Red Breasted Parakeet Parrot Korea

โครงการวิจัย การเพาะเลี้ยงนกแขกเตาในกรง เพาะเลี้ยงของสวนสัตวนคราชสีมา

Common name: Red - breasted Parakeet Scientific name : Psittacula alexandri Total length : 33 – 37 cm. Female: Bill all black, breast richer pink, strong light blue wash on crown and side of head, tail streamer average shorter.

Male: Bill thick, yellow-tipped red upper mandible and blackish Lower mandible. Crown and side of head mostly pale lilac-grey to lilac blue . Black loral line ( crossing forehead ).

Habitat & Behavior : Open broadleaved evergreen, semi-evergreen and Deciduous Forest. Visitis cultivation; up to 1,200 m. Range and Status: Resident N,NE India subcontitent,AndamanIs, SW,S China, Sumatra, Java, S Borneo. SE Asia: Common Resident Myanmar ,Thailand

Breeding: December – April, Loosely colonial. Nest: Existing tree hole ( often adapted ) or woodpecker or barbet nest; 3-10 m above ground. Eggs 3 -4 egg/ cluster. Incubation period about 24 days.

คณะผูวิจัย • • • • •

หัวหนาโครงการ ผูรวมวิจัยคนที่1 ผูรวมวิจัยคนที่2 ผูชวยวิจัย ผูชวยวิจัย

น.สพ.วิชิต นายวันชัย นายจํานงค นายสามารถ นายเอนก

กองคํา สวาสุ สุรพัฒน กําลังฤทธิ์ พิมพจันทึก

ความสําคัญและที่มา • เพื่อหาแนวทาง ที่เหมาะสมเพื่อการจัดการในดานตาง ๆ เชน การ สุขาภิบาล อาหาร วิธีการจับคู ลักษณะกรงเลี้ยงที่เหมาะสม พฤติกรรมของนกนอก และในฤดูผสมพันธุ เพื่อใหไดเปนความรู พื้นฐานอัน หวังผลที่จะใหไดรับความสําเร็จในเรื่องเพาะขยายพันธุใน กรงเลี้ยง ถามีการนําขอมูลนี้นํามาทําเปนฟารมเลี้ยงนกแกวเพื่อเปน การคา ทําใหราคานกที่ขายในตลาดมีราคาไมสูงเกินไป คนเลี้ยงนกก็ จะหันมาเลี้ยงนกที่เกิดในกรงเลี้ยงมากขึ้นเนื่องจากนกที่เกิดในกรงเลี้ยงมี ความเชื่องมากกวาและการปรับตัวกับสภาพกรงเลี้ยงมีไดมากกวาดวย

วัตถุประสงคโครงการวิจัย • เพื่อศึกษารูปแบบของพฤติกรรมการจับคูผสมพันธุของนกแขกเตา ใน สภาพที่มีการเลี้ยงอยูในกรงเพาะเลี้ยง ของสวนสัตวนครราชสีมา • เพื่อศึกษาลักษณะของกรงเลี้ยงนกแขกเตาที่เหมาะสมตอการขยายพันธุ เพาะเลี้ยง • เพื่อศึกษาพฤติกรรมการผสมพันธุ ออกไข ฟกไข เลี้ยงดูลูก และการ พัฒนาการของลูกนกแขกเตาเพื่อใชเปนขอมูลพื้นฐานในการเพาะเลี้ยง ขยายพันธุนกแขกเตาตอไปในอนาคต

วิธีการดําเนินการวิจัย และสถานที่ทําการทดลอง/เก็บขอมูล • จัดเตรียมนกที่จะใชในการศึกษาจํานวน 8 คู (รวม 16 ตัว) โดยเปนนกที่มี การเจริญ เติบโตเต็มที่แลว พรอมทําการตรวจสอบสุขภาพเบื้องตน • จัดสรางกรงเพาะเลี้ยงจํานวน 1 กรงใหญ และ 3กรงยอย และทําการ ปรับปรุงระบบนิเวศรอบ ๆ บริเวณกรงเพาะเลี้ยง • จัดเตรียมอุปกรณในการดําเนินงาน ไดแก ถาดน้ํา ถาดอาหาร พรอม ทั้งอุปกรณทําความสะอาด และเวชภัณฑ • สถานที่ในการทําการวิจัยและเก็บขอมูล ใชพื้นที่จัดแสดงบริเวณกรง เพาะเลี้ยงนกแขกเตา ของสวนสัตวนครราชสีมา

ขั้นตอนการดําเนินการศึกษา • นํานกแขกเตาทั้งหมดจํานวน 16 ตัว (เพศผู 8 ตัว และเพศเมีย 8 ตัว) เขาไป เลี้ยงในกรงเพาะเลี้ยงขนาดใหญที่ไดจัดเตรียมไว เพื่อใหนกแขกเตาไดมีการ เลือกคูผสมพันธุกันโดยอิสระ • เมื่อถึงชวงฤดูผสมพันธุ ทําการแยกนกแขกเตาที่จับคูโดยการใชกรงดัก เพื่อ มาเลี้ยงไวในกรงเล็กเปนคู ๆ โดยในกรงขนาดเล็กจะประกอบไปดวยถาดน้ํา ถาดอาหาร และรังเทียม • ทําการศึกษาพฤติกรรมการเลือกคู การเกี้ยวพาราสี การผสมพันธุ การวางไข การฟกไข การเลี้ยงดูลูก และการพัฒนาการของลูกนก

ขนาดกรงเพาะขยายพันธุมี 2 แบบ • กรงรวมขนาด4.8×4.8×3.5เมตร จํานวน1กรง • และกรงสําหรับนก1คูขนาด 2.4×2.4×3.5เมตร จํานวน3กรง

ขนาดโพรงรังเทียมและกรงดักจับ

ขนาดโพรงรังเทียมรูปตัว (L) ( กวาง*ยาว*สูง ) 28*( สวนบน 25.5, ฐาน 50 ) *50 cm

ขนาดของโพรงรังเทียม กวาง*ยาว*สูง 28*28* 55 เซนติเมตร

ขนาดกรงดักจับนก 64×120×90cm ขนาดประตูปด55×90cm

กลองวงจรปดที่ติดตั้งภายในกรงเพาะเลี้ยง

วิธีการเก็บขอมูลประจําวัน • • • •

เก็บขอมูลจากกลองวงจรปด (5ตัว) กลองสองทางไกลสองและบันทึกภาพจากกลองดิจิตอล บันทึกอุณหภูมิ ความชื้น ความเขมของแสงประจําวัน ชั่งอาหารกอนใหและหลังให

ฤดูผสมพันธุนกแกวแขกเตา • ในชวงนอกฤดูผสมพันธุ ( มิถุนายน - กันยายน ) ของนกแขกเตามี ความสัมพันธระหวางคูนกแบบหลวมๆ โดยนกเพศผูและนกเพศเมียมัก ไมเขามาใกลชิดกันและทํากิจกรรมรวมกันนอย • สรุปฤดูผสมพันธุหมายถึงชวงเวลาที่เริ่มตั้งแตการเกี้ยวพาราสี ผสม พันธุ ออกไข ฟกไขและเลี้ยงลูกออนจนกระทั่งลูกนกสามารถกิน อาหารไดเอง

พฤติกรรมการผสมพันธุของนกแขกเตาอยูระหวางเดือนธันวาคมถึงกุมภาพันธุ

นกแกวแขกเตาเพศเมียวางไขในชวงเดือนกุมภาพันธุและมีนาคม

พอและแมนกเลี้ยงลูกนกในชวงเดือนเมษายนและพฤษภาคม

ลูกนกออกจากโพรงรังเทียมในชวงเดือนเมษายนและพฤษภาคม

ฤดูผสมพันธุนกแกวแขกเตา • เมื่อเริ่มเขาฤดูสืบพันธุ( ตุลาคม ) นกทั้งสองตัวจึงเขามาใกลกันมากขึ้น • • ในชวงเริ่มตนของฤดูผสมพันธุนกเพศผูและเมียสนใจโพรงรังเทียม ซึ่ง สามารถใชชวงเวลานี้เพื่อแยกคูนกออกจากกรงรวมนก โดยตัวเมียจะ เปนตัวเริ่มที่จะสนใจรังกอนตัวผู

นกเพศผูและเมียสนใจรังไขในชวงเดือน ตุลาคมถึงพฤศจิกายน ซึ่งใชชวงเวลานี้ สามารถใชในการแยกคูนกออกจากกรงรวม นก โดยตัวเมียจะเปนตัวเริ่มที่จะสนใจรัง กอนตัวผู

ภาพแสดงวิธีการดักจับนกเพื่อแยกนกที่จับคูกันออกจากฝูง

พฤติกรรมการปอนอาหารระหวางพอและแมนก • 1.

การปอนอาหารในนกแกวแขกเตามีเกิดขึ้นใน 4 กรณีคือ ในพฤติกรรมเกี้ยวพาราสีในชวงเริ่มตนฤดูผสมพันธุ กอนที่จะถึงชวงการผสม พันธุโดยมีจุดประสงคที่นกเพศผูตองการสรางความสัมพันธกับนกเพศเมีย ซึ่ง พฤติกรรมดังกลาวเปนการบอกวานกทั้งสองตัวไดทําการเลือกคูและจับคูกัน แนนอนแลว และ 2. ในชวงกอนที่นกเพศผูจะขึ้นผสมพันธกับตัวเมีย 3. พอนกนําอาหารมาปอนแมนกที่บริเวณปากรังเทียม ในชวงที่แมนกฟกไขและ แมนกเลี้ยงลูกนก 4. พอนกและแมนกชวยกันปอนอาหารใหแกลูกนกโดยเริ่มตั้งแตลูกนกสามารถปน ปายมาที่ปากโพรงของรังเทียมไดจนกระทั่งลูกนกสามารถกินอาหารไดเอง

ในพฤติกรรมเกี้ยวพาราสีในชวงเริ่มตนฤดูผสมพันธุ เพื่อกอนที่จะผสมพันธุที่นกเพศ ผูตองการสรางความสัมพันธกับนกเพศเมีย และในชวงกอนที่นกเพศผูจะขึ้นผสม พันธกับตัวเมีย

รูปภาพเคลื่อนไหวแสดงนกแกวแขกเตาเพศผูปอนอาหารนกเพศเมียในชวงเริ่ม ตนของฤดูผสมพันธุ

การปอนอาหารของพอนกใหกับแมนก อาหารสวนใหญจะนําไปใชสําหรับ การเลี้ยงลูกนกซึ่งเปนอาหารเหลว

พฤติกรรมการปอนอาหารใหกับลูกนกที่เกิดในปที่ผานมา สามารถสังเกตพฤติ กรรมดังกลาวไดในชวงการเลี้ยงลูกออนที่เกิดใหม

พฤติกรรมการผสมพันธุ - นกเพศใดเพศหนึ่งจะเปนฝายเขาหานกเพศตรงขามกอน ตัวที่เปนฝาย เขาหาจะกมหมอบเดินเขานกเพศตรงขามชาๆ หรืออาจไมกมตัวแต สาวเทาเดินเขาหาอยางรวดเร็ว ถานกเพศตรงขามไมยอมรับก็จะถอย ออกหางหรือบินหนีไป ถาฝายตรงขามยอมรับก็จะยืนนิ่ง นกตัวที่เปน ฝายเขาหาก็จะเขาไปใกลจนชิดแลวเอาหัวชนสีขางหรือทองของฝายตรง ขามเบาๆหรือเอาจะงอยปากขบตีนของฝายตรงขามเบาๆ หลังจากนั้น นกทั้งสองตัวเริ่มมีปฏิสัมพันธกันมากขึ้น โดยตัวผูจะเปนฝายปอน อาหารให

รูปภาพแสดงการผสมพันธุของนกแกวแขกเตา

รูปแสดงภาพเคลื่อนไหวในชวงการผสมพันธุของนกแกวแขกเตา

รูปภาพแสดงทาทางของพอและแมนกในพฤติกรรมเกี่ยวพาราสีกัน กอนที่จะผสมพันธุ

รูปภาพแสดงทาทางของพอและแมนกในพฤติกรรมเกี่ยวพาราสีกัน กอนที่จะผสมพันธุ

ภาพแสดงชวงการผสมพันธุของนกแกวแขกเตา ใชเวลาในการผสมพันธุเฉลี่ย 2 - 4 นาทีตอครั้ง โดยเริ่มตั้งแตตัวผูขึ้นทับตัวเมีย จนกระทั่งลงจากหลังตัวเมีย

ภาพแสดงชวงการผสมพันธุของนกแกวแขกเตา ใชเวลาในการผสมพันธุเฉลี่ย 2 - 4 นาทีตอครั้ง โดยเริ่มตั้งแตตัวผูขึ้นทับตัวเมีย จนกระทั่งลงจากหลังตัวเมีย

พฤติกรรมการเขารังของนกเพศเมีย • พฤติกรรมการเขารังเปนพฤติกรรมเฉพาะแมนก โดยพฤติกรรมภายใน รังจะมีการวางไข ฟกไขและเลี้ยงลูกนก • โดยนกจะเริ่มอยูในรังมากขึ้น เมื่อวางไขฟองที่ 2 เสร็จ • ในชวงการฟกไขแมนกจะออกจากรังนอยมา การออกจากรังเพื่อไปกิน อาหาร ขยับรางกายและขับถาย โดยใชเวลาครั้งละ 1-2 นาที • ในชวงการเลี้ยงลูกนก การออกจากรังจะเห็นบอยครั้งในชวงเชาหลังจาก ผูเลี้ยงใหอาหาร ซึ่งแมนกจะตองกินอาหารเพื่อนําไปปอนลูกนกในรัง • การพึ่งพาอาหารของแมนกจากพอนก อาหารที่รับจากพอนกสวนใหญนี้ จะนําไปใชเพื่อการเลี้ยงลูกนก

ภาพแสดงแมนกเกาะที่ปากโพรงรังเทียม เพิ่อพักผอนในชวงที่แมนกตองมี กิจกรรมภายในโพรงรังเทียม

พฤติกรรมการวางไขและลักษณะของไขนกแขกเตา • นกเพศเมียวางไขในระหวางเดือนกุมภาพันธุถึง มีนาคม ระยะหางของ การวางไขในแตละฟองของแมนกแขกเตาวางไขทุก 1 - 5 วัน จํานวนไข ตอครอกเฉลี่ย 4 ฟอง

ลักษณะและขนาดของไข

รูปทรงของไขนกแกวเปนรูปยาวรี ขนาดความยาวของไข 24 มิลลิเมตร ขนาดความกวางของไข 19 มิลลิเมตร น้ําหนัก 10กรัม

พฤติกรรมการฟกไข

พบวานกเพศเมียเทานั้นที่ทําหนาที่ฟกไข นกเพศผูจะมาที่ปากโพรงชวงๆเพื่อปอน อาหารใหแกนกเพศเมียแตไมไดฟกไข แมนกใชเวลาในการฟกไขเฉลี่ย 24วัน

ศัตรูทางธรรมชาติที่รบกวนกระบวนการผสมพันธุของนก แขกเตา

ผึ้งจะเขาไปทํารังในโพรงรังเทียม หนูที่จะมาแยงอาหารและรบกวนภายในโพรงรังไขเทียม

ชวงของพอและแมนกเลี้ยงลูกนกในชวงเดือนเมษายนและพฤษภาคม

การปอนอาหารของพอนกใหกับแมนก อาหารสวนใหญจะนําไปใชสําหรับ การเลี้ยงลูกนกซึ่งเปนอาหารเหลว

ภาพเคลื่อนไหวแสดงการปอนอาหารของพอนกใหกับแมนกในชวงที่แมนกเลี้ยง ลูกในโพรงรังเทียม

ขาวโพดเปนอาหารสําคัญที่มีพอและแมนกมีปริมาณการกินเพิ่มมากขึ้น ในชวงการเลี้ยงลูก

ภาพแสดงการเจริญเติบโตของลูกนกแกวแขกเตาในชวงเวลาตางๆ

ลูกนกที่มีอายุ 7 วัน

ลูกนกที่มีอายุ 14 วัน

ลูกนกที่มีอายุ 21 วัน

ลูกนกอายุ 28 วัน

ลูกนกอายุ 35 วัน

ลูกนกอายุ 42 วัน

ลูกนกออกจากโพรงรังเทียมที่อายุ วัน

การแยกลูกนกเพื่อศึกษาพัฒนาการการเจริญเติบโต สาเหตุของการแยกลูกนกจากการดูแลของพอและแมนกเพื่อเพิ่มจํานวน ครอกตอฤดูผสมพันธุ ไดลูกนกทีเชื่องกับมนุษยมากขึ้นเหมาะสมตอการเปน นกเลี้ยงในบาน การเก็บขอมูล 1.น้ําหนักของลูกนกในแตละวันโดยชั่งชวงเชากอนปอนอาหาร 2.ปริมาณอาหารที่ปอนลูกนก 3. จํานวนมื้อ

การแยกลูกนกเพื่อศึกษาพัฒนาการการเจริญเติบโต • อุปกรณและเครื่องมือที่ใชการเลี้ยงลูกนก • • • • • • • •

ตูกกลูกนก ตะกรา ถวยใสอาหาร/ชอน ผาเช็ดปากลูกนก กระติกน้ํารอน ตาชั่งดิจิตอล เวอรเนียร ไซริ้งคกระบอกฉีดยา

ภาพกอนแยกลูกนกออกจากแม

แยกลูกนกที่มีชวงอายุประมาณ 7-9 วันออกจากโพรงรังเทียม

ลูกนกอายุ 9 – 52 วัน จัดใหลูกนกอยูในถาดพลาสติกรองดวยขี้เลื่อยหนา ประมาณ 2 นิ้ว

ใสถาดพลาสติกไวในตะกราพลาสติก เปลี่ยนขี้เลื่อยและทําความสะอาดภาชนะ ดวยน้ํายาฆาเชื้อทุก 3 วัน ตั้งตะกราพลาสติกไวในตูกกลูกนก

ตั้งตะกราพลาสติกไวในตูกกลูกนก โดยประสิทธิภาพของตูกกลูกนกนี้สามารถ ควบคุมอุณหภูมิภายในใหอยูในชวง 30 -32 องศาเซลเซียส และ ชวงความชื้น สัมพัทธ 41-91%

ปอนอาหารสําเร็จรูปสําหรับลูกนกใหแกลูกนกจนกระทั่งลูกนกกินอาหารเองได ชวงลูกนกอายุนอยปริมาณอาหารและระยะหางของการปอนอาหารขึ้นอยูกบั ความจุกระเพาะพักและเวลาที่ใชในการยอยอาหารของลูกนกแตละตัว

สูตรอาหารลูกนกแบบสําเร็จรูป

โปรตีนไมนอยกวา19% ไขมันไมนอยกวา13% เยื่อใยไมนอยกวา4% ความชื้นไมเกิน4%

เมื่อลูกนกเริ่มบินไดและหัดกินอาหารเอง จึงลดปริมาณอาหารและเพิ่มระยะหาง ของการปอนอาหารเพื่อบังคับใหลูกนกกินอาหารเอง

การเก็บขอมูล ของการเลี้ยงลูกนก แกวโดยมนุษย 1.น้ําหนักของลูกนกในแตละวัน โดยชั่งชวงเชากอนปอนอาหาร 2.ปริมาณอาหารที่ปอนลูกนก 3. จํานวนมื้อ 4.

ทุก 7 วันวัดความยาวปก,วัดจะงอยปาก และความยาวแขง

ดูภาพแสดงการเจริญเติบโตของลูกนกแกวแขกเตาที่เลี้ยงโดยมนุษย

แยกลูกนกเมื่อมีอายุได 7 วัน

ลูกนกแขกเตาอายุ 13 วันเริ่มมีขนสีเหลืองที่กระเพาะพักและลําตัว

อายุ18วันมีขนสีเทาโผลพนผิวหนังบริเวณลําตัวและปก

อายุ 26 วันเริ่มมีขนออนสีเทาขึ้นบริเวณปก

ลูกนกแขกเตาอายุ32วันมีขนสีเขียวที่ปก,สวนหางและที่บริเวณหัวมีขนสี เทาขึ้นปกคลุม

อายุ48วันขนขึ้นเต็มทั้งรางกาย

อายุ55วันนกสามารถบินได

ลูกนกอายุ 60 วัน แยกออกมาเลี้ยงในกรง

ปอนอาหารลูกนกจํานวน 2 ครั้ง/วัน

ลูกนกสามารถกินอาหารไดเองภายใน 7 วันหลังจากเริ่มนําอาหารมาวาง

การเพิ่มกิจกรรมในกรงเพาะเลี้ยง ตัวอยางการเพิ่มกิจกรรมในกรงเพาะเลี้ยง • การเปดน้ําฝนเทียม • การแขวนกิ่งไม • การเสียบผลไม

เปดน้ําฝนเทียมใหนกเลน

เปดชวงเชาของทุกวัน ใชเวลาในการเปด10-15นาที

พฤติกรรมที่พบเวลาเปดน้ําฝนเทียม

• เกาะโซ ปนปายดานบนของกรง บินไปมา

ภาพเคลื่อนไหวแสดงพฤติกรรมนกแกวแขกเตาชวงอาบน้ําเมื่อเปดฝนเทียมให

ภาพแสดงกอนและหลังการกัดแทะกิ่งปาลม

ภาพแสดงกอนและหลังการกัดแทะผลไม

ปญหาที่เกิดขึ้นระหวางการทํางานวิจัย - เครื่องบันทึกภาพวงจรปดชํารุดบอย - ไมสามารถสังเกตพฤติกรรมจากกลองวงจรปดไดทั้งหมด ตองใชการ สังเกตพฤติกรรมนกจาก การนั่งระยะไกลแลวดูดวยกลองสองทางไกลรวม ดวย