Firm At

C H A P T E R

1 FIRMAT

Prepared by:

Punuar nga:

Fernando Quijano and Yvonn Quijano

Besnik Krasniqi © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

O’Sullivan/Sheffrin

C’është firma?

• Njësi që orgnizon dhe koordinon faktorët e prodhimit (burimet natyrore, punën, kapitalin njerëzor, kapitalin financiar dhe aftësitë ndërmarrëse), në procesin e prodhimit.

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

FORMAT LEGALE TE PRONËSISË SË NJË FIRME PRONËSIA MUND TË JETË

• • •

Individuale Bashkëpronësia – ortakëria Korporatë

FAKTORËT NDIKUES : Kapitali i nevojshëm Natyura e biznesit © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

PRONËSIA INDIVIDUALE • Pronësia individuale e biznesit kryhet në emrin personal, ka të bëjë me bizneset që nuk kanë formën e kompanive. • Pronari është i përfshirë direkt në menaxhimin e biznesit dhe zhvilimin e tij • Forma më e shpeshtë e biznesve

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

PRONËSIA INDIVIDUALE PËRPARËSITË : • Liria e veprimit (biznesi është i juaji, 

shef i vetvetes), merrni lehtë vendime dhe  vendosni vet lidhur me profitin. •Lehtësia e fillimit dhe përfundimit. •Taksat më të thjeshtë (tatimi në të  ardhura) © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

PRONËSIA INDIVIDUALE • TË METAT : • E tërë përgjegjësia bie mbi pronarin, përgjigjeni me tërë pasurinë tuaj. • Vështirësitë për të siguruar kapitalin për investime. • Duhet të keni aftësi të shumnduarta (kryeni shumë punë vet). © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

BASHKËPRONËSIA – ORTAKËRIA • Dy ose më shumë pronarë bashkojnë kapitalin për formimin dhe zhvillimin e biznesit. • Raportet lidhur me punën, menaxhimin, ndarjen e fitimit dhe rrezikut, hyrjen dhe daljen nga partneriteti duhet të jenë të precizuara mirë me kontratën ose marrëveshjen e themelimit të biznesit

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

BASHKËPRONËSIA – ORTAKËRIA • PERPARËSITË • Bashkimi bën fuqinë, sinergjia (kapitali,  aftësitë etj). • Mundësitë më të mëdha për rritje dhe  zhvillim. • Thjeshtësia e procedurave të menaxhimit  dhe marrjes së vendimeve në krahasim  me korporatën.

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

BASHKËPRONËSIA – ORTAKËRIA TE METAT • Përgjegjësia e pakufizuar fnanciare • Jofleksibiliteti lidhur me organizmin, perspektivën, zhvillimin dhe futjen e partnerëve të rinj. • Mosmarrëveshjet midis partnerëve potencialisht të mundshme rreth menaxhimit dhe autorizimeve (ndarja e punës, zhvillimi , personeli etj). • Jetë Jet e kufizuar biznesore © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

KORPORATA • Një formë më e komplikuar e organizmit të biznesit, dallon nga ortakëria, sepse jeta dhe zhvillimi i biznesit janë qartazi të veçuara nga pronarët • Menaxhmenti dhe prona janë qartazi të përkufizuara:prona mund të shitet -biznesi vazhdon; • Në aktin e themelimit (Statuti/kontrata) paraqitet edhe mënyra e qeverisjes- Bordi, aksionet dhe qeversija korporative • Pronësi e transferueshme dhe jo e transferueshme © 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

KORPORATA

PËRPARËSITË • Orientimi kah zhvillimi • Lehtësia për të siguruar burime financiare për investime • Letësia në ndryshimin/ transferin e pronës- jetëgjatësia (ekzistenca nuk varet nga nje individ) • Përgjegjësia e kufizuar financiare

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

KORPORATA

TE METAT • Kapitali i nevojshëm për themelimin e tyre (kushtueshmëria) • Tatimi para fitimit, por edhe tatimet në dividende për pronarët

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

Rrugët e rritjes sw kapitalit • Shitja e oligacioneve • Emetimi I aksioneve (1) aksionet e preferuara dhe 2) aksionet e konvertueshme) • Marrja e kredive bankare • Fitmi i pashpërndar • Fondi i amortizimit • Shkrirja (bashkimi vertikal dhe horizontal dhe konglomeratet)

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

II. PËRGJEGJËSIA E BIZNESVE SI PERSONA JURIDIKË/LEGALË

• Shoqëritë tregtare me pergjegjësi të plotë • Shoqëritë tregtare me përgjegjësi të kufizuar • Shoqëritë komandite

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

Shoqëritë tregtare me pergjegjësi të plotë

• Ortakët, pronarët/ pronari përgjigjen për obligimet e firmës me tërë pasurinë e tyre, jo vetëm më kapitalin që kanë investuar për themelimin e firmës

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

2) Shoqëritë tregtare me përgjegjësi të kufizuar

• Pronari/pronarët/partneret përgjigjen për obligimet e firmës vetëm deri në lartësinë e kapitaleve të tyre të investuar me rastin e themlimit të firmës • Me ligj mund të kufizohet kapitali minimal për themelimin e këtyre shoqërive

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

3) Shoqëritë komandite

• Disa nga pronarët kanë përgjegjësi të plotë e disa nga ta kanë përgjegjësi të kufizuar. Me statut caktohen të drejtat dhe pjesëmarrja në menaxhim.

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

PASQYRAT FINANCIARE • Bilanci i gjendjes • Pasqyra e rezultatit financiar

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

BILANCI I GJNDJES • Bilanci i gjendjes paraqet gjendjen financiare në një moment të dhënë Aktiva

Shuma

Mjetet qarkulluese

Pasiva

Shuma

Detyrimet afatshkurtera

1. Para

20000 1. Pagesat per t'u kryer

20000

2. Malli

80000 2. Detyrimet rrjedhese

30000

Mjetet fikse

Detyrimet afatgjata

1. Pajisje

150000 1. Detyrimet

100000

2. Ndertesa

100000 2. Kapitali

200000

Totali

350000 Totali

350000

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

Economics: Principles and Tools, 3/e

PASQYRA E REZULTATIT FINANCIAR •

Pasqyra e rezultatit financiar përmbledh transaksionet e firmës gjatë një periudhe të dhënë kohore.

1. Te ardhurat

2185

a) nga shitjet

1693

b) nga qirate dhe sherbimet

492

2. Minus kostot

1924

a) kostot, perjashtuar zerat e meposhtem

977

b) amortizimi

140

c) kostot e shitjes dhe ato administrative

619

d) shpenzimet per kerkim dhe zhvillim

161

e) interesi neto

27

3. Fitmi para tatimit (1 - 2)

261

4. Minus tatimin ne te ardhura

51

5. Fitimi neto (3 - 4) a) dividenda b) fiimi i pashperndar

© 2003 Prentice Hall Business Publishing

210 15 195

Economics: Principles and Tools, 3/e