ kaçt¹n k¹l¹ç kalkan bu ça»a uymaz düztaban bu ça» ça» ça ça çaça gibisin bir sa»a bir sola

61

üç geri bir ileri bir pazara üç mezara maça gibisin façal¹ karamaça fes takke lekke tekke tükürük-üfürük-nefes ve alt¹n kafes keklik gümüº tesbih yakut yada yahut hut lut ºut ªu bab¹nda kitab¹n böyle yaz¹la ºu baº¹nda hitab¹n ºöyle kaz¹la ºu telinde saz¹n öyle çal¹na çal Yoktular yo»undular yordular yo»ruldular do»dular do»urdular fele»in çark¹n¹ zaman¹n ark¹n¹ gerilerden beri ve ileri döndürdüler döndürdü döndür dön dö d dön döndüm de dedem

62

15.A»ustos.1915 15.A»ustos.1994 Tevfik Fikret'e O yeniden do»uyor; 79'unda delikanl¹. Hepici»i birleºip öldüremediler ki o'nu..

63

TAR©HÜ'L MEª©N TOP Hey tepemdeki karabataklar yengeçler yarasalar ve de akrepler yutturamazs¹n¹z art¹k yeyip tükettiniz etimi ete»imde bitimi ne ilik kald¹ kemikte ne de pabuç b¹rakt¹n¹z eºikte kalemlerinizi altuna kepçe yapsan¹z da art¹k yutturamazs¹n¹z ne kitapta ne stadta bana Lozan atm¹ºbir yaº¹nda Lord Curzon'un altun yumurtlayan uranyum kusan ebom diyar¹na da sürseniz beni beni boºuna uyutamazs¹n¹z bando m¹z¹ka mehter mehter vatan - millet ve sakarya

I ©ki kula»¹mdan s¹k¹ºt¹r¹lm¹º¹m asr¹n yengeçleri sarm¹º dört bir yan¹m¹ çat¹m üstünde anteni tözümde tiz sesi sabah¹n biri amerikan astronotlar¹ misali ºu haline bak hergele bir elinde eksik nargile bir elinde tarihü'l fazilet di»erinde ºirret mi ºirret bi spikerin tükürü»üyle bo»ulmak neyime kulakl¹k taiwan 64

radyo capon pil frans¹z anten ozi ses benim sesim kitab-¹ tarih onun dolmay-¹ mukaddimesi bi gözüme bi tözüme duyuruyor Lozan atm¹ºbir yaº¹nda

II Spikerin atkuyru»una yap¹ºm¹º yedi sekiz hasan paºan¹n feryad¹ alisiydi sesi ammada yuttum ha Kimdi Paris metrolar¹nda kurºun kusan iki emekçi kimdi dö-gaul s¹tmas¹na tutulan Cezayir kaçk¹n¹ lejyoner b¹çk¹n¹ mösyö ªat¹r kimdi giyotin sepetinde baº¹n¹ unutan kim kaybetti Danton'u kim buldu nerede f¹rans¹z ºarab¹n¹n tad¹n¹ ve la-monde nin ad¹n¹ Köln nere Hakkari nere van nire vanspor nerde ©nönü stad¹ndaki meºin topun tozu nerde kaleci yaºar¹n aºar¹ nerde nerde ha III 65

Londran¹n filanc¹ soka»¹n¹n dolma yutmayan numara tutmayan numara basan kumbarac¹ diºi bi panter diºlemiº dediler onbinleri bi gece vakti yakalan¹p illetül kuduza maden yata»¹na sald¹r¹p bi etinden bi butundan bi kemi»inden tüketmiº dediler onbinlerin can¹n¹ tam o anda londran¹n bilmem kaç rak¹ml¹k tepesine kurulmuº bi ºato ºatoda bi toto loto puro fino uno yörü»ün o»lu hödük tünemiº kafesine estiriyor mangal rüzgar¹n¹ estir gitsin meydan geniº gebgeniº Tam öte yanda bi baºka ºatonun otosunda bi bayyan kraliçe p¹rlanta yüzüklü eliyle eli kriket golf derken ayaktopunu da sokmuº asya-afrikan¹n donuna

66

don emi em ki o el ki milyon milyon hindunun oca»¹na incir bacas¹na tütsü dikmiºti k¹r¹p k¹r¹pta ç¹kr¹»¹ doldurdu kirli çar¹»¹ gandiyi aç taç mahale taç b¹rak¹p süzüldü geldi büzüldü geldi güneºden kopup karanl¹k hale hal

IV Tam o anda yetiºti bizim spiker bi kere daha ingiliz tuzunun imdad¹ haline bi gol daha yedik dedi a»lamakl¹ bi golki Lozan'dan gedikli hedikli Kaç¹nc¹ kez yenik düºmeydi bu düºmeydi düº birinci paylaº¹mdan da öte yandan bu yana hadi dök saç¹n¹ ete»ine ete»inle örtme yüzünü gerin görünüyor dürzü saklama özünü gözünü oyarlar adam¹n he de dök içini saklama çiºini yanl¹z sen de»ilsin güneºe karº¹ iºeyen

67

cami duvar¹na duvar¹na hey dök suyunu dök huyunu huylu huyundan vazgeçmez derler ama sen aç sayfas¹n¹ yazd¹rd¹»¹n tarihül meºin yapra»¹ vur tara»¹ bak ne kal¹yor geriye gerinden gayr¹ hey

V Kimdir zilli ºef ºef garson kimdir adam¹n teki kimler sever tavlada yeki tek teki kim yumruk mezesi yapt¹ tarihül evveli kim saniledi sani sahi.? Oku oku breh arnavut inadl¹ damat ferit ºöyle döºen bi sayfa daha tanr¹ da»¹ndan beri olsun dört köºe kamil münferit alur isen izni muazzamay¹ asakiri mansureyi muhammediyeden döktürürsün farsça arapça "Bin atl¹ ak¹nlarda çocuklar gibi ºendik" bin atla develer ordusunu yendik elifi var besi var cimi

68

mimi esresi ötresi derken kalk sabah erken bi ezan vakti çevir yüzünü oku "Bedrin aslanlar¹n¹" doku güneºi dantele dantele ve gel kendine önce bi güzelce "titre" ve dön dön baba tekkesine takke düººede breh bebem görünmez tekke tek adam sende

VI Hani nerde o ikinci adam nerde ne yer içer bilinmez o yerde açm¹º sayfalar¹n¹ tarihül zaferin döktürür bi terane "y¹l bindokuzyüzyirmiüç yer Lozan masada devler ve de cüceler taksimse taksim maksimse maksim kim okursa okusun bi terane deyüp yiyüp yuyup bi elde kadeh bir elde makas önünde koca bi atlas kes yap¹ºt¹r ap¹ºt¹r kap¹ºt¹r çak¹ºt¹r kendinden yana hep yana yana böl bölüºtür aslan¹n pay¹ kimin sorma

69

ver veriºtir k¹r¹nt¹larla doysun fareler içi onu yareler d¹º¹ sana göbek att¹r¹r ne demiºtik ikinci adam bi elinde amerikan neºteri bir elinde ºark demiryolu tahvili tahvil tah deyip de geçme ba»dattan gelir ya»¹n kokusu musuldan geçer kerkük biçer döver ustas¹ gibidir alim allah sana nah kal¹r hep ona ºuna buna ne demiºtik bi elinde neºter bas avrupan¹n göbe»ine göbe»ine do»urt babas¹z piçi piç dediysek demem o demek de»il nisanda olmazza temmuzda temmuzda olmazsa olmaz deyiver arpayla havyar¹ yeyiver ye kim görecek breh birader ikinci adams¹n ya boyun posun bi yerinde olsayd¹ alim allah bi de duysayd¹n her feryad¹ feryat say¹p sövdü»ünde sa»¹rlaºmasayd¹n sa» olsayd¹n keºke bi yüzüne bi sana meºin top gerek vur tekmeyi del filelerini ay-batmayan imparatorlu»un ay¹ bats¹n emi ay Oyasaki neden demiºler ona tek adam tekse yanl¹z o tektekse tektek

70

teke tek hiç güreº tutuºmuºmu bilmemki karadenizde ondörtlerin birici»iyle söyle bi bilek güreºi kafa güreºi falan desem tutmazd¹ inan bi afet inan¹ tan¹rd¹ inan¹rd¹ inan bide kürt kamuran inan¹ inan in inönüyü bilem iplememiº ipleme iple ip ba»lansada deli delili»inden veli velili»inden ali alili»indenvazgeçmez se geçmez serdende breh

VI Yalovada kurulu düzen vede düzeni yüzen masada beyaz peynir leblebi erkan¹ harb¹ nohut hep orda yo»urt bakraçta süt tavada kaday¹f¹n alt¹ üstüyle ayn¹ renk kulak telgraf m¹knat¹s¹nda alfebede morsda iki k¹sa bi uzun bir nokta koydunmu tamam efendiler yar¹n sineyi millette ben nutuk kütü»ünde ben s¹n¹fs¹z 71

okulsuz kaynaºm¹º bi kütlede ben hani ben varya ben koçlar¹ deve eden ben deveyi de deve eden ben adalet mülkte ben Y¹ld¹zda savaronada ben yeter breh ben senin ensenin kal¹nl¹»¹na hiç takt¹mm¹ kafam¹ bozdum mu akl¹m¹ ne yedin ne içtin kiminle yatt¹n kiminle kalkt¹n kimden gocundun kime madik att¹n benim zorum ne senin tüyünde nede huyunda hesab¹m¹z kesin seninle önce ondört cana can vereceksin bu bir sonra vatan millet sakarya inönünde gedizde derken seni erkan¹ halk’a veriyorum bil neler biliyorum ben aç sayfas¹n¹ atm¹º y¹l oldu tozu topra»¹ caba içindekiler s¹»maz oldu hiçbir s¹rl¹ kaba kokusu ºurdan burdan derken s¹zd¹kça s¹zlan¹yor bu topra»¹n yatar¹ damar damar atar¹ gö»sündeki madalyay¹ satar¹ satar tabi adam kal¹nca taº¹nd¹kca gö»üste taºlaºan kaç'laºan

72

kaça ihtiyar üstü armal¹ olan¹ kaç para ederki o»ul iki ºiº bi çiºhane ºunun ºuras¹ kaç y¹l kald¹ bir elimi sakarya aya»¹m¹ kore gözümü k¹br¹s ald¹ derken ºimdi yüre»im botanda parça parça hani ºu geçen yazda hani o»ul torun topak gidince dal gibi elden madalya takacak yürek kalmad¹ ne de dik duracak takat takat çocuk takat dedim tak ve at al senin olsun metelik istemem üçübiyerde beºibiyerde kaç¹biyerde kald¹ ki.?

VII Spiker kaç¹nc¹ golüde dedi yutkunup yenirmi yedik nerde gedik kald¹ysa gördüler kendi kalelerine sterlingten duvar ördüler lahana turp limon satamaz olduk inan nede turist turlar oldu nede it köpek h¹rlar oldu kimse koymuyorsa adam yerine insan¹ insan insan dedim ha bak bana insan¹ insan ine girsin ç¹kmas¹n san

73

ªu capon marka radyo tam zaman¹nda yapmasa parazit para zit duyulacak sand¹m spikerin k¹ç¹ndan damlayan terin sesini bunca golde kesilir kesilir dedim kesilmedi nefesi yaºar yaºa emi kurtar kaplan¹m benim yaºar yapma aman say¹n dinleyiciler bu yedinci yenirmi bi sabah kahvalt¹s¹nda yedi c¹lk yumurta

VIII Lozan atm¹ºbirine basm¹º kimin umurunda umurludan ak¹l¹r efeler diyar¹ ayd¹na oradan nazilli sarayköy tavas ac¹payam derken yonana destur çektirmiºler amma velakin kim iç etmiº efelerin türküsünü türkü türk bitanesi bi dünyaya bedel deyip de bedellemiº bellemiº sonra aman sen bi dünyaya bedel olursan ki oldun gittin

74

muazzam-¹ cihana ©ki yüz y¹lda yüzmüº derisini ebomun çekmiº göndere ba»lay¹pda ipiyle tavana a»z¹ndaki puro seylan havana önce afrika asya derken okyanusyaya dalm¹º destursuz ne selam sabah çizmiº çölün ortas¹ndan üçe beºe bölüºtürmüº anas¹n¹ avrad¹n¹ ºura benim ºura benim nahhh demiº ºura ºu gördü»ünüz koca k¹ta insan¹ kangurusu koalas¹ derken uranyum üzüm helva karpuz az buz de»il koca k¹tay¹ meftay¹ löp demiº yemiº ve ge»irmiº ç¹km¹º zelanda gine tasmanya üçyüzbin baº soy sop ikibin dil kökünden sökülürmü sök sök bitermi toprakta bu heves yelde bu nefes havada bu fes oldukça çay dere

75

doldukça dolmuº k¹rkbiny¹ll¹k tunelden görmüº bu günü gün güneºle dolmuº sar¹ kara k¹z¹l

IX Say¹ saymas¹n¹ unutunca spiker ingiliz ipiyle kursa»¹ndan ba»l¹ meºin top hep bizim kaleyi döver olmuº hani breh kurban oldu»umun fatihin gülleleri güllelerki beºyüz okka on öküz çeker yükünü güllelerki tarih kitaplar¹na s¹»mam¹º ç¹km¹º alabantl¹ hasan¹n tepesine tepesinden aºa»¹ surlar¹ dövde döv hal¹ dö»er kar¹ k¹z dö»er gibi vurda vur çankayadan duyulur sesi yakup efendinin kahvesinden adam politikada k¹rk rak¹ masas¹nda yetmiº y¹l meze çerez badem ya»¹ olman¹n tad¹ dama»¹ndan çekilir çekilmez bi köºeye ekilir ekilmez basm¹º dü»mesine hörp diye aç¹lm¹º kap¹lar ard¹na kadar bilmem kaç rak¹ml¹k tepe inmiº mi düze breh bre ustam sen seyreyle ameli alem alem ne der demez deyemez bilmez

76

bilemez okuma-yazmas¹ yokki efem derken demir ökçeliler deveyi hamuduyla yerken paºalar maºalar haºalar efendüm devletlü sultan¹m sultanlar prens keserken bi kokudur kaplam¹º tabi efendim efem atm¹ºbiry¹ld¹r bi dolap saklarm¹ s¹rr¹n s¹r s¹r olsa ne yazar birinci ikinci inönü in önü in hinönü hin olursa ancak böyle olur demiºler yemiº yemiºler

X Bilmem kaç¹nc¹ golü yemeden sofray¹ toplam¹º gidenler gelenlere bi kar¹º meºini toplay¹p vermiºler eline hadi ayºe top oyna ahmet topu bana at kap topu memo ¹s¹rma topu apo yersin copu cop corp corplam¹º yaralar¹ hoplam¹º yürekleri hop hop bi bilsen Ekim. 1984

77

NOKTA... ve NOKTA lar Y¹l 1979dan bugüne

ªA©R-© AZAM Ölçülü kafiyeli kuru çama dolanm¹º sam yeli kollar¹n¹ açm¹º iri gövdeli ço»u ak¹ll¹ az¹ deli bir veli

SAAT Kurulu bi saat gibiyim zaman¹ kemiririm iºlerim gün olur elbet bende kiriºlerim

ZAMANE Ak¹l almaz kaplar s¹»maz oldu zaman öylesine h¹zl¹ ac¹mas¹zki ne kan¹ tepesine ç¹k¹yor nede durup bak¹yor peºine nede ara veriyor gidiºine zamane.

78

AÇLIK ©ki milyar¹ geçecek diyorlar k¹º dolmadan dört milyar el aç¹lmadan kapanacak diyorlar kap¹lar¹ açl¹»¹n kap¹lar¹ yapanlar¹n kap¹lar¹ önünde kap¹c¹lar kap¹lar¹ tutacaklar tokluk d¹ºarda kalacak diyorlar gülüyorlar

PETROL Topra»¹n ya»¹n¹ ç¹kar¹yor san¹rs¹n elin arab¹ sanki ferman okuyor dünyaya çekince ºarab¹

ÖLÜM ölüme kefen bulunsayd¹ herkes mezarc¹ olurdu dedi kefen dokuyucusu tozlar içinde dokurken kefenini

79

SAVAª Savaºan niçin savaºt¹»¹n¹ bilseydi e»er sürerlerdi namluya onu savaºa tutuºmadan camilerde cemlerde nutuklarda meydanlarda madalyalar üstünde yaºat¹yorlar oysaki ölülerini ölüler onun için savaºan neden öldü»ünü ö»renmeden yaºad¹ çünki neden yaºad¹»¹n¹ bilmeden ölmüºtü çünki neden do»du»unu bilem bi kez olsun sormay¹ ak¹l edemedi.

80

BARIª En çok ben ya»maland¹m savaº meydanlar¹nda dedi herkes benim ad¹ma girdi komºusunun kan¹na kar¹s¹n¹n koynuna herkes benim ad¹m¹ kulland¹ kullan kul kulland¹ mal mülk deve tekke derken bi de ad¹ma kurban keserken bi parmak kan çald¹lar anl¹ma benim Kimileri hem yakalad¹ koydu kafese hemde meydanlarda uçtu uçurdu beni ak güvercine ç¹kt¹ ad¹m benim

81

PAVLOVUN KÖPE«© Bandlar dönüyor soldan sa»a bandlar dönüyor güneyden kuzeye ç¹k¹yor kepçeler ma»madan d¹ºar¹ cehennemden aºa»¹ elmas kütlelerini s¹rt¹na yükleyen kepçeler kepçe kep kepçe kömür ç¹k¹yor demir ç¹k¹yor su ç¹k¹yor demire su suya karaduman dumanalt¹ oluyor akçi»er ci»ere kedi kar¹º¹yor kara ak farketmez diyor ci»er deliniyor delindi delin deli deli gibi seviniyor kedi delinin zoruna bak sen bak¹yor deli zoruna zoruna koruna koruna soruna soruna sorun uzakta diyor kurtuluº yak¹nda yak¹n¹ rak¹n sanma sak¹n diyor çekiyor kepçe kepçe kurtuluºu uzaktan mançuryadan geldi diyor bi avuç altunsuyuna banarak yiyor ci»erini ci»er delindi tam iki yerinden iki kedi gözü kadar kara ak olsun farketmez diyor yakalas¹n fareyi yeter 82

II Bandlar dönüyor geldikleri yere görünmez tekbir-ilahi üstünde yürüyor çelik okka bi uçtan kara kömür karar¹p giriyor di»er uçtan ölüm mavisi sürülmüº k¹z¹l bi koku ç¹k¹yor çelik potaya pota kal¹ba kal¹p namluya dökülüyor ter barutlaº¹yor namlular çevrilemiyor hedefe hedefi karart¹yor ter e»iliyor karº¹s¹nda kömürün karam¹ kara kan karas¹ vurmuº anl¹na karam¹ kara biber kokuyor m¹s¹r çarº¹s¹ hind kumaº¹na çekilmiº soluyor soluk tanklaº¹yor tank paletleºiyor palet yollaº¹yor yollar adamlaº¹yor bir elinde file bi okka kuru so»an iki patates iki patates dediiysek alaman patatesi gibi iri vurunca tank¹n derisi delinir yüre»i erir pistonu k¹r¹l¹r oluyor mercek mercek gökyüzüne da»¹l¹yor resmi patates filesinin so»an cücü»ü tank¹ yeniyor cücük küçücük ama özgürlük sözcük ama özgürlük meydan¹nda türküsünü tüttürsen tüter

83

tütsen yitersin yiter Pekin örde»ine döner rengin üç gün üç gece kaynars¹n kazan kazan kepçe kepçe kep kepçeler dald¹r¹l¹yor kaynayan süte süte köpük kar¹º¹yor kana türkü do»ran¹yor do re mi emi umud senfonileºiyor operada duvar sesi aº¹p göze çarp¹yor ekranda ekran ek Ben bu kadar¹n¹ yapt¹m diyor el dile ben bu kadar yürüdüm diyor ayak bele eklem yerime çarp¹p duruyor bi haziran¹n ilk haftas¹nda ustam ba»¹r¹yor “Haziran’da ölmek” zor biz nicelerini yitirdik tütün k¹rar gibi nicelerini may¹n tarlas¹nda terkedip gittik git görünme gözüme gözüm göz göz oluyor hanlar duvar¹ndaki resimdeki adam art¹k gülümsemiyor çenesi benli nerde o deliºmen gençlik rüzgarlar¹ atm¹ºsekiz yetmiºsekiz demeden sönen mumun ¹º¹»¹ mumun dibi nerde hani nerde f¹ç¹lar¹ dolan barut

84

nerde kav¹ çakma»¹n nerde yivi-seti namlular¹n nerde niºangah¹ niºanl¹s¹ onyedisinde dul kalm¹º yetim be hey ulan sökü»ü killi adam bu yaºta dökülürmü bahar¹n sonunu beklemeden hani nerde tetikdeki parmak korkusu breh breh dürzü nerde kald¹n dün hani dün gelecektin bu kelle bu serkeº bu bunak bu buraka binmiº arap at¹ varken hani varken iki milyar ayak tozu dumana katarken hani varken yürümek beºbin mil yukar¹ sar¹ nehirden yukar¹ k¹z¹l nehirden aºa»¹ yürümek varya yol varya hani up uzun iple bilem çekilmez yol uzun upuzun gölgesini unutmuº ayaklarda tozu kalm¹º ortal¹kta toz var ya tozlu dumanl¹ yol bu ya yolludur dedimdi sana birader yollu yolundan sapm¹ºsa ne ç¹kar bi çok yol var ki hep Romaya ç¹kar Roma orda roman burda ç¹k bakal¹m dediydim ç¹kmad¹ gölgesine bas¹pta

85

III Art¹k ºimºekler çakm¹yor bulutlarda yükünü çoktan atm¹º omuz baºlar¹ boº keleºler t¹k¹rdam¹yor kel kafaya ºimºir tarak vurmuºlar ve kudurmuºlar zaman¹ kemirip uç uça zembere»ini yutmuºlar Moskova teslim etmiº elini ete»ini Havana baº¹ dumanl¹ bi hoº Tiranda taçlar aran¹r olmuº Kamboçyada saçlar taran¹r Ho Shi Mihn de baºlar aran¹r olmuºsa olmuº dolmuºsa dolmuº zaman¹ diyenler hayaletinden korkar olmuº öldü çekti gitti diyenler mezar bekçisine soyunmuº soymuº soy ulan yand¹»¹m¹n dünyas¹ kirli çamaº¹rlar¹n¹ soy soya fasulyesi fasulye dire»i bayrak bayrak bayraklaºs¹n bayraklar may¹slaºs¹n birin borcu olmas¹n ikiye ikili»e ili»e ilik ilikleri dolsun papatyalar¹n fabrika bacalar¹ndan tütüsülensin kokusu koku kok kok kömürü çatlat¹r cam¹ eritir ya»¹n¹ ci»erimin eritir gelir sular¹ nehirlerin da»lar¹n tepesinden kardelenler seyirlik oyununa gelir seyreyler

86

beni ben bi kara ben gelir frans¹z ºarab¹yla y¹kanm¹º alman tara»¹yla taranm¹º ingiliz filintas¹ omzunda güçlü kollar¹ bo»az¹mda elleri soframda gözleri tepemde mercek olmuº gözler beni sözleri emir emir ki keser demiri diyor ustam veriyor boynunu giyotine mavi demir ense traº¹na de»meden dökülüyor aºa»¹ yiv çekiliyor setin üstüne yine set çekecek yivin günah¹n¹ göz gezin gez de arpac¹»¹n hangi göz hangi el hangi iºaret parma»¹na çek derse o çekecek pavlovun köpe»i çekecek bi kemik bi zil bi salya bi sümük bi ömük ki IV ki sorma ustam nereden toplayacaklar kemiklerini ili»ini boºaltt¹ktan sonra sonra son nereden ç¹kar¹p ç¹kar¹p sürecekler pazara pazar kald¹m¹ nazar de»mesin sürecekler önüne önüne çakallar¹n

87

köpeklerden arta kalanlar¹ sil baºtan bölüp bölüºtürecekler bölüºenler bölüºen böl ºen

4.Haziran.1994

88

SON NEFES DE«©L. Bu kitap, ikinci çat¹ olacak ºiirlerime; ikinci gecekondu çatman¹n tad¹ ve heyecan¹ içersinde, bir üçüncüye do»ru yol almak ne derece h¹z gerektirir; bilmem, mümkün olurmu.? Bi nefeslik dinlendikten sonra, neden olmas¹n. Baki Murat gibi bi çizer dosta sahip olmak güzel ºey. Kapak ve iç çizgiler onun elinin nuru. O nurla ayd¹nlanmak da güzel. Yine bas¹m iºinde Adnan ustam¹z¹n eline sa»l¹k demeliyim S¹ra çoluk çocu»a gelince; epeycene sab¹r iºi bu. Zü»ürlü»ümle ben böylesi iºleri becerebilece»imi onlar bana ö»rettiler.Onlar¹n ö»retilerine de sayg¹ duymamak elde mi.? ªu sat¹rlar¹ yazarken Avusturalya(da yay¹n yapmakta olan SBS Türkçe radyo T.C.Kültür Bakanl¹»¹n¹n Naz¹m Hikmetin kemiklerinin ‘memleketine’ getirilmesi, sayg¹nl¹»¹n¹n geri iadesi için ‘insan haklar¹na ne derece sayg¹l¹’ bir karar ald¹»¹n¹ önce Avrupa ve sonra dünya sosyal demokrasi kamusuna tapulamak istercesine bir gösteriyegirmiº.. Duydum, üzülmemek elde de»il. Naz¹m¹, iºte ºimdi ikinci kez öldürüyorlar’ dememek elde mi.? Naz¹m’¹ kimler sömürmedi ki.? Önce sad¹k dost bilinen musadd¹klar; yay¹nevi sahipleri, teneke sesli ºark¹c¹lar, tiyatrocular, filmciler derken politikac¹lar boº dururlar m¹ hiç.? Önceleri, kendilerini komünist sayd¹ktan sonra, Sovyetlerle birlikte güme giden f¹rdöndüler; sonra da sos-yal demokratlar ve baºbu» Türkeº.. Ne bitmez tükenmez adamm¹ºs¹n sen ustam. Önce ürünlerine sald¹ranlar, ºimdide iki kuru kemik için birbirleriyle yar¹ºmaktalar; h¹rlaºmaktalar. Naz¹m¹n kemikleriyle kar¹n doyuranlar, bir gün Hasan Hüseyin, EnverGökçe’ninkinede ..sald¹r¹rlarsa...ªaºmamak gerek. Volkan Kemal Melbourne

Kas¹m.1994

89

Related Documents


More Documents from ""

Hain-i Vatan
May 2020 17
Arpacik
May 2020 10
June 2020 5
Copied Society
November 2019 14
Temalar
June 2020 6