โครงการวิจัย การเพาะเลี้ยงนกแขกเตาในกรง เพาะเลี้ยงของสวนสัตวนคราชสีมา
Common name: Red - breasted Parakeet Scientific name : Psittacula alexandri Total length : 33 – 37 cm. Female: Bill all black, breast richer pink, strong light blue wash on crown and side of head, tail streamer average shorter.
Male: Bill thick, yellow-tipped red upper mandible and blackish Lower mandible. Crown and side of head mostly pale lilac-grey to lilac blue . Black loral line ( crossing forehead ).
Habitat & Behavior : Open broadleaved evergreen, semi-evergreen and Deciduous Forest. Visitis cultivation; up to 1,200 m. Range and Status: Resident N,NE India subcontitent,AndamanIs, SW,S China, Sumatra, Java, S Borneo. SE Asia: Common Resident Myanmar ,Thailand
Breeding: December – April, Loosely colonial. Nest: Existing tree hole ( often adapted ) or woodpecker or barbet nest; 3-10 m above ground. Eggs 3 -4 egg/ cluster. Incubation period about 24 days.
Status
LEAST CONCERN ( LC ) A taxon is least concern when it has been evaluated against the criteria, and does not qualify for Critically endangered, Endangered, Vulnerable or Near Threatened. Widespread and abundant taxa
are included in this category
ความสําคัญและที่มา เนื่องดวยสวนสัตวนครราชสีมา ไดเริ่มมีการนํานกแกวแขกเตามา เพาะเลี้ยงตั้งแตป 2542 จํานวนลูกนกที่เกิดตอปคอนขางนอย โดยไดลูกนก 2-3 ปตอหนึ่งครอก ซึ่งขอจํากัดที่ทําใหเกิดกรณีดังกลาวเนื่องมาจาก
นกขาดความรูสึกปลอดภัยในพื้นที่ เนื่องจากเปนพื้นที่จัดแสดงสัตว มีนกแกว หลายชนิดอยูรวมกัน มีสิ่งแวดลอมมีสิ่งรบกวนมาก เชนผูเที่ยวชมที่ผานไปมา และดานหนาเปนกระจกใส
พื้นที่ตอตัวนกนอยเกินไปโดยเปนสวนแสดงที่มีขนาด กวาง*ยาว*สูง 3*3*3 เมตร ตอนกแกวแขกเตาจํานวน 12 ตัว ( 2.25 ลูกบาศเมตร/ตัว)
ความสูงของโพรงรังเทียมต่ําเกินไปประมาณ 1 -1.50 เมตรและขนาด ของโพรงรังเทียม ไมแนนอน ขึ้นกับขนาดทอนไมที่จะจัดหามาได
จุดประสงคของโครงการวิจัย - ถึงแมวาสถานภาพการถูกคุกคามของนกแกวแขกเตายังอยูในระดับ
เสี่ยงตอการสูญพันธนอย ( least concern ) แตองคความรูที่จะจัดการนกชนิด นี้ในกรงเลี้ยงใหสามารถวางไขและฟกเปนตัวยังมีไมมากนัก ดังนั้นงานวิจัยชิ้นนี้ จึงตองการหาวิธีการที่เหมาะสมเพื่อการจัดการในดานตาง ๆ เชน การสุขาภิบาล อาหาร วิธีการจับคู ลักษณะกรงเลี้ยง พฤติกรรมของนกนอก และในฤดูผสมพันธุ เพื่อใหไดเปนความรูพื้นฐานอันหวังผลที่จะใหไดรับความสําเร็จในเรื่องเพาะ ขยายพันธุในกรงเลี้ยง
วิธีการดําเนินการวิจัย และสถานที่ทําการทดลอง/เก็บขอมูล
- จัดสรางกรงเพาะเลี้ยงจํานวน 1 กรงใหญขนาดกรงรวมขนาด 4.8*4.8*3.5 เมตร ( 6.72 ลบม/ตัว ) และ 3กรงยอยขนาดขนาด 2.4*2.4*2.4 เมตร ( 6.92 ลบม/ตัว ) ในพื้นที่นอกสวนแสดงสัตวและทําการปรับปรุงระบบนิเวศรอบ ๆ บริเวณกรงเพาะเลี้ยง
วิธีการดําเนินการวิจัย และสถานที่ทําการทดลอง/เก็บขอมูล
•จัดสรางกรงเพาะเลี้ยงจํานวน 1 กรงใหญ และ 3กรงยอย ในพื้นที่นอกสวนแสดง สัตวและทําการปรับปรุงระบบนิเวศรอบ ๆ บริเวณกรงเพาะเลี้ยง
ตกแตงสภาพภายในกรงเพาะเลี้ยง จัดวางโพรงรังเทียมรูปตัวแอลใหญขนาด 28 *หัวตัวแอล 25.5 , ฐานตัวแอล 50 เซนติเมตร*50 เซนติเมตร และโพรงรัง เทียมรูปแอลเล็กขนาด และติดตั้งกลองวิดีโอวงจรปดเพื่อชวยในการสังเกต พฤติกรรม
ติดตั้งโพรงรังเทียมที่ตั้ง ภายในกรงดักเพื่อจุดประสงค แยกคูนกที่จับคูกัน
ทําการชั่งน้ําหนัก วัดขนาดนก ตรวจสุขภาพนกเบื้องตน และยายนกไปยัง กรงเพาะเลี้ยงแหงใหม
ยายนกไปยังกรงเพาะเลี้ยงแหงใหม
วิธีการเก็บขอมูลประจําวัน • • • • •
เก็บขอมูลจากกลองวงจรปด (5ตัว) กลองสองทางไกลสองและบันทึกภาพจากกลองดิจิตอล บันทึกขอมูลตามแบบฟอรม บันทึกอุณหภูมิ ความชื้น ความเขมของแสงประจําวัน ชั่งอาหารกอนใหและหลังให
ผลการศึกษา
ฤดูผสมพันธุนกแกวแขกเตา • ชวงนอกฤดูผสมพันธุ ( มิถุนายน - กันยายน ) ของนกแขกเตามี ความสัมพันธระหวางคูนกแบบหลวมๆ โดยนกเพศผูและนกเพศเมียมักไม เขามาใกลชิดกันและทํากิจกรรมรวมกันนอย - ฤดูผสมพันธุหมายถึงชวงเวลาที่เริ่มตั้งแตการเกี้ยวพาราสี สนใจโพรง รังเทียม ผสมพันธุ ออกไข ฟกไขและเลี้ยงลูกออนจนกระทั่งลูกนก สามารถกินอาหารไดเอง
ในชวงเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน นกเพศผู และเมียสนใจโพรงรังเทียม ซึ่งใชชวงเวลานี้ สามารถใชในการแยกคูนกออกจากกรงรวม นก โดยตัวเมียจะเปนตัวเริ่มที่จะสนใจรัง กอนตัวผู
พฤติกรรมการผสมพันธุของนกแขกเตาอยูระหวางเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธุ
นกแกวแขกเตาเพศเมียวางไขในชวงเดือนกุมภาพันธุและมีนาคม
พอและแมนกเลี้ยงลูกนกในชวงเดือนเมษายนและพฤษภาคม
ลูกนกออกจากโพรงรังเทียมในชวงเดือนพฤษภาคม
พฤติกรรมการวางไขและลักษณะของไขนกแขกเตา • นกเพศเมียวางไขในระหวางเดือนกุมภาพันธุถึง มีนาคม ระยะหางของ การวางไขในแตละฟองของแมนกแขกเตาวางไขทุก 1 - 5 วัน จํานวนไข ตอครอกเฉลี่ย 4 ฟอง
ลักษณะและขนาดของไข
รูปทรงของไขนกแกวเปนรูปยาวรี ขนาดความยาวของไข 24 มิลลิเมตร ขนาดความกวางของไข 19 มิลลิเมตร น้ําหนัก 10กรัม
พฤติกรรมการฟกไข
พบวานกเพศเมียเทานั้นที่ทําหนาที่ฟกไข นกเพศผูจะมาที่ปากโพรงชวงๆเพื่อปอน อาหารใหแกนกเพศเมียแตไมไดฟกไข แมนกใชเวลาในการฟกไขเฉลี่ย 24วัน
ลูกนกที่มีอายุ 7 วัน
ลูกนกที่มีอายุ 14 วัน
ลูกนกที่มีอายุ 21 วัน
ลูกนกอายุ 28 วัน
ลูกนกอายุ 35 วัน
ลูกนกอายุ 42 วัน
ลูกนกออกจากโพรงรังเทียมที่อายุ วัน
การแยกลูกนกเพื่อศึกษาพัฒนาการการเจริญเติบโต สาเหตุของการแยกลูกนกจากการดูแลของพอและแมนกเพื่อเพิ่มจํานวน ครอกตอฤดูผสมพันธุ ไดลูกนกทีเชื่องกับมนุษยมากขึ้นเหมาะสมตอการเปน นกเลี้ยงในบาน
ภาพกอนแยกลูกนกออกจากแม
แยกลูกนกที่มีชวงอายุประมาณ 7-9 วันออกจากโพรงรังเทียม
ลูกนกอายุ 9 – 52 วัน จัดใหลูกนกอยูในถาดพลาสติกรองดวยขี้เลื่อยหนา ประมาณ 2 นิ้ว
ใสถาดพลาสติกไวในตะกราพลาสติก เปลี่ยนขี้เลื่อยและทําความสะอาด ภาชนะดวยน้ํายาฆาเชื้อทุก 3 วัน ตั้งตะกราพลาสติกไวในตูกกลูกนก
ตั้งตะกราพลาสติกไวในตูกกลูกนก โดยประสิทธิภาพของตูกกลูกนกนี้สามารถ ควบคุมอุณหภูมิภายในใหอยูในชวง 30 -32 องศาเซลเซียส และ ชวงความชื้น สัมพัทธ 41-91%
ปอนอาหารสําเร็จรูปสําหรับลูกนกใหแกลูกนกจนกระทั่งลูกนกกินอาหารเองได ชวงลูกนกอายุนอยปริมาณอาหารและระยะหางของการปอนอาหารขึ้นอยูกบั การสังเกต ความจุกระเพาะพักและเวลาที่ใชในการยอยอาหารของลูกนกแตละตัว
สูตรอาหารลูกนกแบบสําเร็จรูป
โปรตีนไมนอยกวา19% ไขมันไมนอยกวา13% เยื่อใยไมนอยกวา4% ความชื้นไมเกิน4%
เมื่อลูกนกเริ่มบินไดและหัดกินอาหารเอง จึงลดปริมาณอาหารและเพิ่มระยะหาง ของการปอนอาหารเพื่อบังคับใหลูกนกกินอาหารเอง
การเก็บขอมูล ของการเลี้ยงลูกนก แกวโดยมนุษย 1.น้ําหนักของลูกนกในแตละวัน โดยชั่งชวงเชากอนปอนอาหาร 2.ปริมาณอาหารที่ปอนลูกนก 3. จํานวนมื้อ 4.
ทุก 7 วันวัดความยาวปก,วัดจะงอยปาก และความยาวแขง บันทึกภาพการเปลี่ยน แปลงของรางกาย
ดูภาพแสดงการเจริญเติบโตของลูกนกแกวแขกเตาที่เลี้ยงโดยมนุษย
แยกลูกนกเมื่อมีอายุได 7 วัน
ลูกนกแขกเตาอายุ 13 วันเริ่มมีขนสีเหลืองที่กระเพาะพักและลําตัว
อายุ18วันมีขนสีเทาโผลพนผิวหนังบริเวณลําตัวและปก
อายุ 26 วันเริ่มมีขนออนสีเทาขึ้นบริเวณปก
ลูกนกแขกเตาอายุ32วันมีขนสีเขียวที่ปก,สวนหางและที่บริเวณหัวมีขนสี เทาขึ้นปกคลุม
อายุ48วันขนขึ้นเต็มทั้งรางกาย
อายุ55วันนกสามารถบินได
ลูกนกอายุ 60 วัน แยกออกมาเลี้ยงในกรง
ปอนอาหารลูกนกจํานวน 2 ครั้ง/วัน
ลูกนกสามารถกินอาหารไดเองภายใน 7 วันหลังจากเริ่มนําอาหารมาวาง
สรุปจํานวนนกที่สามารถเพาะขยายพันธุได ป
คูนก
จํานวนไข
2008
4
12
10
7,6
3,3
9
2009
4
16
12
8,8
4,3
11
ฟกออกเปน เลี้ยงโดยพอ- เลี้ยงโดย รวมลูก ตัว แมนก/รอด มนุษย/รอด นก
20
สรุปผลการศึกษา - การเพาะเลี้ยงนกแกวแขกเตาในพื้นที่นอกสวนแสดงสัตวที่มีการรบกวนนอยจะ เพิ่มโอกาสในการเพาะขยายพันธุมากยิ่งขึ้น - นกแขกเตาสามารถเพาะขยายพันธุไดทั้งในสภาพอยูรวมฝูงและแยกเปนคูเดี่ยว - ขนาดของขนาดของโพรงรังเทียม กวาง*ยาว*สูง 28*28* 55 เซนติเมตร และ ขนาดโพรงรังเทียมรูปตัว (L) ( กวาง*ยาว*สูง ) 28*( สวนบน 25.5, ฐาน 50 ) *50 cm -ตูกกลูกนก ควบคุมอุณหภูมิภายในใหอยูในชวง 30 -32 องศาเซลเซียส และ ชวงความชื้นสัมพัทธ 41-91% -สูตรอาหารลูกนกแบบสําเร็จรูป โปรตีนไมนอยกวา19% ไขมันไมนอยกวา13% เยื่อใยไมนอยกวา4% ความชื้นไมเกิน4%