Gazeta Shqiptare 26.8

FALAS BASHKE ME GAZETEN

MILOSAO, VAZOJA DHE FILXHANET E NAPOLEONIT DHURATE PER ALI PASHE TEPELENEN

Kryeredaktore: Anila BASHA Zv/kryeredaktor: Erl MURATI - Rezarta DELISULA - Granit SOKOLAJ Tel:(04)359-104, Fax:(04) 359-116 E-mail:[email protected]

E diel, 26 Gusht 2007

Viti XIII - Nr.3970

Çmimi, 50 lekë (1 euro)

OPINIONI I DITES

N

ë strategjinë ruse të bllokimit permanent të pavarësisë së Kosovës po del gjithnjë e më hapur një element i ri. Partnerët perëndimore, çdo ditë e më tepër po kuptojnë nga

RUSIA SYNON TA BEJE KOSOVEN PALESTINE Nga KATOVICA

takimet dhe bisedimet e tyre me përfaqësuesit e diplomacisë ruse, një orientim të ri të platformës së Moskës për çështjen e Kosovës: Nga paralelizmat me rajonet problematike ... Vijon në faqen 20

SITUATE ALARMANTE NE VERI TE VENDIT POR EDHE NE SHTETIN FQINJ PER SHKAK TE TEMPERATURAVE TE LARTA

NAFTA DREJT KOSOVES

ZJARRET BLLOKOJNE EKSPORTIN. NE GREQI VDES NJE SHQIPTAR

Policia bllokon botet me naftë pasi flakët u afruan në rrugën nacionale. Një shqiptare ndihmoi turistët në hotelin grek, por u përfshi nga flakët. Topalli: Trupi i saj do të sillet me urgjencë në Shqipëri

Në faqet 2-4

SOT NE SUPLEMENTIN

NARD NDOKA: As Kanuni nuk lejon djegien e trupave VITO KAPO: Bëni ligjin Në faqet 13-17

HETIMET E MINISTRISE

Hapet dosja e vjedhjes në ’97 e thesarit të Veriut Në faqen 18

INTERVISTA

Kadare kundër Bashës: Duhet bërë më shumë për Kosovën Në faqen 19

2- FAQJA E PARE

E diel 26 Gusht 2007

ZJARRET NE GREQI DEMET

ORE PAS ORE 09:00 Autoritetet greke njoftuan se zjarret e shumta që kanë përfshirë vendin, e kanë çuar numrin e viktimave në 37, ndërsa dhjetëra të tjerë janë plagosur. Zjarret shpërthyen një ditë më parë në jug të Peloponezit, duke bllokuar banorët e zonës në këto fshatra, para se ata të evakuoheshin.

11:15 Dy vatra të mëdha zjarri shpërthyen në afërsi të kryeqytetit grek, Athinës, ndërsa rrugët në këtë qytet u bllokuan. Numri i viktimave arrin në 41, ndërsa zyrtarët thonë se dy avionë, një helikopter dhe 20 zjarrfikëse po përpiqen të shuajnë flakët.

12.20 Zjarret në malin Hymettus në lindje të Athinës, mbërrijnë edhe në kryeqytet, për shkak të erërave të forta. Nis evakuimi i ndërtesave edhe në kryeqytet, ndërsa autoritetet pohojnë se situata është shumë problematike dhe nuk mund të mbahet nën kontroll.

17:30 Qeveria greke shpalli gjendjen e jashtëzakonshme në vend, ndërsa numri i viktimave arriti në 44 persona në rajonin e Peloponezit. Kryeministri Kostas Karamanlis deklaroi se frontet e shumëfishta të zjarrit nuk mund të jenë thjesht një koincidencë dhe se fajtorët duhen gjetur sa më shpejt.

50 170 Mln 700

VIKTIMAT Të paktën 50 vetë kanë humbur jetën në zonat jugore të Greqisë, për shkak të zjarreve të fuqishme që kanë përfshirë të gjithë vendin. Qindra të tjera janë plagosur dhe intoksikuar për shkak të flakëve dhe tymit. Rajoni më i prekur është ai i Peloponezit, nga ku, që dje në mëngjes ka nisur evakuimi masiv i popullsisë ZJARRET Autoritetet në vend kanë bërë të ditur se bëhet fjalë për më shumë se 170 zjarre që kanë shpërthyer gjatë 48 orëve të fundit dhe duket se e kanë “gjunjëzuar” vendin. Kryeministri ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme dhe ka kërkuar ndihmë nga vendet e BE-së, për të mbajtur situatën nën kontroll. DËMET Flakët kanë shkatërruar mijëra hektarë pyje dhe dhjetëra ndërtesa, ndërsa zyrtarët pohojnë se dëmet janë të pallogaritshme dhe mund të arrijnë në miliona euro. Rrugët në Athinë si dhe në qytete të tjera janë bllokuar, ndërsa në rajonet e përfshira nga flakët vazhdon evakuimi i banorëve e turistëve. USHTARË Përveç brigadave të panumërta të zjarrfikësve, qeveria ka angazhuar edhe ushtrinë në “luftën” kundër zjarreve. Rreth 700 ushtarë janë dërguar në tri zonat më të prekura nga zjarret, në Lakonia, Mesinia dhe Ilias.

Shpallet gjendja e jashtëzakonshme. BE dërgon ndihmat e para

Zjarret gjunjëzojnë Greqinë, mbi 50 të vdekur dhe qindra të plagosur ZGJEDHJET Greqia pritet të zhvillojë zgjedhjet e parakohshme më 16 shtator, vendim ky që u mor nga Kryeministri Karamanlis, për shkak të një sërë skandalesh që “tronditën” qeverinë e tij, por edhe për shkak të situatës së paprecedent të krijuar nga zjarret që kanë përfshirë gjithë vendin.

ELIRA ÇANGA [email protected]

Z

jarret gjunjëzojnë Gre qinë. Të paktën 50 vetë, mes të cilëve edhe fëmijë, kanë gjetur vdekjen, ndërsa qindra të tjerë janë plagosur për shkak të flakëve që kanë përfshirë të gjithë zonën jugore të vendit. Autoritetet thonë se numri i viktimave mund të rritet nga momenti në moment, duke rritur përmasat e asaj që konsiderohet tashmë si një tragjedi kombëtare”, njoftoi agjencia greke e lajmeve ANA. Zjarret më të fuqishme të dekadave të fundit në vendin fqinj shpërthyen të premten në gadishullin jugor të Peloponezit, por tashmë janë përhapur në fronte të tjera për shkak të erërave të forta dhe temperaturës së lartë. “Numri i të vdekurve ka arritur në 50 në rajonin e Peloponezit, në zonat e tjera nuk ka viktima”, - deklaruan burimet pranë zjarrfikësve. Ata thanë se kishin gjetur tru-

pat e karbonizuar të viktimave në rrugë, në shtëpitë e djegura apo makinat e shkrumbuara. Pamja më e tmerrshme ishte ajo e një nëne të karbonizuar që shtrëngonte ende fëmijën e saj në krahë. Mesditën e djeshme, zjarret shpërthyen edhe në afërsi të Athinës, duke detyruar kështu evakuimin e banorëve, një manastiri si dhe duke bllokuar për disa orë rrugën që lidh kryeqytetin me aeroportin. “Jemi të dëshpëruar për atë që po ndodh në

Peloponez, por situata këtu është po kaq e tmerrshme”, tha për televizionin grek, Angeliki Spanou, banor i lagjes Holargos të Athinës. Zjarret kanë avancuar deri në periferitë e kryeqytetit, por në orët e darkës janë vënë pjesërisht nën kontroll. Brigadat e zjarrfikësve po luftojnë për të shuar mbi 170 zjarre në të gjithë vendin, në Greqinë perëndimore, Peloponez, Ilias, Mesinia, ishujt Evia si dhe Atikë”, - tha zëdhënësi i departamentit të zjarrfikësve Ioannis

Stamoulis said. “Fshati im po digjet”, - tha një banor i Travlosit në zonën e Ilias për televizionin grek. “Aty ndodhen 500 vetë. Kemi mbushur dhjetëra kova me ujë dhe po presim që flakët të afrohen. Nuk mund të bëjmë asgjë tjetër”, - shton ai. Ndërkohë, politikanët kanë ndërprerë fushatën elektorale për zgjedhjet e parakohshme të 16 shtatorit, ndërsa kryeministri grek, Kostas Karamanlis u tha dje gazetarëve se “vendi po përjeton një tragjedi kombëtare”. Ai shpalli gjendjen

KARAMANLIS Kryeministri grek deklaroi dje se i gjithë vendi është në gjendje të jashtëzakonshme dhe se të gjithë duhet të mobilizohen për të përballuar këtë fatkeqësi të madhe. “Askush s’ka të drejtë t’u marrë jetën të tjerëve, të shkatërrojë mjedisin dhe të gjithë vendin”, - tha ai. Kryeministri shprehu keqardhjen për familjet e viktimave dhe kërkoi nga vendet e BE-së, ndihmë për të vënë nën kontroll situatën. e jashtëzakonshme, e ndërsa bëri të ditur se qeveria ka marrë një sërë masash për të përballuar situatën. Edhe Presidenti Karolos Papoulias u shprehu keqardhjen dhe ngushëllimet e tij familjeve të viktimave. “Më duket sikur kam humbur familjen time, u shpreh dhimbjen dhe dëshpërimin familjeve të viktimave”, - tha ai. Athina ka kërkuar ndihmën e BE-së dhe Franca, Kanadaja dhe Norvegjia kanë dërguar dje ndihmat e para, pesë avionë, një helikopter dhe 60 zjarrfikës për të ndihmuar grekët të marrin nën kontroll situatën

EDISUD Spa, REDAKSIA: Redaktor i Politikës: Erl Murati, Redaktor i Suplementeve: Rezarta Delisula, Redaktor i Specialeve: Artan Hoxha, Redaktor i Kronikës dhe Rretheve: Granit Sokolaj, Kultura: Admirina PEÇI, Ndërkombëtare: Elira Çanga, Art Designer: Nevila SAMARXHI. ADMINISTRATA: Përgjegjëse e Financës: Lindita DODE, Shpërndarja: Gerti RUÇI, Cel 0682090378, Marketingu: Ilda ISUFI, Cel:0682074415-email:[email protected], ADRESA: Ish-Drejtoria e Uzinës së Autotraktorëve, Tiranë - Tel:(04)359-104 Tel&Fax:(04) 359-116 Marketingu: 359-104. Tiranë, Internet: www.balkanweb.com, Email: [email protected] ; [email protected], SHTYPUR në “Konica color”

FAQJA E PARE - 3

h

h

h

h

Topalli ngushëllon homologen greke

Ministria e Jashtme, shqetësim për emigrantët

Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli i ka dërguar dje një letër homologes së saj greke, Ana Benaki, për të shprehur dhimbjen dhe ngushëllimet në lidhje me tragjedinë e rëndë në zonën jugore të Greqisë, ku si pasojë e zjarreve të fuqishme humbën jetën mbi 50 vetë, mes të cilëve edhe dy shqiptarë. "Ndoqa me dhimbje lajmet e hidhura dhe dua të shpreh dëshpërimin dhe dhimbjen lidhur me këtë tragjedi", thuhet mes të tjerash në letrën e Topallit. Kryeparlamentarja duke shprehur ngushëllime për familjet e viktimave, thekson se "qeveria dhe populli shqiptar gjendet pranë Greqisë në këtë tragjedi". Kryetarja e Kuvendit theksoi gjithashtu, se "qeveria duhet të sjellë patjetër në atdhe trupat e viktimave shqiptare". Ajo i kërkoi gjithashtu Ministrisë së Punëve të Jashtme të Shqipërisë, të bëjë më shumë për t'u qëndruar pranë familjeve të viktimave dhe të angazhohet për të ndihmuar ato në përfundimin e procedurave dhe sjelljen e trupave të të afërmve të tyre në Shqipëri.

Ministria e Jashtme e Shqipërisë deklaroi dje se "po ndjek me shqetësim ngjarjet tragjike në Greqi", si dhe i shprehu ngushëllimet e thella qeverisë greke dhe familjeve të viktimave. "Ministria ka qenë edhe më e shqetësuar dhe ka vijuar kontakte të vazhdueshme për emigrantët tanë në Greqi", thuhet në një deklaratë për shtyp të ministrisë. "Gjejmë rastin për të përcjellë ngushëllimet e thella të Ministrit të Jashtëm z.Basha për familjen e viktimës shqiptare, Altina Idriz Tomorri". "Ambasada jonë në Athinë ka dërguar përfaqësues pranë familjes së viktimës, për t'i ngushëlluar dhe për t'i ndihmuar në procedurat e rastit", theksohet në deklaratë. "Po nga policia greke njoftohemi për një shqiptar të plagosur lehtë në dorë në zonën e Pirgos, i cili aktualisht po trajtohet në spital dhe është jashtë rrezikut për jetën. Jemi në kontakt të vazhdueshëm me autoritetet greke dhe përfaqësinë tonë për informacione të mëtejshme", thuhet në komunikatën e Ministrisë së Jashtme.

Tragjedia greke prek dhe emigrantët shqiptarë. Familjarët i kërkojnë ndihmë Tiranës për të kthyer trupat

Shqiptarja vdes duke shpëtuar turistët Tre të tjerë konsiderohen të zhdukur, një i plagosur rëndë

D

onte të shpëtonte turistët e fundit në hotelin ku punonte, në Aeropoli të Greqisë, por ka përfun- Altina Tomorri duar vetë në flakët që prej ditësh kanë përfshirë të gjithë - Spiro Kosia (i plagosur) zonën. Është - Tre të zhdukur tragjik fati i 33vjeçares nga Shqipëria, Altina Tomorri, e cila dje ka humbur bërë të ditur ende. Ata thonë jetën dje për shkak të zjarreve se dhjetëra trupa janë gjetur të fuqishme që kanë prekur të karbonizuar mëngjesin e qytetin e Aeropolit dhe kanë djeshëm, kryesisht në zonën shkrumbuar rajonin e e Peloponezit, të përfshirë Peloponezit, në jug të vendit nga flakët në 24 orët e fundit fqinj. Emigrantja nga Sh- dhe se numri i viktimave dhe qipëria, që prej vitesh jetonte në vendin fqinj, rezulton OFERTE SPECIALE tashmë në listën e viktimave të tragjedisë më të madhe SIGUROJME TE DREJTA STUDIMI PA KONKURS greke. Një tjetër shqiptar, NE RUSI, BJELLORUSI, KAZAKISTAN, LETONI, LITUANI, MOLDAVI DHE UKRAINE emri i të cilit nuk është bërë i Për shkolla të larta me pagesë të leverdisshme (disa herë më të ulta se në Perëndim dhe Shqipëri) për: ditur, rezulton mes 50 viktiShkenca Mjekësore (mjekësi e pergjithshme, stomatologji, farmaci etj), Shkenca PolitikoShoqërore dhe Ekonomike (jurisprudencë, politologji, diplomaci, sociologji, ekonomi, bankë, mave të shkaktuara nga zjarfinancë, audit, marketing, hoteleri-turizëm, kulturë fizike dhe sporte etj), Shkenca Teknike (inxhinieri ret, ndërsa burime nga spimekanike, elektronike, radio, kompjuterike, inxhinjeri ndërtimi, arkitekturë, telekomunikacion, informatikë etj), artet e bukura (pikturë, skulpturë etj), në konservatore, kinematografi, teatër, tali grek në Pirgos bëjnë të balet, koreografi, gjuhë të huaja (anglisht, arabisht, frëngjisht, gjermanisht, italisht, japonisht, ditur se një shqiptar është spanjisht, suedisht) etj. Mundësojmë vijimin e shkollës së mesme (shtetërore ose private) me pagesë për: muzikë, mes të plagosurve. Spiro Kopikturë, sport, shkenca teknike etj. sia nga Elbasani, prej vitesh Sigurojmë edhe të drejta studimi për kurse kualifikimi dhe specializimi pasuniversitare (në mjekësi mbi 70 specialitete) dhe për diplomë të dytë në specialitetet jurisprudencë, diplomaci, gazetari, emigrant në Zahero të Greekonomi, sociologji (me afate 2-3 vjet) etj. Kurse 1,2,3-6 mujore ose 1 vjeçare të gjuhës ruse ose të gjuhëve të tjera të huaja (anglisht, arabisht, frëngjisht, gjermanisht, italisht, japonisht, spanjisht, suedisht qisë, po kurohet aktualisht etj.) nga djegiet që ka pësuar. Dorëzimi i kërkesave dhe dokumenteve të tjera për regjistrim përfundon më 12.09.2007. Nisja individuale ose në grup do të bëhet: Ndërkohë, burimet kanë njof1. Për studentët e shkollave të larta në periudhën 15 Shtator - 15 Tetor 2007. tuar se edhe tre shqiptarë të 2. Për nxënësit e shkollave të mesme në periudhën 15 Shtator - 15 Tetor 2007. tjerë rezultojnë të zhdukur, PA HUMBUR KOHË KONTAKTONI ME KORDINATORIN NË VLORË: Cel. 069 21 50 160 por emrat e tyre nuk janë

500 mijë

Viktimat shqiptare

EMIGRANTËT SHQIPTARË Rreth 500 mijë është numri i emigrantëve shqiptarë në Greqi. Shumica e tyre jetojnë në Athinë dhe në zonat përreth saj, por edhe në qytete të tjera të mëdha, si dhe në zonën jugore të vendit dhe në ishujt që e rrethojnë atë.

të plagosurve mund të rritet. KËRKESA E FAMILJARËVE Të afërmit e familjarëve të viktimave kanë kërkuar dje ndihmë nga autoritetet shqiptare për të kthyer në atdhe trupat e të afërmve të tyre. “Ne kemi përballur çdo gjë

vetë. Autoritetet greke nuk kanë kontaktuar me ne dhe nuk na kanë premtuar ndihmë. Por, ne u kërkojmë autoriteteve shqiptare të angazhohen dhe të na ndihmojnë për të sjellë në atdhe trupat e të afërmve”, thanë ata, të intervistuar nga

televizionet shqiptare. Autoritetet shqiptare, nga ana e tyre, nuk kanë bërë asnjë deklaratë në lidhje me këtë kërkesë të familjeve të viktimave. Por, Ministria e Punëve të Jashtme ka bërë të ditur dje se i ndjek me shqetësim këto ngjarje dhe shpreh ngushëllimet e saj e thella familjeve të viktimave. Ministria njoftoi se “ambasada shqiptare në Athinë ka dërguar përfaqësues pranë familjes së viktimës për t’i ngushëlluar dhe për t’i ndihmuar në procedurat e rastit”. Ndërkohë, zyrtarët në Tiranë kanë konfirmuar se “janë në kontakt të vazhdueshëm me autoritetet greke dhe përfaqësinë në Athinë për informacione të mëtejshme”. el.ça

4 - AKTUALITET

E diel, 26 Gusht 2007

Urdhri i policisë është dhënë, pasi ditët e fundit kanë kaluar disa bote të furnizuara me naftë drejt Kosovës

Situata në Kukës është ende alarmante. Ministria e Brendshme nis mjetet ajrore për disa zona të thella

Rregulli bën përjashtim vetëm për trajlerat që janë të shoqëruar me polici dhe zjarrfikëse

Bllokohen botet me naftë drejt Kosovës Policia jep urdhrin, pasi zjarri u afrua në Qafë-Shllak Arbër ZAPODI

VATRAT E ZJARREVE

[email protected]

KUKES

•

E

ksporti i karburanteve nëpërmjet aksit Ti ranë-Kosovë, për disa ditë do të pezullohet. Bëhet fjalë për botet me naftë që lëvizin në këtë aks. Policia e Kukësit ka nxjerrë një urdhër, ku do të ndalohen botet e ngarkuara me karburant që të lëvizin në QafëShllak. Kjo për shkak të temperaturave tepër të larta dhe zjarret që rrezikojnë të bllokojnë totalisht këtë rrugë. Ndërkohë, pushteti vendor ka rënë në negociata me Ministrinë e Brendshme për të lokalizuar vatrat me mjete ajrore, të cilat kanë ardhur nga Italia. Këto mjete do të ndërhyjnë në mjaft terrene të thella, ku ndërhyrja e çdo mjeti tjetër për shuarjen e flakëve është e pamundur. Aktualisht, situata në disa zona të Kukësit është alarmante, sidomos në Arrën, Qafë-Shllak, Shëmri, etj. URDHRI Sipas urdhrit të lëshuar dje, për shkak edhe të emergjencave dhe vatrave të zjarrit që rrezikojnë të dalin në akset nacionale, do të ndalohet të lëvizin në QafëShllak autobotet e naftës dhe në tërësi karburantet apo trajlerat me çfarëdo ngarkese që të jenë, për shkak se rreziku i zjarrit është permanent. Lajmi është pohuar dje zyrtarisht nga shefi i Komisariatit të Kukësit, nën/komisar Muharrem Furriku. Sipas tij, nga ky rregull bëjnë përjashtim vetëm ato bote që janë të

• •

• • •

ALFRED OLLI

D

Qeveria italiane vë në dispozicion një helikopter

rejtori i Emergjencave Civile në Minis trinë e Brendshme, Alfred Olli ka konfirmuar dje se qeveria italiane ka vënë në dispozicion një helikopter, me qëllim shuarjen e zjarreve. Olli pohoi se situata në disa rrethe të vendit është ende alarmante. Ai citoi disa vatra në rrethet Dibër, Mirditë e Bulqizë. “Ka disa vatra të reja në veri. Kemi përdorur sh-

shoqëruar me polici dhe zjarrfikëse. Në të kundërt, mjetet do të bllokohen e kthehen mbrapsht, pasi nuk ka asnjë siguri për to dhe mundësia e shpërthimit si pasojë e shkëndijave të zjarrit është shumë e madhe. Urdhri i policisë është dhënë, pasi ditët e fundit

tabin e emergjencës dhe shërbimet pyjore, ndërsa qeveria italiane ka ndihmuar me një helikopter pasi në disa zona nuk mund të ndërhyhet, veçse në rrugë ajrore”, - tha Olli. Shefi i Shtabit të Emergjencave i bëri apel dhe komunitetit, që të jetë më i kujdesshëm. Shumë prej zjarreve kanë rezultuar të kenë qenë të qëllimshme, sidomos nga barinj.

kanë kaluar disa bote të furnizuara me naftë drejt Kosovës. Por vatrat e zjarrit tashmë janë shumë afër rrugës nacionale, dhe këto mjete me karburant kanë rrezikuar të shpërthejnë e të digjen në mes rrugës. Në këtë mënyrë, aksi do të bllokohej totalisht e vargu i

makinave do të shkaktonte kaos në këtë aks. SITUATA Kreu i policisë, Furriku bëri të ditur në një konferencë për shtyp se situata e zjarreve në rajonin e Kukësit po përparon me shpejtësi. Ai u ka bërë thirrje banorëve të fshatrave, strukturave

Në malin e Jushit në Bushat të Shkodrës, një vatër e re Situata në Kukës e njëjtë, zjarre në Arrën, Qafë-Shllak etj Në Mirditë, shuhen dy zjarret në Lajthizë e Kaçinar; zjarri vazhdon në grykën e Oroshit. Disa vatra të vogla vijojnë ende në komunat e Gjirokastrës Në malin e Xhyrës në Elbasan vazhdojnë ende dy vatra zjarri Vatër e re zjarri në malin e Nikolicës në Korçë

2000 HEKTARË pyje e shkurre janë djegur në bjeshkët e Arrnit në Kukës, ndërsa dëmi përllogaritet në miliona lekë lokale dhe gjithë faktorëve, që të bashkëpunojnë për menaxhimin e situatës së krijuar. “Ne e kemi situatën në vëzhgim, - tha Furriku, dhe situata e zjarreve është e rënduar. Por mbi këdo që vë dorë mbi masivet pyjore, pasi ka të dhëna se shumica e zjarreve janë vënë me

140 MILIONE lekë përllogaritet dëmi i arritur deri më tani në qarkun e Shkodrës, si pasojë e vatrave të zjarreve qëllim, do të veprojë ligji me ashpërsinë më të madhe”. Shefi i Komisariatit të Kukësit siguroi se pas negociatave me Ministrinë e Brendshme, ishte arritur që pasdite të dërgoheshin mjete ajrore për shuarjen e zjarrit në zonën e Shëmrisë të rrethit të Kukësit.

POLITIKE - 5

E diel 26 Gusht 2007

LRI: Karta e studentit, Qeveria të mbajë premtimin

Reforma zgjedhore, në shtator pritet debati mes partive Fillimi i sesionit të ri parlamentar do të përkojë edhe me vazhdimin e punës së komisionit të posaçëm për reformën zgjedhore, afati tremujor i të cilit ka skaduar pa ndonjë rezultat paraprak. Puna e këtij komisioni është mbyllur pa ndryshime në Kodin Elektoral dhe në Kushtetutë, ndaj edhe gjithçka ka mbetur aty ku nisi. Pas zgjidhjes së çështjes së Presidentit, klasa politike ka shprehur së fundmi vullnetin për realizimin e reformës zgjedhore. Politikanë të të dy krahëve kanë deklaruar së fundmi se përmirësimi i Kodit Elektoral dhe ndryshimet

në Kushtetutë do të shndërrohen shumë shpejt në kryefjalën e axhendës së politikës. Në këtë mënyrë, edhe pse mandati i Komisionit të Reformës Zgjedhore ka skaduar, ekziston vullneti i plotë politik për shtyrjen e tij. Në këtë mënyrë pritet që Kuvendi të marrë vendim për shtyrjen e afatit të mandatit të Komisionit të Reformës Zgjedhore në seancën e parë të tij, pasi si për çdo komision tjetër, veprimtaria e Komisionit të Reformës Zgjedhore është pezulluar dhe koha e mbetur deri në rifillimin të veprimtarisë së Kuvendit nuk është e llogaritur.

L

ëvizja Rinore për Integrim reagoi dje lidhur me Kartën e Studentit, e cila ende nuk është vënë në dispozicion për studentët shqiptarë. Kjo lëvizje kërkon që qeveria të bëjë një transparencë për fondet që janë akorduar për realizimin e kartës. Sipas drejtuesve të saj, Karta e Studentit duhet të ishte funksionale gjatë vitit shkollor 2006-2007, por as për vitin shkollor 2007-2008 nuk po realizohet një projekt i tillë. "Ne si Lëvizje Rinore për Integrim e quajmë të papranueshëm faktin që talljet me studentët të vazh-

dojnë në pafundësi dhe i bëjmë thirrje qeverisë që të fillojë ta marrë seriozisht këtë punë e të kthejë realisht vëmendjen ndaj studentëve", - bën të ditur njoftimi zyrtar i këtij forumi rinor. Sipas tyre, karta i jep një status të munguar studentëv, të barabartë me të gjithë bashkëmoshatarët e tyre në Europë, madje nga ajo, ato kanë përfitime të drejtpërdrejta nga zbatimi i saj. Duke iu referuar gjithnjë të njëjtit burim, LRI-ja do ta ndjekë në vazhdimësi këtë çështje dhe kërkon nga qeveria shqiptare të zbatojë vendimet e veta.

Pas ngritjes së KZZ, aleatët e djathtë shprehin mbështetjen ndaj Palokës, të majtët heshtin

Zona 31, kandidatët luftë deklaratash Zhegu, Shehi e Paloka pretendojnë fitore në zonë Tedi Blushi

B

eteja elektorale për mandatin e deputetit në zonën zgjedhore nr.31 në kryeqytet, është çelur dje me një luftë të ashpër nervash dhe deklaratash mes kandidatëve Paloka, Zhegu e Shehi. Në një prononcim për mediat, gjatë takimeve në bazë, kandidati demokrat Paloka e ka cilësuar si amatoresk kandidimin e Luan Zhegut nga ana e opozitës. Madje duke e ironizuar atë, Paloka do të shprehej se "kandidimi i Zhegut në politikë është si kandidimi im në këngë". Mbështetur mbi këtë argument, ai do të shtonte më tej se "për këtë arsye, ai nuk ka kohë për të humbur duke u marrë me një këngëtar". Por edhe nga ana e kandidatit socialist nuk kanë munguar thumbimet në adresë të rivalit demokrat. Në një prononcim për mediat, fill pas këtyre deklaratave të Palokës, Zhegu u shpreh se "shoqëria shqiptare është aq e emancipuar sa të bëjë zgjedhjen e duhur, duke mos humbur kohë pas fjalimeve boshe". Në funksion të këtij qëndrimi ai tha gjithashtu se "përderisa Dashi ka votat e tij, Luani të tijat dhe Paloka të tijat, elektorati e ka vendosur tashmë fituesin mes garuesve". Jashtë kësaj lufte nervash nuk ka mbetur as kandidati i Lëvizjes për Zhvillim Kombëtar, Dashamir Shehi. Gjatë një konference me gazetarët, ai

PBK Partia e Ballit Kombëtar ka vlerësuar Palokën si kandidatin e duhur, duke theksuar se një marrëveshje mes kandidatëve të djathtë do të lehtësonte fitoren. "Edi Paloka është kandidati me formatin e duhur për të përfaqësuar zonën 31", është shprehur dje në një prononcim për mediat, kreu e kësaj partie, Artur Roshi. Në emër të PBKsë, ai ka shprehur gjithashtu mbështetjen e elektoratit të kësaj partie për kandidaturën e Palokës. ka kërkuar që "niveli i garës elektorale duhet të jetë më i lartë se kaq", duke iu referuar kësisoj dy konkurrentëve të tij, Paloka e Zhegu. Por duke qenë i pafuqishëm për të zgjedhur kundërshtarët e tij, Shehi u shpreh se përballë tyre ai e ndjen veten fitues, përderisa sikundër u shpreh "gëzon mbështetjen dhe aleancën e qytetarëve të Tiranës". Siç shihet pra, termometri politik ka shënuar dje temperatura tepër të larta në këtë zonë të Tiranës, aq sa nuk është e vështirë të parashikohet se gjatë ditëve

në vazhdim do të kemi një garë edhe më të tensionuar mes tyre. ZHEGU Kryesia e PS-së vendosi dy ditë më parë që të zyrtarizojë kandidaturën e Luan Zhegut, për zgjedhjet në zonën nr. 31 në Tiranë. Duke e paraqitur atë si përfaqësues të denjë të traditës qytetare dhe qeverisëse, Rama u shpreh se "ai është përfaqësues i denjë i asaj tolerance dhe i asaj vëmendjeje të domosdoshme të çdo qytetari të kahershëm ndaj të ardhurve në qytet". Zhegu, një nga kan-

tautorët më të njohur shqiptarë, iu afrua përfaqësimit politik pas propozimit të PS-së në vitin 2000 për të kandiduar për kreun e njësisë bashkiake nr. 9. Pasi fitoi mandatin në zgjedhjet e vitit 2000, ai rikandidoi dhe në zgjedhjet e ardhshme të vitit 2003. Ish-këngëtari i njohur i skenave dhe ekranit drejtoi njësinë bashkiake nr.9 në dy mandate, duke i lënë vendin në vitin 2007, kandidatit të opozitës së bashkuar, Armond Halebi, nga LSI-ja. PALOKA Partia Demokratike ka për-

Ndërsa aleatët e djathtë kanë dalë në mbështetje të kandidatit të PD Paloka tek e majta LRI del për kartat e studentëve, por jo për kandidatin për deputet të Zonës 31 në Kryeqytet. Deri tani asnjë parti e majtë s’është prononcuar për Zhegun caktuar si kandidatin e saj zyrtar për zonën zgjedhore 31, Edi Palokën, i cili aktualisht është drejtori i ATSH-së. Ai është shprehur i sigurt në fitoren e tij jo vetëm për faktin se është banor i kësaj zone, por edhe sepse gëzon mbështetjen e maxhorancës në pushtet. "Kjo është zona ku unë banoj dhe vërtet që kam obligime ndaj saj. Ajo është zona që zgjodhi Presidentin e Republikës; kam më se 40 vite që banoj atje, kam obligime ndaj miqve, ndaj shokëve, kështu që obligimet e mia do të jenë dyfish", - është shprehur Paloka. Në zgjedh-

PLL Kryetari i Partisë Lëvizja e Legalitetit, Ekrem Spahia deklaroi dje se "për zgjedhjet e pjesshme parlamentare në zonën elektorale nr. 31 në Tiranë, PLL do të mbështesë Edi Palokën si kandidat që ka dalë nga koalicioni i djathtë". Pasi ka sqaruar se mes partisë së tij dhe LZHK-së nuk ka asnjë lidhje, Spahia u kërkoi të gjitha partive politike të spektrit të djathtë të unifikohen për të dalë me një kandidat të vetëm, për të mos pasur rrjedhje votash.

jet e fundit parlamentare të 3 korrikut '05, ky i fundit kandidoi për mandatin e deputetit në zonën zgjedhore nr.34, në të cilën humbi përballë socialistit Shpëtim Idrizi. SHEHI LZHK do të konkurrojë në këtë zonë me kryetarin e saj, Dashamir Shehi, i cili gjithashtu është banor i saj si edhe një njohës i mirë i elektoratit të djathtë. Kandidimin e Shehit në këtë zonë, LZHK-ja e mbështet në cilësitë e tij si një figurë me integritet moral dhe me një eksperiencë të konsiderueshme politike.

6 - EKONOMI

E diel 26 Gusht 2007

SEZONI TURISTIK PREMTIMET "Rajoni turistik do pajiset me aeroport, port jahtesh e kredi; do ketë ujë e drita gjithë kohën"

Berisha shpall Sarandën "parajsë ujore" Synimi i qeverisë, sjellja e 1 milion turistëve në vit Genc Kondi

Q

everia do të bëjë gjithshka që ka në dorë, në mënyrë që qyteti dhe zona turistike e Sarandës të presin deri në 1 milion turistë në vit. Ka deklaruar kështu dje, nga qyteti jugor, kryeministri shqiptar, Sali Berisha, duke bërë, gjithashtu, një numër premtimesh të tjera me karakter ekonomik. Kreu i Ekzekutivit zhvilloi dje një vizitë në qytetin e Sarandës, ku pati një takim në Bashkinë e qytetit edhe me Këshillin Bashkiak. Sipas Berishës, ky vit ka shënuar një kthesë të rëndësishme në turizmin e vendit, një " bum " turistik, të pasuar nga një seri shërbimesh të reja për turistët. Kryeministri evidentoi faktin se Saranda dhe i gjithë bregu kanë pritur këtë vit turistë të huaj nga Europa dhe bota më shumë se në çdo vit tjetër. Kështu, u shpreh ai, shënohet një rritje prej 32 % e turistëve në Sarandë dhe 30 % e tyre në mbarë vendin. Kjo rritje, sipas kryeministrit, është e një rëndësie të jashtëzakonshme, sepse sjell rritjen e punësimit dhe të fuqisë së tregut. Ndër të tjera, Berisha tha se tani është rritur fuqia akomoduese hoteliere dhe ajo e shtëpive pritëse dhe premtoi se do të shihet me përparësi mënyra e ofrimit të ndihmës këtyre familjeve, nëpërmjet kredive të ndryshme, në mënyrë që ata të përmirësojnë cilësinë e shërbimit ndaj turistëve. INFRASTRUKTURA Duke pranuar se një nga faktorët frenues të dyndjes së turizmit në vendin tonë është edhe mungesa serioze në infrastrukturë moderne, kryeministri garantoi se qeveria do të mbështesë fuqishëm projektet për nxitjen e turizmit në qytetin e Sarandës dhe në të gjithë bregun. Ndër to, ai ka përmendur idenë për ndërtimin e portit të jahteve. Është rritur numri i jahteve që kanë vizituar këtë vit Sarandën, u shpreh kryeministri, prandaj ky qytet duhet të ketë portin e tij. Gjithashtu, Berisha tha edhe se do të shqyrtohet çështja e aeroportit, për të cilin do të merren të

Masat e premtuara nga qeveria për rajonin e Sarandës Do të sigurohet ardhja në vit e 1.000.000 turistëve Do të jepen kredi për pronarët e hoteleve dhe shtëpive turistike Do të përpunohen larg rajonit turistik ujrat e zeza Do të ndërtohet aeroporti rajonal Do të ndërtohet porti turistik i jahteve

“

Do të shihet me përparësi mënyra e ofrimit të ndihmës nëpërmjet kredive të ndryshme familjeve që kanë shtëpi apo hotele akomoduese gjitha masat e nevojshme. Një lehtësim të madh pritet të krijojë segmenti i ri rrugor, që lidh Kardhiqin me Delvinën. Një ndër projektet afatshkurtra të qeverisë, që do të fillojë muajt në vijim, është kjo rrugë, që shkurton së tepërmi distancat, duke qenë së nuk është nevoja të shkosh në Gjirokastër për të dalë në Sarandë. " PARAJSA " E NDOTUR Kryeministri siguroi, ndër të tjera, se Saranda do të jetë në qendër të investi-

D

DITURIA

meve të qeverisë, pasi ajo e meriton të quhet " parajsa ujore dhe tokësore " e këtij vendi. Por, kjo " parajsë " ende nuk është e tillë. Për këtë qëllim, Berisha përuroi dje fillimin e punimeve për rehabilitimin e impiantit të përpunimit të ujërave të zeza për qytetin e Sarandës, projekt prej të cilit do të përfitojnë rreth 80 mijë banorë të këtij qyteti. Ky impiant sëbashku me kanalizimet e ujërave të zeza shkon në rreth 500 milionë lekë dhe është investim i përbashkët i qever-

isë shqiptare me Bankën Botërore, Bankën Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, Bankën Europiane për Investime si dhe qeverinë e Luksemburgut. Kryeministri Berisha u shpreh se ndërtimi i këtyre impianteve shihet me përparësi nga ana e qeverisë pasi ndikon në pastrimin e zonave turistike dhe për pasojë përmirësimin e infrastrukturës për zhvillimin e turizmit. Së shpejti, të tilla do të ndërtohen në Pogradec, Vlorë, Durrës, Shëngjin dhe Ksamil.

DITURIA SHKOLLE 9-VJECARE, JO-PUBLIKE

ME NJE EKSPERIENCE 10 VJECARE

VAZHDOJNE RREGJISTRIMET PER VITIN SHKOLLOR 2007-2008 SHKOLLA DITURIA JU OFRON: PROGRAM SHTETEROR, DY GJUHE TE HUAJA, INFORMATIKE, STUDIM. STAF I KUALIFIKUAR ME EKSPERIENCE ORARI I MESIMDHENIES : 8.00-16.00 PAGESA :

MESIMDHENIE TRANSPORT USHQIM ADRESA: RR.TRE VELLEZËRIT KONDI RR.ELBASANIT PERBALLË DISKO CALVIN TEL : 04 346 555 , CEL : 068 40 58 587

10 000 LEKE 3 000 LEKE 3 000 LEKE

Do të fillojë ndërtimi i rrugës Kardhiq-Delvinë Do të krijohen lehtësi për fermerët në furnizimin me energji elektrike dhe ujë Do të fillojnë projekte për mbështetjen e veprimtarisë bujqësore Do të rritet prodhimi i energjisë nga burimet termike, për të mos krijuar varësi nga ato ujore

h

h

Biznesi: Transferimi i ujësjellësve, pesë vjet humbje Sipas Konfindustrias, transferimi i sistemit të ujësjellësave publikë, nga pushteti qendor, në pronësi dhe administrim të Bashkisë dhe Komunave, është për t'u përshëndetur. Por, ky ka qenë një vendim tepër i vonuar i vendimmarjes politike, që ka ndikuar mjaft në vështirësitë dhe problematikën e rënduar të furnizimit me ujë teknologjik të industrive të prodhimit e të shërbimeve. Ka më se 5 vjet, që një masë e tillë është vonuar, për më shumë, në shkelje ligjore, mbështetur në Ligjin Organik të Pushtetit Vendor, Strategjinë e Decentralizimit dhe vetë Direktivat e Këshillit të Europës, që përcaktonin fundin e vitit 2002 për përfundimin e transferimit të ujësjellësave pushteteve vendore, sipas administratorit të përgjithshëm të Konfindustrias, Gjergj Buxhuku. Konfindustria shpreson që një vendim i tillë të mos jetë vetëm një shkarkim përgjegjësish në kohë të vështirë nga qeveria.

SOCIALE - 7

E diel 26 Gusht 2007

Specialistët e Higjienës: Mund ta ketë origjinën edhe nga ushqimet e skaduara. ISHP do përcaktojë llojin

Alarmi, në qarkullim 19 viroza OBSH, Ministrisë: Bëni kujdes, është prekur gjithë rajoni ESMERALDA KETA [email protected]

Viroza

V

iroza misterioze e cila po qarkullon që prej disa ditësh në vendin tonë, ka mbipopulluar spitalet. Kështu në repartin e Pediatrisë në QSUT, gjatë ditës së djeshme janë shënuar në regjistrin e urgjencës së këtij shërbimi emrat e mbi 200 pacientëve të vegjël, ndërsa po kaq alarmante është gjendja edhe tek Infektivi. Mjekët pohojnë se viroza që po qarkullojnë është ngjitëse dhe sqarojnë se pacientët shfaqin shenja të ngjashme me gripin, por nuk mund të flitet për grip. Ndërkohë Organizata Botërore e Shëndetësisë ka hedhur alarmin duke u kërkuar Ministrive të shëndetësisë të bëjnë kujdes pasi janë identifikuar 19 lloje virusesh që po qarkullojnë në shumë rajone. VIROZA Një virozë e cila prej ditësh ka prekur me qindra banorë, por që askush nuk të thotë saktësisht se për çfarë bëhet fjalë. Mjekët kujdesen ta quajnë virozë normale për stinën duke qetësuar banorët se nuk ka asgjë për t'u shqetësuar, por pranojnë se ende nuk është përcaktuar lloji dhe tipi i saj. Ndërkohë që pavijonet e Pediatrisë dhe të Infektivit janë mbipopulluar. Vetëm gjatë ditës së djeshme në shërbimin e të vegjëlve kanë mbërritur mbi 200 pacientë, të prekur nga kjo virozë. "Mesatarisht, çdo ditë 40 prej tyre shtrohen në spital, - ka sqaruar mjeku i shërbimit, - 80 të tjerë marrin mjekimin dhe mbikëqyren nga mjekët për 12-24 orë, ndërsa pjesa tjetër kthehen në shtëpi". Mjekët pohojnë se viroza është ngjitëse dhe mendohet të ketë si shkaktar ushqimet e skaduara. Gjithashtu ata dyshojnë se numri i të prekurve mund të dy-apo tre herë më e lartë, pasi një pjesë e mirë e pacientëve iu drejtohen poliklinikave apo ambulancave të lagjes, ndërsa një pjesë tjetër zgjedhin ta kalojnë në shtëpi pa marrë ndihmën e specializuar të mjekut. Gjithashtu në këto raportime nuk janë marrë në konsideratë pacientët e rretheve, por vetëm ata të kryeqytetit. Edhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka hedhur alarmin, duke i këshilluar ministritë e Shëndetësisë që të bëjnë kujdes, pasi janë në qarkullim 19 lloje virozash. ANALIZAT Specialistët e sëmundjeve

Sipas OBSH-së, janë 19 viruse në qarkullim Mbi 200 fëmijë shkojnë çdo ditë në pediatri Mesatarisht 40 prej tyre shtrohen Ndërsa 80 të tjerë kurohen dhe mbahen 24 orë nën mbikëqyrjen e mjekut Pjesa tjetër kthehen në shtëpi Në Infektiv, numri i pacientëve që kërkojnë ndihmë ka shkuar në 110 në ditë Dyshohet se e ka origjinën nga ushqimet e skaduara

ngjitëse shpjegojnë se aktualisht nuk e dinë se për çfarë viroze bëhet fjalë saktësisht, pasi kjo është detyrë e Institutit të Shëndetit Publik. "Specialistët e ISHP-së po merren me analizat e rastit, për të përcaktuar tipin e virozës", - kanë shpjeguar ata. Sipas tyre përveç cilësisë së ushqimeve, një tjetër shkak për shfaqjen e kësaj viroze është edhe ndryshi-

TEKSTET

U

rdhri i dalë vetëm disa ditë më parë për mënyrën se si do të shpërndahen këtë vit shkollor tekstet për nxënësit e sistemit parauniversitar, ka përplasur shtëpitë botuese me libraritë. Kjo pasi libraritë, të cilat janë menduar të caktohen për t'u shitur tekstet shkollor nxënësve, kanë kërkuar që të marrin edhe një përqindje fitimi, gjë që është kundërshtuar nga shtëpitë botuese, pasi kjo gjë do të rriste koston financiare të tyre. Në këtë situatë shtëpitë botuese kanë kërkuar që librat t'ia dorëzojnë drejtorisë së shkollës dhe të jetë pikërisht drejtoria e shkollës që të bëjë më pas shpërndarjen e librave për çdo klasë. Në fakt, disa shkolla i kanë përzgjedhur tashmë libraritë ku nxënësit do të marrin të gjithë titujt e teksteve mësimore dhe i kanë afishuar ato përpara shkollës, por në disa të tjera ende nuk është vendosur se si do të funksionojë kjo gjë. Drejtori i shkollës së mesme "Sami Frashëri" shpjegon se ai do t'i kërkojë drejtorisë arsimore që librat të mos dërgohen në librari, por nxënësit t'i marrin brenda shkollës. "Kjo do të ishte zgjidhja më e mirë, - sqaron ai. -Pasi ne do të dimë se teksti që është zgjedhur

mi i herëpashershëm i kushteve atmosferike, cilësisë së ajrit që ne thithim dhe dendësisë së banorëve. "Në të gjitha rastet e konstatuara deri më tani vihet re se numri më i madh i pacientëve i përkasin zonës qytet dhe shumë më pak janë nga periferia, - shpjegojnë më tej specialistët. Kjo lidhet dhe me faktin se dendësia e popullsisë është

më e madhe në qytet". SHENJAT Kemi të bëjmë me një çrregullim të sistemit gastrointeksionar që shoqërohet me temperaturë, dhimbje fyti dhe të vjella. Mjekët i këshillojnë të gjithë prindërit që në çdo rast të mos i drejtohen farmacisë më të afërt për të marrë mjekimin, por duhet të shkojnë te specialisti.

SHENJAT Kemi të bëjmë me një çrregullim të sistemit gastrointeksional Është një virozë e rrugëve respiratore Pacienti mund të ketë temperaturë, dhimbje fyti dhe të vjella KURIMI Mjekët rekomandojnë shurupe, lëngje frutash por jo antibiotikë pa rekomandimin e mjekëve Evitimi i ambienteve me dendësi të madhe Kompresa me ujë të ftohtë Si dhe ajrosja e vazhdueshme e ambientit

Libraritë kërkojnë të marrin një pjesë nga përqindja e fitimit

Shkollat kundër Pollos për ndarjen e teksteve Përplasje midis shtëpive botuese dhe librarive nga shkolla jonë do të blihet po nga nxënësit tanë duke minimizuar mundësinë që ata të përfundojnë në tregun e zi. ndërkohë që duke u shitur brenda shkollës ne e kemi më të lehtë që t'i detyrojmë nxënësit të blejnë tekstet sh-

kollore, pasi një pjesë e tyre justifikohen me faktin se nuk i kanë gjetur librat. Shto këtu që edhe shtëpitë botuese nuk pranojnë të paguajë përqindje fitimi për librarinë, ku do të shiten librat", - ka përfunduar ai. Vetëm pak ditë më

parë, kur ministria e Arsimit deklaroi se është gati të nisë shpërndarjen e librave, deklaroi se këtë vit tekstet nuk do të faleshin më, por do të shiteshin nëpër librari, të cilat do të përzgjidheshin nga vetë shkollat. Dhe pr-

onarë të tekstit shkollor nuk do të ishte më MASHi, por vetë shkolla, e cila ka përzgjedhur edhe alternativën që do të fusë në programin e saj mësimor, një mënyrë kjo për të shmangur abuzimet.

Libri i pikëve pritet të mbërrijë të hënën

"Transparenca" e maturantëve vonohet 4 ditë Maturantët ende nuk i kanë parë pikët që kanë fituar. Kjo pasi "Libri i Transparencës", që përmban pikët e grumbulluara nga rreth 25 mijë maturantë, për secilën nga 10 kërkesat që kanë paraqitur për të vazhduar arsimin e lartë, nuk ka mbërritur ende pranë shkollave të tyre. Megjithëse ministri i Arsimit, Genc Pollo u premtoi maturantëve se më datë 24 gusht do të kishin parë pikët, nuk ka ndodhur kështu. Pritet që ky libër të mbërrijë vetëm ditën e hënë. Ndërkohë që mësohet

se ka nisur shpërndarja e botimeve të kësaj përmbledhje për drejtoritë arsimore Rajonale në të gjithë vendin. Përmes këtij libri, secili nga 24 533 kandidatët për studentë, mund të shikojë pikët, të bëjë llogaritjen vetjake, dhe nëse ka ndonjë pretendim për llogaritjen e tyre, ka të drejtë të bëjë kërkesë për rishikimin e pikëve në shkollën e mesme përkatëse. Kandidatët do të kenë afat deri më 3 shtator të kërkojnë saktësimin e pikëve të marra dhe të marrin përgjigje brenda datës 17 shtator pranë shkollave të tyre të mesme, duke iu referuar Drejtorisë Arsimore Rajonale të rrethit përkatës. Pas kësaj

date do të publikohen edhe listat e sakta për pranimet në fakultete për vitin akademik 2007- 2008. Në këtë libër, në formën e një regjistri kombëtar gjenden të renditura sipas rrethit dhe shkollës katër notat e përshkallëzuara të 4 provimeve të Maturës Shtetërore, mesatarja e shkollës së mesme dhe rezultatet e shumëzuara me koeficientët përkatës të çdo kandidati për të dhjetë degët e shkollës së lartë të aplikuara.

PARASHIKIMI

AXHENDA sot

I MOTIT NE RRETHIN E

sot Temperatura e parashikuar për sot në TIRANË

Dielli lind në ora 05.57 dhe perëndon në ora 19.31

Ø Ø

Lagështira 74 %

Era do të fryjë nga Veriu me shpejtësi 0 km/orë

TIRANES

nesër

Maksimale

38

Minimale

22

E diel, 26 Gusht 2007

Temperatura e parashikuar për nesër në TIRANË

Ø Ø

Maksimale

38

Minimale

22

azeta Tiranës

8

e

Bashkia e Tiranës i ka kërkuar pushtetit qendror të mos imponojë formën e organizimit

Për 2 vjet, Tirana ujë 24 orë në ditë Shalsi: Gati projekti për transformimin e Ujësjellësit Esmeralda KETA

ZONAT PROBLEMATIKE

[email protected]

B

renda dy vjetësh banorët e kryeqytetit do të kenë ujë 24 orë në ditë në çezmat e shtëpive të tyre. Premtimi është bërë gjatë ditës së djeshme, nga shefi i kabinetit të Bashkisë, Eduart Shalsi, i cili ka përshëndetur vendimin e qeverisë për decentralizimin e ndërmarrjeve të Ujësjellës – Kanalizimeve. Ai ka garantuar se Bashkia e Tiranës e ka gati projektin që do t’i bëjë banorët të harrojnë ujin me orare, si dhe i ka kërkuar pushtetit qendror të mos imponojë formën e organizimit të ujësjellësve dhe kjo kompetencë t’i kalojë pushtetit lokal. BASHKIA Ka marrë fund përplasja mes bashkisë dhe qeverisë për Ujësjellësin. Vendimi më i fundit i qeverisë parashikon që në dy vitet e ardhshme, Ujësjellës-Kanalizimet në të gjithë vendin të kalojnë në varësi të pushtetit lokal. Ky vendim është përshëndetur edhe nga Bashkia e Tiranës, e cila ka deklaruar se më në fund qeveria e kuptoi se ka dështuar me ujësjellësin. Sipas shefit të kabinetit të Ramës, Eduart Shalsi, tashmë është hapur edhe drita jeshile për banorët e Tiranës, të cilëve u ka premtuar se shumë shpejt do të marrë fund kriza e ujit të pijshëm. “Qeveria më në fund e kuptoi se ka dështuar me ujësjellësin, - ka deklaruar Shalsi gjatë ditës së djeshme. Ne e mbështesim vendimin e saj dhe i kërkojmë pushteti qendror të mos imponojë formën e organizimit të ujësjellësve dhe kjo kompetencë t’i kalojë pushtetit lokal”, – ka për-

• • • • • • • • • • • •

Eduard Shalsi

• • •

Lagjia “Ali Demi” Rruga e Kavajës Tirana e re Kombinati Lagjia nr.10 Kodra e Priftit Shkolla e Bashkuar Lapraka “21 Dhjetori” Zona pranë Fakultetit të Mjekësisë Shkolla e Baletit Zona pranë Gardës së Republikës Sauku Paskuqani Bërxulli

Disa pallate të kësaj lagjeje 5 ditë pa ujë

Thahet “Myslym Shyri” Ujësjellësi indiferent D

isa pallate në një ndër lagjet në qendër të Tiranës kanë më shumë se 5 ditë pa ujë të pijshëm. Ndërkohë, me gjithë shkrimet që po botohen që prej disa ditësh në faqet e gazetave, Ujësjellësi nuk e ka parë të arsyeshme të ndërhyjë për të zgjidhur këtë situatë. Banorët, të cilët janë ankuar pranë “Gazeta Shqiptare”, thonë se asnjë punonjës i kësaj ndërmarrjeje nuk ka ardhur pranë pallateve të tyre për të parë se ku qëndron problemi dhe të zgjidhin situatën. “Është e tmerrshme. Ka 5 ditë që nuk shohim ujë të pijshëm me sy. Ngelëm me bidonë në krah dhe askush nuk kujtohet. Lajmëruam Ujësjellësin dhe ata na thanë se do të nisin specialistët, por nuk kemi parë asnjërin prej tyre”, - tregon një banore, e cila e ka shtëpinë midis tregut çam dhe shkollës “Arben Broci”. Ndërkohë që të njëjtin shqetësim shprehin edhe banorët e disa pallateve të tjera, të cilët po përjetojnë të njëjtën krizë uji. “Nuk e dimë kur do të marrë fund e gjithë kjo. Të jesh në qendër të Tiranës dhe të mos kesh ujë për të pirë? Kur nuk na siguron ujin e pijshëm, çfarë do na sigurojë tjetër ky shtet?”, shprehen të irrituar banorët.

funduar ai. Ndërkohë që si- urojë 24 orë ujë në ditë për pas tij, Bashkia e Tiranës ka të gjithë banorët e kryeqygati projektin, i cili do të sig- tetit. “Ne i garantojmë ban-

MARRËVESHJA Vetëm pak kohë më parë ndërmarrja e Ujësjellësit të Tiranës lidhi një marrëveshje me KESH-in për të koordinuar oraret e furnizmit me ujë të pijshëm me ata me energji, marrëveshja e cila dështoi përpara se të niste të zbatohej duke e thelluar më tej krizën e ujit të pijshëm orët e Tiranës, se brenda dy viteve të ardhshme do të jetë zgjidhur kriza e ujit të pijshëm. Puna do të nisë shumë shpejt, pasi ne e kemi gati projektin që do të sigurojë furnizimin pa ndërprerje, 24 orë në ditë për të gjitha lagjet e kryeqytetit”, ka përfunduar ai. Vetëm një ditë më parë u bë publik vendimi për transferimin e Ujësjellës–Kanalizimeve në varësi të pushtetit lokal, procedurë që duhet të përfundojë brenda dy viteve.

Bashkia tender vetëm për punëtorët

Mësuesit e ‘S.Frashërit’ e lyejnë shkollën me bojë borxh N

ëse do të kishin pritur bashkinë, edhe këtë vit sh kolla nuk do të ishte lyer. Drejtoria e shkollës së mesme “Sami Frashëri” e ka gjetur vetë zgjidhjen. “Duke qenë se Bashkia nuk kishte lekë ne e gjetëm vetë bojën, sigurisht e morëm borxh, pasi ne nuk kemi të ardhura dhe i kërkuam bashkisë së Tiranës që të niste procedurat për lyerjen e godinës së shkollës”, -shpjegon drejtori i një ndër gjimnazeve më të mirë në kryeqytet. Sipas tij, shkolla kishte tre vjet pa u lyer, ndaj ishte e domosdoshme që këtë vit asaj t’i jepej një bojë. “Bashkia bëri tenderin e punëtorëve, caktoi edhe fondin që do të ishte në dispozicion, por para nuk ka, ndaj ne e gjetëm vetë bojën, bëmë gati faturat, të cilat i kemi çuar në bashki, që duhet t’i paguajë”. Sipas kreut të kësaj shkolle, punëtorët kanë lyer një pjesë të mirë të klasave, por nuk janë prekur laboratorët. “Duke qenë se në to ka materiale shumë të rëndësishme, unë nuk i hapa këto klasa, pasi mësueset që merren me to ishin me leje, - shpjegon ai. – Kur të vijnë mësueset, i kam ruajtur kutitë e bojës dhe ata do t’i lyejnë vetë klasat, pasi bojaxhinjtë e bashkisë kanë ikur”. Në këtë shkollë ka laboratore të kompjuterave dhe të lëndëve të shkencave ekzakte, salla aerobie dhe këtë vit pritet të hapen edhe sallat e forcës. Ndërkohë ai ka shpjeguar se kanë nisur regjistrimet për në vitin e parë të kësaj shkolle, por ka sqaruar se do të pranohen vetëm ata nxënës që kanë mbaruar në shkollat 9-vjeçare të përcaktuara nga Drejtoria Arsimore e Tiranës. Ai shpjegon se vetë shkolla, me kontributin e disa prindërve është kujdesur edhe për të krijuar ambientet e gjëlbërta.

AXHENDA

PARASHIKIMI

sot

sot

I MOTIT NE RRETHIN E

Temperatura e parashikuar për sot në DURRËS

Dielli lind në ora 05.57 dhe perëndon në ora 19.31

Ø Ø

Lagështira 74 %

Era do të fryjë nga Veriu me shpejtësi 0 km/orë

DURRESIT

nesër

Maksimale

38

Minimale

22

E diel, 26 Gusht 2007

Temperatura e parashikuar për nesër në DURRËS

Ø Ø

Maksimale

38

Minimale

22

azeta Durrësit

9

e

Forca e detit arrin 7 ballë. Irritohen pasagjerët, disa mundin të gjejnë tragete të tjera

Acari kthen mbrapsht 800 emigrantë “San Guan” anuloi lundrimin, u kthen lekët e biletave ARTUR KORRIKU [email protected]

R

DURRËS

reth 800 pasagjerë kanë mbetur dje në Portin e Durrësit, pasi trageti me të cilin ishte planifikuar të udhëtonin, anuloi lundrimin. Kataramani “San Guan” e ka pasur të pamundur të dalë në det të hapur, pasi moti i keq ka egërsuar së tepërmi detin duke e çuar deri në 7 ballë. Në këtë kushte, kompania përkatëse është detyruar t’u kthejë lekët e biletave pasagjerëve, duke mos u siguruar dot udhëtimin. Gjendja ka shkaktuar kaos e stres tek rreth 800 pasagjerë, të cilët do të lundronin në dy rrugë; drejt Italisë, të parët në orën 10:00 paradite dhe lundrimi i dytë në orën 19:00. BLLOKIMI Burime nga Porti i Durrësit bënë të ditur se për shkak të motit të keq i cili ka

PASAGJERËT Trageti i tipit kataraman “San Guan” i anuloi të dyja lundrimet e planifikuara për ditën e djeshme, si atë të orës 10:00 kur ishin shitur 429 bileta, edhe atë të orës 19:00, duke lënë në shesh edhe 350 pasagjerë të tjerë, të cilët në total bëhen 779 gjithsej egërsuar detin, forca e të cilit në det të hapur arriti deri në 7 ballë me drejtim veri-perëndim, shkaktoi anomali në lëvizjen e pasagjerëve, pjesa më e madhe emigrantë. Shkak është bërë njëri prej trageteve që anuloi lundrimin. Trageti i tipit kataraman “San Guan”, i anuloi të dyja lundrimet e planifikuara për ditën e djeshme, si atë të orës 10:00 kur ish-

in shitur 429 bileta, edhe atë të orës 19;00, duke lënë në shesh edhe 350 pasagjerë të tjerë, të cilët në total bëhen 779 gjithsej. KOMPANIA Sipas policisë kufitare, është në pikëpyetje edhe nisja e këtij trageti për ditën e sotme. Këtë do ta sqarojë buletini meteorologjik, të cilin kapiteneria e portit do ta bëjë të ditur në orën 24:00 ku do të bëhet dhe parash-

Shifrat e gushtit: Zbarkuan 93 mijë pasagjerë

Fluksi i emigrantëve, në një muaj kapen 10 me dokumente false DURRËS - Ka disa ditë që emigrantët shqiptarë kanë nisur të largohen nga vendi i tyre, në të cilin kaluan pushimet verore. Tashmë janë ata që ikin dhe mbushin terminalin e trageteve. Gjatë kësaj periudhe, (muaji gusht) policia e Durrësit ka mundur të arrestojë 10 persona, të cilët janë kapur duke tentuar të udhëtojnë me dokumente të falsifikuara. Prej tyre, katër kanë qenë shqiptarë, pesë kosovarë dhe një shtetas turk. Sipas policisë, tentativat kanë qenë të shumta për të kaluar me dokumente false, duke dashur të përfitojnë nga fluksi i madh në përpunimin e pasagjerëve. Vetëm gjatë muajit gusht janë futur në Durrës 93 mijë pasagjerë, prej të cilëve, 77.500 shqiptarë dhe 18 mijë e 700 të huaj. Gjithashtu hynë edhe 24 mijë automjete. Ndërko-

“

Gjatë muajit gusht janë futur në Durrës 93 mijë pasagjerë, prej të cilëve, 77.500 shqiptarë dhe 18 mijë e 700 të huaj hë, deri më tani kanë dalë nga Durrësi 74 mijë pasagjerë dhe 15 mijë automjete. Sipas policisë portuale, fluksi në ikje pritet të vazhdojë edhe gjatë gjithë javës së ardhshme. Ndërsa dje, autoritetet italiane

riatdhesuan dy adoleshentë, respektivisht 17 dhe 16 vjeç, pasi kishin hyrë në tragetin AURELIA nëpërmjet litarëve, gjatë kohës që ai qëndronte i ankoruar në kalatën e terminalit të Durrësit.

ikimi i motit. Kompania e lundrimit u ka kthyer lekët 100 për qind mbrapsht udhëtarëve. Mësohet se një pjesë e tyre janë nisur po dje

me tragetet e linjave të tjera, si “Adriatika”, “Jonis” etj, të cilat kishin planifikuar lundrime për ditën e djeshme dhe mund të lun-

dronin edhe pse forca e detit për shkak të motit të keq arriti në 7 ballë. Bileta që pasagjerët kishin prerë kushtonte rreth 70 euro. PASAGJERËT Situata në Portin e Durrësit është rënduar, kur fillimisht 429 persona janë endur për të gjetur një vend në ndonjë traget tjetër që do të nisej drejt Italisë. Pasagjerët, shumica e të cilëve emigrantë, janë shprehur të irrituar ndaj kësaj situate. Ata kanë pritur me orë të tëra, derisa kompania u ka komunikuar pezullimin e lundrimit dhe më pas u ka kthyer edhe lekët e biletave, duke u dhënë udhë që të zgjidhnin të tjera tragete.

DREJTORIA E PERGJITHSHME Departamenti i Burimeve Njerëzore & Trajnimit Raiffeisen BANK sh.a. shpall konkurimin per vend te lire pune per pozicionin e perkohshem:

PUNONJES NE DEPARTAMENTIN E BIZNESIT VIP 2 MUAJ (ME KOHE TE PLOTE) PERSHKRIM I PERGJITHSHEM I POZICIONIT: Identifikon dhe percakton kriteret e kerkimit per individet e shquar (VIP) ne te gjithe vendin. Mbledh dhe krijon nje baze te dhenash deri ne 5000 individe te shquar ne fusha te ndryshme. PERGJEGJESITE KRYESORE: „ Menaxhon projektin per plotesimin e nje baze te dhenash prej 3000-5000 individesh te shquar ne sfera te ndryshme te vendit „ Identifikon individet e shquar dhe percakton arritjet ne fushat ku ata operojne „ Eshte pergjegjes per percaktimin e kritereve mbi vleresimin e individeve ne fusha te caktuara „ Prodhon nje sistemi rankingu ne baze te kontributit dhe potencialit „ Mbledh te dhenat e kontaktit mbi individet e kualifikuar „ Hedh te dhenat dhe ploteson nje baze te dhenash elektronike NJOHURITE DHE AFTESITE E KERKUARA : „ Diplome ne Gazetari, Administrim Biznesi, Marketing ose ne nje fushe tjeter ekuivalente me rezultate te larta „ Aftesi shume te mira komunikuese dhe prezantuese „ Aftesi per t’u pershtatur shpejt ne nje ambjent dinamik „ Aftesi per te punuar ne menyre te pavarur, me supervizim minimal dhe me nje afat te percaktuar „ Te jete krijues dhe te punoje me metoda alternative „ Njohuri shume te mira te kompjuterit, Microsoft Office, Excel, Word Kandidatet e interesuar te paraqesin prane Departamentit te Burimeve Njerezore & Trainimit, brenda dates 31 gusht, 2007 dokumentat e meposhtme: „ „

Kerkesen per pune ( letren e interesit); CV te hollesishme;

Dokumentat mund te dergohen ne adresen e meposhtme: E-mail :

[email protected]

Vetem kandidatet e perzgjedhur per interviste do te informohen.

AXHENDA

PARASHIKIMI

sot

I MOTIT NE RRETHIN E

SHKODRES

sot

Dielli lind në ora 05.56 dhe perëndon në ora 19. 33

Ø Ø

Lagështira 44 %

Era do të fryjë nga Perëndimi me shpejtësi 6 km/orë

E diel, 26 Gusht 2007

nesër

Temperatura e parashikuar për sot në SHKODER

Maksimale

37

Minimale

24 0

Temperatura e parashikuar për nesër në SHKODER

Ø Ø

Maksimale

38

Minimale

25

azeta Shkodrës

10

e

Kryebashkiaku Luka: Asfalti u ça pas ndërhyrjes. Të jepet garanci kontraktore për kryerjen e punimeve

KESH dëmton rrugët e sapondërtuara Defekti në rrjetin nëntokësor la 48 orë pa drita mijëra banorë Brikena SHLLAKU [email protected]

SHKODER

P

unimet e kryera pa cilë si nga ana e punon jësve të KESH-it për shtrimin e rrjetit kabllor nëntokësor të energjisë elektrike, vazhdojnë të krijojnë probleme të shumta në rrugët e saporikonstruktuara të Shkodrës. Një defekt i ndodhur në rrjet jo vetëm ka lënë pa drita për dy ditë radhazi 4 mijë banorë të tre lagjeve të këtij qyteti, por është dashur që të prishet dhe asfalti i sapo shtruar i rrugës “Skëndërbej”. Dëmtimi i kësaj rruge për shkak të ndërhyrjes për rregullimin e defektit ka pasuar me reagimin e ashpër të Bashkisë së Shkodrës. Drejtues të këtij institucioni dje janë shprehur për “Gazeta Shqiptare” se është e dyta herë që konstatohen defekte të tilla në këtë rrugë që u rehabilitua plotësisht në qershor të këtij viti. Bëhet fjalë për një nga investimet më të rëndësishme të realizuara me fondet e buxhetit të shtetit. Sipas bashkiakëve, prishja e rrugëve të saporikonstruktuara tashmë është kthyer në një fenomen mjaft shqetësues që po i shkakton shtetit një dëm që kap vlerën e miliona lekëve. Nisur nga ky fakt, krye-

FONDI Në muajin prill të këtij viti, qeveria akordoi një fond shtesë prej 120 milionë lekësh për Bashkinë e Shkodrës. Ky fond do të përdorej për shtrimin e rrjetit elektrik nëntokësor, telefonik dhe të kanalizimeve, me qëllim që të shmangej ndërhyrja në rrugët e saporehabilituara bashkiaku Lorenc Luka u ka kërkuar drejtuesve të lartë të KESH-it në Tiranë që për rrugët e tjera që do të rikonstruktohen të jepet garanci kontraktore për cilësinë e punimeve që do bëhen nga firma të ndryshme të përzgjedhura nga vetë KESH-i. DËMTIMI I RRUGËS Prej dy ditësh, mijëra banorë të lagjeve “Tre Heronjtë”, “Perlat Rexhepi” si dhe “Tom Kola” janë zhytur në errësirë të plotë. Shkas për krijimin e një situate të tillë, është bërë një defekt në rrjetin kabllor nëntokësor të energjisë elektrike të kësaj zone. Pas ankesave të shumta të banorëve, punonjësit e filialit të KESH-it të këtij qyteti kanë ndërhyrë për riparimin

Rruga “Skënderbej” në Shkodër, e cila u dëmtua pas defektit në rrjetin nëntokësor të energjisë elektrike

e defektit. Për këtë është bërë çarja e asfaltit të rrugës në një gjatësi të konsiderueshme. Ndërkohë, vetëm një muaj më parë, po në të njëjtën rrugë është ndërhyrë nga punonjësit e KESH-it për riparimin e një defekti të tillë. Por këto ndërhyrje kanë dëmtuar jo pak aksin rrugor. Burime zyrtare nga Bashkia e Shkodrës, thonë se prishja e akseve rrugore të saporehabilituara vjen nga papërgjegjshmëria e punonjësve të KESH-it, të

cilët kryejnë punime pa cilësi. “Jo vetëm në rrugën “Skëndërbej”, por edhe në atë të lagjes “Guerile” dhe “Ahmet Pashë Toptani”, ka ndodhur e njëjta gjë. Është e papranueshme që të dëmtohet asfalti i akseve rrugore sa herë që shënohen defekte në rrjetin elektrik nëntokësor”, pohojnë burimet nga bashkia. KËRKESA Vitin e kaluar, gjatë një takimi të drejtuesve vendorë në Shkodër u kërkua, që në

rrugët që po rikonstruktoheshin të bëhej paralelisht dhe shtrirja e rrjetit elektrik nëntokësor, atij telefonik si dhe i kanalizimeve. Madje u kërkua që institucionet përkatëse që përfshiheshin në investimet që po kryenin në 8 akset rrugore të qytetit, të mbanin përgjegjësinë për kryerjen e punimeve. Kjo me qëllim që të evitoheshin ndërhyrjet në rrugët e saporregulluara të paktën për një afat 10-vjeçar. Por me gjithë udhëzimet e dhëna, punonjësit e

Burime zyrtare nga Bashkia e Shkodrës thonë se prishja e akseve rrugore të saporehabilituara vjen nga papërgjegj shmëria e punonjësve të KESH-it, të cilët kryejnë punime pa cilësi KESH-it vazhdojnë të kryejnë punime pa cilësi. I shqetësuar nga përmasat e fenomenit, kryetari i Bashkisë së Shkodrës, Lorenc Luka u ka bërë apel krerëve të KESH-it që të japin garanci për kryerjen me cilësi dhe brenda standardeve bashkëkohore të punimeve.

Në kërkim poseduesit e drogës

Policia: Viktima humbi jetën nga pakujdesia

Aksioni, asgjësohen dy parcela me hashash

Shkon për të gjuajtur peshk në lumë, vdes nga korrenti 16-vjeçari

MALËSI E MADHE – Në orët e para të mëngjesit të djeshëm janë zbuluar dhe asgjësuar dhe dy parcela të tjera të mbjella me hashash në Malësinë e Madhe. Pas informacioneve të sakta të siguruara në rrugë operative, Sektori i Antidrogës në Drejtorinë e Policisë së Qarkut të Shkodrës ka ndërmarrë një aksion në komunën e Shkrelit të këtij rrethi. Rreth orës 05:00, dhjetëra uniforma blu kanë mësyrë në bjeshkët e fshatit Dedaj të kësaj komune. Gjatë kontrollit të bërë në këtë zonë të

MALËSI E MADHE – Një 16-vjeçar nga Malësia e Madhe ka humbur jetën teksa po gjuante peshk me energji elektrike në ujërat e lumit Cem. Ngjarja ka ndodhur pasditen e së premtes, rreth orës 18:30, në fshatin Kozhnje të komunës së Tamarës. Burime zyrtare nga Komisariati i Policisë së Koplikut, pohojnë se Kristian Keraj ka dalë nga banesa e tij dhe është nisur për të gjuajtur peshk në lumin Cem. Adoleshenti nuk është kthyer më i gjallë në shtëpi,

thellë malore dhe pikërisht në vendin e quajtur “Fushat e Kurriles”, janë zbuluar dy parcela të kultivuara me kanabis-sativa. Menjëherë është bërë asgjësimi i 220 bimëve narkotike. Ndërkaq, policia po punon për identifikimin dhe vënien në pranga të poseduesve të bimëve të hashashit. Burime zyrtare nga dikasteri i Rendit, bëjnë me dije se bimët narkotike ishin kultivuar në toka të shpyllëzuara dhe pa pronar. Vetëm pak ditë më parë, forcat e Drejtorisë së Policisë së Qarkut të Shko-

drës në bashkëpunim me repartin e FNSH-së së këtij qyteti dhe të forcave të Ndërhyrjes së Shpejtë të Tiranës ndërmorën operacionin e koduar “Antikanabis” në malësinë e Dukagjinit dhe disa komuna malore të Malësisë së Madhe. Gjatë këtij operacioni të konsideruar të suksesshëm, u bë i mundur asgjësimi i 5.800 rrënjëve kanabis- sativa. Ndërsa nuk pati asnjë person të arrestuar.

pasi përdorimi i energjisë elektrike për zënien e peshkut i ka kushtuar jetën. Banorë të zonës kanë njoftuar të afërmit e viktimës si dhe policinë. Menjëherë në vendngjarje kanë mbërritur uniformat

blu, të cilët pas kryerjes së veprimeve hetimore kanë deklaruar se Keraj ka vdekur nga korrenti. Sipas hetuesve të çështjes, ngjarja ishte aksidentale dhe se viktima ka humbur jetën nga pakujdesia.

AKTUALITET - 11

E diel, 26 Gusht 2007

FIER/ Protestojnë pacientët. Spitali: Faji i KESH-it

FIER – Defektet e shumta në rrjetin e energjisë elektrike si dhe luhatjet e shumta të tensionit, kanë bërë që shumë prej aparaturave radiologjike të Spitalit Rajonal dhe të Poliklinikës Qendrore të Fierit, të dalin jashtë funksionit. Një situatë e tillë e krijuar që prej më shumë se një muaji, ka bërë që dhjetëra pacientë nga zona të ndryshme të këtij qarku të presin për ditë të tëra

Mungesa e energjisë elektrike dëmton aparaturat e radiologjisë Apeli Kreu i Spitalit Rajonal të Fierit dje është shprehur se gjeneratori i vetëm që disponon, nuk mund të përmbushë nevojat për energji elektrike për të gjitha repartet. Sipas Artur Gjikës, Ministria e Shëndetësisë dhe organet e tjera përkatëse duhet të shikojnë mundësinë e sigurimit të energjisë elektrike nga burime alternative në radhë, në ambientet e këtij institucioni shëndetësor. Të vetmet që garantojnë

shërbimin e radiologjisë dhe të skopisë janë klinikat private të qytetit, pasi ato

kanë mundur të sigurojnë furnizim të rregullt me energji elektrike. Por shumica dërrmuese e të sëmurëve nuk mund t’u drejtohen këtyre klinikave, ku shërbimi mjekësor kushton mjaft shtrenjtë për xhepin e tyre. Të lodhur dhe të dëshpëruar nga mungesa e shërbimit mjekësor, pacientët janë mbledhur para repartit të Radiologjisë dhe drejtorisë së Spitalit të Fierit, duke

Spitali Rajonal i Fierit

kërkuar që të merren masa për zgjidhjen në kohë të këtij problemi. Ndërkohë, drejtori i Spitalit Rajonal të Fierit, Artur Gjika dje ka deklaruar se dëmtimi i aparaturave mjekësore ka ardhur si pasojë e kufizi-

meve drastike të energjisë elektrike. Ai sqaron se iu ka kërkuar zyrtarisht drejtuesve të KESH-it, që të furnizojnë rregullisht me energji elektrike institucionin që ai drejton. ir.ho.

Arrestohen dhe dy policët e shërbimit në pikën kufitare. Akuzohen për shpërdorim detyre

Tropojë, pranga dy doganierëve Favorizuan kalimin e 5 tonë kafe kontrabandë në Qafë Morinë Arbër ZAPODI

TE ARRESTUARIT

[email protected]

TROPOJE

B

llokimi i pesë ton kafe kontrabandë që vinte nga Kosova, u ka kushtuar lirinë dy doganierëve të doganës së Qafë Morinës si dhe dy policëve të cilët ishin në shërbim. Përparim Arifi, 37 vjeç dhe Rasim Isufi, 35 vjeç, me detyrë ndihmës kontrollorë në doganë janë arrestuar dje në akuzat e “shpërdorimit të detyrës” dhe “favorizimit të kontrabandës”. Pas tyre, shijen e hidhur të prangave e kanë provuar dy policët e shërbimit, Petrit Matoshi dhe Sami Seci. Burime zyrtare të policisë pohojnë se arrestimi i tyre u krye pasi gjatë hetimeve rezultoi se teksa kryenin detyrat përkatëse në Pikën e Kalimit Kufitar të Qafë Morinës, kanë favorizuar kalimin e kamioni në të cilin u gjet një sasi prej 5 tonë kafe kontrabandë që vinte nga Kosova në drejtim të Shqipërisë.

KRIZA

FIER – Banorët e fshatit Varibop të Fierit dje kanë protestuar sërish për mungesën e ujit të pijshëm. Gjatë tubimit ata janë shprehur se që prej tre muajsh, nuk rrjedh qoftë dhe një pikë ujë në çezmat e banesave të tyre. “Durimi ynë ka marrë fund. Nuk mund të presim pafundësisht që drejtuesit lokalë të kujtohen për zgjidhjen e

•

Përparim Arifi, ndihmës kontrollor në doganën e Qafë Morinës

•

Rasim Isufi, ndihmës kontrollor në doganën e Qafë Morinës

Komisariati i Policisë së Tropojës

ARRESTIMI Vetëm pak orë pas bllokimit të një sasie të madhe kafe kontrabandë, policia e Tropojës ka mundur të vërë në pranga dhe dy ndihmës doganierë si dhe dy punonjës policie. Ndihmësdoganierët Përparim Arifi dhe Rasim Isufi si dhe dy punonjësit e policisë së komisariatit të Tropojës, Petrit Matoshi dhe Sami Seci, të cilët kanë qenë në detyrë kur kamioni me kafe kontra-

bandë ka kaluar traun e doganës, fillimisht janë thirrur për t’u marrë në pyetje me qëllim që të sqarohej mënyra sesi kamioni me mallin kontrabandë kishte “kapërcyer” traun e doganës pa asnjë pengesë. Dyshimet se ata kishin dijeni për këtë fakt, por e kishin lënë kamionin me kafe kontrabandë të kalonte, ka bërë që ndaj tyre të pritej dhe fletë-arresti nën akuzat e “shpërdorimit të detyrës”,

•

Petrit Matoshi, polic shërbimi

•

Sami Seci, polic shërbimi

“shkeljes së rregullave të shërbimit” dhe “favorizimit të kontrabandës”. KONTRABANDA Rreth orës 03:00 të mëngjesit të dy ditëve më parë, policia e Tropojës bllokoi një kamion, në të cilin u gjet dhe sekuestrua një sasi prej 5 tonësh kafe kontrabandë. Automjeti i drejtuar nga Ahmet Gjocaj, 51 vjeç u ndalua një kilometër larg nga pika e kalimit kufitar në Qafë Morinë.

Shoferi Gjocaj mundi të largohej sapo policia i ka bërë thirrje të ndalohej. Deri në orët e vona të mbrëmjes së kaluar ai u ka shpëtuar prangave. Pas bllokimit të sasisë së madhe të kafesë që vinte nga Kosova, policia ka ushtruar një kontroll në banesën e Gjocajt, ku ka gjetur dhe një armë automatike. Ai tashmë është shpallur në kërkim nën akuzën e “kontrabandës” dhe “armëmbajtjes pa leje”.

Banorët: Merrni masa, do bllokojmë rrugën!

Fshati në protestë për ujin e pijshëm krizës së ujit të pijshëm. Prefekti dhe të tjerët duhet të tunden nga karriget ku janë ulur dhe të vijnë e të shohin me sytë e tyre se çfarë ndodh në fshat”, - pohojnë të revoltuar banorë të fshatit Varibop. Protestuesit sqarojnë se nga pompat e fshatit të tyre furnizohet me ujë të pijshëm qyteti i Patosit dhe gjithë rrethinat e tij.

“Gjendja është alarmante, pasi edhe puset që kemi hapur në oborret e banesave tona nuk kanë me ujë”, thotë Ethem Likaj, njëri prej banorëve. Ndërkohë, përfaqësues të 60 familjeve të këtij fshati dje kanë kërcënuar se në rast se nuk do të furnizohen me ujë të pijshëm brenda tri ditëve, do të bllokojnë rrugën që lidh qy-

tetin e Patosit me atë të Ballshit. Nga ana tjetër, prefekti i Fierit Shahin Bejdaj dhe kreu i Ndërmarrjes së Ujësjellësit, Eqerem Zavalani kanë deklaruar se janë vetë banorët e fshatit Varibop përgjegjës për situatën e krijuar. Këta të fundit, shprehen se uji mungon për shkak të lidhjeve të shumta të paligjshme në rrjet. ir.ho.

Gjendet në liqen kufoma e 20-vjeçares KUKËS – Pas plot 24 orë kërkimesh, polumbarët kanë gjetur trupin e pajetë të Nazmie Ismailit, e cila u vetëmbyt në ujërat e Liqenit të Fierzës pasditen e së enjtes. Përmes dhimbjes së thellë, kryefamiljari Xhavit Ismaili është shprehur se “vajzën ma mbyti malli dhe brenga për vëllain e burgosur në Greqi”. Babai i viktimës, ka treguar se në fakt vajza e tij 20-vjeçare kishte paralajmëruar se do t’i jepte fund jetës. Edhe burime zyrtare nga Drejtoria e Policisë së Qarkut të Kukësit kanë deklaruar se Nazmie Ismaili u vetëmbyt në kushtet e një depresioni të thellë.

Vapa, vdes në rrugë 60-vjeçari BERAT – Vapa e tmerrshme e këtyre ditëve të fundit ka shënuar viktimën e parë në Berat. Rreth orës 9:00 të ditës së djeshme, Simon Duda ishte duke ecur në lulishten e këtij qyteti, kur ka pësuar një atak kardiak. Pas dërgimit në spital të 60-vjeçarit, mjekët kanë deklaruar se viktima vuante nga zemra. Sipas bluzave të bardha, babai i dy fëmijëve ka pësuar atak edhe nga temperaturat e larta.

12 - REKLAME

E diel, 26 Gusht 2007

Summer pagess

SPECIALE - 13

E diel, 26 Gusht 2007

Redaktor përgjegjës: Ilda LUMANI,

BULEVARDI POLITIK

Moisiu, shumë shpejt me libër kujtimesh REPORTAZH

Kur Nora e Kelmendit vjen me magjinë e “Miss Bjeshkës”

Art Dizajn: Altin ALIAJ,

E-mail: [email protected]

DEBATI PER KREMATORIUMIN, NDOKA: AS NE KANUN NUK DIGJEN TRUPAT

NARDNukNDOKA mund ta çoj dot deri në fund amanetin e Vito Kapos

14 - SPECIALE

E diel, 26 Gusht 2007

ummer pages S AMANETI I VITO KAPOS

"Pas vdekjes dua të më djegin dhe hirin ta vendosin në varrin e Hysniut"

V

ito Kapo, bashkëshortja e Hysni se ua kam lënë amanet fëmijëve që Kapos, në një intervistë ekskluzive pas vdekjes, të më djegin dhe hirin për "Gazeta Shqiptare", pak ditë më në një vazo ta vendosin në varrin e parë bëri një deklarim se pas vdekjes, Hysniut, që ndodhet në Tërbaç të amaneti i saj është të digjet në Vlorës. Për këtë amanet e Krematorium. Ajo është e dëshirën time kam bisedpara shqiptare që uar vetë gjithçka me kërkon të digjet në mjekët në spital dhe Krematorium. ata ma kanë premMadje, ka bisedutuar këtë gjë", - u ar paraprakisht shpreh Kapo pak me mjekët në ditë më parë. spital dhe Edhe pse në thotë se ndiShqipëri nuk het krenare ka Krematoriqë do të jetë um, Kapo e e para në kërkon me Shqipëri, insistim një që mund gjë të tillë. të çelë si"Nuk dua parin e të lëviz k ë t i j varrin e shërbiHysniut m i . që është E d h e një mepse afro morial i 85 vjeç, vërtetë ajo ka në fshavendotin e tij të sur të lindjes, shkojë p o r në Tërnjëherësh b a ç . dua të "Ndjej e m h e m bashkë shumë e me të. Në prekur k ë t o që Tërkushte, baçi asnrruga e jëherë nuk vetme ëshmë ka hartë që unë të ruar për të digjem dhe më ftuar vazoja me për të qenë e hirin tim të pranishme në vendoset afër këtë festë të zemrës së tij. bukur dhe Për t'ua lehtëshumë prekëse, suar punën fëmku unë nuk kam ijëve, unë kam munguar. Por këtë biseduar vetë me herë ndjehem e pamjekët, se në spital mundur, duket se nuk është e vështirë të pleqëria po më mund. Ju ketë një kremator. kujtoj se pas pak ditësh unë Ndoshta do të jem shqiptarmbush 85 vjeç. Shpresoj të mbledh ja e parë që do të çel këtë shërforcat për të shkuar atje më 22 shtator, bim në Shqipëri, që mendoj se i ka në ditën e 28-vjetorit të vdekjes së Hys- ardhur koha të funksionojë. Shniut, për të vendosur për herë të fun- qipëria është e vogël dhe nuk ka shdit një buqetë me lule mbi varrin e tij kak që të ketë qindra ha tokë me dhe për të takuar varre. Jam e qetë se bashkëfshatarët e ky amanet do të "Rruga e vetme mrekullueshëm. përmbushet, pasi Padyshim që do të më kanë premtuar është që unë të digjem jetë hera e fundit, si fëmijët, ashtu dhe vazoja me para se të shkojë vaedhe mjekët. hirin tim të vendoset zoja me hirin e "Amanetin nuk e trupit tim, për t'u tret dheu", kemi afër zemrës së tij vendosur pranë një shprehje të urtë zemrës së tij". Kjo do të thotë që "unë në Shqipëri, ndaj nuk e vë në dyshim Vito Kapo, ndonëse jam nga Zagoria realizimin e kësaj dëshire të hershme e Gjirokastrës, po deklaroj publikisht timen", - ka kërkuar ajo.

ZENEPE LUKA

M

inistri i Shëndetë sisë, Nard Ndoka i ë s h t ë përgjigjur kërkesës publike të Vito Kapos për t'u djegur në Krematorium pas vdekjes, me anë të një interviste ekskluzive për "Gazeta Shqiptare". Ai shprehet se në Shqipëri ka kërkesa të shumta nga artistë, njerëz publikë dhe politikanë, por mungesa e një ligji të posaçëm që pasohet me mungesën e infrastrukturës së nevojshme, e bën të pamundur këtë shërbim, që është tabu në vendin tonë. Zoti Ministër, mendoni se ka ardhur koha që të futet një shërbim i ri, djegia e trupit në Krematorium, ndërkohë që për motive të ndryshme, ka shumë kërkesa nga njerëz të caktuar? Kjo është një çështje shumë delikate. Është e vërtetë se ka kërkesa nga individë të caktuar, që t'u digjet trupi pas vdekjes, nganjëherë bile edhe nga personalitete publikë, artistë, shkrimtarë, shkencëtarë. Por, po e them që në fillim, ne si shoqëri, edhe psikologjikisht jemi të papërgatitur për përmbushjen e këtij amaneti nëse mund ta quajmë kështu. Shqiptarët, në kodet e tyre kanë një respekt të veçantë për trupin e njeriut pas vdekjes. Nderimi për vdekjen është respekt dhe dashuri për jetën. Edhe në Kanun, trupit të njeriut pas vdekjes i kushtohet një respekt i veçantë: Edhe kur gjakësi merr gjakun e tij, sipas Kanunit, ai e ka për detyrë ta respektojë trupin e të ndjerit, ta kthejë mbarë, t'i ulë qepallat e t'i mbyllë sytë dhe t'i vendosë duart kryq mbi bark. Përçudnimi apo çdo keqtrajtim tjetër i trupit të të ndjerit, ishte një nga aktet më të turpshme dhe më të dënueshme. Prej këtej ka ardhur edhe respekti për varret, madje edhe kur ishin të ushtarëve armiq. Edhe sot e kësaj dite në malet tona ka varre të ushtarëve turq apo sllavë, po kurrkush nuk ka shkuar t'i dhunojë ato prej qindra vjetësh. Kjo është një traditë e ngulitur thellë në vetëdijen e shqiptarëve. Nga ana tjetër, shikuar në konceptin e të drejtave të njeriut, gjithsecili ka të drejtë të zgjedhë se çfarë do

DJEGIA E TRUPAVE Djegia e trupave është përdorur që në epokën e gurit, të paktën 3000 vjet para Krishtit, për shkak të formimit tonë etnokulturor, prapë e themi se legalizimi i djegies së trupave do të shkaktonte një farë shoku psikik

"Në konceptin e të drejtave të njeriut, gjithsecili ka të drejtë të zgjedhë se çfarë do të bëhet me trupin e tij pas vdekjes"

"Nëse bëhet ligji, kushtet e tjera, sigurisht janë të realizueshme, por kjo nuk mund të kryhet nga spitalet tona"

ANGLEZET Anglezët e kanë miratuan një ligj të tillë në vitin 1902 dhe njihet me termin "Cremation act". Ky ligj është amenduar në vitin 1930 dhe përsëri është rishikuar dhe i janë bërë amendime të reja në vitin 2006. Një ligj të tillë e kanë edhe shumë vende të tejra të botës.

"Ne si shoqëri, edhe psikologjikisht jemi të pa përgatitur për përmbushjen e këtij amaneti nëse mund ta quajmë kështu" të bëhet me trupin e tij pas vdekjes. Por edhe pse djegia e trupave është përdorur që në epokën e gurit, të paktën 3000 vjet para Krishtit, për shkak të formimit tonë etnokulturor, prapë e themi se legalizimi i djegies së trupave do të shkaktonte një farë shoku psikik, sidomos te besimtarët. Për të krishterët për shembull, trupi është një "objekt i shenjtë". Çfarë mungon, baza materiale apo njerëz të specializuar për të kryer këtë shërbim që Europa e

aplikon prej shumë kohësh? Së pari mungon ligji. Ne nuk kemi një ligj që sanksionon djegien e trupave njerëzorë pas vdekjes. Anglezët e kanë miratuar një ligj të tillë në vitin 1902 dhe njihet me termin "Cremation act". Ky ligj është amenduar në vitin 1930 dhe përsëri është rishikuar dhe i janë bërë amendime të reja në vitin 2006. Një ligj të tillë e kanë edhe shumë vende të tjera të botës. Në SHBA, në vitin 2001 rreth 26.93 për qind të të vdekurve u është djegur trupi në krematoriume, pra kemi më shumë se 650 mijë djegie trupash të pajetë në atë vit. Edhe Italia ka një ligj strikt për djegien e trupave pas vdekjes, të miratuar në shtator të vitit 1990, një ligj strikt që përcakton kushtet në të cilat kryhet djegia. Nëse ne

SPECIALE - 15

E diel, 26 Gusht 2007

ummer pages S TE DHENA

Nard

NDOKA:

Nuk mund ta çoj dot deri në fund amanetin e Vito Kapos Ministri i Shëndetësisë duhet bërë një ligj për djegien e trupit në Krematorium do të bëjmë një ligj të tillë, ligji sigurisht që do të përcaktojë kushte të sakta në të cilat kryhet djegia e trupave pas vdekjes dhe do të mundësojë licencimin e krematoriumeve, ashtu sikundër janë të licencuara shërbimet funerale. Nëse bëhet ligji, kushtet e tjera sigurisht janë të realizueshme, por kjo nuk mund të kryhet nga spitalet tona, të cilat

“Edhe në Kanun, trupit të njeriut pas vdekjes i kushtohet një respekt i veçantë" asgjësojnë nëpërmjet djegies vetëm mbetjet e ndërhyrjeve kirurgjikale. Duke respektuar amanetet e njerëzve, është detyrë e dikasterit që drejtoni, që të krijoni infrastrukturën e nevojshme qoftë edhe për raste të veçanta dhe emergjente, sikurse është rasti i zonjës Vito Kapo? E ritheksoj, nuk mund të krijojmë një infrastrukturë të tillë pa pasur paraprakisht një ligj. Por edhe nëse bëhet ligji, është Ministria e Transporteve ajo që mbu-

lon shërbimet funerale dhe mendoj se duhet të jetë po kjo ministri, që do të japë licencat për ngritjen e krematoriumeve që do të mbulonin një aktivitet të tillë. Është e mundur z.Ministër, që në një emergjencë ky shërbim të kryhet në një aneks të morgut të spitalit? Gjykoj se nuk është Ministria e Shëndetësisë ajo që mbulon shërbimet funerale. Por nëse merret një nismë ligjore e tillë, atëherë ne mund të japim kontributin tonë për të hartuar një ligj, që të reflektojë të gjithë eksperiencën ligjore në këtë fushë. Nga ana tjetër, pa pasur këtë ligj, Krematoriumi i spitalit "Nënë Tereza" nuk mund të përdoret për shërbime të tilla, sepse nuk është ndërtuar në ata parametra teknikë që ndërtohen krematoriumet për djegien

"Nëse ne do të bëjmë një ligj të tillë, ligji sigurisht që do të përcaktojë kushte të sakta në të cilët kryhet djegia” e kufomave njerëzore. Në asnjë rast, krematoriume të tillë nuk ngrihen në ambientet e spitaleve. Djegia e trupave njerëzorë pas vdekjes është një shërbim shumë i veçantë. Duke qenë pjesë e kabinetit aktual, mendoni se ka ardhur koha për të miratuar ligjin e nevojshëm, çka do të thotë që jo vetëm plotësohen amanetet e njerëzve, thyhet një tabu në vendin tonë, por njëherësh kursehen edhe sipërfaqe të mëdha toke që janë push-

SHBA Në SHBA në vitin 2001 rreth 26.93 për qind e të vdekurve u është djegur trupi në krematoriume, pra kemi më shumë se 650 mijë djegie trupash të pa jetë në atë vit.

ITALIA Edhe Italia ka një ligj strikt për djegien e trupave pas vdekjes, të miratuar në shtator të vitit 1990, një ligj strikt që përcakton kushtet në të cilat kryhet djegia.

tuar nga varret? Nuk mendoj se Shqipëria me numrin e popullsisë që ka, ka probleme për tokën e varrezave, pavarësisht se në disa qytete të mëdha si Tirana për shembull, vazhdimisht krijohen alarme se të vdekurit do të mbetën pa varr, duke akuzuar për këtë herë bashkinë e herë qeverinë. Sigurisht, djegia e trupit pas vdekjes për ne shqiptarët përbën një thyerje tabuje, pavarësisht se cilit besim fetar i përkasim. Gjithsesi, ky është një problem i rëndësishëm që kërkon një vëmendje, një debat publik, nisma ligjore, sensibilizim të qytetarëve dhe një sërë bashkëpunimesh për më tej. Ministria e Shëndetësisë nuk është përgjegjësja kryesore, por angazhimi ynë do të jetë maksimal.

16 - SPECIALE

E diel, 26 Gusht 2007

ummer pages S

Bulevard Ministrat alkoolpirës kundër Ndokës

S

humë ministra duhanpirës i janë ankuar Berishës se nuk po munden të punojnë dot pa pirë duhan në zyrë. Madje ata kanë bërë kërkesë, që në mbledhjet e gjata të qeverisë të mund të lejohet duhani, pasi kështu janë mësuar të punojnë. Por Berisha ka buzëqeshur dhe u është drejtuar atyre, lidhur me arsyen se pse zgjodhi Ndokën për ministër Shëndetësie. "Arsyeja është se Ndoka nuk pi as duhan dhe as alkool, ashtu si dhe unë, kështu që është njeriu i duhur për të ndaluar duhanin në institucione". Disa prej ministrave i janë drejtuar Ndokës: "Mos do na e ndalosh edhe alkoolin me ligj, se ndryshe dhamë dorëheqjen".

Politik

Parking me qira e m t j e p h s ë m Moisiu, shu r kujtimesh të ulët te PD-ja libë P M unonjës të administratës së Partisë Demokratike po përfitojnë shumë nga mungesa e drejtuesve të kësaj partie në seli. Gjatë këtyre pushimeve, një pjesë e tyre e kanë dhënë me qira sheshin përpara PD-së, aty ku dikur bëheshin mitingje. Duke qenë se punonjësi i Bashkisë së Tiranës nuk afrohet aty për të marrë paratë për makinat e parkuara, ata të garantojnë parking të sigurt dhe me çmim më të ulët se sa ai i bashkisë. Kështu që pranë kësaj selie parkohen shumë makina, madje disa prej tyre kanë edhe njoftimin se shiten. Por punonjësit nuk guxojnë të zënë vendin e parkimit për makinën e kryetarit, të cilin e kanë të ndaluar, prandaj vendin e Berishës e ruajnë mirë.

oisiu do të shkruajë

kujtimet e tij presidenciale.

Ky është lajmi i fundit nga ish-

Presidenti shqiptar, i cili u largua nga posti më 24 korrik. Ai edhe pse nuk ka më as zyrë shtypi, as ndonjë zëdhënës, gjithsesi ka bërë të ditur se do të bëjë gati librin me kujtime, ku do të përfshijë më së tepërmi debatet që ka pasur me drejtues të ndryshëm të politikës si Berishën, Topallin apo me deputetë që e akuzuan për lidhjen e tij me krimin e organizuar. Projekti i Moisiut, gjithsesi kërkon një sponsor dhe për këtë libër i janë ofruar shumë shtëpi botuese. Ata janë në konkurrencë me njëra-tjetrën, pasi mendojnë se Moisiu do të zbulojë shumë sekrete të punës së tij pesëvjeçare si president.

Instituti i Gencit , më i suksesshmi

it e Basha: Dhomën e gjum në dua u

D

rejtuesit e shumë instituteve të pavarura ia kanë zili karrierës së tre drejtuesve të Institutit të Studimeve Bashkëkohore. Po pse gjithë kjo zili për këta intelektualë ndaj këtij instituti? Po ja, presidenti i tij, Genc Ruli është bërë ministër i Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës, zëvendësi i tij, Dritan Shano ka qenë zëvendësministër i Financave dhe këshilltar i disa qeverive të koalicionit të majtë, Artan Hoxha, pjesëtari i tretë i institutit, është anëtar i

bordit në KESH. Por thuhet se edhe shoferi i dikurshëm i Rulit, kur drejtonte institutin, ka zënë vend të mirë në administratën aktuale. Këtë karrierë e duan të gjithë këto institute, por duhet të presin ndryshime të reja në qeveri, ose zgjedhjet e reja në 2009-ën.

A

rsyeja tjetër se pse Basha mori këshilltar nipin e Ahmet Zogut, ishte fakti se qeveria e ka shkëmbyer këtë post me pronën më të rëndësishme të familjes mbretërore, siç është hotel "Dajti". Men-

jëherë sapo të fitohet tenderi, ky hotel, i cili nga dita në ditë është duke u degraduar, do të shndërrohet në Ministrinë e Punëve të Jashtme. Nipi i Zogut, Leka Zogu II, sapo u emërua kërkoi që për zyrë të mbajë ish-dhomën e gjumit të gjyshit të tij. Kjo kërkesë nuk i ka pëlqyer Bashës, i cili ka deklaruar se "pse e mora këshilltar, ai nuk do ta marrë zyrën më të madhe se e imja".

SPECIALE - 17

E diel, 26 Gusht 2007

ummer pages S NË TUBIMIN TRADICIONAL QË ORGANIZOHET ÇDO VIT NË PIKËN MË VERIORE TË VENDIT

S

hekuj të shkuar, në da timin 1639, ardhur në një variant të vetëm e të pandryshuar, historia identifikon krahinën e Kelmendit edhe me gjestin fisnik të një vajze, e mirënjohur si "Nora e Kelmendit". Në kohët kur kombi shqiptar përpëlitej për të mbijetuar, vajza bëhet pjesë e zgjidhjes duke u vetësakrifikuar. I premton martesë kreut të ushtrisë turke, të quajtur Vuçi Pasha, dhe në rastin më të parë e vret, duke i prerë njëkohësisht krahët edhe furisë së pushtimit të huaj. Nuk dihet nëse festa e "Logut të Bjeshkëve" e organizuar që nga kohët që nuk mbahen mend, të dielën që bie në mes të muajit gusht të çdo viti, ka pasur lidhje edhe me Norën e Kelmendit. Por ardhur në vitet e fundit, me organizimin e "Miss Bjeshkës", zgjedhjes së vajzës më të hijshme të kësaj krahine, Nora e Kelmendit duket e pranishme në pamjen e secilës vajzë që sfilon për publikun e zgjedhur, mbërritur në qafën e Perdelecit për të qenë pjesë e festës. Sepse, qoftë veshja me xhubletat karakteristike, qoftë krehja e flokëve e pamja e vajzave, kanë mbetur të pandryshuara nga vitet apo koha. PELEGRINAZHI E diela e 12 gushtit të këtij viti, i gjeti banorët e Kelmendit të veshur si për ditën më të shënuar të jetës. Burrat me këmishë të bardha dëborë e me kollare dhe gratë me veshje nga ato që sheh përditë bashkëmoshataret e tyre në qendër të Tiranës. Prapa nuk mbeten asnjë grimë vajzat e djemtë e rinj. Një fenomen që mund të habisë shumëkënd që bën llogari se bëhet fjalë për krahinën mbase më të thellë të vendit, vendosur në pikën më veriore të hartës dhe as më pak e as më shumë, por fiks 100 kilometra larg nga qyteti i Shkodrës. Të gjithë mblidhen mbi qafën e Perdelecit, një nocion gjeografik mes Vermoshit dhe Selcës, por fare pranë Lepushës, në një pllajë që duket e formuar me qëllim nga natyra në formën e një amfiteatri. Gazetarët, gjysma e të cilëve duket që janë të huaj, nuk lënë rast pa fokusuar kryesisht pamjet e shtatë vajzave pjesëmarrëse në konkursin

Kur Nora e Kelmendit vjen me magjinë e “Miss Bjeshkës” Festa e krahinës përsëritet që nga lashtësia NORA E KELMENDIT Vuçi Pasha kish menduar gjithë Rugovën për ta poshtëruar. Të marrë bija të malësisë! Ta korisë fisin e shqiptarisë!

Festa e “Logut të Bjeshkëve” në Kelmend. (lart) Miss Bjeshka 2007, Erjona Volaj

e bukurisë. Veshjet e tyre si dhe trukimi i flokëve e fytyrës janë vërtet mbresëlënëse. Dhe të mendosh që figura e përftuar ruhet me xhelozi prej shekujsh. Edhe xhubletat karakteristike, teknika e manifakturimit të të cilave mbase nuk është ruajtur, ka të ngjarë që të jenë ruajtur e veshur që nga nëna deri te bija.

FESTA Festa e organizuar nga krerët e pushtetit lokal, nis me vendosjen e flamurit në pllajën përballë nga disa të rinj. Më tej valle e këngë karakteristike të zonës, tingujt e sharkisë, instrumentit karakteristik dhe birra apo pije joalkoolike për të gjithë të pranishmit. Atmosfera elektrizo-

Nora trimëreshë kishte qëlluar, thotë: "Vuçi Pashën kam për ta martuar!" Nora Pashës kokën ia shkurtoi. Nderin e malësisë në vend e çoi. het nga sfilata e parë e vajzave që bëhet mbi kuaj. Një pamje që duket dikur ka pasur edhe nusja e kësaj krahine në ditën që martohej, e nisur për te shtëpia e bashkëshortit mbi një kalë. Sfilata e dytë është me fytyrën të zbuluar dhe për herë të parë spektatorët nisin të bëjnë përzgjedhjet duke u përpjekur të

"LOGU I BJESHKËVE" Festa e "Logut të Bjeshkëve" realizohet çdo vit në të njëjtin vend, në rrëzë të "Bjeshkëve të Namuna", në qafën e Perdelecit në krahinën e Kelmendit. Që nga kohët që nuk llogariten dot, në këtë vend burra e gra janë mbledhur për të pasur një ditë feste të përbashkët. Në këto vite të shkuara, tubimi konceptohej me realizimin e lojërave popullore, demonstrim të shkathtësisë e kurajos si dhe me valle e këngë të zonës.

Kelmendi, e vërteta pas një lapsusi

D

uke u nisur nga disa kundërshti dhe reklamime të materializuara zyrtarisht nga Kryetari i Komunës së Kelmendit Z. Ndue Lelçaj, për një reportazh të realizuar në këtë zonë dhe të publikuar në Gazetë më 14 gusht 2007, redaksia sqaron se pikësëpari qëllimi nuk ka qenë të hidhet baltë mbi dinjitetin e banorëve të zonës. Reportazhi "Kelmend, ku meshkujt mbajnë femrat në pëllëmbë të dorës", është nisur me një barcaletë të cilësuar si të tillë dhe të vlerësuar si "të mbrapshtë". Gjithsesi, ky nuk është një justifikim dhe përgjegjësia pranohet nga autori i shkrimit. Redaksia e Gazetës është e bindur që bëhet fjalë për një lapsus aspak të qëllimtë edhe sepse në gjithë pjesën tjetër të shkrimit krahina dhe banorët e saj janë përshkruar me shumë respekt, madje shkohet deri në reklamim vlerash. Pikërisht ky fakt shpjegon se gabimi nuk ka qenë i qëllimshëm. Gjithsesi, banorëve të zonës të prekur nga ky lapsus, Redaksia u kërkon falje dhe i siguron se në të ardhmen do të jenë më të kujdesshëm, duke u përpjekur që në raste të tjera të pasqyrojnë vlerat reale të krahinës së Kelmendit. gjejnë më simpatiken, pra fituesen. Pandehmat janë të shumta. Duket për malësorët, përzgjedhja nuk ka të bëjë vetëm me simpatinë e fytyrës së vajzës, por me gjithë totalin e saj, ku përfshihet veshja, mënyra se si ecën, si vallëzon, mbase edhe gjatësia etj. E me sa duket, këtë radhë të gjitha këto do t'i plotësonte numri 5, Erjona Volaj nga Tamara, e cila u zgjodh fituese me votat e një jurie, ku bënin pjesë që nga drejtues të pushtetit lokal, artistë dhe të ftuar nderi. Rreth orës 16:00, gjithçka ka përfunduar nëse nuk do të llogariten gazetarë e kameramanë, që iu janë ngjitur shtatë bukurosheve për intervista e filmime ekskluzive. Shtatë Norat e Kelmendit përgjigjen pa u ndrojtur dhe krejtësisht të qeta, ca vlera të ngjashme dhe të pandryshuara që duket lidhin fort të vjetrën me të tashmen.

18 - AKTUALITET

E diel, 26 Gusht 2007

Ministria e Brendshme konfirmon rinisjen e hetimeve për vjedhjen më të madhe në Ballkan

Rihapet dosja e vjedhjes së 6 mln USD “Thesari i veriut” u grabit në ’97-ën në Shkodër Gazmend JANKU [email protected]

TIRANE

R

ihapja e dosjeve të vje tra të vitit 1997 nuk ka përfshirë vetëm vrasjet, por edhe vjedhjet e bujshme të thesareve të shtetit. E tillë është edhe grabitja e të ashtuquajturit thesari i veriut në qytetin e Shkodrës, ku persona ende të paidentifikuar mundën të grabisnin plot 6 milionë dollarë. Shuma është e konvertuar në dollarë, pasi paratë e grabitura ishin në lekë shqiptare. Kjo supervjedhje ka ndodhur në ditët e para të muajit mars të vitit 1997, kohë në të cilën në qytetin e Shkodrës ashtu sikurse në të gjithë vendin, filloi edhe shpërbërja e institucioneve shtetërore. Kjo ngjarje për shumë vite është mbajtur si sekrete nga krerët e atëhershëm të Ministrisë së Rendit, të cilët disa herë gjatë këtyre viteve e kanë rihapur dhe mbyllur sërish, pa mundur të identifikojnë autorët e kësaj grabitjeje, e cila është cilësuar si më e madhja në Ballkan për sa i përket shumës së vjedhur prej 6 milionë dollarësh. Por duket se organet e Drejtësisë nuk janë dorëzuar ende, duke rishkundur sërish pluhurin e kësaj dosjeje me shpresën e zbardhjes së plotë të saj. NGJARJA Nga ajo çka është mundur të mësohet, thesari i veriut është grabitur në fillim të muajit mars të vitit 1997. Bunkeri ku mbaheshin të fshehura paratë, ndodhej

6 mln

VJEDHJA Bunkeri ku mbaheshin të fshehura paratë, ndodhej nën tokë në afërsi të Prefekturës në qytetin e Shkodrës. Bëhet e ditur se gjashtë persona kanë shpërthyer me antitank derën e blinduar të bunkerit, duke hyrë brenda dhomës së thesarit

DOLLARË Është shuma e konvertuar e parave të vjedhura në bunkerin e qytetit të Shkodrës, në ditët e para të muajit mars të viti 1997. Grabitësit lanë në bunker mijëra kartëmonedha të prerjeve 200lekëshe, që llogariteshin në rreth 1.5 milionë USD

N

Tunelet e Krrabës

nën tokë, në afërsi të Prefekturës në qytetin e Shkodrës. Sipas disa dëshmive të marra në atë kohë, bëhet e ditur se gjashtë persona kanë shpërthyer me antitank derën e blinduar të bunkerit, duke hyrë brenda dhomës së thesarit. Gjatë kohës që gjas-

Precedenti, në tunelet e Krrabës u vodhën 340 kilogramë flori

ë shtator të vitit 1998, në tunelet e Krra bës, pak kilometra larg Tiranës, u zbulua zhdukja e 340 kilogramëve flori, në monedha dhe sende të çmuara. Nga hetimet e kryera më pas rezultoi se thesari ishte vjedhur gjatë trazirave të viti 1997. Fillimisht u tha se dera e blinduar e tunelit ishte dëmtuar nga disa gurë që kishin rënë nga mali si pasojë e shirave. Por më pas nuk kishte asnjë dyshim që kjo ishte një vjedhje e pastër, në një objekt që konsiderohej i htë personat po kryenin supervjedhjen, askush nuk i ka shqetësuar. Pas largimit të tyre, në vendngjarje kanë mbërritur disa forca policie, të cilat morën në mbrojtje dhe transferuan një pjesë të vogël të parave që ishin lënë aty nga grabitësit. Nga të dhënat

rëndësisë së veçantë. Hetimet e kryera nxorën në bankën e të akuzuarve disa fshatarë të zonës, të cilëve u ishin gjetur disa monedha, që u tha se ishin nga ato të vjedhura në tunelet e Krrabës. Por sasia prej 340 kilogramësh flori edhe sot e kësaj dite nuk dihet se ku ka përfunduar. E njëjta situatë është edhe për autorët dhe organizatorët e vërtetë të kësaj grabitjeje, të cilët mundën të depërtonin brenda tuneleve, ku shumë pak persona kishin hyrë brenda. ga.ja

dhe kalkulimet e mëpasme rezultoi se nga bunkeri i “thesarit të veriut” ishte grabitur një shumë e konsiderueshme lekësh shqiptare, që të konvertuar në dollarë bënin plot 6 milionë të tillë. Kartëmonedhat e grabitura ishin kryesisht të

prerjeve 500 dhe 1000-lekëshe. Ndërkohë që autorët e kësaj vjedhjeje nuk kishin preferuar të grabisnin prerjet 200-lekëshe, të cilat mendohet se ishin rreth 1.5 milionë dollarë. HETIMET Burime pranë Ministrisë

së Brendshme nuk kanë bërë të ditur detajet apo indiciot e reja që kanë detyruar krerët e këtij dikasteri të rihapin hetimet për këtë supervjedhje. Për sa i përket autorëve të dyshuar, ajo që dihet është fakti që ata kanë qenë gjashtë të tillë, por nuk jepen të dhëna për identitetet e tyre. Ndërkohë, burime të rezervuara janë shprehur se ka të dhëna që paratë e grabitura në vitin 1997 në Shkodër mund të jenë investuar pikërisht në këtë qytet, dhe ky fakt duket se mund t’i shërbejë hetuesve për të hedhur dritë mbi autorët e kësaj grabitjeje. Gjithsesi, për momentin nuk janë pranuar të jepen detaje të tjera, pasi kjo dosje konsiderohet si mjaft sekrete, të paktën deri në momentin që do të ketë rezultate konkrete të hetimeve të rinisura për të disatën herë.

Kishte marrë 38 mijë lekë

Tentoi t’i nxirrte pasaportë djalit që e ka jashtë shtetit

Denoncohet mashtruesi me vizat kanadeze

Arrestohet për falsifikim punonjësi i policisë së burgjeve

O

ficerët e seksionit kundër pastrimit të parave dhe krimit ekonomik-financiar, kanë nisur procedimin penal ndaj 42-vjeçarit Shpëtim Balilajt, për akuzën e “vjedhjes me anë të mashtrimit”. Burime zyrtare pranë Drejtorisë së Policisë së Tiranës, janë shprehur se Balilaj është denoncuar nga një person, të cilit i kishte premtuar nxjerrjen e një vize udhëtimi për në Kanada. Për t’i kryer këtë shërbim, bëhet e ditur se Balilaj i kishte marrë kli-

entit të tij një shumë fillestare parash prej 38 mijë lekësh. Por sipas denoncimit të të dëmtuarit, jo vetëm që nuk mori vizën e udhëtimit drejt Kanadasë, por nuk ka mundur të marrë as paratë që i kishte paguar 42-vjeçarit, Shpëtim Balilaj. Ndërkohë, burimet zyrtare bëjnë të ditur se personi i denoncuar, Balilaj rezulton me precedentë të mëparshëm penalë dhe i dënuar për të njëjtën akuzë për të cilën akuzohet edhe tani, “vjedhje me anë të mashtrimit”. ga.ja

T

entativa për t’i nxjer rë një pasaportë djalit të tij që e ka jashtë shtetit, i ka kushtuar prangat punonjësit të policisë së burgjeve, Vezir Kamberi 47 vjeç.

Ky i fundit është prangosur nga agjentët e seksionit kundër krimit ekonomik-financiar dhe pastrimit të parave. Sipas të dhënave zyrtare të policisë, Kamberi ka aplikuar pranë Komisariatit të Policisë Nr.6, për pajisje me pasaportë të djalit të tij, Leonard Kamberi, 17 vjeç, i cili aktualisht ndodhet jashtë shtetit. Në pamundësi për të paraqitur djalin e tij, Kamberi ka falsifikuar formularin “kërkesë”, duke paraqitur përpara punonjësit të pranimit të dokumenteve për pasaportë një

AKUZA Vezir Kamberi ka aplikuar pranë Komisariatit të Policisë Nr.6, për pajisje me pasaportë të djalit të tij, Leonard Kamberi, 17 vjeç, i cili ndodhet jashtë shtetit. Në këto kushte, Kamberi kishte paraqitur pranë punonjësit të zyrës së pasaportave një shokun e djalit të tij shokun e djalit të tij, me qëllim për të kryer procedurat e aplikimit. Kjo parregullsi është konstatuar nga personeli i zyrës së pasaportave, të cilët kanë bërë edhe njoftimin përkatës pranë agjentëve të antikrimit ekonomik-financiar. Ndërkohë, pas verifiki-

meve të bëra u procedua në gjendje të lirë, për veprën penale të “shpërdorimit të detyrës” edhe një punonjëse e Gjendjes Civile të komunës Ndroq, për të cilën dyshohet se ka plotësuar certifikatën e lindjes së djalit të Vezir Kamberit, Leonardit, pa prezencën e këtij të fundit. ga.ja

RAJON - 19

E diel, 26 Gusht 2007

K

Godo: Në dhjetor zgjidhje për Kosovën

ryetari i nderit i Partisë Republikave, Sabri Godo, u shpreh dje se shpreson se do të ketë një zgjidhje për Kosovën deri në fund të këtij viti. “Besoj se çështja e Kosovës do të ketë një zgjidhje deri në fund të këtij viti”, - tha dje Godo. Sipas tij, trojka e bisedimeve nuk e ka ndër mend ndarjen e Kosovës, por kjo ishte pjesë e disa prej shumë propozimeve të bëra për këtë çështje. “Them që trojka dhe Këshilli i Sigurimit, BE-ja, SHBA-ja, të gjithë faktorët që do të vendosin për Kosovën, nuk e shtrojnë si zgjidhje ndarjen e Kosovës”, - shprehet më tej Sabri Godo. Ai mendon se diskutimi për çështjen e Kosovës, ndodhi në një moment të tillë ku vendet më të fuqishme të botës po masin forcat e tyre.

Sabri Godo

Z

Kreshnik Çollaku

Çollaku: Serbia po spastron Mitrovicën

ëvendësambasadori i Shqipërisë në SHBA, Kreshnik Çollaku, theksoi se pavarësia e Kosovës do të kushtëzohet me ndarjen e Mitrovicës nga Kosova, atëherë kjo do të jetë një çështje krejt e shqiptarëve. Në këtë rast, deklaroi mbrëmë Çollaku në intervistën e tij dhënë “Zërit të Amerikës” do kemi një “reagim të shqiptarëve, një komb një qëndrim”. Sipas tij, aktualisht në Mitrovicë po ndodh një “spastrim i butë etnik” dhe kjo është e palejueshme për shqiptarët. “Serbët po përpiqen të legalizojnë ndarjen me atë që po përpiqen të bëjnë në Mitrovicë”, - u shpreh dje Çollaku, i cili shtoi më tej se pas 121 ditëve të bisedimeve, nëse çështja e statusit të Kosovës nuk zgjidhet do të ketë një qëndrim të Tiranës zyrtare.

Në një intervistë për “Europa e Lirë”, Kadare kritikon diplomacinë shqiptare

Kadare: Shqipëria të bëjë më shumë për Kosovën “Serbinë po e përkëdhel Europa, e kjo e zhyt më shumë në faj”

“

S

hkrimtari Ismail Ka zgjidh, kjo nuk e mbyll, kjo dare kritikoi ashpër dje hap një konflikt të ri të diplomacinë shqiptare tmerrshëm”, - shton më tej se ka pasur një mungesë seKadare. rioze në ndjekjen hap pas Bisedimet shtesë, Kadare hapi të çështjes së Kosovës. i konsideron si një lloj “penNë një intervistë dhënë për dimi” të komunitetit ndërkoRadio “Europa e Lirë”, Kambëtar ndaj ndërhyrjes që dare ka theksuar se Shbëri vite më parë në Kosovë. qipëria duhet të bënte shumë “Ky pendim është njëherësh më tepër se sa çka bërë deri absurd i pakuptueshëm. më tani për Kosovën, pasi Pendim pse u bombardua një sipas tij, Kosova nuk është shtet, Jugosllavia. Thuhet në Hënë, që të jepen gjykime ose s’thuhet hapur ndihet ky si për diçka të largët që nuk pendim. Në Ballkan ndodhi ka lidhje me shqiptarët e Shnjë gjë që ka qenë shumë e qipërisë. “Mendoj se Shqartë, ndodhi një nga krimet qipëria duhet të bënte më më monstruoze në historinë tepër. Ato pseudofilozofitë e e Evropës, në gjithë Ballkadiplomacisë sonë, disa herë nin, në gjithë Evropën”, që kanë dalë nga pjellë e një shprehet më tej Kadare në paaftësie dhe një mangësie këtë intervistë. Sipas tij, komorale, ato janë jo qesharake muniteti europian nuk duhet Kadare por janë të dënueshme. Shtë pendohet për sulmet që bëri pazar jo i pastër dhe se nëse kundër Jugosllavisë, pasi qipëria nuk është një planet ndodh një gjë e tillë atëherë tjetër dhe po jep gjykime për nuk duhet të ketë kthim praKosovën nga planeti Hëna, drejtë të shfrytëzojë të gjitha ll ka të drejtë me të gjitha ajo do të hapë radhën e një pa. Europa, sipas Kadaresë, mundësitë që të mos poshmënyrat të kërkojë lirinë e vet. konflikti të ri të pamnga Bangladeshi ose nga duhet ta detyrojë Serbinë që Japonia. Shqipëria është tërohet. “Populli i Kosovës Ta mbrojë deri në fund lirinë barueshëm në Ballkan. “Do të kërkoj të falur për krimet që vend i parë i interesuar dhe ka të drejtë të përgjigjet me të e vet”, - thekson më tej ai. Por të hapi vatra sherresh, grind- ka bërë ndaj popullsisë së nuk e fshehë këtë gjë s’ka pse gjitha opsionet. Nuk bëhet Kadare nuk pranon asesi që jesh të cilat do të kushtojnë pafajshme të Kosovës. “Serta fshehë sepse do të ishte lëshim kur është fjala për lir- në këmbim të pavarësisë, jashtëzakonisht shtrenjtë bia po përkëdhelet dhe duke hipokrizi totale”, - është inë e një populli. Nuk ka ne- Kosova të këmbejë territoret popujve këtu dhe Evropës e përkëdhelur Evropa po i shprehur në këtë intervistë gocim për këtë gjë. Ky popu- e saj. Sipas tij, ndarja është bashkë. Prandaj kjo nuk e bën dëmin më të madh SerKadare. Më tej, ai bisë, popullit serb. shtoi se Shqipëria E zhyt më thellë në është vendi që dufajin e tij”, - thotë hej të angazhohej shkrimtari. Ai me ndershmëri, thekson se, me këtë me dinjitet, duke përkëdhelje të funqenë sigurisht dit, serbët nuk po konstruktive, jo arrijnë të kuptojnë destruktive, se ç’kanë bërë ryeministri i Ser shkon me një plan të “prandaj Shushtarët dhe parabisë, Vojisllav Koqartë në bisedimet me qipëria - është militarët në Kosshtunica deklaroi dje palët. Ata e kanë hedhur morali i saj hisovë dhe vendet e se “nuk është mirë që me kohë idenë, që plani torik që e kërkon, tjera të Jugosllavnë prag të negociatave i Ahtisaarit mos të merështë dinjiteti hisisë. “Nëse ai kuptë reja për statusin e ret më parasysh nga torik i një kombi”. ton ai çlirohet nga Kosovës, Shtetet e Grupi i Kontaktit. Por Ai mendon se dinjë gjë e keqe dhe Bashkuara ende po inndërkohë që pala shplomacia shkjo ndihmon sistojnë në planin e qiptare vazhdon të qiptare do ta kordemokracinë serMartti Ahtisaarit”. Simbajë të njëjtin qëndrim rigjojë shumë be. Nuk e ndihpas tij, në këtë plan prej kohësh, mosndarje shpejt qëndrimin mojnë këto pazparashikohet që Aletë Kosovës, realizimi i e saj sa i takon arllëqe. Nuk ka anca e Atlantikut të demokratike nuk e ka pa- gjetjen e zgjidhjes me ko- Planit të Ahtisaarit, për kësaj çështjeje. demokraci në SerVeriut të ketë një rol sur asnjë organizatë ush- mpromis. Në këtë kuadër, një pavarësi të Sa i takon njobi në qoftë se nuk kyç në Kosovë. tarake”, - u shpreh dje Koshtunica shtoi më tej se mbikëqyrur. Kryeminishjes së njëanshme pranohet ky “Kurrsesi nuk është kryeministri serb. Ai sh- kjo zgjidhje mund të gjen- tri Çeku dy ditë më parë të pavarësisë së krim”, - shprehet mirë që në këtë plan toir se Serbia është e gat- det nëse Shtetet e Bash- kërkoi nga BE-ja që në Kosovës, Kadare Kadare në intervparashihet që NATO- shme që ta marrë pjesën e kuara tërhiqen nga plani fund të bisedimeve ta është shprehur në istën e dhënë për ja ta ketë rolin që deri vet të përgjegjësisë dhe të i Martti Ahtisaarit. njohë Kosovën si shtet këtë intervistë se radion Europa e tash në botën japë kontribut adekuat për Më 30 gusht, pala serbe të pavarur. populli i saj ka të Lirë.

“Serbia po përkëdhelet dhe duke e përkëdhelur, Europa po i bën dëmin më të madh Serbisë, popullit serb. E zhyt më thellë në fajin e tij”

Kryeministri serb deklaron: Jo rol aktiv të NATO-s në Kosovë

Koshtunica: SHBA ‘të harrojë’ Ahtisarin

K

SHKURT Jeremiç: Jo pavarësisë së Kosovës Ministri i Jashtëm i Serbisë Vuk Jeremiq, ka deklaruar se pavarësia e Kosovës mund ta rikthejë në Ballkan krizën e viteve të 1990-ta. Jeremiq gjatë një vizite në Oslo, ka deklaruar se Serbia dëshiron kompromis, por jo atë që përfshin pavarësinë e Kosovës. Ndërsa Ministri për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Sllobodan Samarxhiq ka deklaruar se Beogradi konsideron që takimi i Vjenës do ketë natyrë konsultative.

Kuvendi kosovar fillon punën

Të hënën Kuvendi i Kosovës mblidhet në një mbledhje plenare, ku në rend dite do të ketë shqyrtimin e parë të katër projektligjeve. Ata do të marrin në shqyrtim Projektrezolutën për kompleksin “Trepça” si dhe shqyrtimin e rekomandimit të Komisionit për Çështje Gjyqësore, Legjislacion dhe Kornizë Kushtetuese lidhur me propozimin e Prokurorisë Publike të Kosovës.

KQZ: Partitë të shlyejnë borxhet ose jo në zgjedhje

LDK-ja, PDK-ja, AAK-ja dhe ORA janë shprehur optimiste se do të arrijnë t’i plotësojnë kushtet e parapara për çertifikim, ndonëse kjo është një periudhë shumë e shkurtër kohore. Ato vlerësojnë se më logjike do të ishte përcaktimi i datës së mbajtjes së zgjedhjeve e më pas të bëhet çertifikimi i subjekteve politike. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka paraparë që subjektet politike që shpresojnë të marrin pjesë në zgjedhje të kryejnë obligimet deri më 7 shtator. Në të kundërtën nuk do të mund të marrin pjesë në zgjedhje.

20 - OPINION

E diel 26 Gusht 2007

O P I N I O N

RUSIA SYNON TA BEJE KOSOVEN PALESTINE KATOVICA

(Vijon nga faqja 1) ... të ish-hapësirave sovjetike, si Abhazia, Osetia e Jugut apo Transdniestri, që kanë qenë fjala kryesore e diplomacisë ruse për çështjen e Kosovës qysh nga janari i vitit 2006, po del në krye të kësaj platforme përpjekja për ngjashmërinë e Kosovës me çështjen e Palestinës. Aktualizimin e këtij qëndrimi e formuloi edhe njëherë më 21 gusht Kostantin Kozaçev, kryetar i komitetit të politikës së jashtme të Dumës ruse dhe që vlerësohet nga rusologët, si një nga hartuesit e vijës obstruksioniste zyrtare të Rusisë ndaj Kosovës. Në një intervistë me një gazetë serbe, ai deklaroi se "Rusia nuk do të lejojë kurrë që Kosova të bëhet shtet. Çështja palestineze ka marrë disa dekada për t'u zgjidhur dhe Kosova nuk duhet të jetë përjashtim". Në fakt, autorësinë e këtij qëndrimi zyrtar për ngjashmërinë e çështjes së Kosovës me çështjen e Palestinës e ka ministri i Jashtëm, Sergej Lavrov, i cili është i pari që e ka lancuar në tryezat më të rëndësishme diplomatike ndërkombëtare, ku është diskutuar për çështjen e Kosovës dhe i cili edhe në një artikull të tij të njohur të kohëve të fundit për politikën e jashtme të Rusisë, me titull: "Të frenosh Rusinë: Një kthim në të kaluarën", shkruan se në rastin e Palestinës, për dekada me radhë kemi parë një situatë të ngjashme me Kosovën dhe shteti palestinez është ende inekzistent. Paralelizmi që po vendos diplomacia ruse mes çështjes së Kosovës dhe çështjes së Palestinës shënon një shkallëzim të ri dhe tepër me interes për t'u analizuar, të platformës dhe strategjisë së Rusisë, së pari në drejtim të Kosovës dhe së dyti në një

plan më të gjerë të marrëdhënieve ndërkombëtare, që kanë të bëjnë me raportet e saj të mëtejshme me Bashkimin Europian dhe me SHBA-në. Gjëja e parë që bie në sy, është se Rusia e klasifikon çështjen e Kosovës si një çështje, e cila kërkon dekada për t'u diskutuar apo zgjidhur. Ajo jo vetëm refuzon afatet kohore që kërkon perëndimi për përcaktimin e statusit të Kosovës në 120 ditë apo në gjashtë muaj apo në një vit, por paraqet dhe natyrisht kërkon afatin e dekadave të pafund. Gjëja e dytë që tërheq vëmendjen, është se Rusia i jep çështjes së Kosovës një dimension botëror njëlloj me konfliktin e Lindjes së Mesme, i cili zgjat prej 60 vjetësh. Padyshim, çështja e Kosovës nuk e ka këtë përmasë dhe as mund ta ketë, por Moska ka synimin ta shndërrojë në një konflikt ndërkombëtar të atij karakteri. Gjëja e tretë që konstatohet, është se Moska bën një ndryshim në qëndrimin e saj strategjik dhe kërkon ta shndërrojë Kosovën nga një "konflikt të ngrirë" siç janë Abhazia apo Transdniestri, në një "konflikt të shkrirë", siç është ai i Lindjes së Mesme, konflikti palestinez. Nuk është vendi këtu t'i hyhet hulumtimit dhe karakterit të konfliktit palestinez, por është me vend të kujtohet se Bashkimi Sovjetik, pra Rusia, vendi i Putinit dhe i Lavrovit, është një nga protagonistët e krijimit të konfliktit të përgjakshëm, që ka në qendër Palestinën. Interesi publik është të zbërthehen taktikat dhe strategjia e Kremlinit për ta shndërruar Kosovën në një Palestinë. Në kronikën e tratativave ndërkombëtare për statusin e Kosovës ka një dinamikë agresive ruse, jo vetëm për refuzimin e pavarësisë dhe moszgjidhjen e çështjes së sta-

tusit, por për radikalizimin e ngritjen e tensioneve në Kosovë e rreth saj. Ky radikalizim është shprehur në hedhjen poshtë apriori të planit të ishpresidentit të një vendi neutral si Finlanda, planit Ahtisaari për pavarësinë e mbikëqyrur, plan që fitoi mbështetjen e sekretarit të përgjithshëm të OKB-së, Ban Ki Mun, të Bashkimit Europian, SHBA-së, NATO-s, Këshillit të Europës, etj. Ky radikalizim është shprehur në pozicionin e ngurtë dhe bolshevik të Rusisë, e cila nuk ka bërë asnjë lloj kompromisi apo lëshimi, ndonëse perëndimi ka afro një vit që vetëm ka lëshuar pe dhe madje është arritur në një situatë diplomatike, ku pa mbushur tre muaj

nga paraqitja në OKB, për t'i bërë qejfin Moskës plani Ahtisaari nuk po figuron as në listën e literaturës diplomatike të Grupit të Kontaktit. Ky radikalizim shprehet sidomos në përpjekjet për të ngritur tensionet dhe acarimet në terren. Ka një politikë zyrtare të Moskës të inkurajimit të agresivitetit nacionalist në rritje të Beogradit zyrtar, i ngjashëm me histerinë nacionaliste të regjimit të Millosheviçit në vitet 1998-1999. Në qarqet zyrtare të Serbise dhe vetë kryeministri V.Koshtunica, janë lëshuar ditët e fundit haptas kërcënime për dërgimin e trupave dhe policisë serbe në Kosovë, që është një provokim i rëndë, por të mos thënë pothuajse një shpallje lufte. Në qarqet zyrtare

të Serbisë, ministrat e partisë së kryeministrit V.Koshtunica kanë ndërmarrë një fushat skandaloze kundër NATO-s, me deklaratat e Popoviçëve, Samarxhiçëve dhe sidomos të ministrit të brëndshëm Dragan Joçiç, një nga protektorët kryesorë të kriminelit të fshehur, Ratko Mladiç dhe krahu i djathtë i Koshtunicës. Shërbimet sekrete serbe dhe ruse po nxisin një radikalizim të situatës në veri të Kosovës, ku forcat ekstremiste serbe kanë deklaruar se do të shpallin edhe ata shtetin e Mitrovicës veriore, nëse Kosova merr pavarësinë. Edhe alternativa e ndarjes së Kosovës, që ridoli në skenë javët e fundit, është një lëvizje shahistike e diplomacisë ruse për ta turbulluar sa më shumë situatën rreth Kosovës. Përfundimi kryesor, që mund të nxirret nga këto zhvillime, është se Rusia dhe diplomacia ruse kanë ndërmarrë një fushatë të gjërë për ta kthyer Kosovën nga një konflikt të ngrirë, në një konflikt që vlon dhe të vazhdueshëm. Ata e bëjnë këtë jo për Serbinë, por për interesa gjeopolitike e gjeostrategjike të Rusisë në kontinentin europian dhe më gjërë. Vërtet presidenti i Rusisë, Vladimir Putin shpalli para pak kohësh në mënyrë pompoze se Rusia do të kthehet në Ballkan, por synimi i shndërrimit të Kosovës në një Palestinë, lidhet jo me vetë Ballkanin, se sa me politikën e Kremlinit ndaj BE-së dhe SHBA-së. Moska kërkon dhe po lufton që Kosova të shndërrohet në Palestinë, jo vetëm sepse ajo është kundër shqiptarëve dhe kombit shqiptar, por sepse ajo synon t'i krijojë Bashkimit Europian dhe SHBA-se një konflikt të pazgjidhshëm, të ngjashëm në intensitet dhe në efekte ndërkombëtare si konflikti i Palestinës. Ky mund të jetë shpjegimi i vetëm që mund t'i bëhet paradoksit që Serbia

dhe udhëheqësit e saj, në mënyrën më absurde dhe madje donkishoteske, arrijnë deri atje sa të kërcënojnë BEnë, NATO-n e SHBA-në dhe shpallin se ata refuzojnë të bëhen anëtarë të NATOs e të BE-së, nëse Kosovës i njihet pavarësia, me një megalomani tipike ballkaniko-komuniste, sikur është NATO dhe BE, që ia kanë nevojën e Serbisë dhe jo e kundërta. Prapa këtij qëndrimi jashtë kohe të Beogradit është Rusia. Madje do të thoshim se Rusia tani nuk duket e gatshme të pranojë as dhe një zgjidhje të Kosovës sipas planit serb, sepse Rusisë i intereson konflikti i pazgjidhur dhe i zgjatur me dekada si Palestina. Rezulton kështu një strategji tepër e rrezikshme e Rusisë, që dëmton interesat jo vetëm të Kosovës, jo vetëm të kombit shqiptar, jo vetëm të stabilitetit dhe paqes në rajon, por shumë-shumë më gjërë. Nuk duhet harruar se diplomacia e Rusisë gjithmonë ka avancuar objektivat e saj nëpërmjet konflikteve të pazgjidhura apo konflikteve të ngrira dhe të shkrira në rajone të ndryshme të globit. Në këtë kuadër, ajo kërkon që ta shndërrojë Kosovën në Palestinë, sepse në rastin e Kosovës, si një konflikt i pazgjidhur dhe i zgjatur, çmimin e paguan Europa. Një Kosovë e shndërruar në Palestinë është një hipotekë e re e vazhdueshme e Europës tek Rusia. Këto janë zhvillime negative dhe duket tepër naive shpresa e disa qarqeve diplomatike europiane, të cilët mendojnë se duke i lëshuar Rusisë në çështjen e Kosovës, do ta qetësojnë ariun rus dhe do ta bëjnë më bashkëpunues. Objektivi i shpallur i Rusisë për kthimin e Kosovës në një Palestinë, duhet të shërbejë si nj sinjal alarmi për diplomacinë europiane.

SPECIALE - 21

E diel, 26 Gusht 2007

PERGJIGJE PER LEXUESIT ALKET & MARSIDA

Një kombinim i mirë me 59 % Alketi shenja demi horoskopi ujori. Marsida shenja dashi, horoskopi peshqit. Pak kujdes në lidhje me njeri tjetrin në disa biseda që mund

FERDI-EDONA

të bëni përsa i përket udhëtimit mud të ju them me bindie të plote se do të kaloni shumë mirë do të jeni ju ata që do të keni në dorë shansin e martesës

një kombinim i vështirë me 26 %. Ferdi shenja gaforrja, horoskopi virgjëresha. Edona shenja ujori, horoskopi shigjetari. Këtu duhet të ketë kujdes madie shumë kujdes ferdi për

HOROSKOPI I SOTEM DASHI Ekziston mundësia e një gjendje pasiviteti tek ju pjesën më të madhe të kohës së sotme. Merrni masat që dita të kalojë në qetësi .

LUANI Do të jëtë një ditë e mirë për tu marrë me cështje gjyqsore.Ndjeheni të qetë dhe të aftë për të menduar në drejtime të ndryshme. Të sigurtë gjithashtu do të ndjeheni në veprimet që do të kryeni.

DEMI Do të jëni të fokusuar në ambjentin familiar. Prindërve tuaj ju nevoitet mbështetja juaj sot dhe do të jeni më se të gatshëm tjua oftoni atë.Nëse jeni të dashurur ju presin kohë të lumtura.

VIRGJERESHA Do jeni të fokusuar në atë cka do tju thotë një person i afërt. Kjo mund të krijojë një gjendje tensioni tek ju. Nëse do të ruani qetësinë dhe vetëkontrollin do arrini të kuptoni atë cka dashur të thotë në të vërtëtë ai.

SHIGJETARI

BRICJAPI

Influenca pozitive e yjeve ju drejton drejt suksesit sot.Do të takoni persona të cilët do tju stimolojnë për vazhdimësinë e projektit tuaj. Gjithshtu do të mendoni se koha e humbur nuk është aspak në favorin tuaj.

Pjesën më të madhe të kohës së sotme do tia dedikoni partnerit apo të dashurit tuaj. Gjithashtu do ndjeni nevojën të veproni sipas instiktit tuaj,qofshin këto veprime të gabuara për të tjerët.

BINJAKET

GAFORJA

Koha është e favorizuar për personat të cilët janë financiarisht të varur. Motivi i veprimeve tuaja sot do të jetë ai profesional.Mundohuni të arrini maksimumin sepse yjet ju favorizojnë në këtë drejtim.

Mendojini mirë gjërat përpara se ti bëni sot sidomos ato të lidhura me punën tuaj.Më vonë do të pëndoheni për ndërmarrjen e veprimeve të gabuara.

PESHORJA Lajme të mira do të merrni nga një person të cilin kishit kohë që nuk e takonit. Në ambjentin familiar do të jeni të shqetësuar rreth shëndetit të një personi tuaj të afërt.

UJORI Dita nuk do të jetë aspak e qetë për ju sot.Do mendoni për shumë gjëra njëkohësisht dhe nuk do arrini të përqendroheni në detyrën tuaj.Meditimi do të ishte dicka që do tju ndihmonte.

AKREPI Sot është dita e aktiviteteve të mëdha dhe kontakteve të reja. Përgatituni për të punuar shumë pasi mundësitë të cilat do tju ofrohen sot do jenë suksesi i biznesit tuaj.

PESHQIT Do të jëtë një ditë mjaft frytdhënëse për ata të cilët kanë marrëdhënie profesionale jashtë vendit.Do krijoni kontakte të reja prej të cilave do të mbeteni mjaft të kënaqur .

arsye të punës keni lënë mbas dore të gjitha gjërat e tjera po të vlefshme me punën por shikoj se do të ja dilni mbanë.edonë mos prish shumë lek këtë periudhë sepsë nuk të leverdis akoma kurse për shitblerie do të jeni me shumë fat.

DUKE RRITUR VIRGJËRESHË Bëjnë gjithmonë diçka për t'i kënaqur mjafton të dini se ç'doni prej tyre. Sa rriten do të gjejnë vështirësi në lidhje me seksin tjetër. Duan shumë këmbëngulje që tu mbushet mendja se janë tërheqës. Duke i mbështetur i ndihmoni të gjejnë rrugën për një dashuri të vërtetë. Prindërit nuk duhet asnjëherë të ngatërrohen kur gjejnë interes për dikë të seksit tjetër. Kritikimi dhe më i vogël do t'i bëjë të tërhiqen mbrapsht. Ka nevojë vazhdimisht për mbështetje sepse gjithashtu ndërton dhe vetëbesimin e tij. Në përgjithësi janë nxënës të mirë, ndihmojnë në shtëpi. Janë të saktë në orën e tyre dhe I kanë të gjitha me rregull dhe ju pëlqen ushqimi i mirë. Kritikojnë pjesëtarët e familjes sidomos kur u kërkohet mendimi i tyre. VIRGJËRESHA SI SHOK Tërhiqen nga shokët që janë të rregullt, të pastër dhe të zgjuar. Ju pëlqejnë shokët që janë të drejtë dhe që nuk ju pëlqen të duken. Adhurojnë teatrin dhe imitimin. Gjithashtu pëlqejnë artin dhe dijet e përgjithshme. Janë besnik, të sjellshëm dhe ndihmës për shokët e tyre. Janë të përzgjedhur dhe kanë shije për gjërat artistike dhe shumë informacione për shumë tema të ndryshme. Nuk janë të shpifur dhe nuk shpenzojnë paratë e tyre. Janë besnik dhe shumë të sjellshëm. Janë shumë nevrik në rast se dikush i shqetëson. E kanë shumë të vështirë të pranojnë se bëjnë gabim për diçka.

22 - KULTURE

E diel, 26 Gusht 2007

SË SHPEJTI KTHEHET NË TIRANË PËR MUSICALIN E FAMSHËM "KISS ME KATE"

P

FESTIVALI Piktori dhe skenografi shqiptar, Andis Gjoni, ka marrë pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Teatrit Fringe midis qindra artistëve nga e gjithë bota. Është paraqitur me skenat e komedisë "PB&J", e shkruar me nota humori nga Tara Dairman.

iktori dhe skenografi sh qiptar, Andis Gjoni, ka marrë pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Teatrit Fringe midis qindra artistëve nga e gjithë bota, një festival i cili mbyllet të dielën (26 gusht) me një mbrëmje festive ku janë të ftuar të gjithë artistët pjesëmarrës. Nën dritat e teatrit Players artisti shqiptar, i cili prej pesë vitesh jeton në Nju Jork, është paraqitur me skenat e kom e d i s ë "PB&J" që në shqip do përkthehej komedia e Gjalpit dhe Reçelit, një komedi e keqkuptimeve, e shkruar me nota humori nga Tara Dairman. Kritikja Diana T. Barito e ka konsideruar këtë shfaqje për shtypin si një spektakël të realizuar me elegancë nga regjisorja Sindi Marion, me të cilën Andis Gjoni ka bashkëpunuar dhe herë të tjer. Sipas saj, "suksesi i veprës në këtë festival mbështetej edhe në krijimin e Gjonit me skena modulare shumë të përshtatshme dhe të trajtuara në një frymë gjysmë-paraqitëse". Në një bisedë telefonike, regjisorja amerikane u shpreh se, "puna me Andis Gjoni ishte një kënaqësi e vërtetë dhe se kurrë më parë nuk kisha parë një entuziazëm të tillë, energji dhe përkushtim nga një skenograf". Andis Gjoni, u shpreh ajo, "i kalon të gjitha kufijtë e detyrës dhe me krijimet e tij arrin të japë maksimumin e mundshëm. Ai ka një aftësi të gjejë gjithmonë zgjidhje shumë interesante. Me një punë këmbëngulëse dhe me vëmendje ndaj detajeve edhe më të vogla ai arrin t'i japë formë të gjithë konceptit të shfaqjes". Ndërkohë mësohet se artisti shqiptar në muajin tetor do jetë në Tiranë për realizimin e skenografisë së musicalit me famë botërore "Kiss me Kate", një që shënoi njëherazi edhe pre- rit, e cilësuar si një skenografi bashkëpunim shqiptaro- zantimin për herë të parë të moderne, që solli një frymë të amerikan, ku regjisori dhe di- një musicali amerikan në Sh- re në skenografinë shqiptare rigjenti janë amerikanë. Duke qipëri. Gjithsesi, Gjoni nuk të pas viteve '90-të. Përe pohuar këtë, Gjoni shprehet harron të thotë se "dëshira e menden si të suksesshme skenografia e "Zonjushse "ka besim se kjo ës Zhuli" e Strintbergut, shfaqje, me një popuskenografia e "Ylli pa Ai ka aftësi të gjejë llaritet të madh në botë emër" e Mihai Sebas, do të jetë një shfaqje gjithmonë zgjidhje shumë tian, "Jashte bie borë" e shumë mbresëlënëse interesante. Vincenso Sallemme. edhe për publikun shGjatë qëndrimit të tij në Arrin t’i japë formë gjithë qiptar". Ai kujtoi me Nju Jork , Gjoni ka realkëtë rast premierën konceptit të shfaqjes” izuar një sërë botërore "Ëest Side Story" ("Histori e Anës Perën- tij mbetet pjesëmarrja e Sh- skenografish në Broduej siç dimore) ku ai realizoi qipërisë me artistë e trupa te- është shfaqja "Xhaxha Vanja" skenografinë e saj, një bash- atri në aktivitetet dhe festiva- e Çehovit, vënë në mars të vitit këpunim shqiptaro-ameri- let amerikane". Dhe për këtë 2006. Shfaqja e realizuar nga kan i suksesshëm i vitit 2004, ai nuk ka asnjë dyshim se regjisorja amerikane Melissa shumë shpejt do realizohet. Johnson, interpretuar nga akAKTIVITETI torët e njohur amerikanë, Kur ishte në Shqipëri ai J.T.O'Connor, Robyne Parrish, është prezantuar me sukses në Elizabeth Yocam, David fushën e skenografisë së teat- Fraioli, mbështetej në një sim-

Andis

GJONI

Skenografi shqiptar prezantohet në skenën e Nju Jorkut Artisti ka realizuar skenat e komedisë "PB & J"

MUSICALI Andis Gjoni, që prej 5 vjetësh jeton në Amerikë, së shpejti do të jetë në Tiranë. Do të realizojë skenografinë e musicalit me famë botërore "Kiss me Kate", një bashkëpunim shqiptaro-amerikan, ku regjisori dhe dirigjenti janë amerikanë.

Sonila Meço: Nuk kam bërë asnjë operacion plastik

D

y ditë më parë në Gazetë u fol për personat VIP, të joshur nga kirurgjia plastike, ku mes të tjerëve përmendej edhe emri i moderatores Sonila Meço. Vetë spikerja e njohur e ka përgënjeshtruar këtë lajm. "Unë nuk kam bërë asnjë operacion të këtij lloji në fytyrën time", ka thënë Meço duke hedhur poshtë të gjithë zërat për ndërhyrjet kirurgjikale plastike. Duke qenë një nga moderatoret më të njohura, për Sonilën është më shumë e rëndësishme ajo çfarë u trasmeton shikuesve dhe jo pamja e jashtme. forta sa edhe të gjalla, duke ngulmuar tek shikuesit një pikturë origjinale dhe që këmbëngul në mendimin që kërkon të thotë. Ndoshta kjo ka qënë edhe arsyeja që një nga pikturat e tij është pranuar të qëndroje për disa kohë edhe në Muzeumin Metropolitan të Nju Jorkut (Muzeumi më i madh i artit në SHBA). Por piktura e tij bolikë transhendente, ndërko- në zhanrin e pikturës, e cilë- ka qënë prezente në një sërë hë që skena krijonte përsh- suar nga kritika si një pikturë ekspozitash kombëtare dhe typjen e një hapësire të dh- që mbështetet në mitet dhe ndërkombëtare si "Onufri jetëfishuar nga zgjidhja har- legjendat shqiptare apo edhe 2002", "Onufri 1997". Ai ishmonike, dhe përcillte me një ballkanike, ndërtuar mbi një te pjesëmarrësi i vetëm nga këndvështrimi real Shqipëria në konkurskonceptin regjisorial in ndërkombëtar për dhe skenografik. ProSkenografi do të kthehet në Memorialin e 11 Shtaducentja amerikane torit në Nju Jork Tiranë për realizimin e Ketrina Kent, u shpreh (2003). Andis Gjoni ka skenografisë së musicalit atëhere për shtypin se lindur në Tiranë më "skenat e kësaj shfaqje “Kiss me Kate”, një 1968 dhe është bir arti; janë gjetje origjinale babai i tij është kobashkëpunim me amerikanët dhe rezultati në skenë mpozitori Simon Gjoështë vërtetë magjik", ndërsa stil abstrakt, ku dallohen ni dhe nëna e tij koncert regjisorja Johnson theksoi se qartë elementë të surreal- maestër Hermira Gjoni. Ai "skenografi është në ekstrem- izmit. Ato trajtohen përmes kreu studimet e larta në Akitet krijues". Në qershor të një mendimi të perceptuar ademinë e Arteve në Tiranë këtij viti ai realizoi në Nju Jork qartë nga Gjoni, i cili ab- në vitin 1991. edhe skenografinë e pjesës stragon me origjinalitet për amerikane "Half". të dhënë përjetimet e tij si PIKTURA artist. Të panjohura aq sa Karriera e tij artistike veç edhe të afërta, pikturat e skenografisë, dallohet edhe Gjonit, jepen me ngjyra të

SPORT - 23

E diel, 26 Gusht 2007

Flamurtari fiton 1-0 në takimin e hapjes me Tiranën, falë të riut Franc Veliu ALTIN LATIFI

K

ampionët thy hen në Vlorë. Tirana ka hum bur 1-0 në takimin e luajtur dje përballë Flamurtarit, duke u ndëshkuar nga një gol i një futbollisti 19 vjeçar, Franc Veliut, i cili plotësoi festën e nisur në stadium përpara takimit. Në qytetin bregdetar, dje ka qenë një festë dyfishe, teksa ceremonia e hapjes me flamujt e 12 skuadrave është pasuar nga ajo për triumfin e ekipit vendas. Presidenti i FSHF-së Armand Duka zgjodhi Vlorën për t'u uruar suksese skuadrave, ndërkohë që nuk mungoi fjala përshëndetëse e kryetarit të bashkisë Shpëtim Gjika dhe donatores së Tiranës, Shefikat Ngjela. Përsa i përket ndeshjes, vendasit kanë qenë më luftarakë në pjesën më të madhe të kohës, madje kanë arritur të shënojnë edhe golin e dytë në minutat shtesë, por arbitri e anuloi. Për të ndjekur ndeshjen në stadium ishin rreth 6 mijë tifozë, teksa klubi vlonjat kishte marrë masa të ashpra sigurie për shkak të prezencës së personave të lartë të Federatës, por edhe të arbitrit Bardhyl Pashaj, që një vit më parë hasi në sharjet e pafundme të tifozerisë në takimin Flamurtari-Teuta. Bardheblutë e kanë mbyllur takimin me 10 vetë për shkak të daljes me karton të kuq të Elvis Sinës në pjesën e dytë. Në fund gjithçka i është lënë festës, teksa tifozët vlonjatë janë parë të gjithë në delir për mposhtjen e kampionëve. DINAMO Në "Selman Stërmasi", Dinamo ka treguar se është një nga skuadrat më të forta të këtij sezoni, pas blerjeve të reja të bëra nga drejtuesit. Bekim Kuli dhe Sebino Plaku shënuan tre herë në portën e lezhjanëve, duke u konfirmuar si një dyshe e frikshme në sulm. Padyshim që heroi i bluve ishte sulmuesi i ardhur nga Apolonia, me dy gola në minutat 33' dhe 86'. Një eurogol edhe për Goran Vinçetiç, që GARA Gara e sotme parashikohet nga më të bukurat e sezonit, për shkak se pista e Stambollit lejon të kryhen parakalime. Kur duhen edhe 6 gara kampionati udhëhiqet nga Hamilton me 80 pikë, i ndjekur nga Fernando Alonso me 73.

Festë vlonjate, kampionët mposhten nga një 19 vjeçar Dinamo, pokeri i jep përkohësisht kreun SUPERLIGA Flamurtari-Tirana

1-0

Elbasani-Vllaznia

0-0

Dinamo-Besëlidhja 4-0

27 15

Besa-Kastrioti

Sot Partizani-Shkumbini

Nga takimi Elbasani-Vllaznia, 0-0

DINAMO Blutë kanë marrë përkohësisht kreun e renditjes, pas fitores 4-0 ndaj Beslidhjes në "Selman Stërmasi". Sebino Plaku rezulton që tani një blerje e shkëlqyer e këtij ekipi, pasi ai realizoi një dygolësh.

3 3 3 3 1 1 0 0 0 0 0 0

Lala del më të kuqe në "Allianz Arena"

A

ltin Lala e ka mbyl lur përpara kohe takimin që skuadra e tij Hanovër 96 luajti në "Allianz Arena" kundër Bajernit të Mynihut. Kapiteni i kombëtares shqiptare doli me karton të kuq në minutën e fundit të pjesës së parë, pas një ndërhyrje jo shumë të rëndë ndaj Ze Robertos. Mesfushori kuqezi e kishte një karton të verdhë dhe arbitri Kinhofer nuk e ka falur. Takimi përfundoi me rezultatin 3-0 për bavarezët e Hitcfeld, që shënuan me anë të Luka Tonit, Mark Van Bomel dhe Hamit Altintop.

SULMUESI

Festa, masa të rrepta në stadiumin vlonjat P

rania e drejtuesve më të lartë të Federatës si edhe ajo e arbitrit Bardhyl Pashaj, ka bërë që masat e sigurisë dje në Vlorë të ishin më të larta se kurrë. Përveç policisë që siguron si zakonisht ndeshjen, pranë dyerve të stadiumit janë parë edhe forca të "security" private, të cilat kanë kontrolluar gjithçka me imtësi, ndërkohë që këtij kontrolli u janë nënshtruar madje

7 9

"Nuk është një nisje e mirë e kampionatit dhe them se nuk kemi luajtur mirë në këtë ndeshje", tha Starova

Në fillim të pjesës së dytë, takimi u ndërpre për 2 minuta që lojtarët të pinin ujë dhe të frekoheshin

duke tentuar një gjuajtje kros, e ka dërguar topin në rrjetën e Beslidhjes. Në fushë luajti për disa minuta edhe Dimitar Bici, djali i teknikut të njohur shqiptar, Vasil Bici. Me këtë fitore, skuadra dinamovite merr

përkohësisht edhe kreun e renditjes, për shkak të golavarazhit më të mirë BESA DHE TEUTA Në Kavajë, Besa ka bërë detyrën përballë Kastriotit, duke fituar me rezultatin 31. Elokan shënoi golin e parë

Formula 1, Masa niset i pari në garën e Turqisë

R

3-1

Skënderbeu-Teuta 1-3

RENDITJA Dinamo Teuta Besa Flamurtari Elbasani Vllaznia Partizani Shkumbini Tirana Kastrioti Skënderbeu Besëlidhja

BUNDESLIGA

ruga drejt titullit kampion duket e vështirë, megjithatë Fer rari provon të ngjitet. Felipe Masa ka fituar pole-positionin në Çmimin e Madh të Turqisë, duke u konfirmuar si një pretendent serioz për të fituar mbi cirkuitin e Stambollit. Braziliani fitoi edhe në sezonin e shkuar mbi këtë pistë. Vendi i dytë në nisje për liderin e Botërorit Ljuis Hamilton, që nuk ka mundur të ruajë dot ritmin e provave të lira. Pas tij do të nisen menjëherë Kimi Raikonen me Ferrarin dhe kampioni Fernando Alonso me MekLaren. Vija e tretë është rezervuar për dy makinat BMV, me polakun Robert Kubika që ka lënë pas shokun e skuadrës Nik Haidfeld.

të sezonit të ri në Shqipëri, duke zhbllokuar rezultatin në minutën e 14-të. Një autogol i Belishës, riktheu gjithçka në barazim në minutën e 40-të, por dy golat e Parid Xhihanit në minutat 51' dhe 90' i dhanë

edhe gaazetarët. Megjithatë, nga ajo që u tha në mjediset e stadiumit, ku ishin të pranishëm rreth 56 mijë vetë, një nga arsyet e masave të rrepta ishte edhe prania e arbitrit Pashaj. Kjo edhe për shkak të problemeve të hasura në sezonin e shkuar, kur i gjithë stadiumi u ngrit në një revoltë popullore ndaj arbitrit që guxoi të jepte një penallti për Teutën.

triumfin Besës, që e mbylli ndeshjen me 10 vetë për shkak të kartonit të kuq të Andi Lilës. Ndërkaq Teuta nuk ka hasur asnjë problem përballë Skënderbeut, duke arritur të marrë tre pikët e para, falë një fitoreje me rezultatin 3-1 në Korçë. Dy golat e Hysës dhe një i Dragushës me penallti, e bënë të pavlefshëm atë të El Haxhi Gudjabit në pjesën e dytë. ELBASANI Elbasani edhe pse ka mundur të mbajë Gentjan Stojkun në organikë, nuk ka mundur të shkojë më shumë se një barazim pa gola kundër Vllaznisë. Në një ndeshje që nuk dhuroi emocionet e pritura për shkak të temperaturave të larta, verdheblutë kanë qenë disi më kërkues, megjithatë kanë rrezikuar jo pak mbrapa, me kundërsulmet e rrezikshme të Vllaznisë.

Bodgani, Kievo është gati ta shesë

D

uket se Kievo është dorëzuar në tentativën për të mbajtur Erjon Bogdanin në Serinë B edhe pse merkato italiane ka vetëm pak ditë që të mbyllet. Sulmuesi i kombëtares shqiptare kërkohet nga shumë skuadra të Serisë A, ndërkohë që oferta e fundit, në mënyrë të çuditshme, ka ardhur nga rusët e Rubin Kazan. Drejtori i Kievos Xhovani Sartori është vetëm në pritje të ofertës zyrtare për ta lënë të lirë sulmuesin kuqezi.

APELI

Vendimi i FSHF: Delain i Vllaznisë

S

asha Delain mund të luajë pa problem me Vllazninë për sezonin e ardhshëm. Mbrojtësi kongolez është lënë i lirë dje nga vendimi i Komisionit të Apelit në FSHF, që i ka dhënë të drejtën të federohet me ekipin shkodran vetëm pak orë përpara startit të Superligës. Delain ishte pezulluar për 6 muaj për shkak se prishi në mënyrë të njëanshme kontratën me Flamurtarin, por vlonjatët arritën një marrëveshje me Vllazninë.

24- REKLAME

E diel, 26 Gusht 2007

Piktori

El Greko “Rezervàt” Bibloteke

Një grua në pasqyrë Redaktore përgjegjëse: Admirina PEÇI [email protected]

Nobelisti

Pamuk Dashuria e mohuar

NË SHQIPËRI, VAZOJA dhe filxhanët e Napoleonit

Një dhuratë perandori për

Ali Pashë Tepelenën, trashëguar deri në ditët e sotme. Ja disa nga porcelanët e Sevrës, që

Napoleon Bonaparti i dhuroi Pashait që sfidonte Sulltanin

Misteri, ku janë zhdukur

dymbëdhjetë filxhanët me zarfa prej ari

dhuruar Ali Pashë Tepelenës nga perandori francez

II- DHURATA

Trashëgimi RelikeHistori

E diel, 26 Gusht 2007

Një dhuratë perandori për Ali Pashë Tepelenën, trashëguar deri në ditët e sotme. Ja disa nga porcelanët e Sevrës, që Napoleon Bonaparti i dhuroi Pashait që sfidonte Sulltanin

NË SHQIPERI, VAZOJA dhe filxhanët e Napoleonit Të dyja pikturat janë realizuar nga Poitevii, ose Poiterii, emër me të cilin janë firmosur në fund të tyre. Duhet të ketë qenë një mjeshtër nga ata që punonin për të aplikuar artin e krijuar prej tyre , ose artin e artistëve të vërtetë në vepra të artit të aplikuar. Nuk ishte e lehtë. Kur pikturon në glazurë të duket vetja si me një farë dantonizmi, sepse ngjyrat që aplikohen nuk do të ruajnë mbas pjekjes po ato tonalitete, por do të transformohen në tonalitete të kundërta, ose do të devijohen sipas kapriçove kimike të përbërësve mineralë të ngjyrave. Kjo fantazi e deformuar e bën mjeshtrin e pikturës së aplikuar në glazurë një hamendësues me tru roboti. Ja pra se sa e vështirë që është. Dhe kjo e vlerëson edhe më pikturën në glazurë duke e ngritur në maja financiare, me të cilat mund të merren vetëm bankat. Duke parë me kujdes rrathët metalikë që lidhin si me kllapa pjesët prej porcelani mund të lexojmë edhe një shkrim: MIR&COTTEREAU. Çfarë do të thotë? Edhe brenda këmbëve të bazamentit ka disa gërma, që formojnë një tërësi enigmash që duhen zgjidhur. Edhe pse historia, ndërtimi i saj e lidhin me Napoleon Bonapartin dhe Ali Pashë Tepelenën, gjithçka mbetet për t’u verifikuar në dokumenta.

FREDERIK STAMATI

Një dhuratë perandori

Ë

shtë aq e përsosur sa që del jashtë fantazisë. Çdo përsh krim, sado impresionues, nuk do të mund ta vërtiste shpir tin në hapësirat e pafundme të imagjinatës. Jepi krahë asaj dhe përsëri nuk do të mundesh ta imagjinosh. Ja shikojeni në fotografi. Ajo rroket e tëra ashtu siç është e të futet në shpirt, për të krijuar mahnitjen dhe njëherësh ti ke hyrë në tërësinë e saj, je si i hipnotizuar. Një vazo si e Napoleon Bonapartit për një pasha që sfidonte Sulltanin? Natyrisht që jo, është mbi famën e perandorit, është në lavdinë e artit. Të artit aq të famshëm të Sevrës! Sepse ishte aq e famshme Sevra, prandaj Napoleoni porosiste atje dhurata të denja për emrin e tij.

Vazoja e larë në ar Është e lartë 49 cm dhe përbëhet nga disa pjesë prej bronzi dhe porcelani të lidhura nga brenda me vida, për të krijuar një tërësi. A nuk do të ishte poshtërim për artin po ta krahasoje me një shtamë? Bazamenti është prej bronzi, i larë me ar. Edhe vegjat janë të praruara, edhe dekoracionet janë prej ari. Sa shumë lëvizje ka në linjat që formojnë bukurinë. Është e stilit barok në të gjithë elementët e saj përbërës. Ajo është prodhuar në fillim të shekullit nënëtëmbëdhjetë dhe natyrshëm që do të ndiqte modën e epokës. Duke parë pjesët prej porcealni dhe ato të arta është e vështirë të thuash se cila është më e bukur. Por patjetër, pjesa qendrore prej porcelani me glazurë blu të thellë si qielli i natës. Brenda në medalionët ovalë të kufizuara me tantella ari, ku fantazia ka krijuar motive floreale nga më harmoniket me tërësinë e vazos, janë realizuar dy piktura romantike me tema të zakonshme për shije të atëhershme. E përparmja është një skenë e realizimit të një pikture, siç ndodhte në familjet aristokrate ose të oborrit. Një madmazel, patjetër e bukur, e veshur me fustan të gjatë belngushtë e i gjerë në fund, simbas modës së kohës. Ajo qëndron pranë artistit, i cili mban tavallozin në dorën e majtë kurse në të djath-

Historia e vazos Ju e njihni Pal Mirashin atë futbollistin e paharruar të “Punës” së Tiranës, ose keni dëgjuar për të. Vazoja ruhet në familjen e tij. E ka trashëguar e shoqja Saideja, bijë nga familja Libohova, së bashku me historinë e saj aq tërheqëse të lënë në shekuj gojë më gojë. Më interesantja: kjo vazo i është dhuruar Ali Pashë Tepelenës nga Napoleon Bonaparti. Pukëvili, ambasadori i tij, e dorëzoi në saraje. Nuk e dimë se si por këtë vazo dhe disa dhurata të tjera të Napoleonit Ali Pashë Tepelena, ia dha motrë së tij Shanishasë, për të cilën kishte dobësi. Ajo ishte martuar me Sulejman bej Libohovën. Kështu këto objekte hynë në linjën e familjes Llibohova. Rrjedha e tyrë është kjo: Napoleon Bonaparti -º% Ali Pashë Tepelena -º% Shanishaja -º% Adem Beu( i biri) -º% Maliq Nail Pasha (nipi) -º% Riza Bej Libohova(stërnipi) -º% Servet bej Libohova (i biri i Rizait) -º% Enver Bej Libohova (i biri i Servetit) -º% Saide Libohova (e bija e Servetit dhe trashëgimtarja e sotme e vazos)

Hataja e bojaxhiut

tën bastonin. Në sfond është kavaleti, piktura ovale, pemët, lulet dhe pastaj nëj shtëpi me një majë të gjatë e të ngushtë si nëj shigjetë. Apo mos vallë është fjala për një çift aristokratësh në piknik që pikturonin për pasionin e tyre? Piktura tjetër është një peisazh romantik i kohës. Është e konceptuar me shije dhe e realizuar me

dashuri për natyrën. Një lumë, pemët që varen mbi të dhe përtej një kështjellë karakteristike me dy kulla të stilit gotik. Ka edhe pak impresionizëm. Harmonia e ngjyrave dhe harmonia e përgjithshme me elementët dekorativë të vazos i japin thellësi peisazhit ndërtuar me penelata impresionizmi. Duket sikur vjen nga brendësia e ndonjë skene.

Kjo hata ndodhi nja tetë vjet më parë. Po lyhej shtëpia. Vazoja qëndronte mbi një bufe si shfaqje e një kurioziteti nga më të rrallët dhe e një krenarie fisnike. Bojaxhiu, duke lëvizur nëpër shtëpi e goditi padashur vazon me kovën e gëlqeres dhe e theu. Ja pra se ç’mund të bëjë një bojaxhi! Ja pra se sa shpet mund të shkatërrohet një kujtim krenarie!

Restaurimi Në muajin shkurt të këtij viti më sollën në laborator vazon e çapërluar. E kishin futur në një thes të vjetër të lidhur në grykë me një spango. Sapo e pashë, i çova fjalë Saidesë: Zonjë, keni humbur një thesar! Në atë kohë nuk e dija historinë e vazos. E restaurova me kujdes, duke bërë më të mirën e mundshme, por jo atë që di, i kufizuar nga shtrëngesa financiare absolute e laboratorit.

PERANDORI - III

E diel, 26 Gusht 2007

Misteri/ Ku janë zhdukur objektet e tjera dhuruar Ali Pashë Tepelenës?

Dymbëdhjetë FILXHANËT me zarfa prej ari

N

dër dhuratat e Napoleon Bonapartit për Ali Pashë Tepelenën ishin dhe dymbëdhjetë zarfa prej ari në të cilët ishin futur dymbëdhjetë filxhanë kafeje me ngjyrë blu të thellë të prodhuar në atelienë e Sevrës. Në zarfa dallohej germa N. që do të thotë Napoelon, e futur në art me një dekret mbasi ai u shpall perandor. Edhe ato i solli Pukëvili. Ishin vendosur në një kuti të veshur me kadife blu, e të ndarë brenda në dymbëdhjetë folezëza. Rruga e trashëgimisë së tyre është deri diku e njëjtë me atë të të vazos. Ndryshimi është në brezin e Riza bej Libohovës. Ky kishte tre djem: Fuatin, Servetin dhe Izetin. Ai e ndau takëmin në mënyrë të barabartë midis të tre fëmijëve. Servet Bej Libohova kishte katër djem që trashëguan pjesën e tyre të zarfeve dhe filxhanëve. Saideja, e bija e Enver bej Libohovës i kujton me nostalgji. Ata ua shitën zarfat dhe filxhanët për bukën e gojës specialistëve sovjetikë që erdhën në Shqipëri mbas çlirimit. Kjo ndodhi diku nga vitet 1949-1950. Nuk dihet se çfarë u bë pjesa e Izetit. Më ndryshe ishte fati i pjesës që mori Fuat bej Libohova. Ky kishte një vajzë, Hiqmetin. Vajza e Hiqmetit i shiti apo i la peng nënës së Sabri Peqinit, edhe ky futbollist por me “Dinamon” dy zarfa me filxhanë. Në atë kohë ajo banonte në Shijak. Kurioziteti më shty të kërkoj më tepër, por deri tani me gjithë përpjekjet që kam bërë, nuk kam mundur të zbuloj më shumë. Linja e trashëgimisë së zarfeve dhe filxhanëve është kjo: Napoleon Bonaparti Î Î Ali Pashë Tepelena Î Shanishaja (motra e Ali Pashës, e martuar me Sulejman Bej Libohovën) Î Adem Beu (i biri) Î Maliq Nail Pasha (nipi) Î Riza Bej Libohova (stërnipi) Î Fuati, Serveti, Izeti (djemtë e Riza beut) Servet Bej Libohova Î Enveri, Asafi, Shefqeti, Ihsani (Janë djemtë e Servet Bej Libohovës që shitën tek specialistët sovjetikë pjesën e tyre të takëmit) Fuat Bej Libohova Î Hiqmeti (e bija) Î ...(e bija e Hiqmetit që i dha pjesën e vet të takëmit tek e ëma e Sabri Peqinit)

IV- KRITIKE

E diel, 26 Gusht 2007

“Mishellanea 2” janë poezi të botuara në vitet 1989-1995, në shumicën dërrmuese të tyre në shtypin e kohës. Është dhe s’është po ai poeti i njohur i viteve ’70-’80, ashtu

Epokat Poezia

rebel dhe i mëvetësishëm, provokues, eksperimentues, optimist, plot ngazëllime rinore. Koha ka lëvizuar. Ajo i ka sjellë në vitet ’90 një anije me emrin: Liri. Por liria s’është

veçse një premisë. Si pirat i kahershëm i detit të ideve dhe mendimit, Moikom Zeqo tashmë duket se ka qejf të sfidoj dallgët, të përballet me rreziqet e thellësive, me lartësitë dhe humbëtirat.

MISHELLANEO 2 Në vargjet e një poeti rebel JOSIF PAPAGJONI

P

oeti është një ekuinoks emo cional mes ideve dhe reali tetit, një pikë e rrezikshme prerjeje e rrethit të ëndrrës, dhe rrethit të përditshmërisë, një kafshë utopike e të ardhmes” - shprehet në parafjalën hyrëse të librit “Mishellanea 2” M. Zeqo. “Mishellanea 2” janë poezi të botuara në vitet 1989-1995, në shumicën dërrmuese të tyre në shtypin e kohës. Është dhe s’është po ai poeti i njohur i viteve ’70-’80, ashtu rebel dhe i mëvetësishëm, provokues, eksperimentues, optimist, plot ngazëllime rinore. Koha ka lëvizuar. Ajo i ka sjellë në vitet ’90 një anije me emrin: Liri. Por liria s’është veçse një premisë. Si pirat i kahershëm i detit të ideve dhe mendimit, Moikomi tashmë duket se ka qejf të sfidoj dallgët, të përballet me rreziqet e thellësive, me lartësitë dhe humbëtirat. Poezia fiton më shumë “muskul”. Diku-diku, si një oshënar e mik i vjetër i emocionit të drejtpërdrejtë, ai përmallet teksa ulet në tryezën e vjetër të ngrënies, tek ai “Dru i motshëm, nga brrylat i ngrënë/ kujtimet ndrijnë, shuhen si eklipset në Hënë” (“Tryeza e vjetër”). Është një nga poezitë ku dhimbja pikon e ku “malli e prek vdekjen e vdekja vdes”. Lëvizja e kohës ngrin… Shpesh, si eremiti në shpellën e Prespës, rreket të kuptoj misterin e vetë jetës, e shenjave të fshehta mbyllur përjetësisht në gur. Jeta dhe poezia janë një mister (“Shpella e eremitit në Prespë”). Dhe kur poezia ngrihet tutje tropeve të saj, qoftë dhe mbi një subjekt të veçantë por të rokshëm, atëbotë ngjan sikur dhimbja, dashuria dhe mendimi diku brenda teje janë strehuar duke marrë trajtën e një pikëllimi kozmik. Ja… një

Figura poetike tek vargjet eZeqos nuk sajohet. Ajo buron. Nuk lodhet,

as urdhërohet truri, sado i lodhur, që t’i shpikë e rishpikë, përkundrazi ajo buit diku thellë tij, si lëngu në

hardhinë e mes pranverës. Është rrjedhë e nëndheshme, grishje, pasion...

plak i vetmuar, të cilit i ka vdekur gruaja. Ai e mëson kalin e vet që ta shoqërojë në dhimbjen e madhe që e ka zënë duke i vënë një çibuk duhani në gojë. Dhe pinë që të dy, kal e njeri, si miq të mirë; thithin helmin e duhanit, pezmin dhe mërzinë. E çuditshme vërtet, e pakonceptueshme, por ka kaq shumë dhimbje brenda e gjitha kjo marrëzi njerëzore, o zot! (vjersha “Baladë”).

Metafora – kjo dashnore e përhershme I sëmurë pas metaforës, ajo shndërrohet sakaq e gjitha në një kostum stilistik. Në lëkurë. Në klorofilë poetike. Në formën e të menduarit dhe përfytyrimit letrar. “Metafora e mbetur papritur shtatzanë/ mbas kataklizmës më lind mua sërish” (“In memoria – ëndërrat”). Dhe përplaset shpirti kontradiktor i poetit me mjetin artistic që vet e

ka pjellë: “Marr kafenë e fundit, i tëri hamletian/ kafkën e metaforave në duar” (“Skicë muzgu”). Por prehje s’gjen. Kuptimi shtegëton më tutje, si fantazma e mbretit Hamlet. Metafora bëhet edhe më e vrazhdët. E pamëshirshme. Ajo gëlltit kuptimet e para duke rikuptimësuar të mbramet. Imazhi mitik modernizohet, si p.sh. “Një sirenë me kancer në ujrat e thellë/ ha flokët e saj të arta” (“Te kepi i Currilave”). Figura poetike tek vargjet e Zeqos nuk sajohet. Ajo buron. Nuk lodhet, as urdhërohet truri, sado i lodhur, që t’i shpikë e rishpikë, përkundrazi ajo buit diku thellë tij, si lëngu në hardhinë e mespranverës. Është rrjedhë e nëndheshme, grishje, pasion, urdhër mistik, epifani. Një shartesë e vetvetishme e rastit me të domosdoshmen, e të paqëllimtës me të qëllimtën. Vetë poe-

ti është qenia e brishtë, që vdes për zambakun, që harpën e gjakut të Prometeut ka, ku AND-ja e tij shkrihet me kozmosin, ku testamentet e historisë dhe mbijetesës kombëtare e mbarënjerëzore shndërrohen në kode estetike, në heliograma drite dhe energjie. Sepse: “Në qytetin e ëndrrave/ Bëhemi banor të përkohshëm/ Aty poeti është i përjetshëm… Në kopshtin e së Vërtetës/ Një trëndafil gjëmon, por s’mbin/ Kështu pa rrënjë është dhe poeti” (vjersha “Poeti”). Ëndrra dhe e vërteta, e përkohshmja dhe e përjetshmja – a s’janë këto vetë kolonat e poezisë, raportet e saj estetike me jetën dhe me shpirtin? Ndaj dhe marrin frymë të tilla metonimi: “Gjaku im/ i klonuar me detet/ skelete rrufesh ç‘trupa kanë patur/ O, klithëm!” (“Kjo dëborë”) Ja dhe një tjetër, edhe me e bukur, tashmë vepruese në dy kahje: “Anije është syri/ mes dallgëve/ qepalla” (“Grishje”). Por shpesh nuk është metafora zonja e rëndë e vargjeve të Moikomit. Ka dhe të tilla, ku e papritura dhe befasia çlirojnë një energji emocionale me të vërtetë të madhe: “Skulpturat/ kthyen kokat/ Kur kalove ti” (“Skulpturat kthyen kokat”). Diçka nga orali homerik, kur Helena hyri në pallatin e Priamit dhe pleqtë “ktheyn kokat” të pataksur nga bukuria e saj tronditëse. Ose: “Një pikturë të Dalisë/ e djeg/ Por ëndrrën/ s’e djeg dot”. Këtu antinomia dhe shpërndërrimi semantik i vargjeve janë sa fine, po aq tronditëse (sepse pikturat e Dalisë janë pikërisht si ëndrrat). Metonimitë dhe metaforat e panumërta në vjershërimin e Moikom Zeqos krijojnë një lloj mozaiku ngjyror, spektre ku drita “ylberizohet” si kurorat apo aureolat mbi kryet e poezive, edhe kur ato janë fare të shkurtra, disavargëshe. Vetëm një mendje poetike që lodron mes tyre, që lind mes tyre, mund të përqas cilësi apo objekte në simbioza metonimike kësilloji si: “Papagalli-ylber”. Sepse, vallë, sqepi i lakuar i papagallit a s’është trajektorja e harkut të ylberit? Kurse ngjyrat e pendëve të tij, si një brerore nga pas, a s’janë gjithpo ato ngjyra të spektrit të dritës, ai gjysëmrreth i këtij ylberi në dy skajet e horizontit? Ose, a s’është paradoksale, madje e guxim-

KRITIKE -V

E diel, 26 Gusht 2007

shme, një e tillë figurë: “Një dru gorice/ ka çelur karafila?” ( “Më kot”). Ose: “Jam kokë e prerë/ me jakë Hëne” (“Vetëm”). Kurse lëngu poetik rrjedh vetiu, pikë-pikë, nga këto vargje: “Në kishën e një portokalli të stërlashtë/ kokrrat i kam gjuhëza të arta këmbanash”. Dhe mëpastaj, përfytyrimi i tejkalon caqet, e kohës dhe të hapësirës, ndërsa poeti bëhet vetë ai rikrijimi i madh: Demiurgu estetik. Jo rrallë herë, dëshira e Zeqos për të qenë i pranishëm me metaforat e tij të shumta shndërrohet në një lëngatë, gjer në mani. Mbishtresimi i tyre bëhet një trinë burgimi për rrjedhshmërinë e mendimit. Lind hermetizmi. Paqartësia. Edhe lodhja. Në këtë rast, drita që lëshon metafora apo trope të tjera ndihmëse nis e “vet-verbohet”, “vet-shurdhohet”, humbet të papriturën, energjinë fillestare, tashmë të ndrydhur, që shkakton edhe emocionin. (Vetëm në vjershën “Ç’klithëm do të dalë”, në nëndë vargje has 6 të tilla; ose në vjershën “Ëndërrat” autori thërret në ndihmë plot 23 figura nga kultura e lashtë dhe ajo e re e njerëzimit si: Atlantida, lisat e Dodonës pirrike, kometa, Polifemi, sirenat plaka, Solomoni, shën Maria, Krishti, dhia e Gandit, Akili, Zenoni, Kostandini, Athinaja, Estramadura, Sartri, Orkidat, Osip Mandelshtajmi, Neandertali, argonaut, apokalipsi, Afërdita e Milosit etj.). Zbukurimi i tepruar e humbet qëllimin fillestar, bëhet dekor, arabeskë poetike.

Kozmosi dhe njeriu Gjithheri poeti e përfshin kozmosin si një shtjellë vegimesh dhe ndjesish, jo thjesht në sensin ontologjik por edhe në atë psikik. Sublimimi i figurës së poetit-Zot duke e bërë dhe zhbërë gjithçka me një të rënë lapsi a me disa

metafora, i ka dhënë atij funksionin e një Demiurgu rikrijues, sikundër edhe shijen për të udhëtuar nëpër gjësendet dhe dukuritë kozmike. Për këtë arsye janë edhe kaq të dendura në vargjet e Moikomit apokalipset, galaktikat, planetet e thërmuar, ankthi kozmik, horizontet dhe infinitet, atlantidat e fundosura, meteorët, të cilat mbartin jo vetëm aftësinë e dimensionimit të hapësirës dhe mendimit por edhe vetë thelbin e përjetimit poetik dhe dëshirën për t’u paraqitur, pra, si një Demiurg. Dhe kur këto amalgohen me begatinë e figurave të ardhura prej arsenalit mitik, me gjithë kalendarin e tyre të motshëm a të ri, të Lindjes a të Perëndimit, atëbotë vegimi poetik merr më shumë dritë. Të shumta janë vjershërimet kësilloji, si përshembull: “Pllajat jonike shkuma e prillit i mpiks/ Një stuhi e mplakur në morg të ajrit mbyll sytë/ Adami-muzg këlthet në ankthin kozmik/ me mollën e hënës të mbetur në fyt” (“Saga ekzistenciale”). Megjithqë ai lundron në apokalipsin kozmik, pas një kaosi gjësendesh të prishura, të zhbëra nga anarkia dhe koha, ja ku rivjen sërish njeriu: zoti, mbreti dhe kuptimi i jetës (“Ecce homo”).

Zeqo ka qenë në fillim vitet ’70 nga të paktët poetë që aplikoi poezinë moderne. U kritikua rëndë, u ndëshkua, por shpirti kërkues, paçka se u struk diku thellë tij, nuk vdiq

Poeti e ndjen veten si pllenues i kohës dhe i të ardhmes, ku paraja, kjo shaka e mallkuar e intelektit, s’mund t’i zhduk dot iluzionet e lashta (“Amësi”); kur te: Muri i Vajtimit në Jeruzalem/ fytyra ironike e Sharlotit është gdhendur (“Apeli i njeriut”), si për ta rroposur krejt besimin, kurse profecitë t’i shndërronte në blasfemi; kur sheh se si Shqipëria digjet nga “revolucionarët e palarë, frikacakët groteskë të pronës” (“Shqipëria”); nga “Ata, ata, që i denoncuan kolegët/ për çdo metafor si për një flirt imoral/ vetshpallen disedentë e papritur ndjejnë/ orgazmën…, e iluzionit fatal” (“Kronikë”). Dhe andaj poeti këlthet e mallkon që krejt bota e molepsur të zhbëhet dhe me farën e tij, si një Jehova i ri, ta ribëjë nga e para (“Te kapilarët e hollë”). Imazhi poetik bëhet sykuq, makabër, apokaliptik: “Oqeanët e sahartë kanë stërkala – kafka/ e oaze kanë mbetur si kërma pranvere/ kur në qytetin Pompe bëheshin shumë dasma/ orgazma e llavës së Vezuvit shpërthente” (Nga cikli “Ravgimet e kujtesës”). Kërkimi – kjo “sëmundje” e vjetër M. Zeqo ka qenë në fillimvitet ’70 nga të paktët poetë që aplikoi poezinë moderne. U kritikua rëndë, u ndëshkua, por shpirti kërkues, paçka se u struk diku thellë tij, nuk vdiq. Sepse natën, në heshtinë e vet, poeti studionte anatominë e brengës duke i bërë autopsi të qeshurës së fundit të botës. Sikun dër bleta gjëmton nektarin dhe polenin mbi lulet e bukura gjithfarë ngjyrash, ashtu dhe poeti flatron mbi shpirtrat njerëzorë dhe sjell larushi gjasash poetike. Dhe s’çuditemi kur dëgjojmë, sakaq, pas fluturimeve mbi oralet e dhimbjes njerëzore edhe britmën e hedonistit për ta pirë me fund

ambrosirën e jetës: “Më bëhet të iki nga eshtrat tani/ Kronosin ta shndërroj e ta quaj Bakus/ të pimë, të pimë – në djall kjo mërzi/ a s’tha dhe Katuli “ergo bibamus” (“Thirrje”). Veçse, nga ana tjetër, sa herë që revolta ia ngushton zemrën, gjithashtu pezmi, neveria, ai s’mëngon të na japë gjer në tone e përmasa mitike tablonë e ndotësisë, me demonë si mace acidi, gjarpërinj që gëlltisin eshtra kujtese, me miza kokëgorgona (“Apokalips”). Simbioza e poezisë së tij me lexues të ndryshëm mund të krijojë ritme të ndryshme perceptimi, që lëvizin nga mënyrat e kontaktit të lexuesit me të: është një valle që nis dhe s’dihet se si, se ku dhe se kur mbaron. Sepse ajo është e vetvetishme, spontane, shtegëton nëpër imazhe duke u shndërruar po vet në imazh. Liria që fryn qysh në zanafillë të vargjeve ngjan një hop si anarkia dhe kaosi i një “Big-Bangu” apokaliptik. Andaj poeti është i gjithëformshëm. Ritmik. Në turavrap. Sikur kryen një akt ekumenik për të pranëvënë vargje, stile dhe perceptime të llojllojshme, që nga ato klasiket e gjer tek ato më të fundmet, me paradokset dhe eksperimentimet edhe në anët vizive të paraqitjes. Madje-madje, ajo, poezia, bëhet e çuditshme. Poeti aplikon forma paraqitjeje gjer manieriste, ku përzihen mbetje e stilema nga proza me struktura të vargut të lirë; ku aforizmat, parabolat, retorika poetike gërshetohen me skelete fabulash, me miniatura esseistike etj. (“Vdekja e Gjergj Kastriotit”, “Poema apokaliptike”). Rindërtimet klasike të poezisë, por me një tjetër ritëm, nuk se braktisen krejt nga vëmendja e M. Zeqos. Sidoqë po ajo magje e po ai brum, mënyra e mbrujtjes ndryshon dhe prandaj ndryshon edhe trajta e poezisë. Janë disa syresh, që bëjnë objekt fëmijërinë, dashurinë, nostalgjitë nga e shkuara, prindërit, posaçërisht nënën. Jo pa shkak portreti i nënës së Moikomit është vënë në ballinën e dy përmbledhjeve të tij, “Mishellaneo 1” dhe “Mishellaneo 2”. S’është vetëm kujtesa e rënduar nga vdekja e saj, as vetëm nostalgjia apo imazhi i saj që s’shuhen: dashuria, nderimi, përhirimi e ndjenja të tjera kësilloji që një bir i blaton nënës së vet. Ka një arsye më shumë. Jo rrallë herë nëna shfaqet si një figurë poetike e drejtpërdrejtë, që rigon mall: e ëmbël, e mistershme, e butë, si hojëz drite në jetën tunnel, të cilës paqësisht ai i jep dimensionin e ëndrrave të bardha. S’gaboj nëse një poezi të shkurtër kushtuar asaj do ta citoja të plotë:

Simbioza e poezisë së tij me lexues të ndryshëm mund

të krijojë ritme të ndryshme perceptimi, që lëvizin nga mënyrat e kontaktit të lexuesit me të: është një valle që nis dhe s’dihet se si, se ku dhe se kur mbaron.

Sepse ajo është e vetvetishme, spontane

Tjegullat e shtëpisë Kush i shndërroi Në gjethe? Në telin e ylberit Kush i nderi Këmishët e mia? Deti m’i kripëzoi Ankthet Me argjend. Duar të padukshme M’i përkëdhelin Flokët. Qenke ngritur ti nënë? (“Nëna”).

VI-PIKTORI

LIBRI Arti

E diel, 26 Gusht 2007

Një botim kompleks, ku nuk bëhet fjalë për një monografi, por për një analizë sinkretike mbi paraardhjen, thyerjen e shumë rregullave të pikturës humaniste, revolucionin dhe dezyrtarizimin e asaj pikture të mbërthyer brenda kanoneve të kristianizmit, mbi tipologjinë, interpretimin dhe deviacionin mbi temat tabu të psikologjisë asketike

EL GREKO “REZERVÀT” Nga një vizitë e fshehtë në bodrumet e Bibliotekës Kombëtare te një libër që sot mund ta prekë çdo lexues dhe adhurues i artit GËZIM TAFA

D

uhet të ketë qenë viti 1974 kur rashë për herë të parë në kon takt me disa vepra të piktorit të madh El Greko. Asokohe sapo kisha nisur studimet në Liceun Artistik në Tiranë në degën e pikturës dhe një e njohura ime më ofroi të shihja në Bibliotekën Kombëtare një album të greko-spanjollit vetëm për pak orë. Për pak orë dhe në fshehtësi të plotë. Isha adoloshent dhe nuk i pëlqeja fshehtësitë, por qeshë i detyruar të mos komunikoja me askënd sepse më pritej “rrisku” për më tej. Jam befasuar e “trembur” njëkohësisht në atë dhomë misterioze të katit të parë të bibliotekës ku lejohej të hynin njerëz

të besuar, personalitete të rëndësishëm dhe artistë të njohur vetëm me autorizim nga institucione apo individë përkatës, dhe fondi i kërkuar shfletohej brenda hapësirës së kësaj salle. Më lejuan të shikoja albumin e El Grekos, botim i Hacchette, me kërkesën time. Nuk kisha shumë njohuri mbi të, por figurat e tij të stërgjatura më kishin bërë kurioz. Në Lice lëndën

e Historisë së Artit e bënim në vitin e tretë dhe mua më duheshin edhe dy vjet të tjera deri atëherë. Pra, fare rastësisht isha takuar me El Grekon e madh në rezervat, por jam tronditur në vitin e tretë në lëndën e Historisë së Artit kur folëm për këtë piktor sepse kam mbajtur vetëm tetë rreshta shënime. Ky paradoks absurd vazhdonte edhe në Istitutin Lartë e

PIKTORI -VII

E diel, 26 Gusht 2007

serioze në gjuhën shqipe. Ky është një rast ku duhet besuar se sa të vonuar jemi në informacion, se sa kemi gabuar në gjykimin duke u nisur vetëm nga perceptime sipërfaqësore mbi veprën e këtij fenomeni. Kjo vepër mund të lexohet edhe si enciklopedi e jetës së El Grekos. Ajo mbart peshën e rëndë të mendimit të studiuesve dhe historiografëve të tij, mbart thellësinë e interpretimit dhe analizën piktorike, mbart botëkuptimin kompleks mbi të cilin El Grekoja lindi dhe u formua si piktor.

Arteve. Edhe aty për të nuk flitej më shumë. Më ka shoqëruar deri vonë gjykimi i cekët mbi analizën e veprës dhe informacionin e gabuar mbi Grekon, anashkalimi doktrinar që i bëhej epokës dhe veprës së tij deri në cilësimin si e dëmshme... E vërteta është se thuhej se ishte piktor manierist, e kjo konsiderohej si izmë... *** Por para pak ditësh arkitekti i talentuar e përkthyesi shijehollë Gjergji Ruci dorëzoi për botim një përmbledhje sintezë mbi fenomenin El Greko. E them fenomen sepse është një botim kompleks, ku nuk bëhet fjalë për një monografi, por për një analizë sinkretike mbi paraardhjen, thyerjen e shumë rregullave të pikturës humaniste, revolucionin dhe dezyrtarizimin e asaj pikture të mbërthyer brenda kanoneve të kristianizmit, mbi tipologjinë, interpretimin dhe deviacionin mbi temat tabu të psikologjisë asketike. Tiparet jo natyrale, që ndeshen në personazhet e subjekteve të tij kompozicionale, ishin materializimi i asaj filozofie për të cilin vetë ai ishte shprehur se “ishte i kufizuar ngaqë nuk arrinte të prekte atë që ishte qiellore, frymën, e kjo e pengonte që piktura e tij të ishte sa më afër vetë kuptimit të demiurgut”. Interpretimi nëpërmjet trajtave alegorike të personazheve konkrete historikë të epokës, deformimi i tipareve antropofizike dhe ngarkesat emocionale koloristike i subjekteve të trajtuara prej tij, figurativitieti dhe dramaciteti filozofik, skemat jo zyrtare të kompozimeve, raportet e ndryshme me bashkëkohësit e tjerë, trajtohen me elegancë dhe finesë në këtë vepër të përkthyer nga arkitekti Ruci. Përgatitja e këtij botimi është konceptuar mbi linja interesante strukturore e mbi intensitetet psiko-estetike të zhvillimit artistik. Kjo vepër jo vetëm informon, por edhe interpreton mbi magjinë me të cilën është mbështjellë ky piktor i madh. Kjo përmbledhje mbi El Grekon mbart tiparet e një botimi bash-

këkohor. Qëndrimet kritike apo studimet e kryera për të nuk e kanë ezauruar plotësisht përmasën e vërtetë të këtij fenomeni enigmash. As kjo përmbledhje nuk e luan rolin e përmasës përmbyllëse mbi piktorin. Por përgatitja e këtij botimi në shqip nga Gj. Ruci, që e ndjen pikturën po aq sa edhe arkitekturën, sjell një konceptim strukturor interesant, njëkohësisht frymëmarrje edhe dinamizëm të papriturash. Ky botim e hedh vështrimin përtej një libri monografik. Nuk është e tepërt të thuhet se El Grekoja cilësohet revolucionar. Nuk është e turpshme apo mohim vlerash kur thuhet se El Grekoja ishte manierist. Ky konstatim është i dukshëm dhe i lexueshëm në çdo faqe të këtij libri... por nuk ka pse të mos themi se nëpërmjet përkthimit, përgatitjes dhe kurimit me kujdes të pikturave të zgjedhura në këtë libër, vjen një retroekspozitë

Fare rastësisht isha takuar me El Grekon e madh në rezervat, por jam tronditur në vitin e tretë në lëndën e Historisë së Artit kur folëm për këtë piktor sepse kam mbajtur vetëm tetë rreshta shënime. Më ka shoqëruar deri vonë gjykimi i cekët mbi analizën e veprës dhe informacionin e gabuar mbi Grekon, anashkalimi doktrinar që i bëhej epokës dhe veprës së tij

*** Ka një liman nga ku të pëlqen me u nis ngaherë për të grishur apo shijuar të bukurën. Po nga ky liman mëson se përmasa e saktë e vetë së bukurës nuk ekziston. Mëson se mes morisë së gjigandëve të pikturës, që nga shenjat apo gjurmët e para të lindjes së saj deri më sot, çuditërisht lakohet edhe emri i El Grekos. Në limanin e artit përmasa e veprës së tij është sugjestionuese, është befasuese. Gjuha shprehëse e kësaj vepre është e tjerrur me kujdes, është tronditëse. Po aq tronditës është edhe dimensioni ekspresivo-koloristik. E nëse mundohesh të kufizosh strukturën përmbajtësore të opusit të El Grekos ke ndryshuar destinacionin universal të vetë pikturës së tij. Ai nuk është akademik. Është pikë orientimi. Tek piktura e tij kanë trokitur herë pas herë në kohë të ndryshme piktorë të drejtimeve të rëndësishme të pikturës moderne. Janë referuar jo vetëm bashkëkohës të tij, por edhe shumë ndjekës të mëvonshëm kanë marrë tipologjinë kromatike dhe elementë stilistikorë të shprehjes. Kanë marrë shumë nga shpirti vullkanik i tij, të cilin Gj Ruci eksploron me seriozitet në një botim me vlerë. Është i vlefshëm ky libër sepse bibliotekës shqipe i mungon kjo seri botimesh. Njëkohësisht është fat që sipari i kolanës së piktorëve botuar nga Ombra GVG çelet me El Grekon. Është i vlefshëm ky libër sepse artistët e ardhshëm do jenë me formim të cunguar pa e njohur këtë mag të pikturës botërore, konstelacioni piktorik i të cilit, ndihmon në kuptimin më mirë të zhvillimeve historisë së pikturës, arkitekturës dhe arteve të tjera. Është i vlefshëm libri i përgatitur nga Ruci, jo vetëm për të shuar kureshtjen e lexuesit por edhe për të patur një material ndihmës për të gjithë ata që kanë vendosur të bëhen piktorë, sepse konstelacioni piktorik i El Grekos, ndihmon në kuptimin më të mirë të zhvillimeve të historisë së pikturës, arkitekturës dhe arteve të tjera dhe se ka monumente piktorike të cilave koha vetëm ua rrit shkëlqimin. Kam besuar deri sa u formova si piktor se paradoksit të El Grekos “rezervat” do t’i skadonte një ditë afati. Por nuk kam besuar se studentët e Liceut Artistik dhe Akademisë së Arteve të Bukura ende vazhdojnë të mbajnë shënime me laps për gjenitë e artit, sepse... mungojnë librat në gjuhën shqipe. E pra ky është rasti i bukur që vjen një libër i tillë. Me vlerë. Për këtë jam i bindur. *) Piktor, botues i Shtëpisë Librit OMBRA GVG

VIII- LETËRSI SHQIPE

Veprat Diktatura

E diel, 26 Gusht 2007

Dashuria është trualli i vetëm i Demir Gjergjit, ku përputhet sinqeriteti i tij poetik me atë njerëzor. Dhe ky sinqeritet përputhet, gjithashtu me kohën që jetojmë dhe që e zmbraps vazhdimisht artikulimin e përgjithshëm të mirëbërësisë, humanizmit, organizimit, filantropisë e të tjera e të tjera gjasa që bota ka prodhuar deri sot.

Por poeti nuk ka nevojë të gjendet krahas artikulimeve të tjera. Poezia mbetet vetëm me veten, në një botë që nuk mund ta shohësh dhe nuk mund ta vësh re, po të mos çelësh dritën poetike. Kjo është vetmia e tij sublime, që nuk përmban brenda as artikulimin e drejtësisë, as artikulimin e mashtrimit, as artikulimin e të tjerëve. Ai kthe-

het në një qenie më vete, në qenie poetike. Mbetemi kështu brenda një universi, ku poeti endet pothuaj i pastrehë nga gjithçka dhe nga e gjithë çatia njerëzore, si shprehje e plotë e njeriut të vetmuar. NATASHA LAKO

P

oezia e Demir Gjergjit u shfaq së pari brenda mitit letrar, të krijuar nga një poezi e madhe sh qipe, duke shpallur besnikërisht prejardhjen e vet. Me Demir Gjergjin jemi dhe nuk jemi brenda poezisë klasike, të organizuar, të matur dhe të rregullt. Kështu Demir Gjergji fillon ta përkthejë dhe ta transmetojë veten e tij së brendshmi, derisa gjendet në një botë pa masë dhe pa kufij, ku rrethanat personale bëhen gjithnjë e më dramatike, mes pohimit dhe mohimit. Demir Gjergji është një poet që flet gjithnjë për veten. Poezia e tij kthehet dalëngadalë dhe qetësisht në një poezi të lojës dhe dramacitetit mes vuajtjes dhe fajit, ku nuk dihet se kush është pohimi dhe kush është mohimi. Njeriu kështu është gati të humbasë dhe të alienohet, po të mos gjejë shpëtimin. Dhe shpëtimi është dashuria, me të gjithë variacionet e veta. Që të hysh dhe të penetrosh thellë në botën njerëzore, është e nevojshme të vësh maskat. Në të kundërt, në përpjekjen e njeriut për të gjetur dashuri, të gjithë maskat bien. Ja pse i duhet poetit dashuria, për të pohuar deri në fund sinqeritetin e tij mashkullor. Dashuria është trualli i vetëm i Demir Gjergjit, ku përputhet sinqeriteti i tij poetik me atë njerëzor. Dhe ky sinqeritet përputhet, gjithashtu me kohën që jetojmë dhe që e zmbraps vazhdimisht artikulimin e përgjithshëm të mirëbërësisë, humanizmit, organizimit, filantropisë e të tjera e të tjera gjasa që bota ka prodhuar deri sot. Por poeti nuk ka nevojë të gjendet krahas artikulimeve të tjera. Poezia mbetet vetëm me veten, në një botë që nuk mund ta shohësh dhe nuk mund ta vësh re, po të mos çelësh dritën poetike. Kjo është vetmia e tij sublime, që nuk përmban brenda as artikulimin e drejtësisë, as artikulimin e mashtrimit, as artikulimin e të tjerëve. Ai kthehet në një qenie më vete, në qenie poetike. Mbetemi kështu brenda një universi, ku poeti endet pothuaj i pastrehë nga gjithçka dhe nga e gjithë çatia njerëzore, si shprehje e plotë e njeriut të vetmuar. Kthehemi kështu në një botë pothuajse natyrale, ku fjala shërben si një armë për t’u mbrojtur me një mekanizëm, që bëhet gjithnjë e më i sofistikuar. Demir Gjergji i kthehet dhe i

POEZIA

e një njeriu TE VETEM rikthehet të vetmit fabrikim njerëzor, atij të fjalës, sa duke e respektuar, sa duke e pasuruar rregullin e gjallë metrik, që poezia shqipe vazhdon ta trashëgojë gati si një rikthim të vazhdueshëm. Në poezitë e shumta metrike dhe muzikore të vëllimit, përtërihet sa mjeshtëria e Demir Gjergjit, aq edhe mjeshtëria e poezisë popullore që e ka mëkuar. Disa prej tyre janë poezitë më të ngrohta të të gjithë vëllimit, pasi i vënë fjalët shumë pranë, gati të puqura me njëratjetrën. Jemi në vitet 2000, të një mijëvjeçari. Gjithsesi njeriu poet dhe poeti njeri, janë takuar me njëri-tjetrin, në periudhën e Fast Food-it. Kanë rrjedhur shumë ngjarje dhe peripeci. Por edhe poeti njeri dhe njeriu poet ka përpara pjatën e tij të fundme, i zhveshur nga mistifikimi dhe çmistifikimi. Tashmë brenda një jete urbane, pothuajse tërësisht të zhveshur, si për të theksuar vetminë e tij të plotë, një herë në një skaj dhe një herë në skajin tjetër të botës, gjithnjë në kërkim, shfaqet shenja e fundme e trinitetit poetik të Demir Gjergjit, që është trupi i gruas, në një marrëdhënie dhe në një gjuhë të pafundme. Në kohët moderne, ky trup nuk gjendet përballë. Ai është shenjë e një qytetërimi të ri, një Fast Food gati i shenjtëruar, një ikonë e përjetshëm dhe kalimtare, i ngjashëm me ushqimin e tij të përditshëm. Është shenja e një humanizimi dhe e një besi-

mi tjetër. Demir Gjergji na fton me poezinë e tij ta braktisim për një çast qarkullimin e përshpejtuar të vlerës kalimtare dhe të përpiqemi të kuptojmë moshën e lojës së vuajtjes me fajin. Zakonisht poezia e një poeti vjen të nderet mbi jetën e lexuesit, i ngjashëm me retë qiellore. Ti vazhdon rrugën dhe, mbase nuk e ngre kokën që të shohësh. Ndoshta do të bjerë shi, ndoshta nuk do të bjerë. Kjo nuk varet nga ty, por nga qarkullimi i ujit në tokë. Dhe ti nuk je i ndërgjegjshëm, madje se çfarë përqindje uji ka edhe trupi i njeriut. Kështu ndodh edhe me poezinë. Ajo është brenda çdo njeriu. Me këtë botë poetike njeriu fillon të ndeshet nga jashtë dhe në mënyrë të vazhdueshme. Kështu fillon në botë edhe qarkullimi i poezisë. Në ciklin e pafund të furtunave dhe qetësive të poezisë së sotme shqipe, poezia e Demir Gjergjit shfaqet si shenjë e këtij qarkullimi të vazhdueshëm kozmik dhe universal, por njëkohësisht dhe shumë të thjeshtë e njerëzor. Ndoshta edhe poezia e Demir Gjergjit ka ardhur të na kujtojë një rrugëtim të lashtë, që vijëzohen që nga koha e Platonit, kur poezia fitoi një sqimë të re, atë të vargut të rregullt dhe të kontrolluar, të cilën e ruajti e mbrojti dhe e konservoi edhe poezia shqipe nëpër shekuj, veçanërisht poezia popullore, si shenjë të dikurshme

të avancimit dhe të përpunimit metrik dhe muzikor. Po, pra, kjo është një mjeshtëri. Është një lloj virtuoziteti. I përgjigjet një periudhe të gjatë inkadeshente dhe pjekurie. Demir Gjergji arrin në një periudhë të tillë sprovash besnike, si një zë i një njeriu të vetëm, që do të këndojë dhe njëkohësisht të qajë, duke dhënë vazhdimisht tablonë e qenies së tij të mirëfilltë dhe të vetmuar. Të hyjë kështu në poezinë shqipe nuk ishte e lehtë në fund të viteve ‘70, apo në fillim të viteve ’80 të shekullit të tronditjeve më të mëdha të njerëzimit. Shqiptarët kishin hyrë në kohën e mikroindustrializimit të tyre të mbyllur, nën një depresion që nuk e tejkalonte dot lavdinë e dikurshme të gamileve, që, për shkak të aftësisë për të duruar etjen e ujit të shkretëtirës, do të sillnin në botë zhvillimin e madh të tregtisë Lindje-Perëndim, nën një depresion që nuk e tejkalonte dot as lavdinë e parë të periudhës viktoriane, kur u shpik makina e parë me avull. Poezia shqipe kishte marrë rrugën e vet, në një rrugë tjetër, atë të kërkimit të distancave të tjera, ku ajo iu bashkëngjitet ligjeve të universit, në të cilin njeriu është dorëzanësi mes vetes dhe natyrës. Poezia e Demir Gjergjit ndjek rrugën e një shtegtari të vetmuar, që kërkon të takohet me fjordet që zbrazen, algat që zbardhen, drurët që zbathen dhe ishujt që mbeten si kafka të hedhura kuturu. Kjo hapësirë kaq e pafundme,

ku dhe sendet marrin përmasa të pamasa, fillon të zgjerohet gjithnjë e më tepër, gati në një lojë njerëzore që xhonglon me fjalën si me veten, dhe përplaset vazhdimisht diku, ndoshta te njeriu tjetër, ndoshta në një shpirt të ri. Kështu fitohet një ritëm i vazhdueshëm, i njeriut poet, që vazhdon të ngjitet në majat e veta. Ne nuk jemi mësuar të flasim për këtë njeri-poet të vetmuar, që herë pas here, vazhdon të ecë pa u vënë re, derisa një ditë prej ditësh, na del përpara për të na prerë rrugën. Po Demir Gjergji, ka dalë me ritmin dhe frymëmarrjen e tij përpara poezisë shqipe. Ai, si të thuash, del nga koralja e madhe njerëzore dhe gati natyrale e këngës, pra ka vetinë e madhe ta dojë shumë atë, pasi poezia, si nuk duam ta kuptojmë shpesh, është vetë jeta, gjithnjë e hapur, në një metabolizëm të pafund me gjithçka rreth e rrotull. Më kujtohet padashur Roland Barthes, që pothuaj në të njëjtën periudhë me hyrjen e Demir Gjergjit në poezinë shqipe, ka folur për mitin, për matematikën dhe poezinë, duke i vënë ballë përballë njëra-tjetrës. Poezia e Demir Gjergjit, që paraqitet në këtë vëllim të përzgjedhur, si gjithë poezia e vërtetë, krijon strukturën e saj të hapur të veçantë që eksplodon maksimalisht dhe këtë ne e kuptojmë pothuaj pa e kuptuar. Duke ardhur në mijëvjeçarin e ri nga një shoqëri, që, mbi të gjitha, i vinte rëndësi idesë dhe mendimit të përcaktuar, ne do ta kishim vështirë të zbulonim drejtpërdrejt domethënien e sendeve, pa ndihmën e poezisë. Poeti është ai që e mbush gjuhën me re të shumta, arrin përtej abstragimit të konceptit me një arbitraritet shenjash përtej limiteve. Çdo gjuhë e një poeti të veçantë është gjithashtu një antigjuhë. Këtë e arrin edhe poezia e Demir Gjergjit. Do të mjaftonte një poezi e vetme e Demir Gjergjit, për të shpalosur të gjithë lëndën e tij të nderur poetike. Dashuri e thellë, që s’di të thuhet dot, krahu ballkanik, myshku i zhgënjimit, ku myken apostujt, shpirti i shkrehur në vaj, ku do të dijë zemra ta shpërthejë gjithmonë dhe, më në fund, në një skaj krahët si shandanë, ku gajaset një trëndafil i bardhë, që gjithsesi, është trëndafil i tjetërkujt (Dhuratë e kthyer). Po! Në poezinë shqipe, ka ardhur edhe ky njeri.

LETËRSI SHQIPE -IX

E diel, 26 Gusht 2007

DEBORA NE DEVOLL Si hymë kështu në këtë lojë?!

Dëbora në Devoll S’mund të thuash se po bie që nga retë kjo dëborë. Të bardhën e zemrës devollinjtë kanë zbrazur përmbi tokë, Vështrimit tënd të habitur ia kanë bërë shtrojë. Ç’bardhësi! Ç’bardhësi! Ç’bardhësi! Fytyra e tokës, e gjelbra e gjethes dhe syri i lules Vallë ku vanë? (Kanë mbetur te shpatet matanë Veç petale zambakësh të bardhë). Shihi drurët! Si duken drurët!Vizatime me plumb, hedhur nga doçka fëmijësh në kartë... Anash teje, poshtë e lart: e bardhë, çdo gjë e bardhë! E kupton se unë e ti te këta njerëz kemi hyrë në strehën e zemrës, të zemrës që ngrohet me prushin e ndjenjës dhe kjo dëborë; ca sot e ca nesër, nis e bëhet prapë fytyra e tokës, syri i lules, e gjelbra e gjethes? 1978

Moshatar

2003

Vonë

I pashë a më panë më parë I piva a më pinë një stinë I vrava a më vranë dhe vanë I humba a më humbën në xhungël?!

Andej larg po shtron dëborë, Këtu heshtja ngrin tani. Mbi borë dridhet zog i gjorë Atje ku je ti. Vetëm plaket dhe kjo ditë. Qan te shkallët krizantema. Ti ngre perden dhe saksitë I fton me sy brenda.

...Tani i kërkoj si plagë Nëpër shpirt Dy ishuj-idhuj...

Yjet po pikojnë nga streha... Ti del jashtë, me dorë i kap. Portën ku troket mështekna Del e hap me vrap.

1992

Varri im

Nën dhè merr frymë terri Dhe misteri i mosqenies.

1983

Lojë P. Si hymë kështu në këtë lojë, Pa qenë fëmijë, pa u njohur mirë, Pa e bërë me fjalë, ndër sy pa dalë?... Si hymë kështu në këtë lojë?!

Statujë e pritjes, dita M’u thërrmua ndër gishta

… Zemra jote, gotë ftohë, Copë-copë kris në heshtje, Qelqet mua po më shpojnë, Tjetri verën pi me etje. 2007

Atje larg po shtron dëborë... Ngrohtë kam, ku jam tani. Me sa duket, zog i gjorë Gjeti strehë te ti.

Kurmi im, gjysmëfshehur nëpër dhè.

Binte dritë e ditës, Ti hyje në të,

Aty prilli flokët kreh.

Befas unë të dal në natë!… Ankthi të mban gjatë në prag: Të qëndrosh me mua jashtë, A ta gdhijmë në shtrat!?

Herë-herë më le shpirti. Bëhet pjalm në putërz blete E shkon përtej, Tek mbin një tufë vjollcash Me aromën që dënes në erë.

Në bujtinë të netëve Ndizeshim si yje, Fshehur prej të tjerëve, Në një mijë kyçe.

...Të tjerë nxënës para meje Me zë të hollë vjersha thonë. Po me këta, - mendoj me vete, A do më ngjajë se kam një moshë?...

Më mirë me ankthin e ardhjes të pres, Se në muzgun e ndarjes të vdes.

Dy ishuj-idhuj... Dhe unë, Robinson atje.

Fshehur...

Më flisni me një tjetër zë Dhe kokën ulni si me turp... Ndërkohë... Ç’po ndodh me mua, ë? Vërtet po skuqem para jush?!

Mjafton t’ia mbajmë një të fshehtë Gjithkujt përreth. Dhe dritës vetë... Pastaj kush mund të na ndalojë?

Me sens lazgushian

Poeti! F. Rr. 2005

Zemra… Zemra jote, gotë e ftohtë. 2000 Zbrazet, mbushet pa u ndier Herë me raki të fortë, Herë me xhin ose me verë.

Në sabah ma ktheje ndryshe Folklor

...Po si kështu? Me ju ç’po ngjet? (Apo me mua kjo po ndodh?!) S’u mbushën plot as katër vjet Dhe ndiej të jemi në një moshë!

Midis pohimit, kundërshtimit: Një fjalë e kotë, prani e ngrohtë, Ca pika lot, pastaj një botë. Si hymë kështu në këtë lojë?!

SytëSytë

Rënkon toka poshtë vjollcës, Në atë natë sa trupi im...

Ju thoshit vjersha para meje, Të druajtur e me zë të hollë E dorën unë me përkëdhelje Jua shkoja prindërisht mbi flokë.

Ti erën ngre nga s’di se ku, Unë retë i shtyj kuturu... Dhe shi, ylbere, e vesë, e borë. Si hymë kështu në këtë lojë?!

Po të kishe ardhur, 1989 Tani do të më lije Si dru të ngulur në hijen e vet.

Zemra jote mbrëmë për mua,Ishte shtresë dhe mbulesë, Sot ti hasmit tim i thua: “Për ty rroj e për ty vdes!” Zemra jote, - sheshbetejë, Vend i fshehtë për dyluftim. Herë mbret aty jam vetë, Herë është armiku im. Zemra jote, - katër stinë, Heshta hedh e harkun fsheh… Aty dimri qan rininë,

Ç’është kjo dremitje dritëhijesh? Kjo britmë bardhezi! Nga buron kjo bukuri, Shfaqur me shëmti?! Në një strofë e bardhë, Brinjët rrinë në radhë, …Një varg me retiçenca… Apo janë vertebra?! Titulli dhe finalja, Kafka! Ç’është ky djallnjeri!? Ç’të jetë Ky shenjtpoet!? Që vdiq kur u ngjall, Që lindi kur ndërroi jetë?! 2007

X - BIBLIOTEKE

E diel, 26 Gusht 2007

BNjë grua në pasqyrë “Fletorja e ndaluar” është shkruar, në Ilati, në një kohë e cila nuk ishte aspak në favor të zhvillimit të ngjarjeve apo edhe vetë protagonistes.

BIBLIOTEKE

Tashmë, në Shqipëri, i përkthyer gjysmë shekulli më pas, libri gjen një atmosferë të ngjashme

NGA ARTA MARKU

N

jë ditar duket sikur është mënyra më e mirë për të njohur veten, një lloj pas qyre ku rrëfyesi vetëpasqyrohet dhe ka mundësinë të vetëkundrohet në distancë, dhe sidomos e vetmja mundësi tërësisht e sinqertë rrëfimi, i vetmi vend ku njeriu nuk ka frikë të zbulojë të vërtetën lakuriqe, pasi koncepti “të tjerët” në këtë rast nuk ekziston. Dhe prandaj Valeria Cossati zgjedh të shkruajë një ditar, një ditar, të fshehtë madje ku asnjëherë askush nuk mund të lexojë asgjë… Mandej, jo rastësisht në faqen e fundit, protagonistja e librit “fletorja e ndaluar” përshkruan pikërisht djegien e ditarit që e ka shkruar me shumë dashuri e përkushtim, për muaj të tërë, duke regjistruar çdo çast të jetës së saj, duke u rrekur të analizojë, të interpretojë, të kuptojë, veten dhe rrethanat që e kanë formuar atë… “Fletorja e ndaluar” (1952), e Alba de Cespedes, është një roman i ndërtuar në formën e një ditari, ku përshkruhet dinamika e një familjeje të vogël borgjeze të Romës së mesit të shekullit të shkuar. Protagonistja, Valeria Cossati, dyzetvjeçare, grua dhe nënë e dy fëmijëve, është, si pazakonshmërisht për kohën, e punësuar. Dhe ky është një detaj kyç, një bosht që mban në këmbë rrëfimin dhe domethënien e tij. Pikërisht për këtë element, protagonistja, e nxitur kryekreje nga rrethanat dhe më pas nga vokacioni i saj, e sheh veten duke ndërtuar një jetë krejt ndryshe nga shoqet, duke pranuar koncepte krejt të pazakonshme për mjedisin të cilit i përkiste e prej nga i cili rreket të dalë ca nga ca. Rrëfimi në formën e një ditari, fillon me një akt të vogël normathyes: Valeria blen mëngjesin e një të diele të bukur një fletore të cilën i duhet menjëherë t’a fshehë. Fillimisht pasi, sipas ligjeve të kohës, cigareshitësi nuk mund të shesë tjetër artikull të dielën, veç cigareve. Por, edhe më pas, gjatë gjithë kohës që ai ditar shkruhet, fletorja përfaqëson diçka të ndaluar të cilën posedeueses i duhet gjithnjë të fshehë nga sytë e të tjerëve. Ndërsa shkruesja e ditarit ndjen nevojën për t’u shprehur, për të komunikuar njëfarësoj edhe pse thjesht me unin tjetër të saj, bëhet gjithnjë e më shumë e domosdoshme fshehja e ditarit. Familjarët nuk do ta kuptojnë dhe nuk do ta

“Fletorja e ndaluar” (1952), e Alba de Cespedes, është një roman i ndërtuar në formën e një ditari, ku përshkruhet dinamika e një familjeje të vogël borgjeze të Romës së mesit të shekullit të shkuar. Protagonistja, Valeria Cossati, dyzetvjeçare, grua dhe nënë e dy fëmijëve, është, si pazakonshmërisht për kohën, e punësuar. Dhe ky është një detaj kyç, një bosht që mban në këmbë rrëfimin dhe domethënien e tij

miratojnë. E megjithatë, të shkruarit do të shërbejë për shfryrë ndjenjat e saj, për të lehtësuar vetminë e saj, për të qartësuar motivet më të thella të shqetësimit të saj duke bërë edhe një analizë kritike. Vetëm faqeve të ditarit, teksa kthen kryet pas Valeria vë re se nuk ka pasur në mjedisin familjar një rol autonom, por ndihmës, të nënshtruar ndaj nevojave të burrit dhe fëmijëve; as edhe i shoqi nuk e thërret me emrin e saj, por thjeshtësisht me “nofkën” mami. Puna që bën në zyrë për të cilën ndjehet krenare shihet, nga të shtëpisë, vetëm në pikëpamjen utilitare. Jo rastësisht në këtë dimension përtej-familiar, ku komptetencat e saj njihen, Valeria do t’ja dalë të zhvillojë një dialog gjithnjë e më të thellë dhe domethënës me një burrë që nuk është i shoqi, po drejtori i zyrës së saj. Por sërish një problem: është fakti së ata të dy, nuk i lidh ndjenja dashurore e mirëfilltë por ndjesitë e pakënaqësisë ndaj jetëve vetjake. Ndryshe e thënë, nëpërmjet kësaj lidhjeje, Valeria kërkon të largohet nga një dimension familjar mbytës, ndërsa të shkruarit e praktikuar në mënyrë të fshehtë do t’i jepër një tjetër formë vetëndërgjegjësimi. Si rezultat, përpjekja e protagonistes për t’u çliruar nga vetja, do të përfundojnë në një faliment dhe ditarin do ta djegë si pasojë e këtij falimentimi. Qe fillimi i gjysmës së parë të shekullit XX.... E ndërsa koha në të cilin libri “Fletorja e ndaluar” është shkruar, në Ilati, nuk ka qenë aspak në favor të zhvillimit të ngjarjeve apo protagonistes, në Shqipëri, i përkthyer gjysmë shekulli më pas, libri gjen një atmosferë të ngjashme. E kjo nënkupton një vlerë sulplementare, pikërisht për aktualitetin: në vendin e Valeria Cosatit, italianes së viteve ’50 të shekullit të kaluar, qëndrojnë ekzaktësisht gratë shqiptare. Fëmijët kanë jetët e tyre, sekretet e tyre të vogla, secili ka një sirtar të mbyllur me çelës ku vë letrat dhe ditarët, ndërsa gratë kanë një sirtar të përbashkët me burrat, një sirtar ku vënë paratë, dokumentet, faturat, gjëra të shtëpisë… Ashtu si protagonista e “Fletores së ndaluar, ka të ngjarë që shumë prej lexueseve tashmë shqiptare të këtij libri të sapo përkthyer në shqip, të ndjehen krenare për punën që bëjnë, t’ja njohin vetes vullnetin aftësitë... por jo burrat dhe fëmijët e tyre. Për këto por edhe shumëçka tjetër, De Cespedes, e në veçanti “Fletorja e ndaluar ”, ja vlen të merret në konsideratë...

E diel, 26 Gusht 2007

ALBA DE CESPEDES Fletorja e ndaluar (fragment) -PËRKTHEU ARTA MARKU-

5 maj

D

ua të them të vërtetën, të rrëfej se, që nga çasti i parë kur Guidoja më kërkoi të shkonim në Venezia, una isha e vendosur ta pranoja. Nuk e kam pasur kurrë çiltërsinë ta them hapur, as edhe në këtë ditar. Pasiqë, përndryshe, duhet të pranoj se mundimi i bërë për të harruar veten gjatë njëzet vjetëve, ka qenë i kotë. Ja kam dalë që nga momenti në të cilin, fshehur nën pallto, kam sjellë në shtëpi këtë fletore të zeze dhe me shkëlqim si një shushunjë. Gjithçka filloi që atëherë; në fund të fundit edhe zhvillimi i raporteve të mia me Guidon ka filluar ditën kur unë vura re se mund t’i fshihja diçka burrit tim, sadoqë thjesht një fletore. Doja të isha vetëm për të shkruar; dhe kush do që të mbyllet në vetminë e tij, në familje sjell gjithnjë me vete embrionin e mëkatit. Në të vërtetë përmes këtyre faqeve gjithçka duket ndryshe: edhe ndjenja që provoj për Guidon. Fajsoj paratë e tij për dobësitë që unë nuk arrij t’i mposht apo t’i pranoj. Dua t’i mbush mendjen vetes se vetëm një forcë e jashtme më shtyn të tradhëtoj detyrat e mia, nuk guxoj të rrëfej se e dua. Besoj se ndjenja më e fortë brenda meje është hilacakëria. Jam e vendosur të nisem me Guidon. Por pastaj kur të kthehem, nuk do ta shoh më. Nuk mund të çoj një jetë dredhish, gënjeshtrash. Ai do ta kuptojë, do të më ndihmojë të gjej një punë tjetër; në shtëpi askush nuk do të më bëjë vërejtje nëse pagesa do të jetë më e mirë. Por tani dua të nisem. Tashmë i kam shkruar teze Matildës: sapo të marr përgjigjen e saj do ti hip trenit, menjëherë, të njëjtën ditë. Në Verona do të blej një fustan të ri. Nuk ka mundësi që gjithçka të ketë marrë fund, në moshën time: ditët janë të qeta, netët e vetmuara. Deri pak kohë më parë, Rikardoja donte të shtrihesha në shtrat, në krah të tij, për ta vënë në gjumë; unë i përkëdhelja flokët, fytyrën; i kishte faqet të ashpra dhe ende thoshte: “dua të martohem me mamin”. Tani shtëpia është e shkretë, e heshtur, dëg-

johet vetëm përplasja e derës së jashtme pas Mikelit që del, pas fëmijëve që dalin. Ndoshta kanë shërbyer këto tre ditë që Mikeli ka kaluar në shtëpi për të qartësuar pasiguritë e mia të fundit. Nuk kishte paqe por mërzi përreth. Ai lexonte gazetën, blen disa këto kohët e fundit, dhe duket në ankth për të gjetur lajme që bëjnë fjalë për luftën. I tregon me kënaqësi, pothuaj sikur thotë që producentët kanë të drejtë që nuk duan të punojnë. Sot fliste me Rikardon dhe i thoshte: “Shpresoj që brezi yt të jetë më me fat. Sa më përket mua, çdo herë që kam qenë në pikën për të arritur diçka që ma donte zemra, shikoja të shembej gjithçka për shkak të një lufte të re”. Unë e shikoja për të kuptuar nëse ishte me të vërtetë i bindur për atë që thoshte, dhe shpresoja që po. Kujtoja diskutimet që kisha dëgjuar të bënte im atë rreth karrierës së tij, ose atë që ime më thotë gjithnjë për Bertolotin dhe pyesja veten nëse është fat që çdo brez të ketë luftën e vet të cilës ti vërë fajin për humbjet vetjake. Vija re që jeta e Mikelit, tashmë do të vijojë monotone si jeta e babait tim i cili e kalon gjithë ditën në kolltuk, duke pritur; dhe më kaploi një padurim i madh. Mbërrita në zyrë më shpejt se të shtunat e tjera, Guidoja nuk ishte. Erdhi gjysmë ore me vonesë kur tashmë po trembesha se nuk do të vinte. Vija përqark me një ankth të pafajshëm: ai kërkoi ndjesë tha se kishte pasur një ditë të vështirë, në shtëpi dhe unë nuk e pyeta përse. “Oh Valeria duhet të nisemi”, thoshte sikur të kishte nevojë të thithte ajër të pastër. Hymë më dhomën e tij, u ulëm njëri ballë tjetrit, në skrivani, si gjithnjë. Unë përsërita: “Po duhet të nisemi. Mund ta lemë Romën pas dhjetë ditësh, pres një letër nga tezja ime”. Ndjehesha më në fund e çliruar nga pasiguria në të cilën kaq gjatë kisha debatuar me veten; do të kisha dashur të nisesha menjëherë, të shkoja drejt e nga zyra në stacion, që kurajoja të mos më mungonte. Ju rrëfeva Guidos dhe ai shtoi: “Oh sikur të mundeshim. Unë do të doja të mos kthehesha më, kurrë më, në atë shtëpi”. Dukej sikur donte të nisej për t’i shpëtuar diçkaje që e bën të

Fajsoj paratë e tij për dobësitë që unë nuk arrij t’i mposht apo t’i pranoj. Dua t’i mbush

mendjen vetes se vetëm një forcë e jashtme më shtyn të tradhëtoj detyrat e mia, nuk guxoj të rrëfej se e dua. Besoj se ndjenja më e fortë

brenda meje është hilacakëria

DITARI- XI

XII-DITARI

¼

E diel, 26 Gusht 2007

Vijon nga faqja 11

palumtur në shtëpi, më shumë se sesa për të gjetur diçka që e bën të lumtur me mua, por edhe unë provoj të njëjtën ndjenjë. Ai fliste për hotelin ku do të qëndrojmë, më i kushtueshmi i Venecias dhe unë, më shumë sesa e kënaqur ndjehesha e përkëdhelur. Megjithatë ndoshta ngase vendimi kishte qenë kaq i papritur nuk dinim më të flisnim; për të rigjetur fjalët do të kish qenë e nevojshme të punonim bashkë, por kam vënë re se tashmë, kur jemi vetëm, nuk punojmë më. U ndjeva e përhumbur, thirra “Guido” dhe ai erdhi shpejt te unë dhe më puthi. Deri në çastin kur u ndamë, nuk bënim tjetër veçse putheshim, shiheshim, dhe sërish putheshim. Tek kthehesha në shtëpi më dukej se i kisha rrobat e çrregullta, çehren të prishur. Trembesha mos Mikeli e vinte re. Kishte hyrë në atë çast dhe mbante në dorë një pusullë të lënë nga Mirela për të lajmëruar se nuk do të kthehej për darkë. Unë thashë me një theks ngashëryes, përgjërues: “Duhet që ti të marrësh ndonjë vendim, Mikel, që ti ta ndalosh…”. Ai më shikonte i habitur dhe unë ndjeja se po humbja kontrollin: “Do të jetë vonë pastaj, bëj diçka, Mikel…”. I fola për sjelljen e patolerueshme të Mirelës, duke heshtur për vizitën e Kantonit pasi trembesha mos më qortonte që e kisha pritur. Kurrë nuk kisha folur me kaq vendosmëri. Ja kisha marrë Mikelit pusullën nga duart dhe e lexoja, e rilexoja: “E dashur mami, më fal, sonte nuk kthehem për darkë, natën e mirë”. Acarimi im rritej: “Kupton Mikel, asgjë më shumë se kaq, nuk kthehem në shtëpi dhe natën e mirë. Familja nuk vlen më. Unë nuk mund të merrem me të gjitha, jam e lodhur, kam vendosur të nisem për Verona, prej vitesh nuk marr një ditë pushim. Duhet që ti të bësh diçka. Në fund të fundit je ti kreu i familjes, je ti që duhet ti bësh të të binden, unë nuk ja dal dot. Mikeli mu përgjigjej në ngrohtësi: “Në rregull, nisu e qetë mami, qetësohu. Nuk ka asgjë të re. Mirela është kthyer në shtëpi vonë shumë herë të tjera”. I thashë se kisha përshtypjen se kishte diçka të ndryshme nga e zakonshm-

ja, sonte. Trembesha pothuaj, ndërsa e vështroja e dëshpëruar duke thirrur: “Ndihmonë Mikel; nuk di pse po prej disa kohësh kam frikë”. Ai tha se kjo vjen nga moshat tona të ndryshme: “Kjo e fëmijëve tanë, kur rinia fillon dhe e jona që...”. Pata një çast ngurrimi pastaj e pasova hidhur: “Që mbaron do të thuash?”. Ai shkundi kokën dhe me një buzeqeshje tha që, sikur të mbaronte do të ishte tashmë një çlirim. 8 maj Sot, pas drekës, Rikardoja më thirri në dhomën e tij. Mbylli me kujdes derën pas vetes, rrotulloi çelësin edhe pse qemë vetëm në shtëpi, dhe ky gjest më ngjalli dyshim. “Cfarë ke?”, e pyeta ashpërsisht. “Dua të të flas”, tha ai “Tashmë prej disa ditësh dua ta bëj por nuk arrijmë kurrë të jemi vetëm, në këtë shtëpi, për të diskutuar në paqe”. Shtoi: “Ulu”. Unë këmbëgulja “Cfarë ke?”, ndërkaq ai më detyronte të ulesha në kulltuk. Mori një karrike dhe u ul përballë meje. Unë isha gjithnjë e më e shqetësuar. “Dëgjo Rikardo”, e paralajmërova: “Jam shumë e lodhur; nëse do të më thuash diçka që mund të më shqetësojë të lutem të flasësh me babain tënd, pasi...”. Ai më ndërpreu: “Nuk duhet të nisesh për në Verona mami”. U hodha përpjetë dhe frika ime ishte e tjetërsojtë. “Pse?”, e pyeta duke u zbehur. “Sepse kam nevojë për ty këto ditë”. Lëshova një frymëmarrje çlirimi ndërsa e pyesja në mendonte se edhe unë kisha të drejtën e një pushimi. Ai tha se i vinte keq të turbullonte planet e mia, por ishte një gjë shumë e rëndësishme për të. Atëherë duke u përpjekur që të mbrohem paraprakisht e lajmërova se gjithë sa ai do të më thoshte do të kish qenë e kotë: gjithsesi do të nisesha. “Je burrë tashmë, duhet të mësosh të jetosh vetë. Nëse do të më flasësh të dëgjoj, por bëje shpejt, pasi duhet të kthehem në zyrë. Si është puna?”. Ai pas një pauze, tha: “Kam vendosur të martohem menjëherë”. Brofa në këmbë dhe duke e pyetur nëse për të më thënë budallallëqe të tilla më mbante në shtëpi,

nëse e llogariste absurditetin e qëllimeve të tij; pashë librat e mbyllur në tryezë dhe i thashë se do të duhej të studionte, mbi të gjitha. “E ke idenë se çdo të thotë “të martohesh”?”, e pyeta. “Trembem se martesa është diçka tjetër nga ajo që përfytyron ti. A do të më shpjegosh se si do të jetoni?”. Ai më pa në sy, serioz dhe rrëfeu: “Nuk e di”. U përpoqa të qesh, por vështrimi i tij që mbetej i ashpër, ndërsa ai më jepte një përgjigje shumë budallaqe, më mbante në merak. “E atëherë”, e pyeta: “Cfarë do të bësh nëse nuk e di ende si do të mund të jetoni? Të martohesh do të thotë sidomos këtë: t’u sigurosh jetën shumë njerëzve”. Ai heshtte. “E atëherë”, këmbëngulja unë. “S’e di”, përsëriti ai: “Mendoj se nuk do të shkoj në Argjentinë tani për tani, do të gjej një punë të përkohëshme, këtu, me qëllim që të përballoj fillimin; mora vesh se në Argjentinë do të më merrnin edhe vitin e ardhshëm, ose mbas dy tre vjetësh”. Ishte i zverdhur. Unë këmbëngulja: “Nuk është e lehtë të gjesh një punë. E megjithatë ta zëmë se ti do ta gjesh menjëherë. Ta shohim: si do tja bëni për të jetuar me rrogën tënde, me dyzetmijë lira në muaj, të paktën. E ke menduar?”. “Po”, u përgjigj ai, duke më parë në sy. Pastaj uli shikimin dhe shtoi: “E vetmja

mënyrë është që të vijmë të jetojmë këtu me ju, unë do ti jap të gjitha që do të fitoj, deri në qindarkën e fundit, nuk duam asgjë. Mjafton kjo dhomë, kështu siç është: do të duhej vetëm të vinim një shtrat të madh”. Tunda kokën e ndërkaq mendoja se, nëse ishte kjo që donte, nuk do tja arrinte qëllimit. I kujtova bindjet e mia të ngulitura: “Gjithsecili duhet të ketë shtëpinë e vet, jetën e vet”. Kisha nisur të ecja lart e poshtë, nervoze, duke i thënë se do të duhej të martohej kur të kishte mundësinë; nuse në shpëpi kurrën e kurrës. Dhe për më tepër, pse nuk shkonin të jetonin në shtëpinë e Marinës. Ai tha se gruaja e babait të saj nuk do ta kishte pranuar kurrë dhe që, mbi të gjitha, babai i Marinës fiton shumë pak, kanë sa për të jetuar. “Po ne?”, ja ktheva me ashpërsi: “Po babai yt? Po lodhja ime? Gjithnjë më keni përfytyruar të zonjën të bëj mrekullira pa e vënë re se nuk janë mrekulli janë mundime, orë drobitjesh. Dhe tani në vend që të dëshironi që unë ta lë punën, që të pushoj, mendon se unë mund të punoj edhe për një njeri më shumë. Je mosmirënjohës, mosmirënjohës dhe i papërgjegjshëm”. Ndërkaq, me gëzim, gati si për inat, përfytyroja nisjen time: e shikoja veten tashmë në tren, mes valixheve, shikoja lagunën, pallatet, qiellin e

Letësia ishte padyshim pasioni i vërtetë i jetës së Cespedes, por shkrimtarja ka eksperimentuar përveçse në formën e rrëfimit, edhe në gazetari, në teatër dhe në skenarë filmi

madh të Venecias, të lehtë si atë të së dielës. Shkova drejt derës: Rikardoja më kapi, vuri njërën dorë te doreza për të më penguar të dal: “Jo mami, jo, mos ik, të lutem, dëgjo. Kam vendosur të martohem me çdo kusht, menjëherë, sa më shpejt. Pas pesëmbëdhjetë ditësh”. U ktheva me vrull. “Je çmendur?”, e pyeta “Rikardo, je çmendur?”, ai më ngulte sytë pa m’u përgjigjur, i zbehtë. Shkova afër tij, e kapa nga jaka e xhaketës. “Je çmendur” përsërisja dhe tashmë kisha kuptuar gjithçka. “Cfarë ke bërë?, e pyeta më në fund pa dëshirë, me neveri: “Cfarë ke bërë?”. Atëherë ai lëshoi kokën në supin tim dhe shpërtheu në të qara. “Cfarë ke bërë? Cfarë ke bërë?”, përsërisja duke qarë edhe unë dhe duke çuar sytë nga qielli për të kërkuar, s’di nëse ndihmë apo çlirim. Mbi dollap shikoja triçiklin e kuq, që rri aty, mbuluar nga pluhuri, qysh kur Rikardoja ishte fëmijë. “Duhet të martohemi shpejt”, tha “para se gruaja e babait ta vërë re. Kështu askush nuk do të dijë asgjë. Vetë Marina ka lindur shtatanike, por nuk mund të presim më as edhe një ditë. Gjithçka do të shkojë mirë, ke për të parë, unë do të punoj. Marina do të të ndihmojë në shtëpi. Duhet që ti të mos jesh armiqësore mami, e bëj për Marinën, kupton?”. “Ah”, shpërtheva unë egërsisht: “Pikërisht për të po më pyet. Duhet ta ndihmoj, ta marr në shtëpi, këtë Marinën, atë që akuzonte motrën tënde, atë që nuk vë as edhe të kuq në buzë, që thotë menjëherë po e jo. Eshtë një fëmijë, thoje ti. Ka di-

DITARI -XIII

E diel, 26 Gusht 2007

E lidhur më së shumti me vendin e saj të lindjes, Romën, De Cespedes, ka jetuar megjithatë edhe në vende të tjera si në Amerikë. Në Paris është

shpërngulur në vitet e fundit dhe ka jetuar deri në vdekje

tur ç’të bëjë për të të detyruar që të martohesh menjëherë, fëmija”. Rikardoja mbulonte fytyrën, ankthshëm: “E di, ke të drejtë të mendosh kështu”, thoshte “Por Marina është pikërisht siç të kam thënë, një fëmijë, nuk kuptonte as se çfarë bënte…”. “Më keq, atëherë, duhej ta dinte”, vazhdoja unë. “Cila grua ka të drejtë të jetë fëmijë, sot? Për më tepër, asnjë s’ka pasur kurrë të drejtën të jetë”. “Të siguroj”, vazhdonte ai “Faji është i imi, vetëm unë jam përgjegjës. E di kur ka ndodhur? Pak ditë pasi Marina ka ardhur të na takojë për herë të parë. Isha i kënaqur që e shikoja këtu, pranë teje, në shtëpinë tonë, kisha folur me Bonfatin dhe ai më kishte siguruar se gjithçka do të shkojë mirë, që në tetor do të nisesha për Argjentinë. Gjithçka ishte kaq e thjeshtë, në ato ditë, ndjehesha i fortë, e megjithatë ky fat i papritur më trembte se mos çdo gjë mund të shembej nga fillimi, që Marina nuk do të mund të rezistonte një ose dy vjet pa mua, mos më harronte. E akuzoja gjithnjë për këtë dhe ajo më siguronte, më përbetohej, unë e torturoja me xhelozinë time, e përgjoja, fjalët e saj nuk më mjaftonin kurrë, doja instiktivisht ta lidhja në një farë mënyre, duke i provuar vetvetes që isha i aftë ta mbaja, që isha padron i saj, i fatit tim, i jetës sime…”. “Llafe”, thashë unë “Justifikime… dihet mirë si ndodhin këto gjëra. Kusurin e shpikim më pas, për tu justifikuar”. Ai tundte kokën duke thënë: “Jo të siguroj, ndoshta ti nuk mund ta kuptosh, nuk e di çdo të thotë të kesh moshën time në kohë të tilla, dhe të gjendesh vetëm, pa një dyshkë në xhep, pa asnjë sig-

uri për të ardhmen, pa asgjë, përveç kësaj vajze, dhe të kesh frikë ta humbasësh dhe me të të humbasësh gjithçka”. Është dobësuar, kishte mjekrrën të parruar, flokët e çrregullt. Më vinte ndërmend si ishte të shtunën e shkuar, pranë Marinës, edhe ajo e dobët, e zbehtë; e di që i pret një jetë e mundimshme, një jetë si e imja, dhe trembem se ata nuk kanë forcën që ka qenë e nevojshme për Mikelin dhe mua. “Po tani? Nuk ke frikë tani?”, i thirra. Ai nisi të fliste nën zë, sikur fliste me vete: “Më pak. Ditët e para ishte e tmerrshme. Sikur ta dije sa netë kam kaluar, këtu brenda, pa fjetur fare, mendoja madje të nisesha menjëherë, ta lija, tja mbathja si një hajdut. Tani që ti e di jam më mirë. Më duket se nuk kam më aq shumë pasiguri për të ardhmen, tashmë është vendosur gjithçka, nuk e pyes më veten as cila do të jetë jeta ime, tani e di”. “Tamam, duhet vetëm të jetosh tani”, shtova nën zë. Ai nuk kuptoi, erdhi të më përqafonte, duke ngjeshur në faqen time faqen e tij të lagur nga lotët. Shkova te telefoni, formova numrin e zyrës, thashë se më kishin dalë disa punë të ngutshme familjare. Pastaj shkova në dhomën time, mbylla derën dhe u lëshova në shtrat. Mendoja që, megjithatë, mund të rezistoja: problemi nuk më përkiste vetëm mua, por mbi të gjitha prindërve të vajzës: “Janë ata që duhet të vijnë të më takojnë: ata që pas kësaj që ka ndodhur duhet të vijnë të propozojnë diçka. Duhet që Marina të flasë me të atin. Ai duhet të vijë këtu, nuk duhet të jemi të vetmit që të mbajmë gjithë përgjegjësitë”. Por ndërsa mendoja këto gjëra, shikoja Mikelin të ulur në paradhomën e Kantonit, mes njerëzve të tjerë në pritje: kishte kapelen bojkafe mbi gjunjë. Pastaj e shihja duke folur me Kantonin i cili është i ri sigurisht: Mikeli ulej përballë tij, i përgjërohej. E lodhur, më zuri gjumi duke menduar: “Këtu në shtëpinë time nuk e dua, absolutisht jo”. Rashë në një gjumë të rëndë, mes vegimesh konfuze. Isha në një shtrat të butë, dhoma shikonte mbi Kanal Grande, nuk e shihja Guidon por e dija që ishte, do të mbërrinte pas pak, prisja të dëgjoja hapat e tij në korridor; dhe, përkundrazi, dëgjoja të vinin drejt meje, të vendosur, pothuaj arrogantë, hapat e Marinës. U zgjova e trembur dhe pashë Mirelën që hynte: “Po fle mami?”, më pyeti. Ishte tashmë mbrëmje. U zgjova duke u ulur në anë të shtratit dhe qëndrova duke e parë, e shushatur. Pastaj papritmas gjithçka kishte ndodhur pak më parë m’u kthye në mendje. “Marina është shtatzënë”, thashë. Ajo u hodh përpjetë dhe vuri duart në fytyrë, e tmerruar: “Nga e di?”. “Ma tha Rikardoja. Thotë që

duan të martohen shpejt, pas pesëmbëdhjetë ditësh, që duan të vijnë të jetojnë këtu, në këtë shtëpi. Si t’ja bëjmë Mirela? Unë jam e lodhur, nuk mundem më”. Më erdhi pranë, mbështeta kokën te ajo: fustani i saj prej mëndafshi më freskoi fytyrën. “Ju fëmijët nuk keni kurrë mëshirë”, mërmërita. Mirela më përkëdhelte ballin, flokët; nuk e dija se mund të ishte kaq e butë. “Mos u shqetëso mami”, thoshte. “Nuk do të jetë kaq e rëndë sa të duket tani. E kuptoj, është një goditje, një befasi, por pastaj gjithçka do të sistemohet dhe, ndoshta, do të zgjidhet mirë. Unë gjithnjë kam menduar se Rikardoja nuk do të kishte pasur kurrë forcën të bënte diçka serioze në jetë. Ndoshta është më mirë kështu, disa njerëz duhet të jenë të detyruar nga forca të jashtme që të mbajnë përgjegjësitë e veta, të marrin inisiativa; pra të jetojnë. Ndoshta është një e mirë. Mos u shqetëso mami: do të flas unë me Rikardon, duhet ta ndihmoj, do të flas edhe me Marinën, e di që Marina nuk më pëlqen, por ndoshta këtë herë, pa e ditur ka bërë diçka inteligjente. Ti pusho, dukesh kaq e lodhur. Unë s’kam kohë të të ndihmoj në shtëpi, nuk mundem, por pikërisht këto ditë kam dashur të të them të merrje një grua, me gjysmë shërbimi, tamam siç e doje ti. Do ta paguajmë me rrogën time”. Kisha kokën mbështetur në kraharorin e saj, ndjeja zemrën e saj të rrihte, fort, pak shpejt. Ime më thotë gjithnjë se Mirela më ngjan mua: ndoshta, nëse kohët e mia do të kishin qenë ndryshe, edhe unë do të kisha qenë një vajzë si ajo, kaq e sigurtë. Kisha frikë se, pikërisht për shkak të sigurisë së saj, mund të binte në grackë. “Jo, mos mendo për asgjë”, i thashë “Do të mendoj unë, lodhja ime është vetëm kalimtare, ke për të parë, tani do ta marr veten menjëherë. Pas pak do të kthehet në shtëpi yt atë, dua të ha para… para se t’i flas për gjithë këtë. Mos u merr me këto gjëra Mirela”, përsërita. “Ti ke punën tënde, studimet e tua, rrugën tënde…”. Pastaj më ngadalë, shtova: “Shko”. Më dukej sikur duhej ta prisja për herë të dytë, kordonin i cili, para se të lindte, e mbante lidhur me mua. “Shko”, përsërita, “trembem se këtu ka shumë gjëra të shëmtuara, shumë gënjeshtra. Ndoshta nuk do ta them më por kujtohu që ta kam thënë sonte: shpëtoje veten, ti që ende mund ta bësh. Shko, shpejt”. Mirela më shtrëngonte fort, nuk e shikonim njëra -tjetrën. “Kur do të lindë fëmija”, tha më në fund. U shkëputa nga ajo, e befasuar, sikur të kishte thënë një gjë që s’e prisja. “Kur do të lindë?”, përsëriti. Unë isha e shpërqëndruar, e zhyur në mendime. “Nuk e di”, mërmërita: “Nuk e kisha menduar ende se do të lindë fëmija”.

PASAPORTA ALBA DE CESPEDES (1911-1997)

A

lba de Céspedes është lindur në Romë nga asokohe ambasadori kuban dhe një grua italiane. Bilingue ital iano-spanjolle, shkruan pjesën në të madhe të veprave të saj në gjuhën e nënës. Librin e saj i parë me tregime të shkurtra “Shpirti i të tjerëve”, e boton në moshën 24 vjeçare, që e pason nga shumë cikle me poezi, të botuara deri në fund të vitit 1976. E rritur në një mjedis familjar shumë të përfshirë në politikë (gjyshi nga babai kishte qenë presidenti i parë i Kubës), merr pjesë aktivisht në rezistencë dhe, në Bari ishte zëri radiofonik i Rezistencës, me pseudinimin Clorinda. E arrestaur nga fashistët në 1935, i censurohet romani “Askush nuk kthehet mbrapa” (1938) dhe një cilëk me tregime. Në 1944, para fundit të luftës themelon Il Mercurio, një gazetë letrare partizane, që do ta drejtonte deri në 1948. Me mbylljen e gazetës, bashkëpunon me Epoca dhe La Stampa, për t’ju kushtuar më pas, mes viteve 1949 dhe 1963, tërësish shkrimtarisë. Në këtë periudhë boton: “Nga ana e saj” (1949); “Fletorja e ndaluar” (1952); “Më parë dhe më pas” (1955) dhe “Brerja” (1962). E lidhur më së shumri me vendin e saj të lindjes, Romën, De Cespedes, ka jetuar megjithatë edhe në vende të tjera si në Amerikë. Në Paris është shpërngulur në vitet e fundit dhe ka jetuar deri në vdekje. Letësia ishte padyshim pasioni i vërtetë i jetës së Cespedes, por ndoshta do të ishte më mirë të flitet për “shkimtarinë” pasi shkrimtarja ka eksperimentuar përveçse në formën e rrëfimit, edhe në gazetari, në teatër dhe në skenarë filmi. “Nuk di ta imagjinoj jetën time pa të shkruarit”, ka thënë ajo

XIV-ZBULIMI

Sekretet Nostalgjia Shkrimtari Artistët

MARCO ANSALDO

E

dhe këtë mëngjes kam shkruajtur shumë mirë... Orhan Pamuk merr frymë thellë i lehtësuar dhe buzëqesh. Në Portofino nuk ndihen të njëtat erëmime në ajër si tek porti. Në ajër ndihet aroma e fiqve të pjekur dhe e rozmarinës. Është fresk, nuk ka turistë. Dielli perëndon larg në horizont dhe gjatë pasdites ngrihet një fije e hollë mjergulle. Fituesi i fundit i çmimit Nobel për Letërsinë ka shkuar të fshihet për disa ditë në hotelin e madh dhe shumë të qetë që shikon mbi gjirin Parajsa. Ai do të shkruajë në qetësi. Qetësi, heshtje, cicërima të lehta zogjsh, balli që përkëdhelet nga një puhizë e lehtë. Shikimi ulet poshtë, deri në qytezën e San Roços. Në të majtë duket plazhi i Camolit, diku më larg zgjatet Gjenova. Gjithçka duket larg dhe rrallë. Ka shumë pak kohë që janë bërë zgjedhjet në Turqi, por sot, Pamuk dëshiron të flas vetëm për letërsinë. “Kam ardhur këtu në fshehtësi”, na thotë, “ kam bërë zgjedhjen e duhur”. I qetësuar dhe i lumtur, shkrimtari tregon intrigën e librit të tij të ri. “Do të quhet Muzeu i pafajsisë”, na thotë vetë ai, “ jam duke bërë rregullimet e fundit dhe ndoshta do të botohet në janar në Turqi, ndërsa në Itali do të botohet nga shtëpia Einaudi, që në fakt boton të gjtiha romanet e mi, pra mendoj se në Itali do të botohet brenda vitit 2008-të”. Më pas vazhdon të na tregojë detaje: “Kjo është një vepër shumë ambicioze, për të cilën kam dhjetë vjet që mendoj. Ngjarja zhvillohet si gjithmonë në Stamboll, qyteti im, nga vitet 1970 e deri në ditët tona. Në qendër qëndron një dashuri e adhe, gati obsesive dhe një pyetje e madhe. Ç’është dashuria? Ç’na ndodh përbernda kur biem në dashuri? Por mbi të gjitha cilat janë mendimet që kalojnë në mendjen e një djali që ka rënë në dashuri me një vajzë dhe e gjen veten përballë Jo-së dramatike? Ja pra edhe Pamuk ka vendosur të trajtojë një temë shumë të vështirë dhe shumë të vjetër, një temë që autorët më të mëdhenj të botës e kanë risjellë në aktualitet, pas dhjetra e dhjetra vitesh që ishin përpjekur të shkruanin për të. “Ka shumë kohë që kam dashur të pyes veten në lidhje me këtë pyetje të përjetëshme”, vazhdon Pamuk gjatë kohës që gjerb kafenë, “është një pyetje që ja vlen gjithmonë ta bësh, njeriu i të gjitha kohërave e bën këtë pyetje dhe sigurisht që do ta bëjë edhe në të ardhmen. Ky është një argument që u përket të gjithëve si burrave ashtu edhe grave. Është një ndër temat universale të ekzistencës sonë. Edhe unë, këto kohët e fundit kam dashur të merrem me këtë argument të pafund”.

E diel, 26 Gusht 2007

E dini cili do të jetë romani i ri i nobelistit turk Orhan Pamuk?Është një libër për

dashurinë, një roman që po e shkruan dhe që ai nuk nguron ta rrëfejë historinë e personazheve të tij, madje edhe fundin e librit.Nobelisti, ndodhet në Itali, në një shtëpi ku mund

të shohë detin, me të njëjtat mëngjese, thellësisht grishëse për të shkruar...

ORHANPAMUK Dashuria e mohuar Nobelisti zbulon romanin e ri që po shkruan

“Unë kam dashur të lidh me fjalën dashuri fjalën muze”, na thotë, “por çështja lidhet me konservimin e gjërave: përse objektet kanë një vlerë kaq të rëndësishme për ne? Përse kemi të gjithë tendencë që t’ i ruajmë, madje arrijmë deri aty sa t’i kalojmë nga një brez në tjetrin. A është ky një akt dashurie? Pra nga shumë vëzhgime dhe mendime më lindi ideja për të folur për muzeumet. Gjatë kësaj kohe unë po vizitoj shumë të tillë, në të gjitha qytetet, në të gjitha vendet ku po shkoj për vizitë. Megjithatë unë mund të them se kjo është një gjë që e kam bërë gjithmonë. Ideja e muzeut është një gjë që më pëlqen, më prek shumë. Kam një pasion shumë të madh për këto vende që në fakt ruajnë. Sa më shumë që kalon koha aq më shumë më pëlqejnë. Ishte e paevitueshme për mua të shkruaja një libër”. Më tej, Pamuk fillon të na flasë për detajet e historisë. “Ja pra kush është intriga: ai është një mesoburrë, vjen nga një familje borgjeze. Një i ri që ka bërë një shkollë shumë të mirë, me të ardhme shumë të mirë, i destinuar të ketë një grua të të njëjtit nivel. Por ai bie në dashuri me një të afërmen e tij të varfër dhe shumë të bukur. Ai i bie prapa, shkon ta vizitojë në shtëpinë e saj, shkon tek prindërit ashtu siç ndodh edhe sot në shumë familje turke. Dhe ndodh pikërisht këtu, nëpër këto

I qetësuar dhe i lumtur, shkrimtari tregon intrigën e librit të tij të ri. “Do të quhet Muzeu i pafajsisë”, na thotë vetë ai, “ jam duke bërë rregullimet e fundit dhe

ndoshta do të botohet në janar në Turqi mjedise shumë të errata. Mbi mobiljet e shtëpisë ka shumë objekte zbukurimi, qen të vegjël që mund t’i gjesh kudo, në çdo sallon, si tek ne ashtu edhe tek ju. Ata të dy bëjnë edhe dashuri bashkë, por jo menjëherë” Po si mbaron? “Ajo bën të vështirën, kapriçozen, nuk e pranon”, thotë Pamuk gjithmonë e më i kënaqur, duket se po argëtohet shumë nga tregimi i tij, “ai merr një vendim, dëshiron të martohet me të. Por papritur vajza vdes. Ai është i destinuar të jetojë me kujtimin e të dashurës së tij. Nuk është më një histori dashurie”, thotë ai “ por një ide fikse. Në sfond kemi Stambollin borgjez, ku edhe objektet e muzeumeve, të shtëpive, kthehen në ide fikse”. “Pra”, thotë ai, gati

loj punën që kam bërë një ditë më parë, ulem dhe filloj të pi kafen që ka mbetur dhe filloj të shkruaj. Nuk i lexoj gazetat, vetëm pasditeve mund t’u hedh ndonjë sy. Do të trishtohesha shumë nga përmbajtja e tyre. Do të humbja vëmendjen. Në mëngjes kam dëshirë të rri vetëm, mbyllur në dhomën time duke shkruar faqet e mia: duhet të shkruaj dy, por nëse për shembull ndodh që një gjysmë faqe të jetë shumë mirë, mendoj se ja kam dalë për mrekulli atë ditë. Në darkë vajza ime Ruya e kupton menjëherë nga fytyra ime nëse jam i kënaqur apo nëse nuk kam patur rezultate të mira”. Por si ja bën Pamuk që të punojë tani, tani që është kaq i kërkuar kudo në botë, sidomos pas marrjes së çmimit Nobel? “Shikoni gjatë këtyre muajve të fundit jam duke jetuar nga një vend në tjetrin njësoj si një bretkosë. Pak ditë më parë isha në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, më pas në Francë, Gjermani dhe tani jam në Itali, më pas do të kthehem në Turqi, dhe më pas përsëri në Francë dhe në Amerikë. Megjithatë gjatë kësaj periudhe është shumë e vështirë që të përqëndrohem në Stamboll, më kanë kërcënuar shumë herë dhe kam gjithmonë dhjetë truproja. Tashmë shkruaj shumë mirë edhe kur udhëtoj, edhe kur jam në hotel apo në avion. Nuk them se është njësoj si të shkruash në shtëpi, po aty afër”. Pamuk bën vazhdimisht fotografi. Ai ka blerë një aparat të ri fotografik (njërin e humba para ca ditësh). Nuk është vetëm pasion. Në Stokholm, gjatë ditëve kur fitoi çmimin Nobel, ai u tregonte të gjithë njerëzve që e rrethonin fotografitë e vazjës së tij të bukur gjashtëmbëdhjetë vjeçe, (Pamuk është i divorcuar). Fotografitë janë një moment i rëndësishëm në jetën e tij, falë tyre ai mund ta bëjë të pavdekshme çdo gjë që i duhet për shkrimet e tij. Ai nuk mban shënime, ai e kap realitetin duke shkrepur aparatin e tij. “Për librin “Dëbora” (historia e disa vajzave vetëvrasëse për shkak të vellos, një roman i krahsueshëm me Dostojevskin), “në qytetin e Karsit, në kufi me Armeninë, kam përdorur një videokamera. Fshatarët e atij vendi më thoshin: bir flit mirë për tokën tonë. Edhe në Kanë kam bërë shumë fotografi. Disa prej tyre ia kam dhënë të përjavshmes “Aktuel”. Kam majde edhe një fotografi të fotoreporterëve që po më fo-

Profesor Haugtoni siguron se botimi i plotë i letrave të tij “

në siklet që po na tregon për personazhet dhe ngjarjet e romanit, që ende nuk ka përfunduar, “ është një ngjarje që më rrëmben të tërin por edhe më argëton shumë. Është vërtetë për të qeshur kur e tregoj. Ja është njësoj sikur Tolstoi të thoshte: “Ja për shembull Ana Karenina, në fund të romanit bën këtë apo atë gjë”. Qesh i kënaqur dhe ka dëshirë të shkojë të bëjë një shëtitje. “ Ke punë?” thotë, “ kam nja dy orë të lira. Dalim pak, bëjmë një xhiro dhe pastaj shkojmë të pimë ndonjë gjë”. Ecja është pasioni i tij më i madh. Pas shkrimit sigurisht. “Mua më pëlqen të shkruaj herët në mëngjes, dua të shfrytëzoj për punën time orët e para të mëngjesit. Edhe kur isha në Kanë gjatë festivalit të filmit, ku merja pjesë si anëtar jurie, kërkova një dhomë me pamje nga deti, doja që në mëngjes të isha i lirë për të shkruar, filmat doja t’i shikoja pjesën tjetër të ditës. Megjithatë kam qenë një anëtar shumë i disiplinuar jurie. Më pëlqeu shumë”. Më pas Pamuk na tregon për mënyrën dhe për kohën se kur shkruan. “Unë jam shumë i regullt edhe gjatë ditëve normale. Ngrihem në orën shtatë, më ndodh që të ulem në tavolinën e punës ende me pizhame, aty kam lënë fletoret dhe stilolapsin”, thotë. Shkrimi është një ide fikse: “ndonjëherë jam aq në ankth, mezi pres sa të kontrol-

do të përditësojë vështirësitë e jetës së tij private me gruan e parë, Vivien”, që vdiq në vitin 1947, pas një

kohe të gjatë nevrozash.

ZBULIMI -XV

E diel, 26 Gusht 2007

tografojnë mua”. Gjatë pasdites ai dëshiron të shkojë poshtë në Camoli. ‘ Isha shtatë vjeç kur erdha këtu për herë të parë. Ishte viti 1959. Kishim ardhur me makinë nga Gjeneva”. Ai shëtit përgjatë detit, shkon përpara portit të vogël. Shikon me ëndje të gjitha vilat përgjatë kodrës. “Kanë kaluar pesëdhjetë vjet që atëherë” , thotë ai, duke parë rreth e rrotull gjithë admirim. “Këto vende nuk kanë ndryshuar fare. Portofino dhe Camogli më duken njësoj si më parë. Shtëpitë me ngjyra të ndryshme, peshkatarët vazhdojnë të bëjnë rrjeta, ritmet janë të ngadalta, si çdo vend në provincë.” Kur shkon në një bar, ai pi gjithmonë Lemon Soda. E porosit. “Nuk e njihja fare si pije”, thotë ndërsa e pi ngadalë, i kënqur. Ai do të vazhdojë ta porosisë sa herë që do të shkojë në një bar dhe nëse ndonjëherë do t’i sjellin ndonjë sodë me shije limoni, atëherë ai do ta kthejë mbrapsht dhe do të marrë një lëng portokalli. Pamuk ha shumë, pjata të mëdha me sallatë dhe perime, shoqëruar me një Coca Cola Light. Atij i pëlqen shumë ekspresi italian. Në mëngjes, i freskët dhe i pakrehur, me fytyrën plot me gjumë (“sonte kam fjetur shumë mirë”, mërmërit i kënaqur turku) ha për mëngjes një tas të madh me fruta dhe kafe. Kur të shkoj në Milano nuk do të humb asnjë muze. Një pasdite e kalon në Brera. Ai viziton Pinacotecën, muzeun Poldi Pezzoli që në fakt e njihte edhe më parë. Ai njeh shumë mirë edhe Bagatti Valseçhi, një shtëpi që dikur i përkiste fisnikërisë së vjetër milaneze ku në të shkaurën ka

qenë edhe dy herë të tjera. Ai i la ciceronët pa fjalë. I mban mend shumë mirë disa dhoma që në fakt tani janë mbyllur sepse po rinovohen. Ai shkon e futet aty ku janë punëtorët. “Nuk janë objektet që

më interesojnë më shumë”, thotë me ngadalë, “më tepër më tërheq mënyra sesi është konceptuar dhe ndërtuar.” Duket qartë që po mendon për librin që po përgatit. Kur del nga muzeu nuk harron të shk-

ruajë në librin e kujtimeve një mesazh që përkthyesja e tij, Semsa Gezgin, na e kthen aty për aty në italisht: “Është e treta herë që po vij në këtë muze të shëlqyer. Unë e dua shumë

L’espresso

Historia e nje turku me fat SIMONE PORROVEÇHIO

N

ë festivalin e fundit të Kanës, ku Pamuk ishte anëtar i jurisë, regjisori tridhjet e tre vjeçar, turko-gjerman, Fatih Akin, fitoi çmimin Palma e Artë për skenarin më të mirë, për filmin “The Edge of Hevan”, një film që duket se është kapitulli i dytë i një triologjie, i ndjekur nga filmi i njohur dhe që mori shumë çmime “Nusja Turke”. Akini është pasqyra e Pamukut. Shkrimtari i vendos ngjarjet e romanit të tij në Turqi, por asosiacionet për Evropën dhe kulturën e saj janë të shumta, të fshehta dhe të menjëhershme. Ndërsa regjisori flet për Gjermaninë, por me një vëmendje të madhe lidhur me Turqinë dhe kulturën e saj. Ata kanë një kulturë të rrallë dhe në veprën e tyre flasin për kulturën në mënyrë filologjike. Akini thotë: “Nuk e shoh filmin tim si një vepër shumëkulturore. Mendoj se flet më shumë për faktin se tani gjendemi në një botë që po bëhet gjithmonë e më e vogël. Unë kam lindur dhe jam rritur në Gjermani. Aktorët turq i kam njohur duke parë me qindra filma mbi dashurinë dhe pasionin. Akin tashmë po ndjen lidhjet e forta të jetës si ajo midis një prindi dhe fëmijës së vet. Vdekja aksidentale e prostitutës Yeter nga dora e shokut të saj, pensionisti Ali, do ta largojë përgjithmonë Alinë nga djali i tij Nejat, profesor në Universitet. “Zgjoha këtë si profesion për Nejatin sepse doja të reflektoja historinë time”, thotë Akini. “Univer-

Vivieni, gruaja e tij e parë, flinte me Bertrand Russellin. Biografët thonë se Eliot e toleronte këtë gjë sepse e joshte filozofi.

siteti i Hamburgut më propozoi të bëhesha pedagog. Në filmin “Nusja turke”, protagonistët ishin të gjithë kriminelë, proletarë dhe njerëz jo shoqërorë.” Në fakt është edhe imazhi që shumë njerëz kanë lidhur me disa realitete të vështira për emigracionin në Gjermani. Mendoj për shumë nga ato periferitë që tregohen nëpër filmat gjermanë. Natyrisht që bëhet fjalë për lagje ku theksohet fakti se popullsia përbëhet kryesisht nga emigrantë turq. Por e vërteta është se midis emigrantëve turq ka dhe shumë intelektualë”. Një ndër momentet kryesore të filmit është pikërisht çasti kur Docenti i dhuron të atit një libër. “Po, letërsia dhe kultura kanë një rol thelbësor në filmin tim. Libri është një ndër imazhet thelbësore në konfliktin midis babait dhe të birit. Në fakt nuk dija se kë libër duhet të tregoja, ishte një zgjedhje e vështirë. ‘Siddharta’? ‘Hobbit’? Apo diçka nga Dostojevski? Më pëlqen shumë edhe Pamuk. Por në fund mendova dhe zgjodha “Vajza e zdrukthtarit” nga Selim Ozdogan. E kam mik dhe doja ta bëja publike punën e tij të mrekullueshme. E ardhmja? Një ditë degjova Martin Skocezen të thoshte: “Unë jam gjithmonë në kërkim të një kryevepre”. Ja ndoshta edhe unë kam vendosur të bëj filma për të njëjtën arsye. Brenda meje dëshira për të bërë filma që lidhen me jetën time është shumë e fortë. Historia e një tridhjetë vjeçari, djalë i disa emigrantëve turq në Gjermani që ka patur vetëm pak fat”.

këtë shtëpi. Ideja dhe fantazia që është hedhur këtu më kanë influencuar shumë për romanin që po shkruaj, “Muzeu i pafajsisë”. Për mua është vërtetë një kënaqësi që u ktheva përsëri këtu. Orhan Pamuk”. Përpara se të iki ai premton se do të flasë për këtë shtëpi në romanin e tij të ri. Kalojmë edhe një orë tjetër në Canacalon e Leonardos. Nobelisti na shpjegon me shumë detaje teknikën e ngjyrave që ka përdorur Da Vinci. Më pas provokon: “ Epo nuk paska qenë dhe kaq i pazakontë, imazhet janë zbardhur!” Ai kërkon një shpjegim të plotë mbi origjinën e pikturës. Ngjyrat janë një tjetër motiv gjithmonë prezent në romanet e tij, siç mund edhe të meret me mend nga titujt e romaneve të tij (“Unë jam e kuqja”, “Libri i Zi”, “Kështjella e bardhë”). Duke u kthyer në shtëpi me makinë, ai na tregon se është duke mendura për një libër tjetër, me titullin “Ngjyra të tjera”, një përmbledhje mendimesh, esesh, artikujsh, intervistash që kanë dalë në Turqi në vitin 1999. Për botimin italian ai po ndryshon rreth shtatëdhjetë përqind të librit. I lexon me shumë entuziazëm të gjitha kronikat që flasin për të. Ai lexon çdo gazetë që gjen dhe është i abonuar kudo. Por ka më shumë dëshirë për gazetat e ilustruara, i shfleton me shumë dëshirë: “ Ç’është kjo? Pyet? “Kjo gazetë qenka ende komuniste?” E njoh menjëherë revistën “New Yorker”, në një nga numrat e arshëm do të botohet një artikull për mua”. Edhe kur është jashtë shtetit atij nuk i shpëton asgjë, ai di gjithçka shkruhet për të. Një ditë futet në makinë duke tundur një libër të pabotura në italisht me fytyrën e tij në kopertinë. Askush nga ata që ishin aty nuk e kishin parë. “ Ma dha një lexues”, shpjegon. E shfeton librin me të shpejtë, gjen disa intervista, kandidimin e tij për çmimin Nobel. “Ok. i kanë blerë të drejtat. Gjithçka është e rregullt”.

XVI - REKLAME

E diel, 26 Gusht 2007