Giải cứu cho Yahoo! Plus Chắc hẳn bạn còn nhớ bộ phim Giải cứu binh nhì Ryan do viễn viên gạo cội Tom Hanks thủ vai. Mượn tựa bộ phim này, tôi sắm vai phân tích viên vào cuộc để giải cứu Yahoo! Plus khỏi cuộc sống … ế khách Lật lại từng trang hồi ký hoạt động của Yahoo!, tôi không ngừng suy nghĩ về chiến lược của họ với Mạng xã hội tại Việt Nam. Thực tế cho thấy Yahoo đang triển khai chiến lược tối đa hoá lợi nhuận đối với các dịch vụ có khả năng sinh lời cao đồng thời xây dựng thương hiệu thông qua dịch vụ tìm kiếm (Search), trang chủ Yahoo! Việt Nam, thư điện tử và chat trực tuyến (Yahoo!Mail & Messenger), dịch vụ cho ĐTDĐ (Yahoo Mobile). Danh sách còn thiếu mạng xã hội. Vậy Yahoo đang làm gì với dòng sản phẩm mạng xã hội? Chắc chắn tham vọng của Yahoo! Việt Nam không chỉ dừng lại ở những dịch vụ này, nhưng đứng trước một thị trường với 65% người dùng chỉ dùng Internet để chat, chơi game và đại đa số chưa có thói quen chi tiền cho dịch vụ trực tuyến, không có lý do gì Yahoo! đầu tư vào mạng xã hội trong thời gian đầu tại Việt Nam. Tuy nhiên không hẳn Yahoo! không đoái hoài gì đến nhu cầu mạng xã hội tại Việt Nam. Một số dịch, vụ mạng xã hội lần lượt ra đời dưới chiếc áo Việt, một số mạng xã hội được công bố thay thế hoặc bổ trợ cho một số nền tảng cũ tuy nhiên tất cả đều chưa thực sự có dấu ấn tại thị trường Việt Nam. Ngoài sự ra đi của người anh em Yahoo! Mash sau 1 năm thử nghiệm, Yahoo! Plus cũng đang ngáp dài vì … ế khách. Năm 1995, Yahoo! Picks ra đời đánh dấu bước chân đầu tiên của Yahoo! vào ý tưởng Blog. Trải qua 12 năm, lời chào đầu năm 2008 cũng là công bố đóng cửa dịch vụ Yahoo! Picks. Song song với dịch vụ Yahoo! Picks, năm 2005 Yahoo! công bố dịch vụ Yahoo! 360 nhằm giành miếng bánh truyền thông trên mạng xã hội khi trào lưu Blog đang dậy sóng trên thế giới; tuy nhiên cuối năm 2007, Yahoo! tuyên bố sẽ chuyển Yahoo! Blog sang Yahoo! Profile trong cuối năm 2008. Quý II năm 2008, Yahoo! gia nhập thị trường Việt Nam với món quà Yahoo! Plus và những lời có cánh cho Blog dành riêng cho người Việt. Với vô số thông tin trái ngược về Yahoo!, người dùng Việt trở nên hoang mang về tương lai các dữ liệu trên Yahoo! 360 của mình. Vậy thực chất Yahoo! 360 là gì? Tại sao lại phải thay đổi? Các mạng xã hội được chia ra làm 3 loại: ego-centric, relationship-centric, contentcentric. Hầu hết các nền tảng Blog lớn trên thế giới đều đi theo con đường content-centric và tập trung phát triển các dịch vụ gia tăng cho loại hình này, tiêu biểu như Wordpress, Livespace, Opera,... Yahoo! 360 thì ôm cả 3 loại hình và chia sẻ tình cảm, sức lực với mỗi loại hình một chút. Kết quả là khi các công ty khác đã chia nhau hùng cứ mỗi phương thì Yahoo! mới giật mình tỉnh giấc. Thị phần Blog của Yahoo! toàn cầu chỉ như chú tí hon bên cạnh các chàng khổng lồ. Trong sự đã rồi, Yahoo! hấp tấp thông qua chiến lược sản phẩm mới cho mạng xã hội bằng việc đi sâu vào từng sản phẩm thay vì trưng bày món lẩu thập cẩm như phiên bản Yahoo! 360. Theo tuyên bố của Jerry Yang ngày 16/11, rằng Yahoo! sẽ không đầu tư thêm vào Yahoo! Blog mà sẽ chuyển sang một dịch vụ tích hợp các trải nghiệm của người dùng tốt hơn, Yahoo! Profile. Oái ăm thay, tại thị trường Việt Nam Yahoo! 360 lại chiếm thị phần lớn và Yahoo! chính thức đang đặt những viên gạch đầu tiên. Để ổn định tâm lý người dùng Yahoo! đành phải tung ra phiên bản
Yahoo! Plus thay thế cho Yahoo! 360. Một loạt động thái hút người dùng tham gia Yahoo! Plus được tung ra tuy nhiên hầu hết đều khá gượng gạo. Dễ nhận thấy thị trường mạng xã hội Việt Nam chưa được Yahoo! đầu tư bài bản và người dùng chối từ với Yahoo! Plus không làm Yahoo! quá bận tâm. Công cụ chuyển đổi thay vì nằm trên Yahoo! 360 mà lại nằm gọn ghẽ trên Yahoo! Plus cũng tế nhị cho thấy ý đồ của Jerry Yang. Rút cục, dù thế nào đi nữa những ai dùng dịch vụ Yahoo! 360 đều được định nghĩa là người dùng dịch vụ toàn cầu và đều phải chờ nền tảng Blog mới dù anh là người Việt hay là ai đi chăng nữa. Đứa con Yahoo! Plus được nhiều người nhận xét như quả bóng tinh thần cho blogger Việt. Tuy nhiên sự quặt quẹo của nó làm người kém tinh ý nhất cũng nhận ra mục đích của nó không phải thay thế cho Yahoo! 360 tại Việt Nam. Công bằng mà nói, dịch vụ thư điện tử và YIM của Yahoo! có độ phủ lớn tại thị trường Việt Nam. Với lợi thế này, người anh em cùng mẹ Yahoo! 360 cũng chiếm thị phần áp đảo tại Việt Nam. Sau 2 năm làm mưa làm gió, giờ đây nhiều người đang rời bỏ Yahoo! 360, ngược lại nhiều người vẫn ở lại vì nuối tiếc mối quan hệ xã hội. Sự thiếu chung thuỷ của người dùng bắt nguồn từ sự thua kém về chất lượng và tính năng của Yahoo! 360 so với các đối thủ như Wordpress, Opera, … Yahoo! vẫn có tiếng về năng lực phát triển sản phẩm Internet, tuy nhiên sau sự thất bại này dù sao đi nữa cũng cần phải tự đánh giá lại mình. Nói về Yahoo!, sự sinh tồn giờ đã không còn tự chủ được. Yahoo! đã tự cắt dây truyền máu và chuyển cho Google để tồn tại trong ngắn hạn. Tiền, những con số là nỗi ám ảnh của các dịch vụ không kiếm ra lợi nhuận nhanh chóng. Có lẽ lợi ích lớn nhất mà Yahoo! 360 thu về là tăng sự thoả mãn của người dùng với Yahoo! Phí quảng cáo ư, chưa đủ để cuốn hút nhà đầu tư. Hay phân tích dữ liệu người dùng ư? Không! Tất cả đều được đào xới từ hàng Terabyte dữ liệu nằm tại trung tâm dữ liệu Yahoo! Dầu biết rằng hiện tại Yahoo! không ưu tiên cho dịch vụ Blog tại Việt Nam. Tôi vẫn giả định rằng Yahoo! có đủ nguồn lực, vật lực và đang đặt mục tiêu đẩy Yahoo! Plus thành giải pháp Blog cho người Việt, và tôi đề xuất các giải pháp để kéo Blog này ra khỏi tình trạng hiện tại. Yahoo! nên dùng chiến thuật: Sự lựa chọn bắt buộc và Luôn là bạn Sự lựa chọn bắt buộc được áp dụng cho toàn bộ những người dùng đã và đang dùng sản phẩm của Yahoo và mong muốn viết Blog. Luôn là bạn hướng đến những thành viên đã rời bỏ Yahoo! 360 hoặc đang có ý định tìm nền tảng Blog thân thiện và hỗ trợ kết nối bạn bè hơn. Với chiến thuật Sự lựa chọn bắt buộc, Yahoo! Plus nên tiến hành theo cách dưới đây: 1. Tích hợp Yahoo! Plus vào Yahoo! Messenger (YIM) phiên bản tiếng Việt và phiên bản tiếng Anh. 2. Chuyển mối quan hệ bạn bè từ Yahoo! 360 sang Yahoo! Plus. 3. Tự động dò tìm nội dung trên Yahoo! 360 và đồng bộ hoá sang Yahoo! Plus. Công cụ chuyển đổi luôn hiện trên cửa sổ Popup của Yahoo! 360 nếu hệ thống nhận
dạng người sử dụng Blog là người Việt Nam. Trên pathway của Yahoo! 360 hiện ra dòng chữ: Nhấn vào đây để xem phiên bản mới của Yahoo! 360 và liên kết đến trang Yahoo! Plus đã được đồng bộ hoá dữ liệu. Với chiến thuật Luôn là bạn, xa hơn chỉ cải thiện riêng Yahoo! Plus, Yahoo! cần đem lại nhiều lợi ích cho người dùng: 1. Thay đổi tư duy tích hợp 3 loại hình vào Blog mà tập trung vào loại hình contentcentric. Điều này đồng nghĩa Yahoo! phải thay đổi giao diện với màn hình tôn lên giá trị nội dung về Blogger và bạn bè, và giảm đi việc tập hợp thông tin về thế giới xung quanh người viết Blog. 2. Thiết kế giao diện định hướng kết quả thay vì định hướng người viết. 3. Xây dựng nền tảng Blog trên Group từ đó giúp người sử dụng tiếp cận các luồng bài viết có chất lượng từ nguồn tập trung và có kiểm soát hơn. 4. Xây dựng cơ chế cho blogger tự kinh doanh quảng cáo trên blog của chính mình. 5. Xây dựng các công cụ chuyển nội dung từ Wordpress, Opera ra thành dữ liệu của Yahoo! 360 Mặc dù hiện tại người Việt Nam không nhận được một dịch vụ Blog tốt từ Yahoo!, tuy nhiên tôi vẫn tôn trọng con đường đã lựa chọn của Yahoo! Việt Nam và hy vọng Yahoo! Plus sớm được cải thiện để làm mới lại hình ảnh của dịch vụ Blog của Yahoo.
10 điều tamtay.vn nên làm Con đường nhái mô hình facebook chưa được bao lâu, tamtay.vn đã có nguy cơ trệch đường ray và đi vào vết xe đổ của hàng loạt mạng xã hội Việt Nam khác. Bài viết đưa ra 10 góp ý với mục đích đóng góp cho tamtay.vn nói riêng và mạng xã hội Việt Nam nói chung phát triển lớn mạnh. Mười góp ý tuy từ nhiều góc nhìn, nhưng không thể bao quát hết toàn bộ các vấn đề của tamtay.vn. Mười góp ý chỉ hữu dụng với những người có kiến thức về marketing truyền thống và trực tuyến, và đã từng tham gia phát triển sản phẩm tương tự. Ngược lại, chúng là liều thuốc độc với những người háo hức tìm kiếm cơ hội trong thị trường Truyền thông trên mạng xã hội. 1. Nội dung nên trình bày dựa theo hành vi tự nhiên của người dùng. Tamtay.vn là một mạng xã hội dựa trên mô hình content-centric. Điều này đồng nghĩa khi thêm một mục mới, Site lại gặp khó khăn khi xác định đặt vị trí nào để thành viên dễ sử dụng trong khi vẫn giữ tính tiện dụng của các mục cũ. Cũng tương tự như những người sử dụng khác, khi đọc và tương tác với trang Web, thành viên tamtay.vn cũng bộc lộ các hành vi tự nhiên của mình. Họ có xu hướng nhìn lướt trang Web theo hình chữ F. Để nội dung quan trọng luôn được đọc đầu tiên, các nội dung nên được phân bố theo hình chữ F. Tuy nhiên sự tiện dụng lại không chỉ
bị ảnh hưởng bởi cách nhìn của người dùng, chúng còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như phản ứng mắt người với yếu tố đồ hoạ, khoảng cách đến lề phải, … 2. Thanh định hướng chính nên có tối đa sáu liên kết. Người sử dụng chỉ có khả năng nhận biết tối đa 6 liên kết dàn ngang. Với 9 liên kết trên thanh định hướng chính, tamtay.vn làm người dùng mất nhiều thời gian để ngắm và tìm hiểu trước khi họ quyết định nhấn vào liên kết nào. Thực tế, sự dày đặc của liên kết làm giảm quan tâm của người dùng với các liên kết nằm bên phải. 3. Đường dẫn nên cá nhân hoá. Dù bạn đang xem trang Web nào, mỗi lần đăng nhập hệ thống bạn đều được dẫn về địa chỉ http://www.tamtay.vn/home. Mạng xã hội cũng có ý nghĩa là mạng kết nối các thành viên, dù muốn hay không nhưng khi bạn cần mở trang chủ của bạn của bạn trong tamtay.vn, bạn sẽ phải dùng tính năng danh bạ hoặc tìm kiếm. Tại sao không giúp bạn của bạn có địa chỉ trang nhà: http://hello.tamtay.vn hoặc http:// www.tamtay.vn/hello khi họ có email là
[email protected] nhỉ? Chắc chắn những người bạn khác của bạn của bạn, những người chưa bao giờ truy nhập tamtay.vn cũng sẽ dễ dàng nhớ địa chỉ này. Một ngày đẹp trời nào đó họ sẽ truy nhập để xem thông tin về người bạn của họ và nếu họ tham gia gia đình tamtay.vn thì đó là vì sợi dây tình cảm kết nối giữa họ và người có nick hello. 4. Mục tìm kiếm đơn giản nên cố định tại vị trí tay phải - trên cùng của trang Web. Người dùng có thói quen đọc lướt từ trái sang phải và từ trên xuống dưới. Mô phỏng thói quen của người dùng, những nội dung quan trọng được đặt bên trái - trên cùng. Tuy nhiên hiệu quả tương tác còn phụ thuộc vào các yếu tố chi phối sự tiện dụng của ứng dụng Web. Do là mạng xã hội tập trung vào nội dung nên trang web khá dài và thành viên phải dùng sức mạnh với thanh cuộn nhiều. Hệ quả việc này là con trỏ thường nằm bên tay phải. Nếu đặt mục tìm kiếm bên trái người dùng sẽ tốn nhiều sức để di chuyển hơn so với vị trí bên phải - trên cùng; mặt khác khi nội dung nhiều, sẽ gặp khó khăn để tìm ra mục tìm kiếm. Việc đặt mục tìm kiếm đơn giản cố định rất quan trọng, điều này giúp giảm thời gian tự đào tạo của người dùng để sử dụng hệ thống. Một điều tôi biết rất rõ, ai đó cũng lười di chuột như tôi sẽ rất hạnh phúc khi mục tìm kiếm được cải thiện. 5. Nội dung được ưa chuộng nên tập trung và đặt trong vùng Above the fold. Một trong những hoạt động quan trọng của tamtay.vn là phát triển nội dung, tuy nhiên việc trình bày chúng ra sao lại cần phải có kiến thức về hành vi người dùng trực tuyến. Ý tưởng bày tràn lan nội dung trên mặt web luôn đẩy người dùng mục tiêu xa nội dung họ mong muốn. Về nguyên tắc, trình bày nội dung trên tamtay.vn không khác nhiều trưng bày hàng hoá trong siêu thị. Những mặt hàng bán chạy thường được đặt vừa tầm mắt của người tiêu dùng, trưng bày theo khối và ngang lối đi. Trong Website, Above the fold là vùng web có thể nhìn thấy mỗi khi mở ra một trang web mới mà không phải cuộn chuột. Việc đặt nội dung người dùng ưa thích nằm trọn trong vùng Above the Fold sẽ tăng sự cam kết của họ với với thương hiệu tamtay.vn. 6. Nên bỏ thanh định hướng thứ cấp và tăng không gian cho vùng nội dung chính. Với phân khúc người dùng trải dài từ 15 đến 30 tuổi, tamtay.vn đang tự gây sức ép
cho mình. Thách thức nhiều phân khúc người dùng với nhận thức và kỹ năng khác nhau, danh mục dài, lặp lại và không nổi bật khiến thanh định hướng thứ cấp không được sử dụng nhiều, thêm với vùng nội dung cá nhân lại khá chật chội làm nỗ lực hỗ trợ người dùng của tamtay.vn giảm ý nghĩa. 7. Nên ẩn liên kết Network và đề cao Group. Tính năng Network trong tamtay.vn chỉ cuốn hút những người đi học hoặc công tác xa quê nhà. Những thành viên này mong tìm được đồng hương nhưng họ lại cần chia sẻ với những người có điểm chung. Network có quy mô lớn và là nơi tập trung những thành viên có nhiều điểm khác biệt, sự phức tạp này khiến tất cả các thành viên khó có thể kết nối với nhau. Thực tế họ thường tách thành những nhóm nhỏ có chung sở thích, nghề nghiệp, quan điểm, ... và từ đây xuất hiện các Group trên tamtay.vn. Khi đã tham gia Group, thành viên thường chỉ quan tâm đến Group của mình thay vì Network. Chính vì vậy nên ẩn liên kết Network và tăng cường các dịch vụ gia tăng cho Group chẳng hạn tích hợp tìm Network vào trong Group. 8. Nên tích hợp Diễn đàn vào mục Thảo luận của Group. Group trong các mạng xã hội được tạo ra và hoạt động theo một tôn chỉ để đem lại lợi ích của các thành viên của nó. Khi đã tham gia Group, các hoạt động của thành viên trên tamtay.vn chủ yếu vì lợi ích của Group mà họ tham gia. Một trong những việc cần làm hiện tại là gom những tính năng góp phần tăng giá trị cho Group nhưng đang bị phân tán khắp nơi vào hệ thống Group. Group rất cần có sự chia sẻ, thảo luận thay vì blogging, chính vì vậy mục Diễn đàn nên bỏ và chỉ cho phép thảo luận trong Group. 9. Nên sử dụng yếu tố đồ hoạ để chỉ dẫn người dùng. Độ tương phản của tamtay.vn thiếu định hướng người dùng, điều này khiến người dùng đứng trước ngã ba đường khi cần tìm một mục chưa có trải nghiệm. Việc ứng dụng các yếu tố đồ hoạ theo định hướng người dùng cũng sẽ tăng cam kết của người dùng với thương hiệu hơn. Những con số sau đây thể hiện mức độ cuốn hút người dùng của các yếu tố đồ hoạ trên Web: văn bản: 25%, quảng cáo: 52%, tiêu đề: 56%; ảnh chụp: 75% và hình vẽ: 80%. 10. Nên đào sâu vào ý tưởng kết bạn thay vì ghép thêm ý tưởng mới. Trào lưu content-centric đang nở rộ khắp nơi trên thị trường mạng xã hội tại Việt Nam. Một phần vì xu hướng hành vi trực tuyến của người dùng trẻ, một phần vì định hướng đối thủ cạnh tranh. Đảo quanh một vòng, tôi nhận ra slogan “vòng tay lớn mãi” của tamtay.vn đang nhạt dần bởi sự tập trung vào nội dung thay vì mối quan hệ. Ai đó nói với tôi rằng tamtay.vn là bản nhái của facebook, nhưng từ đây tôi lại nhìn thấy một khoảng cách lớn giữa facebook và tamtay.vn.