Dan Cu

V¨n phßng quèc héi - ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn liªn hiÖp quèc

Dự án VIE/02/007 "Tăng cường Năng lực Các cơ quan Dân cử ở Việt Nam" Được hỗ trợ bởi Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thụy Sĩ, Cơ quan Phát triển Quốc tế Anh và Cơ quan Phát triển Quốc tế Canada

H−íng dÉn tËp huÊn vÒ vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö

Tập 1

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

Hà Nội - Việt Nam 2005

lêi tùa TËp tµi liÖu nµy ®−îc biªn so¹n trªn c¬ së tµi liÖu cña Trung t©m §Þnh c− Nguån nh©n lùc cña Liªn Hîp Quèc (HABITAT) h−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng nh»m ®¸p øng nhu cÇu tËp huÊn vµ tù häc cña c¸c ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng nãi riªng vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc v× sù ph¸t triÓn ®Þa ph−¬ng vµ qu¶n lý ®« thÞ nãi chung. Víi ý nghÜa h−íng dÉn tËp huÊn chung cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö ®Þa ph−¬ng trªn thÕ giíi, tµi liÖu nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung quy ®Þnh cña quèc gia vÒ nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö ®Þa ph−¬ng, v× mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau vµ ®· cã s½n tµi liÖu ë tõng n−íc vÒ vÊn ®Ò nµy. Bé tµi liÖu h−íng dÉn nµy gåm 12 tËp. TËp 1 h−íng dÉn vÒ ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tiÕp cËn tËp huÊn ®Ó gióp ng−êi tËp huÊn thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn, héi th¶o vÒ vai trß ®¹i biÓu d©n cö ®Þa ph−¬ng vµ ®Ó ®¹i biÓu d©n cö tham kh¶o khi tù häc. M−êi mét tËp tiÕp theo ®Ò cËp tíi vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng; bao gåm vai trß ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, truyÒn th«ng, ®µm ph¸n vµ l·nh ®¹o, tæ chøc vµ ®iÒu hµnh c¸c cuéc häp, qu¶n lý tµi chÝnh vµ c¸c vai trß kh¸c. C¸c ®¹i biÓu d©n cö cã thÓ xem qua tËp 1 ®Ó hiÓu thªm c¸ch tiÕp cËn ph−¬ng ph¸p cña ng−êi tËp huÊn vµ ¸p dông vµo viÖc tù häc, hoÆc cã thÓ chän ®äc c¸c tËp viÕt vÒ vai trß ®¹i biÓu. Hy väng Bé tµi liÖu “H−íng dÉn tËp huÊn vÒ vai trß cña c¸c ®¹i biÓu d©n cö” sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc trao ®æi kinh nghiÖm vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc cña Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp. Bªn c¹nh bé tµi liÖu h−íng dÉn nµy, V¨n phßng Quèc héi còng ®· ph¸t hµnh cuèn “C¬ së d÷ liÖu vÒ c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn tiªu biÓu nhÊt cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng mét sè n−íc” (Dù ¸n VIE 98/401. VPQH – Hµ Néi 2002), xin tr©n träng giíi thiÖu ®Ó c¸c ®¹i biÓu tham kh¶o cïng víi tËp tµi liÖu h−íng dÉn nµy.

NguyÔn SÜ Dòng Gi¸m ®èc Dù ¸n VIE/02/007 Phã Chñ nhiÖm V¨n phßng Quèc héi

LêI GIíI THIÖU Bé s¸ch h−íng dÉn nµy lµ phiªn b¶n tiÕng ViÖt cña Tµi liÖu TËp huÊn C¸c l·nh ®¹o D©n cö, mét bé s¸ch 13 tËp nguyªn b¶n b»ng tiÕng Anh do Trung t©m §Þnh c− cña Liªn Hîp Quèc (UNCHS-Habitat) xuÊt b¶n n¨m 1995. Chóng t«i ®¸nh gi¸ cao Tæ chøc UNCHS-Habitat ®· cho phÐp dÞch sang tiÕng ViÖt vµ sö dông bé s¸ch nµy ë ViÖt Nam. §Æc biÖt, chóng t«i xin c¶m ¬n «ng Tomasz Sudra – Phô tr¸ch Bé phËn §µo t¹o vµ Ph¸t triÓn N¨ng lùc thuéc Phßng Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn, ng−êi ®· cïng chóng t«i ®iÒu phèi c«ng viÖc suèt c¶ qu¸ tr×nh n¨m 2002; c¶m ¬n «ng Raf Tuts (Bé phËn §µo t¹o vµ Ph¸t triÓn N¨ng lùc cña UNCHS Habitat) vµ «ng Nicholas Yip (Ch−¬ng tr×nh Nh÷ng Thùc tiÔn Tèt vµ L·nh ®¹o §Þa ph−¬ng cña UNCHS-Habitat) v× sù hç trî vµ gióp ®ì trong nhiÒu n¨m qua. B¶n dÞch vµ chØnh lý ®Çu tiªn cña lo¹t tµi liÖu nµy sang tiÕng ViÖt ®−îc thùc hiÖn n¨m 2002 bëi Dù ¸n VIE/98/H01 ‘T¨ng c−êng N¨ng lùc C¸c c¬ quan D©n cö trong ®ã TËp trung vµo Héi ®ång Nh©n d©n CÊp tØnh’, s¸ng kiÕn tµi trî quèc tÕ ®Çu tiªn ë ViÖt Nam víi môc ®Ých cñng cè c¸c thiÕt chÕ cña c¸c c¬ quan d©n cö cÊp ®Þa ph−¬ng. Dù ¸n do V¨n phßng Quèc héi cïng víi Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc thùc hiÖn víi sù tµi trî cña Quü ñy th¸c Ph¸t triÓn N¨ng lùc Toµn cÇu cña §an M¹ch do UNDP qu¶n lý. §−îc biÕt ®Õn nh− mét Bé s¸ch H−íng dÉn Dµnh cho C¸c ®¹i biÓu D©n cö ë ViÖt Nam cña Tæ chøc UNCHS-Habitat, víi môc ®Ých ®ãng gãp vµo viÖc x©y dùng thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan d©n cö ë ®Þa ph−¬ng, tµi liÖu nµy ®· ®−îc phæ biÕn tíi c¸c ®¹i biÓu héi ®ång nh©n d©n tØnh vµ ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ trong mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng tËp huÊn ë ®Þa ph−¬ng nh÷ng n¨m qua. Qu¸ tr×nh sö dông bé s¸ch h−íng dÉn ®· cho thÊy viÖc tiÕp tôc chØnh lý cho phï hîp víi thùc tiÔn vµ c¸ch hiÓu chung vÒ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt. LÇn biªn tËp thø hai nµy ®−îc b¾t ®Çu vµo n¨m 2004 trong khu«n khæ cña Dù ¸n VIE/02/007 ‘T¨ng c−êng N¨ng lùc C¸c c¬ quan D©n cö ë ViÖt Nam’, víi sù hç trî cña C¬ quan Hîp t¸c vµ Ph¸t triÓn Quèc tÕ Thôy SÜ, C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ Anh vµ C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ Canada. LÇn biªn tËp nµy, bé s¸ch H−íng dÉn TËp huÊn vÒ Vai trß cña C¸c ®¹i biÓu D©n cö bao gåm 12 tËp, bao trïm 11 vai trß kh¸c nhau mµ mçi ®¹i biÓu d©n cö ph¶i th−êng xuyªn thùc hiÖn. Bé s¸ch còng bao gåm mét cuèn h−íng dÉn dµnh cho gi¶ng viªn vµ còng lµ tµi liÖu giíi thiÖu

tæng quan. “Mçi tËp s¸ch cã mét bµi luËn tù häc m« t¶ mét vai trß vµ nh÷ng h−íng dÉn tËp huÊn ®Çy ®ñ cho gi¶ng viªn víi c¸c lùa chän kh¸c nhau nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu vµ t×nh huèng kh¸c nhau. Bé tµi liÖu mang tÝnh th©n thiÖn víi ng−êi sö dông nµy lµ cuèn cÈm nang vÒ c¸c vai hµnh xö cña ®¹i biÓu d©n cö. Nã còng cã thÓ ®−îc xö dông nh− mét bé s¸ch h−íng dÉn thùc tiÔn khi lµm viÖc. Phiªn b¶n tiÕng ViÖt cña bé tµi liÖu H−íng dÉn TËp huÊn vÒ Vai trß cña Ng−êi ®¹i biÓu D©n cö ®−îc cÊu tróc nh− sau: TËp 1

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

4pp.

TËp 2

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch

32

TËp 3

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi ra quyÕt ®Þnh

33

TËp 4

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ giao tiÕp

29

TËp 5

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi hç trî

43

TËp 6

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn

31

TËp 7

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ th−¬ng thuyÕt

34

TËp 8

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ tµi chÝnh

41

TËp 9

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi gi¸m s¸t

28

TËp 10

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ m«i giíi quyÒn lùc

32

TËp 11

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ x©y dùng thÓ chÕ

38

TËp 12

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ l·nh ®¹o

29

Bé Tµi liÖu H−íng dÉn TËp huÊn vÒ Vai trß cña Ng−êi ®¹i biÓu D©n cö xuÊt b¶n lÇn nµy sÏ tiÕp tôc hç trî cho viÖc ph¸t triÓn Héi ®ång Nh©n d©n c¸c cÊp vµ qu¶n lý nhµ n−íc hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam. Lenni Montiel Cè vÊn tr−ëng Dù ¸n VIE/02/007

Môc lôc Tæng tËp

H−íng dÉn tËp huÊn vÒ vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö

TËp 1:

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn ................................................................................

TËp 2:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ...............................

TËp 3:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi ra quyÕt ®Þnh............................................

TËp 4:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ giao tiÕp......................................................

TËp 5:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi hç trî .......................................................

TËp 6:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn ............................................

TËp 7:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ th−¬ng thuyÕt .............................................

TËp 8:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ tµi chÝnh......................................................

TËp 9:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi gi¸m s¸t ...................................................

TËp 10:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ m«i giíi quyÒn lùc.......................................

TËp 11:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ x©y dùng thÓ chÕ ........................................

TËp 12:

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ l·nh ®¹o .....................................................

Môc lôc tËp 1

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

Lêi tùa ................................................................................................................................................ 4 Môc lôc tËp 1 .................................................................................................................................. 8 PHÇn 1. H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö ..................................................................... 11 1.

2.

3.

4.

Giíi thiÖu ..................................................................................................................................... 11 1.1.

H−íng dÉn sö dông tµi liÖu............................................................................................... 11

1.2.

T¹i sao cÇn tËp huÊn? ...................................................................................................... 12

1.3.

Ph¹m vi giíi thiÖu cña tµi liÖu ........................................................................................... 13

LËp kÕ ho¹ch tËp huÊn ............................................................................................................... 14 2.1.

Lùa chän thêi gian ............................................................................................................ 14

2.2.

C¸c bµi thuyÕt tr×nh........................................................................................................... 15

2.3.

Chän ®èi t−îng tËp huÊn .................................................................................................. 15

ChuÈn bÞ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn ............................................................................................... 18 3.1.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 18

3.2.

ChuÈn bÞ héi th¶o ............................................................................................................. 19

3.3.

Tãm t¾t.............................................................................................................................. 22

3.4.

Kü n¨ng thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh ........................................................................................... 22

Ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô häc tËp ............................................................................................. 25 4.1.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 25

4.2.

§äc ................................................................................................................................... 25

4.3.

ThuyÕt tr×nh....................................................................................................................... 26

4.4.

Th¶o luËn.......................................................................................................................... 27

4.5.

Bµi tËp theo kÕt cÊu cho truíc .......................................................................................... 28

4.6.

Nghiªn cøu t×nh huèng...................................................................................................... 31

4.7.

NhËp vai............................................................................................................................ 33

4.8.

T¸i t¹o/diÔn kÞch ............................................................................................................... 35

4.9. 5.

6.

ThiÕt bÞ, häc cô ................................................................................................................. 35

Qu¶n lý kÕt qu¶ tËp huÊn ........................................................................................................... 37 5.1.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 37

5.2.

Cung cÊp th«ng tin ........................................................................................................... 38

5.3.

H−íng dÉn ........................................................................................................................ 39

5.4.

Theo dâi ho¹t ®éng nhãm................................................................................................. 41

5.5.

Hç trî b¸o c¸o nhãm ........................................................................................................ 42

5.6.

Tæng kÕt............................................................................................................................ 43

C¸c nguån lùc kh¸c cña nhµ tËp huÊn ..................................................................................... 43 6.1.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 43

6.2.

L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn........................................................................................ 44

6.3.

Tµi liÖu tham kh¶o vÒ kinh nghiÖm tËp huÊn.................................................................... 47

PHÇn 2. Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö .................................................................. 47 1.

Giíi thiÖu ..................................................................................................................................... 47

2.

H−íng dÉn sö dông tµi liÖu ....................................................................................................... 48

3.

C¸c quan ®iÓm vÒ tËp huÊn ....................................................................................................... 49

4.

3.1.

Kh¸i niÖm.......................................................................................................................... 50

3.2.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 50

3.3.

Liªn hÖ .............................................................................................................................. 53

3.4.

T¹i sao ph¶i tËp huÊn c¸c §¹i biÓu d©n cö ...................................................................... 53

3.5.

C¸c gi¶ thiÕt vÒ vai trß cña ng−êi §¹i biÓu d©n cö ........................................................... 54

3.6.

C¸c gi¶ thiÕt vÒ tËp huÊn §¹i biÓu d©n cö........................................................................ 55

3.7.

C¸c gi¶ thiÕt vÒ quyÒn L·nh ®¹o...................................................................................... 55

3.8.

ChiÕc gi¸ ®Ó mò t−îng tr−ng c¸c vai trß........................................................................... 58

3.9.

Ngoµi 11 vai trß cßn nhiÒu n÷a......................................................................................... 63

3.10.

Quy m« cña ®¬n vÞ bÇu cö cã ¶nh h−ëng tíi vai trß kh«ng .............................................. 64

3.11.

ViÖc sö dông c¸c t−íc hiÖu, chøc danh............................................................................ 65

3.12.

Tæng kÕt............................................................................................................................ 65

Héi th¶o giíi thiÖu vÒ sù cÇn thiÕt tËp huÊn §¹i biÓu d©n cö ............................................... 66 4.1.

Kh¸i qu¸t........................................................................................................................... 66

4.2.

Gîi ý vÒ tæ chøc vµ c¸ch tiÕn hµnh .................................................................................. 67

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

phÇn 1

H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

1.

Giíi thiÖu

1.1. H−íng dÉn sö dông tµi liÖu M−êi hai tËp s¸ch cña UNCHS (Habitat) ®−îc cÊu tróc thèng nhÊt thµnh hai phÇn mçi tËp. PhÇn mét lµ phÇn luËn chung vÒ chñ ®Ò vµ phÇn hai lµ phÇn th¶o luËn trªn líp hoÆc héi th¶o. V× c¸ch tr×nh bµy cña phÇn hai nh− mét gi¸o tr×nh, nªn trong bé tµi liÖu tËp huÊn cßn gäi phÇn nµy lµ ‘gi¸o tr×nh’. Habitat khuyÕn khÝch c¸c quèc gia biªn tËp vµ giíi thiÖu bé tµi liÖu nµy theo c¸ch riªng sao cho dÔ hiÓu vµ vËn dông nhÊt, v× vËy, lÇn t¸i b¶n nµy, bé tµi liÖu ®· ®−îc biªn tËp dÔ hiÓu h¬n theo c¸ch hµnh v¨n tiÕng ViÖt, nh−ng vÉn t«n träng môc ®Ých lµ bé tµi liÖu h−íng dÉn chung cña Habitat. TËp mét cña bé tµi liÖu nµy ®Ò cËp tíi ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn. PhÇn I lµ phÇn luËn chung vÒ ph−¬ng ph¸p tËp huÊn vµ phÇn II lµ phÇn th¶o luËn vÒ chñ ®Ò tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p cña phÇn II lµ nÒn t¶ng vµ sÏ ®−îc thÓ hiÖn t¹i c¸c tËp gi¸o tr×nh kh¸c vÒ 11 vai trß cô thÓ. C¸c ®¹i biÓu khi tù häc cã thÓ ®äc tËp mét ®Ó hiÓu vÒ ph−¬ng ph¸p vµ cÊu tróc cña tµi liÖu, nh−ng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®äc hÕt tËp mét råi míi ®äc c¸c tËp kh¸c. §èi víi 11 tËp vÒ vai trß cô thÓ, tæ chøc Habitat khuyªn nªn theo tuÇn tù tõng vai trß mét. M−êi mét tËp bµn vÒ vai trß cô thÓ l¹i cã nh÷ng h−íng dÉn riªng ®Ó tù häc hoÆc th¶o luËn tËp thÓ. C¸c tËp vÒ vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö ®−îc biªn so¹n theo kiÓu gi¸o tr×nh, gåm cã bµi luËn vµ bµi tËp. C¸ch thiÕt kÕ còng phï hîp víi viÖc th¶o luËn trªn líp trong nhiÒu giê tæ chøc tËp huÊn, nh−ng c¸c ®¹i biÓu còng cã thÓ dïng c¸c tËp chuyªn ®Ò cô thÓ (tõ tËp 2 ®Õn tËp 12) ®Ó tù häc. ChØ xin l−u ý r»ng kÓ c¶ nh÷ng tËp chuyªn ®Ò nµy còng lµ nh÷ng ý t−ëng h−íng dÉn ®Ó trªn c¬ së ®ã ng−êi ®äc bæ sung kinh nghiÖm vµ hoµn c¶nh cña quèc gia m×nh.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

11

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

T¹i sao l¹i lµ 11 vai trß? bëi v× qua nghiªn cøu vµ kinh nghiÖm, tæ chøc UNCHS (HABITAT) ®· tæng kÕt coi ®©y lµ nh÷ng vai trß kh¸ phæ biÕn cña ®¹i biÓu d©n cö trªn thÕ giíi. Kh¸i niÖm ®¹i biÓu d©n cö ®−îc sö dông trong tËp tµi liÖu nµy lµ ®¹i biÓu c¸c héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Tæ chøc, chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña c¸c héi ®ång ®Þa ph−¬ng trªn thÕ giíi ®−îc luËt mçi quèc gia quy ®Þnh kh¸c nhau. V× vËy, nh÷ng kiÕn thøc cung cÊp vÒ 11 vai trß chung nhÊt nµy lµ nh÷ng kiÕn thøc nÒn t¶ng c¬ b¶n cã tÝnh chÊt ý t−ëng vµ triÕt lý phæ cËp. Ngoµi ra, ng−êi tËp huÊn hoÆc c¸c ®¹i biÓu tù häc cßn ph¶i bæ sung nh÷ng kiÕn thøc mµ luËt quèc gia quy ®Þnh vµ liªn hÖ víi thùc tÕ vµ yªu cÇu cô thÓ cña c«ng viÖc.

1.2. T¹i sao cÇn tËp huÊn? Cã sù thay ®æi quyÒn h¹n cña ®¹i biÓu d©n cö TËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng ®Ó n¾m v÷ng vai trß vµ kü n¨ng thùc hiÖn chøc n¨ng ®¹i biÓu ®ang lµ mét yªu cÇu bøc xóc do vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®ang ngµy cµng trë nªn quan träng. C¸c quan chøc chÝnh quyÒn trung −¬ng ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®ang nhËn thøc r»ng khã cã thÓ qu¶n lý næi sù ph¸t triÓn, sù ph©n bæ nguån lùc vµ cung cÊp dÞch vô c¸ch xa trung −¬ng hµng tr¨m c©y sè. ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®ang ®−îc giao dÇn vai trß qu¶n lý sù ph¸t triÓn t¹i ®Þa ph−¬ng, ®Þnh c− nguån nh©n lùc, cung cÊp c¸c ch−¬ng tr×nh vµ c¸c dÞch vô ë c¬ së. Vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®ang thay ®æi vµ sÏ cßn thay ®æi cïng víi sù gia t¨ng cña c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng mµ hä ph¶i ®èi mÆt. Yªu cÇu cµng ngµy cµng cao, trong khi hÇu hÕt chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng l¹i kh«ng ®ñ ng©n s¸ch vµ nguån lùc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mét c¸ch hiÖu qu¶. Do ®ã hä b¾t buéc ph¶i v¾t ãc t×m c¸c chiÕn l−îc kh¸c nhau. C¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ngµy cµng ®−îc khuyÕn khÝch thùc hiÖn vai trß thóc ®Èy sù ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch giao quyÒn tù chñ cho c¸c ®¬n vÞ cÊp d−íi ®Ó chñ ®éng triÓn khai thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh vµ dÞch vô mµ ®Þa ph−¬ng cã nhu cÇu. §iÒu nµy cã nghÜa lµ khu vùc t− nh©n vµ c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn sÏ ®−îc tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô vèn ®ang do nhµ n−íc ®¶m nhiÖm. Xu h−íng nµy kh«ng lo¹i trõ vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®èi víi c¸c khu vùc dÞch vô nµy. Tuy nhiªn, nã lµm thay ®æi vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tõ vÞ thÕ nhµ cung cÊp trùc tiÕp sang vai trß cña ng−êi khuyÕn khÝch, thóc ®Èy vµ kiÓm tra ®Ó b¶o ®¶m c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn ®−îc quy ®Þnh. Xu h−íng quan t©m h¬n tíi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ coi ®ã lµ trung t©m ®Ó ph¸t triÓn cïng víi vai trß ®ang thay ®æi cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trong bèi c¶nh ®¸p øng yªu cÇu míi, ®· ®Æt lªn vai c¸c ®¹i biÓu d©n cö vµ c¸n bé cña hä nh÷ng g¸nh nÆng míi. §¹i biÓu d©n cö vµ c¸c c¸n bé gióp viÖc cña hä kh«ng nh÷ng ph¶i hiÓu biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña ®Þa ph−¬ng ®ang diÔn biÕn ngµy cµng phøc t¹p, mµ hä còng cÇn trau dåi, rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng vµ

12

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

quan ®iÓm míi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao h¬n cña vai trß ®¹i biÓu trong bèi c¶nh míi. Do vËy, nhu cÇu cung cÊp c¸c c¬ héi tËp huÊn vµ rÌn luyÖn kü n¨ng cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö vµ nh÷ng ng−êi ®−îc bæ nhiÖm ®ang ngµy cµng bøc thiÕt. C¸c tæ chøc tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö v× thÕ còng cÇn thay ®æi c¸ch tiÕp cËn ®Ó cã thÓ gióp c¸c ®¹i biÓu d©n cö ®¸p øng møc yªu cÇu n¨ng lùc míi. Quan ®iÓm ®èi víi dÞch vô c«ng céng còng cÇn ph¶i thay ®æi. Tµi liÖu h−íng dÉn nµy cïng víi 11 cuèn gi¸o tr×nh kÌm theo ®−îc biªn so¹n nh»m gióp c¸c nhµ tËp huÊn ®¸p øng c¸c th¸ch thøc trªn ®©y vµ gióp c¸c ®¹i biÓu d©n cö kh«ng cã thêi gian dù tËp huÊn cã thÓ tham kh¶o ®Ó tù häc.

1.3. Ph¹m vi giíi thiÖu cña tµi liÖu Nh÷ng vÊn ®Ò c¸c tµi liÖu nµy kh«ng ®Ò cËp Tµi liÖu nµy kh«ng cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ luËt lÖ, quy chÕ ho¹t ®éng vµ c¸c néi dung quy ®Þnh ph¸p lý kh¸c ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c ®¹i biÓu d©n cö vµ c¸c tæ chøc cña c¬ quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Cã thÓ nªu hai lý do. Thø nhÊt, c¸c n−íc kh¸c nhau cã quy ®Þnh kh¸c nhau. Thø hai, nh÷ng quy ®Þnh nµy th−êng xuyªn thay ®æi. C¸c néi dung ph¸p lý trªn ®©y rÊt quan träng vµ cÇn ®−îc ®−a vµo ch−¬ng tr×nh tËp huÊn. §ã lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi quèc gia. Tµi liÖu tËp huÊn nµy tuy kh«ng cung cÊp th«ng tin vÒ néi dung quy ®Þnh ph¸p lý cña quèc gia vÒ vai trß ®¹i biÓu, nh−ng l¹i cã thÓ lµ nguån tham kh¶o tèt vÒ ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch thøc tæ chøc tËp huÊn ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng mét c¸ch hiÖu qu¶. ViÖc tËp huÊn chøc n¨ng nhiÖm vô cña ®¹i biÓu theo quy ®Þnh cña luËt quèc gia hÇu nh− ®Òu ®−îc tæ chøc cung cÊp ngay sau khi ®¹i biÓu ®−îc bÇu, ®Ó hä thùc hiÖn ®−îc ngay vai trß cña m×nh trong khu«n khæ ph¸p lý cho phÐp. Trong khi ®ã, viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c kü n¨ng hoÆc nhËn thøc vÒ c¸c quan ®iÓm vµ gi¸ trÞ ®ang thay ®æi l¹i ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn h¬n trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thóc ®Èy vµ hç trî lo¹i h×nh häc tËp th−êng xuyªn nµy th«ng qua c¸c h×nh thøc sau ®©y: a) Th− tÝn, b) Th«ng tin ng¾n qua c¸c tê r¬i, c) Th«ng qua ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ d) B¨ng ghi h×nh vµ ghi ©m.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

13

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Sau khi nhËm chøc, c¸c ®¹i biÓu d©n cö b¾t buéc ph¶i n¾m c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®−îc ban hµnh trong nhiÒu thËp kû. KiÕn thøc nµy th−êng rÊt khã n¾m b¾t, trõ khi nhµ tËp huÊn thÓ hiÖn d−íi h×nh thøc ng¾n gän. VÝ dô in nh÷ng tÊm c¸c cã thÓ bá võa tói ¸o viÕt vÒ nh÷ng viÖc héi ®ång "®−îc lµm" vµ "kh«ng ®−îc lµm" ®Ó göi tíi ®¹i biÓu míi ®¾c cö cïng víi lêi chóc mõng cã thÓ sÏ gióp Ých nhiÒu cho ®¹i biÓu. T−¬ng tù nh− vËy, tæ chøc tËp huÊn cã thÓ cã hµng ngh×n c¸ch thÝch hîp nh− vËy ®Ó ®−a th«ng tin tíi ®¹i biÓu d©n cö mét c¸ch hiÖu qu¶. NÕu kh«ng nghÜ ra ®−îc ý t−ëng míi, c¸c b¹n cã thÓ triÖu tËp mét cuéc häp víi c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ c¸c chuyªn gia vÒ quan hÖ c«ng chóng t¹i ®Þa ph−¬ng ®Ó gióp t×m ra mét chiÕn l−îc phï hîp vµ hiÖu qu¶. §¸ng tiÕc lµ cho dï mét vÞ ®¹i biÓu ®−îc cung cÊp th«ng tin tíi møc th«ng tuÖ vÒ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý vµ nhiÖm vô quyÒn h¹n th× ®iÒu ®ã còng ch−a thÓ gióp g× nhiÒu ®Ó t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña ®¹i biÓu. Ph¸p luËt th−êng quy ®Þnh khu«n khæ nh÷ng ®iÒu ®¹i biÓu kh«ng ®−îc lµm, nh−ng l¹i kh«ng thÓ quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu ®¹i biÓu cã thÓ lµm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®ang thay ®æi nhanh cña m«i tr−êng chÝnh trÞ-x· héi. DÜ nhiªn kiÕn thøc ph¸p lý vµ vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô lµ cÇn thiÕt vµ quan träng, v× thÕ trong ch−¬ng tr×nh tËp huÊn cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö ph¶i cã phÇn nµy. Nãi nh− vËy ®Ó thÊy r»ng cßn nhiÒu ®iÒu kh¸c ph¶i häc, ph¶i t×m hiÓu ®Ó phÊn ®Êu trë thµnh mét ®¹i biÓu d©n cö cã n¨ng lùc. §ã lµ môc ®Ých cña Bé tµi liÖu tËp huÊn nµy. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c kh«ng cã trong tËp tµi liÖu nµy: Tµi liÖu nµy kh«ng cã th«ng tin kü thuËt vÒ nh÷ng th¸ch thøc mµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®ang ph¶i ®èi mÆt. VÝ dô, kh«ng cã c¸c gi¶i thÝch vÒ nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau ®èi víi sù ph¸t triÓn ®Þnh c− nguån lùc, c¸ch thøc x©y dùng khu xö lý r¸c th¶i, nh÷ng gi¶i ph¸p ch¨m sãc y tÕ hoÆc chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã thÓ ®−îc ®−a ra th¶o luËn trong c¸c líp tËp huÊn tuú theo s¸ng kiÕn, ®Ò nghÞ vµ sù quan t©m cña nh÷ng ng−êi tham gia tËp huÊn.

2.

LËp kÕ ho¹ch tËp huÊn

Nh÷ng lùa chän: Bé tµi liÖu nµy ®−îc thiÕt kÕ ®Ó cung cÊp nhiÒu lùa chän ®Ó tËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng. D−íi ®©y lµ mét sè vÝ dô: 2.1. Lùa chän vÒ thêi gian C¸c b¹n cã thÓ lËp ch−¬ng tr×nh tËp huÊn tõ 1 giê ®Õn 3 tuÇn, c¨n cø vµo c¸c tËp chuyªn ®Ò. Tuy nhiªn kho¶ng thêi gian hîp lý nhÊt ®èi víi mçi chñ ®Ò vai trß vµo kho¶ng tõ nöa ngµy tíi

14

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

c¶ ngµy. Mét sè ng−êi tham gia thö nghiÖm kiÕn nghÞ dµnh 2 ngµy cho mét vai trß1. Chóng t«i muèn c¸c b¹n tuú hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn thêi gian cña ®¹i biÓu lùa chän cã thÓ tæ chøc héi th¶o kÐo dµi 2 tuÇn; hai cuéc héi th¶o, mçi cuéc 1 tuÇn; nhiÒu cuéc héi th¶o, mçi cuéc mét hoÆc hai ngµy; hoÆc mét lo¹t c¸c buæi trao ®æi kÐo dµi nöa ngµy vµo c¸c buæi chiÒu thø s¸u.

2.2. C¸c thuyÕt tr×nh Kh«ng chØ tæ chøc héi th¶o tËp huÊn nh− trªn, c¸c b¹n cã thÓ chän c¸ch diÔn thuyÕt t¹i héi nghÞ th−êng niªn cña Héi ®ång vÒ c¸c vai trß kh¸c nhau cña ®¹i biÓu d©n cö. §©y sÏ lµ c¬ héi ®Ó lµm cho c¸c thÝnh gi¶ hiÓu râ c¸c c¸ch thøc míi ®Ó suy nghÜ vÒ vai trß ®¹i biÓu d©n cö. C¸c b¹n còng cã thÓ ®ång thêi tæ chøc vµ thuyÕt tr×nh vÒ c¸c vai trß vµ th«ng b¸o ®Ó nh÷ng ng−êi tham gia héi nghÞ cã thÓ chän ®Ó nghe. §Ó th«ng b¸o cã hiÖu qu¶, c¸c b¹n cã thÓ th«ng tin tãm t¾t vÒ c¸c vai trß nµy trong bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ ra hµng th¸ng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng hoÆc hµng lo¹t c¸c th− th«ng b¸o nhÊn m¹nh mét sè ®iÓm nªu trong c¸c bµi luËn, cã dÉn chøng kinh nghiÖm ë ®Þa ph−¬ng. C¸c bµi luËn cung cÊp nhiÒu ý t−ëng gióp ph¸t triÓn lo¹i h×nh th¶o luËn viÕt nµy víi c¸c ®¹i biÓu d©n cö. Tuy nhiªn, chóng t«i cho r»ng sÏ truyÒn thô ®−îc kiÕn thøc tèt nhÊt khi t¹o ®−îc c¬ héi ®Ó ®¹i biÓu d©n cö tËp hîp víi nhau ®Ó th¶o luËn. C¸c bµi luËn ®−îc viÕt ®Ó c¸c ®¹i biÓu nghiªn cøu t¹i nhµ. §Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh tù nghiªn cøu nµy trë nªn hÊp dÉn vµ hiÖu qu¶ h¬n, tæ chøc tËp huÊn cã thÓ triÖu tËp hä vµo c¸c ngµy nghØ cuèi tuÇn ®Ó th¶o luËn vÒ c¸i mµ hä ®· ®äc hoÆc ®Ó thùc hiÖn c¸c bµi tËp theo sù h−íng dÉn cña tæ chøc tËp huÊn.

2.3. Chän ®èi t−îng tËp huÊn C¸c b¹n cã thÓ thùc hiÖn c¸c kho¸ tËp huÊn chØ bao gåm c¸c Chñ tÞch héi ®ång vµ Tr−ëng ban mét sè ban quan träng, chia nh÷ng ng−êi tham gia theo khu vùc vµ quy m« cña khu vùc mµ hä ®¹i diÖn hoÆc chØ toµn lµ phô n÷. Còng cã thÓ cã héi ®ång muèn tËp huÊn "t¹i chç", bao gåm c¸c thµnh viªn chñ chèt cña Héi ®ång vµ c¸n bé v¨n phßng chñ chèt. §©y lµ c¸ch lùa chän ®Ó chuÈn bÞ cho héi ®ång vµ c¸c nh©n viªn cho mét qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch chiÕn l−îc m¹nh mÏ h¬n. Tæ chøc tËp huÊn nªn hîp t¸c víi c¸c héi ®ång ®Ó tËp huÊn theo môc ®Ých cña hä. Mét kh¶ n¨ng kh¸c lµ tæ chøc c¸c buæi tËp huÊn dµnh cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö cã sù t−¬ng ®ång vÒ quyÒn h¹n ph¸p lý gåm nh÷ng ng−êi cÇn hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau h¬n ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Þa ph−¬ng. Lý do lùa chän ng−êi tËp huÊn lµ nh»m ®¹t môc ®Ých cô thÓ vµ t¹o m«i tr−êng häc tËp Ýt c¨ng th¼ng.

1

Bé tµi liÖu tËp huÊn nµy ®· ®−îc thö nghiÖm ë Kenia, Ch©u Phi

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

15

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

C¸ch tËp huÊn h−íng tíi ®èi t−îng TËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö sÏ thµnh c«ng nÕu ®¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu cña hä trªn c¬ së xem xÐt nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ nguån lùc. Theo xu h−íng hiÖn nay, chóng ta ®ang nãi vÒ lo¹i h×nh tËp huÊn h−íng vµo kh¸ch hµng, theo nhu cÇu vµ dùa trªn c¸c kÕt qu¶ thùc hiÖn. VËy h·y dµnh Ýt thêi gian ®Ó th¶o luËn vÒ c¸c thuËt ng÷ nµy. Thø nhÊt, cã thÓ tranh luËn r»ng c¸c tµi liÖu tËp huÊn nµy kh«ng lÊy kh¸ch hµng lµm trung t©m v× chóng dùa trªn mét sè gi¶ ®Þnh cã thÓ kh«ng ®óng ®èi víi mét n−íc nµy hay n−íc kh¸c hay víi c¸c ®¹i biÓu d©n cö. Cho dï ®iÒu nµy cã ®óng th× c¸c tµi liÖu còng dùa trªn c¸c th¶o luËn kh¸c nhau víi c¸c ®¹i biÓu d©n cö ®Õn tõ nhiÒu n−íc vµ c¸c ®¸nh gi¸ ®èi víi nhiÒu tµi liÖu m« t¶ nh÷ng mèi quan t©m, lo l¾ng cña c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña cö tri mét c¸ch cã hiÖu qu¶. C¸c nhµ l·nh ®¹o d©n cö cÇn cã c¸c kü n¨ng vµ n¨ng lùc sö dông c¸c kü n¨ng ®ã trong c¸c m«i tr−êng phøc t¹p vµ cã tÝnh chÝnh trÞ cao. HiÖn nay, nÕu chØ dùa vµo c¸c luËt qui ®Þnh vÞ trÝ, vai trß vµ chøc n¨ng cña ®¹i biÓu d©n cö th× ch−a ®ñ. §¹i biÓu d©n cö ph¶i ®¹t ®−îc kÕt qu¶ hay nãi c¸ch kh¸c lµ "lµm cho mäi viÖc ªm xu«i". Khi chóng ta b¾t ®Çu ®Æt ra c¸c c©u hái cho chÝnh m×nh vµ nh÷ng ng−êi kh¸c vÒ c¸i mµ c¸c ®¹i biÓu nªn lµm ®Ó thµnh c«ng trªn c−¬ng vÞ cña hä, chóng t«i lu«n nghe ®−îc c¸c tõ nh− "giao tiÕp", "®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh", "khuyÕn khÝch ng−êi kh¸c cïng g¸nh v¸c tr¸ch nhiÖm", "sö dông quyÒn lùc cña m×nh mét c¸ch cã tr¸ch nhiÖm h¬n"... Bé tµi liÖu nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh r»ng Héi ®ång ®−îc bÇu cÇn cã c¸c kü n¨ng vµ n¨ng lùc trªn nhiÒu c−¬ng vÞ. Chóng t«i ®Ò nghÞ c¸c b¹n nªn gÆp gì víi nhãm c¸c nhµ ®¹i diÖn ë ®Þa ph−¬ng, c¸c ®¹i biÓu ®−îc bÇu tr−íc khi quyÕt ®Þnh sö dông c¸c tµi liÖu nµy. C¸c b¹n cÇn khai th¸c víi nhãm nµy ®ã lµ liÖu hä cã tin r»ng c¸c tµi liÖu nµy, c¸c tµi liÖu h−íng vµo ph¸t triÓn vai trß vµ kü n¨ng, sÏ ®¸p øng ®−îc mét sè nhu cÇu tËp huÊn cña hä hay kh«ng? §©y còng lµ mét c¬ héi ®Ó th¶o luËn viÖc ®−a ra c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó quyÕt ®Þnh c¸ch thøc tiÕn hµnh tËp huÊn sao cho ®em l¹i kÕt qu¶ tèt nhÊt. Ch¼ng h¹n, hä muèn tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o ë ®©u, tr×nh tù thêi gian ra sao vµ khi nµo? NÕu tËp huÊn tËp trung vµo kÕt qu¶ thùc hiÖn, c¸c b¹n sÏ ph¶i quyÕt ®Þnh cÇn ph¶i cã nh÷ng c¶i thiÖn g× mµ héi ®ång cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. MÆc dï nghe nh− ®©y lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n song cã thÓ ®¬n gi¶n ho¸ nã b»ng c¸ch tËp trung vµo mét sè vai trß cô thÓ vµ còng t×m c¸ch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc hiÖn vai trß trªn thùc tÕ. §¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn ViÖc ®¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn kh«ng dùa trªn nh÷ng gi¶ ®Þnh vÒ vai trß mµ bé tµi liÖu nµy ®· ®−a ra mµ ph¶i dùa trªn nh÷ng mong muèn tËp huÊn cña c¸c ®¹i biÓu vÒ nh÷ng vai trß vµ

16

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

kü n¨ng mµ hä thÊy cÇn cã th«ng qua kinh nghiÖm b¶n th©n hä. C¸ch thøc c¸c b¹n tiÕn hµnh kh¶o s¸t víi c¸c ®¹i biÓu d©n cö nªn ®−îc xem xÐt theo c¸c ®iÒu kiÖn vµ chuÈn mùc t¹i ®Þa ph−¬ng. C¸c cuéc häp ban ®Çu nµy ph¶i ®i ®Õn mét ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng tæng thÓ cho c«ng t¸c tËp huÊn. §¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn: Nh»m phôc vô lËp kÕ ho¹ch tËp huÊn; ph¶i bao gåm c¸c th«ng tin sau: -

Ai sÏ ®−îc tËp huÊn

-

Thêi gian tËp huÊn

-

N¬i tËp huÊn

-

Gi¸o tr×nh nµo cña UNCHS (Habitat) ®−îc sö dông trong tËp huÊn vµ tr×nh tù

-

C¸ch thøc tiÕn hµnh tËp huÊn

-

Ai sÏ thùc hiÖn c«ng t¸c tËp huÊn

Thu thËp th«ng tin, thùc tiÔn ®Ó lµm bµi tËp t×nh huèng Bªn c¹nh nh÷ng th«ng tin trªn ®©y, trong khi ®iÒu tra nhu cÇu tËp huÊn, cÇn thu thËp c¸c ý t−ëng, sù kiÖn, vÊn ®Ò cô thÓ mµ c¸c héi ®ång tr¶i nghiÖm. MÆc dï trong c¸c gi¸o tr×nh ®Òu cã c¸c bµi tËp t×nh huèng, nh−ng chØ nªn coi ®ã lµ bµi tËp mÉu; c¸c b¹n nªn ph¸t triÓn c¸c bµi tËp dùa trªn kinh nghiÖm ë ®Þa ph−¬ng. C¸ch tèt nhÊt lµ hái c¸c ®¹i biÓu d©n cö xem hä ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n g× trong viÖc xem xÐt vµ th«ng qua chÝnh s¸ch, ®Ó th«ng qua ®ã ®Þnh h×nh bµi tËp t×nh huèng s¸t thùc tÕ. VÝ dô: trong gi¸o tr×nh vÒ vai trß ®¹i biÓu d©n cö lµ ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn, nhµ tËp huÊn nªn t×m hiÓu nh÷ng th«ng tin vÒ kinh nghiÖm thùc tiÔn cña c¸c ®¹i biÓu trong viÖc hîp t¸c víi khu vùc t− nh©n vµ c¸ch thøc hä huy ®éng nguån lùc nµy cho môc ®Ých ®Þa ph−¬ng ®Ó lµm bµi tËp t×nh huèng. Bµi tËp t×nh huèng cÇn dùa trªn c¸c sù kiÖn vµ t×nh huèng cã thùc qua b¸o chÝ, tµi liÖu. ViÖc x©y dùng c¸c t×nh huèng cã thËt nh»m tr¸nh nh÷ng lêi dÌm pha, nghi hoÆc, vÝ dô “t×nh huèng nµy ch¼ng gièng víi ë ta”, “vÝ dô nµy kh«ng thÝch hîp” v.v, lµm mÊt thêi giê, gi¶m sù tËp trung vµ mÊt tin tuëng trong häc viªn. V× thÕ, céng t¸c víi häc viªn cã thÓ kh¾c phôc ®iÒu nµy. Ph¶i lËp kÕ ho¹ch céng t¸c víi häc viªn tõ tr−íc khi tËp huÊn, rÊt nªn tr¸nh c¸ch lµm tïy tiÖn “®Õn ®©u hay ®Õn ®ã”. M−êi ®iÒu kh«ng nªn khi sö dông tµi liÖu nµy ®Ó tËp huÊn M−êi ®iÒu sau ®©y lµ nh÷ng lêi khuyªn cÇn “kiªng kþ” mµ nh÷ng ng−êi viÕt bé tµi liÖu nµy ®· tæng kÕt ®−îc qua thùc tiÔn cay ®¾ng cña nh÷ng nguyªn nh©n thÊt b¹i. Nhµ tËp huÊn nµo lµm tr¸nh ®−îc hoÆc lµm ng−îc l¹i nh÷ng ®iÒu sau ®©y th× cã c¬ may thµnh c«ng nhiÒu h¬n:

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

17

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

1. Kh«ng cÇn th¶o luËn viÖc tËp huÊn víi ®¹i biÓu d©n cö tr−íc khi hä ®Õn kho¸ häc ®Çu tiªn. Suy cho cïng, c¸c b¹n lµ chuyªn gia tËp huÊn vµ hä chØ lµ kh¸ch hµng. 2. Chän ®Þa ®iÓm tËp huÊn thuËn tiÖn cho nhµ tËp huÊn, kh«ng ph¶i ®Ó ý tíi häc viªn lµm g×. Hä cã ng©n s¸ch ®i l¹i rÊt lín. 3. Chän thêi gian tËp huÊn thuËn tiÖn cho nhµ tËp huÊn. Kh¸ch hµng cña c¸c b¹n ph¶i ®iÒu chØnh lÞch lµm viÖc nÕu hä thùc sù muèn tham gia. 4. Kh«ng cÇn kiÓm tra c¸c tiÖn nghi, c¬ së vËt chÊt cña líp tËp huÊn, v× mäi ng−êi ®Òu hiÓu r»ng néi dung míi lµ quan träng. 5. C¸c tµi liÖu cña UNCHS (Habitat) hoµn thiÖn ®Õn møc ch¼ng cÇn ph¶i xem xÐt l¹i tr−íc khi kho¸ häc b¾t ®Çu. 6. Gi¶ng theo c¸ch thuyÕt tr×nh cµng nhiÒu cµng tèt, kh«ng mÊt thêi gian vµ c«ng søc chia nhãm ®Ó lµm bµi tËp. 7. NÕu lµm bµi tËp, th× nªn lµm theo tuÇn tù tõ bµi ®Çu tíi bµi cuèi trong gi¸o tr×nh vµ cho tíi khi hÕt giê. 8. Kh«ng thay ®æi néi dung bµi tËp trong gi¸o tr×nh, v× c¸c t¸c gi¶ viÕt gi¸o tr×nh ®· tÝnh kü hÕt råi. 9. Lu«n b¶o ®¶m ®ñ thêi l−îng dµnh cho mçi bµi tËp ®· ghi trong gi¸o tr×nh; kÓ c¶ trong tr−êng hîp mét néi dung th¶o luËn ®ang s«i næi nh−ng v× lý do hÕt thêi l−îng ph¶i dõng l¹i ®Ó chuyÓn sang néi dung kh¸c. 10. §õng mÊt thêi gian dµnh cho viÖc ®¸nh gi¸ hoÆc liªn hÖ ®Ó tiÕp nèi vÊn ®Ò, v× c¸c ®¹i biÓu sÏ liªn hÖ víi nhµ tËp huÊn nÕu hä cã c©u hái hoÆc muèn ®−îc tËp huÊn thªm. Liªn hÖ C¸c b¹n h·y dµnh thêi gian ®Ó ®èi chiÕu ho¹t ®éng tËp huÊn cña c¬ quan b¹n víi 10 ®iÒu trªn ®©y; nÕu x¶y ra hiÖn t−îng nªu trong 10 ®iÒu nµy th× ®· ®Õn lóc ph¶i häp ®Ó bµn b¹c, ®Ò xuÊt h−íng kh¾c phôc.

3.

ChuÈn bÞ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn

3.1. Kh¸i qu¸t §èi víi mét nhµ tËp huÊn, khi ®· cã trong tay 12 tËp tµi liÖu gi¸o tr×nh dµnh cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö, kh¸ chi tiÕt vµ ®· ®−îc nhiÒu ng−êi gãp ý kiÕn vµ kiÓm nghiÖm thùc tiÔn, th× t−ëng chõng nh− kh«ng cßn viÖc g× ®Ó chuÈn bÞ n÷a, nh−ng kh«ng ph¶i nh− vËy. PhÇn nµy xin nãi râ nhµ tËp huÊn cÇn chuÈn bÞ thªm nh÷ng g× ®Ó tæ chøc mét khãa tËp huÊn.

18

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

§Ó tæ chøc mét kho¸ tËp huÊn, kh«ng ®¬n gi¶n lµ dùa vµo kÞch b¶n ®· viÕt s½n cho mäi tr−êng hîp mµ ph¶i lËp kÕ ho¹ch, chuÈn bÞ chu ®¸o c¸c yÕu tè cÇn thiÕt (chç, c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ, tµi liÖu). Trong phÇn 3 nµy, chóng ta sÏ trao ®æi vÒ nh÷ng th«ng tin cÇn biÕt, nh÷ng viÖc cÇn lµm ®Ó tiÕn hµnh mét kho¸ tËp huÊn thµnh c«ng trªn c¬ së tham kh¶o c¸c gi¸o tr×nh kÌm theo bé tµi liÖu nµy. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò lµm sao ®¸p øng mong ®îi cña ng−êi ®−îc tËp huÊn, chuÈn bÞ ®Þa ®iÓm, c¬ së vËt chÊt, tµi liÖu chuÈn bÞ nh÷ng kü n¨ng cÇn cã cña ng−êi tËp huÊn. PhÇn 4 trao ®æi vÒ c¸c c«ng cô tËp huÊn nh− bµi tËp t×nh huèng, thiÕt kÕ bµi tËp s¾m vai v.v... ®· nªu cô thÓ trong 11 tËp vÒ vai trß, ®Ó nh÷ng c«ng cô nµy ph¸t huy víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. PhÇn 5 sÏ bµn vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý, ®iÒu hµnh, theo dâi líp trong khi khãa tËp huÊn ®ang diÔn ra ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt. Cuèi cïng, phÇn 6 cung cÊp vÝ dô vÒ b¶ng tÝnh ®iÓm trong th¶o luËn/héi th¶o vµ nh÷ng nguån tµi liÖu tham kh¶o kh¸c h÷u Ých cho th¶o luËn vµ lµm bµi tËp. 3.2. ChuÈn bÞ héi th¶o Liªn hÖ víi phÇn 2 trªn ®©y, h·y xem xÐt mét vµi yÕu tè quan träng cho viÖc chuÈn bÞ mét khãa tËp huÊn. 1.

§¸p øng mong ®îi cña ng−êi ®−îc tËp huÊn

Thµnh c«ng râ nhÊt cña mét kho¸ tËp huÊn lµ mong ®îi cña nhµ tËp huÊn ®¸p øng s¸t víi mong ®îi cña ng−êi ®−îc tËp huÊn. NÕu nh− vËy, cÇn cã c¸ch cung cÊp th«ng tin tr−íc tíi ng−êi ®−îc tËp huÊn (N§TH). NÕu N§TH biÕt tr−íc khi tíi líp r»ng hä sÏ häc c¸i g× vµ theo c¸ch thøc, quy tr×nh ra sao, th× hä sÏ chñ ®éng h¬n trong viÖc tiÕp nhËn c¸c chñ ®Ò tËp huÊn. §Ó lµm viÖc nµy, cã thÓ biªn tËp mét cuèn s¸ch nhá vÒ lÞch tr×nh tËp huÊn ®èi víi c¸c chñ ®Ò kh¸c nhau ®Ó ph¸t réng r·i cho c¬ quan vµ nh÷ng N§TH kÌm theo nh÷ng th«ng tin cô thÓ vÒ chñ ®Ò, thêi gian, ®Þa ®iÓm tËp huÊn. Nhµ tËp huÊn còng cã thÓ trao ®æi víi mét hoÆc vµi ®Þa ph−¬ng vÒ hîp ®ång tËp huÊn theo yªu cÇu riªng cña hä. C¸c hîp ®ång tËp huÊn riªng cho phÐp nhµ tËp huÊn vµ c¬ quan yªu cÇu cã nh÷ng tháa thuËn râ rµng h¬n vµ tËp trung h¬n theo yªu cÇu −u tiªn vµ lÞch tËp huÊn thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa ph−¬ng. Trong mäi tr−êng hîp còng ph¶i b¶o ®¶m cung cÊp tr−íc tíi N§TH nh÷ng th«ng tin vÒ néi dung, ph−¬ng thøc tËp huÊn cô thÓ ®Ó hä h×nh dung ®−îc viÖc tËp huÊn. 2.

Thêi gian vµ thêi l−îng cña c¸c ho¹t ®éng tËp huÊn

§Ó quyÕt ®Þnh cÇn bao nhiªu cuéc héi th¶o, th¶o luËn líp, tiÕn hµnh trong bao l©u, tr×nh tù c¸c chñ ®Ò vµ sè l−îng bµi tËp t×nh huèng v.v. th× cÇn c©n nh¾c nhiÒu khÝa c¹nh.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

19

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

§èi víi mét kho¸ tËp huÊn tËp trung dµnh riªng cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö míi ®−îc bÇu ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau th−êng ®−îc thu xÕp kho¶ng tõ 7 ®Õn 10 ngµy. Nhµ tËp huÊn cã −u thÕ chñ ®éng ®èi víi néi dung vµ lÞch tr×nh ®èi víi khãa tËp huÊn lo¹i nµy. Tuy nhiªn, nhµ tËp huÊn sÏ mÊt nhiÒu c«ng søc h¬n khi thiÕt kÕ mét ch−¬ng tr×nh tËp huÊn kho¶ng 2 ngµy hoÆc vµo cuèi tuÇn. T−¬ng tù nh− vËy, vµ cã phÇn yªu cÇu cao h¬n mét chót, ®ã lµ ®èi víi viÖc thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn mét nhãm ®¹i biÓu cña cïng mét héi ®ång. ThiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh cho 1 hoÆc 2 ngµy ®ång nghÜa víi viÖc c¾t bít mét sè chñ ®Ò (trong sè 11 chñ ®Ò vÒ vai trß) vµ ®−a thªm vµo mét sè néi dung, chñ ®Ò kh¸c, hoÆc c¾t bít, bæ sung bµi tËp. Yªu cÇu quan träng cña viÖc thiÕt kÕ tËp huÊn lµ kh«ng nªn qu¸ tham, nªn bè trÝ ®ñ thêi gian ®Ó N§TH xö lý th«ng tin thu l−îm ®−îc tr−íc khi chuyÓn sang vÊn ®Ò hoÆc bµi tËp míi. 3.

§Þa ®iÓm vµ c¬ së vËt chÊt

§iÒu quan träng lµ t¹o mét m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó N§TH tho¸t ra khái c«ng viÖc vµ nh÷ng mèi quan t©m kh¸c hµng ngµy; t¹o ®iÒu kiÖn vµ khÝch lÖ hä nghiªn cøu, t×m tßi c¸c c¸ch suy nghÜ vµ hµnh ®éng míi. Kh«ng nªn tæ chøc kho¸ tËp huÊn t¹i n¬i mµ c¸c cuéc häp héi ®ång th−êng diÔn ra. Tèt nhÊt lµ nªn ®−a c¸c ®¹i biÓu d©n cö ®Õn dù khãa tËp huÊn t¹i mét ®Þa ph−¬ng kh¸c víi n¬i hä phôc vô; th«ng th−êng nªn lµ nh÷ng ®Þa ®iÓm xa ®Þa ph−¬ng hä, ®Ó cã thÓ ph¸t huy sù cëi më, chia sÎ vµ thö nghiÖm c¸ch suy nghÜ vµ hµnh ®éng míi. T¸ch ra khái chç vµ m«i tr−êng c«ng t¸c gióp cho c¸c ®¹i biÓu tham gia tËp huÊn cã thÓ béc b¹ch, t©m sù dÔ h¬n, nhÊt lµ trong nh÷ng lóc r¶nh rçi. C¬ së vËt chÊt ®ãng vai trß rÊt quan träng. Nhµ tËp huÊn cÇn chó ý bè trÝ c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o kh«ng khÝ yªn tÜnh, riªng t− cho héi th¶o/th¶o luËn, thiÕt kÕ néi thÊt phßng häp sao cho c¸c dông cô, bµn ghÕ cã thÓ di chuyÓn ®−îc ®Ó nhiÒu nhãm nhá cã thÓ häp cïng mét lóc. Sö dông héi tr−êng lín cã −u thÕ réng vµ tho¸ng nh−ng l¹i bÞ lo·ng, h¹n chÕ sù t−¬ng t¸c qua l¹i gi÷a nh÷ng N§TH. RÊt nªn chän nh÷ng phßng häp nhá t¹i mét n¬i nghØ m¸t hoÆc chän tr−êng häc lµm n¬i tËp huÊn. Trong mäi tr−êng hîp, cÇn thu xÕp c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¸p øng c¸c c«ng cô vµ ph−¬ng ph¸p tËp huÊn ®· ®−îc thiÕt kÕ, vµ ph¶i cho phÐp linh ho¹t ®Ó cã thÓ sö dông c¸c c«ng cô nµy bÊt kú lóc nµo, vµ nh÷ng N§TH kh«ng bÞ ng¨n c¶n, gi¸n ®o¹n, lµm phiÒn bëi tiÕng ån, c¸c cuéc gäi ®iÖn tho¹i hoÆc nh÷ng phiÒn to¸i kh¸c. 4.

ThiÕt bÞ vµ dông cô hç trî tËp huÊn

Nhµ tËp huÊn cÇn chuÈn bÞ s½n thiÕt bÞ trî gióp gi¶ng d¹y cã thÓ vËn chuyÓn mét c¸ch dÔ dµng hoÆc cã thÓ cung cÊp t¹i n¬i tËp huÊn. §ã lµ b¶ng kÑp giÊy viÕt khæ lín, b¶ng viÕt, bót viÕt, bót ®¸nh dÊu, m¸y chiÕu, c¸c thiÕt bÞ nghe nh×n, m¸y tÝnh, m¸y in, ®iÓm kÕt nèi Internet, c¸c dông cô kh¸c hç trî thuyÕt tr×nh. CÇn b¶o ®¶m ®Ó c¸c thiÕt bÞ ho¹t ®éng tèt vµ cã s½n phô tïng thay thÕ. Tµi liÖu ph©n ph¸t cho c¸c häc viªn bao gåm c¸c c«ng cô thu ho¹ch, b¶ng c©u hái, c©u hái tr¾c nghiÖm vµ c¸c c«ng cô kh¸c cã trong thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh, giÊy, bót v.v.

20

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

5.

Kinh nghiÖm cña c¸c häc viªn

Muèn tranh thñ kinh nghiÖm cña N§TH, cÇn chuÈn bÞ c¸c bµi tËp khëi ®éng ®Ó gióp c¸c ®¹i biÓu lµm quen víi nhau trong kh«ng khÝ lµm viÖc nhãm. Cã thÓ kh«ng cÇn c¸c bµi tËp khëi ®éng khi c¸c häc viªn lµ thµnh viªn cña cïng mét héi ®ång hoÆc ®· cïng tham gia víi nhau trong c¸c cuéc héi th¶o kiÓu nµy. §«i khi c¸c häc viªn biÕt nhau, nh−ng sù quen biÕt kh«ng ®ång ®Òu (ch¼ng h¹n, c¸c ®¹i biÓu ë c¸c vïng n«ng th«n xen lÉn víi c¸c ®¹i biÓu tõ c¸c thµnh phè lín) th× còng cÇn cã bµi tËp khëi ®éng. §Ó t¹o kh«ng khÝ quen biÕt trong nhãm th¶o luËn, nhµ tËp huÊn nªn khuyÕn khÝch viÖc lËp nhãm mét c¸ch tù nhiªn dùa trªn sù quen biÕt tõ tr−íc hoÆc ®Ó häc viªn lùa chän. Nhµ tËp huÊn nªn ®iÒu tra tr−íc ®Ó biÕt häc viªn ®· qua c¸c lo¹i h×nh tËp huÊn cã sù t−¬ng t¸c ®Ó thiÕt kÕ nhÞp ®é cña ch−¬ng tr×nh. BiÕt ®−îc ®iÒu nµy cã thÓ hç trî nhµ tËp huÊn trong lùa chän tr−ëng nhãm hoÆc yªu cÇu häc viªn ®· cã kinh nghiÖm tham gia lo¹i h×nh tËp huÊn t−¬ng t¸c tr×nh bµy nhËn xÐt cña hä ®èi víi mét kh¸i niÖm míi hoÆc ®¸nh gi¸ thu ho¹ch vÒ mét vÊn ®Ò tËp huÊn. 6.

Sè l−îng häc viªn

Nãi ®Õn vÊn ®Ò nµy cã thÓ nghÜ ngay ®Õn mét c©u hái: giíi h¹n tèi ®a häc viªn lµ bao nhiªu ®Ó cuéc héi th¶o tËp huÊn kh¶ thi vµ cã hiÖu qu¶? Kh«ng ph¶i vËy, v× sè l−îng häc viªn tham gia bao nhiªu còng ®−îc. VÊn ®Ò quan träng lµ nhµ tËp huÊn cã thÓ dù ®o¸n ®−îc sè l−îng häc viªn tham gia ®Ó cã sù chuÈn bÞ phï hîp. Mét ng−êi tËp huÊn th«ng th−êng chØ cã thÓ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ víi mét nhãm häc viªn tèi ®a 30 ng−êi (tèt nhÊt nªn cã hai ng−êi tËp huÊn ®ång thêi cho mét líp, kÓ c¶ ®èi víi líp d−íi 30 häc viªn, ®Æc biÖt trong c¸c ch−¬ng tr×nh héi th¶o/tËp huÊn cã nhiÒu buæi nöa ngµy hoÆc mét ngµy nèi tiÕp nhau). Nh×n chung, nÕu sè l−îng häc viªn trªn 30, cÇn cã thªm ng−êi tËp huÊn. Tãm l¹i, hai yÕu tè quyÕt ®Þnh sè l−îng häc viªn trong khãa tËp huÊn lµ: kh«ng gian tËp huÊn vµ sè ng−êi tËp huÊn ®· ®−îc ®µo t¹o. Dù ®o¸n sè ng−êi tham gia sÏ gióp lËp kÕ ho¹ch chän phßng tËp huÊn; trong ®ã cã c¸c phßng häp nhãm; −íc l−îng sè tµi liÖu ph©n ph¸t cho häc viªn; sè l−îng thiÕt bÞ; sè ng−êi tËp huÊn vµ nh©n viªn phôc vô; c¸c vÊn ®Ò hµnh chÝnh, ®¨ng ký, hËu cÇn. 7.

TiÕp nèi sau tËp huÊn

Khi x©y dùng mét kÕ ho¹ch mét líp hoÆc mét chuçi c¸c líp tËp huÊn, ph¶i dù liÖu ®−îc ®iÒu g× x¶y ra sau khi ch−¬ng tr×nh kÕt thóc vµ cÇn ®¸p øng nhu cÇu tiÕp nèi tËp huÊn thÕ nµo? Bµi tËp t×nh huèng trong c¸c khãa tËp huÊn míi chØ lµ c«ng cô huÊn luyÖn c¸ch lµm vµ nh»m môc ®Ých khuyÕn khÝch kh¶ n¨ng ¸p dông cña häc viªn trong thùc tÕ c«ng viÖc cña ®¹i biÓu d©n cö. Khãa häc cã häc viªn tõ nhiÒu ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau gióp trao ®æi kinh nghiÖm thùc

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

21

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

tiÔn, nh−ng ®èi víi khãa häc cã c¸c häc viªn lµ ®¹i biÓu cïng mét héi ®ång th× ho¹t ®éng tiÕp nèi sau tËp huÊn cã c¬ héi lµm ®−îc nhiÒu h¬n; vÝ dô cã thÓ tæ chøc c¸c cuéc häp trao ®æi hµng th¸ng hoÆc khi cã thêi gian ®Ó cïng trao ®æi kinh nghiÖm sö dông kiÕn thøc thu ®−îc qua tËp huÊn vµ c¸ch thøc v−ît qua nh÷ng trë ng¹i; hoÆc cã thÓ ®Ò nghÞ c¸c ®¹i biÓu thµnh c«ng trong viÖc sö dông kinh nghiÖm tõ héi th¶o xung phong lµm ng−êi h−íng dÉn cho c¸c ®¹i biÓu Ýt kinh nghiÖm h¬n nÕu hä vui lßng yªu cÇu vµ chÊp nhËn.

3.3. Tãm t¾t Tãm l¹i, tr−íc khi thiÕt kÕ mét kho¸ hoÆc mét lo¹t kho¸ tËp huÊn, nhµ tËp huÊn cÇn t×m hiÓu cô thÓ vÒ thêi gian, sè häc viªn, sè ng−êi tËp huÊn, chç tËp huÊn, kinh phÝ, tµi liÖu, thiÕt bÞ v.v. ViÖc ®iÒu tra vµ xem xÐt c¸c yÕu tè nµy sÏ gióp nhµ tËp huÊn chñ ®éng thiÕt kÕ vµ thùc thi thµnh c«ng ch−¬ng tr×nh mµ kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh, bæ sung thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh, ®µm ph¸n l¹i hîp ®ång, thay ®æi chi phÝ hoÆc t×m nguån tµi chÝnh bæ sung. 3.4. Kü n¨ng thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh Môc ®Ých cña phÇn nµy nh»m trao ®æi mét sè quan ®iÓm vµ ®Þnh h−íng, gióp c¸c b¹n lµm quen víi viÖc thiÕt kÕ phÇn héi th¶o vÒ nh÷ng chñ ®Ò cô thÓ ®· nªu trong 12 tËp tµi liÖu kÌm theo. 1.

H·y lµm cho hä lu«n bËn rén

Trong viÖc thiÕt kÕ kho¸ häc cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö, cÇn tr¸nh sù thô ®éng cña häc viªn. H·y lu«n t×m viÖc cho hä lµm. Trong khi nghe thuyÕt tr×nh, cÇn h−íng dÉn c¸ch thøc ®Ó hä häc c¸ch lµ thÝnh gi¶ tÝch cùc. Trong phÇn bµi tËp, ph¶i ®¶m b¶o r»ng mçi häc viªn cã mét viÖc g× ®Ó lµm hoÆc suy nghÜ gãp phÇn vµo t¨ng vai trß cña m×nh t¹i héi ®ång. Nãi c¸ch kh¸c, cÇn lµm cho häc viªn nhËn râ tr¸ch nhiÖm häc tËp vµ liªn hÖ víi c«ng viÖc vµ t¹o c¬ héi ®Ó hä thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®ã th«ng qua viÖc tham gia. 2.

C©n b»ng vµ tr×nh tù

C¸c bµi thuyÕt tr×nh vµ bµi tËp ®−îc s¾p xÕp phï hîp víi triÕt lý tù nhiªn, tõ nh÷ng ®iÒu ai còng biÕt ®Õn nh÷ng ®iÒu Ýt ng−êi biÕt vµ tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ møc ®é t−¬ng t¸c Ýt ®Õn møc ®é nhiÒu h¬n. Mçi bé phËn néi dung cña kho¸ häc ph¶i ®ãng gãp vµ h−íng tíi môc tiªu ban ®Çu. Ngay c¶ c¸c buæi nghØ gi÷a giê, c¸c b÷a ¨n vµ thêi gian r¶nh rçi còng nªn ®−îc bè trÝ thÝch hîp víi ch−¬ng tr×nh néi dung tiÕp theo (vÝ dô, ra mét bµi tËp nhãm víi møc t−¬ng t¸c cao ngay sau b÷a ¨n tr−a ®Ó tr¸nh sù tr× trÖ, vµ tr¸nh thuyÕt tr×nh vµo thêi gian nµy). Nªn cã cïng mét chñ ®Ò xuyªn suèt tÊt c¶ c¸c phÇn cña kho¸ häc, t¹o thµnh nÒn t¶ng liÒn m¹ch cho sù häc tËp liªn tôc.

22

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

C¸c chñ ®Ò héi th¶o/tËp huÊn trong 12 tËp tµi liÖu còng ®−îc thiÕt kÕ theo chñ ý tiÕp nèi, gîi më sù häc tËp liªn tôc. 3.

Néi dung

Néi dung cña kho¸ häc chØ cã gi¸ trÞ khi biÓu thÞ vµ m« pháng mèi quan t©m cña l·nh ®¹o vµ c¸c khã kh¨n, th¸ch thøc mµ c¸c ®¹i biÓu d©n cö th−êng gÆp khi thùc hiÖn nhiÖm vô. Nh»m ®¸p øng yªu cÇu nµy, nhiÒu bµi tËp ®· ®−îc thiÕt kÕ ®Ó häc viªn thu thËp d÷ liÖu thùc vÒ vÊn ®Ò vµ kinh nghiÖm xö lý cña hä. NhiÒu bµi tËp cã yªu cÇu häc viªn h×nh thµnh c¸c cÆp ®«i ®Ó trao ®æi hoÆc tham gia trong nhãm nhá ®Ó thu thËp d÷ liÖu vÒ chñ ®Ò träng t©m cña buæi th¶o luËn. Nh÷ng th«ng tin nµy ®−îc c¸c nhãm ghi l¹i trªn giÊy vµ xÕp theo tr×nh tù møc ®é khÈn cÊp, tÇm quan träng hoÆc c¸c yÕu tè kh¸c. Trong nhiÒu tr−êng hîp, c¸c häc viªn tù xÕp thø tù −u tiªn vµ lý gi¶i quan ®iÓm c¸ nh©n råi sau ®ã söa ®æi thèng nhÊt theo ý kiÕn c¶ nhãm. C¸c b¶ng c©u hái sö dông c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm, thang ®iÓm vµ c¸c c©u hái më ®−îc c¸c nhãm nhá sö dông ®Ó thu thËp th«ng tin vµ so s¸nh víi kÕt qu¶ ®ång thuËn cña c¶ líp. Nhµ tËp huÊn cã thÓ dïng c¸c c«ng cô thu thËp th«ng tin nµy ®Ó gióp c¸c häc viªn xö lý th«ng tin vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ cña c¶ nhãm. 4.

Xö lý th«ng tin

Xö lý th«ng tin lµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®Ó ng−êi ®−îc tËp huÊn cã thÓ chuyÓn nh÷ng kiÕn thøc trong kho¸ häc vµo c«ng viÖc hµng ngµy. Nãi ®Õn xö lý tøc lµ muèn nãi tíi c¸c nç lùc thùc hiÖn nh»m ®äc vµ hiÓu ®−îc c¸c th«ng tin tõ mét sù kiÖn tËp huÊn. Nhµ tËp huÊn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc viªn ph©n lo¹i vµ chia sÎ c¸c tr¶i nghiÖm thu ho¹ch ®−îc qua kho¸ tËp huÊn. Xö lý th«ng tin cã thÓ thùc hiÖn theo nhiÒu c¸ch sau ®©y:

5.

•

Sö dông quan s¸t viªn theo dâi tiÕn tr×nh tËp huÊn ®Ó b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ lµm bµi tËp.

•

Yªu cÇu häc viªn s¾m vai nhµ t− vÊn cho c¸c häc viªn kh¸c ®Ó khuyÕn khÝch hä suy nghÜ t×m gi¶i ph¸p.

•

Chia nhãm nhá häc viªn ®Ó xö lý th«ng tin nhanh, sau ®ã trong nhãm cö b¸o c¸o viªn b¸o c¸o l¹i kÕt qu¶ th¶o luËn nhãm.

•

Yªu cÇu häc viªn cïng ®Þa ph−¬ng phèi hîp cÆp ®«i hoÆc nhãm víi nhau trong viÖc ¸p dông nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng qua kho¸ häc vµo c«ng viÖc hµng ngµy; ®ång thêi bè trÝ kÕ ho¹ch hç trî hä sau kho¸ häc nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn (TiÕp nèi sau tËp huÊn).

NhÞp ®é

Tµi liÖu nµy ®· nhÊn m¹nh chñ tr−¬ng cña nhµ tËp huÊn lµ lo¹i bá sù nhµm ch¸n vµ thô ®éng

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

23

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

b»ng c¸ch l«i cuèn mäi ng−êi tham gia. Cã thÓ thiÕt kÕ mét kho¸ häc víi tèc ®é cao ®Ó cung cÊp khèi l−îng th«ng tin lín, nh−ng ph¶i tr¸nh qu¸ t¶i b»ng c¸ch bè trÝ thêi gian ®Ó häc viªn tiªu ho¸ th«ng tin vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. Còng cÇn bè trÝ thêi gian nghØ ng¬i ®Ó häc viªn cã dÞp th− gi·n, tiÕp thu kiÕn thøc míi. Khi th¶o luËn gÆp bÕ t¾c, ng−êi tËp huÊn nªn ®−a ra ý kiÕn nhËn xÐt, quan s¸t cña m×nh ®Ó häc viªn cïng trao ®æi vµ x¸c nhËn. §«i khi còng cã thÓ sö dông mét bµi tËp ®¬n gi¶n ®Ó th¨m dß sù ®¸nh gi¸ cña häc viªn hoÆc nhãm vÒ tõng vÊn ®Ò cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau theo thang ®iÓm (cao dÇn tõ 1 ®Õn 5). Nãi mét c¸ch kh¸c, cÇn cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh nhÞp ®é cña líp häc khi thÊy cã dÊu hiÖu mÖt mái, nhµm ch¸n, khi thÊy ph¶i thªm thêi gian xö lý vµ hÖ thèng ho¸ th«ng tin, ®¸nh gi¸ thu ho¹ch vµ nhËn xÐt cña häc viªn vÒ khèi kiÕn thøc ®· cung cÊp. 6.

C¸c môc tiªu

Mçi kho¸ häc theo chñ ®Ò ®Òu cã môc tiªu riªng. §¹t ®−îc c¸c môc tiªu nµy sÏ gióp ®Þnh h−íng cho nhµ ®µo t¹o khi thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c bµi tËp t¹i héi th¶o. Ng−êi tËp huÊn cÇn gióp häc viªn lµm râ quan hÖ gi÷a c¸c môc tiªu nµy vµ hiÓu biÕt vÒ lý do c¸c ho¹t ®éng ®−îc thiÕt kÕ trong héi th¶o. 7.

Sù tù nguyÖn cña häc viªn

Yªu cÇu quan träng ®èi víi nhµ tËp huÊn lµ ph¶i khuyÕn khÝch häc viªn luyÖn tËp mét c¸ch tù do vµ tù nguyÖn theo c¸ch t− duy kh¸c víi c¸ch hä th−êng lµm. Nªn tr¸nh lµm mét viÖc g× ®ã buéc mäi ng−êi tham gia vµo bÊt kú ho¹t ®éng nµo cña cuéc héi th¶o mµ hä c¶m thÊy kh«ng tho¶i m¸i, hoÆc bÞ Ðp buéc ph¶i tr×nh bµy ý kiÕn riªng. Sù tù nguyÖn tham gia sÏ gióp tr¸nh c¸ch häc ®èi phã hoÆc g−îng Ðp. Muèn thÕ, nhµ tËp huÊn ph¶i cã m¾t quan s¸t nh¹y c¶m ®Ó cã thÓ c¶m thÊy t×nh c¶m vµ nhu cÇu cña tÊt c¶ c¸c häc viªn vµ ®õng qu¸ tr«ng ®îi c¸c häc viªn sÏ tham gia víi sù nhiÖt t×nh nh− nhau ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña héi th¶o. 8.

Sù linh ho¹t

C¸c tËp tµi liÖu tËp huÊn theo chuyªn ®Ò ®−îc thiÕt kÕ kh¸ kü l−ìng ®Ó cã thÓ sö dông tËp huÊn ngay, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ söa ®æi, bæ sung. Ng−îc l¹i, nhµ tËp huÊn nªn t×m c¸ch thay ®æi thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh ®Ó kho¸ häc ®¸p øng nhu cÇu häc tËp cña nh÷ng ng−êi tham gia tËp huÊn cô thÓ, trong hoµn c¶nh vµ yªu cÇu cô thÓ cña nhiÖm vô ®Þa ph−¬ng. NhÊt lµ ®èi víi tr−êng hîp ph¶i thiÕt kÕ mét kho¸ häc riªng cho c¸c ®¹i biÓu lµm viÖc trong cïng mét héi ®ång. Tãm l¹i, khi thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng néi dung vµ ph−¬ng ph¸p cô thÓ ®¸p øng nhu cÇu cña häc viªn cô thÓ.

24

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

4.

Ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô häc tËp

4.1. Kh¸i qu¸t C¨n cø vµo môc ®Ých ¸p dông vµo thùc tÕ, th× kho¸ häc cÇn kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c d¹ng bµi tËp vµ c¸c c«ng cô kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña häc viªn. S¬ ®å sau ®©y giíi thiÖu nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi nhµ tËp huÊn khi thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh. PhÇn nµy xin giíi thiÖu 8 yÕu tè cÇn thiÕt cho ng−êi l·nh ®¹o ®· dïng trong mét lo¹t c¸c kho¸ tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö míi ®−îc bÇu. Môc ®Ých cña viÖc giíi thiÖu nµy ®Ó nhµ tËp huÊn n¾m v÷ng yªu cÇu cña mçi yÕu tè ®Ó sö dông chóng hiÖu qu¶ trong tËp huÊn.

4.2. §äc Trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô ®äc, häc viªn th−êng Ýt t−¬ng t¸c víi ng−êi kh¸c. Khi ®äc, häc viªn dÔ nghiªng vÒ tr¹ng th¸i thô ®éng, nhËn th«ng tin thô ®éng th«ng qua ý t−ëng cña ng−êi viÕt. Trong phÇn më ®Çu cña c¸c cuèn gi¸o tr×nh ®Òu cã phÇn h−íng dÉn häc viªn c¸ch ®äc hiÖu qu¶ nhÊt b»ng c¸ch thØnh tho¶ng ®−a ra mét vµi c©u hái vÒ c¸c ý t−ëng cña t¸c gi¶ trong

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

25

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

phÇn bµi ®äc, vÝ dô sau khi ®äc hÕt mét ý t−ëng, häc viªn cÇn ®Æt c©u hái "ThÕ råi sao n÷a?". Häc viªn trong khi ®äc cÇn tËp trung m−êng t−îng vµ vËn dông vµo c¸c t×nh huèng chÝnh hä ®· gÆp vµ so s¸nh c¸ch øng dông c¸c quan ®iÓm trong bµi ®äc vµo c«ng viÖc cô thÓ cña m×nh.

4.3. ThuyÕt tr×nh XÐt vÒ møc ®é t−¬ng t¸c, th× ThuyÕt tr×nh ë nÊc thang thø hai cao h¬n §äc. Ng−êi tËp huÊn sö dông c¸c tµi liÖu, c¸c bµi luËn mÉu trong gi¸o tr×nh ®Ó so¹n bµi thuyÕt tr×nh tr−íc häc viªn nh»m truyÒn ®¹t kiÕn thøc, ý t−ëng míi theo yªu cÇu cña kho¸ tËp huÊn, lµm c¬ së cho häc viªn chuÈn bÞ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng trong ch−¬ng tr×nh. PhÇn thuyÕt tr×nh cÇn chó träng gi¶i thÝch kh¸i niÖm, vÊn ®Ò míi vµ khuyÕn khÝch häc viªn lËp luËn ng−îc l¹i. §−îc sö dông kÕt hîp víi c¸c ph−¬ng ph¸p häc tËp kh¸c, phÇn thuyÕt tr×nh sÏ ph¸t huy t¸c dông cung cÊp th«ng tin, gîi më, l«i cuèn häc viªn vµ lµm cho hä c¶m thÊy tho¶i m¸i khi tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc míi. ThuyÕt tr×nh kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ cung cÊp th«ng tin mµ cßn nh»m t¹o ra m«i tr−êng häc tËp høng thó, gì bá hµng rµo e ng¹i. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ ¸p dông thuyÕt tr×nh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong suèt kho¸ häc ®Ó khuyÕn khÝch t− duy, giíi thiÖu phÇn bµi tËp, lµm s¸ng tá hoÆc gi¶i thÝch mét kh¸i niÖm míi, hoÆc kiÓm tra kh¶ n¨ng tiÕp thu cña häc viªn. Cuèi kho¸ häc, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ thuyÕt tr×nh ®Ó tãm l−îc nh÷ng phÇn kiÕn thøc quan träng vµ khuyÕn khÝch häc viªn chuyÓn thµnh kiÕn thøc cña riªng m×nh. Nh×n nhËn ë b×nh diÖn lín h¬n, tr×nh bµy chÝnh lµ mét c¬ héi cho Ng−êi tËp huÊn l«i cuèn häc viªn vµo c¸c ho¹t ®éng tù häc. C¬ héi nµy sÏ t¨ng thªm nÕu ng−êi thuyÕt tr×nh cã chñ ®Ých vµ kü n¨ng l«i cuèn häc viªn th«ng qua mét sè ho¹t ®éng sau:

26

•

§Ò nghÞ häc viªn suy nghÜ vµ th¶o luËn vÒ c¸c t×nh huèng m×nh ®· gÆp trong c«ng viÖc, mµ c¸c t×nh huèng nµy cã t¸c dông nh»m minh häa cho kh¸i niÖm ®· tr×nh bµy, gióp hä thÊy ®−îc c¸ch ¸p dông thùc tiÔn cña kh¸i niÖm vµo c«ng viÖc.

•

§Ò nghÞ häc viªn tr¶ lêi c¸c c©u hái ®−îc chuÈn bÞ tr−íc vÒ phÇn võa häc hoÆc diÔn gi¶i theo c¸ch hiÓu cña hä vÒ nh÷ng vÊn ®Ò võa tr×nh bµy. §©y còng lµ mét h×nh thøc ®Ó kiÓm tra viÖc tiÕp thu cña häc viªn tr−íc khi chuyÓn sang phÇn bµi míi.

•

Ph¸t cho häc viªn c¸c tµi liÖu ®Ò cËp mét khÝa c¹nh cña phÇn bµi gi¶ng ®ang ®−îc tr×nh bµy vµ trong c¸c tµi liÖu nµy cã ®Ó c¸c chç trèng ®Ó häc viªn cã thÓ tù viÕt phÇn diÔn gi¶i hoÆc liªn hÖ c«ng viÖc cña phÇn ®ang ®−îc th¶o luËn.

•

Sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn nghe, nh×n hç trî gi¶ng d¹y ®Ó trî gióp cho phÇn tr×nh bµy nh»m lµm cho häc viªn tËp trung chó ý, t¨ng kh¶ n¨ng ghi nhí l−îng th«ng tin míi, thªm vµo phÇn liªn hÖ thùc tÕ vµ gi¶m t×nh tr¹ng hiÓu sai kiÕn thøc Ng−êi tËp huÊn truyÒn ®¹t.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Tãm l¹i, c¸c bµi tr×nh bµy thµnh c«ng ®Òu ph¶i ®−îc chuÈn bÞ c«ng phu vµ ph¶i xem xÐt tíi bèn yÕu tè sau: ¾ Thø nhÊt, tr×nh bµy ph¶i ng¾n gän, tËp trung vµo mét vµi ý chÝnh trong tµi liÖu gi¶ng d¹y, truyÒn ®¹t kiÕn thøc theo tõng phÇn nhá. ¾ Thø hai, bµi tr×nh bµy ph¶i ®−îc bè côc theo tr×nh tù: phÇn më ®Çu cã tÝnh gîi më, phÇn th©n cã tÝnh thuyÕt phôc vµ phÇn kÕt hïng hån. ¾ Thø ba, th«ng qua c¸c kü n¨ng hái - ®¸p, tr×nh bµy ph¶i t¹o cho häc viªn nhiÒu c¬ héi ®Ó thÓ hiÖn viÖc tiÕp thu kiÕn thøc cña hä vµ ®Ó trao ®æi c¸c quan ®iÓm vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cña häc viªn víi Ng−êi tËp huÊn vµ gi÷a c¸c häc viªn víi nhau. ¾ Cuèi cïng, tr×nh bµy thµnh c«ng lµ ph¶i nh×n nhËn ®−îc viÖc häc viªn cã nhu cÇu tiÕp cËn kiÕn thøc th«ng qua c¸c trang thiÕt bÞ hç trî gi¶ng d¹y trong c¸c bµi gi¶ng cña Ng−êi tËp huÊn hay kh«ng.

4.4. Th¶o luËn Mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt gióp l«i cuèn häc viªn tham gia tÝch cùc vµo viÖc tù häc lµ ph−¬ng ph¸p th¶o luËn theo nhãm. Th¶o luËn lµ h×nh thøc t−¬ng t¸c gi÷a hai hoÆc nhiÒu ng−êi vÒ mét chñ ®Ò cïng quan t©m. C¸c h×nh thøc th¶o luËn ®−îc sö dông trong c¸c tËp gi¸o tr×nh vÒ vai trß ®¹i biÓu d©n cö phô thuéc vµo vai trß cña Ng−êi tËp huÊn. Trong c¸c cuéc th¶o luËn cã Ng−êi tËp huÊn h−íng dÉn, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ ®ãng vai trß chñ ®éng vµ trùc tiÕp trong viÖc h−íng dÉn vµ chØ ®¹o th¶o luËn theo c¸ch th¶o luËn theo kÕt cÊu. Ng−êi tËp huÊn sÏ ®Ó häc viªn tù ®iÒu hµnh cuéc th¶o luËn theo h−íng dÉn cña Ng−êi tËp huÊn. Th¶o luËn cã Ng−êi tËp huÊn h−íng dÉn, môc ®Ých lµ ®Ó khuyÕn khÝch häc viªn suy nghÜ, liªn hÖ vµ tiÕp thu c¸c ý t−ëng míi liªn quan ®Õn mét chñ ®Ò cô thÓ. Nh÷ng th¶o luËn nh− vËy ®Òu dùa trªn mét lo¹t c¸c c©u hái Ng−êi tËp huÊn chuÈn bÞ tr−íc, c©u hái ®−îc ®−a ra ®ét ph¸t, nh»m t¹o ®−îc hiÖu qu¶ häc tËp nh− mong muèn. Th¶o luËn theo h×nh thøc nµy th−êng chØ nh»m môc ®Ých xö lý sè liÖu nghiªn cøu tr−êng hîp, bµi tËp ®ãng vai hoÆc c¸c d¹ng bµi tËp kh¸c. Còng cã thÓ th¶o luËn x¶y ra tù ph¸t trong phÇn tr×nh bµy hoÆc ë gÇn cuèi mét kho¸ häc. Trong mét chõng mùc nµo ®ã, tÝnh hiÖu qu¶ cña d¹ng th¶o luËn nµy sÏ phô thuéc vµo møc ®é thuÇn thôc cña Ng−êi tËp huÊn ®èi víi ph−¬ng ph¸p hái - ®¸p vµ kiÕn thøc cña hä vÒ chñ ®Ò ®ang ®−îc th¶o luËn. Th¶o luËn theo kÕt cÊu, môc ®Ých lµ ®Ó l«i cuèn häc viªn t¹o ý t−ëng hoÆc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò liªn quan tíi mét chñ ®Ò ®· cho vµ ®Ó thÓ hiÖn ®−îc gi¸ trÞ cña lµm viÖc tËp thÓ - sù phô thuéc lÉn nhau. Ng−êi tËp huÊn cÇn cã mét sè kiÕn thøc vÒ chñ ®Ò th¶o luËn ®Ó cã thÓ khëi ®éng mét cuéc th¶o luËn theo kÕt cÊu. Th«ng th−êng Ng−êi tËp

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

27

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

huÊn sÏ chia häc viªn thµnh c¸c nhãm nhá cã sè l−îng nh− nhau vµ ph©n c¸c d¹ng bµi tËp gièng hoÆc kh¸c nhau cho tõng nhãm. Sau khi ph©n c«ng bµi tËp xong, ph¶i ®Ó cho c¸c nhãm cã mét kho¶ng thêi gian ®Ó th¶o luËn phÇn bµi tËp. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ h−íng dÉn c¸c nhãm cö ra tr−ëng nhãm, ph¸t ng«n viªn cña nhãm vµ mét ng−êi bÊm giê. Cuèi thêi gian th¶o luËn, yªu cÇu c¸c nhãm trë vÒ cïng th¶o luËn theo líp, vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn, cã thÓ lµ viÕt vµo giÊy g¾n lªn b¶ng hoÆc treo lªn t−êng phßng häc. §«i khi môc ®Ých cña th¶o luËn theo nhãm chØ nh»m t¹o m«i tr−êng cïng lµm viÖc vµ t¹o ra s¶n phÈm cña toµn nhãm. T¸c dông cña th¶o luËn nhãm lµ th«ng qua c¸c h×nh thøc t−¬ng t¸c cña häc viªn ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò d−íi nhiÒu gãc ®é vµ cïng t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, quyÕt ®Þnh mét gi¶i ph¸p, hoÆc tiÕn hµnh mét bµi tËp. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ quyÕt ®Þnh lùa chän mét hoÆc hai häc viªn lµm quan s¸t viªn lµm nhiÖm vô theo dâi qu¸ tr×nh hîp t¸c gi÷a c¸c häc viªn khi ho¹t ®éng theo nhãm vµ ph¶i th«ng b¸o l¹i cho nhãm kÕt qu¶ theo dâi vµ kÕt luËn cña m×nh khi nhãm nµy th¶o luËn xong. Tãm l¹i, ph−¬ng ph¸p th¶o luËn cã thÓ khuyÕn khÝch häc viªn tham gia vµo ch−¬ng tr×nh tËp huÊn. Th¶o luËn cã Ng−êi tËp huÊn h−íng dÉn cã t¸c dông khuyÕn khÝch häc viªn lËp luËn logic. Tuy nhiªn, nÕu Ng−êi tËp huÊn ®Þnh ®iÒu hµnh mét cuéc th¶o luËn nh− vËy th× ph¶i cã mét l−îng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ chñ ®Ò th¶o luËn. MÆt kh¸c, th¶o luËn theo kÕt cÊu gióp cho häc viªn tù tin ph¸t triÓn suy nghÜ vµ tiÕp cËn theo m« h×nh nhãm vµ Ýt phô thuéc vµo Ng−êi tËp huÊn h¬n. Vai trß cña Ng−êi tËp huÊn trong c¸c cuéc th¶o luËn theo kÕt cÊu sÏ chuyÓn thµnh vai trß cña ng−êi h−íng dÉn vµ ng−êi diÔn gi¶i. Th«ng qua viÖc th¨m dß, c¹nh tranh, th−¬ng l−îng, häc hái lÉn nhau, c¸c häc viªn trong nhãm sÏ hiÓu nhau vµ c¶m thÊy m·n nguyÖn v× ®iÒu nµy.

4.5. Bµi tËp theo kÕt cÊu cho tr−íc Mçi mét tËp trong c¸c tËp gi¸o tr×nh vÒ vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ®Òu cã c¸c bµi tËp, c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ phô trî t¹o thµnh mét ch−¬ng tr×nh häc toµn diÖn cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö. Hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng (®ãng vai, nghiªn cøu t×nh huèng, bµi tËp ph¸t triÓn, c¸c trang thiÕt bÞ, v.v...) ®Òu ®−îc kÕt hîp theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. ViÖc nµy ®−îc tiÕn hµnh nh»m gióp c¸c häc viªn hiÓu ®−îc c¸c kh¸i niÖm, c¸c ý t−ëng vµ t¹o nhiÒu c¬ héi thuyÕt phôc hä sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó n©ng cao chÊt l−îng c«ng viÖc trong vai trß ®¹i biÓu d©n cö. C¸c bµi tËp ®−îc s¾p xÕp vµ chuÈn bÞ tr−íc v× mét lý do kh¸c n÷a – ®ã lµ ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ c«ng viÖc cña ng−êi tËp huÊn, b»ng c¸ch cung cÊp cho Ng−êi tËp huÊn mét c¬ së lËp ch−¬ng tr×nh cho c¸c kho¸ häc tËp huÊn cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö ë n−íc m×nh. ë phÇn sau, chóng ta sÏ th¶o luËn mét vµi lo¹i bµi tËp cã kÕt cÊu cô thÓ ®· ®−îc ®Ò cËp ë phÇn trªn. PhÇn nµy ®−a ra mét vµi c¸ch nh×n tæng thÓ vÒ viÖc sö dông bµi tËp nãi chung, vµ

28

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

tr×nh bµy ba d¹ng bµi tËp kh«ng ®−îc ®Ò cËp chi tiÕt ë c¸c gi¸o tr×nh kh¸c: a) Bµi tËp khëi ®éng; b) Bµi tËp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò; vµ c) Bµi tËp øng dông. C¸c d¹ng bµi tËp cã trong gi¸o tr×nh nµy mÆc dï cã sù kh¸c biÖt râ rÖt vÒ chñ ®Ò, nh−ng ®Òu lµ nh÷ng bµi tËp cã kÕt cÊu gièng nhau. •

Mçi bµi tËp ®Òu ®−îc b¾t ®Çu b»ng viÖc −íc tÝnh thêi gian cÇn thiÕt. Thêi l−îng lµm bµi ®−îc tÝnh réng r·i dùa trªn kÕt qu¶ kiÓm nghiÖm thùc tÕ. Thêi gian quy ®Þnh lµ rÊt quan träng, song quan träng h¬n lµ ph¶i ®¶m b¶o lµ cã ®ñ thêi gian ®Ó häc viªn trao ®æi vµ xö lý th«ng tin xuÊt hiÖn trong phÇn bµi tËp. NÕu thêi gian lµm bµi dµi h¬n dù kiÕn, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ bï giê ë mét thêi ®iÓm kh¸c trong Kho¸ häc hoÆc cã thÓ th−¬ng l−îng cho thªm thêi gian lµm bµi.

•

Thêi gian lµm bµi ph¶i tuú thuéc vµo môc ®Ých cña d¹ng bµi tËp. Mçi mét môc ®Ých ®Òu ph¶i cã tÝnh ®Þnh h−íng c«ng viÖc; ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i cã ®¸nh gi¸ cô thÓ vµ thùc tÕ vÒ nh÷ng g× mµ häc viªn sÏ tiÕp thu hoÆc cã thÓ lµm ®−îc sau khi ®· tham gia tÝch cùc vµo bµi tËp. KiÓm nghiÖm mét môc ®Ých cã ®¹t tiªu chuÈn hay kh«ng chÝnh lµ th«ng qua viÖc häc viªn cã thÓ hiÓu môc ®Ých nµy vµ tù nhËn thÊy hä cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy.

•

Sau phÇn x¸c ®Þnh môc ®Ých lµ c¸c phÇn viÖc ®−îc tiÕn hµnh tõng b−íc, chØ ra chi tiÕt nh÷ng g× Ng−êi tËp huÊn ph¶i lµm, ph¶i gi¶i thÝch vµ nh÷ng g× häc viªn ph¶i lµm. T¹m gäi c¸c b−íc nµy lµ tiÕn tr×nh. §«i khi tiÕn tr×nh nµy sÏ cã c¸c thay ®æi vµ lùa chän ®Ó xem xÐt, cô thÓ lµ trong tr−êng hîp d¹ng bµi tËp nµy ®−îc sö dông cho ®èi t−îng häc viªn ho¹t ®éng theo nhãm vµ quan t©m hiÖu qu¶ c«ng viÖc tËp thÓ. Cã thÓ −íc tÝnh thêi gian cho c¸c b−íc kh¸c nhau trong tiÕn tr×nh nµy.

•

Sau khi m« t¶ tiÕn tr×nh, häc viªn ®−îc ph¸t c¸c tê h−íng dÉn c«ng viÖc ®Ó ®äc hoÆc viÕt. Tê h−íng dÉn c«ng viÖc ®iÓn h×nh nªu c¸c tr−êng hîp, c¸c t×nh huèng ®ãng vai vµ m« t¶ vai trß, c¸c c«ng viÖc cÇn ®−îc thùc hiÖn, c¸c c©u hái ®−îc tr¶ lêi theo nhãm, vµ c¸c ho¹t ®éng häc tËp kh¸c cña häc viªn. Tê h−íng dÉn c«ng viÖc ph¶i cã h−íng dÉn râ rµng vµ dÔ ®äc. TÊt c¶ c¸c tê h−íng dÉn c«ng viÖc cã trong tµi liÖu gi¶ng d¹y ®Òu ®−îc thiÕt kÕ ®Ó sö dông réng r·i vµ nhiÒu lÇn.

Mçi mét Kho¸ häc ®Òu b¾t ®Çu b»ng bµi tËp khëi ®éng. D¹ng bµi tËp nµy lµ bµi tËp chuyÓn tiÕp, cã môc ®Ých t¹o ra mét cÇu nèi gi÷a nh÷ng kh¸i niÖm míi ®ang ®−îc tr×nh bµy trong Kho¸ häc vµ nh÷ng kiÕn thøc, quan ®iÓm s½n cã cña häc viªn. LÊy vÝ dô nh− mét bµi tËp khëi

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

29

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

®éng trong phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, yªu cÇu häc viªn ph¶i tr×nh bµy kinh nghiÖm ho¹t ®éng t− vÊn vÒ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña m×nh. Mét d¹ng bµi tËp khëi ®éng kh¸c cã thÓ xem trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ giao tiÕp, ®· sö dông c¸c d¹ng c©u ®è ®Ó chØ ra tÇm quan träng cña viÖc trao ®æi c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ cïng mét t×nh huèng. D¹ng bµi tËp khëi ®éng n÷a cã thÓ xem trong tËp: Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi ra quyÕt ®Þnh, ®−îc sö dông ®Ó gióp häc viªn diÔn gi¶i c¸c c¸ch lËp quyÕt ®Þnh riªng cña c¸ nh©n m×nh. Khëi ®éng, nãi theo c¸ch kh¸c, chÝnh lµ c¸ch mµ Ng−êi tËp huÊn gióp häc viªn tõ ng−êi biÕt råi thµnh ng−êi ch−a biÕt - ®Ó b¾t ®Çu qu¸ tr×nh buéc häc viªn ph¶i lµm quen víi nhau, lµm quen víi qu¸ tr×nh häc tËp, vÊn ®Ò vµ víi Ng−êi tËp huÊn cµng sím cµng tèt. Mét vµi d¹ng bµi tËp kh¸c sö dông mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p rÊt phæ biÕn lµ ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo nhãm. D¹ng bµi tËp nµy, môc ®Ých lµ ®Ó trao ®æi kiÕn thøc sö dông mét ph−¬ng ph¸p hiÖu qu¶ vµ ®ång thêi ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm sö dông ph−¬ng ph¸p nµy trong viÖc tiÕn hµnh bµi tËp vai trß liªn quan. Trong tËp: Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ giao tiÕp, häc viªn ®−îc giíi thiÖu d¹ng bµi tËp t− duy tËp thÓ, ®©y cã thÓ lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi vÒ viÖc t¹o ý t−ëng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hoÆc ®−a ra quyÕt ®Þnh. Trong tËp: Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ l·nh ®¹o, häc viªn ®−îc khuyÕn khÝch sö dông d¹ng bµi tËp Ph©n tÝch n¨ng lùc, bµi tËp nµy cã vai trß nh− mét ph©n tÝch hç trî cho viÖc ®Ò ra biÖn ph¸p xo¸ bá trë ng¹i ®Ó ®¹t môc tiªu l·nh ®¹o. Vµ mét ph−¬ng ph¸p t¹o ý t−ëng rÊt phæ biÕn kh¸c ®−îc gäi lµ ph−¬ng ph¸p nhãm danh nghÜa, ®−îc ®−a ra trong tËp: “Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ tµi chÝnh”, cã vai trß lËp ra danh s¸ch ý t−ëng nh»m t¨ng doanh thu vµ gi¶m chi. Mét vµi Kho¸ häc ®· sö dông c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi ng−êi ®¹i biÓu ®Ó khuyÕn khÝch lËp luËn. ë mét vµi tr−êng hîp, häc viªn ®−îc yªu cÇu tù ®äc vÊn ®Ò hoÆc t×nh huèng vµ råi ph©n tÝch t×nh huèng theo nhãm, ®Ó sau ®ã b¸o c¸o l¹i toµn líp. VÝ dô, bµi tËp ®¸nh gi¸ tÝnh h÷u dông cña chiÕn l−îc th−¬ng thuyÕt truyÒn thèng trong tËp: Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ th−¬ng thuyÕt, hoÆc bµi tËp gi¶i quyÕt xung ®ét gi÷a c¸c c¸ nh©n trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ hoµ gi¶i, hoÆc bµi tËp xem xÐt c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh t×m ra c¸c cø liÖu kh«ng nhÊt qu¸n vµ pháng ®o¸n c¸c nguyªn nh©n cña sù kh«ng nhÊt qu¸n nµy trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ tµi chÝnh. Trong mét vµi Kho¸ häc, c¸c ho¹t ®éng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã thÓ ®−îc hç trî b»ng c¸c b¶n b¸o c¸o cña c¸c nhãm häc viªn, cã t¸c dông bæ trî cho c¸c ph©n tÝch vµ b¸o c¸o sau nµy. C¸c b¶n b¸o c¸o nµy cã ý nghÜa v× hai lý do: (a) chóng cung cÊp b¶n ghi chÐp ý kiÕn ph¶n håi cña nhãm ®èi víi c¸c phÇn bµi tËp ®−îc giao, vµ (b) chóng cung cÊp cho häc viªn mét b¶n ghi chÐp kÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm ®Ó mang vÒ nhµ tù nghiªn cøu. VÝ dô, c¸c b¸o c¸o ®−îc sö dông trong hµng lo¹t Kho¸ häc lµ: b¸o c¸o t¹o ý t−ëng vÒ h×nh thøc cung cÊp c¸c dÞch vô ë ®Þa ph−¬ng trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi t¹o c¬ héi, danh s¸ch c¸c chiÕn l−îc ®Ó x¸c ®Þnh vµ gi¶m c¸c rµo c¶n giao tiÕp gi÷a c¸c héi ®ång vµ c¸c nhãm céng

30

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

®ång trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ giao tiÕp, vµ ph¸t triÓn kÕ ho¹ch hoÆc gi¸m s¸t tÝnh hiÖu qu¶ cña mét ch−¬ng tr×nh dÞch vô ®Þa ph−¬ng trong tËp Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi gi¸m s¸t. Cuèi mçi Kho¸ häc lµ bµi tËp øng dông. Bµi tËp nµy cã mét d¹ng nh− nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c Kho¸ häc. Môc ®Ých lµ ®Ó ®¶o ng−îc l¹i tiÕn tr×nh vµ ®Ó chuyÓn m«i tr−êng tõ líp häc vÒ "thÕ giíi thùc" cña c¸c ®¹i biÓu tham gia kho¸ häc. Quan träng lµ tr−íc khi rêi kho¸ häc, c¸c häc viªn ph¶i b¾t ®Çu lËp kÕ ho¹ch cô thÓ vÒ c¸c thö nghiÖm hoÆc ®iÒu chØnh viÖc thùc hiÖn vai trß thµnh viªn héi ®ång cña m×nh. C¸c kÕ ho¹ch nµy ph¶i ®−îc viÕt thµnh v¨n b¶n, ®−îc gãp ý thùc sù vµ ®−îc th¶o luËn c«ng khai.

4.6. Nghiªn cøu t×nh huèng Trong phÇn nµy, chóng ta xem xÐt tíi hai lo¹i bµi tËp ®−îc sö dông réng r·i trong gi¸o tr×nh: (1) Nghiªn cøu t×nh huèng truyÒn thèng ®−îc sö dông lÇn ®Çu tiªn ë §¹i häc Havard vµo cuèi thÕ kû 19, vµ (2) Nghiªn cøu tr−êng hîp ®iÓn h×nh nh÷ng biÕn cè quan träng – mét d¹ng tãm t¾t cña nghiªn cøu t×nh huèng. Nghiªn cøu t×nh huèng lµ nghiªn cøu sù kiÖn cã thùc hoÆc t×nh huèng ®−îc nghÜ ra gåm cã c¸c sù kiÖn mµ tõ ®ã dÉn tíi c¸c kÕt luËn hoÆc c¸c quyÕt ®Þnh ®−îc kh¸i qu¸t ho¸ tõ c¸c hoµn c¶nh cã thùc cña häc viªn. Nãi c¸ch kh¸c, nghiªn cøu t×nh huèng lµ nghiªn cøu mét c©u chuyÖn ®Ó rót ra bµi häc. C¸c tr−êng hîp ®−îc sö dông trong gi¸o tr×nh cã thÓ cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau: cã thÓ kh¸ dµi, phøc t¹p vµ chi tiÕt; hoÆc cã thÓ ng¾n vµ gÇn t−¬ng tù nh− d¹ng ®−îc sö dông ë gi¸o tr×nh, cã ®é dµi tõ mét ®Õn ba trang. Nghiªn cøu t×nh huèng kiÓu truyÒn thèng Ph−¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i th¶o luËn theo nhãm. T×nh huèng ®−îc x©y dùng hoµn h¶o sÏ khuyÕn khÝch häc viªn nhiÖt t×nh ph©n tÝch vµ ®−a ra ý kiÕn tr¶ lêi c¸c c©u hái: (a) ai lµ ng−êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm trong t×nh huèng, (b) ®iÒu g× ®· buéc mét ng−êi ph¶i c− xö nh− ng−êi ®· lµm trong t×nh huèng, vµ (c) cã thÓ lµm g× h¬n ®Ó ng¨n chÆn hoÆc cøu v·n t×nh thÕ. Môc ®Ých quan träng cña ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t×nh huèng lµ: •

Gióp häc viªn tr¸nh viÖc ®¸nh gi¸ hÊp tÊp vÒ con ng−êi vµ hµnh vi.

•

Gióp häc viªn tr¸nh thãi quen lu«n t×m ra mét "c©u tr¶ lêi hoµn h¶o nhÊt".

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

31

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Minh häa b»ng biÓu ®å c¸ch nhËn thøc vÒ cïng mét lo¹t c¸c sù kiÖn cña nh÷ng ng−êi cã cïng tr×nh ®é.

•

KhuyÕn khÝch häc viªn cïng th¶o luËn vµ nhËn thøc ®−îc gi¸ trÞ cña ho¹t ®éng t−¬ng t¸c.

•

ChØ râ tÇm quan träng cña t− duy thùc tÕ.

Nghiªn cøu biÕn cè quan träng Liªn quan mËt thiÕt tíi nghiªn cøu t×nh huèng, biÕn cè quan träng lµ c¸c m« t¶ ng¾n gän, vÒ c¸c t×nh huèng khã kh¨n trong c«ng viÖc hoÆc trong cuéc sèng riªng t−. V× c¸c biÕn cè nµy cã liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò cã thùc, c¸c vÊn ®Ò mäi ng−êi quan t©m, do ®ã kinh nghiÖm xö lý biÕn cè quan träng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng ng−êi cã thÓ sÏ gÆp nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng tù. C¸c biÕn cè quan träng ®−îc sö dông trong Kho¸ häc lÊy tõ mét vµi nguån: (a) b¶n th©n c¸c häc viªn; (b) c¸c häc viªn kho¸ tr−íc; (c) c¸c th«ng tin cã tÝnh giai tho¹i do Ng−êi tËp huÊn thu l−îm tõ c¸c cuéc pháng vÊn vµ kh¶o s¸t; (d) c¸c tµi liÖu nguån kh¸c (b¸o chÝ, s¸ch vë, vµ c¸c s¸ch h−íng dÉn); vµ (e) trÝ t−ëng t−îng phong phó cña Ng−êi tËp huÊn. C¸c biÕn cè quan träng ®−îc sö dông trong cuèn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ m«i giíi, lµ do mét Ng−êi tËp huÊn ng−êi Ugan®a ®· tham gia vµo viÖc so¹n th¶o phÇn tr¾c nghiÖm thùc tÕ ®Çu tiªn cña cuèn Gi¸o tr×nh vÒ vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ®−a ra. C¸c sù kiÖn mµ «ng ®−a ra chÝnh lµ c¸c t×nh huèng cña häc viªn c¸c kho¸ häc tr−íc ®©y mµ «ng lµ Ng−êi tËp huÊn. Nh÷ng l−u ý khi so¹n biÕn cè quan träng •

Ph¶i cã s½n trong ®Çu mét vµi ý t−ëng.

•

C¸c sù kiÖn ph¶i ng¾n gän (th−êng vµi c©u lµ ®ñ) vµ ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó khi ®äc lªn c¸c häc viªn cã thÓ hiÓu ngay.

•

C¸c sù kiÖn ph¶i liªn quan trùc tiÕp tíi môc ®Ých cña Kho¸ häc.

•

Kh«ng nªn ®−a vµo “biÕn cè quan träng” nh÷ng th«ng tin kh«ng liªn quan (nh− ®èi víi tr−êng hîp t×nh huèng truyÒn thèng ®Ó gióp häc viªn häc c¸ch t¸ch c¸c th«ng tin quan träng khái c¸c th«ng tin kh«ng quan träng).

•

Ph¶i ®¶m b¶o cã ®ñ c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò mµ biÕn cè nµy ®Þnh tËp trung vµo.

Cã thÓ ®Ò nghÞ c¸c häc viªn viÕt vµ th¶o luËn c¸c sù kiÖn quan träng cña c¸ nh©n m×nh nh− mét bµi viÕt tr−íc khi b¾t ®Çu kho¸ häc. Néi dung cña mçi mét sù kiÖn sÏ ph¶i cã quan hÖ trùc tiÕp tíi chñ ®Ò häc. VÝ dô, gi¸o tr×nh Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ th−¬ng thuyÕt cã

32

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

mét bµi tËp khëi ®éng yªu cÇu häc viªn nhí l¹i, viÕt vµ trao ®æi kinh nghiÖm th−¬ng thuyÕt mét viÖc g× ®ã. Tr−íc khi viÕt mét biÕn cè quan träng mµ m×nh ®· tr¶i nghiÖm, Ng−êi tËp huÊn th−êng gîi ý b»ng mét bµi viÕt mÉu vµ h−íng dÉn cô thÓ. Häc viªn ph¶i suy nghÜ vÒ mét t×nh huèng khã, liªn quan tíi chñ ®Ò häc mµ b¶n th©n hä ®· gÆp, ®ång thêi ph¶i m« t¶ chi tiÕt t×nh huèng, ng−êi tham gia, vµ vai trß cña m×nh trong t×nh huèng ®ã. Tuú theo c¸ch thøc sö dông t×nh huèng mµ häc viªn cã thÓ sÏ ph¶i gi¶i thÝch nguyªn nh©n, hËu qu¶, vµ gi¶i ph¸p cho mçi mét t×nh huèng. Tãm l¹i, nghiªn cøu t×nh huèng truyÒn thèng vµ biÕn cè quan träng nh»m tr×nh bµy víi häc viªn c¸c t×nh huèng c«ng viÖc quen thuéc víi hä. Thùc tÕ cho thÊy t×nh huèng ®−îc nghiªn cøu cµng s¸t thùc tÕ vµ cµng ®éng viªn ®−îc sù tham gia trùc tiÕp cña häc viªn th× cµng l«i cuèn ®−îc häc viªn vµo viÖc tiÕp thu c¸c ý t−ëng vµ c¸ch nghÜ míi vµ vËn dông trong tr−êng hîp t−¬ng tù theo s¸ng kiÕn riªng cña m×nh.

4.7. NhËp vai Ph−¬ng ph¸p ®ãng vai ®ßi hái häc viªn ®ãng mét vai cã thùc hoÆc ®−îc t−ëng t−îng ra vµ nãi n¨ng, c− xö nh− thÓ hä chÝnh lµ con ng−êi trong vai diÔn. Môc ®Ých cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ t¹o cho häc viªn cã c¬ héi thùc hµnh c¸c hµnh vi míi thÝch hîp cho vai trß c«ng viÖc cña hä sau nµy, do ®ã häc viªn cã thÓ quan s¸t vµ lÜnh héi ®−îc ¶nh h−ëng cña c¸c hµnh vi nµy ®èi víi chÝnh b¶n th©n m×nh vµ ®èi víi nh÷ng häc viªn ®ang nhËp nh÷ng vai cã liªn quan kh¸c. Thùc tÕ cho thÊy c¸c häc viªn sÏ dÔ dµng ¸p dông kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®−îc häc vµo c«ng viÖc thùc tÕ, nÕu trong qu¸ tr×nh häc, c¸c häc viªn ®−îc thùc tËp theo t×nh huèng vµ c¸ch ®ãng vai víi sù theo dâi vµ h−íng dÉn cña Ng−êi tËp huÊn. RÊt Ýt ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nµo cã c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch thö nghiÖm hiÖu qu¶ h¬n ph−¬ng ph¸p ®ãng vai. §Ó ph−¬ng ph¸p ®ãng vai ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt ph¶i cã sù kÕt hîp sö dông ph−¬ng ph¸p nµy víi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t×nh huèng. Sau khi ®äc vµ th¶o luËn mét t×nh huèng, häc viªn cã thÓ nhËp vai nh÷ng nh©n vËt cã trong t×nh huèng ®ã. Kinh nghiÖm thùc tÕ sÏ ®−îc cñng cè khi thÓ hiÖn cô thÓ c¸c vai. Trong tËp gi¸o tr×nh tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö kÌm theo cã thÓ t×m thÊy c¸c truêng hîp cô thÓ vÒ c¸c vai sau ®©y: a) Mét t×nh huèng liªn quan ®Õn t− nh©n ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc trong gi¸o tr×nh: Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ hç trî, vµ b) mét t×nh huèng vÒ tranh chÊp trong sö dông mét m¸y ñi trong phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ th−¬ng thuyÕt. HÇu hÕt häc viªn thÊy ng−îng ngËp ®«i chót khi nhËp vai lÇn ®Çu. Song dÇn dÇn vµ khi ®· cã

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

33

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

kinh nghiÖm, phÇn lín l¹i c¶m thÊy thÝch ph−¬ng ph¸p nµy. Tuy nhiªn, mét sè häc viªn vÉn kh«ng thÊy tù tin víi c¸ch tËp nhËp vai. Hä chØ cã thÓ kÓ vÒ nh÷ng viÖc mµ nh©n vËt hä s¾m vai sÏ lµm hoÆc nãi. Hä c¶m thÊy miÔn c−ìng tham gia kho¸ häc vµ thÊy bÊt tiÖn nÕu tõ chèi. Nãi c¸ch kh¸c, Ng−êi tËp huÊn ph¶i ph¶i t¹o kh«ng khÝ thuËn lîi cho bµi tËp ®ãng vai; ph¶i h−íng dÉn cô thÓ c¸c nhãm. Ng−êi tËp huÊn còng ph¶i ®−a ra c¸c quy t¾c vµ giíi h¹n hîp lý, cã thÓ ngõng ho¹t ®éng nhËp vai bÊt kú lóc nµo khi kh«ng cßn hiÖu qu¶ häc tËp vµ viÖc nhËp vai qu¸ xa thùc tiÔn. Sau ®©y lµ c¸c b−íc cÇn thiÕt ®Ó t¹o hoµn c¶nh vµ h−íng dÉn thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p ®ãng vai. B−íc 1 Giíi thiÖu hoµn c¶nh vµ c¸c vai mµ häc viªn sÏ ®ãng. NÕu c¸c vai ch−a cã tªn th× khuyÕn khÝch häc viªn sö dông lu«n tªn cña m×nh hoÆc ®Æt tªn thÝch hîp cho c¸c vai mµ hä sÏ ®ãng (xem vÝ dô trong phÇn "QuyÕt ®Þnh ph©n vai" trong phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi ra quyÕt ®Þnh). B−íc 2 Ph©n vai ®Ó häc viªn kh«ng ®ãng c¸c vai trïng nhau. Ph¶i h−íng dÉn cho tíi khi c¶m thÊy häc viªn hiÓu ®−îc "quan ®iÓm" cña mçi vai. Cã thÓ ®Ó cho häc viªn tù chän vai, hoÆc h−íng cho hä chän vai mét c¸ch tù nhiªn. B−íc 3 Yªu cÇu häc viªn nhËn xÐt vÒ kinh nghiÖm hä thu ®−îc tõ bµi tËp ®ãng vai võa thùc hiÖn. B−íc 4 §Ò nghÞ häc viªn kh¸c cã ý kiÕn ph¶n håi vÒ ng−êi võa nhËp vai. Tãm l¹i, ph−¬ng ph¸p ®ãng vai lµ ph−¬ng ph¸p lÊy häc viªn lµm trung t©m vµ cã tÝnh t−¬ng t¸c cao. NÕu kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t×nh huèng th× sÏ thu ®−îc hiÖu qu¶ häc tËp rÊt cao. Khi c¸c t×nh huèng vµ vai diÔn cµng gÇn víi thùc tÕ th× ph−¬ng ph¸p nµy cµng thu ®−îc nhiÒu hiÖu qu¶ trong viÖc gióp c¸c ®¹i biÓu H§ND nhËn biÕt ®−îc c¸c th¸ch thøc vµ c¬ héi mµ m×nh sÏ gÆp. Quan ®iÓm vµ hµnh vi míi sÏ hç trî häc viªn thùc hiÖn vai trß Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n cña m×nh trong t−¬ng lai.

34

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

4.8. T¸i t¹o/diÔn kÞch Mét trong nh÷ng c¸ch chuyÓn ®êi thùc lªn s©n khÊu hiÖu qu¶ lµ sö dông ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o c¸c t×nh huèng cã thùc trong khung c¶nh kho¸ häc. Ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o lµ m« h×nh ®−îc ®¬n gi¶n ho¸ cña ch−¬ng tr×nh häc. Th«ng qua ph−¬ng ph¸p nµy, häc viªn cã thÓ nhËn biÕt ®−îc c¶ qu¸ tr×nh sÏ tiÕn triÓn nh− thÕ nµo, vµ cã thÓ biÕt ®−îc hµnh vi cña chÝnh m×nh trong qu¸ tr×nh nµy mµ hoµn toµn kh«ng ph¶i e ng¹i sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c hµnh vi nµy, do ®ã cã thÓ øng dông vµo c«ng viÖc sau nµy cña m×nh ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro cã thÓ cã. Ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o ®«i khi ®−îc sö dông ®Ó buéc häc viªn ph¶i t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong ¸p lùc. VÝ dô, häc viªn ho¹t ®éng theo nhãm ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p x©y dùng mét th¸p trong kho¶ng thêi gian vµ nguån lùc h¹n chÕ, cã sù thi ®ua gi÷a c¸c nhãm. Môc ®Ých cña viÖc nµy lµ ®Ó kiÓm tra kü n¨ng lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc vµ ®¶m ®−¬ng tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhãm. Mét vÝ dô kh¸c, häc viªn víi c−¬ng vÞ lµ mét nhµ qu¶n lý míi ®−îc bæ nhiÖm ph¶i cã quyÕt ®Þnh nhanh vÒ viÖc ph©n c«ng c«ng viÖc, mÆt kh¸c ph¶i xö lý ®èng tµi liÖu mµ ng−êi qu¶n lý tr−íc ®· bµn giao. Môc ®Ých cña ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o lµ ®Ó kiÓm tra c¸ch x¸c ®Þnh c¸c −u tiªn, giao phã c«ng viÖc vµ nãi chung lµ c¸ch qu¶n lý thêi gian cña häc viªn. Trong gi¸o tr×nh Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi ®−a ra quyÕt ®Þnh, häc viªn, trong khung c¶nh mét cuéc häp héi ®ång thÞ trÊn, ph¶i ®−a ra quyÕt ®Þnh vÒ viÖc sö dông mét kho¶n tiÒn lín, bªn c¹nh mét lo¹t c¸c yªu cÇu chi tiªu hoµn toµn kh¸c nhau vµ quyÕt liÖt cña c¸c nhãm céng ®ång kh¸c nhau. Môc ®Ých cña ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o lµ th¨m dß mét vµi c¸ch quyÕt ®Þnh cô thÓ ®Ó chän ra mét c¸ch thÝch hîp nhÊt. Còng gièng nh− ph−¬ng ph¸p ®ãng vai vµ nghiªn cøu t×nh huèng, ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o còng phô thuéc vµo tÝnh x¸c thùc cña t×nh huèng vµ ®é ch©n thùc cña ho¹t ®éng cña häc viªn. Nh÷ng ®iÒu ®· ®−îc ®Ò cËp ë phÇn ®Çu vÒ t¹o t×nh huèng vµ nhiÖm vô cña häc viªn còng ®−îc ¸p dông cho Ng−êi tËp huÊn trong viÖc t¹o ra c¸c h×nh thøc t¸i t¹o hiÖu qu¶. Tãm l¹i, ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o lµ ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy trong khung c¶nh mét kho¸ häc c¸c t×nh huèng cã thùc mµ häc viªn sÏ gÆp trong c«ng viÖc. Ph−¬ng ph¸p nµy t¹o c¬ héi cho häc viªn cã thÓ thùc hµnh mét sè ph−¬ng ph¸p lµm viÖc míi vµ nhËn biÕt ®−îc hµnh vi cña m×nh nÕu ë trong t×nh huèng t−¬ng tù ®Ó gi¶m thiÓu c¸c rñi ro trong c«ng viÖc vµ cho c¸ nh©n m×nh.

4.9. ThiÕt bÞ, häc cô C«ng cô gi¶ng d¹y lµ mét tµi liÖu bÊt kú cã chøa c©u hái vµ nhËn ®Þnh liªn quan tíi lÜnh vùc quan t©m mµ Ng−êi tËp huÊn ®−a cho häc viªn ®Ó tr¶ lêi. C«ng cô hoµn toµn linh ho¹t: cã thÓ lµ b¶ng c©u hái ®iÒu tra, danh s¸ch kiÓm tra, b¶ng kiÓm kª, hoÆc c¸c thiÕt bÞ ®¸nh gi¸ kh¸c.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

35

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Th«ng th−êng, c«ng cô chØ ®−îc sö dông tËp trung vµo mét chñ ®Ò häc cô thÓ. C«ng cô còng cã thÓ ®−a ra mét lo¹t c¸c d÷ liÖu ®Ó häc viªn tù nghiªn cøu, ®Ò xuÊt kü n¨ng míi mµ häc viªn muèn nghiªn cøu s©u h¬n trong kho¸ häc. Tµi liÖu tËp huÊn nµy ®−a ra nhiÒu lo¹i c«ng cô kÌm theo môc ®Ých sö dông cña tõng lo¹i. VÝ dô, trong gi¸o tr×nh Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi ®−a ra quyÕt ®Þnh, danh s¸ch kiÓm tra ®−îc sö dông nh− mét d¹ng bµi tËp khëi ®éng. Trong phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, häc viªn ph¶i chän trong sè 16 nhËn ®Þnh, ®©u lµ vÊn ®Ò, môc ®Ých, chÝnh s¸ch hoÆc chiÕn l−îc. Trong mét c«ng cô gåm 16 môc (danh s¸ch kiÓm tra) ë phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ ng−êi gi¸m s¸t, häc viªn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc ho¹t ®éng gi¸m s¸t nµo lµ ho¹t ®éng mµ chÝnh héi ®ång cña m×nh cÇn ¸p dông. Trong phÇn Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ tµi chÝnh, theo h×nh thøc b¶ng c©u hái ®iÒu tra, häc viªn ph¶i lùa chän trong sè 16 b¶ng thèng kª, ®Ó x¸c ®Þnh c¸i nµo lµ doanh thu, kho¶n chi theo mét thang sè ®¸nh gi¸ tõ cao ®Õn thÊp, tõ c¸c yÕu tè cÊp thiÕt ®Õn quan träng vµ tÝnh tæng c¸c kÕt qu¶ cña mçi b¶ng thèng kª. §−a ra mét c«ng cô ®· khã nh−ng lµm sao sö dông nã mét c¸ch thÝch hîp l¹i khã h¬n, tøc lµ thu ®−îc hiÖu qu¶ sö dông cao nhÊt cña c«ng cô nµy phôc vô cho môc ®Ých häc tËp vµ nhu cÇu cña häc viªn. Trong khu«n khæ mét kho¸ häc, sö dông hiÖu qu¶ mét c«ng cô cã 4 b−íc: qu¶n lý häc vô, sö dông trªn lý thuyÕt, cho ®iÓm vµ diÔn gi¶i. B−íc 1: Qu¶n lý häc vô Ph¸t c«ng cô vµ yªu cÇu häc viªn ®äc h−íng dÉn sö dông. Ng−êi tËp huÊn ®äc to c¸c h−íng dÉn trong khi häc viªn ®äc thÇm theo. B−íc 2: Gi¶i thÝch lý thuyÕt cÇn ¸p dông Khi häc viªn nghiªn cøu c«ng cô xong, th¶o luËn lý thuyÕt vµ môc ®Ých sö dông c«ng cô. B−íc 3: Cho ®iÓm Mét c¸ch cho ®iÓm kÕt qu¶ sö dông mét c«ng cô phæ biÕn lµ ®äc c©u tr¶ lêi ®óng cho häc viªn, h−íng dÉn häc viªn c¸ch kÕt hîp c¸c con sè, vµ cho hä biÕt quy tr×nh cho ®iÓm. B−íc 4: DiÔn gi¶i Mét h×nh thøc t−¬ng ®èi hiÖu qu¶ lµ yªu cÇu häc viªn g¾n b¶ng ghi kÕt qu¶ cña m×nh lªn b¶ng giÊy. Cã thÓ ®Ó häc viªn th¶o luËn kÕt qu¶ theo nhãm. Chó ý ®Æc biÖt tíi gi¸ trÞ ®iÓm thÊp, ®iÓm cao vµ c¸c ®iÓm kh«ng nhÊt qu¸n gi÷a con sè kÕt qu¶ thùc vµ con sè −íc tÝnh.

36

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Ng−êi tËp huÊn cã thÓ hái ý kiÕn häc viªn vÒ viÖc ®èi chiÕu kÕt qu¶ cña m×nh víi kÕt qu¶ cña häc viªn kh¸c. Tãm l¹i, c«ng cô, häc cô ®−îc sö dông ®Ó thu nhËn th«ng tin ph¶n håi tõ c¸c häc viªn. V× môc ®Ých nµy mµ c«ng cô chÝnh lµ mét ph−¬ng ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó h−íng häc viªn tËp trung vµo nghiªn cøu c¸c hµnh vi, kü n¨ng cô thÓ vµ t¸c ®éng cña chóng ®èi víi ng−êi kh¸c vµ trong c¸c t×nh huèng häc viªn sÏ gÆp sau nµy. C¸c ph−¬ng ph¸p tËp huÊn ®−îc sö dông trong bé cÈm nang (s¾p xÕp theo ph−¬ng ph¸p vµ vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö) ThuyÕt tr×nh

Th¶o luËn

Bµi tËp cã cÊu tróc

Nghiªn cøu ®iÓn h×nh

Gi¶ lËp t×nh huèng

§ãng vai

C«ng cô

Nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch Ng−êi ra quyÕt ®Þnh Nhµ giao tiÕp Ng−êi hç trî Ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn Nhµ th−¬ng thuyÕt Nhµ tµi chÝnh Ng−êi gi¸m s¸t Ng−êi m«i giíi quyÒn lùc Nhµ x©y dùng thÓ chÕ Ng−êi l·nh ®¹o

§Ó tæng kÕt, chóng t«i ®−a ra mét b¶ng tham kh¶o gåm 7 ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc tr×nh bµy trong 11 tµi liÖu gi¸o tr×nh vÒ tõng vai trß cô thÓ trong tËp tµi liÖu tËp huÊn c¸c §¹i biÓu d©n cö.

5.

Qu¶n lý kÕt qu¶ tËp huÊn

5.1. Kh¸i qu¸t ë c¸c phÇn trªn, chóng t«i ®· ®−a ra mét sè gîi ý chuÈn bÞ mét kho¸ tËp huÊn cho c¸c ®¹i biÓu d©n cö. Chóng t«i ®· ®Ò cËp c¸c yÕu tè cña mçi lo¹i kho¸ häc kh¸c nhau vµ cã ®−a thªm mét sè gîi ý vÒ môc ®Ých vµ t¸c dông cña c¸c yÕu tè nµy ®èi víi tËp huÊn ®¹i biÓu héi ®ång nh©n d©n. PhÇn nµy ®i s©u thªm vµo vai trß cña Ng−êi tËp huÊn trong viÖc thùc hiÖn mét vµi nhiÖm vô gi¶ng d¹y quan träng nhÊt trong kho¸ häc. Chóng t«i sö dông thuËt ng÷ "qu¶n lý" kÕt qu¶ tËp huÊn ®Ó nhÊn m¹nh vai trß cña Ng−êi tËp huÊn kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ viÖc truyÒn ®¹t kiÕn thøc mµ cÇn cã thªm kü n¨ng qu¶n lý qu¸ tr×nh tiÕp thu kiÕn thøc vµ øng dông kiÕn thøc cña häc viªn.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

37

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Chóng t«i xin giíi h¹n chñ ®Ò vµo bèn ®iÓm sau ®©y: •

Cung cÊp th«ng tin

•

H−íng dÉn

•

Theo dâi ho¹t ®éng nhãm, vµ

•

Hç trî b¸o c¸o nhãm

5.2. Cung cÊp th«ng tin ë phÇn ®Çu tµi liÖu nµy, chóng t«i ®· m« t¶ ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong mçi mét kho¸ häc. L«i cuèn häc viªn sö dông ®−îc ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy th«ng qua h×nh thøc hái - ®¸p vµ lµm cho phÇn tr×nh bµy ®−îc sinh ®éng h¬n b»ng sù trî gióp cña c¸c trang thiÕt bÞ nghe, nh×n, c¸c tµi liÖu in s½n còng lµ mét c¸ch quan träng ®Ó thu hót sù quan t©m, tiÕp thu cña häc viªn. Mét ®iÒu râ rµng r»ng Ng−êi tËp huÊn cµng cã kiÕn thøc s©u vÒ chñ ®Ò tr×nh bµy, th× cµng c¶m thÊy tù tin h¬n, vµ viÖc truyÒn ®¹t kiÕn thøc tíi häc viªn cµng cã hiÖu qu¶. Nh÷ng vÊn ®Ò mµ Ng−êi tËp huÊn ®Ò cËp trong phÇn tr×nh bµy (bµi ®äc) ph¶i lµ sù kÕt hîp cña mét vµi yÕu tè sau: •

Tµi liÖu viÕt ph¶i ®Ò cËp tíi chñ ®Ò nãi ë phÇn 1 cña gi¸o tr×nh.

•

ý t−ëng vµ kinh nghiÖm cña riªng Ng−êi tËp huÊn vÒ chñ ®Ò tr×nh bµy

•

C¸c giai tho¹i vÒ v¨n ho¸, c¸c minh ho¹, sù kiÖn cËp nhËt ®Ó t¨ng tÝnh hiÖn thùc vµ mang s¾c th¸i ®Þa ph−¬ng.

Khi tr×nh bµy, Ng−êi tËp huÊn nªn tr¸nh ®äc bµi viÕt mµ chØ nªn ghi nh÷ng ý chÝnh vµo giÊy, ®¸nh sè thø tù ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. Kh«ng nªn häc thuéc vµ còng kh«ng nªn ®äc tõ giÊy ra. LuyÖn tËp tr×nh bµy cho tíi khi tù c¶m thÊy cã thÓ sö dông c¸c ý chÝnh lµm dµn ý tr×nh bµy. Ph¶i linh ho¹t tr×nh bµy trong kho¶ng thêi gian quy ®Þnh. Nguêi tËp huÊn cã thÓ ®iÒu chØnh thêi gian tr×nh bµy, nh−ng ph¶i ®−îc sù ®ång ý cña häc viªn. NÕu phÇn tr×nh bµy cña Ng−êi tËp huÊn kh«ng cÇn nhiÒu thêi gian nh− ch−¬ng tr×nh, h·y ®−a ra mét vµi c©u hái ®Ó kiÓm tra xem häc viªn ®· hiÓu phÇn tr×nh bµy cña m×nh ch−a. NÕu häc viªn ®· tiÕp thu ®−îc, th× ngõng tr×nh bµy. Kh«ng nªn tr×nh bµy mét vÊn ®Ò nhiÒu lÇn, ®iÒu nµy cã thÓ lµm mÊt høng thó tËp trung cña häc viªn. MÆt kh¸c, nÕu th¶o luËn vÉn ch−a kÕt thóc vµ Ng−êi tËp huÊn thÊy r»ng ®iÒu nµy cã hiÖu qu¶ häc tËp, th× cø cho tiÕp tôc th¶o luËn vµ bï giê vµo lóc kh¸c trong kho¸ häc. Cuèi cïng, ®Ó cã thÓ tr×nh bµy thµnh c«ng phôc vô cho viÖc ®iÒu hµnh mét kho¸ häc, chóng t«i xin ®−a ra mét vµi lêi khuyªn.

38

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Tr¸nh nh÷ng lêi s¸o rçng, nh÷ng biÖt ng÷ hoÆc "thuËt ng÷" ch−a ch¾c häc viªn ®· hiÓu;

•

Tr¸nh lµm häc viªn mÊt tËp trung bëi nh÷ng tiÕng ®éng l¹, vÝ dô nh− lµ tiÒn xu kªu leng keng trong tói ng−êi tr×nh bµy, hoÆc g¾n c¸c tµi liÖu kh«ng liªn quan lªn b¶ng.

•

Ph¶i bao qu¸t ®−îc tÊt c¶ häc viªn trong líp.

•

ThØnh tho¶ng cho nghØ gi¶i lao hai phót nÕu c¶m thÊy häc viªn cÇn ph¶i nghØ.

•

Th−êng xuyªn nh¾c l¹i c¸c ®iÓm quan träng ®Ó cñng cè tÝnh nèi tiÕp cña gi¸o tr×nh vµ gióp häc viªn kh¾c s©u kiÕn thøc ®· häc.

•

Ngõng mét chót khi chuyÓn tõ phÇn cò sang phÇn míi ®Ó nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm quan träng, hoÆc khuyÕn khÝch häc viªn ®Æt c©u hái vµ b×nh luËn vÒ phÇn võa häc.

•

Tr¸nh l¹m dông c¸c cö chØ “biÓu diÔn” lµm mÊt tËp trung cña häc viªn nh−: quay ng−êi tõ bªn nµy sang bªn kia, ®i lªn, ®i xuèng liªn tôc, khoanh tay hoÆc bá tay xuèng, hoÆc ®øng lÊp sau bôc gi¶ng. Khi tr×nh bµy, ph¶i ®øng ngay ng¾n, tr¸nh nh÷ng vËt nh− bµn, bôc gi¶ng, vµ c¸c vËt kh¸c ng¨n c¸ch häc viªn vµ Ng−êi tËp huÊn.

•

Lóc nµo còng ph¶i nh×n th¼ng vµo häc viªn, thËm chÝ khi ®ang viÕt b¶ng còng ph¶i ®øng nÐp sang bªn gÇn tay ®ang viÕt; kh«ng nªn nãi chuyÖn víi b¶ng.

•

Trong giê nghØ gi¶i lao, thu dän tµi liÖu vµ thiÕt bÞ, xem l¹i ch−¬ng tr×nh kÕ tiÕp, vµ ph¶i s½n lßng tiÕp chuyÖn häc viªn, nh−ng kh«ng qu¸ giê nghØ.

•

Tr¸nh dïng nh÷ng tõ ng÷, chuyÖn ®ïa hoÆc c¸c c©u chuyÖn ngoµi lÒ cã thÓ g©y xóc ph¹m tíi häc viªn.

5.3. H−íng dÉn Trong 11 tËp gi¸o tr×nh kÌm theo tµi liÖu tËp huÊn nµy cã rÊt nhiÒu d¹ng bµi tËp gióp häc viªn x¸c ®Þnh ®−îc c¸c kiÕn thøc liªn quan tíi vai trß cña m×nh. NhiÖm vô cña Ng−êi tËp huÊn lµ ph¶i h−íng dÉn häc viªn thùc hiÖn c¸c bµi tËp nµy. NÕu häc viªn kh«ng biÕt yªu cÇu cña bµi tËp hoÆc c¶m thÊy v« nghÜa khi lµm lo¹i bµi tËp nµy th× viÖc häc sÏ mÊt hiÖu qu¶. C¸c chuyªn gia tËp huÊn ®Òu thèng nhÊt mét quy t¾c chung quan träng lµ b¾t ®Çu gi¶ng gi¶i bµi tËp b»ng c¸ch lµ chØ ra môc ®Ých cña lo¹i bµi tËp. Khi häc viªn ®· n¾m ®−îc môc ®Ých cña bµi tËp, hä sÏ tËp trung vµo viÖc t×m ra c¸ch lµm. §Ó h−íng dÉn ®−îc tèt, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ thùc hiÖn theo bèn b−íc sau. B−íc 1 Giíi thiÖu bµi tËp th«ng qua viÖc chØ ra môc ®Ých cña bµi tËp. Nªn chØ ra môc ®Ých cña bµi tËp vµ cã minh ho¹, gi¶ng gi¶i thªm ®Ó häc viªn tù thÊy ®−îc tÇm quan träng cña bµi tËp. VÝ dô

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

39

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

khi chØ ra môc ®Ých cña bµi tËp ®ãng vai, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ nãi: "Mét vai trong bµi tËp ®ãng vai kh«ng gièng mét vai diÔn trong mét vë kÞch mµ m×nh ph¶i b¾t ch−íc gièng hÖt mét ng−êi nµo ®ã. Khi tham gia vµo bµi tËp ®ãng vai, b¹n ph¶i thÓ hiÖn lµ chÝnh b¶n th©n m×nh ®ang thùc hiÖn nh÷ng viÖc chÝnh m×nh sÏ ph¶i lµm trong t−¬ng lai, ph¶i c− xö nh− lµ chÝnh m×nh sÏ ph¶i c− xö nh− vËy trong t×nh huèng ®· cho. B»ng c¸ch thÓ hiÖn chÝnh b¶n th©n m×nh trong mét vai trß gi¶ ®Þnh, b¹n sÏ thu ®−îc kinh nghiÖm trùc tiÕp ®Ó ¸p dông vµo mét t×nh huèng thùc tÕ t−¬ng tù sau nµy." B−íc 2 Gi¶i thÝch bµi tËp. M« t¶ phÇn viÖc häc viªn sÏ ph¶i lµm. Th«ng th−êng, nhiÖm vô cña mét nhãm lµ ph¶i t¹o ra ®−îc mét s¶n phÈm. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ sö dông d¹ng mÖnh lÖnh thøc ®Ó m« t¶ c«ng viÖc, vÝ dô: "h·y liÖt kª 3 ®iÓm quan träng nhÊt..." hoÆc "h·y m« t¶ mét sù viÖc mµ b¹n cã tham gia...". Ng−êi tËp huÊn nªn chuyÓn tõ phÇn chØ ra môc ®Ých cña bµi tËp tíi viÖc gi¶i thÝch bµi tËp cµng uyÓn chuyÓn cµng tèt. VÝ dô, b¹n cã thÓ chuyÓn tõ phÇn môc ®Ých cña bµi tËp sang phÇn gi¶i thÝch b»ng c¸ch nãi: "®Ó cã thÓ nhËp vai tèt, c¸c b¹n h·y ®äc t×nh huèng cho s½n trong s¸ch vµ ®äc phÇn m« t¶ vai mµ b¹n s¾p ®ãng." B−íc 3 X¸c ®Þnh bèi c¶nh. Häc viªn ph¶i biÕt ®−îc yªu cÇu cña bµi tËp tr−íc khi thùc hiÖn – hä sÏ cïng lµm viÖc víi ai, trong ®iÒu kiÖn nh− thÕ nµo, vµ trong kho¶ng thêi gian bao l©u. Bèi c¶nh cña bµi tËp h−íng dÉn häc viªn c¸ch thùc hiÖn bµi tËp. PhÇn lín c¸c ho¹t ®éng bµi tËp ®−îc sö dông trong gi¸o tr×nh ®¹i biÓu d©n cö, ®Òu ®−îc thùc hiÖn theo nhãm. Sè l−îng tèi −u cña nhãm th−êng ®−îc x¸c ®Þnh khi ®· hiÓu ®−îc yªu cÇu cña bµi tËp. §Ó x¸c ®Þnh ®−îc bèi c¶nh cho mét bµi tËp ®ãng vai, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ nãi: “B¹n lµ ph¸t ng«n viªn cña nhãm cö tri cña m×nh”. B¹n ph¶i c¹nh tranh víi 2 nhãm kh¸c ®Ó giµnh ®−îc sè tiÒn trî cÊp rÊt lín cña Héi ®ång thµnh phè. Trong 15 phót, trong bèi c¶nh lµ phßng Héi ®ång thµnh phè, b¹n sÏ ph¶i tr×nh bµy víi Héi ®ång vÒ lý do xin trî cÊp cña nhãm m×nh. B¹n cã thÓ sö dông b¶ng ®inh gim vµ cã 5 phót ®Ó tr×nh bµy. B−íc 4: B¸o c¸o B¸o c¸o ®−îc thùc hiÖn khi c¸c c¸ nh©n hoÆc c¸c thµnh viªn nhãm ®· hoµn thµnh bµi tËp ®−îc giao. B¸o c¸o cã gi¸ trÞ häc tËp rÊt lín. Môc ®Ých cña b¸o c¸o kh«ng chØ ®¬n thuÇn gi¶i thÝch nh÷ng g× ®· x¶y ra, mµ môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp - cho phÐp häc viªn trao ®æi kinh nghiÖm víi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä më réng, héi nhËp vµ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh häc hái kinh nghiÖm cña c¸ nh©n hoÆc cña toµn nhãm. Ho¹t ®éng b¸o c¸o nµy ®«i khi ®−îc gäi lµ "trao ®æi" hay "xö lý". VÝ dô, cã thÓ yªu cÇu mét nhãm chuÈn bÞ thùc hiÖn mét bµi tËp nh− sau: "H·y chØ

40

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

®Þnh mét ng−êi bÊm giê ®Ó theo dâi thêi gian. Vµ chän mét ph¸t ng«n viªn, ng−êi sÏ cã nhiÖm vô trao ®æi ý kiÕn cña nhãm víi c¸c nhãm kh¸c khi trë l¹i th¶o luËn toµn líp”. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ chñ yÕu h−íng dÉn b»ng lêi nãi. Tuy nhiªn, trong mét vµi tr−êng hîp, ph¸t tµi liÖu h−íng dÉn th× hiÖu qu¶ h¬n. C¸c chØ dÉn nµy cã thÓ ®−îc viÕt trªn b¶ng hoÆc chiÕu lªn t−êng. Ph−¬ng ph¸p nµy ®Æc biÖt hiÖu qu¶ ®èi víi d¹ng bµi tËp phøc t¹p hoÆc dµi.

5.4. Theo dâi ho¹t ®éng nhãm Sau khi h−íng dÉn bµi tËp cho nhãm, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ th− gi·n mét chót cho tíi khi c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn. Khi häc viªn ®ang tËp trung lµm bµi tËp, ng−êi tËp huÊn cÇn ph¶i theo dâi tiÕn triÓn c«ng viÖc. Chóng t«i gäi viÖc nµy lµ theo dâi ho¹t ®éng nhãm. §iÒu nµy rÊt quan träng v× hai lý do sau: •

Gióp Ng−êi tËp huÊn n¾m ®−îc ph¶n håi vÒ møc ®é tiÕp thu bµi tËp vµ møc ®é tham gia ho¹t ®éng nhãm cña häc viªn. NÕu thÊy cã sù ®i lÖch h−íng, vµ hiÓu sai, th× Ng−êi tËp huÊn ph¶i gi¶i thÝch l¹i yªu cÇu cña bµi tËp vµ kÌm thªm c¸c vÝ dô khi gi¶i thÝch.

•

Gióp Ng−êi tËp huÊn ®iÒu chØnh thêi gian cÇn thiÕt cho bµi tËp, cã thÓ ®iÒu chØnh thêi gian kh¸c nhau cho bµi tËp kh¸c nhau hoÆc nhãm kh¸c nhau, nh»m ®¶m b¶o häc viªn cã ®ñ thêi gian thùc hiÖn bµi tËp theo nhãm ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ häc tËp cao nhÊt.

Khi ®· h−íng dÉn xong cho c¸c nhãm, Ng−êi tËp huÊn ®îi cho tíi khi häc viªn tËp hîp theo nhãm vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn bµi tËp. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ th− gi·n mét l¸t råi giµnh mét vµi phót chuÈn bÞ cho ho¹t ®éng kÕ tiÕp. Mét vµi phót sau, ®i quanh líp ®Ó xem c¸c nhãm ho¹t ®éng nh− thÕ nµo. Im lÆng theo dâi ho¹t ®éng cña c¸c nhãm, tr¸nh kh«ng can thiÖp. NÕu häc viªn hái, Ng−êi tËp huÊn tr¶ lêi ng¾n gän. NÕu c©u hái cho thÊy cã sù nhÇm lÉn víi nhãm kh¸c, th× ngõng th¶o luËn theo nhãm vµ gi¶i thÝch l¹i c¸c phÇn thÝch hîp cña bµi tËp cho c¶ líp. Khi nhãm thùc hiÖn bµi tËp, Ng−êi tËp huÊn ph¶i tr¶ lêi mét sè c©u hái tr¾c nghiÖm sau: •

Häc viªn ®· tù s¾p xÕp ho¹t ®éng nh− thÕ nµo? cã b¶o ®¶m tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong nhãm ®−îc tham gia hay vÉn cã mét sè kh«ng ®−îc th¶o luËn?

•

Cã sù thay ®æi møc ®é ån µo trong nhãm hay kh«ng? Nh÷ng thay ®æi nµy cho biÕt nhãm ®· hoµn thµnh xong bµi tËp hay lµ míi b¾t ®Çu tiÕn hµnh lµm bµi tËp.

•

Chó ý l¾ng nghe c¸c mÈu nãi chuyÖn ng¾n hoÆc nh÷ng tõ ng÷ häc viªn trao ®æi víi nhau ®Ó nhËn biÕt liÖu häc viªn ®ang lµm bµi tËp hay ®ang nãi chuyÖn riªng. NÕu häc viªn th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò kh«ng liªn quan tíi bµi tËp, th× cã thÓ lµ hä ®· th¶o luËn xong bµi tËp hoÆc lµ hä kh«ng lµm bµi tËp.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

41

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Cßn l¹i bao nhiªu thêi gian? Quan s¸t tiÕn tr×nh thùc hiÖn bµi tËp, pháng ®o¸n liÖu häc viªn cã hoµn thµnh bµi tËp kÞp kh«ng, cã thÓ hoµn thµnh tr−íc thêi gian quy ®Þnh hay kh«ng. NÕu thêi gian ®· hÕt mµ häc viªn vÉn say s−a th¶o luËn, cã thÓ cho hä thªm thêi gian. Khi thÊy mét vµi nhãm ®· xong mµ c¸c nhãm cßn l¹i vÉn ch−a xong, cã thÓ th«ng b¸o thêi gian, vÝ dô: "C¸c b¹n cßn hai phót n÷a". Ng−êi tËp huÊn ph¶i x¸c ®Þnh l−îng thêi gian thÝch hîp ®Ó tÊt c¶ c¸c nhãm cã thÓ hoµn thµnh bµi tËp mµ kh«ng d− qu¸ nhiÒu thêi gian chÕt cho c¸c nhãm ®· thùc hiÖn xong bµi tËp.

5.5. Hç trî b¸o c¸o nhãm B¸o c¸o nhãm kh«ng ph¶i lµ b¶n t−êng thuËt chi tiÕt nh÷ng g× ®· lµm trong cuéc th¶o luËn nhãm. ThuËt ng÷ "b¸o c¸o" chØ ®−îc dïng víi nghÜa lµ mét sù gîi më, hoÆc ph¸t hiÖn, c¸ch trao ®æi c¸c quan s¸t, kÕt luËn quan träng cña c¸c nhãm trong kho¶ng thêi gian thùc hiÖn bµi tËp. ChuÈn bÞ hËu cÇn rÊt quan träng trong viÖc hç trî b¸o c¸o nhãm. NÕu b¸o c¸o s¾p chuÈn bÞ xong, th× ph¶i chän ph¸t ng«n viªn cña nhãm ®Ó tr×nh bµy b¸o c¸o. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ chØ ®Þnh hoÆc ®Ó nhãm tù chän ph¸t ng«n viªn cña nhãm m×nh. LÇn ®Çu tiªn ho¹t ®éng theo nhãm sÏ cã thiÕu sãt, v× vËy tèt nhÊt lµ Ng−êi tËp huÊn chØ ®Þnh tr−íc mét häc viªn lµm mÉu. Råi ®Ó nhãm tù lµm khi c¸c thµnh viªn ®· b¾t kÞp qu¸ tr×nh häc. KiÓm so¸t thêi gian còng lµ vÊn ®Ò trong viÖc thùc hiÖn b¸o c¸o - cã thÓ viÖc b¸o c¸o nµy sÏ rÊt mÊt thêi gian. Mét c¸ch ®Ó kiÓm so¸t thêi gian lµ h¹n chÕ néi dung b¸o c¸o. VÝ dô, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ yªu cÇu c¸c nhãm chØ b¸o c¸o 2 hoÆc 3 vÊn ®Ò ®· chuÈn bÞ. Mét ph−¬ng ph¸p kh¸c lµ yªu cÇu mçi nhãm nghiªn cøu vµ b¸o c¸o mét khÝa c¹nh cña cïng mét chñ ®Ò. Cuèi cïng, nÕu c¸c nhãm ®Òu th¶o luËn cïng mét chñ ®Ò, vµ ®Òu cã sù tæng hîp, nhÊt trÝ trong nhãm, th× cã thÓ sö dông ph−¬ng ph¸p bèc th¨m. H×nh thøc bèc th¨m lµ ®Ò nghÞ mçi nhãm ghi lêi giíi thiÖu cña nhãm m×nh vµo giÊy, råi chuyÓn tíi cho tÊt c¶ cïng xem. Sau ®ã häc viªn cã thÓ chän mét trong sè nh÷ng lêi giíi thiÖu nµy vµ nªu lªn lý do chän. Cã 3 kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó hç trî qu¸ tr×nh b¸o c¸o ®¹t hiÖu qu¶ lµ: 1.

Yªu cÇu ®−a ra vµ lµm râ c¸c c©u hái

§Ó gióp c¸c nhãm cã thÓ ®−a ra vµ lµm râ c¸c b¶n b¸o c¸o cña nhãm, Ng−êi tËp huÊn cÇn ph¶i hái trùc tiÕp, nh−ng kh«ng dÉn d¾t. §©y ph¶i lµ nh÷ng c©u hái më, th−êng b¾t ®Çu b»ng c¸c tõ hái: c¸i g×, khi nµo, ë ®©u, ra sao, hoÆc t¹i sao. VÝ dô: "Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông nh− thÕ nµo ®èi víi vai trß ®¹i biÓu d©n cö cña b¹n?"

42

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

2.

DiÔn gi¶i c¸c quan ®iÓm trong b¸o c¸o

Ph¶i ®¶m b¶o ng−êi tËp huÊn ®· thùc sù nghe ®−îc vµ nghe ®óng nh÷ng ®iÒu gi¶i thÝch cña häc viªn. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ thÓ hiÖn l¹i theo c¸ch cña m×nh nh÷ng ®iÒu ®· nghe, vÝ dô: nÕu cã häc viªn nãi "Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö gÆp khã kh¨n khi chän lµm nh÷ng viÖc ®óng" B¹n cã thÓ diÔn gi¶i l¹i b»ng c¸ch nãi: "Cã ph¶i ý anh ®Þnh nãi lµ c¸c ®¹i biÓu d©n cö biÕt ph¶i lµm c¸i g× ®óng nh−ng th−êng gÆp khã kh¨n khi thùc hiÖn ®iÒu nµy...?" 3.

Tãm t¾t

NÕu diÔn gi¶i lµ lµm râ nghÜa víi c¸ch thÓ hiÖn kh¸c, th× tãm t¾t l¹i lµ tæng hîp hoÆc c« ®äng ý chÝnh cña mét bµi b¸o c¸o, môc ®Ých vÉn lµ ®Ó kiÓm tra viÖc tiÕp thu cña häc viªn. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ tãm t¾t hoÆc rót gän ý chÝnh b»ng c¸ch b¾t ®Çu b»ng c¸c tõ vµ côm tõ sau: "Nãi c¸ch kh¸c...", "NÕu t«i hiÓu ®óng nh÷ng g× mµ anh ®ang nãi, th× ý anh lµ...", "Råi, tãm l¹i, anh thÊy r»ng..."

5.6. Tæng kÕt Nh÷ng th«ng tin trong phÇn 5 gióp b¹n ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong khi gi¶ng d¹y b»ng c¸ch n©ng cao lîi thÕ cã s½n cña m×nh. Trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p nµy, cã c¸i ®−îc sö dông linh ho¹t h¬n trong viÖc truyÒn ®¹t kiÕn thøc, cã c¸i chÝnh x¸c h¬n trong viÖc ®−a ra h−íng dÉn, cã c¸i Ýt bÞ ®iÒu chØnh trong qu¸ tr×nh tËp huÊn, còng cã ®iÒu kh«ng bÊt biÕn mµ cã thÓ ®iÒu chØnh linh ho¹t. Nãi chung, ®èi víi ho¹t ®éng nhãm, b¹n cã thÓ ®iÒu chØnh linh ho¹t h¬n gi¸o tr×nh ®Ó thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ h¬n tõ b¸o c¸o nhãm.

6.

C¸c nguån lùc kh¸c cña nhµ tËp huÊn2

6.1. Kh¸i qu¸t Trong phÇn cuèi nµy, chóng t«i sÏ giíi thiÖu hai nguån tµi liÖu kh¸c ngoµi 11 tËp gi¸o tr×nh; ®ã lµ: 1. L−u ý cña Ng−êi tËp huÊn vÒ tÝnh ®iÓm, tµi liÖu ph¸t tr−íc, lý do vµ c¸c gîi ý. 2. C¸c Ên phÈm kh¸c giµnh cho viÖc tham kh¶o më réng vÒ tËp huÊn vµ vai trß cña ng−êi Ng−êi tËp huÊn. 2

xem phÇn V. b¶n gèc: Miscellaneous Trainer Resources

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

43

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

6.2. L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn §¸p ¸n tÝnh ®iÓm

Nh×n chung, gi¸o tr×nh c¸c kho¸ häc ®−îc giíi 1 = vÊn ®Ò 9 = môc ®Ých thiÖu trong bé s¸ch nµy ®Òu lµ c¸c gi¸o tr×nh trän 2 = chiÕn l−îc 10 = môc ®Ých gãi. Môc ®Ých cña mçi kho¸ häc lµ cung cÊp cho 3 = chiÕn l−îc 11 = vÊn ®Ò häc viªn c¸c tµi liÖu ®äc tham kh¶o vµ cung cÊp 4 = môc ®Ých 12 = chiÕn l−îc cho Ng−êi tËp huÊn tµi liÖu gi¶ng d¹y, kh¸i niÖm, vµ h−íng dÉn cho c¶ Ng−êi tËp huÊn lÉn häc 5 = chÝnh s¸ch 13 = chÝnh s¸ch viªn c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c d¹ng bµi tËp, nh− 6 = vÊn ®Ò 14 = chÝnh s¸ch m« t¶ vai trong bµi tËp ®ãng vai, ®−a ra c¸c t×nh 7 = môc ®Ých 15 = chiÕn l−îc huèng, tr−êng hîp vµ bµi tËp mÉu cho c¸c bµi 8 = chÝnh s¸ch 16 = vÊn ®Ò tËp c¸ nh©n hoÆc theo nhãm. Tuy nhiªn, cã mét sè tµi liÖu kh«ng ®−îc giíi thiÖu trong bé s¸ch nµy vµ ®−îc ®−a vµo phÇn cuèi ®Ó Ng−êi tËp huÊn cã thÓ tham kh¶o, sö dông mét c¸ch thÝch hîp. Chóng t«i gäi c¸c tµi liÖu nµy lµ c¸c L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn. L−u ý nµy sÏ ®−îc tr×nh bµy sau ®©y kÌm theo lý do sö dông vµ c¸ch thøc x¸c ®Þnh h×nh thøc kho¸ häc vµ c¸c d¹ng bµi tËp cã liªn quan. Gi¸o tr×nh sè 2, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, Bµi tËp 2.2, B¶ng c©u hái ®èi víi mét nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: Sau ®©y lµ ®¸p ¸n tÝnh ®iÓm cho b¶ng c©u hái. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ ph¸t ®¸p ¸n cho häc viªn hoÆc lµ viÕt ®¸p ¸n lªn b¶ng. Tµi liÖu gi¸o tr×nh sè 3, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi ra quyÕt ®Þnh, Bµi tËp 2.4 Bµi tËp t¸i t¹o/diÔn kÞch: QuyÕt ®Þnh ph©n bæ ng©n s¸ch L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: Néi dung cña bµi tËp lµ cÊp tiÒn trî cÊp cho c¸c nhãm céng ®ång, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ sö dông d¹ng bµi tËp nµy ®Ó bæ sung thªm vÒ lÜnh vùc chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ cã thÓ kÐo dµi thªm 120 phót cho kho¸ häc vÒ Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ tµi chÝnh. §ång ®« la Mü ®−îc chän trong phÇn bµi tËp nµy cã gi¸ trÞ tham kh¶o, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ sö dông c¸c lo¹i tiÒn tÖ cña quèc gia m×nh. Tµi liÖu gi¸o tr×nh sè 4, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ giao tiÕp, Bµi tËp 2.1, Bµi tËp Khëi ®éng: B¹n ®Õm ®−îc bao nhiªu h×nh vu«ng? L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: Häc viªn tham gia bµi tËp nµy lu«n ®Õm ®−îc sè l−îng h×nh vu«ng kh¸c nhau. Sè l−îng h×nh vu«ng häc viªn b¸o c¸o sÏ giao ®éng tõ 16 ®Õn 30 h×nh. Trong phÇn ®¸p ¸n ë bªn d−íi cã ghi sè l−îng h×nh vu«ng tèi ®a lµ 30 h×nh. Sau khi tÊt c¶ häc

44

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

viªn ®· cho biÕt kÕt qu¶ sè l−îng h×nh vu«ng hä ®Õm ®−îc, Ng−êi tËp huÊn sÏ dùa vµo ®¸p ¸n vµ h−íng dÉn häc viªn c¸ch thÊy ®−îc c¶ 30 h×nh vu«ng ngay ë lÇn quan s¸t ®Çu tiªn. Mét trong nh÷ng môc ®Ých cña d¹ng bµi tËp nµy lµ ®Ó ghi nhËn ý kiÕn ph¶n håi ®Ó söa ch÷a c¸c Ên t−îng ®Çu tiªn. Tõ kÕt qu¶ sè l−îng h×nh vu«ng tèi ®a mµ mét sè häc viªn ®Õm ®−îc, Ng−êi tËp huÊn cã thÓ khuyÕn khÝch c¸c häc viªn ®Õm ®−îc sè h×nh vu«ng Ýt h¬n tr¶ lêi thªm c©u hái phô ®Ó hä cã thÓ nhËn biÕt ®−îc nh÷ng h×nh vu«ng mµ hä ®· bá sãt trong lÇn quan s¸t ®Çu tiªn. ViÖc ®Ó cho häc viªn quan s¸t thªm mét lÇn n÷a lµ mét b−íc rÊt quan träng trong viÖc khuyÕn khÝch häc viªn suy nghÜ vÒ nh÷ng kh¸c biÖt vµ tr¸nh xu h−íng chÊp nhËn ngay c¸c ý t−ëng ë lÇn ®Çu tiªn. Cã thÓ cho häc viªn quan s¸t lÇn thø hai nÕu häc viªn kh«ng ®−îc th¶o luËn c¸ch x¸c ®Þnh h×nh vu«ng cho tíi khi tÊt c¶ c¸c häc viªn b¸o c¸o kÕt qu¶. Mét môc ®Ých kh¸c cña d¹ng bµi tËp nµy lµ chØ ra cho häc viªn mét nhËn ®Þnh: thùc tiÔn ®−îc nh×n nhËn tuú thuéc c¸ch quan s¸t; c¸c c¸ nh©n trong cïng mét nhãm cã thÓ cã c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ cïng mét vËt, mét con ng−êi hay mét sù kiÖn. Khi ®· hiÓu ®−îc ®iÒu nµy, Ng−êi tËp huÊn ghi nhËn tÊt c¶ c¸c kÕt qu¶ vÒ sè l−îng h×nh vu«ng häc viªn b¸o c¸o nh− lµ mét d÷ liÖu vµ kh«ng ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ nµy lµ ®óng hay sai, tèt hay xÊu. Ng−êi tËp huÊn nªn ®−a ra nhËn xÐt gióp häc viªn thÊy ®−îc gi¸ trÞ cña viÖc nhËn biÕt sù kh¸c nhau cña c¸c quan ®iÓm h¬n lµ chØ chän c©u tr¶ lêi ®óng (vÝ dô, kh«ng ®¸nh gi¸ häc viªn chØ ®Õm ®−îc 16 h×nh vu«ng lµ kÐm, cßn nh÷ng häc viªn ®Õm ®−îc 30 h×nh vu«ng lµ xuÊt s¾c). §¸p ¸n sÏ ®−îc ghi ë bªn d−íi ®©y. §Ó tr¸nh khã xö cho häc viªn, Ng−êi tËp huÊn kh«ng nªn ®äc ®¸p ¸n tr−íc líp.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

45

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Tµi liÖu gi¸o tr×nh sè 6, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn, Bµi tËp 2.1, Bµi tËp Khëi ®éng: ChÝn dÊu chÊm. L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: §©y lµ d¹ng bµi tËp t¹o suy nghÜ s¸ng t¹o. Nh×n chung, häc viªn ®Òu cè g¾ng gi¶i bµi to¸n b»ng c¸ch nèi c¸c ®−êng th¼ng tõ 9 ®iÓm ®· cho. Hä sÏ nhanh chãng bít c¨ng th¼ng vµ bèi rèi. Mét vµi ng−êi cho r»ng d¹ng bµi tËp v« nghÜa. Hä sÏ nèi c¸c ®−êng th¼ng v−ît ra ngoµi ph¹m vi 9 ®iÓm. Cuèi cïng, hä sÏ xem lêi gi¶i ë phÇn ®¸p ¸n. Mét ph¶n øng cña häc viªn khi xem ®¸p ¸n lµ, "A ha, Sao m×nh kh«ng thÊy ®iÒu nµy nhØ?". Hä kh«ng thÓ thÊy ®−îc ®¸p ¸n bëi v× hä, gièng nh− nhiÒu ng−êi trong chóng ta, khi gÆp nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p, ®Òu bÞ c¸c suy nghÜ cè h÷u chi phèi, trãi buéc. Bµi tËp 9 dÊu chÊm nµy cã t¸c dông nh− lµ mét lêi nh¾c nhë c¸c ®¹i biÓu d©n cö r»ng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p b»ng c¸c suy nghÜ cè h÷u. Do ®ã, ®«i khi ph¶i ®Æt m×nh "ra ngoµi ranh giíi" t×nh huèng ®Ó t×m ra c©u tr¶ lêi. §¸p ¸n: Tµi liÖu gi¸o tr×nh sè 7, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ th−¬ng thuyÕt, Bµi tËp 2.5, Bµi tËp §ãng vai. Nghiªn cøu t×nh huèng: Cuéc ®èi ®Çu gi÷a nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong vµ héi ®ång thµnh phè. L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: C¸c th«ng tin vÒ hai vai trß nµy ®Òu cã ë tµi liÖu ph¸t cho häc viªn. H·y xem ë phÇn sau th«ng tin giíi thiÖu vÒ vÞ trÝ cña Héi ®ång thµnh phè vµ vÞ trÝ cña nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong. Ph¸t cho c¸c häc viªn nhËp vai ®¹i biÓu d©n cö vµ nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vai ®ãng cña hä. Th«ng tin: Quan ®iÓm cña Héi ®ång thµnh phè Khulla C¸c nhµ l·nh ®¹o thµnh phè, vµ ®Æc biÖt lµ Héi ®ång thµnh phè, rÊt lo l¾ng lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ tæ chøc mét cuéc héi nghÞ thµnh c«ng ë thµnh phè m×nh, mµ kh«ng cã b¹o ®éng, sù quÊy nhiÔu cña nh÷ng nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong, ¨n xin vµ t¾c nghÏn giao th«ng. Th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh, hä ®Ò nghÞ nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong kh«ng xuÊt hiÖn trªn phè trong thêi gian héi nghÞ. §Ò nghÞ nµy kh«ng ®−îc chÊp nhËn. Trªn thùc tÕ, nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong ®· ®e däa biÓu t×nh vµ tiÕn hµnh b¹o ®éng nÕu Héi ®ång kh«ng cho phÐp hä ho¹t ®éng kinh doanh trong thêi gian héi nghÞ. Héi ®ång thËt sù lo l¾ng vÒ nh÷ng ®e do¹ nµy. Hä muèn duy tr× mèi quan hÖ h÷u h¶o ®èi víi nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong nh−ng vÉn kiªn quyÕt kh«ng cho phÐp nh÷ng ng−êi nµy can thiÖp vµo kÕ ho¹ch tæ chøc thµnh c«ng héi nghÞ cña Héi ®ång. Mét ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n thµnh phè míi tham gia mét kho¸ häc vÒ kü n¨ng lµm thÕ

46

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

nµo ®Ó giµnh ®−îc mét tho¶ thuËn nhê th−¬ng thuyÕt, kho¸ häc nµy ®−îc giíi doanh nghiÖp quèc tÕ vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh phñ ®¸nh gi¸ cao. Kü n¨ng th−¬ng thuyÕt nµy ®−îc gäi lµ th−¬ng thuyÕt cã nguyªn t¾c. Sau khi ®−îc nghe gi¶i thÝch ph−¬ng ph¸p nµy vµ nh÷ng −u ®iÓm cña nã, Héi ®ång ®· ®ång ý sö dông ph−¬ng ph¸p míi nµy ®Ó th−¬ng l−îng víi nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong trªn phè. Th«ng tin: Quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong Nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong muèn tiÕp cËn liªn tôc vµ trùc tiÕp víi c¸c thµnh viªn tham dù héi nghÞ trong thêi gian hä ë Khulla. Hä sî Héi ®ång thµnh phè sÏ kh«ng cho hä thùc hiÖn viÖc nµy, sÏ cÊm hä xuÊt hiÖn trªn phè vµ hËu qu¶ lµ sÏ mÊt mét nguån thu lín vµ hiÕm cã. Hä thÊy Héi ®ång xö lý viÖc nµy rÊt cøng nh¾c vµ kh«ng c«ng b»ng. Th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh, hä c−¬ng quyÕt ®ßi quyÒn lîi b»ng bÊt cø gi¸ nµo, vµ nÕu cÇn sÏ b¹o ®éng chèng c¶nh s¸t vµ thËm chÝ cßn tÊn c«ng c¶ nh÷ng ng−êi tham dù héi nghÞ. Nh×n chung, hä chØ muèn yªu cÇu Héi ®ång cho phÐp hä tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh trong thêi gian héi nghÞ nh− th−êng lÖ, nÕu kh«ng Héi ®ång sÏ ph¶i chÞu nh÷ng hËu qu¶ ®au lßng. Tµi liÖu gi¸o tr×nh sè 8, Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ tµi chÝnh, Bµi tËp 2.4, Nghiªn cøu t×nh huèng: §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch thuÕ kh«ng ®Þnh tr−íc. L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn: Néi dung cña bµi tËp nµy nãi vÒ viÖc thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Bµi tËp nµy cã thÓ sö dông ®Ó bæ sung thªm vµo phÇn bµi häc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ sÏ kÐo dµi thªm 90 phót cho kho¸ häc Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n lµ nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch.

6.3. Tµi liÖu tham kh¶o vÒ kinh nghiÖm tËp huÊn 1.

Tham kh¶o vÒ c¸c ý t−ëng, c¸c kü n¨ng gi¶ng d¹y vµ vai trß cña Ng−êi tËp huÊn. 1. Héi §µo t¹o vµ Ph¸t triÓn Hoa Kú, Cuèn §µo t¹o vµ Ph¸t triÓn, t¸i b¶n lÇn thø 3. (New York, McGraw-Hill, 1987). §−îc coi lµ tµi liÖu gi¸o khoa c¬ b¶n cho c¸c Ng−êi tËp huÊn trªn kh¾p thÕ giíi. S¸ch dµi hµng tr¨m trang ®Ò cËp tíi mäi lÜnh vùc gi¶ng d¹y. 2. Becker, Christine, B©y giê b¹n lµ mét Ng−êi tËp huÊn. Mét h−íng dÉn thùc tiÔn cho c¸c Ng−êi tËp huÊn thùc hµnh (HiÖp héi Qu¶n lý §« thÞ Quèc tÕ 1979, Washington, D.C). Mét tµi liÖu c¬ b¶n cho c¸c Ng−êi tËp huÊn míi vµo nghÒ, ®Ò cËp tíi c¸c c¸ch lËp kÕ ho¹ch, lªn ch−¬ng tr×nh, vµ thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn. 3 C¸c tµi liÖu th−êng niªn vÒ Ph¸t triÓn Nguån lùc Con ng−êi, 1972-1994 (San Diego, CA., Pfeiffer vµ C«ng ty). §©y lµ mét tuyÓn tËp toµn bé vµ c«ng phu vÒ c¸c nguån

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

47

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

tËp huÊn. Mét tµi liÖu th−êng niªn míi xuÊt b¶n hµng n¨m, cã c¸c bµi gi¶ng míi, c¸c kinh nghiÖm ®−îc tæng hîp vµ häc cô. Gi¸ s¸ch t−¬ng ®èi cao. Lµ mét tµi liÖu lý t−ëng cho c¸c Ng−êi tËp huÊn muèn nghiªn cøu ®ång bé vµ cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó mua s¸ch. C¸c tµi liÖu nµy lµ c¸c tµi liÖu g¸y rêi. 4 Margolis, Fredric H. vµ Bell, Chip R., Qu¶n lý qu¸ tr×nh häc tËp (Nhµ xuÊt b¶n Lakewood, Minneapolis, MN, 1984). Lµ mét tµi liÖu c¬ b¶n, h÷u Ých cho kinh nghiÖm gi¶ng d¹y theo tõng b−íc. 5 McLagan, Patricia, Gióp Ng−êi Kh¸c Häc: LËp Ch−¬ng Tr×nh Häc cho Ng−êi Lín (Bµi ®äc, M.A., Addison-Wesley, 1978). Mét tµi liÖu bµi tËp cho Ng−êi tËp huÊn vÒ c¸ch lËp ch−¬ng tr×nh häc tËp tù häc. 6 Newstrom, John W. vµ Scannell, Edward E., C¸c Trß Ch¬i cho Ng−êi tËp huÊn (New York, McGraw-Hill, 1980). Cã trªn 100 trß ch¬i vµ bµi tËp gióp Ng−êi tËp huÊn xo¸ bá sù e dÌ cña mét nhãm míi. Cã c¸c tµi liÖu bæ trî vµ c¸c Trß Ch¬i. 7 Pike, Robert W., S¸ch gi¸o tr×nh vÒ C¸c Kü n¨ng §µo t¹o S¸ng t¹o (Nhµ xuÊt b¶n Lakewood, Minneapolis, MN, 1989). Mét trong nh÷ng tµi liÖu hoµn h¶o nhÊt vÒ ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy hiÖu qu¶. 8 C¸c xuÊt b¶n cña UNCHS vÒ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn gåm H−íng dÉn lËp ch−¬ng tr×nh tËp huÊn n¬i c− tró cña con ng−êi hiÖu qu¶, S¸ch h−íng dÉn vÒ ®¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn vÒ tæ chøc n¬i ë cña con ng−êi, vµ Mét h−íng dÉn ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn quèc gia vÒ n¬i ë cña con ng−êi. Mét ph−¬ng ph¸p dùa trªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh. (Xem phÇn phô lôc cña c¸c s¸ch nµy). 2.

Tham kh¶o vÒ c¸c ý t−ëng vÒ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ suy nghÜ s¸ng t¹o 1 Adams, James L., Sù xuÊt hiÖn µo ¹t c¸c kh¸i niÖm (Bµi ®äc, M.A., Addison-Wesley, 1986). 2 De Bono, Eward, Suy NghÜ Mét ChiÒu (New York, Harper-Colophon, 1973). 3 Delbecq, Andre L., Van de Ven, Andrew, vµ Gustafson, David H. C¸c kü n¨ng lªn ch−¬ng tr×nh theo nhãm (Glenview, IL., Scott-Foresman vµ C«ng ty, 1975). Th¶o luËn ®Çy ®ñ nhÊt vÒ Kü n¨ng Nhãm Danh nghÜa. 4 Koberg, Don vµ Bagnall Jim, Ng−êi Du lÞch Kh¾p ThÕ giíi, (Los Altos, CA, New Horizons Ed., 1991). B¶n tãm t¾t c¸c qu¸ tr×nh t¹o ý t−ëng s¸ng t¹o vµ c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 5 Oech, Roger Von, Mét ®ßn nÆng vµo ®Çu, (New York, Warner Books, Inc., 1982)

48

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

6 Osborn, Alex E, Sù t−ëng t−îng ®−îc ®−a øng dông, (New York, Scribner's 1954). Nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vµ sö dông bµi tËp c©n n·o trong mét tµi liÖu cã cña t¸c gi¶ lµ mét ng−êi t¹o ra kü n¨ng nµy. 7 Zemke, Ron vµ Kramlinger, Tom, §Þnh h×nh mäi vËt, H−íng dÉn cña Ng−êi tËp huÊn ®èi víi Nhu cÇu vµ Ph©n tÝch nhiÖm vô (Bµi ®äc, MA, Addison-Wesley, 1987) 3.

Tham kh¶o dµnh cho c¸c nghiªn cøu s©u h¬n cña Ng−êi tËp huÊn 1 Anderson, Ronald H, Chän vµ Ph¸t triÓn sö dông c¸c thiÕt bÞ truyÒn th«ng ®Ó gi¶ng d¹y, (t¸i b¶n lÇn thø hai.) (New York, Van Nostrand, Reinhold, 1983). 2 Horn, R., vµ Cleaves, H., H−íng dÉn c¸c bµi tËp t¸i t¹o cho gi¸o dôc vµ tËp huÊn, t¸i b¶n lÇn thø t−. (Beverly Hills, CA, Sage Publications, 1980). 3 Maier, Norman R.E, Solem, A.R., vµ Maier, A. A., Kü n¨ng lµm bµi tËp ®ãng vai: Tµi liÖu gi¸o tr×nh vÒ Qu¶n lý vµ L·nh ®¹o (San Diego. CA., University associates, 1975). 4 Pleiffer, William J., vµ Heslin, Richard, ViÖc sö dông thiÕt bÞ trong viÖc tËp huÊn vÒ c¸c mèi quan hÖ con ng−êi (San Diego, CA., University Associates, 1973). 5 Srinivasan, Lyra, C¸c c«ng cô ®Ó tham gia vµo céng ®ång: Tµi liÖu h−íng dÉn tËp huÊn Ng−êi tËp huÊn vÒ c¸c kü n¨ng tham gia (New York, Prowlwess/ LRNDP, 1990). Mét tµi liÖu cña UNCHS, H−íng dÉn vÒ thay ®æi qu¶n lý cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ Ng−êi tËp huÊn ®Þa ph−¬ng.

4.

Tham kh¶o dµnh cho c¸c Ng−êi tËp huÊn cÇn c¸c tµi liÖu vÒ nghiªn cøu t×nh huèng 1 HiÖp héi Qu¶n lý §« thÞ Quèc tÕ, Qu¶n lý chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. C¸c tr−êng hîp trong viÖc ®−a ra quyÕt ®Þnh (Washington, D.C., ICMA, 1990). 2 Meyer, Kenneth C.,... Thùc hµnh qu¶n lý c«ng. Mét tµi liÖu t×nh huèng (New York, st. Martin's Press, 1983)

5. Tham kh¶o dµnh cho c¸c Ng−êi tËp huÊn muèn khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c Ên phÈm cña UNCHS 1 Trung t©m ®Þnh c− nguån lùc (Habitat), H−íng dÉn lËp ch−¬ng tr×nh tËp huÊn hiÖu qu¶ vÒ n¬i ¨n chèn ë cho con ng−êi (Nairobi, UNCHS, 1991). Mét tµi liÖu h−íng dÉn c¬ b¶n cho c¸c Ng−êi tËp huÊn muèn cã nh÷ng th«ng tin chi tiÕt thùc tiÔn vÒ c¸ch lËp ch−¬ng tr×nh vµ tiÕn hµnh ch−¬ng tr×nh tËp huÊn.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

49

PhÇn 1: H−íng dÉn tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

2 Trung t©m ®Þnh c− nguån lùc (Habitat), H−íng dÉn Qu¶n lý c¸c thay ®æi cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ Ng−êi tËp huÊn ë c¸c thµnh phè. Mét tµi liÖu gåm c¸c kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý qu¸ tr×nh thay ®æi trong c¸c tæ chøc nhµ n−íc cã c¸c L−u ý dµnh cho Ng−êi tËp huÊn vÒ c¸ch lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng gi¶ng d¹y kh¸c nhau. 3 Trung t©m ®Þnh c− nguån lùc (Habitat), S¸ch h−íng dÉn tËp huÊn ®¸nh gi¸ nhu cÇu trong c¸c tæ chøc c− tró cña con ng−êi (Nairobi, UNCHS, 1987). Mét ph−¬ng ph¸p cã hÖ thèng ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c nhu cÇu tËp huÊn tæ chøc cã kÌm theo mét ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn tõng b−íc ®éc ®¸o. 4 Trung t©m ®Þnh c− nguån lùc (Habitat), S¸ch h−íng dÉn vÒ ®¸nh gi¸ nhu cÇu tËp huÊn quèc gia vÒ c− tró con ng−êi. Mét ph−¬ng ph¸p dùa vµo n¨ng lùc (Nairobi, UNCHS, 1992). Mét tµi liÖu h−íng dÉn ®Ó x©y dùng kh¶ n¨ng trong ph¹m vi mét n−íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó ®¸nh gi¸, ë møc ®é quèc gia, nhu cÇu tËp huÊn c¸n bé qu¶n lý, chÝnh quy vµ kü thuËt liªn quan tíi c− tró con ng−êi. 5 Trung t©m ®Þnh c− nguån lùc (Habitat), S¸ch h−íng dÉn vÒ ®¸nh gi¸ qu¶n lý tËp thÓ trong c¸c tæ chøc c− tró con ng−êi, UNCHS, 1992. Mét tµi liÖu h−íng dÉn tõng b−íc vÒ ph©n tÝch tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c ho¹t ®éng th−êng nhËt cña c¸c c¬ quan vµ nh÷ng ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô x· héi theo c¸c kh¸i niÖm vµ c¸ch qu¶n lý cò.

50

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

PhÇn 2

Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

1.

Giíi thiÖu

Nh÷ng ng−êi viÕt tËp gi¸o tr×nh tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö nghiÖm ra r»ng hä ®ang cè g¾ng “g¸nh v¸c” vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö b»ng c¸ch tù ®Æt m×nh trong khung c¶nh nµy, mÆc dï ch−a bao giê thùc sù ®−îc bÇu vµo vÞ trÝ nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng ng−êi viÕt c¸c gi¸o tr×nh nµy ®· tõng lµm viÖc cho c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ nhËn thÊy cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ sù t−¬ng ®ång víi c¸c ®¹i biÓu trong nç lùc nh»m phôc vô céng ®ång. Chóng t«i xin b¾t ®Çu tµi liÖu nµy víi mét vµi ghi chó víi c¸c ®¹i biÓu H§ND ®äc c¸c tµi liÖu nµy. Tr−íc hÕt, chóng t«i muèn cÊu tróc c¸c gi¸o tr×nh mét c¸ch ®¬n gi¶n h¬n vµ cè g¾ng t¹o sù ®èi tho¹i víi ng−êi ®−îc tËp huÊn tr−íc hÕt víi t− c¸ch mét c¸ nh©n, sau ®ã víi vai trß cña “®¹i biÓu d©n cö”. Chóng t«i cho r»ng nÕu chØ thiÕt kÕ gi¸o tr×nh h−íng tíi ®éc gi¶ lµ ®¹i biÓu d©n cö th× sÏ rÊt hÑp, bëi tµi liÖu nµy còng cã thÓ cã Ých cho nh÷ng ng−êi lµm viÖc cïng c¸c ®¹i biÓu, hç trî c¸c ®¹i biÓu trong phËn sù phôc vô céng ®ång. Nãi c¸ch kh¸c, tµi liÖu nµy còng nh»m vµo tËp huÊn nh©n viªn chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Chóng t«i sö dông thuËt ng÷ “®¹i biÓu d©n cö” ®Ó chØ nh÷ng ng−êi ®· ®−îc bÇu vµo héi ®ång nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. NhiÒu ng−êi trong sè c¸c b¹n cã c¸c t−íc hiÖu kh¸c nhau nh− “thÞ tr−ëng”, chñ tÞch Uû ban nh©n d©n, Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n “®¹i biÓu”, vµ ®¹i biÓu chuyªn tr¸ch v.v... Chóng t«i xin phÐp gäi chung lµ ®¹i biÓu d©n cö. Chóng t«i sö dông thuËt ng÷ “céng ®ång” ®Ó chØ cÊu tróc x· héi hiÖn hµnh t¹i ®¬n vÞ bÇu cö cña c¸c b¹n. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi thø thuéc vÒ “céng ®ång” ®Òu cã ý nghÜa tÝch cùc. Trong c¸c céng ®ång cã thÓ cã yÕu tè Ðp buéc sù tu©n thñ, cã thÓ mang nhiÒu ý nghÜa tinh thÇn h¬n thùc chÊt vµ kh«ng ph¶i mäi thµnh viªn kÐm may m¾n h¬n cña céng ®ång còng ®Òu ®−îc quan t©m. V× vËy, vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ph¶i ®Æt trong bèi c¶nh céng ®ång vµ v× môc ®Ých ph¸t triÓn céng ®ång. C¸ch ®©y h¬n 2 thiªn niªn kû, Cicero ®· viÕt: “Mét ng−êi kh«ng ph¶i lµ mét bé s−u

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

51

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

tËp vÒ con ng−êi ®−îc tËp hîp l¹i d−íi bÊt kú h×nh thøc nµo mµ lµ mét tËp hîp nh÷ng con ng−êi cã liªn quan trong mét thÓ thèng nhÊt vÒ mÆt ph¸p lý vµ liªn kÕt víi nhau v× sù phån vinh chung”. Vai trß ®¹i biÓu H§ND ®Þa ph−¬ng ®i kÌm víi tr¸ch nhiÖm x©y dùng céng ®ång, nhiÖm vô buéc tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ tr¸ch nhiÖm chung bÊt kÓ ®Þa vÞ kinh tÕ, giíi tÝnh, d©n téc, t«n gi¸o, chñng téc hoÆc quan ®iÓm chÝnh trÞ. John Gardner nh¾c nhë chóng ta r»ng: “Sù t¸ch biÖt cña c¸c céng ®ång vµ sù ®¸nh mÊt c¶m gi¸c céng ®ång râ rµng cã h¹i ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc ®Ých cña c¸c nhãm d©n c−”. Kh«ng cã c¸c gi¸ trÞ chung vµ sù liªn kÕt x· héi th× vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng trë nªn khã kh¨n h¬n rÊt nhiÒu. C¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng chóng thóc ®Èy sù ®oµn kÕt céng ®ång lµ c¸c nguån lùc ®em l¹i c¸c kÕt qu¶ dµi h¹n. C¸c quyÕt ®Þnh chia rÏ céng ®ång sÏ h×nh thµnh c¸c rµo c¶n gi÷a c¸c nhµ l·nh ®¹o víi c¸c khu vùc bÇu cö. Víi t− c¸ch lµ ng−êi ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®èi víi c«ng chóng, chóng t«i hy väng c¸c ®¹i biÓu d©n cö chia sÎ sù quan t©m víi chóng t«i r»ng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng mµ c¸c b¹n ®¹i diÖn kh«ng chØ lµ mét thùc thÓ ph¸p lý, mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh mµ lµ mét céng ®ång cã cïng c¸c gi¸ trÞ chung phôc vô cho tÊt c¶ thµnh viªn céng ®ång ®ã.

2.

H−íng dÉn sö dông tµi liÖu

Tù nghiªn cøu Bµi luËn më ®Çu tµi liÖu ®−îc sö dông cho viÖc tù häc. TÊt c¶ nh÷ng g× mµ b¹n cÇn lµ mét n¬i yªn tÜnh ®Ó suy nghÜ, mét chót thêi gian vµ mét vÊn ®Ò ®Ó viÕt. §Ó cã ®−îc kÕt qu¶ tèt nhÊt, chóng t«i khuyÕn khÝch b¹n viÕt ra c©u tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái nªu trong bµi luËn. Gi¸ trÞ häc tËp ®−îc nh©n lªn nhiÒu lÇn ®èi víi nh÷ng ®éc gi¶ bá thêi gian ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy.

Kho¸ häc Tµi liÖu gåm nhiÒu lo¹i h×nh ho¹t ®éng vµ d¹ng thøc häc tËp, víi môc ®Ých ®Ó ng−êi tËp huÊn sö dông trong mét kho¸ ®µo t¹o dµnh cho c¸c ®¹i biÓu ®Õn tõ c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña c¸c ®¹i biÓu. Chóng t«i khuyÕn khÝch b¹n lång c¸c kinh nghiÖm cña b¶n th©n b¹n vµo ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ häc tËp cña c¸c tµi liÖu ®µo t¹o nµy. Ng−êi tËp huÊn cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc sö dông c¸c néi dung trong tµi liÖu chÝnh x¸c theo tr×nh tù vµ c¸ch thøc ®−a ra hoÆc s¾p xÕp l¹i hoÆc ®iÒu chØnh c¸c néi dung ®Ó phï hîp víi môc tiªu cña mét tæ chøc ®µo t¹o cô thÓ. B¹n cã thÓ thiÕt kÕ 3 giê ®µo t¹o b»ng viÖc sö dông c¸c bµi tËp chÝnh vµ c¸c ho¹t ®éng nªu trong tµi liÖu, hoÆc bæ sung thªm néi dung ®Ó t¨ng thªm

52

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

thêi l−îng cña ch−¬ng tr×nh lªn ®Õn 1 ngµy. B¹n cã thÓ quyÕt ®Þnh sö dông tõng tµi liÖu mét c¸ch ®éc lËp khi tæ chøc mét kho¸ båi d−ìng, song viÖc sö dông chóng theo tr×nh tù cã thÓ ®em l¹i mét kinh nghiÖm häc tËp thèng nhÊt hiÖu qu¶ cao ®èi víi c¸c ®¹i biÓu tham gia.

§µo t¹o theo nhãm Bé tµi liÖu nµy còng cã thÓ sö dông ®Ó n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c ®¹i biÓu cïng ho¹t ®éng trong mét héi ®ång ®Þa ph−¬ng, víi sù hç trî cña mét ng−êi tËp huÊn/ng−êi h−íng dÉn cã kinh nghiÖm. Khi ®ã, ng−êi h−íng dÉn ph¶i chuÈn bÞ cho viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o tr×nh bµy trong tµi liÖu nµy theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. NÕu b¹n lµ ng−êi h−íng dÉn, lùa chän viÖc ®−a vµo c¸c ho¹t ®éng míi, dùa trªn t×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm cña nhãm, b¹n sÏ nhËn thÊy tµi liÖu nµy lµ “mét c«ng cô h÷u dông” chøa ®ùng nhiÒu ý t−ëng ®µo t¹o kh¸c nhau cÇn ®−îc hoµ trén, tæng hîp, söa ®æi hoÆc lo¹i bá theo t×nh huèng ®−a ra. Häc viªn cã nhiÒu lùa chän ®èi víi c¸c tµi liÖu nµy. Chóng t«i hy väng häc viªn sÏ tËn dông lîi Ých ®Çy ®ñ cña chóng.

3.

C¸c quan ®iÓm vÒ tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

3.1. Kh¸i niÖm ViÔn c¶nh: lµ mèi liªn hÖ qua l¹i trong ®ã mét ®èi t−îng hoÆc c¸c phÇn cña ®èi t−îng ®−îc xem xÐt trong qu¸ tr×nh vËn hµnh t¹o ra hoµn c¶nh míi.

3.2. Kh¸i qu¸t Bµi ®äc nµy ®−îc thiÕt kÕ ®Ó cung cÊp cho b¹n mét sè th«ng tin c¬ b¶n vÒ chñ ®Ò vµ h−íng dÉn sö dông c¸c tµi liÖu kÌm theo; bao gåm: •

Sù cÇn thiÕt cña tµi liÖu

•

Vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö

•

TËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Vai trß l·nh ®¹o

•

Mét vµi suy nghÜ vÒ triÕt lý nÒn t¶ng x©y dùng c¸c tµi liÖu nµy

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

53

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Tãm t¾t vÒ nh÷ng vai trß cña ®¹i biÓu trong tµi liÖu

•

C¸ch thøc sö dông c¸c tµi liÖu.

Ýt nhÊt còng ®· cã tr−êng ph¸i cho r»ng thËt v« väng khi ®èi ®Çu víi th¸ch thøc cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt lµ ë c¸c khu vùc ®« thÞ. Chóng t«i thõa nhËn r»ng thùc tÕ ®ã lµ rÊt ®¸ng thuyÕt phôc. D©n ®« thÞ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn dù ®o¸n t¨ng 66% trong 15 n¨m tíi. GÇn 1/4 sè nµy hiÖn ®ang sinh sèng ë c¸c khu ®« thÞ trong c¶nh nghÌo ®ãi. §iÒu nµy ®· g©y ra mét g¸nh nÆng ®èi víi nguån lùc vµ c¬ së h¹ tÇng ®Þa ph−¬ng vµ nhu cÇu vÒ c¸c dÞch vô vµ sù c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt t¨ng lªn hµng ngµy. C¸c nhu cÇu nµy t¨ng lªn cïng víi sù suy tho¸i t¨ng lªn cña m«i tr−êng, sù gia t¨ng tû lÖ téi ph¹m, thÊt nghiÖp, sù xuèng cÊp cña c¸c ®−êng phè vµ cèng r·nh, sù thiÕu hôt c¸c tr−êng häc vµ gi¸o viªn, « nhiÔm nguån n−íc, t¾c nghÏn giao th«ng, kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c c¬ héi vÒ nhµ cöa tèi thiÓu vµ t×nh tr¹ng ph¸ s¶n ë c¸c khu ®« thÞ. Danh s¸ch c¸c nhu cÇu ®èi víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn lµ v« tËn. Ch¼ng tr¸ch nhiÒu ng−êi cho r»ng vÊn ®Ò nµy lµ v« väng. XÐt vÒ n¨ng lùc cung cÊp dÞch vô cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng th× bøc tranh còng kh«ng cã g× kh¶ quan. NhiÒu ng−êi ®¸nh gi¸ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng yÕu kÐm vµ kh«ng hiÖu qu¶. HiÕm khi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cã ®−îc møc dù tr÷ ®ñ ®Ó ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc ®ang ph¶i ®èi mÆt. §õng bao giê tá ra phiÒn lßng khi c¸c vÊn ®Ò ë céng ®ång cña b¹n t¨ng lªn hµng ngµy. Cho dï cã ®−îc cung cÊp vèn, nguån lùc cã kü n¨ng, nguyªn liÖu, thiÕt bÞ hoÆc thêi gian, th× còng kh«ng ®ñ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ngµy mét t¨ng; ®ã lµ ch−a nãi tíi téi ph¹m, ma tuý, thiªn tai, t×nh tr¹ng thiÕu vµ yÕu nh©n viªn chÝnh quyÒn, sù bãc lét cña c¸c ®iÒn chñ ®èi víi ng−êi nghÌo, c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh kh«ng thÓ thùc thi, r¸c r−ëi trªn ®−êng phè vµ ®¹i dÞch AIDS. Kh«ng chØ nh×n bøc tranh nµy víi con m¾t thÊt väng, bëi v× do bøc xóc víi thùc tr¹ng vµ th¸ch thøc nµy mµ nhiÒu ng−êi trong sè c¸c b¹n coi ®ã lµ nh÷ng lý do ®Ó øng cö vµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Khi ®· quyÕt ®Þnh hiÕn m×nh cho môc ®Ých cao c¶ nµy, ch¾c r»ng b¹n kh«ng muèn ngåi vµo ghÕ héi ®ång chØ ®Ó nh×n mäi thø trë nªn tåi tÖ h¬n. TriÕt lý quan träng trong vÊn ®Ò nµy lµ b¹n h·y ®Æt m×nh vµo t− thÕ ng−êi trong cuéc. NÕu chØ ®øng ngoµi, th× ch¼ng kh¸c g× chiªm ng¾m mét cèc n−íc v¬i, ng−êi th× cho r»ng cèc nuíc “®Çy” mét nöa, kÎ l¹i cho r»ng cèc nuíc “v¬i” mét nöa. Khi ®øng bªn ngoµi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, b¹n chØ cã thÓ than v·n r»ng chÝnh quyÒn ®i¹ ph−¬ng ch¼ng lµm g× c¶ ®Ó kh¾c phôc h¹n chÕ ®Çy rÉy. TÊt nhiªn, còng cã mét vµi c¸ nh©n coi viÖc ®−îc bÇu vµo mét chøc vô nµo ®ã lµ c¸ch thøc ®Ó vô lîi c¸ nh©n hoÆc ®Ó gi¶i quyÕt bøc xóc riªng. Chóng t«i còng kh«ng ng©y th¬ ®Õn møc cÇu toµn mµ nghÜ r»ng ph¶i thay ®æi toµn bé c¸ch lµm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng hiÖn hµnh hoÆc cho r»ng héi ®ång nh©n d©n ®· cã ®ñ mäi quyÒn lùc vµ nguån lùc ®Ó thùc hiÖn nh÷ng viÖc cÇn ph¶i lµm. C¸ nh©n b¹n cã th−êng xuyªn ®Æt cho m×nh c©u hái r»ng “T«i cã thÓ thùc sù t¹o ra sù kh¸c

54

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

biÖt trong c¸ch thøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh khu vùc cña m×nh hay kh«ng?”. ThËt may m¾n lµ c¸c c¸ nh©n cã thÓ t¹o ra sù kh¸c biÖt v× cuéc sèng cña céng ®ång m×nh. Kh«ng cã n¬i nµo mµ sù l·nh ®¹o c¸ nh©n l¹i râ rµng nh− ë thµnh phè Curitiba, Brazil. ë thµnh phè cã 1,6 triÖu ng−êi nµy, ThÞ tr−ëng Jaime Lerner ®· ®em l¹i c¸c kÕt qu¶ ®¸ng ng¹c nhiªn th«ng qua thùc hiÖn vai trß cña ng−êi kÕt nèi thµnh c«ng gi÷a sù cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng. H·y xem xÐt mét sè kÕt qu¶ cña sù kÕt nèi nµy trong vÝ dô sau ®©y. R¸c ®« thÞ: ThÞ tr−ëng Lerner vµ c¸c c«ng d©n cña m×nh kh«ng muèn r¸c chÊt ®Çy trªn ®−êng phè Curitiba. Hä t¸i chÕ chóng. Tuy nhiªn, t¸i chÕ r¸c kh«ng ®¬n gi¶n mµ cÇn sù tham gia cña mäi ng−êi. ThÞ tr−ëng ®· xuÊt hiÖn tr−íc mµn h×nh TV ®Ó tuyªn truyÒn cho ch−¬ng tr×nh cña m×nh vµ truyÒn ®¹t cho c¸c c«ng d©n c¸ch thøc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä. Lerner còng ph¸t ®éng ch−¬ng tr×nh “®æi hµng ho¸ lÊy r¸c” ë c¸c khu nhµ æ chuét, ®æi r¸c lÊy c¸c lèi ®i vµ thøc ¨n ®Ó l«i cuèn c¸c tæ chøc tham gia. Thµnh phè thuª nh÷ng ng−êi v« gia c− vµ nh÷ng ng−êi nghiÖn r−îu vµo lµm viÖc t¹i c¸c trung t©m t¸i chÕ; b»ng viÖc lµm nµy hä còng ®ång thêi cøu vít nh÷ng ng−êi sèng trong bãng tèi cña céng ®ång. Lerner vµ c¸c nh©n viªn cña «ng ta ph¸t triÓn mét chiÕn l−îc tÝch cùc, mang tÝnh hÖ thèng vµ toµn diÖn nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò r¸c ë Curitiba. Hä ®· thµnh c«ng v× ®· kÐo toµn bé céng ®ång vµo cuéc. TrÎ em ®−êng phè: Nghe nh− lµ mét vÊn ®Ò quen thuéc vµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt. Lerner nh×n vÊn ®Ò trÎ em ®−êng phè - mét vÊn ®Ò x· héi, nh− lµ mét c¬ héi kinh tÕ ®èi víi c¸c nhµ bu«n, c¸c cöa hµng vµ ngµnh nghÒ nhá. C¸c doanh nghiÖp ®Þa ph−¬ng nhËn nu«i 1015 trÎ em, cung cÊp cho chóng thøc ¨n vµ møc tiÒn c«ng c¬ b¶n vµ ®æi l¹i lò trÎ cung cÊp nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô cã kü n¨ng thÊp. Nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong: ë Curitiba, nh÷ng ng−êi b¸n hµng rong tr−íc kia tô tËp trªn c¸c ®−êng phè vµ vØa hÌ nay di chuyÓn tõ khu vùc nµy sang khu vùc kh¸c ®Ó b¸n hµng t¹i c¸c chî trêi më cöa th−êng xuyªn. C¸c dÞch vô mµ hä cung cÊp ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña nh÷ng ng−êi kh«ng cã kh¶ n¨ng mua hµng t¹i c¸c cöa hµng v× gi¸ cao vµ trªn c¸c ®−êng phè ®· v¾ng bãng sù hçn ®én chen chóc g©y ra do t×nh tr¹ng b¸n hµng rong. Sù khã chÞu trong sö dông ruéng ®Êt! B¹n cã mét m¶nh ®Êt nµo hiÖn ®ang kh«ng sö dông hay c¸c toµ nhµ bá hoang vµ bÖnh dÞch ë xung quanh? ThÞ tr−ëng Lerner vµ c¸c nh©n viªn ®· lµm viÖc vÊt v¶ ®Ó sö dông ®Êt mét c¸ch tËp trung b»ng c¸ch sö dông mét c¸ch tèi −u c¸c khu vùc ®· ®−îc ph¸t triÓn. Thµnh phè khuyÕn khÝch viÖc tËp trung ®«ng d©n c− h¬n xung quanh c¸c hµnh lang giao th«ng chÝnh vµ cè g¾ng ®¶m b¶o viÖc lµm cã ®ñ cho mäi ng−êi vµ c¸c dÞch vô. C¸c trung t©m bu«n b¸n thua lç ®−îc sö dông cho c¸c môc ®Ých kh¸c phï hîp víi c¸c nhu cÇu ®ang thay ®æi. Cã mét sè vÝ dô kh¸c vÒ c¸ch thøc thµnh phè Curitiba chuyÓn c¸c vÊn ®Ò thµnh c¸c c¬ héi th«ng qua liªn kÕt c¸c nhu cÇu víi c¸c kh¶ n¨ng. NhiÒu gi¸ trÞ vµ kü n¨ng ®· cho thÊy hµnh ®éng cña ThÞ tr−ëng. ¤ng coi träng kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ chÊp nhËn rñi ro khi phôc vô chÝnh quyÒn thµnh phè. ¤ng còng rÊt giái trong viÖc khuyÕn khÝch

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

55

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

c¸c nh©n viªn vµ c¸c c«ng d©n cña m×nh tham gia vµo c¸c doanh nghiÖp míi. Ngoµi ra, «ng coi sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi nh− lµ mét cÆp ®èi t¸c gi÷a nh÷ng ng−êi cã cïng quyÒn lîi trong céng ®ång vµ c¸c tæ chøc. ThÞ tr−ëng Lerner lµ nhµ truyÒn th«ng vÒ c¸c c¬ héi, ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi kh¸c cïng chia sÎ g¸nh nÆng vµ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi cña céng ®ång, ng−êi cã kh¶ n¨ng sö dông quyÒn lùc vµ c¸c nguån lùc trong ph¹m vi quyÒn h¹n cña m×nh. Quan träng h¬n lµ sù l¹c quan cña «ng r»ng kh«ng cã g× lµ kh«ng cã thÓ v−ît qua ®−îc, «ng kh«ng bao giê tá ra bi quan mÆc dï t×nh h×nh hÕt søc ¶m ®¹m. Nh÷ng thµnh c«ng cña ThÞ tr−ëng vµ thµnh phè Curitiba ®−îc coi lµ tr−êng hîp ®Æc biÖt. Giíi l·nh ®¹o lµ nh©n tè quan träng trong viÖc ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ë thµnh phè nµy cña Brazil vµ quyÒn l·nh ®¹o n»m trong tay c¸c héi ®ång thµnh phè. Trong khi mét sè ng−êi lËp luËn r»ng c¸c nhµ l·nh ®¹o lµ cã gen bÈm sinh, chóng ta tin r»ng ®©y lµ mét ®iÒu bÝ Èn. Thùc thi quyÒn l·nh ®¹o hiÖu qu¶ lµ mét tæng hoµ cña nhiÒu kü n¨ng, gi¸ trÞ, hµnh vi vµ ®iÒu kiÖn m«i tr−êng xung quanh. HÇu hÕt c¸c ®Çu vµo nµy cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn th«ng qua tù häc, tËp huÊn theo nhãm vµ c¸c tµi liÖu tËp huÊn nµy nh»m môc ®Ých nªu trªn.

3.3. Liªn hÖ Tr−íc khi chuyÓn sang xem xÐt mét sè lý do v× sao chóng ta tin t−ëng r»ng tËp huÊn quan träng ®èi víi c¸c ®¹i biÓu d©n cö, chóng t«i muèn b¹n t¹m dõng Ýt phót nghÜ vÒ c¸c kinh nghiÖm cña Curitiba vµ c¸ch thøc mµ hä cã thÓ gióp b¹n vµ c¸c ®ång nghiÖp cña b¹n trong viÖc t×m ra nh÷ng c¸ch thøc míi nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò t−¬ng tù ®èi víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña b¹n. H·y nghÜ ®Õn mét hoÆc nhiÒu t×nh huèng khã kh¨n cña héi ®ång trong vµi n¨m qua vµ ghi l¹i nh÷ng ý t−ëng mµ b¹n cho r»ng lµ thµnh c«ng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò. §õng ngÇn ng¹i suy nghÜ vÒ c¸c gi¶i ph¸p mµ b¹n cho r»ng kh«ng ®¸ng gi¸ hoÆc bÊt b×nh th−êng. C¸c gi¶i ph¸p nh− vËy ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ThÞ tr−ëng Lerner vµ c¸c nh©n viªn cña «ng ta vµ chóng còng cã thÓ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi b¹n vµ céng ®ång cña b¹n. B¹n cã thÓ viÕt ra c¸c suy nghÜ cña m×nh vµo mét tê giÊy råi so s¸nh víi ng−êi kh¸c.

3.4. T¹i sao ph¶i tËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö? BÊt cø khi nµo c¸c yªu cÇu vÒ tËp huÊn chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc xem xÐt, bÊt kÓ b¹n ë ®©u, nhu cÇu cña b¹n víi t− c¸ch lµ c¸c ®¹i biÓu d©n cö vÉn lu«n ®−îc coi lµ −u tiªn hµng ®Çu. Chóng t«i tin r»ng cã mét sè lý do: C¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trªn toµn thÕ giíi ®· cã tÇm quan träng míi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §Þnh h−íng d©n chñ minh chøng cho ®iÒu nµy v× sù tù qu¶n ®Þa ph−¬ng lµ nÒn t¶ng

56

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

cña nÒn d©n chñ, trªn c¬ së sù hîp t¸c d©n chñ gi÷a c¸c c«ng d©n vµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho hä. Ngoµi ra, cµng ngµy ng−êi ta cµng nhËn thøc ®−îc r»ng c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¾m trong tay chiÕc ch×a kho¸ ®Ó cung cÊp hÇu hÕt c¸c dÞch vô nguån lùc c¬ b¶n. ChÝnh phñ trung −¬ng kh«ng ph¶i lu«n hiÖu qu¶ khi thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh, dÞch vô lÏ ra nªn ®−îc thùc hiÖn vµ qu¶n lý t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng. Vai trß ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng cña b¹n lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc mét nÒn d©n chñ cã ®em l¹i sù tho¶ m·n cho c¸c c«ng d©n hay kh«ng. Th«ng th−êng b¹n lµ ng−êi quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò lµm cho cuéc sèng trë nªn dÔ dµng h¬n cho tÊt c¶ chóng ta. ChÝnh chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng th−êng xuyªn cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng Ých nh− thu l−îm r¸c th¶i, lµm s¹ch nguån n−íc, t¸i chÕ chÊt th¶i, x©y dùng ®−êng phè, c«ng viªn, cung cÊp c¸c dÞch vô tËp huÊn c¬ b¶n, chî bóa vµ nhiÒu thø kh¸c mµ chóng ta ®−îc h−ëng. Nhu cÇu tËp huÊn cña ®¹i biÓu d©n cö cã lu«n lu«n ®−îc ®Æt ra hay kh«ng? §iÒu ®ã tuú thuéc vµo kinh nghiÖm ho¹t ®éng héi ®ång nh©n d©n cña c¸ nh©n b¹n, nh−ng nªn nhí r»ng ®¹i biÓu H§ND míi ®−îc bÇu th−êng chiÕm ®a sè, vµ ®èi víi hä cÇn tËn dông c¬ héi tËp huÊn. NhiÒu ng−êi trong sè c¸c b¹n ®−îc bÇu v× c¸c b¹n ®· thµnh c«ng trong mét vµi nç lùc kh¸c trong céng ®ång. §¸ng tiÕc r»ng, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ c¸c b¹n còng sÏ thµnh c«ng trong vai trß míi lµ ®¹i biÓu d©n cö. Thµnh c«ng trong nghÒ nghiÖp kh«ng ®ång nghÜa víi sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt ®Ó trë thµnh mét ®¹i biÓu d©n cö thµnh c«ng. Chóng ta tin r»ng tËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö tiÕp tôc lµ mét −u tiªn hµng ®Çu ë nhiÒu n−íc v× thùc tÕ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ë c¸c nuíc cho thÊy cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt cã thÓ v−ît qua. Th«ng th−êng ho¹t ®éng tËp huÊn míi nh»m vµo nh÷ng ®iÒu ®· ghi trong luËt, quy ®Þnh hoÆc quy chÕ; cã nghÜa lµ c¸c b¹n lµm theo nh÷ng th«ng ®iÖp trong quy ®Þnh mµ kh«ng ph¶i lµ gióp c¸c b¹n häc tËp kü n¨ng vµ tri thøc ®Ó trë thµnh mét nhµ l·nh ®¹o cã hiÖu qu¶ h¬n. MÆc dï, c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh ®iÒu chØnh hµnh ®éng cña c¸c b¹n lµ quan träng vµ cÇn ph¶i ®−îc häc, nh−ng quan träng h¬n lµ ph¶i häc ®Ó trë thµnh mét nhµ l·nh ®¹o vµ cã ®−îc c¸c kü n¨ng xö lý trªn thùc tÕ.

3.5. C¸c gi¶ thiÕt vÒ vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö Mçi n−íc kh¸c nhau cã thÓ cã quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ vai trß nµy. D−íi ®©y lµ mét sè gi¶ ®Þnh chung do chóng t«i ®Æt ra vÒ vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ®Ó lµm nÒn t¶ng cho nhiÒu ý t−ëng vµ thiÕt kÕ tËp huÊn trong c¸c tËp gi¸o tr×nh tiÕp theo. Mét vai trß phøc t¹p: Thø nhÊt vµ quan träng h¬n c¶, chóng t«i cho r»ng ®©y lµ mét vai trß rÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n. Mäi ng−êi hy väng c¸c b¹n trë thµnh mét thµnh viªn hiÖu qu¶ cña mét

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

57

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

tËp thÓ héi ®ång, ®ång thêi lµ mét ng−êi suy nghÜ vµ hµnh ®éng ®éc lËp, mét ph¸t ng«n viªn vµ ng−êi gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n cña céng ®ång, mét ng−êi ra c¸c quyÕt ®Þnh, mét nhµ th−¬ng thuyÕt, mét nhµ tµi chÝnh vµ mét ng−êi chñ tr× trong mäi viÖc v.v. §ã lµ mét sø mÖnh hÕt søc phøc t¹p vµ khã kh¨n. §ßi hái sù mÉn c¸n: Vai trß ®ã ®ßi hái ph¶i chuyªn t©m vµ dèc toµn søc lùc. Nh− c¸c b¹n ®· biÕt, c«ng viÖc ®ã cã thÓ lµ 24h/ngµy, 7 ngµy/tuÇn, ®Æc biÖt nÕu c¸c b¹n thùc hiÖn c«ng viÖc mét c¸ch nghiªm tóc. DÔ n¶n lßng: Chóng t«i gi¶ ®Þnh r»ng vai trß ®ã th−êng rÊt dÔ bÞ thÊt väng. Kh«ng bao giê cã ®ñ tÊt c¶ nguån lùc ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò vµ khi ®· gi¶i quyÕt ®−îc mét vÊn ®Ò nµo ®ã th× nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c l¹i n¶y sinh. Khi c¸c b¹n gióp ®ì mét nhãm c¸c c«ng d©n, c¸c b¹n cã thÓ ®ång thêi l¹i t−íc ®i hoÆc bá quªn c¬ héi ®èi víi nh÷ng ng−êi kh¸c. Khi c¸c b¹n coi mét gi¶i ph¸p nµo ®ã lµ logic ®èi víi mét vÊn ®Ò th× c¸c ®èi thñ cña c¸c b¹n l¹i coi ®ã nh− lµ mét thñ ®o¹n chÝnh trÞ. Kh«ng ai cho r»ng ®ã lµ mét c«ng viÖc dÔ dµng. Mét sù cèng hiÕn lín lao: MÆt kh¸c, chóng t«i gi¶ ®Þnh r»ng vai trß ®ã cã thÓ ®em l¹i sù tho¶ m·n to lín qua sù cèng hiÕn cña c¸ nh©n b¹n cho céng ®ång, kh«ng nh÷ng chØ lµm cho cuéc sèng cña c¸c c«ng d©n h«m nay dÔ chÞu h¬n mµ cßn ®Ó l¹i di s¶n chung vµ nÒn t¶ng tiÕn bé cho c¸c thÕ hÖ mai sau. MÊt nhiÒu thêi gian: Vai trß nµy tiªu tèn rÊt nhiÒu thêi gian, còng cã thÓ ban ®Çu b¹n mÊt nhiÒu thêi gian v× thiÕu kü n¨ng vµ c¸ch lµm thÝch hîp. Chóng t«i hy väng lµ lo¹i h×nh tËp huÊn sÏ gióp c¸c b¹n kiÓm so¸t vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n thêi gian c«ng viÖc cña m×nh. §èi diÖn víi xung ®ét: Vai trß ®ã lu«n ph¶i ®èi mÆt víi sù xung ®ét, ®Æc biÖt nÕu ho¹t ®éng tèt. Vai trß ®ã ®ßi hái sù suy nghÜ vµ hµnh ®éng ®éc lËp vµ yªu cÇu c¸c b¹n lµm viÖc trong mét m«i tr−êng ph¶i ®−a ra quyÕt ®Þnh cho c¶ tËp thÓ. C«ng viÖc nµy th−êng yªu cÇu ph¶i cã sù trung thµnh víi ®−êng lèi chÝnh trÞ cña ®¶ng mµ b¹n lµ thµnh viªn, nh−ng ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®−îc c¸c tiªu chuÈn vÒ tÝnh tr¸ch nhiÖm ®èi víi toµn céng ®ång. §«i khi, c«ng viÖc yªu cÇu c¸c b¹n ph¶i thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng ®i ng−îc l¹i víi nh÷ng g× mµ nh÷ng ng−êi kh¸c coi lµ “quan niÖm chung” v× c¸c b¹n cã ®Çy ®ñ th«ng tin h¬n vÒ c¸c kÕt qu¶ dµi h¹n cña nh÷ng quyÕt ®Þnh ®ã. MÆc dï c¸c b¹n thÊu hiÓu ®−îc t×nh huèng, song lßng can ®¶m ®Ó “chèng chäi l¹i vµ d¸m lµm” ®èi víi nh÷ng viÖc t−¬ng tù kh«ng ph¶i bao giê còng dÔ dµng.

3.6. C¸c gi¶ thiÕt vÒ tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö Chóng t«i còng xin nªu mét sè gi¶ thiÕt vÒ qu¸ tr×nh tËp huÊn liªn quan ®Õn vai trß ng−êi ®¹i

58

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

biÓu d©n cö nh− sau: Nhu cÇu tËp huÊn cña b¹n víi t− c¸ch lµ mét ®¹i biÓu d©n cö cã thÓ kh¸c so víi nhu cÇu cña c¸c ®ång nghiÖp do phô thuéc vµo kinh nghiÖm vµ nÒn t¶ng c¬ së cña b¹n; Lµ mét ®¹i biÓu d©n cö, b¹n kh«ng cã nhiÒu thêi gian ®Ó dµnh cho viÖc tËp huÊn vµ yÕu tè nµy ph¶i ®−îc xem xÐt khi thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn; Víi nh÷ng kh¸c biÖt trong nhu cÇu tËp huÊn vµ giíi h¹n vÒ thêi gian, c¸c tµi liÖu tËp huÊn ph¶i cung cÊp cho ng−êi tËp huÊn nh÷ng chän lùa khi thiÕt kÕ c¸c ch−¬ng tr×nh cô thÓ; HÇu hÕt c¸c tµi liÖu tËp huÊn hiÖn hµnh ë ®Êt n−íc c¸c b¹n ®Òu míi chØ nh»m vµo cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸c yªu cÇu ph¸p lý ®èi víi c«ng viÖc cña c¸c b¹n mµ ch−a chó ý nhiÒu ®Õn ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt nh»m thùc hiÖn vai trß cña b¹n mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n; vµ C¸c tµi liÖu tËp huÊn ph¶i ph¸t huy ®−îc nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c b¹n lµ mét ®¹i biÓu d©n cö vµ ph¶i thiÕt kÕ néi dung häc tËp dùa trªn kinh nghiÖm cña c¸c b¹n. - Kho¸ nµo còng cã ch×a nÊy - Ng¹n ng÷

3.7. C¸c gi¶ thiÕt vÒ quyÒn l∙nh ®¹o Cuèi cïng, chóng t«i xin nªu ra mét sè gi¶ ®Þnh vÒ tÇm quan träng cña quyÒn l·nh ®¹o ë cÊp ®Þa ph−¬ng: Ch−a bao giê vai trß l·nh ®¹o ë cÊp ®Þa ph−¬ng l¹i quan träng nh− hiÖn nay. Chóng ta sèng trong mét thÕ giíi toµn cÇu; mçi mét hµnh ®éng ®−îc thùc hiÖn ë mét phÇn cña thÕ giíi th−êng cã ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng ng−êi kh¸c sèng c¸ch ®ã hµng ngh×n c©y sè. NhiÒu vÊn ®Ò mµ chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt trªn c−¬ng vÞ ®¹i biÓu d©n cö phøc t¹p ®Õn møc chóng ®ßi hái ph¶i cã c¸c chiÕn l−îc l·nh ®¹o chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy ®Þnh hµnh chÝnh. TÇm quan träng vµ møc ®é th−êng xuyªn cña c¸c vÊn ®Ò “®èi ngo¹i” (céng t¸c víi nh÷ng ng−êi kh¸c bªn ngoµi ph¹m vi l·nh thæ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng) ngµy cµng trë nªn quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. C¸c b¹n kh«ng thÓ bá qua c¸c vÊn ®Ò ®èi ngo¹i trong nç lùc nh»m x©y dùng céng ®ång cña c¸c b¹n. Th¸ch thøc cña thùc tr¹ng c¸c nguån lùc ®ang ngµy mét c¹n kiÖt dÇn vµ nhu cÇu ngµy cµng gia t¨ng c¸c dÞch vô ë ®Þa ph−¬ng ®· ®ßi hái vai trß vµ c¸ch tiÕp cËn thËn träng cña chÝnh

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

59

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

quyÒn ®Ó ng¨n ngõa th¶m häa ®èi víi søc khoÎ vµ sù tr−êng tån cña céng ®ång trong thêi gian dµi. Víi nh÷ng gi¶ ®Þnh trªn ®©y, c¸c c¬ héi tËp huÊn sÏ v−ît ra khái ph−¬ng ph¸p tèi thiÓu truyÒn thèng: tøc lµ chØ gi¶ng gi¶i mét chiÒu cho b¹n biÕt nh÷ng ®iÒu mµ c¸c b¹n kh«ng ®−îc lµm b»ng c¸ch v¹ch ra c¸c luËt lÖ, kû c−¬ng t¹o thµnh giíi h¹n ph¸p lý ®èi víi c¸c hµnh ®éng cña b¹n. MÆc dï lo¹i h×nh tËp huÊn nµy vÉn quan träng vµ cÇn ph¶i ®−îc ¸p dông, song nã kh«ng ®−a ra ®−îc c¶m gi¸c vÒ sù cÊp b¸ch vµ tÇm quan träng ®èi víi vai trß cña c¸c b¹n còng nh− kh«ng ph¸t triÓn nh÷ng kü n¨ng ®Ó ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ trong mét m«i tr−êng ®Çy th¸ch thøc. V−ît lªn trªn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, b¹n ph¶i c¶m thÊy m×nh “cã ®ñ quyÒn lùc” ®Ó hµnh ®éng mét c¸ch th¼ng th¾n vµ cã tr¸ch nhiÖm trªn c−¬ng vÞ l·nh ®¹o cña m×nh. C¸c chÝnh quyÒn trªn thÕ giíi cã xu h−íng trë nªn cång kÒnh vµ nhiÒu lóc cã c¸ch c− xö quan liªu vµ kÐm n¨ng suÊt. Chóng t«i cho r»ng chÝnh quyÒn ë chç b¹n còng kh«ng cã g× kh¸c. BiÓu hiÖn cña c− xö quan liªu vµ kÐm n¨ng xuÊt nµy lµ sù cÊm ®o¸n: chÝnh quyÒn th−êng dÔ dµng ®−a ra c¸c th«ng b¸o tíi c«ng d©n hµng tr¨m lý do t¹i sao hä kh«ng thÓ lµm c¸i mµ hä muèn lµm. NhiÒu lý do trong sè nµy cã thÓ hîp ph¸p hoÆc kh«ng hîp ph¸p hoÆc còng kh«ng hîp lý, song chóng l¹i ®em l¹i cho c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng “c¸i gËy ®Ó hµnh ®éng”. V× bé m¸y hµnh chÝnh quan liªu cña chóng ta trë nªn qu¸ kinh khñng (bao gåm c¶ sù qu¶n lý, kiÓm so¸t quan liªu cña cÊp trung −¬ng ®èi víi hµnh vi cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng), cho nªn víi t− c¸ch lµ mét ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng, c¸c b¹n cµng ph¶i ®−îc trang bÞ kü n¨ng ®Ó lµm viÖc hiÖu qu¶ h¬n trong m«i tr−êng khã kh¨n nµy. §iÒu ®ã ®ßi hái kh«ng chØ ®¬n thuÇn kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ph¸p luËt ®iÒu chØnh hµnh vi cña b¹n mµ c¸c b¹n ph¶i ®−îc trang bÞ nh÷ng c«ng cô l·nh ®¹o. V©ng, ®ã chÝnh lµ quyÒn l·nh ®¹o. B¹n cã thÓ nãi ngay r»ng: “Lµ ®¹i biÓu th× ®óng nh−ng lµ ng−êi l·nh ®¹o th× kh«ng, bëi v× t«i ch−a s½n sµng chuÈn bÞ cho vai trß l·nh ®¹o nµy”. VËy xin nh¾c b¹n r»ng “quyÒn l·nh ®¹o” ®· ®−îc ®Þnh nghÜa lµ mét qu¸ tr×nh mµ nh÷ng ng−êi b×nh th−êng sö dông ®Ó ph¸t huy mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng −u ®iÓm cña m×nh vµ cña nh÷ng ng−êi kh¸c. N¨m phÈm chÊt l·nh ®¹o TÊt nhiªn, qu¸ tr×nh l·nh ®¹o ®−îc hç trî bëi mét sè thùc tiÔn sèng ®éng. Trong mét kh¶o s¸t ®èi víi h¬n 2000 nhµ l·nh ®¹o thµnh ®¹t, hai chuyªn gia qu¶n lý ®· ph¸t hiÖn ra 5 phÈm chÊt c¬ b¶n cho phÐp nh÷ng ng−êi b×nh th−êng thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®Æc biÖt. Ph¸t hiÖn nµy rÊt ®¸ng xem xÐt khi nghÜ ®Õn vai trß l·nh ®¹o cña ®¹i biÓu d©n cö ë ®Þa ph−¬ng. §ã lµ: Lu«n lu«n ®èi ®Çu víi mäi th¸ch thøc n¶y sinh trong c¶ qu¸ tr×nh (cña mét sù viÖc) ®Ó th¸o gì cho ®−îc nh÷ng khã kh¨n vµ lo chu toµn mäi viÖc. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua sù

60

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

theo dâi th−êng xuyªn quy m«, nhu cÇu cña vÊn ®Ò vµ møc ®é lín m¹nh cña “chiÕc gËy” quan liªu mµ chÝnh quyÒn cña b¹n ®· g©y dùng trong nh÷ng n¨m qua. KhuyÕn khÝch tÇm nh×n chung: QuyÒn l·nh ®¹o chÝnh lµ kh¶ n¨ng m« t¶ ý t−ëng vÒ sù ph¸t triÓn cña sù vËt trong t−¬ng lai vµ chia sÎ víi ng−êi kh¸c vÒ ý t−ëng nµy. TÇm nh×n bao giê còng h−íng vÒ t−¬ng lai vµ do ®ã ng−êi l·nh ®¹o lµ ng−êi biÕt h©m nãng ng−êi kh¸c b»ng tÇm nh×n nµy. §óng nh− mét c©u tôc ng÷ nãi r»ng: “Kh«ng thÓ ®¸nh löa b»ng mét que diªm −ít”. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi kh¸c hµnh ®éng: §©y cã lÏ lµ vò khÝ lín nhÊt mµ b¹n cã khi cÇn ®éng viªn lùc l−îng thi hµnh mét chÝnh s¸ch, mét ý ®å ë ®Þa ph−¬ng b¹n. Trong c¸c gi¸o tr×nh tiÕp theo sÏ cã nhiÒu ®iÒu ®Ó nãi vÒ chiÕn l−îc hoÆc vai trß nµy. Lµm g−¬ng mÉu cho ng−êi kh¸c: Cö tri ®· bá phiÕu bÇu b¹n vµo héi ®ång tøc lµ ®· phã th¸c niÒm tin chÝnh trÞ cña hä cho b¹n. Sù tin cËy ban ®Çu ®ã lµ mét g¸nh nÆng l−¬ng t©m vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi b¹n, nh−ng ®ång thêi còng ®· ®Æt b¹n vµo tiªu ®iÓm cña sù chó ý, ®Æt b¹n vµo bÖ phãng, chØ cã ®i vÒ phÝa tr−íc mµ hÕt ®−êng lui. BÖ phãng nµy chÝnh lµ sù hy väng cña cö tri, trong mét sè tr−êng hîp lµ sù kú väng ®èi víi b¶n th©n b¹n. §iÒu nµy ®ßi hái b¹n ph¶i cã nh÷ng hµnh vi khu«n mÉu, ®¸p øng mong ®îi cña hä, lµm g−¬ng cho hä vµ nhiÒu ng−ßi kh¸c trong céng ®ång noi theo b¹n ®Ó phông sù céng ®ång. KhÝch lÖ sù nhiÖt t×nh: X©y dùng c¸c céng ®ång m¹nh vµ ®oµn kÕt th«ng qua h×nh thøc tù qu¶n t¹i ®Þa ph−¬ng cã thÓ ®−îc t¨ng c−êng th«ng qua c¸c h×nh thøc biÓu d−¬ng, khuyÕn khÝch ®ãng gãp cña c¸ nh©n, tæ chøc nh©n dÞp c¸c ngµy lÔ héi cña céng ®ång. §ã lµ mét trong nhiÒu c¸ch ®Ó “khÝch lÖ sù nhiÖt t×nh”. Nh÷ng ng−êi thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn nµy rÊt quan t©m ®Õn môc tiªu gióp c¸c b¹n n©ng cao chÊt l−îng l·nh ®¹o ®Ó trë thµnh ®¹i biÓu d©n cö hiÖu qu¶. NÕu chØ ®Ó gióp b¹n tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng cña b¹n trªn c−¬ng vÞ ®¹i biÓu d©n cö th× ch−a ®ñ, mÆc dï, xin nh¾c l¹i r»ng, chóng t«i kh«ng muèn nãi lµ nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng quan träng. Dï cã th«ng hiÓu thiªn kinh v¹n sö vÒ ph¸p luËt th× còng sÏ ch¼ng gióp g× cho b¹n vµ céng ®ång cña b¹n ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc vµ t×m ra gi¶i ph¸p khi cã qu¸ nhiÒu d÷ kiÖn cÇn quan t©m vµ qu¸ nhiÒu sù rµng buéc cÇn ph¶i ®Ó ý tíi. PhÇn lín nh÷ng ®iÒu mµ c¸c b¹n ph¶i ®èi mÆt trªn c−¬ng vÞ mét nhµ l·nh ®¹o ë ®Þa ph−¬ng ®ßi hái suy nghÜ míi, gi¶i ph¸p míi vµ ý chÝ chÝnh trÞ lín lao. Ch−¬ng tr×nh tËp huÊn dµnh cho b¹n vµ ®ång nghiÖp ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc thùc tÕ nµy vµ ®¸p øng c©u tr¶ lêi døt kho¸t trong mçi t×nh huèng.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

61

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

3.8. ChiÕc gi¸ ®Ó mò t−îng tr−ng c¸c vai trß Lµ mét ®¹i biÓu d©n cö, b¹n ph¶i thùc hiÖn nhiÒu c«ng viÖc ®Ó trßn phËn sù. B¹n ph¶i ®¸p øng nhiÒu yªu cÇu cña cö tri, tr¶ lêi nhiÒu c©u hái cña hä; b¹n cã môc tiªu chung lµ ®¸p øng ®ßi hái cña cö tri nh−ng ®Ó lµm viÖc ®ã, b¹n ph¶i ®ãng nhiÒu vai trß kh¸c nhau; nãi mét c¸ch t−îng h×nh, b¹n ph¶i ®éi nhiÒu chiÕc mò kh¸c nhau. Nh÷ng vai trß kh¸c nhau vµ c¸c kú väng kh¸c nhau cña cö tri lµm cho nhiÖm vô cña c¸c b¹n víi t− c¸ch nhµ l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng trë nªn ®Çy th¸ch thøc. Chóng t«i dïng h×nh ¶nh cña nh÷ng chiÕc mò ®Ó h×nh t−îng ho¸ nh÷ng vai trß kh¸c nhau trªn c−¬ng vÞ ®¹i biÓu d©n cö víi ý t−ëng r»ng cã thÓ qua ®ã gióp suy nghÜ kh¸c h¬n mét chót vµ ®¬n gi¶n h¬n khi chóng ta cïng xem xÐt mét vÊn ®Ò phøc t¹p nh− sù t−¬ng t¸c qua l¹i gi÷a c¸ nh©n víi céng ®ång. LÇn gÇn ®©y nhÊt b¹n ®äc vÒ c¸c quy ®Þnh ®iÒu chØnh vai trß ®¹i biÓu d©n cö cña b¹n lµ khi nµo? Tõ nh÷ng quy ®Þnh ®· ®äc, chóng t«i hiÓu r»ng chóng hÇu nh− kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng viÖc mµ b¹n thùc sù lµm. NÕu quan niÖm cña chóng t«i vÒ chiÕc gi¸ ®Ó mò lµ ®óng ®¾n th× cã nghÜa lµ b¹n cÇn cã kü n¨ng ®Ó ®éi tõng chiÕc mò, nÕu b¹n muèn thùc sù lµ mét ®¹i biÓu d©n cö hiÖu qu¶. Chóng t«i m« t¶ mét c¸ch ng¾n gän 11 vai trß nµy ë c¸c trang sau ®©y. C¸c gi¸o tr×nh tõ tËp 2 ®Õn tËp 12, mçi cuèn l¹i ®Ò cËp s©u ®Õn mét vai trß. Víi mçi vai trß chóng t«i minh häa duy nhÊt b»ng mét “chiÕc mò” t−îng tr−ng cho mét khu vùc d©n c− trªn thÕ giíi, ®ång thêi còng ®Ó t−îng tr−ng cho tÝnh ®a d¹ng cña c¸c vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö ë c¸c ®Þa ph−¬ng trªn thÕ giíi. C¸c b¹n sÏ t×m thÊy 1 trong 11 minh häa vÒ mò xÕp theo tõng vai trß trong Phô lôc cña tµi liÖu vµ xÕp theo n−íc xuÊt xø ë trang ®Çu cña mçi tµi liÖu tiÕp theo. Chóng t«i còng khuyÕn khÝch c¸c b¹n më réng sù diÔn gi¶i cña chóng t«i vÒ chiÕc gi¸ ®Ó mò. Trong thö nghiÖm tËp huÊn t¹i Uganda, c¸c häc viªn khuyÕn nghÞ më réng néi dung tËp huÊn vÒ quan hÖ gi÷a héi ®ång víi nh©n viªn. §Ó ®¸p l¹i kiÕn nghÞ cña hä, chóng t«i ®· bæ sung thªm vµo vai trß mµ chóng t«i gäi lµ “Ng−êi x©y dùng thÓ chÕ”. Vai trß nµy xem xÐt quan hÖ héi ®ång - nh©n viªn còng nh− c¸c khÝa c¹nh kh¸c cña viÖc ph¸t triÓn mét tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng m¹nh).

62

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

M« t¶ tãm t¾t vÒ 11 vai trß/ 11 chiÕc mò Nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã lÏ ®ã lµ vai trß hiÓn nhiªn nhÊt vµ còng lµ vai trß Ýt ®−îc hiÓu thÊu ®¸o nhÊt trong tÊt c¶ c¸c vai trß mµ ®¹i biÓu thùc hiÖn. §ã chÝnh lµ vai trß cung cÊp bøc tranh toµn c¶nh cho céng ®ång, ®Ò ra c¸c môc tiªu dµi h¹n, ph¸t triÓn c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l−îc cho viÖc thùc hiÖn, gióp ®Þnh ra céng ®ång, c¸c −u tiªn vµ c¸c gi¸ trÞ cña céng ®ång ®ã. Nã còng lµ vai trß dÔ bÞ ng−êi kh¸c “qua mÆt” ®Ó ¸p ®Æt c¸c gi¸ trÞ vµ ý t−ëng cña hä th−êng lµ ®Ó ®¶o ng−îc hoÆc thay ®æi ph−¬ng h−íng mµ héi ®ång ®· ®Ò ra. Ch¼ng h¹n, mét chÝnh s¸ch tèt cña héi ®ång sau khi ban hµnh cã thÓ bÞ biÕn d¹ng ®¸ng kÓ bëi mét nh©n viªn kh«ng cã thiÖn c¶m víi céng ®ång vµ héi ®ång. B¶n th©n chÝnh s¸ch còng cã thÓ sai lÇm tõ lóc ban hµnh. Khi héi ®ång tham gia mét c¸ch thô ®éng trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, th× c¸c lùc l−îng kh¸c sÏ thÕ chç. 1. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß lµ nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, tham gia vµo viÖc x©y dùng c¸c môc tiªu, kiÓm tra c¸c kh¶ n¨ng lùa chän vµ quyÕt ®Þnh c¸c chiÕn l−îc ®Þnh h−íng cho c¸c hµnh ®éng hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai ®Ó lµm lîi cho céng ®ång.

2. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi ra quyÕt ®Þnh ph¶i ®a ra quyÕt ®Þnh trong nh÷ng tr−êng hîp cã nhiÒu sù lùa chän, vµ b¶n th©n ®¹i biÓu ph¶i chän mét trong sè nh÷ng lùa chän ®ã.

Ng−êi quyÕt ®Þnh lµ vai trß cã liªn quan nhÊt ®Õn qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ th«ng qua vai trß nµy cö tri dÔ nhËn biÕt nhÊt c¸c b¹n lµ ai vµ c¸c b¹n ñng hé cho ®iÒu g×. Mét nhµ v¨n ®· ®Þnh nghÜa r»ng mét quyÕt ®Þnh thùc sù lµ “mét cam kÕt tù do, kh«ng ®iÒu kiÖn, toµn bé vµ cã ý nghÜa c¸ nh©n ®èi víi mét ph−¬ng ¸n, mét gi¶i ph¸p hoÆc mét nhãm trong sè ®ã”. §Þnh nghÜa nµy kh«ng tÝnh ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh do c¸c nhãm thùc hiÖn, trong ®ã râ rµng nhÊt lµ c¸c quyÕt ®Þnh cña tËp thÓ héi ®ång. Chóng ta còng xem xÐt c¸c quyÕt ®Þnh m¬ hå nhÊt cña tËp thÓ theo kiÓu “quyÕt ®Þnh sÏ kh«ng ra quyÕt ®Þnh”.

Nhµ giao tiÕp lµ chiÕc mò vai trß mµ hÇu hÕt c¸c c«ng d©n nh×n thÊy ng−êi ®¹i biÓu d©n cö th−êng hay ®éi. Do ®ã, nã th−êng ®i kÌm víi quan ®iÓm chÝnh trÞ cña c¸c b¹n trong céng ®ång. Vai trß cña Nhµ giao tiÕp rÊt phøc t¹p víi nhiÒu lùa chän bëi h×nh thøc vµ ph−¬ng tiÖn giao tiÕp vèn ®a d¹ng. Mçi h×nh thøc vµ ph−¬ng tiÖn giao tiÕp l¹i cÇn ®Õn c¸c kü n¨ng vµ sù thuÇn thôc cña ng−êi ®¹i biÓu thùc hiÖn c«ng viÖc giao tiÕp. Ch¼ng h¹n, cã thÓ nãi tíi h×nh thøc giao tiÕp b»ng ch÷ hay b»ng lêi?, víi mét nhãm ng−êi hay mét c¸ nh©n? Giao tiÕp mét c¸ch long träng nh− t¹i phiªn häp héi ®ång hay giao tiÕp trong mét qu¸n trä sau khi cuéc häp cña héi ®ång ®· kÕt thóc? C¸c kü n¨ng giao tiÕp còng liªn quan ®Õn môc ®Ých mµ c¸c b¹n cè g¾ng ®¹t ®−îc qua giao tiÕp víi nh÷ng ng−êi kh¸c. Cã v« vµn t×nh huèng giao tiÕp mµ c¸c b¹n gÆp ph¶i trªn c−¬ng vÞ c¸ nh©n 3. Trong vai trß lµ nhµ giao tiÕp, Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n cung cÊp vµ tiÕp nhËn th«ng tin, c¸c ý t−ëng, t×nh c¶m cïng víi sù chÝnh x¸c vµ sù th«ng c¶m

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

63

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

hoÆc ®¹i biÓu d©n cö kh«ng thÓ kÓ xiÕt. V× thÕ, chóng t«i chØ tËp trung vµo nh÷ng t×nh huèng mµ chóng t«i coi lµ quan träng nhÊt vµ khã gi¶i quyÕt nhÊt ®Ó ®−a vµo ch−¬ng tr×nh tËp huÊn. VÝ dô, chóng t«i sÏ xem xÐt nghÖ thuËt “nghe mét c¸ch chñ ®éng”, mét trong nh÷ng kü n¨ng mµ nh÷ng ng−êi hoµi nghi cho r»ng kh«ng bao giê tån t¹i trong chÝnh tr−êng(!). 3

Vai trß ng−êi t¸c ®éng cã mét c¸i tªn t−ëng nh− rÊt mèt cña 4. Trong vai trß lµ ng−êi thêi nay, nh−ng thùc ra l¹i lµ nh÷ng kü n¨ng mµ c¸c nhµ l·nh t¸c ®éng, Ng−êi ®¹i ®¹o hiÖu qu¶ ®· dùa vµo ®ã trë nªn thµnh ®¹t trong nhiÒu thÕ biÓu nh©n d©n thóc ®Èy kû tr−íc ®©y. Cuèn tõ ®iÓn Webster (TiÕng Anh) ®Þnh nghÜa c¸c nç lùc tËp thÓ, gióp ng−êi t¸c ®éng lµ ng−êi “lµm cho mäi viÖc trë nªn dÔ dµng nh÷ng ng−êi kh¸c gi¶i h¬n”. Chóng t«i coi c¸c kü n¨ng cña ng−êi t¸c ®éng rÊt lµ ®a quyÕt vÊn ®Ò, ®¶m b¶o d¹ng. Nh− ®· nªu trong ®Þnh nghÜa, ng−êi t¸c ®éng cã kü n¨ng cuéc häp cña c¸c ban céng t¸c víi c¸c nhãm nhá nh− c¸c uû ban vµ c¸c tæ chøc cña cã hiÖu qu¶ vµ qu¶n lý céng ®ång. §ã còng lµ ng−êi mµ c¸c b¹n cã thÓ tr«ng cËy khi ®−îc c¸c xung ®ét gi÷a cã xung ®ét trong nhãm hoÆc gi÷a hai hoÆc ba ng−êi. C¸c c¸ c¸c nhãm vµ gi÷a c¸ nh©n nµy còng giái trong viÖc gióp ®ì nh÷ng ng−êi kh¸c gi¶i nh©n quyÕt c¸c khã kh¨n v× tr−íc hÕt hä hiÓu c¸ch thøc xem xÐt c¸c vÊn ®Ò vµ t¸ch chóng ra khái c¸c hiÖn t−îng bÒ ngoµi vµ c¸c gi¶i ph¸p. §¹i biÓu d©n cö ®ång thêi lµ ng−êi biÕt t¸c ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ th× v« cïng cÇn thiÕt. Ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn 4 cã lÏ lµ vai trß bÝ hiÓm nhÊt trong sè 11 5. Trong vai trß lµ vai trß v× nã xuÊt ph¸t tõ triÕt lý vÒ vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn, ph−¬ng lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi kh¸c cã thÓ lµm, chø Ng−êi ®¹i biÓu nh©n kh«ng ph¶i lµ «m lÊy viÖc ®Ó chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng lµm. TriÕt d©n gióp lµm cho mäi lý vÒ vai trß nµy ®−îc x©y dùng dùa trªn suy nghÜ gÇn ®©y vÒ viÖc kh«ng thÓ trë viÖc chuyÓn giao bít c¸c ch−¬ng tr×nh vµ dÞch vô tr−íc ®©y do thµnh cã thÓ, hoÆc thùc chÝnh quyÒn lµm sang c¸c khu vùc t− nh©n vµ phi chÝnh phñ tÕ h¬n vµ t¹o ®iÒu kiÖn kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn. Chóng t«i hoµn toµn cã c¬ së cho dÔ dµng h¬n cho r»ng cã thÓ më réng tíi c¸c c¸ nh©n tù ®¸p øng ®−îc c¸c nhu nh÷ng ng−êi ch−a ®−îc cÇu cña hä khi hä nhËn ®−îc sù hç trî tõ nh÷ng ng−êi kh¸c, chuÈn bÞ n¨ng lùc ®Ó lo trong ®ã cã chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. §ã lµ ý t−ëng “nhµ n−íc toan cho b¶n th©n hä vµ nh©n d©n cïng lµm” ë ViÖt Nam vµ Ch−¬ng tr×nh x©y dùng 1,5 triÖu ng«i nhµ ë Sri Lanka còng lµ mét vÝ dô thÝch hîp. Vai trß cña khu vùc c«ng trong ch−¬ng tr×nh Sri Lanca lµ cung cÊp sù hç trî vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh cho c¸c hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp vµ cho c¸c céng ®ång. Sù khan hiÕm c¸c nguån lùc ®· lµm cho vai trß t¹o ®iÒu kiÖn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trë nªn cÊp b¸ch; vµ c¸c héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña céng ®ång. 3 4

64

The Facilitator: t¸c ®éng, hç trî ®Ó gióp ng−êi kh¸c tù gi¶i quyÕt mµ kh«ng lµm thay The Enabler: ng−êi t¹o c¬ héi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng−êi kh¸c lµm

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Vai trß lµ Nhµ th−¬ng thuyÕt ®ßi hái c¸c kü n¨ng quan träng nhÊt cña ng−êi ®¹i biÓu. Th−êng th× nh÷ng ®èi t¸c bªn kia cña qu¸ tr×nh ®µm ph¸n còng cã kü n¨ng rÊt cao nh»m “®¹t tíi kÕt qu¶ tèt nhÊt” cho hä hoÆc kh¸ch hµng cña hä. C¸c kü n¨ng ®µm ph¸n cã thÓ ®−îc sö dông trong mäi viÖc cã liªn quan ®Õn nh÷ng ng−êi cã quan ®iÓm kh¸c vÒ nh÷ng ®iÒu nªn lµm. Sù nhÊt trÝ lý t−ëng lµ sù nhÊt trÝ ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chuÈn cña mét gi¶i ph¸p hai bªn cïng cã lîi. Còng cã nh÷ng sù ®ång thuËn trong ®ã tÊt c¶ c¸c bªn tham gia nhËn thÊy hä ®−îc lîi h¬n so víi tr−êng hîp kh«ng tiÕn hµnh ®µm ph¸n mÆc dï cã thÓ kh«ng ®−îc nh− hä mong muèn. 6. Trong vai trß nhµ th−¬ng thuyÕt, Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n gióp nh÷ng ng−êi kh¸c nhau vÒ lîi Ých vµ nhu cÇu cã thÓ ®i ®Õn mét gi¶i ph¸p chÊp nhËn ®−îc

Nhµ tµi chÝnh lµ vai trß mang tÝnh chÊt truyÒn thèng nhÊt vµ ch¾c ch¾n lµ vai trß quan träng nhÊt mµ c¸c b¹n thùc hiÖn. Trung t©m cña vai trß nhµ tµi chÝnh lµ tr¸ch nhiÖm ng©n s¸ch hµng n¨m. Nh−ng kh«ng ph¶i chØ cã thÕ mµ cßn yªu cÇu vai trß cña b¹n trong viÖc chuÈn bÞ. H¬n thÕ n÷a, tr¾c nghiÖm thùc tiÔn ®èi víi vai trß nhµ tµi chÝnh lµ b¹n ®· lµm g× ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc phª duyÖt ng©n s¸ch vµ ®· lµm g× ®Ó gi¸m s¸t th−êng xuyªn viÖc chi dïng ng©n s¸ch cã hiÖu qu¶ vµ ®óng môc ®Ých trong suèt n¨m tµi chÝnh cña ®Þa ph−¬ng. B¹n ph¶i lo l¾ng xem liÖu thu ng©n s¸ch cã ®¸p øng ®−îc so víi dù to¸n hay kh«ng? Cã kiÓm so¸t ®−îc chi tiªu hay kh«ng? Cã nh÷ng sù kiÖn bÊt th−êng nµo trong céng ®ång lµm thay ®æi ®¸ng kÓ c¸c chØ tiªu mµ héi ®ång ®· ®Ò ra vµo thêi ®iÓm phª duyÖt ng©n s¸ch? C¸c xu h−íng vµ hoµn c¶nh thay ®æi trong thùc tÕ liÖu cã ®Æt chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña c¸c b¹n vµo sù ®Çu t− ph©n t¸n hay kh«ng ? §ã lµ nh÷ng th¸ch thøc thùc sù ®èi víi vai trß lµ nhµ tµi chÝnh ®Þa ph−¬ng. 7. Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n trong vai trß lµ nhµ tµi chÝnh

Ng−êi gi¸m s¸t cã lÏ lµ vai trß mµ ®¹i biÓu Ýt quan t©m nhÊt v× mäi ng−êi thÝch viÖc ph©n bæ c¸c nguån lùc cña céng ®ång h¬n lµ gi¸m s¸t c¸ch thøc chóng ®−îc sö dông. Tuy nhiªn, vai trß cña ng−êi gi¸m s¸t, theo quan ®iÓm cña chóng t«i kh«ng chØ nh»m ®¶m b¶o r»ng c¸c nguån lùc cña céng ®ång ®−îc tiªu dïng hîp lý. Ch¼ng h¹n, ®¹i biÓu d©n cö thùc thi quyÒn gi¸m s¸t nªn xem xÐt ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c chÝnh s¸ch cña hä ®Ò ra tiÕp tôc phôc vô cho céng ®ång. Vai trß gi¸m s¸t chØ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò do viÖc chÊp hµnh sai cña cña nh©n viªn thõa hµnh. Ng−êi gi¸m s¸t hiÖu qu¶ xem xÐt ®Õn c¸c kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng c«ng céng ®Ó ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng ®ã phï hîp víi chÝnh s¸ch vµ néi dung, chÊt l−îng cña c«ng viÖc ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chuÈn ®Ò ra. §iÒu nµy cho thÊy ®Ó gi¸m s¸t hiÖu qu¶ th× héi ®ång cÇn cã nh÷ng tiªu chuÈn ®Þnh tr−íc ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn. Nh− c¸c b¹n cã thÓ thÊy, vai trß cña ng−êi gi¸m s¸t sÏ phøc t¹p h¬n ®«i chót khi thùc hiÖn nã mét 8. Trong vai trß cña ng−êi gi¸m s¸t, ng−êi ®¹i biÓu ®¶m b¶o héi ®ång vµ c¸c nh©n viªn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc ®óng vµ thùc mét c¸ch ®óng ®¾n nh÷ng viÖc ®ã th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh vµ c¸c dÞch vô

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

65

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

c¸ch nghiªm tóc. Chóng ta sÏ xem xÐt c¸c c¸ch thøc t¨ng c−êng chøc n¨ng gi¸m s¸t ®Ó héi ®ång cã thÓ sö dông c¸c nguån lùc tèi ®a vµ n©ng cao chÊt l−îng cña c¸c dÞch vô mµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cung cÊp. 9. Trong vai trß lµm ng−êi trung chuyÓn quyÒn lùc, ng−êi ®¹i biÓu sö dông c¸c nguån lùc c¸ nh©n cña chÝnh m×nh còng nh− quyÒn lùc tõ chøc n¨ng ph¸p lý cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö ®Ó thùc thi c«ng viÖc

Chóng t«i dïng kh¸i niÖm ng−êi trung chuyÓn quyÒn lùc5 ®Ó tr¸nh hiÓu lÇm, v× nhiÒu ng−êi c¶m thÊy ng¹i ngïng khi th¶o luËn vÒ quyÒn lùc, ®Æc biÖt lµ quyÒn lùc liªn quan ®Õn c−¬ng vÞ chÝnh trÞ. Ph¶n øng nµy lµ ®iÒu dÔ hiÓu. QuyÒn lùc ®i kÌm víi chøc vÞ th−êng bÞ sö dông sai môc ®Ých hoÆc bÞ l¹m dông. HiÖn nay vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng tham nhòng lín ë c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trªn thÕ giíi. Kh«ng dÔ g× bá qua thùc tr¹ng nµy hoÆc kh«ng xem xÐt c¨n nguyªn cña t×nh tr¹ng tham nhòng xuÊt ph¸t tõ viÖc cã nhiÒu quyÒn lùc vµ ¶nh h−ëng nhê vÞ trÝ c«ng t¸c.

Chóng ta sÏ xem xÐt c¸c nguån kh¸c nhau cña quyÒn lùc, mµ nhiÒu nguån trong sè nµy chØ liªn quan tíi c¸ nh©n mµ kh«ng cã liªn quan tíi c−¬ng vÞ ®¹i biÓu mµ c¸c b¹n ®ang n¾m gi÷. Chóng t«i tin r»ng c¸c nguån quyÒn lùc nµy vèn cã gi¸ trÞ trung tÝnh, kh«ng phô thuéc vµo chøc vÞ chÝnh trÞ, vµ do ®ã lµ c¸c nguån lùc gióp nhiÒu cho c¸c b¹n trong thùc hiÖn mäi c«ng viÖc cho ®Þa ph−¬ng. §õng ng¹i sö dông quyÒn lùc, chØ cã viÖc sö dông sai hoÆc l¹m dông quyÒn lùc míi ®¸ng sî. NÕu c¸c b¹n muèn trë thµnh ng−êi ®¹i biÓu ho¹t ®éng hiÖu qu¶, th× xin ®õng ngÇn ng¹i ®em theo quyÒn lùc mµ b¹n ®ang cã s½n vµo c−¬ng vÞ míi lµ ®¹i biÓu d©n cö vµ còng ®õng ngÇn ng¹i ®ßi hái c−¬ng vÞ míi ®em l¹i quyÒn lùc cho b¹n ®Ó sö dông cho môc ®Ých c«ng. Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, ban ®Çu chóng t«i kh«ng dù kiÕn chñ ®Ò nµy mµ bæ sung theo ®Ò nghÞ cña c¸c ®¹i biÓu d©n cö tham gia vµo cuéc tËp huÊn thö nghiÖm ®Çu tiªn. Nh÷ng ng−êi ®Ò nghÞ quan t©m tíi quan hÖ héi ®ång vµ nh©n viªn thõa hµnh. Khi th¶o luËn vÒ c¸ch thøc tiÕp cËn chñ ®Ò nµy, chóng t«i nhËn thÊy mèi lo ng¹i lín nhÊt lµ viÖc ph¸t triÓn mét ®éi ngò nh©n viªn vµ tæ chøc cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ ch−¬ng tr×nh cña héi ®ång. Ng−êi ta vÉn th−êng nãi vÒ quan hÖ gi÷a héi ®ång víi nh©n viªn nh− sau: “Héi ®ång kiÕn nghÞ cßn c¸c nh©n viªn ¸p dông”. TÊt nhiªn, thiÕu c¸c nh©n viªn vµ tæ chøc cã n¨ng lùc, th× kiÕn nghÞ cña héi ®ång ®«i khi kh«ng ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao ë c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn. V× c¸c quan ®iÓm chÝnh s¸ch cña c¸c b¹n dï cã tèt th× còng chØ lµ nguån lùc ®Ó thùc hiÖn, cho nªn tèt h¬n c¶ lµ 10. Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n, trong vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi x©y dùng thÓ chÕ, hç trî sù ph¸t triÓn nh©n sù vµ tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng.

5

66

the Power broker: nguyªn v¨n lµ ng−êi trung gian quyÒn lùc, xin chuyÓn nghÜa lµ: ng−êi trung chuyÓn quyÒn lùc víi ý nghÜa lµ biÕt vËn dông quyÒn lùc mµ m×nh cã ®Ó m−u sù c«ng (ng−êi hiÖu ®Ýnh)

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

h·y coi träng vai trß x©y dùng thÓ chÕ mét c¸ch nghiªm tóc. Chóng t«i sÏ xem xÐt c¸ch thøc ®Ó t¨ng c−êng quan hÖ gi÷a héi ®ång víi nh©n viªn. Chóng t«i còng nghiªn cøu mét sè chiÕn l−îc mµ c¸c b¹n vµ c¸c nh©n viªn cã thÓ sö dông ®Ó x©y dùng vµ duy tr× n¨ng lùc cña tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ c¸c nguån lùc cña chÝnh quyÒn ®ã.

11. Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n, víi t− c¸ch lµ nhµ l·nh ®¹o, thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c vai trß trong ph¹m vi quyÒn lùc cña m×nh ®Ó t¹o ra nh÷ng thay ®æi tÝch cùc, quan träng trong cuéc sèng cña c¸c cö tri vµ cña céng ®ång

Vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö lµ thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c vai trß mµ chóng ta ®· vµ ®ang th¶o luËn, hoÆc riªng rÏ hoÆc kÕt hîp, cã lÏ lµ ®iÒu khã biÕt tr−íc nhÊt v× chóng ta vÉn ch−a biÕt nhiÒu vÒ kü n¨ng vµ néi hµm cña quyÒn l·nh ®¹o. ViÖc ®−îc bÇu vµo chøc vô nhµ n−íc ®i kÌm víi c¸c gi¶ ®Þnh r»ng c¸c b¹n lµ nhµ l·nh ®¹o vµ sÏ thùc thi c«ng viÖc víi t− c¸ch lµ nhµ l·nh ®¹o thay mÆt cho c¸c cö tri cña c¸c b¹n. §èi víi mét sè ng−êi trong sè c¸c b¹n, c¸c gi¶ ®Þnh nµy cã thÓ lµ mét g¸nh nÆng. §èi víi nh÷ng ng−êi kh¸c, vai trß cña “nhµ l·nh ®¹o” cã thÓ dÔ dµng g¸nh v¸c vµ ®−îc hoan ngªnh.

Chóng t«i sÏ xem xÐt c¸ch thøc kÕt hîp c¸c vai trß nµy ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cña c¸c b¹n. Chóng t«i còng sÏ chia sÎ víi c¸c b¹n nh÷ng ®iÒu ®ang ®−îc th¶o luËn gÇn ®©y xung quanh vai trß l·nh ®¹o cña ®¹i biÓu d©n cö.

3.9. Ngoµi m−êi mét vai trß cßn nhiÒu n÷a C¸c b¹n cã thÓ nãi r»ng m−êi mét vai trß trªn ®©y míi chØ lµ “sù khëi ®Çu” vµ chóng rÊt ®ång ý víi nhËn xÐt nµy. Cã nhiÒu ®iÒu kh¸c cÇn n¾m v÷ng ®Ó trë thµnh mét ®¹i biÓu toµn diÖn. Môc 6 cña bµi viÕt nµy nh»m bæ sung nh÷ng chç cßn thiÕu hôt ®Ó gióp c¸c b¹n h×nh dung khèi kiÕn thøc vµ kü n¨ng kh¸c cÇn trau dåi ®Ó thùc thi c«ng viÖc tèt h¬n. Cã nhiÒu vÊn ®Ò hoÆc nhu cÇu häc tËp dµnh cho ®¹i biÓu d©n cö kh«ng ®−îc ®Ò cËp trong c¸c tµi liÖu nµy, nh−ng rÊt cÇn ®−îc bæ khuyÕt b»ng mét ch−¬ng tr×nh tËp huÊn kh¸c; ®ã lµ tËp huÊn hiÓu biÕt vÒ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh tæ chøc, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng còng nh− c¸ch thøc ho¹t ®éng cña chóng. KiÕn thøc vÒ c¸c yªu cÇu ph¸p lý nµy cÇn ®−îc tËp huÊn ®Çu tiªn sau khi ®¹i biÓu ®−îc bÇu. Ngoµi ra, cã mét sè quy tr×nh, thñ tôc cÇn n¾m ch¾c ®Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ vai trß cña ng−êi ®¹i biÓu, bao gåm: quy tr×nh, thñ tôc ng©n s¸ch, gi¸m s¸t, thñ tôc lµm viÖc, hoÆc hiÓu biÕt vÒ chiÕn l−îc, ch−¬ng tr×nh ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ¸p dông; c¸c thñ tôc lËp kÕ ho¹ch vµ sö dông ®Êt ®ai, nguån lùc ®Þa ph−¬ng v.v... C¸c b¹n cã thÓ dÔ dµng bÞ ngîp bëi khèi l−îng kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn tËp huÊn tr−íc khi lµm viÖc. §Ó tr¸nh bèi rèi, chóng t«i xin cung cÊp mét sè lêi khuyªn sau:

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

67

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

•

Thø nhÊt, ph¶i biÕt v¹ch ra lé tr×nh vµ ®Ò ra c¸c nhu cÇu −u tiªn cÇn häc tËp.

•

Thø hai, cè g¾ng sö dông c¸c kü n¨ng ®−îc tËp huÊn ®Ó gióp c¸c b¹n tiÕt kiÖm thêi gian, ph©n bæ thêi gian mét c¸ch hiÖu qu¶ khi xem xÐt c¸c vÊn ®Ò kiÕn thøc vµ kü n¨ng kh¸c. Ch¼ng h¹n, vËn dông kü n¨ng tæ chøc c¸c cuéc häp hiÖu qu¶ cã thÓ tiÕt kiÖm cho c¸c b¹n vµ c¸c ®ång nghiÖp cña c¸c b¹n trong héi ®ång nhiÒu thêi gian ®Ó dµnh thêi gian cho häc tËp.

•

Cuèi cïng, ®õng v« t×nh hay h÷u ý trë thµnh n« lÖ cho c¸c c«ng viÖc hµnh chÝnh, sù vô, ®õng tham can thiÖp s©u vµo c¸c chi tiÕt cña ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trõ phi quy m« cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña c¸c b¹n qu¸ nhá ®Õn møc kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c.

3.10.

Quy m« cña ®¬n vÞ bÇu cö cã ¶nh h−ëng tíi vai trß kh«ng?

Chóng t«i nhËn thÊy trong khi tiÕn hµnh c¸c cuéc thö nghiÖm tËp huÊn ®Çu tiªn, cã mét sè ®¹i biÓu ®Æt c©u hái r»ng liÖu quy m« vµ møc ®é phøc t¹p cña ®¬n vÞ hµnh chÝnh cã ¶nh h−ëng tíi nh÷ng vai trß vµ c¸ch thøc tËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö t¹i ®Þa ph−¬ng hay kh«ng?. Thø nhÊt, chóng t«i tin r»ng c¸c vai trß lµ nh− nhau bÊt kÓ quy m« cña ®Þa ph−¬ng c¸c b¹n. C¸ch thøc mµ c¸c b¹n thùc hiÖn vai trß cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng bëi quy m« cña ®¬n vÞ hµnh chÝnh, tuy nhiªn nÕu tÊt c¶ c¸c ®¹i biÓu ®Òu hiÓu vÒ tõng vai trß ®−îc m« t¶ ë trªn vµ cã c¸c kü n¨ng ®Ó thùc hiÖn chóng th× ®Òu ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n. §«i khi c¸c th¸ch thøc ë c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh quy m« nhá còng phøc t¹p kh«ng kÐm c¸c chÝnh quyÒn t¹i c¸c thµnh phè lín. C¸ch thøc vµ ch−¬ng tr×nh tËp huÊn ë tõng n−íc kh«ng do chóng t«i ¸p ®Æt. Tèt h¬n c¶ lµ vÊn ®Ò ®ã ®Ó cho nh÷ng ng−êi tæ chøc, s¾p xÕp c«ng viÖc tËp huÊn së t¹i quy ®Þnh. Cã thÓ tæ chøc c¸c kho¸ tËp huÊn riªng rÏ cho ®¹i biÓu ®Õn tõ c¸c thµnh phè lín vµ cã ch−¬ng tr×nh riªng ®èi víi ®¹i biÓu tõ c¸c céng ®ång nhá h¬n. HoÆc còng cã thÓ tËp huÊn chung c¸c ®¹i biÓu d©n cö trong mét khu vùc cã c¶ c¸c chÝnh quyÒn cì lín vµ cì nhá kh«ng phô thuéc quy m« cña ®¬n vÞ hµnh chÝnh, bëi v× tËp huÊn lµ c¸ch thøc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khu vùc ®ßi hái ph¶i cã sù thÊu hiÓu vµ hµnh ®éng cña tÊt c¶ c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cho dï quy m« thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a. VÞ trÝ cña ®¹i biÓu d©n cö ®i kÌm víi mét sè tr¸ch nhiÖm kh«ng phô thuéc vµo quy m« cña ®¬n vÞ bÇu cö. C¸ch thøc c¸c b¹n ¸p dông kiÕn thøc vµ c¸c kü n¨ng m« t¶ mét c¸ch ng¾n gän trong phÇn giíi thiÖu nµy sÏ tïy thuéc c¸c nguån lùc mµ c¸c b¹n cã trong tay vµ møc ®é th¸ch thøc cña c«ng viÖc vµ nhiÖm vô chÝnh trÞ.

3.11.

ViÖc sö dông c¸c t−íc hiÖu, chøc danh

Chóng t«i xin phÐp dïng nhÊt qu¸n thuËt ng÷ ®¹i biÓu d©n cö ®Ó x−ng h« víi c¸c b¹n, cho dï

68

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

t−íc hiÖu vµ chøc vô cña c¸c b¹n cã thÓ kh«ng gièng nh− vËy. VÒ quy m« ®¬n vÞ hµnh chÝnh hoÆc khu vùc bÇu cö (tïy theo c¸ch gäi mçi n−íc), ®«i khi chóng t«i sö dông thuËt ng÷ thµnh phè ®Ó m« t¶ c¸c thÈm quyÒn lín h¬n vÒ quy m«, nh−ng nh×n chung, chóng t«i khuyÕn nghÞ viÖc sö dông thuËt ng÷ ®¬n vÞ bÇu cö ®Ó m« t¶ ®Þa ph−¬ng mµ c¸c b¹n ®¹i diÖn. ViÖc sö dông tõ nµy gÆp khã kh¨n khi “®¬n vÞ bÇu cö” cña c¸c b¹n lµ khu phè hoÆc mét khu vùc ®Þa lý n»m trong mét chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng lín h¬n vµ c¸c b¹n tin r»ng ®ã lµ ph¹m vi ho¹t ®éng nhiÖm vô ®¹i biÓu cña c¸c b¹n. NÕu lµ ®¹i biÓu d©n cö nh−ng ®ång thêi l¹i ®−îc bÇu gi÷ chøc vô trong c¬ quan hµnh chÝnh th× l¹i cµng khã ph©n biÖt ®©u lµ tr¸ch nhiÖm chÝnh quyÒn ®©u lµ tr¸ch nhiÖm héi ®ång, lóc nµy b¹n nªn hµi lßng víi ý thøc r»ng viÖc ®−îc bÇu vµo bé m¸y chÝnh quyÒn ®· nãi lªn tr¸ch nhiÖm cña b¹n ®¹i diÖn cho toµn bé chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Do ®ã, thuËt ng÷ ®¬n vÞ bÇu cö cã thÓ dÔ bÞ lÇm lÉn mÆc dï chóng t«i sö dông thuËt ng÷ nµy khi chóng t«i xem xÐt c¸c vÊn ®Ò vÒ ®¹i diÖn. NhiÒu lóc chóng t«i sö dông thuËt ng÷ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, cã lóc chóng t«i sö dông tõ chÝnh quyÒn thµnh phè. Trong mçi tr−êng hîp, chóng t«i nghÜ ®Õn mét thùc thÓ ph¸p lý mµ c¸c b¹n ®¹i diÖn víi t− c¸ch lµ mét ®¹i biÓu d©n cö. Chóng t«i hy väng r»ng c¸c thuËt ng÷ kh¸c nhau nµy kh«ng g©y ra sù ph©n t¸n hoÆc nhÇm lÉn nÕu tªn gäi cña c¬ quan ®¹i diÖn ®Þa ph−¬ng cña b¹n kh¸c víi c¸ch gäi trong tµi liÖu nµy. Cuèi cïng, chóng t«i sö dông tõ céng ®ång ®Ó chØ mét tËp hîp d©n c− cã cïng c¸c gi¸ trÞ chung, môc ®Ých, môc tiªu mµ c¸c b¹n ®¹i diÖn cho hä.

3.12.

Tæng kÕt

Trªn ®©y lµ nh÷ng ph©n tÝch vµ diÔn gi¶i cña chóng t«i vÒ lý do t¹i sao cÇn tËp huÊn c¸c ®¹i biÓu d©n cö dùa trªn nh÷ng gi¶ thiÕt do chóng t«i tù ®Ò ra khi x©y dùng c¸c tµi liÖu nµy ®Ó c¸c b¹n sö dông vµ toµn quyÒn ®¸nh gi¸. Chóng t«i còng ®· giíi thiÖu tãm t¾t víi c¸c b¹n vÒ nh÷ng vai trß quan träng cña Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n ®Ó c¸c b¹n h×nh dung tr−íc khi ®i s©u vµo gi¸o tr×nh vÒ mçi vai trß. Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, m−êi mét vai trß nµy chØ lµ mét phÇn cña bøc tranh hoµn chØnh vÒ mét nhµ l·nh ®¹o cã n¨ng lùc. Kh¶ n¨ng l·nh ®¹o kh«ng chØ lµ kh¶ n¨ng tiÕn hµnh mét sè nhiÖm vô hoÆc thùc hiÖn c¸c vai trß kh¸c nhau mét c¸ch hiÖu qu¶. KÕt qu¶ trªn thùc tÕ míi lµ quan träng, vµ ®iÒu ®ã tïy thuéc vµo sù vËn dông cña c¸c b¹n trong hoµn c¶nh cô thÓ.

Chó thÝch 1. Gardner, John vÒ tµi l·nh ®¹o (New York, Nhµ xuÊt b¶n tù do, 1990) trang 113.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

69

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

2. “Ng−êi ®iÒu hµnh thµnh phè, Lerner cña Brazil gi¶i quyÕt c¸c r¾c rèi ë khu vùc ®« thÞ” World Monitor, 3/1992. 3. Khi ®äc vµ viÕt vÒ c¸c nç lùc ë Curitiba, chóng t«i nhí vÒ chî thu hót ®Çu t− tõ bªn ngoµi ë §«ng Phi ®· gi¶m sót ho¹t ®éng so víi ngµy míi më cöa. ChØ cã kho¶ng 10% c¸c quÇy giao dÞch ho¹t ®éng. TÊn th¶m kÞch vÒ t×nh tr¹ng ®Çu t− tåi tÖ nµy chØ xuÊt hiÖn sau nµy (mÆc dï c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n vÉn cßn nhiÒu ®iÒu ph¶i bµn) khi thµnh phè vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng chuyÓn sù ®Çu t− thÊt b¹i thµnh mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng. ViÖc chî kh«ng ®−îc sö dông hÕt c«ng suÊt tiÕp tôc lµ mét vÊn ®Ò ®èi víi héi ®ång khi cã c¸c c¬ héi ®Ó chuyÓn nã thµnh mét doanh nghiÖp t− nh©n lµm ¨n cã l·i. 4. Kouzes, James M.Possner Barry Z., Th¸ch thøc ®èi víi giíi l·nh ®¹o (San Francisco, CA, Jossey – Bass, 1990) trang 713. 5. Rubin, Theodore Isaac, V−ît qua t×nh tr¹ng thiÕu quyÕt ®o¸n (New York, Harrper vµ Row, 1985), trang 11.

4.

Héi th¶o giíi thiÖu vÒ sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

4.1. Kh¸i qu¸t

Môc ®Ých PhÇn Kh¸i qu¸t nµy dµnh cho Ng−êi tËp huÊn sö dông ®Ó thiÕt kÕ c¸c cuéc héi th¶o víi ®¹i biÓu d©n cö, nhÊt lµ c¸c cuéc héi th¶o më ®Çu cho c¸c héi th¶o vÒ tõng vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö. MÆt kh¸c, c¸c tµi liÖu nµy cã thÓ ®−îc c¬ quan tËp huÊn sö dông ®Ó bæ sung néi dung vµo gi¸o tr×nh vÒ tõng vai trß cô thÓ. B¾t ®Çu mçi cuéc héi th¶o bao giê còng nªn dµnh cho bµi tËp lµm quen ®Ó gióp nh÷ng ng−êi tham gia lµm quen víi nhau, cung cÊp cho hä c¸c th«ng tin vÒ néi dung héi th¶o vµ ®Ó hä biÕt c¸ch trao ®æi víi nhau trong c¸c cuéc héi th¶o.

Néi dung, ch−¬ng tr×nh héi th¶o D−íi ®©y xin m« t¶ ng¾n gän vÒ tõng bµi tËp vµ néi dung tËp huÊn theo tr×nh tù vµ −íc tÝnh vÒ l−îng thêi gian cÇn thiÕt. NÕu c¸c b¹n muèn thay ®æi tr×nh tù, thªm, bít g× ®ã th× xin ®õng ngÇn ng¹i.

70

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Bµi tËp khëi ®éng: lµm quen Giíi thiÖu ®Ó nh÷ng ng−êi tham gia lµm quen víi nhau vµ nhµ tËp huÊn, cho hä biÕt nh÷ng ®iÒu kú väng ë hä vµ gióp hä c¶m thÊy tho¶i m¸i h¬n trong m«i tr−êng häc tËp (15 - 60 phót). Bµi tËp: nhËn thøc vÒ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô theo vai trß Nh÷ng ng−êi tham gia ph¸t biÓu hoÆc viÕt ra giÊy vÒ nhËn thøc cña m×nh thÕ nµo coi lµ hoµn thµnh nhiÖm vô cña ng−êi ®¹i biÓu theo danh s¸ch ®èi chiÕu víi c¸c vai trß cña ®¹i biÓu vµ so s¸nh c¸c kÕt qu¶ theo nhãm (60 - 75 phót). Bµi tËp: nhËn biÕt c¸c vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö Bµi tËp nµy cã thÓ thay cho bµi tËp sè 2. Nh÷ng ng−êi tham gia héi th¶o trao ®æi trong nhãm nhá vÒ nhËn thøc cña m×nh ®èi víi c¸c vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö vµ lËp thµnh mét danh s¸ch vÒ c¸c vai trß vµ xÕp h¹ng quan träng cña c¸c vai trß c¨n cø vµo ®é th¸ch thøc cña nhiÖm vô vµ trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nhu cÇu tËp huÊn (60 phót).

4.2. Gîi ý vÒ tæ chøc vµ c¸ch tiÕn hµnh

Bµi tËp khëi ®éng: lµm quen víi c¸c b¹n Thêi gian cÇn thiÕt: 15 - 60 phót Môc tiªu Bµi tËp nµy gióp nh÷ng ng−êi tham gia lµm quen víi nhau vµ víi ng−êi tËp huÊn, gîi më nh÷ng kú väng cña c¶ ng−êi tËp huÊn lÉn ng−êi ®−îc tËp huÊn ë hä vµ gióp hä c¶m thÊy tho¶i m¸i h¬n trong m«i tr−êng häc tËp. Quy tr×nh tiÕn hµnh Sau nh÷ng lêi chµo mõng cña ®¹i diÖn c¬ quan tæ chøc vµ mét m« t¶ ng¾n gän vÒ c¸c môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh, lÞch tr×nh vµ hËu cÇu, giíi thiÖu ng¾n gän vÒ c¸ nh©n vµ ®Ó nh÷ng ng−êi tham gia lµm quen víi nhau. Ho¹t ®éng nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu c¸ch. Tù giíi thiÖu

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

71

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

C¸c b¹n cã thÓ yªu cÇu nh÷ng ng−êi tham gia nãi mét vµi ®iÒu vÒ b¶n th©n hä nh− tªn tuæi, quèc gia, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng mµ hä ®¹i diÖn vµ sè n¨m mµ hä ®· phôc vô trªn c−¬ng vÞ ®¹i biÓu d©n cö vµ t¹i sao hä chän tham gia cuéc héi th¶o nµy. Giíi thiÖu theo tõng cÆp C¸c b¹n cã thÓ yªu cÇu nh÷ng ng−êi tham gia lµm quen víi nhau theo tõng cÆp, thu thËp c¸c th«ng tin c¸ nh©n/nghÒ nghiÖp cña nhau vµ sau ®ã tõng ng−êi tham gia giíi thiÖu b¹n cña m×nh víi c¶ nhãm. H×nh thµnh nhãm theo quan t©m chung C¸c b¹n cã thÓ yªu cÇu tõng ng−êi tham gia viÕt lªn mét m¶nh giÊy vÒ vai trß ®¹i biÓu mµ hä muèn ®−îc tËp huÊn nhÊt. §Ó gióp nh÷ng ng−êi tham gia h×nh dung vÒ c¸c vai trß ®−îc tËp huÊn, ng−êi tËp huÊn cã thÓ lËp mét danh s¸ch c¸c vai trß ®ã d¸n lªn t−êng tr−íc khi b¾t ®Çu bµi tËp. Sau khi nh÷ng ng−êi tham gia ®· ®iÒn xong vµo giÊy, h·y yªu cÇu hä ®i vßng quanh líp ®Ó trao ®æi víi nh÷ng ng−êi kh¸c cho ®Õn khi hä t×m ®−îc ng−êi cïng quan t©m vÒ vai trß cã nhu cÇu tËp huÊn. Sau vµi phót yªu cÇu nh÷ng ng−êi tham gia cã cïng mèi quan t©m vÒ vai trß ®ã lËp thµnh tõng nhãm nhá ®Ó th¶o luËn xem hä muèn tËp huÊn vÒ nh÷ng néi dung g×, theo c¸ch thøc nµo ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt; sau ®ã yªu cÇu ®¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o vÒ c¸c kÕt qu¶ cña nhãm hä.

Bµi tËp: nhËn thøc vÒ møc ®é hßan thµnh nhiÖm vô theo vai trß Thêi gian cÇn thiÕt: 60 - 75 phót Môc tiªu Bµi tËp nµy yªu cÇu nh÷ng ng−êi tham gia liªn hÖ kinh nghiÖm ho¹t ®éng cña héi ®ång cña hä víi c¸c vai trß nªu trong tµi liÖu héi th¶o (Ghi chó: nÕu nh÷ng ng−êi tham gia ch−a ®äc bµi luËn ë phÇn I, tµi liÖu nµy vµ kh«ng biÕt nh÷ng vai trß mµ hä ®−îc tËp huÊn, c¸c b¹n cã thÓ thay bµi tËp nµy b»ng bµi tËp 3).

72

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Quy tr×nh tiÕn hµnh Sö dông b¶ng c©u hái cho bµi tËp sè 2 sau ®©y, yªu cÇu nh÷ng ng−êi tham gia cung cÊp mét sè th«ng tin vÒ møc ®é ®¸p øng nhiÖm vô cña c¸ nh©n hä vµ cña héi ®ång mµ hä lµ thµnh viªn liªn quan ®Õn 11 vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö. Khi nh÷ng ng−êi tham gia ®· ®iÒn xong b¶ng, yªu cÇu hä trao ®æi c¸c c©u tr¶ lêi theo tõng nhãm nhá. Mçi nhãm ghi l¹i c¸c c©u tr¶ lêi ®· thèng nhÊt ®iÒn vµo b¶ng c©u hái thµnh kÕt qu¶ chung cña tõng nhãm. Thêi gian th¶o luËn nhãm trong 30 phót, sau ®ã tËp hîp líp, yªu cÇu mçi nhãm nép mét b¸o c¸o tæng kÕt vµ cã thÓ yªu cÇu c¸c nhãm nhËn xÐt vµ th¶o luËn vÒ ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a kÕt qu¶ c¸c nhãm. B¶ng c©u hái cña bµi tËp sè 2: NhËn thøc vÒ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô cña ®¹i biÓu d©n cö H−íng dÉn: §äc c¸c m« t¶ d−íi ®©y vÒ thùc hiÖn c¸c vai trß cña c¸c ®¹i biÓu d©n cö råi ®iÒn nhËn ®Þnh cña b¹n vµo 2 hép d−íi ®©y. M« t¶ vÒ néi dung thùc hiÖn vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch (®−îc hiÓu lµ) tham gia vµo viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu, kiÓm tra c¸c biÖn ph¸p thay thÕ vµ quyÕt ®Þnh c¸c chiÕn l−îc ®Þnh h−íng cho c¸c hµnh ®éng hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai nh»m lµm lîi cho céng ®ång. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö trong vai trß ng−êi ra quyÕt ®Þnh lµ ng−êi biÕt quyÕt ®Þnh lùa chän c¸c ph−¬ng ¸n. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß Nhµ giao tiÕp, lµ ®−a ra vµ tiÕp nhËn th«ng tin, c¸c ý t−ëng vµ t×nh c¶m víi ®é chÝnh x¸c vµ th«ng c¶m. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß ng−êi t¸c ®éng lµ ng−êi biÕt tËp hîp c¸c nguån lùc tËp thÓ, khuyÕn khÝch, gióp ®ì ng−êi kh¸c gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®¶m b¶o r»ng c¸c cuéc häp cña uû ban ®¹t kÕt qu¶, gi¶i quyÕt ®−îc xung ®ét gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ c¸c nhãm. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß ng−êi t¹o ®iÒu kiÖn, lµm cho mäi viÖc trë nªn cã thÓ, thùc tÕ vµ dÔ dµng h¬n cho nh÷ng ng−êi ch−a ®−îc chuÈn bÞ ®Ó tù lo toan cho b¶n th©n hä.

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

73

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß ng−êi hoµ gi¶i, gióp nh÷ng ng−êi kh¸c ®i ®Õn mét gi¶i ph¸p chung cã thÓ chÊp nhËn ®−îc khi hä cã nh÷ng lîi Ých vµ nhu cÇu kh¸c nhau. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß nhµ tµi chÝnh, ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ viÖc huy ®éng, ph©n bæ vµ chi tiªu ng©n s¸ch c«ng. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß ng−êi gi¸m s¸t, ®¶m b¶o r»ng héi ®ång vµ c¸c nh©n viªn thùc hiÖn nh÷ng viÖc lµm ®óng vµ thùc hiÖn ®óng mäi viÖc th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh vµ c¸c dÞch vô. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß cña ng−êi n¾m quyÒn lùc, sö dông n¨ng lùc cña c¸ nh©n m×nh còng nh− quyÒn lùc do ®Þa vÞ ®¹i biÓu H§ND cña m×nh cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß ng−êi x©y dùng thÓ chÕ, ñng hé sù ph¸t triÓn nh©n sù vµ tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö, trong vai trß cña nhµ l∙nh ®¹o, thùc hiÖn c¸c vai trß trong quyÒn h¹n cña m×nh ®Ó gióp ®em l¹i nh÷ng thay ®æi tÝch cùc vµ quan träng trong ®êi sèng cña c¸c cö tri vµ céng ®ång. VÒ møc ®é thùc hiÖn chøc n¨ng Ng−êi ®¹i biÓu d©n cö cña riªng t«i, t«i ®¸nh gi¸ theo 11 vai trß cña ®¹i biÓu d©n cö ë trªn nh− sau: Møc Thùc hiÖn

Vai trß

Vai trß t«i ®¶m nhiÖm kÐm nhÊt Vai trß t«i thÊy khã ®¶m nhiÖm nhÊt Vai trß t«i thÊy Ýt khã kh¨n nhÊt 3 vai trß mµ t«i muèn ®−îc tËp huÊn nhÊt

1 2 3

74

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

VÒ møc ®é thùc hiÖn c«ng viÖc cña héi ®ång t«i, t«i ®¸nh gi¸ theo 11 vai trß ®¹i biÓu nh− sau: Møc thùc hiÖn cña héi ®ång

Vai trß

Vai trß héi ®ång t«i ®¶m nhiÖm tèt nhÊt Vai trß héi ®ång t«i ®¶m nhiÖm kÐm nhÊt Vai trß héi ®ång t«i cho lµ khã kh¨n nhÊt 3 vai trß héi ®ång t«i cÇn tËp huÊn nhÊt

1 2 3

Bµi tËp: nhËn biÕt vai trß cña ®¹i biÓu Yªu cÇu thêi gian: 60 phót Môc tiªu: Bµi tËp nµy khuyÕn khÝch c¸c ®¹i biÓu nhËn biÕt vµ suy nghÜ vÒ nh÷ng vai trß mµ hä thùc hiÖn trªn c−¬ng vÞ ®¹i biÓu d©n cö. (L−u ý: c¸c b¹n cã thÓ sö dông bµi tËp nµy thay cho bµi tËp sè 2 khi nh÷ng ng−êi tham gia héi th¶o ch−a ®äc bµi luËn vµ kh«ng biÕt nhiÒu vÒ c¸c vai trß nªu trong c¸c tµi liÖu héi th¶o). Quy tr×nh thùc hiÖn bµi tËp Chia nh÷ng ng−êi tham gia thµnh c¸c nhãm nhá tõ 5 - 7 thµnh viªn. Giao cho mçi nhãm nhiÖm vô sau, yªu cÇu hä hoµn thµnh vµ rót ra kinh nghiÖm cña c¸c thµnh viªn. Dµnh 30 phót ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô trong khung trªn ®©y. TËp hîp líp vµ yªu cÇu mçi nhãm cã b¸o c¸o chung. LËp danh s¸ch c¸c vai trß do tõng nhãm b¸o c¸o, xãa ®i nh÷ng vai trß nªu trïng. Sau ®ã,

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

75

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

khoanh trßn c¸c vai trß mµ thµnh viªn cña c¸c nhãm nhá ®¸nh gi¸ lµ (a) khã kh¨n nhÊt vµ (b) cÇn ph¶i ®−îc tËp huÊn nhÊt. KhuyÕn khÝch th¶o luËn vÒ ý nghÜa kÕt qu¶ cña bµi tËp nµy ®èi víi träng t©m tËp huÊn hiÖn nay vµ trong t−¬ng lai. NhiÖm vô LËp danh s¸ch c¸c vai trß cÇn thiÕt cña ®¹i biÓu d©n cö theo suy nghÜ cña mµ b¹n, Nªu hai hoÆc ba vai trß trong danh s¸ch nµy mµ b¹n cho r»ng khã nhÊt; h·y nªu hai hoÆc ba vai trß cÇn tËp huÊn nhÊt?

Phô lôc: Gîi ý vÒ vai trß vµ nh÷ng chiÕc mò trªn gi¸ L·nh ®¹o Ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch X©y dùng thÓ chÕ QuyÕt ®Þnh

Trung chuyÓn quyÒn lùc Giao tiÕp

Gi¸m s¸t T¸c ®éng Nhµ tµi chÝnh Hç trî Nhµ th−¬ng thuyÕt

76

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

PhÇn 2: Sù cÇn thiÕt tËp huÊn ®¹i biÓu d©n cö

Ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tËp huÊn

77