Drzava

Oblici države

Oblik države  Idealni

oblik države – Platon  Vladavina ljudi i vladavina prava  Aristotel – razvrstavanje države prema obliku vlasti. Klasifikacija na osnovu razloga zbog koga se upravlja državom i broj lica koja upravljaju državom. Razlog je opšte dobro (javni interes).

 Normalne • -

države: Monarhija (basileja) Aristokratija Politeja Izopačene Tiranija Oligarhija Demokratija



 



Rimska republika – mešovit državni oblik. Monarhija u konzulskoj vlasti, aristokratija u senatu, politeja u narodnoj skupštini (komiciji) Džon Lok, Ruso, Monteskje Imanuel Kant – ustavne i neustavne države. Oblik vladavine (forma imperii) – autokratija, aristokratija i despotija. Oblici vladavine. Kriterijum je odvojenost izvršne od zakonodavne vlasti – republike i despotije.



2.

3. 4.

5.

Moderno učenje o pravnoj državi – država vladavine prava Oblici državne vlasti: sistemi jedinstva vlasti i podele vlasti Oblici političkog režima: demokratija i autokratija Oblici državnog uređenja: jedinstvena (jednostavna i složena) država i savez država Oblici vladavine: monarhija i republika

Oblici državne vlasti  Jedinstvo

vlasti – političko načelo prevlasti demokratskog ili birokratskog organa vlasti nad drugim dvema vrstama vlasti  Apsolutno i relativno jedinstvo vlasti  Švajcarski skupštinski (konventski) sistem – Skupština formalno vrši upravnu vlast preko svog odbora Saveznog veća

 Podela

vlasti – podela državnih poslova prema njihovim glavnim vrstama  Džon Lok “Dve rasprave o vladi” (1690) i Šarl Monteskje (1748)  Kant – prenošenje hrišćanske dogme na državu  Apsolutna i relativna podela vlasti. Politička i tehnička podela vlasti. Pitanje šefa države

 Engleski

parlamentarni sistem – proizvod istorije. Krunisana republika.  Kabinetska Vlada, pravo zakonodavne inicijative, članovi Vlade su članovi parlamentarne većine, politička odgovornost prema parlamentu. Vlada raspušta parlament.

Francuski parlamentarni sistem - Interpelacija - Skupština raspušta Vladu - Predsednički sistem • Američki predsednički sistem. Ustav iz 1787. godine - Jedinstvo izvršne i upravne vlasti. Stroga podela vlasti. Predsednik sam bira ministre i ne odgovara politički Kongresu. Pravo suspenzivnog veta. Vrhovni sud SAD. 

Oblici političkog režima 

 



Demokratija – vladavina naroda. Takav oblik režima gde većina naroda na određen način stalno ili povremeno učestvuje u vršenju državne vlasti Atinska demokratije – polites i idiotes. Isegoria i isinomia. Moderna predstavnička demokratije korigovana oblicima neposredne demokratije. Osnov je Rusoova ideja o vladavini suverenog naroda preko opšte volje. Demokratija je režim u kome izabrana manjina upravlja većinom











Uslovi za postojanje demokratije – ekonomski, kulturni, istorijski, formalni. Neposredna demokratija – referendum, narodna inicijativa, plebiscit. Predstavnička (posredna) demokratija. Aktivno i pasivno pravo glasa. Opšte pravo glasa. Jednako pravo glasa Proporcionalni sistem (srazmerni) i većinski. Mandat predstavnika Poluneposredna demokratija.

Autokratija 

 



Suprotnost demokratiji. Obeležje je nepostojanje kontrole i odgovornosti. Karakteristična za antičke i srednjovekovne države. Vrste: diktatura (lična, jakobinska, zakonska i nezanonita), tiranija (razlikovati od despotije i apsolutne monarhije), oligarhija, aristokratija, timokratija, teokratija, plutokratija Totalitarna država: fašizam, nacionalsocijalizam i staljinizam. “Sve za državu, ništa mimo nje i ništa nasuprot njoj”.

Oblici državnog uređenja  Jedinstvene

države i savezi država  Jedinstvena država se prema stepenu centralizacije deli na jednostavnu centralnu, centralizovanu i decentralizovanu pa zatim na složenu (regionalizovanu) i složeniju (federaciju).  Savezi država se dele na državne saveze (konfederacije) i ugovorne saveze (unija i komonvelt)

U

centralnoj državi jedan centralni organ vrši neposredno sve poslove državne vlasti  U centralizovanoj državi postoje područni organi koji u punoj zavisnosti obavljaju državne poslove za organe centralne vlasti  U decentralizovanoj državi decentralizovani organi samostalno (ne i nezavisno) obavljaju izvesne državne poslove unutar delokruga svoje nadležnosti. Relativan je stepen diskrecije.

 -

-

Složena država: Regionalna država je izdeljena na posebne oblasti (regione) koji raspolažu značajnom samostalnošću u obavljanju državnih poslova. Nema zakonodavca, ali može biti zakonodavstva Savezna država (federacija) – najveći mogući stepen decentralizacije jedinstvene države. Federalne jedinice poseduju izvedenu (derivativnu) državnu vlast. Pravo donošenja zakona, dvostruko državljanstvo

Oblici vladavine  Na

čelu monarhije je suverena ličnost koja je pravno neodgovorna, ali ne i pravno neograničena. Odgovoran je samo politički, moralno, običajno i civilno.  Monarhija se nasleđuje. Sistemi nasleđivanja  Apsolutna, ograničena, ustavna monarhija.  Današnji najčešći oblik je parlamentarna monarhija – “Kralj vlada, ali ne upravlja

Republika  Res

publica  Predsednik Republike. Ograničenost mandata. Dva sistema izbora – američki i francuski (iz 1875). Mogućnost ponovnog izbora  Šef države

Vrste državnih organa  Oružani

i civilni organi  Demokratski i birokratski organi  Odlučujući i izvršujući organi  Politički i stručni organi  Inokosni i zborni (kolektivni) organi