Co So Du Lieu Phan Tan

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU PHÂN TÁN Ch−¬ng I: C¬ së d÷ liªu ph©n t¸n Giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ c¬ së d÷ liÖu vµ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n biÖt c¬ së d÷ liÖu tËp trung víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó thÊy ®−îc kh¸c biÖt gi÷a hai c¬ së d÷ liÖu vµ lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ch−¬ng II: ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ch−¬ng nµy m« t¶ c¸ch thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ë møc thÊp nh− ph©n chia quan hÖ thµnh c¸c ®o¹n, cÊp ph¸t ®o¹n, ®¸nh gi¸ c¸c c¸ch ph©n t¸n d÷ liÖu sao cho hîp lý nhÊt. Träng t©m lµ ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n däc vµ ph©n ®o¹n hçn hîp. Tõ tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n còng ®−a ra ®−îc hµm gi¸ trÞ cña c¸c c¸ch ph©n ®o¹n. Ch−¬ng III X©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong kÕ to¸n tµi chÝnh.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

1

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Ch−¬ng I Giíi thiÖu c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Nh÷ng n¨m cña thËp kû 70, m¸y tÝnh ®· cã ®ñ kh¶ n¨ng x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vµ hÖ c¬ së d÷ liÖu. Mét mÆt ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c m« h×nh lý thuyÕt cho hÖ c¬ së d÷ liÖu vµ mÆt kh¸c nh÷ng nguån ph¸t triÓn hÖ thèng øng dông ngµy cµng cã nhiÒu kinh nghiÖm. HÖ thèng th«ng tin h×nh thµnh trªn c¬ së kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh kh¸c nhau. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së d÷ liÖu vµ m¹ng m¸y tÝnh. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n gåm nhiÒu c¬ së d÷ liÖu tÝch hîp l¹i víi nhau th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh ®Ó trao ®æi d÷ liÖu, th«ng tin... C¬ së d÷ liÖu ®−îc tæ chøc vµ l−u tr÷ ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trong m¹ng m¸y tÝnh vµ ch−¬ng tr×nh øng dông lµm viÖc trªn c¬ së truy cËp d÷ liÖu ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau ®ã. VÊn ®Ò hoµn toµn míi lµ x©y dùng vµ cµi ®Æt mét c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. CÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x©y dùng vµ cµi ®Æt c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cô thÓ nh− vÊn ®Ò thiÕt kÕ ph©n t¸n, thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu... I.C¬ së d÷ liÖu VÒ c¬ b¶n c¬ së d÷ liÖu (Database) lµ tËp hîp d÷ liÖu ®−îc l−u tr÷ mét c¸ch cã tæ chøc ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc sö dông thuËn tiÖn nhÊt. D÷ liÖu lµ sè liÖu, h×nh ¶nh... cÇn ®−îc l−u tr÷ d−íi d¹ng file, record...tiÖn lîi cho ng−êi dïng ®èi víi viÖc tham kh¶o, xö lý... Mçi c¬ së d÷ liÖu cÇn cã ch−¬ng tr×nh qu¶n lý, x¾p xÕp, duy tr×....d÷ liÖu gäi lµ hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (DBMS - Database Management System). HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®−îc coi lµ bé diÔn dÞch ng«n ng÷ bËc cao ®Ó dÞch c¸c c«ng viÖc ng−êi sö dông thao t¸c trªn d÷ liÖu mµ ng−êi dïng kh«ng cÇn quan t©m ®Õn thuËt to¸n. VÒ mÆt kiÕn tróc, c¬ së d÷ liÖu ®−îc ph©n chia thµnh c¸c møc kh¸c nhau. Mét c¬ së d÷ liÖu c¬ b¶n cã ba phÇn chÝnh lµ møc vËt lý, møc kh¸i niÖm vµ møc thÓ hiÖn. Tuy nhiªn víi c¬ së d÷ liÖu cÊp cao th× cã thÓ cã nhiÒu møc ph©n ho¸ h¬n. Møc vËt lý: lµ møc thÊp nhÊt cña kiÕn tróc hÖ c¬ së d÷ liÖu, ë møc nµy d÷ liÖu ®−îc tæ chøc d−íi nhiÒu cÊp kh¸c nhau nh− b¶n ghi, file... Møc kh¸i niÖm: lµ sù biÓu diÔn trõu t−îng cña c¬ së d÷ liÖu vËt lý vµ cã thÓ nãi møc vËt lý lµ sù cµi ®Æt cô thÓ cña c¬ së d÷ liÖu ë møc kh¸i niÖm. Møc thÓ hiÖn: khi c¬ së d÷ liÖu ®−îc thiÕt kÕ, nh÷ng g× thÓ hiÖn (giao diÖn, ch−¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶ng...) gÇn gòi víi ng−êi sö dông víi c¬ së d÷

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

2

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

liÖu ë møc kh¸i niÖm gäi lµ khung nh×n. Nh− vËy sù kh¸c nhau gi÷a khung nh×n vµ møc kh¸i niÖm kh«ng lín. M« h×nh phæ biÕn nhÊt cña c¬ së d÷ liÖu lµ m« h×nh quan hÖ: trong m« hinh quan hÖ xÐt tËp con cña tÝch Decard cña c¸c miÒn D (Domain) víi miÒn lµ mét tËp c¸c gi¸ trÞ. Gäi D1, D2, D3,...Dn lµ n miÒn. TÝch Decard cña c¸c miÒn D1× D2× D3×...×Dn lµ tËp tÊt c¶ n bé (v1,v2,v3...,vn) sao cho vi ∈ Di víi i=1,..,n. Mçi hµng cña quan hÖ lµ mét bé (tuples). Quan hÖ lµ tËp con cña tÝch Decard D1× D2× D3×...×Dn gäi lµ quan hÖ n ng«i. Khi ®ã mçi bé cã n thµnh phÇn ( n cét ), mçi cét cña quan hÖ gäi lµ thuéc tÝnh. II.C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ c¬ së d÷ liÖu tËp trung C¬ së d÷ liÖu tËp trung cïng víi c¬ së d÷ liÖu kh«ng qua thiÕt kÕ h×nh thµnh tr−íc khi cã c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Hai h×nh thøc nµy ph¸t triÓn trªn c¬ së tù ph¸t vµ hÖ thèng tËp trung. Nh− vËy hai h×nh thøc nµy kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu tæ chøc vµ c«ng viÖc trªn ph¹m vi lín. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc thiÕt kÕ kh¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Do ®ã cÇn ®èi s¸nh c¸c ®Æc tr−ng cña c¬ së d÷ liªu ph©n t¸n víi c¬ së d÷ liÖu tËp trung ®Ó thÊy ®−îc lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. §Æc tr−ng m« t¶ c¬ së d÷ liÖu tËp trung lµ ®iÒu khiÓn tËp trung, ®éc lËp d÷ liÖu, gi¶m bít d− thõa, c¬ cÊu vËt lý phøc t¹p ®èi víi kh¶ n¨ng truy cËp, toµn vÑn, håi phôc, ®iÒu khiÓn t−¬ng tranh, biÖt lËp vµ an toµn d÷ liÖu. §iÒu khiÓn tËp trung: §iÒu khiÓn tËp trung c¸c nguån th«ng tin cña c«ng viÖc hay tæ chøc. Cã ng−êi qu¶n trÞ ®¶m b¶o an toµn d÷ liÖu. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn tËp trung. Ng−êi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu chung ph©n quyÒn cho ng−êi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. §éc lËp d÷ liÖu: lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu ®Ó tæ chøc d÷ liÖu chuyÓn cho ch−¬ng tr×nh øng dông. TiÖn lîi chÝnh cña ®éc lËp d÷ liÖu lµ c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông kh«ng bÞ ¶nh h−ëng khi thay ®æi cÊu tróc vËt lý cña d÷ liÖu. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, ®éc lËp d÷ liÖu cã tÇm quan träng còng nh− trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng. Kh¸i niÖm c¬ së d÷ liÖu trong suèt m« t¶ ho¹t ®éng ch−¬ng tr×nh trªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc viÕt nh− lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Hay nãi c¸ch kh¸c tÝnh ®óng ®¾n cña ch−¬ng tr×nh kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi viÖc di chuyÓn d÷ liÖu tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c trong m¹ng m¸y tÝnh. Tuy nhiªn tèc ®é lµm viÖc bÞ ¶nh h−ëng do cã thêi gian di chuyÓn d÷ liÖu. Gi¶m d− thõa d÷ liÖu: Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, tÝnh d− thõa h¹n chÕ ®−îc cµng nhiÒu cµng tèt v×: -D÷ liÖu kh«ng ®ång nhÊt khi cã vµi b¶n sao cña cïng c¬ së d÷ liÖu logic; ®Ó tr¸nh ®−îc nh−îc ®iÓm nµy gi¶i ph¸p lµ chØ cã mét b¶n sao duy nhÊt. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

3

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-Gi¶m kh«ng gian l−u tr÷. Gi¶m d− thõa cã nghÜa lµ cho phÐp nhiÒu øng dông cïng truy cËp ®Õn mét c¬ së d÷ liÖu mµ kh«ng cÇn ®Õn nhiÒu b¶n sao ë nh÷ng n¬i ch−¬ng tr×nh øng dông cÇn . Trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng tÝnh d− thõa d÷ liÖu còng cÇn quan t©m v×: -TÝnh côc bé cña ch−¬ng tr×nh øng dông sÏ t¨ng nÕu d÷ liÖu ®Æt ë mäi n¬i mµ ch−¬ng tr×nh øng dông cÇn. -Kh¶ n¨ng s½n sµng cña hÖ thèng cao bëi v× khi cã lçi ë mét n¬i nµo ®ã trong hÖ thèng th× kh«ng c¶n trë ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh øng dông. Nãi chung, nguyªn nh©n ®èi lËp víi tÝnh d− thõa ®−a ra trong m«i tr−êng truyÒn thèng vÉn cßn ®óng cho hÖ thèng ph©n t¸n vµ v× vËy c«ng viÖc ®Þnh gi¸ møc ®é tèt cña tÝnh d− thõa ®ßi hái ®Þnh gi¸ l¹i c«ng viÖc lùa chän møc ®é d− thõa d÷ liÖu. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh¾c phôc ®−îc hai nh−îc ®iÓm nµy v× d÷ liÖu ®−îc chia ra thµnh nhiÒu phÇn nhá vµ chØ cã mét b¶n sao logic tæng thÓ duy nhÊt ®Ó tiÖn cho viÖc truy cËp d÷ liÖu. CÊu tróc vËt lý vµ kh¶ n¨ng truy cËp: ng−êi sö dông truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu tËp trung ph¶i th«ng qua cÊu tróc truy cËp phøc t¹p: ®Þnh vÞ c¬ së d÷ liÖu, thiÕt lËp ®−êng truyÒn... Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cÊu tróc truy cËp phøc t¹p kh«ng ph¶i lµ c«ng cô chÝnh ®Ó truy cËp hiÖu qu¶ ®Õn c¬ së d÷ liÖu. HiÖu qu¶ cã nghÜa lµ thêi gian t×m kiÕm vµ chuyÓn d÷ liÖu nhá nhÊt, chi phÝ truyÒn th«ng thÊp nhÊt. Mçi c¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n viÕt bëi ng−êi lËp tr×nh hoÆc t¹o ra bëi mét bé tèi −u. C«ng viÖc viÕt ra mét c¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng gièng nh− viÕt ch−¬ng tr×nh duyÖt trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung. C«ng viÖc mµ ch−¬ng tr×nh duyÖt nµy lµm lµ x¸c ®Þnh xem cã thÓ truy cËp ®Õn ®−îc bao nhiªu c¬ së d÷ liÖu. TÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn t−¬ng tranh: MÆc dï trong c¬ së d÷ liÖu, tÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn ®ång thêi liªn quan nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan lÉn nhau. Më réng h¬n vÊn ®Ò nµy lµ viÖc cung cÊp c¸c giao t¸c. Giao t¸c lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn: giao t¸c cô thÓ lµ bã c«ng viÖc ®−îc thùc hiÖn toµn bé hoÆc kh«ng ®−îc thùc hiÖn. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn giao t¸c tù trÞ cã ý nghÜa quan träng: hÖ thèng ®iÒu phèi ph¶i chuyÓn ®æi c¸c quü thêi gian cho c¸c giao t¸c liªn tiÕp. Nh− vËy giao t¸c tù trÞ lµ ph−¬ng tiÖn ®¹t ®−îc sù toµn vÑn trong c¬ së d÷ liÖu Cã hai mèi nguy hiÓm cña giao t¸c tù trÞ lµ lçi vµ t−¬ng tranh. TÝnh biÖt lËp vµ an toµn: trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng, ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng cã quyÒn ®iÒu khiÓn tËp trung, ng−êi sö dông cã ch¾c ch¾n ®−îc Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

4

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

ph©n quyÒn míi truy cËp vµo ®−îc d÷ liÖu. §iÓm quan träng lµ trong c¸ch tiÕp cËn c¬ së d÷ liÖu tËp trung, kh«ng cÇn thñ tôc ®iÒu khiÓn chuyªn biÖt. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ng−êi qu¶n trÞ ®Þa ph−¬ng còng ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t−¬ng tù nh− ng−êi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng. Tuy nhiªn, hai vÊn ®Ò ®Æc biÖt sau ®©y cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã ý nghÜa quan träng khi ®Ò cËp ®Õn: -Thø nhÊt trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi cÊp ®é tù trÞ cao ë mçi ®iÓm, ng−êi cã d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng sÏ c¶m thÊy an toµn h¬n v× hä cã thÓ tù b¶o vÖ d÷ liÖu cña m×nh thay v× phô thuéc vµo ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng tËp trung. -Thø hai, vÊn ®Ò an toµn thùc chÊt víi hÖ thèng ph©n t¸n kh«ng gièng nh− c¸c hÖ thèng th«ng th−êng kh¸c mµ cßn liªn quan ®Õn m¹ng truyÒn th«ng. Nh− vËy trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vÊn ®Ò an toµn c¬ së d÷ liÖu phøc t¹p h¬n vµ ®ßi hái nhiÒu kü thuËt b¶o vÖ. Nguyªn nh©n g©y ra lµ hÖ thèng nµy cã tÝnh më vµ nhiÒu ng−êi dïng trong cïng hÖ thèng sö dông nhiÒu c¬ së d÷ liÖu. III.Kh¸i niÖm vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n V× yªu cÇu cña c«ng ty, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ kinh doanh... vÒ vÊn ®Ò tæ chøc sao cho kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ n¾m b¾t th«ng tin nhanh nhÊt khi c¸c c¬ së cña c«ng ty hiÖn ë nh÷ng ®Þa ®iÓm xa nhau cho nªn x©y dùng mét hÖ thèng lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ phï hîp xu h−íng hiÖn nay v× hÖ thèng nµy tho¶ m·n ®−îc nh÷ng yªu cÇu tæ chøc cña ®¬n vÞ. Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ kü thuËt cña xu h−íng ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ: gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ së d÷ liÖu tËp trung vµ phï hîp xu h−íng ph¸t triÓn tù nhiªn víi c¬ cÊu kh«ng tËp trung cña c¸c tæ chøc, c«ng ty doanh nghiÖp... Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n, c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ tËp hîp d÷ liÖu logic thuéc vÒ cïng mét hÖ thèng nh−ng tr¶i réng ra nhiÒu ®iÓm trªn m¹ng m¸y tÝnh. Nh− vËy cã hai vÊn ®Ò cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi tÇm quan träng t−¬ng ®−¬ng nhau: ViÖc ph©n t¸n: Trong thùc tÕ d÷ liÖu kh«ng ®Æt trªn cïng mét vÞ trÝ v× vËy ®©y lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi c¬ së d÷ liÖu tËp trung vµ c¬ së d÷ liÖu ®¬n lÎ. Liªn quan logic: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, d÷ liÖu cã mét sè ®Æc tÝnh liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nh− tÝnh kÕt nèi, tÝnh liªn quan logÝc.. Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, mçi vÞ trÝ qu¶n lý mét c¬ së d÷ liÖu vµ ng−êi sö dông ph¶i truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó lÊy th«ng tin tæng hîp.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

5

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

IV.Lîi ®iÓm cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Cã nhiÒu nguyªn nh©n ®Ó ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh−ng tùu trung l¹i chØ gåm nh÷ng ®iÓm sau ®©y: Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ tÝnh kinh tÕ: tæ chøc ph©n t¸n nhiÒu chi nh¸nh vµ dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phï hîp víi c¸c tæ chøc kiÓu nµy. Víi vai trß lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ th−¬ng m¹i ph¸t triÓn réng h¬n, th× viÖc ph¸t triÓn c¸c trung t©m m¸y tÝnh ph©n t¸n ë nhiÒu vÞ trÝ trë thµnh nhu cÇu cÇn thiÕt. TËn dông nh÷ng c¬ së d÷ liÖu s½n cã: H×nh thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n tõ c¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã s½n ë c¸c vÞ trÝ ®Þa ph−¬ng. ThuËn lîi cho nhu cÇu ph¸t triÓn: Xu h−íng dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n sÏ cung cÊp kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n vµ gi¶m ®−îc xung ®ét vÒ chøc n¨ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®· tån t¹i vµ gi¶m ®−îc xung ®ét gi÷a c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông khi truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Víi h−íng tËp trung ho¸, nhu cÇu ph¸t triÓn trong t−¬ng lai sÏ gÆp khã kh¨n. Gi¶m chi phÝ truyÒn th«ng: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ch−¬ng tr×nh øng dông ®Æt ë ®Þa ph−¬ng cã thÓ gi¶m bít ®−îc chi phÝ truyÒn th«ng khi thùc hiÖn b»ng c¸ch khai th¸c c¬ së d÷ liÖu t¹i chç. T¨ng sè c«ng viÖc thùc hiÖn: HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¨ng sè l−îng c«ng viÖc thùc hiÖn qua ¸p dông nguyªn lý xö lý song song víi hÖ thèng xö lý ®a nhiÖm. Tuy nhiªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cã tiÖn lîi trong viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu nh− t¹o ra c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông phô thuéc vµo tiªu chuÈn më réng vÞ trÝ lµm cho c¸c n¬i xö lý cã thÓ hç trî lÉn nhau. Do ®ã tr¸nh ®−îc hiÖn t−îng t¾c nghÏn cæ chai trong m¹ng truyÒn th«ng hoÆc trong c¸c dÞch vô th«ng th−êng cña toµn bé hÖ thèng. TÝnh dÔ hiÓu vµ s½n sµng: H−íng ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng nh»m ®¹t ®−îc tÝnh dÔ hiÓu vµ tÝnh s½n sµng cao h¬n. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu nµy kh«ng ph¶i lµ dÔ lµm vµ ®ßi hái sö dông kü thuËt phøc t¹p. Kh¶ n¨ng xö lý tù trÞ cña c¸c ®iÓm lµm viÖc kh¸c nhau kh«ng ®¶m b¶o tÝnh dÔ sö dông. Hai nguyªn nh©n vÒ mÆt kü thuËt ®¸p øng cho sù ph¸t triÓn hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: -C«ng nghÖ t¹o ra m¸y tÝnh nhá vµ nÒn t¶ng phÇn cøng cã kh¶ n¨ng phôc vô x©y dùng hÖ thèng th«ng tin ph©n t¸n. -Kü thuËt thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c dùa trªn hai kü thuËt thiÕt kÕ chÝnh lµ Top-down vµ Bottom-up tõ nh÷ng n¨m thËp kû 60. Kü thuËt thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phøc t¹p nh−ng hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cÇn thiÕt cho xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

6

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

V.HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c«ng cô nh− t¹o lËp vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh− d−íi ®©y ®Ó ph©n biÖt hÖ thèng ph¸t triÓn theo kiÓu th−¬ng m¹i cã s½n vµ kiÓu mÉu ph©n t¸n. HÖ thèng ph¸t triÓn theo kiÓu th−¬ng m¹i cã s½n ®−îc ph¸t triÓn bëi nh÷ng ng−êi cung cÊp hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung. HÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung më réng b»ng c¸ch thªm vµo nh÷ng phÇn bæ xung qua c¸ch cung cÊp thªm ®−êng truyÒn vµ ®iÒu khiÓn gi÷a c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tËp trung cµi ®Æt ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau trªn m¹ng m¸y tÝnh. Nh÷ng phÇn mÒm cÇn thiÕt cho viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ: PhÇn qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ( Database Management - DB ). PhÇn truyÒn th«ng d÷ liÖu (Data Communication - DC ). Tõ ®iÓn d÷ liÖu ®−îc më réng ®Ó thÓ hiÖn th«ng tin vÒ ph©n t¸n d÷ liÖu trong m¹ng m¸y tÝnh (Data Dictionary - DD). PhÇn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n (Distributed Database DDB). M« h×nh c¸c thµnh phÇn cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph¸t triÓn theo kiÓu th−¬ng m¹i (Truy cËp tõ xa trùc tiÕp). C¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng 1

C¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng 2

DB DC

DDB

DD

DD

DDB

DB DC

Nh÷ng dÞch vô hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu cung cÊp: -C¸ch thøc truy cËp d÷ liÖu tõ xa: b»ng ch−¬ng tr×nh øng dông. -Lùa chän mét cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n thÝch hîp: cho phÐp më réng hÖ thèng theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau theo tõng hoµn c¶nh (ph¶i c©n nh¾c gi÷a cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n vµ ph©n chia c«ng viÖc thùc hiÖn ®Ó c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ thèng ®¬n gi¶n h¬n).

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

7

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-Qu¶n trÞ vµ ®iÒu khiÓn c¬ së d÷ liÖu bao gåm c«ng cô qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu, tËp hîp th«ng tin vÒ c¸c thao t¸c trªn c¬ së d÷ liÖu vµ cung cÊp th«ng tin tæng thÓ vÒ file d÷ liÖu ®Æt ë c¸c n¬i trong hÖ thèng. -§iÒu khiÓn t−¬ng tranh vµ ®iÒu khiÓn håi phôc d÷ liÖu cña giao t¸c ph©n t¸n. C¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu tõ xa qua ch−¬ng tr×nh øng dông theo hai c¸ch c¬ b¶n: Truy cËp tõ xa trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Ph−¬ng thøccËp truy Truy cËp c¬ sëd÷ d÷liÖu liÖu Ch−¬ng tr×nh øng dông

HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu 1

HÖ qu¶n trÞ C¬ së d÷ liÖu 2 c¬ së d÷ liÖu 2 KÕt qu¶ M« h×nh truy cËp tõ xa qua ph−¬ng thøc c¬ së cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu Theo m« h×nh trùc tiÕp trªn, ch−¬ng tr×nh øng dông ®−a ra yªu cÇu truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu tõ xa, yªu cÇu nµy ®−îc hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tù ®éng t×m n¬i ®Æt d÷ liÖu vµ thùc hiÖn yªu cÇu t¹i ®iÓm ®ã. KÕt qu¶ ®−îc tr¶ l¹i cho ch−¬ng tr×nh øng dông. §¬n vÞ chuyÓn ®æi gi÷a hai hÖ qu¶ trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ ph−¬ng thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu vµ kÕt qu¶ nhËn ®−îc (th«ng qua viÖc thùc hiÖn ph−¬ng thøc truy cËp nµy). Víi c¸ch thøc truy cËp tõ xa nh− vËy cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n ®−îc x©y dùng b»ng c¸ch t¹o ra tªn file toµn bé ®Ó ®¸nh ®Þa chØ thÝch hîp cho nh÷ng ®iÓm l−u tr÷ d÷ liÖu ë xa. M« h×nh d−íi ®©y m« t¶ c¸ch thøc truy cËp phøc t¹p h¬n (truy cËp gi¸n tiÕp): Ch−¬ng tr×nh HÖ qu¶n trÞ øng dông c¬ së d÷ liÖu 1 KÕt qu¶ Ch−¬ng tr×nh phô

toµn bé

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu 2

HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu 2 Trang

8

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Theo m« h×nh truy cËp nµy, ch−¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn yªu cÇu qua ch−¬ng tr×nh phô ë ®iÓm kh¸c. Ch−¬ng tr×nh phô nµy ®−îc ng−êi lËp tr×nh øng dông viÕt ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn c¬ së d÷ liÖu vµ tr¶ vÒ kÕt qu¶ cña ch−¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu. HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c¶ hai kiÓu truy cËp bái v× mçi c¸ch truy cËp ®Òu cã −u ®iÓm cña nã. VI.C¸c møc trong suèt cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Trong hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ng−êi thiÕt kÕ hÖ thèng ®· x©y dùng lªn mét hÖ c¸c phÇn mÒm phôc vô yªu cÇu ng−êi dïng trªn c¬ së d÷ liÖu ®· cã s½n. H×nh d−íi ®©y tr×nh bµy kiÕn tróc chung cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. TÊt nhiªn kiÕn tróc nµy kh«ng biÓu diÔn t−êng minh cho mäi hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸c møc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc tr×nh bµy mang tÝnh kh¸i niÖm thÝch hîp ®Ó dÔ hiÓu vÒ tæ chøc cña c¸c c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nãi chung.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

9

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

S¬ ®å toµn thÓ

S¬ ®å ph©n ®o¹n S¬ ®å cÊp ph¸t

DBMS ë vÞ trÝ 1

S¬ ®å ¸nh x¹ ®Þa ph−¬ng 1

S¬ ®å ¸nh x¹ ®Þa ph−¬ng 2

C¬ së d÷ liÖu 1

DBMS ë vÞ trÝ 2

C¬ së d÷ liÖu 2

Møc ®Ønh cña l−îc ®å lµ s¬ ®å toµn thÓ: M« t¶ mäi d÷ liÖu n»m trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh− kh«ng bÞ ph©n t¸n. Tuy nhiªn m« h×nh d÷ liÖu sö dông ®Ó x¸c ®Þnh s¬ ®å toµn thÓ ®Ó x¸c ®Þnh c¸ch thøc ¸nh x¹ ®Õn nh÷ng møc kh¸c cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Theo c¸ch sö dông m« h×nh s¬ ®å toµn thÓ, s¬ ®å toµn thÓ x¸c ®Þnh mét tËp c¸c quan hÖ chung nhÊt cña hÖ thèng. Mçi quan hÖ cã thÓ chia ra c¸c phÇn kh«ng chång lªn nhau gäi lµ ®o¹n. Cã nhiÒu c¸ch chia: chia theo chiÒu ngang, chia theo chiÒu däc vµ chia theo kiÓu hçn hîp theo chiÒu ngang vµ chiÒu däc. ¸nh x¹ nµy gi÷a quan hÖ vµ c¸c ®o¹n ®−îc x¸c ®Þnh trong s¬ ®å ph©n ®o¹n. ¸nh x¹ theo kiÓu 1:n (mét quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n) lµ mét ®o¹n t−¬ng øng mét quan hÖ vµ mét quan hÖ t−¬ng ®−¬ng víi mét sè ®o¹n. §o¹n x¸c ®Þnh bëi mét quan hÖ qua chØ sè (chØ sè ®o¹n d÷ liÖu). §o¹n lµ phÇn logic cña quan hÖ, ®−îc ®Æt vËt lý t¹i mét hay vµi vÞ trÝ trªn m¹ng m¸y tÝnh. S¬ ®å cÊp ph¸t x¸c ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ ®Æt ®o¹n. KiÓu ¸nh x¹ x¸c ®Þnh trong s¬ ®å cÊp ph¸t cho phÐp nhËn ra mét c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ d− thõa hay kh«ng d− thõa VÒ mÆt h×nh thøc ¸nh x¹ th−êng tõ mét quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n, trong tr−êng hîp ¸nh x¹ 1:1 th× mét ®o¹n ®−îc ¸nh x¹ tõ mét quan hÖ. Mäi ®o¹n d÷ liÖu t−¬ng øng víi cïng mét quan hÖ R vµ ®Æt ë cïng vÞ trÝ j t¹o ra “¶nh vËt lý” cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j. V× vËy cã ¸nh x¹ 1:1 gi÷a ¶nh vËt lý vµ mét cÆp (quan hÖ, ®o¹n). Mçi ¶nh vËt lý cã thÓ ®−îc chØ ®Þnh bëi mét tªn quan hÖ vµ mét chØ sè vÞ trÝ. §Ó ph©n biÖt ¶nh vËt lý, quan hÖ víi ®o¹n d÷ liÖu, ký hiÖu Rj chØ ¶nh vËt lý cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

10

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

ThuËt ng÷ trong suèt m« t¶ b»ng b¶n sao cña ®o¹n tham chiÕu ®Õn vÞ trÝ l−u tr÷ vµ b¶n sao x¸c ®Þnh qua tªn quan hÖ vµ hai chØ sè (chØ sè ®o¹n vµ chØ sè vÞ trÝ). Trong kiÕn tróc l−îc ®å trªn cã ba møc ®é ®éc lËp theo thø tù gi¶m: møc tæng thÓ, møc cÊp ph¸t vµ møc ¸nh x¹. V× vËy, ë møc thÊp h¬n cÇn thiÕt ph¶i ¸nh x¹ sang møc cao h¬n. ViÖc ¸nh x¹ nµy gäi lµ s¬ ®å ¸nh x¹ vµ phô thuéc vµo kiÓu cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. Trong hÖ thèng ®ång nhÊt møc ®é ®éc lËp cã mét sè kiÓu kh¸c nhau khi ¸nh x¹ ®Þa ph−¬ng ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. KiÕn tróc nµy cung cÊp kh¸i niÖm c¬ së vµ dÔ hiÓu vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ba ®èi t−îng quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn cÊu tróc nµy lµ tÝnh riªng rÏ cña viÖc ph©n ®o¹n d÷ liÖu, cÊp ph¸t ®o¹n, ®iÒu khiÓn d− thõa vµ ®éc lËp d÷ liÖu ®èi víi hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. 1.Ph©n ®o¹n d÷ liÖu vµ cÊp ph¸t d÷ liÖu. Sù chia xÎ nµy cho phÐp ph©n biÖt hai møc kh¸c nhau cña møc ®é trong suèt ph©n t¸n, cã tªn lµ trong suèt ph©n ®o¹n vµ trong suèt ®Þnh vÞ. Trong suèt ph©n ®o¹n: lµ cÊp ®é cao nhÊt cña møc ®é trong suèt, ng−êi sö dông hoÆc ch−¬ng tr×nh øng dông chØ lµm viÖc trªn c¸c quan hÖ cña c¬ së d÷ liÖu. Trong suèt ®Þnh vÞ lµ cÊp ®é thÊp h¬n cña ®é trong suèt v× hÖ thèng yªu cÇu ng−êi sö dông hay chu¬ng tr×nh øng dông ph¶i lµm viÖc trªn ®o¹n logÝc thay v× lµm viÖc trªn c¸c quan hÖ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn ng−êi ®ã kh«ng biÕt ®o¹n ®ã ®−îc ®Æt ë vÞ trÝ nµo trong c¬ së d÷ liÖu. 2.§iÒu khiÓn d− thõa. KiÕn tróc tham chiÕu cho phÐp ®iÒu khiÓn d− thõa d÷ liÖu ë møc ®o¹n. C¸c ®o¹n cã thÓ cã d÷ liÖu gièng nhau dïng ®Ó kÕt nèi d÷ liÖu ®ã lµ nguyªn nh©n d− thõa d÷ liÖu. 3.§éc lËp víi hÖ qu¶n trÞ cë së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. §Æc ®iÓm nµy gäi lµ ¸nh x¹ trong suèt ®èi víi c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng: qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kiÓu d÷ liÖu x¸c ®Þnh cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. Møc trong suèt b¶n sao liªn quan chÆt chÏ tíi møc trong suèt ®Þnh vÞ. Møc trong suèt b¶n sao cã nghÜa lµ ng−êi sö dông kh«ng biÕt b¶n sao cña ®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ nµo. Møc trong suèt b¶n sao t−¬ng ®−¬ng møc trong suèt ®Þnh vÞ. Tuy nhiªn, trong nh÷ng tr−êng hîp thùc tÕ ng−êi sö dông kh«ng cã møc trong suèt ®Þnh vÞ nh−ng l¹i cã møc trong suèt b¶n sao. Ph©n r· quan hÖ thµnh c¸c ®o¹n thùc hiÖn qua viÖc ¸p dông hai ph©n ®o¹n: ph©n ®o¹n ngang vµ ph©n ®o¹n däc.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

11

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Ph©n ®o¹n ngang: mét ®o¹n ®−îc x¸c ®Þnh qua biÓu thøc ®¹i sè quan hÖ víi quan hÖ lµ to¸n tö vµ c¸c ®o¹n lµ kÕt qu¶. Hay nãi c¸ch kh¸c, viÖc ph©n ®o¹n ngang bao gåm viÖc chia c¸c bé cña quan hÖ thµnh c¸c tËp con. Mçi tËp con nµy cã thuéc tÝnh vÞ trÝ th«ng th−êng. C¸c ®o¹n nµy ®−îc x¸c ®Þnh qua viÖc coi mçi ®o¹n lµ to¸n tö chän trªn quan hÖ. Ph©n ®o¹n däc: ph©n ®o¹n däc mét quan hÖ lµ viÖc chia nhá tËp thuéc tÝnh thµnh nhiÒu nhãm quan hÖ vµ ®o¹n däc. Ph©n ®o¹n ®óng khi mçi thuéc tÝnh ®Òu ¸nh x¹ Ýt nhÊt sang mét thuéc tÝnh cña ®o¹n. H¬n n÷a, cã thÓ t¹o l¹i quan hÖ ban ®Çu b»ng liªn kÕt c¸c ®o¹n víi nhau. Cã mét sè luËt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n: §iÒu kiÖn hîp: mäi d÷ liÖu cña quan hÖ ph¶i ¸nh x¹ ®Õn c¸c ®o¹n. Kh«ng x¶y ra tr−êng hîp d÷ liÖu thuéc vÒ quan hÖ nh−ng kh«ng thuéc vÒ mét ®o¹n nµo. §iÒu kiÖn t¸i t¹o l¹i quan hÖ: lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng t¹o l¹i quan hÖ tõ c¸c ®o¹n cña quan hÖ. §iÒu kiÖn cÇn: mçi ®o¹n ®−îc l−u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ quan hÖ ph¶i x©y dùng l¹i ®−îc khi cÇn thiÕt. §iÒu kiÖn kh«ng liªn kÕt: thÝch hîp khi c¸c ®o¹n kh«ng liªn kÕt víi nhau v× vËy c¸c b¶n d÷ liÖu lÆp l¹i cã thÓ ®−îc ®iÒu khiÓn râ rµng ë c¸c møc cÊp ph¸t. §iÒu kiÖn nµy chñ yÕu cã Ých víi ph©n ®o¹n ngang. VII.Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn, ®iÒu khiÓn, duy tr× vµ kiÓm tra phÇn mÒm cña ch−¬ng tr×nh øng dông dïng c¬ së d÷ liÖu. Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu kh«ng chØ lµ c«ng viÖc kü thuËt mµ bao gåm c¶ th«ng b¸o vÒ c¸ch t¹o ph−¬ng thøc ®Ó ng−êi sö dông truy cËp ®−îc ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong phÇn nµy quan t©m ®Õn nh÷ng néi dung sau ®©y: +Néi dung vµ c¸ch qu¶n lý b¶ng danh môc. B¶ng danh môc chøa c¸c th«ng tin hÖ thèng cho ch−¬ng tr×nh øng dông khi cã yªu cÇu truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong hÖ thèng ph©n t¸n, b¶ng danh môc chøa c¸c m« t¶ vÒ viÖc ph©n ®o¹n, cÊp ph¸t d÷ liÖu vµ ¸nh x¹ tíi tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. Nh− vËy nh÷ng b¶ng danh môc trë thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó ph©n t¸n t¹i c¸c vÞ trÝ vµ qu¶n lý mét c¸ch hiÖu qu¶. +Më réng c¬ chÕ b¶o vÖ vµ ph©n quyÒn ®èi víi hÖ thèng ph©n t¸n. VÊn ®Ò quan träng nhÊt trong qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ cÊp ®é tù trÞ cña c¸c vÞ trÝ tù trÞ ®Þa ph−¬ng. Cã hai c¸ch gi¶i quyÕt cùc ®oan lµ kh«ng cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph−¬ng vµ tù trÞ ®Þa ph−¬ng hoµn toµn. Tr−êng hîp thø nhÊt, chøc n¨ng cña ng−êi qu¶n trÞ ®Þa ph−¬ng kh«ng kh¸c so víi ng−êi qu¶n trÞ ë c¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn c¸c Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

12

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

chøc n¨ng cña ng−êi qu¶n trÞ khã h¬n khi ph©n t¸n hÖ thèng. Mét hÖ thèng kh«ng cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph−¬ng cã thÓ kh¸c nhiÒu vÒ phÝa cÊp ®é ph©n t¸n cña bµi to¸n thiÕt lËp c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ. Tr−êng hîp thø hai, chøc n¨ng cña ng−êi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu hoµn toµn bÞ giíi h¹n v× mçi vÞ trÝ ®Òu qu¶n trÞ ®éc lËp hay tù trÞ. ViÖc chia xÎ d÷ liÖu gi÷a hai vÞ trÝ lµ kÕt qu¶ cña sù tho¶ thuËn gi÷a hai vÞ trÝ ®ã. Hai vÞ trÝ th©m nhËp lÉn nhau trªn c¬ së tù trÞ ®Ó quyÕt ®Þnh phÇn d÷ liÖu nµo sÏ ®−îc chia sÎ cho vÞ trÝ kia vµ theo nguyªn t¾c nµo ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn c¸c ng−êi sö dông kh¸c. 1.Qu¶n lý b¶ng danh môc trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: B¶ng danh môc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n l−u tr÷ mäi th«ng tin cã Ých cho hÖ thèng ®Ó truy cËp d÷ liÖu ®óng ®¾n, hiÖu qu¶ vµ ®Ó thay ®æi c¸ch thøc ng−êi sö dông cã quyÒn kh¸c nhau truy cËp ®Õn d÷ liÖu. B¶ng danh môc dïng ®Ó: -DÞch c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông: Ch−¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn d÷ liÖu ë c¸c møc trong suèt kh¸c nhau ®Ó ¸nh x¹ ®Õn d÷ liÖu vËt lý. -Tèi −u ho¸ c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông. Yªu cÇu ®Ó t¹o ra c¸ch thøc truy cËp qua c«ng viÖc cÊp ph¸t d÷ liÖu, l−u tr÷ c¸c c¸ch thøc truy cËp d÷ liÖu cã ë mçi vÞ trÝ vµ th«ng tin thèng kª ghi ë b¶ng danh môc. -Thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông. Th«ng tin vÒ b¶ng dïng ®Ó thay ®æi c¸c c¸ch thøc truy cËp ®óng ®¾n mµ ng−êi sö dông cã c¸c quyÒn truy cËp kh¸c nhau. B¶ng danh môc lu«n lu«n ®−îc cËp nhËt khi ng−êi sö dông thay ®æi d÷ liÖu. CËp nhËt vµo b¶ng danh môc x¶y ra khi quan hÖ, ®o¹n hoÆc ¶nh vËt lý ®−îc t¹o ra hay di chuyÓn, cÊu tróc truy cËp ®Þa ph−¬ng thay ®æi hoÆc luËt qu¶n trÞ bÞ thay ®æi. 2.Néi dung cña b¶ng danh môc: Cã mét sè c¸ch ph©n lo¹i th«ng tin l−u tr÷ trong b¶ng danh môc c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Sau ®©y lµ c¸c cÊu tróc tham chiÕu: -M« t¶ s¬ ®å toµn bé: Gåm tªn cña quan hÖ vµ c¸c thuéc tÝnh. -M« t¶ ph©n ®o¹n: Trong ph©n ®o¹n ngang ph©n chia d÷ liÖu thµnh c¸c ®o¹n cã cïng tÝnh chÊt hay thuéc tÝnh nµo ®ã nh− ph©n chia theo c¸c bé. Ph©n ®o¹n däc lµ c«ng viÖc ph©n chia c¸c thuéc tÝnh thµnh c¸c nhãm nhá. Ph©n ®o¹n hçn hîp chØ lµ sù kÕt hîp hai c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang vµ ph©n ®o¹n däc. -M« t¶ c«ng viÖc cÊp ph¸t: §−a ra ¸nh x¹ gi÷a c¸c ®o¹n vµ ¶nh vËt lý. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

13

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-¸nh x¹ ®Õn tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng: Dïng ®Ó tËp hîp c¸c tªn cña ¶nh vËt lý sang tªn cña d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng l−u tr÷ ë mçi vÞ trÝ. -M« t¶ c¸ch thøc truy cËp: M« t¶ c¸c c¸ch thøc truy cËp cã s½n ë mçi vÞ trÝ ®Þa ph−¬ng. -Thèng kª tªn c¬ së d÷ liÖu: Gåm nh÷ng th«ng tin s¬ l−îc vÒ c¬ s¬ d÷ liÖu. -TÝnh v÷ng ch¾c cña th«ng tin (b¶o vÖ vµ rµng buéc toµn vÑn): C¸c th«ng tin nµy bao gåm th«ng tin vÒ c«ng viÖc qu¶n trÞ ng−êi sö dông ®Ó truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu hay rµng buéc toµn vÑn trªn nh÷ng gi¸ trÞ cho phÐp cña c¬ së d÷ liÖu. Nh− quyÒn truy cËp cña ng−êi sö dông ®Ó thao t¸c trªn mét phÇn cña d÷ liÖu, ®iÓn h×nh nh− ®äc, xo¸, cËp nhËt di chuyÓn d÷ liÖu. Cho phÐp ng−êi sö dông kh¶ n¨ng ph©n quyÒn cho nh÷ng ng−êi sö dông kh¸c c¸c quyÒn trªn. Th«ng tin tr¹ng th¸i vÒ néi dung b¶ng danh môc dïng ®Ó t×m kiÕm hay håi phôc d÷ liÖu. Th«ng tin cña b¶ng danh môc coi nh− mét phÇn cÊu tróc d÷ liÖu cña hÖ thèng. 3.Ph©n t¸n b¶ng danh môc: C¸c b¶ng danh môc dïng ®Ó thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng viÖc ph©n ®o¹n, vµ cÊp ph¸t cña c¬ së d÷ liÖu ®−îc thiÕt kÕ theo c¸c nguyªn t¾c thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Th«ng tin cña b¶ng danh môc chØ l−u tr÷ l¹i khi b¶ng danh môc dïng cho viÖc dÞch, tèi −u ho¸ vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông còng nh− sö dông ®Ó liªn kÕt khi cã cËp nhËt thay ®æi d÷ liÖu. Mét vµi hÖ thèng, thèng kª nh÷ng thay ®æi ®−îc cËp nhËt sau mçi c«ng viÖc thùc hiÖn. Nh−ng ®iÓn h×nh vÉn lµ cËp nhËt ®Ó thèng kª thay ®æi th«ng tin vÒ nh÷ng c«ng viÖc ®−îc thùc hiÖn theo bã. Nãi chung c«ng viÖc l−u tr÷ lµ quan träng nhÊt ®Ó tû lÖ gi÷a c«ng viÖc cËp nhËt vµ c«ng viÖc hái ®¸p trªn c¬ së d÷ liÖu lµ nhá nhÊt. ViÖc cËp nhËt vµ ®iÒu khiÓn b¶ng danh môc liªn quan chÆt chÏ víi cÊp ®é tù trÞ ®Þa ph−¬ng cña mçi vÞ trÝ. Thùc tÕ cã mét ®Æc tr−ng ®Ó ph©n biÖt ®iÓm tù trÞ lµ mçi ®iÓm cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu khiÓn d÷ liÖu t¹i vÞ trÝ ®ã. §Ó gi÷ g×n c¸c vÞ trÝ tù trÞ, c¬ chÕ ®Æt tªn ph¶i ®¶m b¶o ®−îc tªn míi t¹o ra ph¶i duy nhÊt trong hÖ thèng ph©n t¸n vµ kh«ng truy cËp ®Õn tÊt c¶ c¸c b¶ng danh môc. Th«ng tin b¶ng danh môc vÒ ®èi t−¬ng míi t¹o ra kh«ng cÇn hiÖn ra ngay ®èi víi c¸c vÞ trÝ kh¸c. §iÓm tù trÞ kh«ng yªu cÇu nh−ng viÖc t¹o ra mét ®èi t−äng míi cã thÓ bao gåm c¶ viÖc truy cËp ®Õn b¶ng danh môc cã ®èi t−îng míi t¹o ra ë mäi vÞ trÝ. C¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu¶n lý b¶ng danh môc th«ng qua viÖc qu¶n lý c¸c ®iÓm tù trÞ ë møc ®é kh¸c nhau. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, b¶ng danh môc ®−îc cÊp ph¸t theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cã ba c¸ch sau ®©y: -B¶ng danh môc tËp trung: B¶ng danh tæng thÓ ®−îc l−u tr÷ ë mét vÞ trÝ. C¸ch lµm nµy râ rµng cã h¹n chÕ nh− thiÕu chç cña ch−¬ng tr×nh øng dông v× Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

14

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

ch−¬ng tr×nh øng dông nµy kh«ng ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m vµ thiÕu tÝnh s½n sµng cña hÖ thèng v× phô thuéc vµo chØ mét vÞ trÝ trung t©m. -B¶ng danh môc sao ®Çy ®ñ: B¶ng danh môc ®−îc sao chÐp ®Çy ®ñ t¹i mçi ®iÓm, nh−ng chØ cho ®äc b¶ng môc nµy. V× vËy viÖc thay ®æi b¶ng danh môc lµ c«ng viÖc phøc t¹p khi cã yªu cÇu cÇn cËp nhËt th«ng tin vµo b¶ng danh môc ë mäi vÞ trÝ. -B¶ng danh môc ®Þa ph−¬ng: B¶ng danh môc ®−îc ph©n m¶nh vµ cÊp ph¸t theo c¸ch chóng l−u tr÷ t¹i cïng vÞ trÝ víi d÷ liÖu cã thÓ truy cËp tíi. Cã thÓ cã mét sè c¸ch thay ®æi: cã c¶ hai b¶ng danh môc nghÜa lµ mét b¶ng ë c¬ së d÷ liÖu t¹i mét vÞ trÝ trung t©m vµ mét b¶ng danh môc ®Þa ph−¬ng t¹i vÞ trÝ kh¸c. §©y lµ kiÓu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng ph©n t¸n víi mét ®iÓm tËp trung vµ m¹ng h×nh sao ®Ó nèi vÞ trÝ trung t©m víi c¸c vÞ trÝ kh¸c. NÕu th«ng tin b¶ng danh môc t×m thÊy ë t¹i chç th× ch−¬ng tr×nh øng dông ®−îc xö lý t¹i chç vµ nÕu b¶ng danh môc t×m thÊy ë ®iÓm trung t©m th× ®−îc xö lý ë trung t©m. Mét c¸ch gi¶i quyÕt ®Æc biÖt sö dông trong mét sè hÖ thèng lµ lµm c«ng viÖc l−u tr÷ ®Þnh kú th«ng tin kh«ng l−u tr÷ ë ®Þa ph−¬ng. Vµ c¸ch gi¶i quyÕt nµy kh¸c víi viÖc cã b¶ng danh môc b¶n sao toµn bé v× th«ng tin l−u tr÷ kh«ng cËp nhËt th−êng xuyªn. Th«ng tin ®· thay ®æi chØ ®−îc cËp nhËt vµo chØ khi ®Õn thêi ®iÓm cÇn cËp nhËt. 4.Qu¶n trÞ vµ b¶o vÖ: a.B¶o vÖ gi÷a c¸c vÞ trÝ : VÊn ®Ò n¶y sinh trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ vÊn ®Ò an toµn, thªm vµo ®ã lµ viÖc b¶o vÖ trong truyÒn th«ng. Khi truyÒn d÷ liÖu, hai vÞ trÝ cÇn ph¶i ch¾c ch¾n: -ë phÝa ®Ých cña ®−êng truyÒn cho phÐp trao ®æi th«ng tin lµ vÞ trÝ tho¶ thuËn tr−íc. -Kh«ng ng−êi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p nµo cã thÓ ®äc hay ®iÒu khiÓn c¸c th«ng b¸o trao ®æi gi÷a c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trªn ®−êng truyÒn. Yªu cÇu ®Çu tiªn ®−îc ®¶m b¶o th«ng qua viÖc thiÕt lËp giao thøc ®ång nhÊt gi÷a c¸c ®iÓm ë xa nhau. Khi hai c¬ së d÷ liÖu ë xa nhau, truyÒn th«ng víi nhau, yªu cÇu ®Çu tiªn lµ hai vÞ trÝ cã së d÷ liÖu nµy göi lÉn nhau mËt khÈu, gièng nh− c«ng viÖc x¶y ra khi hai ng−êi sö dông ë hai vÞ trÝ kh¸c nhau quyÕt ®Þnh chia xÎ d÷ liÖu. Yªu cÇu thø hai lµ b¶o vÖ néi dung th«ng b¸o chuyÓn mçi lÇn truyÒn khi truyÒn th«ng. Th«ng b¸o trong m¹ng m¸y tÝnh lµ c¸c nhiÖm vô vµ yªu cÇu t¹o c¸c bé nhí t¹m thêi ®Ó l−u tr÷ c¸c th«ng b¸o. Yªu cÇu mµ c¸c b−íc trung gian Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

15

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

®−îc thùc hiÖn sau mét ký hiÖu vµ d−íi c¬ chÕ an toµn kh«ng thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ v× sè l−îng lín c¸c nót cã thÓ thay ®æi . C¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ sö dông ph−¬ng ph¸p m· ho¸. Ph−¬ng ph¸p m· hãa lµ kü thuËt tiªu chuÈn th−êng dïng trong hÖ thèng th«ng tin ph©n t¸n. VÝ dô nh− ®Ó b¶o vÖ truyÒn th«ng gi÷a thiÕt bÞ ngo¹i vi vµ bé xö lý th«ng tin ®−îc truyÒn trªn m¹ng ®−îc m· ho¸ vµ ®−îc gi¶i m· ë ®iÓm nhËn. Ph−¬ng ph¸p m· ho¸ kh«ng chØ lµ viÖc chuyÓn nhãm bit nµy vµo nhãm bit kh¸c mµ cßn ho¸n ®æi thø tù vµ to¸n tö logÝc. Tuy nhiªn nh÷ng to¸n tö nµy cã thÓ phñ ®Þnh ®−îc. Nguyªn t¾c ®Ó m· ho¸ vµ gi¶i m· gäi lµ kho¸ cña hÖ thèng gi¶i mËt m·. Ph−¬ng ph¸p gi¶i mËt m· gi÷a hai vÞ trÝ yªu cÇu ng−êi göi vµ ng−êi nhËn ®ång ý trªn c¬ së kho¸ gi¶i mËt m· ®· tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. b.X¸c nhËn ng−êi sö dông: Khi mét ng−êi kÕt nèi víi c¬ së d÷ liÖu, ng−êi ®ã ph¶i ®−îc hÖ thèng nhËn biÕt. Nh©n d¹ng lµ yªu cÇu chñ yÕu ®Ó gi÷ g×n tÝnh an toµn v× nÕu mét ng−êi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p cã thÓ gi¶ d¹ng mét ng−êi hîp lÖ, tÝnh an toµn cña hÖ thèng bÞ x©m ph¹m. Gi¶ sö cã mét c¬ chÕ mËt khÈu, c¸ch nhËn d¹ng nµy yªu cÇu ng−êi sö dông cung cÊp mËt khÈu ®Ó liªn kÕt víi mËt khÈu cã s½n trong hÖ thèng. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, theo nguyªn t¾c ng−êi së dông cã thÓ tù nhËn ra m×nh ë t¹i vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn ®Æc ®iÓm nµy ®−îc thµnh lËp theo hai c¸ch sau: -MËt khÈu cã thÓ bÞ sao l¹i ë mäi vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸ch nµy cho phÐp c¸ch nhËn d¹ng ng−êi sö dông thùc hiÖn ë ®Þa ph−¬ng nh−ng còng tho¶ hiÖp tÝnh an toµn cña mËt khÈu khi mét ng−êi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p truy cËp vµo c¬ së d÷ liÖu. -Ng−êi sö dông cã thÓ cã mét vÞ trÝ t¹i chç mµ c«ng viÖc nhËn d¹ng thùc hiÖn. Trong hoµn c¶nh nµy ng−êi sö dông ®−îc nhËn d¹ng kÕt nèi víi vÞ trÝ kh¸c b»ng c«ng viÖc göi mét yªu cÇu. 5.¸p ®Æt luËt ph©n quyÒn: Mçi nguêi sö dông ®−îc nhËn d¹ng theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, hÖ c¬ së d÷ liÖu dïng luËt ph©n quyÒn ®Ó quy ®Þnh c¸c thao t¸c thùc hiÖn trªn mét sè ®èi t−îng c¬ së d÷ liÖu qua c¸c luËt ph©n quyÒn nµy. Trong m«i tr−êng ph©n t¸n, nh÷ng c«ng viÖc n¶y sinh lµ c«ng viÖc cÊp ph¸t nh÷ng luËt nµy vµ t¹o c¬ cÊu ph©n t¸n dïng ®Ó ¸p ®Æt c¸c luËt ph©n quyÒn. LuËt ph©n quyÒn lµ mét phÇn cña b¶ng danh môc. Cã hai h−íng gi¶i quyÕt kh¸c nhau lµ : a.B¶n sao ®Çy ®ñ c¸c luËt ph©n quyÒn. H−íng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi tr−êng hîp cã b¶n sao b¶ng danh môc ®Çy ®ñ ë c¸c vÞ trÝ vµ yªu cÇu c¬ chÕ thich hîp ®Ó ph©n t¸n trùc tuyÕn cËp nhËt ®−îc ®Õn c¸c b¶ng danh môc nµy. Tuy nhiªn h−íng gi¶i quyÕt nµy cho phÐp c¸c c¸ch ph©n quyÒn kiÓm tra khi b¾t ®Çu ch−¬ng tr×nh biªn dÞch hay b¾t ®Çu Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

16

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

thùc hiÖn c«ng viÖc. Thùc tÕ ng−êi sö dông cã yªu cÇu truy cËp kh«ng ®óng ®¾n sÏ bÞ ph¸t hiÖn t¹i chç vµ do ®ã dÔ dµng t¨ng kh¶ n¨ng nhËn biÕt ch−¬ng tr×nh dÞch hay c«ng viÖc thùc hiÖn lµ kh«ng thÝch hîp . b.CÊp ph¸t luËt ph©n quyÒn cho c¸c ®èi t−îng ë cïng mét vÞ trÝ mµ luËt ph©n quyÒn tham chiÕu tíi. H−íng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi b¶ng danh môc ®−îc ®Æt ë ®Þa ph−¬ng vµ kh«ng m¾c ph¶i lçi kh«ng cã quyÒn nh−ng truy cËp bÊt hîp ph¸p. Tuy nhiªn, ng−êi sö dông kh«ng cã quyÒn truy cËp hîp ph¸p xö lý b»ng c¸ch cho truy cËp ®Õn d÷ liÖu trong kho nhí trung gian. Tr−êng hîp truy cËp kh«ng ®óng ®¾n th× c«ng viÖc yªu cÇu sÏ kh«ng ®−îc thùc hiÖn. H−íng gi¶i quyÕt thø hai thÝch hîp víi c¸c vÞ trÝ tù trÞ trong khi ®ã c¸ch thø nhÊt thÝch hîp víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong hÖ thèng riªng lÎ. Trong h−íng gi¶i quyÕt thø nhÊt dïng b¶n sao ®Çy ®ñ c¸c luËt ph©n quyÒn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nÕu tÝnh ®Õn gi¸ c¶ thùc hiÖn. Ph©n quyÒn cho ng−êi sö dông trong hÖ thèng tËp trung bao gåm ph©n c¸c quyÒn: ®äc, chÌn, t¹o vµ xo¸ c¸c ®èi t−îng (vÝ dô nh− bé) vµ c«ng viÖc t¹o, xo¸ c¸c ®èi t−îng (nh− quan hÖ cña c¸c ®o¹n). Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, bæ xung nh÷ng quyÒn ®Æc biÖt nh− mét ng−êi di chuyÓn mét ®èi t−îng tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ trÝ kh¸c. §Ó cã quyÒn ®Æc biÖt di chuyÓn mét ®èi t−îng khã kh¨n h¬n khi cÊp c¶ hai quyÒn chÌn vµ xo¸. ViÖc di chuyÓn mét ®èi t−îng nÕu chØ th«ng qua hai c«ng viÖc xo¸ ®èi t−îng ë vÞ trÝ nµy vµ t¹o ®èi t−îng ®ã ë vÞ trÝ kh¸c nh−ng kh«ng ®¶m b¶o th«ng tin vÒ ®èi t−îng kh«ng bÞ mÊt vµ kh«ng th«ng tin nµo ®−îc t¹o thªm vµo. 6.Ph©n líp ng−êi sö dông: §Ó ®¬n gi¶n ho¸ c¬ cÊu gi¶i quyÕt viÖc ph©n quyÒn vµ viÖc s¾p xÕp th«ng tin, c¸c ng−êi sö dông riªng rÏ ®−îc nhãm thµnh c¸c nhãm vµ mçi nhãm ®−îc ph©n c¸c quyÒn gièng nhau. ViÖc ph©n thµnh nhãm sÏ dÔ qu¶n lý h¬n thay v× viÖc qu¶n lý tõng ng−êi sö dông. Trong c¬ së d÷ liÖu, ph©n líp ng−êi sö dông theo quyÒn cÇn c©n nh¾c c«ng viÖc sau ®©y: -Sù s¾p xÕp mét c¸ch tù nhiªn nh÷ng ng−êi sö dông lµ mét vÊn ®Ò trong viÖc ph©n t¸n c¬ së d÷ liÖu cho nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Gièng nh− mäi ng−êi sö dông ë vÞ trÝ x cã cïng cã mét vµi ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm qu¶n trÞ. Ph¶i thµnh lËp c¬ cÊu ®Æt tªn thÝch hîp cho líp ng−êi sö dông. -Mét sè vÊn ®Ò xuÊt hiÖn khi chia nhãm gåm nh÷ng ng−êi sö dông vÝ nh− n¬i nµo l−u tr÷ th«ng tin vÒ quyÒn truy cËp cña nhãm ng−êi sö dông vµ luËt nµo sÏ ®−îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n viÖc chia nhãm ng−êi sö dông. VÊn ®Ò ®Æc biÖt phøc t¹p khi nhiÒu nhãm ng−êi sö dông ë c¸c vÞ trÝ ®−îc xem xÐt trong hoµn c¶nh lµ nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ. XuÊt hiÖn vÊn ®Ò xem xÐt quyÕt ®Þnh ®èi víi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

17

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

c¸c nhãm lµm viÖc nh− bá quyÒn hoÆc thªm quyÒn vµ xo¸ mét thµnh viªn. V× vËy c¬ chÕ nµy ph¶i cã sù nhÊt trÝ cña ®a sè hay cña toµn bé c¸c vÞ trÝ trong cïng nhãm hoÆc cña ng−êi qu¶n trÞ ë cÊp cao h¬n. KÕt luËn Mäi ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung ®Òu quy ®Þnh cho c«ng viÖc qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng viÖc qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phô thuéc vµo cÊp ®é tù trÞ cña hÖ thèng víi sù v¾ng mÆt cña nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ, tuy nhiªn cÊp ®é ph©n t¸n c¶ thuËt to¸n thiÕt lËp hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, b¶ng danh môc kh«ng bÞ rµng buéc trong viÖc ph©n t¸n vµ cÊp ph¸t.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

18

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

ch−¬ng II ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n míi ë giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu, nh÷ng ng−êi thiÕt kÕ ch−a cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Tuy nhiªn viÖc thiÕt kÕ mét c¬ së d÷ liÖu trong hÖ thèng ®¬n lÎ vÒ mÆt kü thuËt vµ tæ chøc ®· rÊt khã kh¨n v× vËy viÖc thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cµng khã kh¨n h¬n. VÊn ®Ò míi n¶y sinh vÒ mÆt kü thuËt nh− viÖc nèi liÒn c¸c ®iÓm lµm viÖc víi nhau qua m¹ng m¸y tÝnh vµ tèi −u ho¸ viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu còng nh− øng dông ®Ó tèi −u c«ng viÖc thùc hiÖn. VÒ phÝa tæ chøc, vÊn ®Ò ph©n quyÒn rÊt quan träng khi hÖ thèng ph©n t¸n ®iÓn h×nh thay thÕ cho hÖ thèng lín, hÖ thèng tËp trung. Trong tr−êng hîp nµy, cã thÓ xung ®ét vÒ phÝa c«ng t¸c tæ chøc. MÆc dï cßn h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm thiÕt kÕ hÖ thèng ph©n t¸n, vÊn ®Ò nµy lµ lÜnh vùc ®−îc nghiªn cøu réng r·i. Quan ®iÓm vÒ mÆt to¸n häc cña c¬ s¬ d÷ liÖu ®èi víi viÖc ph©n t¸n tèt d÷ liÖu qua m¹ng m¸y tÝnh ®· ®−îc ph©n tÝch trong hÖ thèng file ph©n t¸n vµ gÇn ®©y lµ trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. KÕt qu¶ chÝnh cña c«ng viÖc nghiªn cøu ®−îc dïng ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: -Ph−¬ng ph¸p ®Ó cã thÓ ph©n t¸n d÷ liÖu mét c¸ch thuËn tiÖn. -C¬ së vÒ mÆt to¸n häc dïng ®Ó trî gióp thiÕt kÕ trong viÖc x¸c ®Þnh viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu. Ch−¬ng nµy sÏ giíi thiÖu mét c¬ së cho thiÕt kÕ c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n qua viÖc nhÊn m¹nh nh÷ng b−íc trong thiÕt kÕ vµ còng chØ ra ®èi t−îng cña thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, h−íng ph¸t triÓn top-down vµ bottom-up. I.C¬ së thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: ThuËt ng÷ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã nghÜa rÊt réng vµ kh«ng chÝnh x¸c. ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu tËp trung gåm cã c¸c c«ng viÖc sau: -ThiÕt kÕ s¬ ®å kh¸i niÖm: m« t¶ c¬ së d÷ liÖu ®· hîp nhÊt (mäi d÷ liÖu ®−îc sö dông bëi øng dông c¬ së d÷ liÖu). -ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý: tham chiÕu tõ l−îc ®å kh¸i niÖm tíi vïng l−u tr÷ vµ x¸c ®Þnh c¸c c¸ch thøc truy cËp kh¸c nhau. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cã hai vÊn ®Ò x¶y ra khi thiÕt kÕ s¬ ®å toµn bé vµ khi thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý ë ®Þa ph−¬ng (ë mçi vÞ trÝ). Nh÷ng kü thuËt cã thÓ øng dông cho hai vÊn ®Ò trªn còng gièng nh− trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n bæ xung vµo hai vÊn ®Ò n÷a: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

19

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n: x¸c ®Þnh c¸ch thøc ph©n chia nh÷ng quan hÖ toµn bé thµnh nh÷ng ®o¹n d÷ liÖu theo chiÒu däc ,chiÒu ngang vµ kiÓu hçn hîp. -ThiÕt kÕ cÊp ph¸t ®o¹n d÷ liÖu: x¸c ®Þnh c¸ch thøc ®o¹n d÷ liÖu tham kh¶o ®Õn ¶nh vËt lý nµo vµ còng x¸c ®Þnh c¸c b¶n sao cña ®o¹n d÷ liÖu. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n míi ®−îc nghiªn cøu gÇn ®©y, tuy nhiªn c«ng viÖc ph©n ®o¹n trë thµnh ®Æc tr−ng cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Bªn c¹nh ®ã vÊn ®Ò cÊp ph¸t còng ®−îc nghiªn cøu khi ph¸t triÓn hÖ thèng file ph©n t¸n v× trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã thiÕt bÞ l−u tr÷ phøc t¹p. C¸ch ph©n biÖt hai vÊn ®Ò nµy râ rµng, vÊn ®Ò thø nhÊt ®éng lùc cña viÖc ph©n m¶nh quan hÖ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiªu chuÈn vÒ logic; vÊn ®Ò thø hai gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ n¬i ®Æt vËt lý cña d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn ph¶i rÊt cÈn thËn khi ph©n biÖt theo c¸ch nµy v× kh«ng thÓ x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n tèt nhÊt vµ c«ng viÖc cÊp ph¸t b»ng c¸ch gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò ®éc lËp v× r»ng hai vÊn ®Ò liªn quan nhau. C«ng viÖc thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh øng dông ®−îc thùc hiÖn sau khi thiÕt kÕ s¬ ®å vµ cã kiÕn thøc vÒ yªu cÇu cña ch−¬ng tr×nh øng dông. ThiÕt kÕ s¬ ®å ®Ó cã kh¶ n¨ng cung cÊp hiÖu qu¶ c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông. V× vËy trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, hiÓu biÕt râ rµng vµ ®Çy ®ñ vÒ yªu cÇu cña ch−¬ng tr×nh øng dông lµ cÇn thiÕt ®èi víi ch−¬ng tr×nh øng dông quan träng. Nh÷ng c«ng viÖc thiÕt kÕ ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn ®Ó c«ng viÖc thùc hiÖn cña thiÕt kÕ ®óng ®¾n. Nh÷ng yªu cÇu trong ch−¬ng tr×nh øng dông: -VÞ trÝ n¬i ch−¬ng tr×nh øng dông ®−îc ®−a ra (còng gäi lµ vÞ trÝ c¬ së cña ch−¬ng tr×nh øng dông ). -TÝnh th−êng xuyªn ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh øng dông: sè lÇn yªu cÇu cña chu¬ng tr×nh øng dông trong mét kho¶ng thêi gian. Tr−êng hîp th«ng th−êng ch−¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®−îc ®−a ra ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau v× vËy ph¶i biÕt tÇn suÊt ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh øng dông t¹i mçi vÞ trÝ. -Sè l−îng, kiÓu vµ ph©n t¸n thèng kª c¸c lÇn truy cËp ®èi víi mçi ®èi t−îng d÷ liÖu ®−îc yªu cÇu bëi c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông. ViÖc m« t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy kh«ng quan träng, h¬n n÷a phÇn nµy chØ quan t©m ®Õn nh÷ng d÷ liÖu ®iÓn h×nh cho quan hÖ vµ ph¶i dÞch ®óng ®¾n sang lo¹i cã thÓ ¸p dông ®−îc cho c¸c ®o¹n. KÕt qu¶ cña c«ng viÖc thiÕt kÕ ®−îc dïng khi ph©n ®o¹n, nh÷ng d÷ liÖu nµy ph¶i nhËn biÕt bëi c¸c c¸ch ph©n ®o¹n kh¸c nhau khi thiÕt kÕ. 1.§èi t−îng thiÕt kÕ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Trong thiÕt ph©n t¸n d÷ liÖu, nh÷ng ®èi t−îng sau ®©y ®−îc quan t©m: TiÕn tr×nh ®Þa ph−¬ng: ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh ®Þa ph−¬ng hay t¨ng thêi gian bé xö lý trung t©m cho tiÕn tr×nh ®Þa ph−¬ng t−¬ng øng víi nguyªn t¾c lµ ®¬n gi¶n ho¸ c«ng viÖc: ®Æt d÷ liÖu gÇn ch−¬ng tr×nh Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

20

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

øng dông th−êng xuyªn sö dông d÷ liÖu ®ã. Thùc hiÖn ®−îc tiÕn tr×nh ë ®Þa ph−¬ng lµ môc ®Ých chÝnh cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó m« t¶ tiÕn tr×nh ®Þa ph−¬ng lµ chó ý ®Õn hai lo¹i tham chiÕu tíi d÷ liÖu: tham chiÕu ®Þa ph−¬ng vµ tham chiÕu tõ xa. Mét vÞ trÝ c¬ së cña ch−¬ng tr×nh øng dông ®· x¸c ®Þnh th× tÝnh ®Þa ph−¬ng vµ tÝnh biÖt lËp cña c«ng viÖc tham chiÕu cña ch−¬ng tr×nh ®ã chØ phô thuéc vµo viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu. ThiÕt kÕ ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh ë ®Þa ph−¬ng cã thÓ thùc hiÖn qua viÖc thªm vµo mét sè tham chiÕu ®Þa ph−¬ng vµ tham chiÕu tõ xa t−¬ng øng víi mçi ph©n ®o¹n. Mét c¸ch më réng tÇm quan träng cña viÖc tèi −u ho¸ lµ ®−a vµo mét sè môc tiªu khi ch−¬ng tr×nh øng dông cã tÝnh ®Þa ph−¬ng hoµn toµn. ThuËt ng÷ nµy ®Ó chØ râ nh÷ng ch−¬ng tr×nh øng dông nµy cã thÓ hoµn toµn thùc hiÖn ë vÞ trÝ c¬ së. TiÖn lîi chÝnh cña tÝnh ®Þa ph−¬ng kh«ng chØ hoµn toµn lµ viÖc gi¶m c«ng viÖc truy cËp tõ xa mµ bªn c¹nh ®ã còng lµm t¨ng tÝnh ®¬n gi¶n trong ®iÒu khiÓn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh øng dông. TÝnh s½n cã vµ dÔ hiÓu cña d÷ liÖu ph©n t¸n: CÊp ®é cao cña tÝnh s½n cã ®èi víi ch−¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc ®¹t ®−îc qua viÖc l−u tr÷ c¸c b¶n sao cña cïng mét th«ng tin. HÖ thèng ph¶i chuyÓn sang mét b¶n sao kh¸c khi mét b¶n sao nµo ®ã truy cËp ë ®iÒu kiÖn kh«ng b×nh th−êng hay b¶n sao ®ã kh«ng cã s½n. TÝnh dÔ hiÓu còng ®¹t ®−îc khi l−u tr÷ nhiÒu b¶n sao cña cïng mét th«ng tin khi cho phÐp håi phôc tõ nh÷ng háng hãc hay tõ nh÷ng ph¸ hñy vÒ mÆt vËt lý cña cïng mét b¶n sao b»ng c¸ch dïng mét b¶n sao kh¸c (khi vÉn tån t¹i c¸c b¶n sao kh¸c). Háng hãc trong m¸y tÝnh th−êng lµ nh÷ng sù kiÖn x¶y ra mµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng håi phôc l¹i. Nh− vËy viÖc ®Æt nhiÒu b¶n sao ë trªn nh÷ng vÞ trÝ ®Þa lý r¶i r¸c kh¾p n¬i lµ gi¶i ph¸p hîp lý. Ph©n chia khèi l−îng c«ng viÖc: Ph©n t¸n c«ng viÖc cho nh÷ng vÞ trÝ lµ ®Æc ®iÓm quan träng cña hÖ thèng m¸y tÝnh ph©n t¸n. ViÖc ph©n chia c«ng viÖc còng nh»m môc ®Ých ®¹t ®−îc tiÖn lîi vÒ kh¶ n¨ng hoÆc tiÖn Ých m¸y tÝnh ë mçi vÞ trÝ trªn m¹ng vµ còng ®Ó t¨ng cÊp ®é thùc hiÖn song song cña ch−¬ng tr×nh øng dông. Khi ph©n chia khèi l−îng c«ng viÖc cã thÓ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn tiÕn tr×nh xö lý ®Þa ph−¬ng vµ cÇn thiÕt c©n nh¾c ®Õn lîi h¹i trong thiÕt kÕ d÷ liÖu ph©n t¸n. Gi¸ c¶ thiÕt bÞ l−u tr÷ vµ tÝnh s½n cã: Ph©n t¸n d÷ liÖu cã thÓ ph¶n ¸nh gi¸ c¶ vµ tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ l−u tr÷ ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn cã thÓ cã nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt trong m¹ng ®Ó l−u tr÷ d÷ liÖu hoÆc cã nh÷ng ®iÓm lµm viÖc kh«ng cung cÊp kho d÷ liÖu. Gi¸ c¶ cña thiÕt bÞ l−u tr÷ kh«ng thÓ thÝch hîp khi so s¸nh víi CPU - ®¬n vÞ xö lý trung t©m, thiÕt bÞ vµo ra vµ gi¸ c¶ truyÒn th«ng cña ch−¬ng tr×nh øng dông, do ®ã giíi h¹n tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ l−u tr÷ ë mçi vÞ trÝ ph¶i ®−îc c©n nh¾c.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

21

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Sö dông mäi tiªu chuÈn ë cïng mét vÞ trÝ (c¬ së d÷ liÖu) lµ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n vµ dÉn tíi m« h×nh tèi −u phøc t¹p. Cã thÓ xem xÐt mét vµi ®Æc ®iÓm trªn ®©y nh− nh÷ng rµng buéc. 2.H−íng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Cã hai ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ lµ h−íng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up. Trong h−íng thiÕt kÕ Top-down, b¾t ®Çu bëi viÖc thiÕt kÕ s¬ ®å tæng thÓ, tiÕp tôc thiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu vµ sau ®ã cÊp ph¸t c¸c ®o¹n nµy cho c¸c vÞ trÝ, t¹o h×nh ¶nh vËt lý cña d÷ liÖu. Hoµn thµnh h−íng nµy qua viÖc thùc hiÖn thiÕt kÕ vËt lý d÷ liÖu ®Ó cÊp ph¸t cho d÷ liÖu. §èi víi hÖ thèng ph¸t triÓn tõ nh÷ng hÖ thèng hçn t¹p th× ph−¬ng ph¸p nµy cã søc hÊp dÉn lín v× nã cho phÐp thùc hiÖn thiÕt kÕ dùa trªn c¸c gi¶i ph¸p hîp lý theo tõng tr−êng hîp. Dïng thiÕt kÕ Bottom-up khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc ph¸t triÓn qua viÖc liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu ®· cã s½n. Thùc tÕ, trong tr−êng hîp nµy s¬ ®å toµn thÓ ®−îc ®−îc t¹o ra bëi sù tho¶ hiÖp gi÷a c¸c lo¹i m« t¶ d÷ liÖu cã s½n. ThËm chÝ cã thÓ mçi cÆp c¬ së d÷ liÖu cã s½n kh«ng phô thuéc viÖc kÕt hîp víi nhau khi sö dông s¬ ®å gi¶i thÝch. Tuy nhiªn dÉn tíi c¸c hÖ thèng trong kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kiÕn tróc tham chiÕu. Khi c¬ së d÷ liÖu cã s½n ®−îc liªn kÕt víi nhau thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, c¸c c¬ së d÷ liÖu nµy cã thÓ dïng hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng ë vÞ trÝ ®ã. §Ó hÖ thèng ®ång bé cÇn cã thªm mét sè viÖc phøc t¹p nh− ®ång bé d÷ liÖu cÇn ph¶i gi¶i thÝch gi÷a c¸c mÉu c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau. Trong tr−êng hîp nµy cã thÓ t¹o b¶n gi¶i thÝch 1:1 gi÷a hai hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng. Trong thùc tÕ hÇu hÕt c¸c hÖ thèng ®ång bé ®Òu sö dông h−íng thiÕt kÕ nµy ®Ó ra chän m« h×nh d÷ liÖu th«ng th−êng vµ sau ®ã chuyÓn sang mÉu c¬ së d÷ liÖu duy nhÊt ®èi víi s¬ ®å kh¸c nhau trong hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. Nãi chung c¸c yªu cÇu cña thiÕt kÕ Bottom-up gåm: -Chän m« h×nh c¬ së d÷ liÖu th«ng th−êng ®Ó thiÕt kÕ l−îc ®å toµn bé cña c¬ së d÷ liÖu. -DÞch chuyÓn mçi l−îc ®å ®Þa ph−¬ng sang m« h×nh d÷ liÖu th«ng th−êng. -TÝch hîp s¬ ®å ®Þa ph−¬ng sang s¬ ®å toµn bé th«ng th−êng. V× vËy thiÕt kÕ theo h−íng Bottom-up ®ßi hái gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò kh«ng ®Æc biÖt ®èi víi c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n nh−ng còng tån t¹i trong hÖ thèng tËp trung. II.ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu HÇu hÕt c¸c hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®−îc t¹o míi cho nªn chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn thiÕt kÕ theo h−íng Top down. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt trong thiÕt kÕ Top-down c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Môc ®Ých Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

22

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

cña viÖc ph©n ®o¹n ®Ó nhËn ra nh÷ng ®o¹n kh«ng trïng nhau (®o¹n nh− vËy ®−îc gäi lµ ®¬n vÞ cÊp ph¸t logÝc). Râ rµng, c¸c bé hoÆc c¸c thuéc tÝnh cña quan hÖ kh«ng thÓ ®−îc xem nh− mét ®¬n vÞ cÊp ph¸t v× sÏ lµm cho viÖc cÊp ph¸t trë lªn phøc t¹p h¬n. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n bao gåm c«ng viÖc nhãm c¸c bé trong tr−êng hîp ph©n ®o¹n ngang hay nhãm c¸c thuéc tÝnh trong tr−êng hîp ph©n ®o¹n däc cã cïng ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi nhãm c¸c bé hoÆc thuéc tÝnh cã cïng ®Æc tÝnh hay tÝnh chÊt ®Ó thµnh lËp mét ®o¹n. ý c¬ b¶n lµ nÕu bÊt cø hai ®¬n vÞ cÊp ph¸t nµo cña cïng mét ®o¹n th× cã cïng ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi c¸ch thøc dïng ®Ó cÊp ph¸t d÷ liÖu sÏ chän lùa c¸c ®o¹n nµy víi nhau. V× vËy c¸c ®o¹n h×nh thµnh nhê c¸c ph−¬ng ph¸p nµy t¹o ra c¸c ®¬n vÞ cÊp ph¸t kh¸c nhau. §iÓm chó ý ë trong c«ng viÖc ph©n ®o¹n lµ vÞ trÝ c¬ së cña mçi ch−¬ng tr×nh øng dông ph¶i thÝch hîp ®Ó nhËn biÕt ®Æc tÝnh ®Þa ph−¬ng ®èi víi c«ng viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ thÝch hîp cña ®o¹n . V× vËy cÇn quan niÖm r»ng ch−¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau cã vai trß nh− c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông kh¸c nhau thËm chÝ ngay c¶ khi chóng thùc hiÖn cïng chøc n¨ng. TiÕp theo lµ m« t¶ c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n däc vµ ph©n ®o¹n hçn hîp (chÐo ®éc lËp). 1.Ph©n ®o¹n ngang C«ng viÖc x¸c ®Þnh c¸ch thøc ph©n ®o¹n ngang cña c¬ së d÷ liÖu lµ vÊn ®Ò cã ®Æc tÝnh logic cña d÷ liÖu, vÞ tõ ph©n ®o¹n, thèng kª ®Æc tÝnh cña d÷ liÖu, sè l−îng ch−¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn c¸c ®o¹n vµ tæ chøc cña mÆt nµo ®ã vÒ mÆt vËt lý vµ thèng kª. Ph©n ®o¹n c¬ së: ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®−îc t×m ra khi sö dông phÐp chän quan hÖ. TÝnh ®óng ®¾n cña ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®ßi hái mçi bé cña quan hÖ ®−îc chän vµo mét vµ chØ mét ®o¹n. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh ph©n ®o¹n ngang c¬ së cña mét quan hÖ yªu cÇu x¸c ®Þnh mét tËp c¸c vÞ tõ chän ra kh«ng liªn kÕt hoÆc hoµn toµn liªn kÕt. Yªu cÇu ®èi víi mçi ®o¹n lµ c¸c thµnh phÇn cña nã ph¶i tham chiÕu ®ång ®Òu bëi ch−¬ng tr×nh øng dông. Gi¶ sö R lµ mét quan hÖ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra ph©n ®o¹n ngang c¬ së. Ph¶i x¸c ®Þnh: 1.VÞ tõ ®¬n gi¶n lµ vÞ tõ cã d¹ng. Thuéc_tÝnh = gi¸_trÞ 2.VÞ tõ minterm y ®èi víi mét tËp P cña nh÷ng vÞ tõ ®¬n gi¶n lµ mèi liªn hÖ gi÷a mäi vÞ tõ xuÊt hiÖn trong P, cã thÓ kiÓu liªn kÕt nµy lµ kh¼ng ®Þnh hay phñ ®Þnh nh−ng kh«ng m©u thuÉn nhau. V× vËy: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

23

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

y = Λpi∈ p pi* víi pi* = p, pi* = NOT pi vµ y ≠ false. 3.§o¹n lµ mét tËp c¸c bé mµ vÞ tõ minterm n¾m gi÷ ®−îc. 4.Mét vÞ tõ ®¬n pi thÝch hîp víi mèi quan hÖ trong tËp P mµ biÓu thøc cña c¸c vÞ tõ chØ kh¸c trong vÞ tõ pi (biÓu thøc xuÊt hiÖn trong d¹ng kh¼ng ®Þnh trong mét sè tr−êng hîp vµ phñ ®Þnh ë mét sè tr−êng hîp kh¸c).V× vËy c¸c ®o¹n t−¬ng ®−¬ng ®−îc tham chiÕu theo nhiÒu c¸ch bëi Ýt nhÊt mét ch−¬ng tr×nh øng dông. 2. C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn sau khi ph©n ®o¹n ngang cña quan hÖ R kh«ng dùa trªn c¬ së ®Æc tÝnh cña c¸c thuéc tÝnh nh−ng t¹o ra ®−îc tõ ph©n ®o¹n ngang cña quan hÖ kh¸c. C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn ®Ó thuËn tiÖn khi t¹o mèi liªn kÕt gi÷a c¸c ®o¹n. Mèi liªn kÕt ph©n t¸n lµ liªn kÕt gi÷a c¸c quan hÖ ®−îc ph©n ®o¹n ngang. Khi ch−¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu liªn kÕt gi÷a hai quan hÖ R vµ S th× mäi bé cña R vµ S cÇn ®−îc so s¸nh víi nhau. V× vËy theo nguyªn t¾c, cÇn ph¶i so s¸nh mäi ®o¹n Ri cña R víi mäi ®o¹n Sj cña S. Tuy nhiªn mét sè tr−êng hîp cã thÓ suy diÔn mét sè liªn kÕt bé phËn Ri JN Sj lµ rçng bªn trong. §èi víi viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu, tr−êng hîp nµy x¶y ra khi gi¸ trÞ cña thuéc tÝnh liªn kÕt ë ®o¹n Ri vµ Sj kh«ng liªn kÕt víi nhau. Mèi liªn kÕt ph©n t¸n thÓ hiÖn hiÖu qu¶ khi sö dông m« h×nh liªn kÕt. M« h×nh liªn kÕt G cña liªn kÕt ph©n t¸n R JN S lµ m« h×nh (N,E) khi nót N thÓ hiÖn ®o¹n cña R vµ S vµ biªn kh«ng trùc tiÕp gi÷a hai nót biÓu hiÖn liªn kÕt gi÷a hai ®o¹n kh«ng rçng bªn trong. §Ó ®¬n gi¶n hãa, kh«ng chøa trong N c¸c ®o¹n cña R hay S. Mét sè vÝ dô vÒ m« h×nh liªn kÕt: R1 R1 S1 S1 R2 R2 S2 S2 R3 R3 S3 Cã thÓ nãi r»ng mçi m« h×nh liªn kÕt lµ toµn bé khi m« h×nh nµy gåm mäi biªn cã thÓ gi÷a c¸c ®o¹n cña R vµ S. Liªn kÕt gi¶m khi kh«ng cã sè biªn gi÷a c¸c ®o¹n cña R vµ c¸c ®o¹n cña S. Hai kiÓu gi¶m liªn kÕt ®Æc biÖt thÝch hîp lµ: -Gi¶m m« h×nh liªn kÕt bé phËn nÕu m« h×nh ®−îc t¹o thµnh tõ hai hay nhiÒu m« h×nh con kh«ng cã biªn gi÷a chóng. -Gi¶m m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n nÕu nã lµ bé phËn vµ mçi m« h×nh liªn kÕt con cã mét biªn. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

24

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

X¸c ®Þnh liªn kÕt cã trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n lµ quan träng trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu. Mçi cÆp ®o¹n ®−îc liªn kÕt víi nhau bëi biªn, trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n lÎ cã mét tËp gi¸ trÞ cña c¸c thuéc tÝnh kÕt nèi. V× vËy cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n vµ cÊp ph¸t cña quan hÖ to¸n h¹ng gi÷a R vµ S, vµ m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n vµ t−¬ng xøng víi c¸c ®o¹n ®−îc cÊp ph¸t ë cïng mét vÞ trÝ. Sau ®ã liªn kÕt ®−îc thùc hiÖn trong c¸c c¸ch ph©n t¸n qua c¸c cÆp liªn kÕt ®Þa ph−¬ng cña c¸c ®o¹n vµ tiÕp theo lùa chän kÕt qu¶ liªn kÕt bé phËn nµy. V× vËy quan träng ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho c¸c mèi liªn kÕt ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn qua m« h×nh liªn kÕt c¬ b¶n. Xem xÐt c¸ch ph©n ®o¹n t×m ®−îc trong mèi liªn hÖ nµy: quan hÖ R cã c¸c ®o¹n lµ Ri t×m ®−îc tõ c¸ch ph©n ®o¹n cña S qua liªn kÕt phô: Ri = R SJF Sj 3.Ph©n ®o¹n däc: X¸c ®Þnh ph©n ®o¹n däc cña quan hÖ R lµ chia nhãm c¸c thuéc tÝnh thµnh tËp c¸c thuéc tÝnh ®Ó c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn. Tuy nhiªn ph¶i ph©n biÖt vÊn ®Ò chia phÇn theo chiÒu däc vµ theo c¸ch nµy c¸c tËp kh«ng liªn kÕt víi nhau tõ nh÷ng vÊn ®Ò chia nhãm theo chiÒu ngang. §iÒu kiÖn ®óng ®èi víi viÖc chia theo chiÒu ngang lµ ®ßi hái mçi thuéc tÝnh cña quan hÖ R ph¶i Ýt nhÊt thuéc vÒ mét tËp mµ mçi tËp gåm cã kho¸ cña R hoÆc mét tËp c¸c minh chøng. Môc ®Ých cña viÖc ph©n ®o¹n däc lµ nhËn ra c¸c ph©n ®o¹n Ri, nh− vËy nhiÒu ch−¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®−îc thùc hiÖn thao t¸c trªn d÷ liÖu mµ chØ cÇn sö dông mét ®o¹n. VÝ dô, xem quan hÖ R ®−îc ph©n ®o¹n däc thµnh R1 vµ R2. Ch−¬ng tr×nh øng dông thÝch hîp víi ph©n ®o¹n däc nÕu c¸c ch−¬ng tr×nh nµy cã thÓ thùc hiÖn qua viÖc sö dông mét trong hai ®o¹n R1 vµ R2. Tuy nhiªn nÕu ch−¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu c¶ hai ®o¹n R1 vµ R2 th× c¸ch ph©n ®o¹n däc kh«ng cã lîi Ých v× cÇn ph¶i thªm mét liªn kÕt t vµo ®Ó yªu cÇu t¹o l¹i quan hÖ. Tiªu chuÈn nµy còng ¸p dông cho c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, tiÖn lîi cña viÖc ph©n ®o¹n däc khi nhiÒu ch−¬ng tr×nh øng dông sö dông R1 vµ nhiÒu ch−¬ng tr×nh øng dông sö dông R2 ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. Theo c¸ch nµy ®Æt quan hÖ R ë mét vÞ trÝ cã thÓ xung ®ét gi÷a c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông khi cïng truy cËp vµo. C«ng viÖc x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n cho quan hÖ R kh«ng dÔ dµng v× sè l−îng nh÷ng phÇn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cã thÓ kÕt hîp víi sè l−îng c¸c thuéc tÝnh cña quan hÖ R vµ sè l−îng c¸c bã cã kh¶ n¨ng lín thªm. V× vËy thÓ hiÖn cña quan hÖ lín, theo h−íng tiÕp cËn heuristic cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c phÇn hay c¸c nhãm thuéc tÝnh ®Ó ph©n chia hîp lý. Cã hai c¸ch ph©n chia c¸c thuéc tÝnh:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

25

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-H−íng chia tõ trªn xuèng: quan hÖ ®−îc liªn tôc chia thµnh c¸c ®o¹n (kh«ng chän läc). -H−íng nhãm tõ d−íi lªn: c¸c thuéc tÝnh liªn kÕt ®Ó t¹o thµnh c¸c ®o¹n (cã chän läc). C¶ hai h−íng cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i riªng rÏ nh− d·y heuristic, c¸c ®o¹n nµy ®−îc sö dông ®Ó chuyÓn sang ®¸nh dÊu mçi c«ng viÖc lÆp l¹i kh¶ n¨ng lùa chän tèt nhÊt. Trong c¶ hai tr−êng hîp sö dông c«ng thøc b¸o hiÖu kh¶ n¨ng chia hay hîp tèt nhÊt. Mét sè kiÓu lïi cã thÓ ®−îc dïng ®Ó thö chuyÓn thuéc tÝnh tõ tËp thuéc tÝnh nµy sang tËp thuéc tÝnh cßn l¹i ®Ó chia tiÕp. Nhãm c¸c thuéc tÝnh theo chiÒu däc ®−a ra b¶n lÆp mét sè thuéc tÝnh trong c¸c ®o¹n qua viÖc ®¸nh ®Êu mçi kh¶ n¨ng chän tèt nhÊt nh÷ng c«ng viÖc lÆp l¹i. B¶n lÆp l¹i cã ¶nh h−ëng kh¸c nhau ®Õn ch−¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc vµ cËp nhËt. Ch−¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc cã lîi thÕ cña b¶n lÆp l¹i v× c¸c ch−¬ng tr×nh nµy lµm c«ng viÖc gièng nh− tham chiÕu ®Õn d÷ liÖu ë ®Þa ph−¬ng. §èi víi ch−¬ng tr×nh óng dông cã thuéc tÝnh chØ cËp nhËt, t¹o b¶n lÆp l¹i kh«ng thÝch hîp khi c¸c ch−¬ng tr×nh nµy cËp nhËt mäi b¶n sao ®Ó b¶o ®¶m tÝnh ®óng ®¾n. 4.Ph©n ®o¹n hçn hîp: C¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó ph©n ®o¹n hçn hîp gåm cã : -¸p dông ph©n ®o¹n ngang cho c¸c ®o¹n ph©n chi theo chiÒu däc. -¸p dông ph©n ®o¹n däc cho c¸c ®o¹n ph©n chi theo chiÒu ngang. MÆc dï c¸c c«ng viÖc nµy cã thÓ lÆp l¹i, t¹o ra c©y ph©n ®o¹n phøc t¹p nµo ®ã, cã nghÜa lµ cã hai hay nhiÒu cÊp ph©n ®o¹n sinh ra trong thùc tÕ. Hai vÊn ®Ò trªn cho phÐp c¶ hai c¸ch ph©n ®o¹n ®−îc xem xÐt mçi quan hÖ vµ v× vËy kh«ng ®¹t ®−îc tiÖn lîi cÇn thiÕt. C¸ch ph©n ®o¹n lÇn thø hai cã thÓ ¸p dông cho ®o¹n con tõ c¸ch ph©n ®o¹n thø nhÊt. III.CÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n: C¸ch dÔ nhÊt thùc hiÖn c«ng viÖc cÊp ph¸t file lµ xem mçi ®o¹n nh− mét file riªng rÏ. Tuy nhiªn c¸ch nµy kh«ng thÝch hîp do ba lý do: -C¸c ®o¹n kh«ng m« h×nh hãa thÝch hîp nh− c¸c file riªng rÏ v× c¸c ®o¹n kh«ng cã cÊu tróc nh− file dÉn ®Õn khã t¸c ®éng ®Õn ®o¹n. -Sè ®o¹n nhiÒu h¬n quan hÖ c¬ së nh− vËy nhiÒu m« h×nh ph©n tÝch kh«ng tÝnh to¸n ®−îc gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy. -M« h×nh hãa t¸c ®éng ch−¬ng tr×nh øng dông víi hÖ thèng file rÊt ®¬n gi¶n trong khi ch−¬ng tr×nh øng dông ë c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¹o c¸ch sö dông d÷ liÖu dÔ dµng. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

26

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Mét sè vÊn ®Ò nµy hiÖn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt tháa ®¸ng, vÝ dô nh− vÊn ®Ò thø 3 ®Æc biÖt khã v× ®ßi hái ph¶i tèi −u ch−¬ng tr×nh øng dông, t¸i t¹o l¹i quan hÖ vµ nhiÒu tÝnh to¸n phøc t¹p. 1.C¸c chuÈn th«ng th−êng cña c«ng viÖc cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n: Trong c¸c c«ng viÖc cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n, quan träng ph©n biÖt ®−îc thiÕt kÕ cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n d− thõa hay kh«ng d− thõa. C¸ch dÔ nhÊt lµ h−íng “phï hîp nhÊt”: tiªu chuÈn vÞ trÝ kÕt hîp víi kh¶ n¨ng cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n. H−íng nµy kh«ng quan t©m ®Õn ¶nh h−ëng qua l¹i cña viÖc ®Æt mét ®o¹n ë vÞ trÝ nh÷ng ®o¹n liªn quan còng ®Æt ë vÞ trÝ ®ã. B¶n lÆp l¹i c¸c ®o¹n lµm phøc t¹p c«ng viÖc thiÕt kÕ h¬n v×: -CÊp ®é nh÷ng b¶n sao cña mçi ®o¹n thÝch hîp víi vÊn ®Ò cã thÓ thay ®æi thiÕt kÕ. -M« h×nh hãa ch−¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc bÞ lµm phøc t¹p bëi thùc tÕ ch−¬ng tr×nh øng dông cã thÓ chän mét trong sè vµi vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó truy cËp ®Õn c¸c ®o¹n. §Ó x¸c ®Þnh cÊp ph¸t ®o¹n d− thõa th× ph¶i dïng hai c¸ch thøc sau: -X¸c ®Þnh nhãm mäi vÞ trÝ cã lîi Ých dông cÊp ph¸t ®o¹n vµ cÊp ph¸t b¶n sao cña ®o¹n cao h¬n chi phÝ vµ cÊp ph¸t c¸c b¶n sao cña ®o¹n cho c¸c vÞ trÝ thµnh phÇn cña nhãm nµy. C¸ch nµy cã nghÜa lµ lùa chän c¸c vÞ trÝ cã lîi nhÊt. -§Çu tiªn x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p cña bµi to¸n cÊp ph¸t kh«ng sao l¹i c¸c ®o¹n vµ sau ®ã tiÕp tôc sao l¹i c¸c b¶o sao b¾t ®Çu tõ n¬i cã tÝnh chÊt lîi Ých nhÊt. TiÕn tr×nh nµy ®−îc kÕt thóc khi b¶n sao kh«ng cã lîi. C¶ hai ph−¬ng ph¸p cã mét sè nh−îc ®iÓm. Trong ph−¬ng ph¸p mäi vÞ trÝ cã lîi nhÊt ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ lîi Ých c¬ b¶n cho viÖc cÊp ph¸t c¸c ®o¹n riªng rÏ h¬n tr−êng hîp kh«ng d− thõa v× kh«ng quan t©m ®Õn t¸c ®éng qua l¹i khi cÊp ph¸t nh÷ng b¶n sao kh¸c nhau cña cïng mét ®o¹n. Ph−¬ng ph¸p thªm b¶n lÆp l¹i lµ h−íng tiÕp cËn theo heuristic theo c¸ch nµy cã thÓ ®−a vµo nguyªn nh©n t¨ng møc ®é d− thõa Ýt h¬n ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt. C¶ hai tÝnh s½n cã vµ tÝnh d− thõa cña hÖ thèng t¨ng nÕu cã hai b¶n sao cña mçi ®o¹n nh−ng nh÷ng b¶n sao sau nµy Ýt t¨ng theo tØ lÖ. 2.§¸nh gi¸ møc ®é quan träng vÒ gi¸ trÞ vµ lîi Ých cña c«ng viÖc cÊp ph¸t ®o¹n: C«ng thøc ®¬n gi¶n ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ vµ lîi nhuËn cña c«ng viÖc cÊp ph¸t ®o¹n cho quan hÖ R. nkj = Γkj + υki Víi: i lµ ®o¹n index vµ J lµ vÞ trÝ index. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

27

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

∫kj tÇn xuÊt sö dông cña ch−¬ng tr×nh øng dông k t¹i vÞ trÝ j. Γkj lµ sè l−îng tham chiÕu cã tÝnh chÊt håi phôc cña ch−¬ng tr×nh øng dông k sang ®o¹n j. υkj sè l−îng tham chiÕu cã thuéc tÝnh cËp nhËt cña ch−¬ng tr×nh øng dông k sang ®o¹n i; §èi víi ph©n ®o¹n ngang: -Sö dông h−íng ph©n ®o¹n phï hîp nhÊt ®èi víi cÊp ph¸t kh«ng lÆp l¹i: ®Æt ®o¹n R ë vÞ trÝ cã sè l−îng ch−¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn ®o¹n R lín nhÊt. §¸nh gi¸ sè l−îng tham chiÕu cña c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông ë ®Þa ph−¬ng tíi ®o¹n Ri ë vÞ trÝ j ®−îc tÝnh theo c«ng thøc tæng c¸c tham chiÕu håi phôc víi tÇn xuÊt sö dông: Bij = Σk ∫kj. Γkj Bij sè l−îng tham chiÕu cña c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông. §o¹n Rj ®−îc ®Æt t¹i vÞ trÝ j* víi Bþi* cùc ®¹i (j*lµ vÞ trÝ lùa chän) . -Sö dông ph−¬ng ph¸p ®Æt ®o¹n ë mäi vÞ trÝ cã lîi nhÊt ®èi víi c«ng viÖc cÊp ph¸t c¸c b¶n sao: ®Æt ®o¹n Rj ë c¸c vÞ trÝ j cã chi phÝ tham chiÕu, håi phôc cña ch−¬ng tr×nh lín h¬n chi phÝ tham chiÕu cËp nhËt ®Õn ®o¹n Ri tõ ch−¬ng tr×nh ë c¸c vÞ trÝ kh¸c. BiÓu thøc ®¸nh gi¸ tÝnh nh− sau: Bi j =Σk ƒ k j . Γk i - C. Σk Σj’ ≠ j ƒk j’ uk i Víi C lµ h»ng sè, h»ng sè nµy lµ tû lÖ gi÷a chi phÝ lo¹i truy cËp ®Ó cËp nhËt vµ lo¹i chi phÝ ®Ó håi phôc . Truy cËp mang tÝnh cËp nhËt ®¾t h¬n khi yªu cÇu sè l−îng lín th«ng b¸o ®iÒu khiÓn vµ thùc hiÖn nhiÒu c«ng viÖc cña ch−¬ng tr×nh øng dông ë ®Þa ph−¬ng ( v× vËy C ≥ 1). §o¹n Ri ®−îc cÊp ph¸t ë mäi vÞ trÝ j*víi biÓu thøc ®¸nh gi¸ Bi j* víi gi¸ trÞ tuyÖt ®èi. B¶n sao cña ®o¹n Ri ®−îc cÊp ph¸t ë vÞ trÝ víi biÓu thøc ®¸nh gi¸ Bi j lín nhÊt. 3.Sö dông ph−¬ng ph¸p thªm b¶n Ri ®èi víi c¸ch ph©n ®o¹n lÆp l¹i. ChØ cã thÓ ®o lîi Ých ®Æt b¶n sao cña ®o¹n Ri trong giíi h¹n kh¶ n¨ng t¨ng vµ kh¶ n¨ng s½n cã cña hÖ thèng. Khi b¾t ®Çu c«ng viÖc cÊp ph¸t, lîi Ých nµy kh«ng t¨ng tû lÖ víi ®é d− thõa cña ®o¹n Ri. Gi¶ sö di t−¬ng ®−¬ng víi cÊp ®é d− thõa cña ®o¹n Ri vµ gi¶ sö Fj t−¬ng ®−¬ng víi lîi Ých víi viÖc cã ®o¹n Rj ®Çy lÆp l¹i ®ñ ë mçi vÞ trÝ. Hµm β(di) ®o lîi Ých nµy: β(di) = ( 1 - 21-di )Fi

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

28

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Chó ý β( 1 ) = 0, β ( 2 ) = Fi/2, β( 3 ) = 3Fi. Sau ®ã tÝnh to¸n lîi Ých cña viÖc rót ra b¶n sao míi cña Ri ë vÞ trÝ j qua viÖc thay ®æi c«ng thøc ë tr−êng hîp 2 nh− sau: Bi j =Σk ƒ k j . Γk i - C. Σk Σj’ ≠ j ƒk j’ uk i + β(di) §¸nh gÝa sè l−îng tham chiÕu ®Õn ph©n ®o¹n theo chiÒu ngang: §Ó ®o lîi Ých cña c¸c phÇn ph©n ®o¹n ngang cña ®o¹n Ri ®Æt ë vÞ trÝ thµnh hai ®o¹n Rs vµ Rt ®Æt ë vÞ trÝ r vµ vÞ trÝ t. Xem xÐt c¸c tËp sau ®©y: -Cã hai nhãm ch−¬ng tr×nh øng dông As vµ At sö dông thuéc tÝnh chØ tõ Rs vµ Rt ®o¹n cña ch−¬ng tr×nh øng dông xö lý ë vÞ trÝ s vµ t vµ ®−a ra ë vÞ trÝ ®Þa ph−¬ng s vµ t, mèi liªn quan gi÷a c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông nµy lµ ®Òu tham chiÕu tõ xa. -Cã mét tËp At ch−¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ chØ sö dông c¸c thuéc tÝnh cña Rs hoÆc Rt. C¸c ch−¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra mét tham chiÕu ®Þa ph−¬ng tõ xa. -Cã mét tËp A2 ch−¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ sö dông c¶ c¸c thuéc tÝnh cña Rs vµ Rt. C¸c ch−¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra hai tham chiÕu ®Þa ph−¬ng tõ xa. -Cã mét tËp A3 ch−¬ng tr×nh øng dông ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau r, s vµ t tham chiÕu ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt. C¸c ch−¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o mét tham chiÕu ®Þa ph−¬ng tõ xa §o lîi Ých nµy theo c«ng thøc sau: Btst = Σ k∈A sƒksnki + Σ k∈Atƒktnki - Σ k∈A1ƒkrnki + 2 Σ k∈A2 . ƒkrnki + Σ k∈A3Σk∉ r, s, tƒkjnki §Ó ®¬n gi¶n ho¸, c«ng thøc nµy ®Õm sè l−îng c¸c lÇn truy cËp. Ph©n biÖt truy cËp håi phôc vµ cËp nhËt ®−a vµo tµi kho¶n c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau, c¸c gi¸ trÞ nµy kh«ng hiÖu qu¶ khi dïng (rk i + C . uki) thay v× nk i. C«ng thøc nµy cã thÓ sö dông trong thuËt to¸n chia nhá ®Ó x¸c ®Þnh cã chia Ri ë vÞ trÝ i vµo ®o¹n Rsë vÞ trÝ s vµ ®o¹n Rt ë vÞ trÝ t thÝch hîp qua viÖc thö mäi kh¶ n¨ng kÕt hîp cña vÞ trÝ s vµ t chó ý tr−êng hîp khi r = s hay r = t. Nhãm theo c¸c thuéc tÝnh chiÒu däc: §o lîi Ých cña viÖc nhãm c¸c thuéc tÝnh cña ®o¹n Ri j theo chiÒu däc ë vÞ trÝ r thµnh hai ®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ s vµ t víi thuéc tÝnh lÆp lµ I. ViÖc nhãm ®ßi hái c¸c nhãm ch−¬ng tr×nh øng dông t−¬ng ®−¬ng ®−a ra tõ c¸c phÇn theo chiÒu ngang: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

29

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

+As gåm c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông ®Æt ë vÞ trÝ s v× c¸c ch−¬ng tr×nh nµy: -§äc c¸c thuéc tÝnh cña ®o¹n Rs hoÆc -CËp nhËt c¸c thuéc tÝnh cña Rs kh«ng lÆp l¹i ë thuéc tÝnh lÆp I còng nh− ®èi v¬Ý As. +As gåm c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc mét c¸ch h×nh thøc ®Æt vµo vÞ trÝ R mét thao t¸c truy cËp vµo thuéc tÝnh lÆp I th× thao t¸c nµy truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt.. +As gåm c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông ë c¸c vÞ trÝ kh¸c r,s hay t cËp nhËt vao thuéc tÝnh I th× ph¶i truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt..

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

30

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Ch−¬ng III X©y dùng mét hÖ c¬ cë d÷ liÖu trong kÕ to¸n tµi chÝnh I.Yªu cÇu Mét trong nh÷ng ®iÒu quan träng ®¶m b¶o cho kinh doanh thµnh c«ng lµ cã hÖ thèng kÕ to¸n. HÖ thèng kÕ to¸n gióp cho c¸c nhµ doanh nghiÖp, ng−êi ®Çu t−, ng−êi qu¶n lý thÊy râ ®−îc thùc chÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh qua sè liÖu cô thÓ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan vµ khoa häc. KÕ to¸n ®−îc coi lµ ho¹t ®éng cã tÝnh dÞch vô. Chøc n¨ng cña kÕ to¸n lµ ®o l−êng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b»ng c¸ch l−u tr÷ c¸c sè liÖu ®Ó sö dông trong t−¬ng lai vµ qua xö lý ®Ó ®−a th«ng tin h÷u Ých cho nh÷ng ng−êi quyÕt ®Þnh còng nh− nh÷ng ng−êi cã quyÒn lîi trong ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng tin ®ã ph¶i cã b¶n chÊt tµi chÝnh vµ cã môc dÝch sö dông trong qu¶ tr×nh ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n ®−îc dïng ®Ó m« t¶ ho¹t ®éng vµ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c nhau. Tæ chøc nµy trong c¶ lÜnh vùc kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Cã thÓ nãi ®Çu vµo cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ c¸c sè liÖu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu ra cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ th«ng tin h÷u Ých cho ng−êi lµm quyÕt ®Þnh. 1.KÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ KÕ to¸n lµ hÖ thèng th«ng tin ®o l−êng, xö lý vµ truyÒn ®¹t c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc lµm quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn còng cã hai kh¸i niÖm kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kª to¸n tµi chÝnh. Nãi ®Õn kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i th«ng tin kÕ to¸n ®· ®−îc ®o l−êng xö lý vµ truyÒn ®¹t ®Ó sö dông trong qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanh. KÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n ngoµi viÖc sö dông trong viÖc qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanh cßn cã thÓ ®Ó cho ng−êi ngoµi c¬ së kinh doanh sö dông. QuyÕt ®Þnh Ng−êi lµm quyÕt ®Þnh Ho¹t ®éng kinh doanh

Nhu cÇu th«ng tin

KÕ to¸n

§ol−êng Thùc hiÖn qua tÝnh to¸n

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Xö lý Thùc hiÖn qua l−u tr÷ vµ lËp b¸o c¸o

Th«ng tin Th«ng tin Thùc hiÖn qua b¸o c¸o

Trang

31

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Th«ng tin kÕ to¸n vµ viÖc lµm quyÕt ®Þnh Th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp lµm nÒn t¶ng cña nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh tÕ quan träng cho c¶ bªn trong còng nh− bªn ngoµi ®¬n vÞ kinh doanh. V× thÕ th«ng tin kÕ to¸n lµ mét c«ng cô còng nh− hÇu hÕt c¸c c«ng cô kh¸c cho nªn ng−êi lµm kÕ to¸n ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Ó mäi ng−êi cã thÓ sö dông ®−îc dï ng−êi ®ã chuyªn nghiÖp hay kh«ng chuyªn nghiÖp. KÕ to¸n cung cÊp th«ng tin ®Ó thùc hiªn ba chøc n¨ng sau: lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra thùc thi kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. 2.Nh÷ng ng−êi sö dông hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n: a)Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp lµ nhãm ng−êi trong mét c¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña c¬ së kinh doanh. Trong mét c¬ së kinh doanh nhá, ban l·nh ®¹o gåm cã nh÷ng ng−êi chñ cña c¬ së kinh doanh nµy. Trong c¬ së kinh doanh lín, ban l·nh ®¹o gåm c¸c nhµ qu¶n lý ®−îc thuª m−ín. Môc tiªu cña c¸c c¬ së kinh doanh th−êng phøc t¹p vµ kh¸c nhau. C¸c môc tiªu nµy nh»m ®¹t ®−îc møc lîi nhuËn cao cã thÓ ®¹t ®−îc, cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô cã chÊt l−îng víi gi¸ thÊp, t¹o ra c¸c s¶n phÈm míi, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho mäi ng−êi, c¶i thiÖn m«i tr−êng vµ hoµn thµnh nhiÒu c«ng viÖc. Muèn ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu nµy th× ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i kinh doanh cã l·i víi m«i tr−êng kinh doanh cã tÝnh c¹nh tranh cao. Nh− vËy môc tiªu ®Æt ra cho ng−êi l·nh ®¹o ph¶i chó ý vµo hai môc tiªu quan träng: kh¶ n¨ng t¹o lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî. Kh¶ n¨ng t¹o lîi nhuËn lµ kh¶ n¨ng kiÕm ®ñ lîi nhuËn ®Ó thu hót vµ duy tr× vèn kinh doanh. Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî lµ kh¶ n¨ng t¹o s½n tiÒn ®Ó tr¶ nî khi hÕt h¹n thanh to¸n. C¸c nhµ qu¶n lý th−êng quyÕt ®Þnh ph¶i lµm g×, lµm nh− thÕ nµo vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cã ®óng víi kÕ ho¹ch ban ®Çu hay kh«ng. C¸c c«ng viÖc ®ã ph¶i trªn c¬ së th«ng tin cã gi¸ trÞ vµ kÞp thêi. PhÇn lín nh÷ng quyÕt ®Þnh nµy dùa trªn sè liÖu th«ng tin kÕ to¸n vµ sù ph©n tÝch c¸c sè liÖu nµy. Do ®ã ban l·nh ®¹o lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn sö dông th«ng tin kÕ to¸n quan träng nhÊt vµ nhiªm vô cña kÕ to¸n lµ cung cÊp cho ban l·nh ®¹o th«ng tin cÇn thiÕt vµ h÷u Ých. C¸c nhµ ®Çu t− hiÖn t¹i hoÆc t−¬ng lai: Nh÷ng ng−êi ®ang dù tÝnh ®Çu t− vµo mét c¬ së kinh doanh vµ nh÷ng nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh lµm cè vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t− ®Òu quan t©m ®Õn kÕt qu¶ thu ®−îc c¶ trong qu¸ khø vµ tiÒm n¨ng t¹o lîi nhuËn trong t−¬ng lai cña c¬ së kinh doanh. Sau khi ®Çu tu c¸c nhµ ®Çu t− ph¶i lu«n lu«n theo ®âi c¸c th«ng tin nµy.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

32

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

b)Nh÷ng ng−êi sö dông th«ng tin kÕ to¸n (cã quyÒn lîi trùc tiÕp vÒ tµi chÝnh) Ngoµi nhiÖm vô kÓ trªn, kÕ to¸n cßn ph¶i ho¹ch to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ kinh doanh ®ã. HÇu hÕt c¸c c¬ së kinh doanh ®Òu ph¸t hµnh ®Þnh kú mét bé b¸o c¸o kÕ to¸n tæng qu¸t, nªu râ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc tiªu t¹o lîi nhuËn vµ thanh to¸n c«ng nî. C¸c b¶n b¸o c¸o kÕ to¸n nµy tr×nh bµy nh÷ng c«ng viÖc ®· x¶y ra vµ dïng lµm h−íng ®Ó ph¸t triÓn trong t−¬ng lai. Nh÷ng ng−êi ngoµi c¬ së kinh doanh còn6g dïng th«ng tin cña c¸c b¶n b¸o c¸o nµy. C¸c chñ nî hiªn t¹i vµ t−¬ng lai: HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu vay nî ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ng¾n h¹n hay dµi h¹n. C¸c nhµ chñ nî cho vay tiÒn hoÆc giao hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô tr−íc khi ®−îc thanh to¸n, ®Òu quan t©m ®Õn viÖc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c«ng ty khi hÕt h¹n vµ tiÒn lêi thu ®−îc. Hä sÏ nghiªn cøu kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî còng nh− l−u l−îng tiÒn mÆt cïng víi kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cña c«ng ty ®ã. C¸c ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c nhµ cung cÊp, c¸ nh©n vµ c¸c c¬ së kh¸c cho vay tiÒn ®Òu muèn ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh tr−íc khi cho c¬ së nµy vay tiÒn. c)Nh÷ng ng−êi sö dông th«ng tin kÕ to¸n cã quyÒn lîi gi¸n tiÕp vÒ tµi chÝnh: X· héi nãi chung, th«ng qua c¸c viªn chøc nhµ n−íc vµ c¸c tæ chøc c«ng céng, gÇn ®©y ®· trë thµnh mét trong nh÷ng thµnh phÇn quan träng sö dông th«ng tin kÕ to¸n. Nh÷ng thµnh phÇn cÇn th«ng tin kÕ to¸n ®Ó lµm quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng céng gåm c¸c c¬ quan thuÕ vô, c¬ quan lËp quy, c¸c kÕ ho¹ch gia kinh tÕ vµ c¸c thµnh phÇn kh¸c. C¸c c¬ quan thuÕ vô: C¸c c¬ quan chÝnh quyÒn cña Nhµ n−íc ®−îc tµi trî b»ng nguån thu thuÕ. Cã nhiÒu nguån thu thuÕ, mçi nguån thu thuÕ cã tê khai thuÕ riªng vµ th−êng ®ßi hái mét hå s¬ phøc t¹p kÌm theo khi khai b¸o. HiÖn t¹i cã nhiÒu luËt chi phèi viÖc lËp b¸o c¸o kÕ to¸n ®Ó dïng vµo viÖc tÝnh thuÕ lîi tøc. C¸c c¬ quan lËp quü: HÇu hÕt c¸c c¬ quan ®iÒu hîp ë cÊp Nhµ n−íc hoÆc ®Þa ph−¬ng. TÊt c¶ c¸c c«ng ty cã ®¨ng ký kinh doanh chøng qu¸n ®Òu ph¶i b¸o c¸o ®Þnh kú. C¸c nhãm kh¸c: C¸c c¬ së kinh doanh lín nghiªn cøu b¸o c¸o cña c¸c c¬ së kinh doanh nhá ®Ó chuÈn bÞ cho c¸c hîp ®ång quan träng. ViÖc tÝnh to¸n ®Ó cã ®−îc c¸c sè liÖu vÒ doanh thu vµ chi phÝ th−êng rÊt quan träng trong c¸c cuéc th−¬ng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

33

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

l−îng. Nh÷ng ng−êi cè vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t− vµ c¸c chñ nî còng cã mèi quan t©m gi¸n tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn cña c¬ së kinh doanh ®ã. Trong nh÷ng ng−êi cè vÊn cã nh÷ng ng−êi ph©n tÝch vµ c¸c cè vÊn tµi chÝnh, ng−êi m«i giíi bu«n b¸n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, luËt s−... vµ b¸o c¸o vÒ tµi chÝnh. Nhãm tiªu thô, kh¸ch hµng vµ nh©n d©n nãi chung ngµy cµng quan t©m nhiÒu h¬n vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ thu nhËp cña c«ng ty còng nh− hËu qu¶ cña c«ng ty g©y ra nh− l¹m ph¸t, vÊn ®Ò x· héi vµ gi¸ trÞ cña ®êi sèng. Theo m« h×nh nghiÖp vô cña tæ chøc kinh doanh nãi chung, ch−¬ng tr×nh nµy ph©n nhãm ng−êi t¸c ®éng ®Õn hÖ th«ng kÕ to¸n nµy: C¸c ®èi t¸c: lµ ng−êi mua hµng cña c¬ së kinh doanh th«ng qua c¸c ®¬n yªu cÇu,ho¸ ®¬n thanh to¸n, phiÕu giao nhËn hµng... vµ ng−êi cung cÊp hµng ho¸ cho c¬ së kinh doanh nµy. Ng©n hµng: lµ n¬i c¬ së kinh doanh më tµi kho¶n vµ cã c¸c ho¹t ®éng nh− göi tiÒn, rót tiÒn, chuyÓn kho¶n... víi c¸c ®èi t¸c vµ c¸c ho¹t ®éng néi bé cña c«ng ty ®ã. Chñ doanh nghiÖp hay chñ c¬ sá kinh doanh vµ c¸c ®èi t−îng sö dông th«ng tin kÕ to¸n: ®©y lµ c¸c ®èi t−îng bªn ngoµi hÖ thèng kÕ to¸n nh−ng sö dông th«ng tin kÕ to¸n ®Ó ®−a ra quyÕt ®Þnh. Bé phËn theo dâi ®¬n hµng: bé phËn nµy qu¶n lý c¸c ®¬n hµng tËp trung c¸c ®¬n hµng l¹i ®Ó t¹o th«ng tin t¸c ®éng ®Ó hÖ thèng ho¹t ®éng. Bé phËn theo dâi kh¸ch hµng vµ ng©n hµng: th«ng tin cña bé phËn nµy quan träng ®èi víi c¸c giap dÞch cña doanh nghiÖp hay c¬ së kinh doanh v× nã lµ c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn kho¶n... 3.NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ ®èi t−îng cña ®o l−êng trong kÕ to¸n tµi chÝnh: NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ cã ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh. C¸c c¬ së kinh doanh cã thÓ cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh mçi ngµy. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh dïng ®Ó t¹o ra c¸c b¶n b¸o c¸o kÕ to¸n. Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã thÓ liªn quan ®Õn nh÷ng trao ®æi vÒ gi¸ trÞ nh− viÖc mua b¸n, chi tr¶, thu nî hoÆc vay m−în gi÷a hai hay nhiÒu bªn. Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh còng cã thÓ lµ mét sù kiÖn kinh tÕ kh«ng cã tÝnh chÊt trao ®æi nh−ng cã cïng kÕt qu¶ nh− mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã tÝnh chÊt trao ®æi.

Th−íc ®o b»ng tiÒn:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

34

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®−îc ghi chÐp b»ng tiÒn gäi lµ th−íc ®o b»ng tiÒn. Nh−ng nh÷ng sè liÖu cã ®Æc tÝnh phi tµi chÝnh cã thÓ ghi chÐp b»ng ngo¹i tÖ tÝnh theo gi¸ trÞ c¶u c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. TiÒn tÖ lµ yÕu tè chung nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ nh− vËy nã lµ ®¬n vÞ ®o l−êng duy nhÊt cã thÓ t¹o ®−îc d÷ liÖu tµi chÝnh gièng nhau ®Ó cã thÓ so s¸nh ®−îc. Th«ng tin c¸c b¸o c¸o lÊy tõ sæ nhËt ký c¸i vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®−îc ghi vµo sæ nhËt ký tæng qu¸t ®−îc tãm l−îc nh− sau: -Ghi ngµy, th¸ng, n¨m cña sù kiÖn kinh tÕ ph¸t sinh. -ViÕt ®óng tªn cña c¸c tµi kho¶n ghi nî vµ ghi cã trong cét diÔn gi¶i. Chän lo¹i m· tµi kho¶n cÊp mét, tµi kho¶n cÊp hai cña tµi kho¶n vµ ghi vµo nhËt ký tæng qu¸t. -Ghi lo¹i cña tµi kho¶n ®Ó dÔ tÝnh tæng tµi kho¶n khi viÕt tµI kho¶n vµo sæ c¸i. -Ghi sè tiÒn t−¬ng ®−¬ng víi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Tõ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i tæng kÕt th«ng tin vµ ghi vµo sæ c¸i. Ghi c¸c th«ng tin cña c¸c tµi kho¶n cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng nh− m· tµi kho¶n, tªn tµi kho¶n,. Ghi sè tiÒn t−¬ng øng víi mçi tµi kho¶n cÊp hai. C¸ch tÝnh sè tiÒn t−¬ng øng víi mçi tµi kho¶n lµ tÝnh tæng l−îng tiÒn trong c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. §èi víi tµi kho¶n cÊp mét cã sè tiÒn d− b»ng tæng sè tiÒn d− cña c¸c tµi kho¶n cÊp hai thuéc lo¹i tµi kho¶n cÊp mét. Nguyªn t¾c t¹o ra b¸o c¸o lµ c¸c b¸o c¸o ®−îc t¹o ra theo th¸ng vµ cã thÓ t¹o ra ngµy cuèi th¸ng hay ngµy nµo ®ã sau th¸ng cÇn lµm b¸o c¸o. 4.Nguyªn t¾c thiÕt kÕ hÖ thèng Trong viÖc thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n, ®iÒu quan träng lµ ph¶i dùa vµo bèn nguyªn t¾c chung: nguyªn t¾c lîi h¹i, nguyªn t¾c kiÓm so¸t, nguyªn t¾c ®ång bé vµ nguyªn t¾c linh ®éng. Nguyªn t¾c lîi h¹i: theo nguyªn t¾c nµy th× gi¸ trÞ ho¨c lîi Ých mµ th«ng tin do hÖ thèng cung cÊp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n chi phÝ sö dông hÖ thèng ®ã. Ngoµi nh÷ng c«ng viÖc th«ng th−êng cña hÖ thèng kÕ to¸n nh− lËp b¶ng l−¬ng, kª khai thuÕ, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ duy tr× c«ng t¸c néi kiÓm, ban l·nh ®¹o cã thÓ ®−îc cung cÊp c¸c th«ng tin kh¸c. C¸c th«ng tin nµy ph¶i trung thùc, kÞp thêi vµ cã Ých cho ban l·nh ®¹o. cÇn ph¶i c©n nh¾c gi÷a c¸c lîi Ých cña c¸c th«ng tin nµy vµ c¸c chi phÝ h÷u h×nh vµ v« h×nh ®−îc sö dông trong Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

35

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

viÖc sö dông th«ng tin ®ã. Trong c¸c chi phÝ h÷u h×nh cã chi phÝ vÒ nh©n viªn vµ thiÕt bÞ. Mét trong nh÷ng chi phÝ v« h×nh lµ chi phÝ do quyÕt ®Þnh sai lÇm v× thiÕu th«ng tin chÝnh x¸c. Nguyªn t¾c kiÓm so¸t: Nguyªn t¾c kiÓm so¸t ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i cung cÊp c¸c quy ®Þnh then chèt cña c«ng t¸c kiÓm tra néi bé ®Ó b¶o vÖ tµi s¶n vµ b¶o ®¶m ®−îc møc ®é trung thùc cña sè liÖu. Nguyªn t¾c ®ång bé: Nguyªn t¾c ®ång bé chñ tr−¬ng r»ng viÖc thiÕt kÕ mét hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i hµi hoµ víi c¸c yÕu tè tæ chøc vµ nh©n sù cña doanh nghiÖp. Mét tæ chøc gåm nhiÒu ng−êi lµm nhiÒu viÖc kh¸c nhau vµ trong c¸c nhãm kh¸c nhau. C¸c yÕu tè tæ chøc liªn quan ®Õn nhiÒu loai doanh nghiÖp cña tæ chøc vµ c¸c bé phËn kh¸c nhau cña doanh nghiÖp ®ã chÝnh thøc liªn kÕt víi nhau theo ph−¬ng c¸ch nµo ®ã ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. Nguyªn t¾c linh ®éng: nguyªn t¾c linh ®éng ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i ®ñ mÒm dÎo ®Ó sau nµy ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¸c thay ®æi vÒ tæ chøc cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kh«ng bao giê gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng ban ®Çu mµ lu«n lu«n ph¸t triÓn, t¹o thªm s¶n phÈm míi , më thªm chi nh¸nh míi ... hoÆc thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi kh¸c ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu ch Ønh trong hÖ thèng kÕ to¸n. Mét hÖ thèng kÕ to¸n ®−îc thiÕt kÕ ph¶i cho phÐp doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ thay ®æi mµ kh«ng cã sù ®iÒu chØnh ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh− hÖ thèng tµi kho¶n ph¶i thiÕt kÕ sao ®Ó cã chç thªm c¸c tµi kho¶n míi vÒ tµi s¶n, nî ph¶i tr¶, vèn chñ së h÷u, doanh thu hoÆc chi phÝ mµ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc sö dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n nµy. 5.T×nh h×nh tµi chÝnh vµ ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n: T×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c«ng ty lµ tµi nguyªn kinh tÕ cña c«ng ty ®ã vµ c¸c tr¸i quyÒn ®èi víi tµi nguyªn nµy ë méi thêi ®iÓm nµo ®ã. Tr¸i quyÒn cã nghÜa lµ vèn. Nh− vËy c«ng ty ®−îc xem xÐt qua hai phÇn tµi nguyªn kinh tÕ vµ tr¸i quyÒn ®èi víi c¸c tµi nguyªn nµy. Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn Mäi c«ng ty ®Òu cã hai lo¹i vèn, vèn cña chñ nî vµ vèn cña chñ së h÷u. Nh− vËy: Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn chñ nî + vèn chñ së h÷u V× trong thuËt ng÷ kÕ to¸n, tµi nguyªn kinh tÕ ®−îc coi nh− tµi s¶n vµ vèn chñ nî ®−îc coi nh− nî ph¶i tr¶, ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau: Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u Ph−¬ng tr×nh nµy gäi lµ ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n. Hai vÕ cña ph−¬ng tr×nh lu«n lu«n b»ng nhau hoÆc c©n b»ng. C¸c thµnh phÇn sÏ ®−îc ®Þnh nghÜa sau ®©y: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

36

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Tµi s¶n: lµ nguån lîi kinh tÕ mµ mét c¬ së kinh doanh cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc trong t−¬ng lai nhê vµo nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc nh÷ng sù kiÖn x¶y ra trong qu¸ khø. Nî ph¶i tr¶: lµ nh÷ng thiÖt thßi vÒ quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trong t−¬ng lai ph¸t sinh tõ nh÷ng kho¶n nî hiÖn t¹i cña c¬ së kinh doanh lµ ph¶i chuyÓn nh−îng tµi s¶n hoÆc ph¶i cung cÊp c¸c dÞch vô cho nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c trong t−¬ng lai do c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc c¸c sù kiÖn ®· x¶y ra trong qu¸ khø. Vèn chñ së h÷u: lµ phÇn vèn cßn l¹i trong tµi s¶n cña mét c¬ së kinh doanh sau khi trõ ®i nî ph¶i tr¶. §èi vÕ cña ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n trªn, cã thÓ x¸c ®Þnh vèn chñ së h÷u nh− sau: Vèn chñ së h÷u = Tµi s¶n - Nî ph¶i tr¶ 6.Môc tiªu th«ng tin kÕ to¸n qua c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n v× b¸o c¸o kÕ to¸n lµ ph−¬ng tiÖn chÝnh ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®èi víi ng−êi sö dông. Nh÷ng b¶n b¸o c¸o d−íi ®©y chØ lµ m« h×nh b¶n mÉu. Cã bèn b¶ng b¸o c¸o kÕ to¸n ®−îc sö dông ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n cÇn thiÕt vÒ mét c¬ së kinh doanh. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh: lµ b¶n kª vÒ tµi chÝnh tæng hîp c¸c kho¶n thu chi cña mét c¬ së kinh doanh qua mét giai ®o¹n thêi gian. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét b¸o c¸o quan träng nhÊt v× môc ®Ých ®o l−êng xem doanh nghiÖp cã ®¹t ®−îc môc tiªu thu lîi nhuËn hay kh«ng. B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u: tr×nh bµy tÊt c¶c nh÷ng biÕn ®éng cña vèn chñ së h÷u qua mét giai ®o¹n thêi gian. B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n: b¶ng c©n ®èi tµi s¶n tr×nh bµy t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. V× lý do nµy mµ b¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n ®−îc gäi lµ b¶n kª t×nh tr¹ng tµi chÝnh vµo ngµy th¸ng nhÊt ®Þnh nµo ®ã. B¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chØ tr×nh bµy nh÷ng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c ho¹t ®éng t¹o ra lîi nhuËn hay lç. Vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ hiÖn nhiÒu biÕn cè quan träng kh¸c ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÕn cè liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ®Çu t− ®· ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n nh−ng l¹i kh«ng thÓ hiÖn trong ho¹t ®éng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Giai ®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t c¸c viÖc tæ chøc c¬ cÊu c¬ së kinh doanh, c¸c m« t¶ c«ng t¸c vµ sù nghiªn cøu vÒ c¸c mÉu biÓu chøng tõ, b¸o c¸o thñ tôc vµ c¸c ph−¬ng ph¸p xö lý d÷ liÖu vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông. ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i ph¶i ®−îc b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn viÖc nghiªn cøu kh¶ thi trong giai ®o¹n Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

37

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

nghiªn cøu. ViÖc thiÕt kÕ quan t©m ®Õn ng−êi sö dông vµ ®iÒu hµnh hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, c¸c lo¹i b¸o c¸o cÇn thiÕt lËp vµ c¸c thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng. Mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trªn ®©y ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c vÒ thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n. Ngoµi c¸c b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cßn cã c¸c lo¹i b¸o c¸o chØ dïng trong néi bé cña c¬ s¬ kinh doanh nh− b¸o c¸o vÒ ®èi t¸c vµ ng©n hµng. HÖ thèng kÕ to¸n kÐp HÖ thèng kÕ to¸n kÐp ®−îc coi nh− lµ mét trong nh÷ng kh¸m ph¸ tèt cña trÝ tuÖ loµi ng−êi. HÖ thèng kÕ to¸n kÐp dùa trªn nguyªn t¾c l−ìng diÖn, cã nghÜa lµ mäi biÕn cè cã tÇm quan träng vÒ kinh tÕ ®Òu cã hai mÆt cè g¾ngkhen th−ëng, hy sinh-quyÒn lîi, nguån gèc vµ sö dông. Hai khÝa c¹nh nµy c©n ®èi nhau. Trong hÖ thèng kÕ to¸n kÐp, mçi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i ®−îc ghi chÐp vµo sæ Ýt nhÊt lµ mét lÇn lµ mét lÇn ghi nî vµ mét lÇn ghi cã, lµm thÕ nµo ®Ó tæng sè tiÒn bªn nî vµ tæng sè tiÒn bªn cã c©n b»ng nhau. Nhê c¸ch thiÕt kÕ nh− vËy nªn hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lu«n lu«n c©n b»ng. TÊt c¶c c¸c hÖ thèng kÕ to¸n phøc t¹p ®Òu dïng nguyªn t¾c l−ìng diÖn cña hÖ thèng kÕ to¸n kÐp. Nghiªn cøu hÖ thèng kÕ to¸n kÐp b¾t ®Çy b»ng tµi kho¶n ch÷ T. Tµi kho¶n ch÷ T: H×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt cña tµi kho¶n gåm ba phÇn: (1) tªn tµi kho¶n tµi s¶n, nî ph¶i tr¶ hoÆc vèn chñ së h÷u; (2) bªn tr¸i gäi lµ bªn nî vµ (3) bªn ph¶i gäi lµ bªn cã. Tµi kho¶n nµy gäi lµ tµi kho¶n ch÷ T bëi v× nã gièng ch÷ T, dïng ®Ó ph©n tÝch nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh Tªn tµi kho¶n Bªn tr¸i ( Bªn nî )

Bªn ph¶i ( Bªn cã )

Theo m« h×nh nµy bÊt cø mét môc nµo ghi vµo bªn tr¸i cña tµi kho¶n lµ mét ph¸t sinh nî hay lµ bót to¸n ghi nî vµ bÊt cø môc nµo ghi vµo bªn ph¶i cña tµi kho¶n lµ ph¸i sinh cã hoÆc bót to¸n ghi cã. Ph©n tÝch c¸c nghiÖp cô kinh tÕ ph¸t sinh Nguyªn t¾c hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu cã ¶nh h−ëng Ýt nhÊt ®Õn hai tµi kho¶n. Nãi c¸ch kh¸c ph¶i cã mét hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®−îc ghi vµo bªn Nî vµ mét hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®−îc ghi vµo bªn Cã vµ tæng sè tiÒn cña c¸c tµi kho¶n ghi Nî ph¶i b»ng víi tæng sè tiÒn cña c¸c tµi kho¶n ghi Cã. Theo ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n: Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

38

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Nh− vËy nÕu mét tµi kho¶n ghi bªn Nî lµm t¨ng tµi s¶n th× ph¶i sö dông mét tµi kho¶n ghi Cã ®Ó lµm t¨ng Nî ph¶i tr¶ hay Vèn chñ së h÷u. MÆt kh¸c nÕu mét kho¶n ghi cã lµm gi¶m tµi s¶n th× ph¶i cã mét kho¶n ghi nî ®Ó chØ sù gi¶m Nî ph¶i tr¶ hoÆc Vèn chñ së h÷u. C¸c nguyªn t¾c nµy ®èi nghÞch nhau bëi v× Tµi s¶n n»m ë vÕ ®èi nghÞch vãi Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. Tµi s¶n T¨ng Gi¶m ghi bªn Nî ghi bªn Cã

Nî ph¶i tr¶ Gi¶m = T¨ng ghi bªn Nî ghi bªnCã

Vèn chñ së h÷u + Gi¶m T¨ng ghi bªn Nî ghi bªn Cã

Ph¸t sinh t¨ng cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Nî c¸c tµi kho¶n Tµi s¶n. Ph¸t sinh gi¶m cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Cã c¸c tµi kho¶n tµi s¶n. Ph¸t sinh t¨ng cña Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u ghi vµo bªn Cã c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. Ph¸t sinh gi¶m Nî ph¶i tr¶ vµ vèn chñ së h÷u ghi bªn Nî c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. II.ChiÕn l−îc. Qua viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng ®Ó x¸c ®Þnh chiÕn l−îc cho bµi to¸n, nãi cô thÓ h¬n lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng phôc vô cho c«ng viÖc thiÕt kÕ. §èi víi bµi to¸n kÕ to¸n th× môc tiªu cña nghiÖp vô lµ : + ViÖc ®Þnh kho¶n trong kÕ to¸n vµ c¸c tÝnh to¸n b¸o c¸o ph¶i ®−îc thùc hiÖn tù ®éng. + T×m kiÕm, in ra c¸c chøng tõ. + C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n bëi v× chóng lµ nh÷ng ph−¬ng tiÖn chÝnh yÕu ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®Õn ng−êi sö dông. + Ch−¬ng tr×nh ph¶i tæ chøc c¬ së d÷ liÖu theo c¬ chÕ ph©n quyÒn truy nhËp tíi tõng c¬ së d÷ liÖu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt. + Ch−¬ng tr×nh ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n d÷ liÖu. + HÖ thèng ph¶i cã tÝnh më.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

39

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

+ T¹o ra c¸c b¸o c¸c chi tiÕt theo yªu cÇu cô thÓ nh− lµ: B¸o c¸o vÒ tiÒn göi ë ng©n hµng, B¸o c¸o vÒ c¸c kho¶n c«ng nî víi ®èi t¸c. + Ngoµi ra cßn cã thÓ t¹o ra c¸c b¸o c¸o vÒ viÖc thanh to¸n ®èi víi tõng ho¸ ®¬n mua b¸n. III.Ph©n tÝch 1.ThiÕt lËp hÖ thèng kÕ to¸n Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu hÖ thèng lµ ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng nhu cÇu vÒ mét hÖ thèng míi, hoÆc nhËn xÐt vÒ hÖ thèng ®ang sö dông. Giai ®o¹n nµy liªn quan ®Õn viÖc nghiªn cøu c¸c nhu cÇu th«ng tin cña nhµ qu¶n lý, t×m c¸c nguån cung cÊp th«ng tin nµy vµ ph¸c ho¹ c¸c b−íc cïng c¸c ph−¬ng ph¸p cÇn thiÕt ®Ó biÕn c¸c sè liÖu nµy thµnh h×nh thøc h÷u dông. Giai ®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t tæ chøc doanh nghiÖp, c¸c b¶ng m« t¶ c«ng t¸c vµ nghiªn cøu vÒ c¸c mÉu biÓu , chøng tõ, b¸o c¸o, thñ tôc vµ c¸c ph−¬ng ph¸p xö lý d÷ kiÖn vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông. ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn nghiªn cøu kh¶ thi trong giai ®o¹n nghiªn cøu. C«ng viÖc thiÕt kÕ cÇn quan t©m ®Õn ng−êi sö dông vµ ®iÒu hµnh hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, c¸c lo¹i b¸o c¸o cÇn thiÕt lËp, c¸c thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn chøc n¨ng nµy ®Òu dùa vµo c¸c chøng tõ gèc lµ chøng cø b»ng v¨n b¶n ®Ó chøng minh cho nghiÖp vô kinh tÕ. Chøng tõ gèc chøng minh sù kiÖn nghiÖp vô kinh tÕ ®ã x¶y ra vµ cung cÊp chi tiÕt vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ®ã. Sau khi ®· xö lý c¸c nghiÖp vô kinh tÕ xong, b−íc tiÕp theo lµ ph¶i hoµn tÊt thñ tôc cËp nhËt nhËt ký tæng qu¸t. Th«ng qua c¸c bót to¸n cña sæ nhËt ký tæng qu¸t ghi vµo sæ c¸i c¸c lo¹i tµi kho¶n. Tõ th«ng tin cña sæ c¸i sÏ cã ch−¬ng tr×nh tÝnh to¸n sè liÖu ®Ó sinh ra c¸c b¸o c¸o. Ph©n tÝch d÷ liÖu: Ph©n tÝch d÷ liÖu: hÖ thèng cÇn cã mét kh¸i niÖm râ rµng vÒ th«ng tin ®−îc qu¶n lý vµ xö lý. M« h×nh thùc thÓ - liªn kÕt lµ kü thuËt chñ chèt hÇu nh− trong c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho hÖ thèng cÇn ph¶i ®Þnh nghÜa c¸c th«ng tin quan träng trong mét tæ chøc c¸c thùc thÓ, ®Æc tr−ng cña c¸c th«ng tin ( cña c¸c thuéc tÝnh ) vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thùc thÓ. C¸c m« h×nh ®éc lËp víi ph−¬ng ph¸p l−u tr÷ vµ cËp nhËt d÷ liÖu:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

40

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-Thùc thÓ: mét thùc thÓ lµ mét chñ ®iÓm, mét ®èi t−îng hay mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa trong thùc tÕ hay t−ëng t−îng vÒ th«ng tin cÇn quan t©m hay n¾m gi÷. Thùc thÓ cã thÓ lµ mét líp hay mét nhãm thÓ hiÖn hay b¶n th©n thÓ hiÖn ®ã. Mét thùc thÓ ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng hîp b»ng mét x©u ch÷ hoa trong hå s¬. C¸c luËt cña thùc thÓ: -Mçi ®èi t−îng chØ cã thÓ thÓ hiÖn b»ng mét thùc thÓ, cã nghÜa lµ c¸c thùc thÓ lo¹i trõ lÉn nhau trong mäi tr−êng hîp. -Mçi thùc thÓ ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh duy nhÊt. -Mçi thÓ hiÖn cña thùc thÓ ph¶i t¸ch biÖt vµ ph©n biÖt víi c¸c thÓ hiÖn. kh¸c cña tõng lo¹i thùc thÓ ®ã. Thuéc tÝnh: Mçi thuéc tÝnh lµ bÊt cø chi tiÕt nµo phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng, c¸ch gäi tªn, ph©n líp, ®¸nh gi¸ khèi l−îng hoÆc biÓu ®iÔn tr¹ng th¸i c¶u mét thùc thÓ, hay thuéc tÝnh lµ bÊt cø m« t¶ cã ý nghÜa vÒ ®èi t−îng. Qu¸ tr×nh ph©n tÝch b¾t nguån tõ nguån th«ng tin mµ hÖ th«ng cÇn xö lý vµ n¾m b¾t. Nh− vËy nguån th«ng tin cÇn thiÕt ®−îc t×m ra tõ thÕ giíi thùc, sau ®ã biÕn ®æi nguån th«ng tin nµy thµnh c¸c thùc thÓ vµ c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ ®ã. C«ng viÖc nµy gäi lµ viÖc m« h×nh ho¸ th«ng tin cho hÖ thèng tõ thÕ giíi thùc. Chän khãa: sau khi x¸c ®Þnh ®−îc thùc thÓ vµ c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ, theo luËt c¸c thùc thÓ cÇn ph¶i chän cho thùc thÓ ®ã mét khãa ®Ó t¸ch biÖt vµ x¸c ®Þnh duy nhÊt c¸c thÓ hiÖn cña cïng mét thùc thÓ. Khãa cã thÓ gåm mét thuéc tÝnh hay mét tËp c¸c thuéc tÝnh gäi lµ khãa kÐp. NhiÒu khi xem xÐt tÊt c¶ c¸c thuéc tÝnh cña c¸c thùc thÓ cã thÓ kh«ng cã c¸c thuéc tÝnh nµo cã thÓ riªng biÖt râ rµng v× mäi thuéc tÝnh ®Òu cã thÓ trïng lÆp. Trong tr−êng hîp nµy ph¶i thªm mét thuéc tÝnh khãa vµo thùc thÓ. Khi x¸c ®Þnh thùc thÓ vµ thuéc tÝnh ph¶i chuÈn hãa nh»m ®¶m b¶o bÊt kú th«ng tin nµo cña thÕ giíi thùc ®−îc biÓu diÔn chØ mét lÇn trong m« h×nh thùc thÓ nh»m tr¸nh trïng lÆp, d− thõa th«ng tin, tr¸nh nhËp nh»ng. ChuÈn ho¸ cÇn c©n nh¾c: -ViÖc lËp mét danh s¸ch c¸c môc d÷ liÖu. -X¸c ®inh c¸c danh môc d÷ liÖu dÉn xuÊt tõ c¸c môc kh¸c ( kÕt qu¶ bµi to¸n ) chän mét khãa. -T¸ch tÊt c¶ c¸c nhãm lÆp víi kho¸ ®ã ( c¸c thuéc tÝnh lËp). -T¸ch c¸c thuéc tÝnh phô thuéc mét phÇn hay hoµn toµn vµo khãa.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

41

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

§Ó x¸c ®Þnh c¸c thùc thÓ ph¶i nghiªn cøu c¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n, c¸c ho¹t ®éng vµ c¸c kh¸i niÖm t−ëng t−îng. Tõ c¸c kh¸i niÖm vµ thùc tÕ cña bµi to¸n kÕ to¸n tµi chÝnh ®· x©y dùng lªn ®−îc c¸c thùc thÓ minh ho¹ cho chøc n¨ng b¸o c¸o tæng qu¸t. Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n vÒ mua b¸n hµng cña mét doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc c¸c thùc thÓ vµ tiÕn hµnh chuÈn ho¸ chóng vÒ d¹ng chuÈn 3 ®−îc c¸c thùc thÓ sau: 1. Thùc thÓ DAU_TU dïng ®Ó l−u c¸c th«ng tin vÒ vèn ®Çu t− cña chñ nh©n khi míi b¾t ®Çu më doanh nghiÖp hay khi ®Çu t− thªm vèn ®Ó më réng doanh nghiÖp, thùc thÓ ®ã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_DAU_TU tr−êng kho¸ cña thùc thÓ ®Çu t−. NGAY_DAU_TU ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô ®Çu t−. SO_TIEN_DAU_TU sè tiÒn chñ nh©n ®Çu t−. 2. Thùc thÓ RUT_VON dïng ®Ó l−u c¸c th«ng tin vÒ viÖc rót vèn cña chñ nh©n, nã cã nh÷ng thuéc tÝnh sau: MA_RUT_VON tr−êng kho¸ cña thùc thÓ rót vèn. NGAY_RUT_VON ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô rót vèn. SO_TIEN_RUT_VON sè tiÕn mµ chñ nh©n rót ra. 3. Thùc thÓ HOA_DON_MUA l−u c¸c th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n mua, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_HD_MUA tr−êng kho¸. NGAY_HD_MUA ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n mua. MA_DOI_TAC l−u m· cña ng−êi cung cÊp. TONG_TIEN_MUA tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n mua.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

42

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

NO_MUA sè tiÒn cßn nî cña ho¸ ®¬n mua nµy. NGAY_PHAI_TRA_HDM ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n mua ®ã. THUE_MUA tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n mua nµy. GHI_CHU_HDM ghi chó vÒ ho¸ ®¬n mua ®ã. SO_CT_GOC sè chøng tõ liªn quan ®Õn nghiÖp vô nµy cña ng−êi cung cÊp. TRANG_THAI_HDM tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n mua nµy. 4. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_MUA dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng mÆt hµng trong ho¸ ®¬n mua, gåm c¸c thuéc tÝnh sau: STT_HD_MUA tr−êng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña c¸c mÆt hµng trong ho¸ ®¬n mua. MA_MAT_HANG

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG. MA_HD_MUA kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ HOA_DON_MUA. SO_LUONG_MUA sè l−îng cña hµng mua. DON_VI_TINH ®¬n vÞ tÝnh. GIA_MUA gi¸ mua cña mÆt hµng. THANH_TIEN_DHDM thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã. THUE_DONG_MUA thuÕ cña hµng ®ã. BIEU_THUE biÓu thuÕ cña mÆt hµng ®ã. 5. Thùc thÓ HOA_DON_BAN l−u c¸c th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n b¸n, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

43

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

MA_HD_BAN tr−êng kho¸. NGAY_HD_BAN ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n b¸n. MA_DOI_TAC l−u m· cña kh¸ch hµng. TONG_TIEN_BAN tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n b¸n. NO_BAN sè tiÒn kh¸ch hµng cßn nî cña ho¸ ®¬n b¸n nµy. NGAY_PHAI_TRA_HDB ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n b¸n ®ã. THUE_BAN tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n b¸n nµy. GHI_CHU_HDB ghi chó vÒ ho¸ ®¬n b¸n ®ã. TRANG_THAI_HDB tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n b¸n nµy. 6. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_BAN dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng mÆt hµng trong ho¸ ®¬n b¸n, gåm c¸c thuéc tÝnh sau: STT_HD_BAN tr−êng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña c¸c mÆt hµng trong ho¸ ®¬n b¸n. MA_MAT_HANG

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG. MA_HD_BAN kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ HOA_DON_BAN. SO_LUONG_BAN sè l−îng cña hµng b¸n. DV_TINH ®¬n vÞ tÝnh. GIA_BAN gi¸ b¸n cña mÆt hµng. THANH_TIEN_DHDB thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã. THUE_DONG_BAN thuÕ b¸n cña hµng ®ã. BIEU_THUE biÓu thuÕ b¸n cña mÆt hµng ®ã. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

44

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

7. Thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC dïng ®Ó l−u c¸c th«ng tin vÒ ®èi t¸c (ng−êi cung cÊp vµ kh¸ch hµng) liªn quan ®Õn doanh nghiÖp, cã c¸c thuéc tÝnh sau: MA_DOI_TAC tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. TEN_DOI_TAC tªn cña ®èi t¸c. DIA_CHI_DOI_TAC ®Þa chØ cña ®èi t¸c. SO_DIEN_THOAI sè ®iÖn tho¹i cña ®èi t¸c. 8. Thùc thÓ DANH_MUC_NGAN_HANG, dïng ®Ó l−u danh môc c¸c ng©n hµng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_NGAN_HANG tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. TEN_NGAN_HANG tªn cña ng©n hµng ®ã. DIA_CHI_NGAN_HANG ®Þa chØ cña ng©n hµng ®ã. SO_DIEN_THOAI_NH sè ®iÖn tho¹i cña ng©n hµng. 9. Thùc thÓ DOI_TAC_NGAN_HANG ®©y lµ thùc thÓ trung gian gi÷a ®èi t¸c vµ ng©n hµng, gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau. MA_NH_DT tr−êng kho¸ . MA_NGAN_HANG

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

thùc

thÓ

DANH_MUC_NGAN_HANG. MA_DOI_TAC

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

DANH_MUC_DOI_TAC. SO_TK_DOI_TAC sè tµi kho¶n cña ®èi t¸c.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

45

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

10. Thùc thÓ SO_TAI_KHOAN_O_NH dïng ®Ó l−u sè tµi kho¶n cña doanh nghiÖp t¹i ng©n hµng, nã gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau: MA_SO_TK tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. MA_NGAN_HANG

kho¸

ngoµi

kÕt

nèi

víi

thùc

thÓ

DANH_MUC_NGAN_HANG. SO_TK_O_NH sè tµi kho¶n cña doanh nghiÖp ë ng©n hµng. 11. Thùc thÓ CHUNG_TU_NGAN_HANG dïng ®Ó l−u c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ng©n hµng nh− lµ viÖc göi tiÒn, rót tiÒn tõ ng©n hµng, hay viÖc thanh to¸n ®¬n hµng th«ng qua ng©n hµng. Nã bao gåm nh÷ng th«ng tin sau: MA_PHIEU tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. NGAY_PHAT_SINH l−u ngµy ph¸t sinh chøng tõ. GUI_OK tr−êng nµy x¸c nhËn viÖc göi hay rót tiÒn khái ng©n hµng. MA_DOI_TAC nÕu tr−êng nµy cã nã sÏ thÓ hiªn viÖc thanh to¸n cña ®èi t¸c víi doanh nghiÖp th«ng qua ng©n hµng. MA_HD_BAN tr−êng nµy thÓ hiªn viÖc kh¸ch hµng hay doanh nghiÖp thanh to¸n cho ho¸ ®¬n mua b¸n nµo. SO_LUONG_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô. TRANG_THAI_CT_NH thÓ hiÖn tr¹ng th¸i cña chøng tõ ®ã. 12. Thùc thÓ PHIEU_THU_CHI dïng ®Ó l−u th«ng tin thu chi tiÒn theo ho¸ ®¬n mua b¸n hµng. Nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_PHIEU_THU_CHI tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. NGAY_PHIEU_THU_CHI ngay ghi phiÕu thu. MA_DOI_TAC m· cña kh¸ch hµng thanh to¸n. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

46

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

MA_HD_BAN m· ho¸ ®¬n thanh to¸n. MA_HD_MUA ta thanh to¸n cho m· ho¸ ®¬n nµo. SO_TIEN_THU_CHI sè tiÒn thu. PHIEU_THU tr−êng nµy thÓ hiÖn ®©y lµ phiÕu thu hay phiÕu chi. TRANG_THAI_PTC tr¹ng th¸i cña phiÕu thu. 13. Thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG l−u c¸c th«ng tin vÒ mÆt hµng, bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_MAT_HANG tr−êng kho¸. TEN_HANG tªn cña mÆt hµng. MO_TA_MAT_HANG m« t¶ vÒ mÆt hµng. SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1 cña mÆt hµng ®ã. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2 cña mÆt hµng ®ã. MA_NHOM_HANG m· cña nhãm hµng ®Ó ®¸nh thuÕ. 14. Thùc thÓ MAT_HANG_VA_DOI_TAC lµ thùc thÓ trung gian gi÷a thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG vµ thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_MH_DT tr−êng kho¸. MA_MAT_HANG tr−êng kho¸ ngoµi kÕt hîp víi thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG. MA_DOI_TAC tr−êng kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC. GIA_CHUAN gi¸ tham kh¶o chuÈn t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

47

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

15. Thùc thÓ NHOM_HANG dïng ®Ó l−u c¸c nhãm hµng ®Ó phôc vô viÖc ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é tiªu thô cña c¸c lo¹i hµng, cã c¸c thuéc tÝnh sau: MA_NHOM_HANG tr−êng kho¸ cña thuéc tÝnh. SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1 cña mÆt hµng ®ã. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2 cña mÆt hµng ®ã. TEN_NHOM_HANG tªn cña nhãm hµng. 16. TÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh th× ®Òu ®−îc ®Þnh kho¶n

vµ

l−u

trong

sæ

nhËt

ký

tæng

qu¸t.

Ta

cã

thùc

thÓ

SO_NHAT_KI_TONG_QUAT, nã bao gåm c¸c thùc thÓ sau: STT tr−êng kho¸ cña thùc thÓ. TK_NO_CAP_1 sè cña tµi kho¶n ghi nî cÊp 1 TK_CO_CAP_1 Sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 1 TK_NO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2 TK_CO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2 LOAI_NGHIEP_VU_1 lo¹i cña nghiÖp vô ph¸t sinh g©y ra. MA_NGHIEP_VU_1 m· cña nghiÖp vô ph¸t sinh NGAY_NGHIEP_VU_1 ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô. LOAI_NGHIEP_VU_2 lo¹i nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra nghiÖp vô trªn. MA_NGHIEP_VU_2 m· cña nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra nghiÖp vô trªn. DIEN_GIAI diÔn gi¶i vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

48

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

SO_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. MA_DOI_TAC l−u m· cña ®èi t¸c ®Ó phôc vô viÖc b¸o c¸o theo tõng ®èi t¸c.MA_NGAN_HANG l−u m· ng©n hµng ®Ó phôc vô cho viÖc b¸o c¸o theo tõng ng©n hµng. 17. Thùc thÓ SO_CAI dïng ®Ó tæng kÕt tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n, bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2. TEN_TK_CAP_1 tªn cña tµi kho¶n cÊp 1. TEN_TK_CAP_2 tªn cña tµi kho¶n cÊp 2. LOAI_TK_1 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¸o c¸o thu nhËp. LOAI_TK_2 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. SO_DU_BAN_DAU sè d− cña tµi kho¶n ban ®Çu. SO_DU_THANG_1 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 1. SO_DU_THANG_2 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 2. SO_DU_THANG_3 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 3. SO_DU_THANG_4 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 4. SO_DU_THANG_5 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 5. SO_DU_THANG_6 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 6. SO_DU_THANG_7 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 7. SO_DU_THANG_8 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 8. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

49

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

SO_DU_THANG_9 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 9. SO_DU_THANG_10 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 10. SO_DU_THANG_11 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 11. SO_DU_THANG_12 sè d− cña tµi kho¶n ë th¸ng 12. 18.Thùc thÓ BAO_CAO chñ yÕu m« t¶ c¸c th«ng tin nh− tiªu ®Ò, lo¹i b¸o c¸o. C¸c thuéc tÝnh cña BAO_CAO: SO_TT_BC tÝnh kho¸.

m« t¶ sè thø tù cña c¸c b¸o c¸o vµ còng lµ thuéc

CONG_TY

Tªn c«ng ty lËp b¸o c¸o.

TEN_BC

Tªn cña b¸o c¸o.

THANG

Th¸ng lËp b¸o c¸o.

NAM

N¨m lËp b¸o c¸o

NGUOI_LAP

Tªn cña ng−êi lËp b¸o c¸o.

NGAY_LAP

Ngµy lËp ra b¸o c¸o.

DON_VI_TINH

§¬n vÞ tÝnh to¸n c¸c sè liÖu trªn b¸o c¸o.

LOAI_BAO_CAO Thuéc tÝnh nµy dïng ®Ó ph©n lo¹i c¸c b¸o c¸o. Theo hÖ thèng kÕ to¸n cã bèn lo¹i b¸o c¸o chÝnh: 0 - B¸o c¸o lêi lç. 1 - B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u. 2 - B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n. 3 - B¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt. DOANH_THU doanh thu cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Trong ®ã ba lo¹i b¸o c¸o ®Çu 0 - 2 ®−îc lËp theo th¸ng vµ b¸o c¸o thø 4 ®−îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty. CHI_PHI chi phÝ cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. LOI_RONG lêi rßng hay lç rßng cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

50

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

VON_DAU_THANG vèn t¹i thêi ®iÓm ®Çu th¸ng cña chñ nh©n. DAU_TU sè tiÒn ®Çu t− cña chñ nh©n trong th¸ng. RUT_VON sè tiÒn rót vèn cña chñ nh©n trong th¸ng. VON_DAU_THANG

Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.

VON_CUOI_THANG

Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.

TAI_SAN

Tµi s¶n cña c«ng ty.

NO_PHAI_TRA

Sè tiÒn nî ph¶i tr¶.

TIEN_HD_KINH_DOANH doanh. TIEN_HD_DAU_TU

L−u l−îng tiÒn trong ho¹t ®éng kinh L−u l−îng tiÒn trong ho¹t ®éng ®Çu t−.

TIEN_HD_TAI_CHINH L−u l−îng tiÒn trong ho¹t ®éng tµi chÝnh. TANG_RONG

L−îng tiÒn t¨ng rßng trong n¨m.

TIEN_DAU_NAM

L−îng tiÒn vµo c«ng ty ®Çu n¨m.

TIEN_CUOI_NAM

L−îng tiÒn vµo c«ng ty cuèi n¨m.

Trong ®ã ba lo¹i b¸o c¸o ®Çu 0 - 2 ®−îc lËp theo th¸ng vµ b¸o c¸o thø 4 ®−îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty. 19.M« t¶ néi ®ung cña b¸o c¸o dïng thùc thÓ DONG_BAO_CAO víi c¸c thuéc tÝnh nh− sau: SO_TT_BC number(5) foreign_key lµ kho¸ ngoµi cña thùc thÓ ®Ó liªn kÕt hai thùc thÓ BAO_CAO vµ DONG_BAO_CAO. MA

M· cña tµi kho¶n hay tµi s¶n.

MO_TA M« t¶ tªn tµi kho¶n hay tµi s¶n. SO_DU

Sè d− cña tµi kho¶n hay tµi s¶n sau th¸ng lËp b¸o b¸o.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

51

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Physical Data Model Project: He tro giup thong tin doanh nghiep

DOI_TAC

DOI_TAC_NGAN_HANG

MAT_HANG___DOI_TAC MA_DOI_TAC MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

MA_MAT_HANG

NHOM_HANG MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10) SO_TK_CAP_1

VARCHAR2(10) MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)

MA_DOI_TAC GIA_CHUAN

NUMBER(3)

MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

NUMBER(6,2)

MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)

TEN_DOI_TAC

VARCHAR2(30)

MA_DOI_TAC

DIA_CHI_DOI_TAC

VARCHAR2(30)

SO_TK_DOI_TAC INTEGER

VARCHAR2(10)

MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

SO_DIEN_THOAI_DT NUMBER(9)

MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10)

ST_DOI_TAC_NO

TEN_NHOM_HANG VARCHAR2(30) SO_TK_CAP_2

VARCHAR2(10)

NUMBER(17,2)

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

NUMBER(4) NGAN_HANG

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

TEN_NGAN_HANG

VARCHAR2(30)

D_HOA_DON_BAN HOA_DON_BAN

MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)

MA_DH_BAN STT_HD_BAN

MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

TEN_HANG

VARCHAR2(30)

VARCHAR2(10)

DIA_CHI_NGAN_HANGVARCHAR2(30)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

SO_DIEN_THOAI_NH NUMBER(10)

TONG_TIEN_BAN

NUMBER(15,2)

NO_BAN

NUMBER(15,2)

NGAY_HD_BAN

DATE

NUMBER(4)

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

MAT_HANG

MA_DH_BAN MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

SO_LUONG_BAN

INTEGER

GIA_BAN

NUMBER(16,2) MA_DH_BAN = MA_DH_BAN

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

SO_TAI_KHOAN_O_NH MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)

THANH_TIEN_DHDBNUMBER(17,2) MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

MO_TA_MAT_HANG VARCHAR2(50)

MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG THUE_DONG_BAN

MA_NHOM_HANG

MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

DIA_CHI_GIAO_HANG VARCHAR2(80)

MA_SO_TK

NUMBER(10)

GHI_CHU_HDB

VARCHAR2(40) MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

SO_TK_O_NH

NUMBER(10)

NGAY_PHAI_TRA

DATE

NUMBER(15,2)

VARCHAR2(10) BIEU_THUE_BAN

NUMBER(5,2)

DV_TINH

VARCHAR2(4)

MA_NHOM_HANG

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_CON_LAI NUMBER(17,2)

THUE_BAN

NUMBER(4,2)

TRANG_THAI_HDB

INTEGER

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG

MA_SO_TK = MA_SO_TK

CT_NGAN_HANG HOA_DON_MUA D_HOA_DON_MUA

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

STT_DH_MUA

NUMBER(4)

TONG_TIEN_MUA

NUMBER(15,2)

MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

NO_MUA

NUMBER(15,2)

SO_LUONG_MUA

INTEGER

NGAY_HD_MUA

DATE

GIA_MUA

NUMBER(16,2)

THUE_MUA

NUMBER(15,2)

MA_HD_MUA = MA_HD_MUA

MA_PHIEU

NUMBER(10)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

MA_SO_TK

NUMBER(10)

MA_DH_BAN = MA_DH_BAN MA_DH_BAN = MA_DH_BAN MA_DOI_TAC==MA_HD_MUA MA_DOI_TAC MA_HD_MUA

NGAY_GUI_RUT

DATE

SO_LUONG_TIEN

NUMBER(17,2)

GUI_OK

NUMBER(1)

TRANG_THAI_CT_NH INTEGER

THANH_TIEN_DHDMNUMBER(17,2)

NGAY_PHAI_TRA_HDM DATE

THUE_DONG_MUA NUMBER(15,2)

GHI_CHU_HDM

VARCHAR2(40)

BIEU_THUE_MUA

NUMBER(5,2)

TRANG_THAI_HDM

INTEGER

DON_VI_TINH

VARCHAR2(4)

SO_CT_GOC

NUMBER(10)

MA_NHOM_HANG

VARCHAR2(10)

MA_DH_BAN

VARCHAR2(10)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

PHIEU_THU_CHI MA_PHIEU_THU_CHI

NUMBER(10)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_THU_CHI

NUMBER(15,2)

PHIEU_THU

NUMBER(1)

BAO_CAO SO_TT_BC

NUMBER(8)

TEN_BC

VARCHAR2(30)

CONG_TY

VARCHAR2(30)

NGAY_PHIEU_THU_CHIDATE TRANG_THAI_PTC SO_NK_TQ

MA_HD_MUA = MA_HD_MUA

INTEGER

MA_DH_BAN

VARCHAR2(10)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

DAU_TU MA_PHIEU_DAU_TU

NUMBER(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_DAU_TU

STT

NUMBER(12)

TK_NO_CAP_1

NUMBER(3)

TK_CO_CAP_1

NUMBER(3)

TK_NO_CAP_2

NUMBER(4)

TK_CO_CAP_2

NUMBER(4)

NUMBER(15,2)

NGAY_PHIEU_DAU_TU DATE TRANG_THAI_PDT

INTEGER MA_PHIEU_RUT_VON NUMBER(10) MA_NGHIEP_VU_1

VARCHAR2(12) SO_CAI

NGAY_NGHIEP_VU_1 DATE MA_NGHIEP_VU_2

VARCHAR2(12)

SO_TK_CAP_1

DIEN_GIAI

VARCHAR2(30)

TEN_TK_CAP_1

SO_TIEN

NUMBER(17,2)

LOAI_TK_THU_NHAP INTEGER

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

LOAI_TK_CDTS

VARCHAR2(10)

SO_DU_BAN_DAU

RUT_VON MA_PHIEU_RUT_VON

NUMBER(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_RUT_VON

NUMBER(15,2)

MA_PHIEU_RUT_VON = MA_PHIEU_RUT_VON MA_NGAN_HANG

NGAY_PHIEU_RUT_VON DATE TRANG_THAI_PRV

INTEGER

THANG

NUMBER(2)

NAM

NUMBER(7)

NGAY_LAP

DATE

NGUOI_LAP

VARCHAR2(30)

DON_VI_TINH

NUMBER(17,2)

LOAI_BAO_CAO

NUMBER(1)

DOANH_THU

NUMBER(17,2)

CHI_PHI

NUMBER(17,2)

LOI_RONG

NUMBER(17,2)

VON_DAU_THANG

NUMBER(17,2)

DAU_TU

NUMBER(17,2)

RUT_VON

NUMBER(17,2)

VON_CUOI_THANG

NUMBER(17,2)

NUMBER(3) VARCHAR2(30)

INTEGER TAI_SAN

NUMBER(17,2)

NO_PHAI_TRA

NUMBER(17,2)

NUMBER(17,2)

SO_TK_CAP_1 = TK_CO_CAP_1

SO_DU_THANG_1

NUMBER(17,2)

SO_TK_CAP_2 SO_TK_CAP_1 = TK_CO_CAP_2 = TK_NO_CAP_1

SO_DU_THANG_2

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_3

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_4

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_5

NUMBER(17,2)

TIEN_HD_KINH_DOANHNUMBER(17,2) SO_TK_CAP_2 = TK_NO_CAP_2

TK_CAP_2 SO_TK_CAP_1

SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1

NUMBER(3)

SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1

SO_TK_CAP_2

SO_TK_CAP_2 = SO_TK_CAP_2

TEN_TK_CAP_2 VARCHAR2(40)

NUMBER(4)

SO_DU_THANG_6

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_7

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_8

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_9

NUMBER(17,2)

TIEN_HD_DAU_TU

NUMBER(17,2)

TIEN_HD_TAI_CHINH

NUMBER(17,2)

TANG_RONG

NUMBER(17,2)

TIEN_DAU_NAM

NUMBER(17,2)

TIEN_CUOI_NAM

NUMBER(17,2)

SO_TT_BC = SO_TT_BC

SO_DU_THANG_10 NUMBER(17,2) SO_DU_THANG_11 NUMBER(17,2)

DONG_BAO_CAO

SO_DU_THANG_12 NUMBER(17,2) SO_TT_BC NUMBER(8)

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

MA

NUMBER(4)

MO_TA

VARCHAR2(30)

SO_DU

NUMBER(17,2)

Trang

52

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

M« h×nh thùc thÓ x©y dùng tõ hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n: Mét sè thuËt to¸n chuyªn sæ vµ tÝnh to¸n sè liÖu cho c¸c b¸o c¸o Tõ th«ng tin cña c¸c thùc thÓ trªn ®−îc sinh ra trong qu¸ tr×nh hÖ thèng lµm viÖc, th«ng tin trong hai sæ c¸i vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t ®−îc nhËp vµo theo hai thuËt to¸n tr×nh bµy d−íi ®©y: ThuËt to¸n chuyÓn tõ sæ NKTQ sang sæ c¸i Cho mçi NK ( nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ) ®Õn ngµy cÇn tÝnh (th−êng lµ cu«Ý th¸ng) lµm c¸c c«ng viÖc sau NÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d− bªn nî => s« d− TK= sè d− TK + sè tiÒn NK nÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d− bªn cã => s« d− TK= sè d− TK - sè tiÒn NK nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d− bªn cã => s« d− TK= sè d− TK + sè tiÒn NK nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d− bªn nî => s« d− TK= sè d− TK - sè tiÒn NK ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o doanh thu (tÝnh doanh thu, tÝnh chi phÝ, hiÖu = lîi nhuËn) B¸o c¸o ®oanh thu ®−îc lËp sau mèi th¸ng ho¹t ®éng kinh doanh, m« t¶ lîi nhuËn cña c«ng ty th¸ng ®ã. 1.Sè ®− cña tµi kho¶n Doanh thu cÊp mét trong sæ c¸i. Sè ®− cña tµi kho¶n chi phÝ cÊp mét trong sæ c¸i. Lêi rßng = sè d− TK doanh thu -sè d− Tk chi phÝ. ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u ( tÝnh sè d− vèn th¸ng tr−íc + ®Çu t− vèn trong th¸ng + lîi nhuËn - tiÒn chñ së h÷u rót vèn ) B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u ghi biÕn ®éng vÒ vèn cña chñ së h÷u ®µu t− vµo c¬ së kinh doanh. Sè d− th¸ng tr−íc cña tµi kho¶n ®Çu t− Sè d− trong th¸ng cña tµi kho¶n ®Çu t−. Lîi nhuËn trong th¸ng ë b¸o c¸o lêi lç. Sè d− cña tµi kho¶n rót vèn trong th¸ng. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

53

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Vèn chñ së h÷u = sè ®− th¸ng tr−íc cña Tk ®Çu t− + sè ®− trong th¸ng cña TK ®Çu t− +lîi nhuËn - sè d− TK rót vèn ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n ( tµi s¶n = nî ph¶i tr¶ + vèn chñ së h÷u ) B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n so s¸nh hai vÕ cña ph−¬ng tr×nh kÕ to¸n. Tµi s¶n= sè d− cña Tk tiÒn mÆt+ sè d− Tk ph¶i thu+ sè d− TK chi phÝ+ sè d− TK tµi s¶n cè ®Þnh. Sè d− tk nî ph¶i tr¶ + vèn chñ së h÷u trong b¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u. ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt (TiÒn mÆt vµo cuèi n¨m = l−îng tiÒn mÆt rßng trong kinh doanh+ l−îng tiÒn mÆt rßng trong ho¹t ®éng tµi chÝnh - l−îng tiÒn mÆt rßng trong ho¹t ®éng ®Çu t−+ tiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m ) L−u l−îng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh= lîi nhuËn-(sè d− trong TK ph¶i thu - sè d− TK chi phÝ + sè d− trong Tk nî ph¶i tr¶). L−u l−îng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng ®Çu t− = sè d− TK cè ®Þnh. L−u l−îng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng tµi chÝnh = sè d− TK ®Çu t− -sè d− TK rót vèn. TiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m = sè d− ®Çu n¨m. Ph©n tÝch chøc n¨ng: Qu¸ tr×nh ph©n tÝch chøc n¨ng ®−îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc nghiªn cøu nghiÖp vô cña hÖ thèng vµ tiÕp xóc víi ng−êi dïng, ph©n r· c¸c chøc n¨ng lín thµnh c¸c chøc n¨ng nhá h¬n cho ®Õn khi c¸c chøc n¨ng kh«ng thÓ ph©n nhá ®−îc n÷a. C¸c chøc n¨ng nµy gäi lµ chøc n¨ng nguyªn tè. Sau khi ph©n r· c¸c chøc n¨ng lín thµnh c¸c chøc n¨ng nguyªn tè ph¶i qua b−íc kiÓm tra tõ d−íi lªn ®Ó ph¸t hiÖn c¸c chøc n¨ng cßn thiÕu. M« h×nh møc ®Ønh cña hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

54

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net Phieu gui tien phieu tra no Phieu rut tien Phieu thu no

Ngan hang

Doi tac Danh muc ngan hang Danh muc doi tac

1

Hoa don mua Phieu Hoa rut donvon ban

Giay bao chuyen tien Hoat dong tai chinh ke toan Bao cao tong hop

Phieu yeu cau chuyen tien

Phieu dau tu

Bo phan theo doi don hang yc

Danh muc mat hang Chu doanh nghiep yeu cau

Bao cao ve doi tac Bo phan theo doi don hang Bao cao theo don hang Chu doanh nghiep

Danh muc tai khoan

Bo phan theo doi doi tac yc

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Bo phan theo doi khach hang va ngan hang

Trang

55

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Hoa don mua Phieu yeu cau chuyen tien phieu tra no

Doi tac Danh muc doi tac

Ngan hang

Phieu gui tien

Doi tac Doi tac Danh muc ngan hang

Phieu thu no Ngan hang

Danh muc tai khoan Ngan hang Doi tac Doi tac Danh muc mat hang Chu doanh nghiep

Ngan hang

Chu doanh nghiep 1.1

Phieu rut von lay dm mh Hoa don ban Phieu dau tu luu hd mua Lay dm nh

lay dm dt

Phieu rut tien Giay bao chuyen luu tienyc chuyen tien luu phieu bao kh chuyen tien luu phieu rut tien

Kiem tra va luu tru

luu hd ban 1.5 Quan ly danh muc luu dm tk

luu

luu dm mh luu hoa don nhan tien

Chu doanh nghiep Chu doanh nghiep luu dm nh

Ngan hang

luu phieu gui tien hoa don rut von luu hoa don traluu tien Phieu yeu cau chuyen tien

luu hoa don dau tu Hoa don ban Danh muc doi tac

Hoa don nhan tien

Danh muc ngan hang

rut tien dau tu hoa don tra tien

Phieu bao kh chuyen tien

hoa don mua rut von

gui tien doc phieu dau tu doc hd nhan tien

Danh muc tai khoan Danh muc mat hang

doc phieu rut von

1.2 doc hd tra tien Xu ly chung tu doc ghi hd ban goc doc ghi hd mua

doc phieu gui tien doc phieu rut tien

lay tai khoan

Bao cao theo don hang cap nhat lay thong tin Bo phan theo doi don hang Bo phan theo doi don hang yc Bo phan theo doi don hang

doc phieu baokh chuyen tien doc phieu yc chuyen tien

1.3 Tong hop vao so cai cac tai khoan

So nhat ki tong quat

1.4

layghi du tong lieu hop

Tao bao cao doc hoa don ban tong hop Bao cao ve doi tac

doc hoa don mua

so cai cac tai khoan Bao cao tong hop Chu doanh nghiep Bo phan theo doi doi tac yc Bo phan theo doi khach hang va ngan hang Chu doanh nghiep yeu Bo cauphan theo doi khach hang va ngan hang

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

56

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

III.ThiÕt kÕ Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch chØ nªu ra c¸c th«ng tin d÷ liÖu vµ c¸ch sö xö lý d÷ liÖu. §Çu vµo cña qu¸ tr×nh thiÕt kÕ lµ c¸c ®Æc t¶ yªu cÇu ®· ®−îc x©y dùng trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch, bao gåm: -M« h×nh thùc thÓ liªn kÕt. -M« h×nh ph©n cÊp chøc n¨ng. -C¸c tµi liÖu hç trî. 1.ThiÕt kÕ c¸c b¶ng d÷ liÖu. C«ng viÖc thiÕt kÕ c¸c b¶ng d÷ liÖu dùa trªn c¸c thùc thÓ ®· t¹o ra ë phÇn ph©n tÝch. C¸c quy t¾c ®Ó chuyÓn c¸c thùc thÓ nµy thµnh c¸c b¶ng d÷ liÖu nh− sau: Thùc thÓ ( entity ) Thuéc tÝnh ( artribute )

B¶ng d÷ liÖu ( table ) ->Colum ( cét ) trong b¶ng d÷ liÖu

Quan hÖ ( relationship ) ->Foreign key colum UID ( unique identifer ) -> Primary key Domain

->Domain

Trong ®ã UID cã thÓ lµ mét thuéc tÝnh, mét tËp hîp c¸c thuéc tÝnh, tæ hîp nhiÒu quan hÖ, tæ hîp nhiÒu thuéc tÝnh trong quan hÖ sao cho nã x¸c ®Þnh duy nhÊt mçi thÓ hiÖn cña mét thuéc tÝnh. Ngoµi ra c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa khiÓu nh− varchar2(n), number(n), number(n,s), char(n) . . . m« t¶ trong s¬ då thùc thÓ. 2.M« t¶ c¸c chøc n¨ng: HÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n ®−îc nghiªn cøu vµ chia lµm bèn chøc n¨ng chÝnh nh− m« h×nh d−íi ®©y theo: -Qu¶n lý b¶ng danh môc. -Xö lý chøng tõ gèc. -KiÓm tra vµ l−u tr÷. -ChuyÓn sæ nhËt ký tæng qu¸t sang sæ c¸i. -T¹o b¸o c¸o

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

57

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Qu¶n lý b¶ng danh môc

Xö lý chøng tõ gèc Ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c Qu¶n lý danh môc mÆt hµng Qu¶n lý danh môc ng©n hµng Qu¶n lý danh môc tµi kho¶n NhËp ho¸ ®¬n mua NhËp ho¸ ®¬n b¸n NhËp chóng tõ ®Çu t− NhËp phiÕu thu chi NhËp chøng tõ ng©n hµng

KiÓm tra vµ l−u tr÷

ChuyÓn sæ nhËt ký tæng qu¸t sang sæ c¸i T¹o b¸o c¸o

B¸o c¸o lîi nhuËn B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u B¸o c¸o c©n ®èi B¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt

III.M« t¶ thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng kÕ to¸n tµi chÝnh. §Ó phôc vô cho thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng kÕ to¸n tµi chÝnh, luËn v¨n nµy dïng lý thuÕt ®· tr×nh bµy ë c¸c ch−¬ng tr−íc lµm tiªu chuÈn. Do ®ã th«ng th−êng thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cÇn ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc sau: +ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: lµm c¸c c«ng viÖc ph©n ®o¹n, cÊp ph¸t, tèi −u cÊp ph¸t ®o¹n. +DÞch c¸c c©u hái ®¸p tæng thÓ vÒ c¬ së d÷ liÖu thµnh c©u hái ®¸p vÒ c¸c ®o¹n ®Ó tõng phÇn cña hÖ thèng chØ lµm viÖc trªn c¸c ®o¹n. +Tèi −u ho¸ chiÕn l−îc truy cËp. +Qu¶n trÞ c¸c giao t¸c ph©n t¸n. +§iÒu khiÓn t−¬ng tranh. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

58

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

+Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. HÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh nµy thiÕt kÕ dùa trªn c¬ së d÷ liÖu ORACLE, c«ng cô ®Ó kÕt nèi c¬ së d÷ liÖu, hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu... ®· cã s½n. V× vËy c«ng viÖc thiÕt kÕ cßn l¹i chØ lµ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. HÖ thèng ho¹t ®éng khi cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, nh©n viªn trong c«ng ty sÏ cËp nhËt d÷ liÖu vµo c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph−¬ng ë vÞ trÝ ®ã. Trong c¬ së d÷ liÖu nµy cã c¸c phÇn sau: Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c. Qu¶n lý danh môc mÆt hµng. Qu¶n lý danh môc ng©n hµng. Qu¶n lý danh môc tµi kho¶n. HÖ thèng c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ ®−îc l−u tr÷ ®Ó xö lý. Cã thÓ xem nh− ®©y lµ nhãm c¸c ng−êi sö dông hÖ thèng cã cïng tÝnh chÊt c«ng viÖc lµ cËp nhËt th«ng tin. C«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh sö dông th«ng tin tõ nhãm lµm viÖc trªn ®Ó th«ng kª vµ xö lý th«ng tin. Nh− vËy c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cÇn c¸c b¶n sao cña c¬ së d÷ liÖu ë nhãm cËp nhËt d÷ liÖu ®Ó t¹o ra sæ nhËt ký tæng qu¸t, sæ c¸i vµ c¸c b¸o c¸o. Nhãm lµm c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cã c¸c quyÒn cËp nhËt,xem vµ söa th«ng tin H¬n n÷a khi c¸c b¸o c¸o ®−îc t¹o ra còng cÇn c¬ së d÷ liÖu ®Ó l−u tr÷. Hai nhãm ng−êi sö dông th«ng tin cña c¸c b¸o c¸o lµ nhãm l·nh ®¹o c«ng ty vµ nhãm ng−êi ngoµi c«ng ty. Nhãm l·nh ®¹o c«ng ty cã quyÒn xem vµ söa th«ng tin cña c¸c b¸o c¸o. V× vËy c«ng viÖc cßn l¹i bao gåm: X¸c ®Þnh yªu cÇu thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n: C«ng viÖc x¸c ®Þnh yªu cÇu cña hÖ thèng cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng vµ cã thÓ cã nhiÒu m©u thuÉn nhau cho nªn nh÷ng yªu cÇu ®−a ra sau ®©y ®èi víi hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng ch−a cã thÓ gäi lµ ®Çu ®ñ: -Th«ng tin cËp nhËt nhanh nhÊt. -Tr¶ lêi yªu cÇu cña kh¸ch hµng còng nh− c¸c giao dÞch trong kho¶ng thêi gian ng¾n nhÊt. -Th«ng tin ®Ó hç trî cho c«ng viÖc giao dÞch (th«ng tin vÒ ng©n hµng, kh¸ch hµng.. ) cã thêi gian ®¸p øng nhá nhÊt ®Ó tiÖn lîi cho viÖc giao dÞch vµ b¸n hµng. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

59

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-HÖ thèng lµm viÖc ph¶i tho¶ m·n sao cho gi¸ c¶ cña dÞch vô gi¶m. -Qu¸ tr×nh t¹o ra b¸o c¸o nhanh, ®óng kú h¹n. Th«ng tin cña b¸o c¸o chÝnh x¸c. -Gi¸ c¶ ®Ó x©y dùng hÖ thèng nhá nhÊt. Trªn c¬ së c¸c yªu cÇu, vÞ trÝ cña c¸c c¬ së d÷ liÖu ®−îc ®Æt nh− sau. 1.Lùa chän vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu vµ ph©n nhãm ng−êi sö dông §¸nh gÝa vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu theo mét sè tiªu chuÈn sao cho vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu tiÖn lîi nhÊt: +TÇn xuÊt sö dông c¬ së d÷ liÖu. +Sè lÇn liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu. +C¸c tham chiÕu ®Õn c¬ së d÷ liÖu ®Ó cËp nhËt, ®äc hay thay ®æi. Dùa trªn c¸c tiªu chuÈn trªn vµ tÝnh chÊt cña hÖ th«ng tin tµi chÝnh kÕ to¸n cã thÓ lùa chän hÖ thèng theo hai nhãm chÝnh t−¬ng ®−¬ng víi hai c¬ së d÷ liÖu: C¬ së d÷ liÖu 1: lµ nhãm ng−êi cËp nhËt th«ng tin vµo hÖ thèng. C¬ së d÷ liªu cña nhãm nµy ®Æt t¹i vÞ trÝ nhãm lµm viÖc. Do yªu cÇu cña c«ng viÖc, gi÷a c¸c nhãm cã thÓ lÊy mét sè phÇn th«ng tin cña nhau theo quyÒn. Theo yªu cÇu ph¸t triÓn hÖ thèng cã thÓ më réng nhiÒu c¬ së d÷ liÖu cã cÊu tróc vµ nhiÖm vô gièng nh− c¬ së d÷ liÖu 1. C¬ së d÷ liÖu trung t©m: gåm cã hai nhãm lµ l·nh ®¹o c«ng ty, nhãm ng−êi ngoµi c«ng ty vµ nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh. Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh cã c¸c quyÒn cËp nhËt, söa ®æi, ghi vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu riªng lµ sæ nhËt kÝ tæng qu¸t, c¸c b¸o c¸o vµ b¶n sao lÆp l¹i th«ng tin c¬ së d÷ liÖu cña nhãm 1. Nhãm ng−êi ngoµi c«ng ty dïng c¬ së d÷ liÖu nµy ë phÇn b¸o c¸o vµ chØ cã quyÒn duy nhÊt lµ xem. Nhãm l·nh ®¹o cã thÓ ®äc tÊt c¶ th«ng tin trng c¬ së d÷ liÖu nµy nh−ng chØ cã thªm quyÒn söa ®èi víi phÇn b¸o c¸o. Theo c¸ch thiÕt kÕ nµy hÖ thèng sÏ dÔ thay ®æi khi ph¸t triÓn thªm nhiÒu ®iÓm kinh doanh. S¬ ®å m« t¶ c¸ch kÕt nèi th«ng tin gi÷a c¸c c¬ së d÷ liÖu.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

60

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

•

www.nhipsongcongnghe.net

•

• C¬ së d÷ liÖu n

C¬ së d÷ liÖu 2 Nhãm lµm viÖc Nhãm lµm viÖc Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh

B¶n sao c¬ së d÷ liÖu 1... n

C¬ së d÷ liÖu 1

C¬ së d÷ liÖu trung t©m Nhãm lµm viÖc

Nhãm l·nh ®¹o

Nhãm ngoµi hÖ thèng

ë s¬ ®å thiÕt kÕ trªn mçi nhãm ng−êi cã quyÒn chØ cËp nhËt t−¬ng øng víi mét c¬ së d÷ liÖu. Vµ c¬ së d÷ liÖu nµy cã mét b¶n sao t¹i c¬ së d÷ liÖu trung t©m, mçi b¶n sao nµy ®−îc lµm cËp nhËt ( update ) theo chu kú sau kho¶n thêi gian t−¬ng ®èi lín nh− tuÇn, th¸ng. HÖ thèng nµy cã thÓ cã nhiÒu c¬ së d÷ liÖu t¹i nhiÒu n¬i vµ chØ cã mét c¬ së d÷ liÖu trung t©m. Tuy nhiªn nh©n viªn ë c¸c nhãm cã c¬ së d÷ liÖu ®Òu cã thÓ ph©n quyÒn lÉn nhau theo nguyªn t¾c. Ph©n quyÒn ng−êi sö dông d÷ liÖu: R: quyÒn ®äc W: quyÒn ghi U: cËp nhËt D: QuyÒn xo¸

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

61

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Thùc thÓ

Nhãm l·nh ®¹o

Nhãm lµm viÖc

Nhãm kÕ Nhãm to¸n ngoµi hÖ thèng

DAU_TU

RWU

R

R

R

RUT_VON

RWU

R

R

R

HOA_DON_MUA

R

WRU

R

.

DONG_HOA_DON_MUA

R

WRD

R

.

HOA_DON_BAN

R

WRD

R

.

DONG_HOA_DON_BAN

R

WRD

R

.

DANH_MUC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

DANH_MUC_DOI_TAC

R

WRD

R

.

DOI_TAC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

TAI_KHOAN_O_NH

R

WRD

R

.

CHUNG_TU_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

PHIEU_THU_CHI

R

WRD

R

.

DANH_MUC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

MAT_HANG_VA_DOI_TAC

R

WRD

R

.

NHOM_HANG

R

WRD

R

.

SO_NHAT_KI_TONG_QUAT

RWD

.

WRU

R

SO_CAI

RWD

.

WRU

R

BAO_CAO

RWD

.

WRU

R

DONG_BAO_CAO

RWD

.

WRU

R

Trong c¬ së d÷ liÖu, mçi thùc thÓ trong c¬ së d÷ liÖu lµ mét b¶ng d÷ liÖu vËt lý vµ c¸c b¶ng vËt lý nµy ®−îc c¬ së d÷ liÖu ORACLE qu¶n lý vµ ng«n ng÷ SQL trong DELPHI sÏ qu¶n lý viÖc cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu nµy theo quyÒn.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

62

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Danh môc ®èi t¸c

Danh môc ng©n hµng

B¶n sao cña c¸c DB

Danh môc tµi kho¶n

Sæ c¸i

Danh môc ng©n hµng Ho¸ ®¬n vµ chøng tõ.

C¸c b¸o c¸o Sæ nhËt ký tæng qu¸t C¬ së d÷ liªu x

C¬ së d÷ liÖu trung t©m

S¬ ®å trªn m« t¶ thiÕt kÕ hai c¬ së d÷ liÖu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh. Trong hai c¬ së d÷ liÖu cã m« t¶ c¸c thµnh phÇn cña c¬ së d÷ liÖu. V.s¬ ®å chøc n¨ng cña ch−¬ng tr×nh: Ch−¬ng tr×nh cã giao diÖn menu thiÕt kÕ nh− sau: Qu¶n trÞ hÖ thèng -trao quyÒn: chøc n¨ng nµy chØ cã ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng ®−îc sö dông ®Ó trao nh÷ng quyÒn t−¬ng øng khi thªm cã ng−êi tham gia vµo hÖ thèng. -Rót quyÒn: chøc n¨ng nµy ®Ó ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng huû bá c¸c quyÒn cña mét ng−êi sö dông trong hÖ thèng. -Tho¸t khái ch−¬ng tr×nh §¨ng ký hÖ thèng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

63

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-§¨ng ký ®èi t¸c: l−u tr÷ th«ng tin vÒ c¸c ®èi t¸c cã giao dÞch víi c«ng ty. -§¨ng ký ng©n hµng: l−u th«ng tin vÒ c¸c ng©n hµng mµ c«ng ty cã tµi kho¶n vµ tiÒn göi ë ng©n hµng ®ã. -§¨ng ký hµng ho¸: l−u th«ng tin vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ c«ng ty mua b¸n. -§¨ng ký tµi kho¶n: trong mét ng©n hµng, c«ng ty cã thÓ cã nhiÒu tµi kho¶n, nªn chøc n¨ng nµy l−u th«ng tin vÒ c¸c tµi kho¶n. NhËp d÷ liÖu -NhËp chøng tõ ®Çu t−: l−u th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®Çu t− cña chñ së h÷u vµo tµi s¶n cña c«ng ty. -NhËp chøng tõ rót vèn: l−u th«ng tin vÒ ho¹t ®éng rót vèn cña chñ së h÷u tõ tµi s¶n cña c«ng ty. -NhËp ho¸ ®¬n mua: nhËp th«ng tin mua hµng cña c«ng ty. -NhËp ho¸ ®¬n b¸n: nhËp th«ng tin b¸n hµng cho kh¸ch hµng. -NhËp phiÕu thu chi: nhËp phiÕu thu chi cña c«ng ty ®èi víi c¸c kho¶n thu chi. -NhËp chøng tõ ng©p hµng: nhËp th«ng tin vÒ viÖc giao dÞch cña c«ng ty qua ng©n hµng vµ tµi kho¶n. Xö lý -ChuyÓn sæ: xö lý chuyÓn th«ng tin vÒ c¸c tµi kho¶n vµ sè tiÒn sang sæ c¸i ®Ò lËp b¸o c¸o. -T¹o b¸o c¸o theo th¸ng: b¸o c¸o lîi nhu©n, b¸o c¸o vÒ vèn, b¸o c¸o c©n ®èi. -T¹o b¸o c¸o theo n¨m: b¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt. Xem b¸o c¸o -B¸o c¸o lîi nhuËn -B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u -B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n -B¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt Trî gióp Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

64

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

-Néi dung. -T¸c gi¶ Mçi phÇn cña menu t−¬ng ®−¬ng mét c«ng viÖc cña tõng nhãm ng−êi trong hÖ thèng. Ng−êi sö dông khi lµm viÖc trong hÖ thèng cÇn ph¶i ®−îc ®¨ng ký qua ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng trªn c¬ së c¸c quyÒn vµ tÝnh chÊt c«ng viÖc cña ng−êi ®ã. Ng−êi qu¶n trÞ hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh cã tÊt c¶ c¸c quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t hÖ thèng ho¹t ®éng. DELPHI hç trî c¬ chÕ qu¶n lý ng−êi sö dông th«ng qua ng«n ng÷ SQL gåm c¸c c«ng viÖc nh−: toµn vÑn d÷ liÖu, ®iÒu khiÓn t−¬ng tranh, x¸c ®Þnh luËt lµm viÖc, quyÒn truy cËp d÷ liÖu, thiÕt kÕ giao diÖn client/server.

Qu¶n lý hÖ thèng Trao quyÒn Rót quyÒn Tho¸t khái ch−¬ng tr×nh

Xö lý ChuyÓn sæ T¹o b¸o c¸o theo th¸ng T¹o b¸o c¸o theo ¨m

§¨ng ký hÖ thèng

Xem b¸o c¸o

§¨ng ký ®èi t¸c: §¨ng ký ng©n hµng §¨ng ký hµng ho¸ §¨ng ký tµi kho¶n

B¸o c¸o lîi nhuËn B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n B¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn mÆt

NhËp d÷ liÖu

Trî gióp

NhËp chøng tõ ®Çu t− NhËp ho¸ ®¬n mua NhËp ho¸ ®¬n b¸n NhËp phiÕu thu chi NhËp chøng tõ ng©n hµng

Néi dung T¸c gi¶

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

65

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Tµi liÖu tham kh¶o 1.NhËp m«n c¬ së d÷ liÖu quan hÖ - Lª TiÕn V−¬ng- 1996. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt 2.DElPHI 2 - Deverlopment guide -Vier Pacheco Steve Teixeira. Borland technical Tem. 3.Principle of accounting. Americal 4.Distributed Database ( Principle and systems) Stefano Ceri - Giuseppee Pelagatti -1985.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

66

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

Phô lôc: Ch−¬ng tr×nh trªn delphi unit delphi_ketoan; interface uses Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms, Dialogs, Menus; type Tke_toan = class(TForm) MainMenu1: TMainMenu; Nhpdliu1: TMenuItem; Toboco1: TMenuItem; Bocochitit1: TMenuItem; Bocotnghp1: TMenuItem; Bocovcngnviitc1: TMenuItem; Bocovtingingnhng1: TMenuItem; Bc_loinhuan: TMenuItem; bcvevon: TMenuItem; Bccandoi: TMenuItem; Bbclchuyen: TMenuItem; Trgip1: TMenuItem; tacgia: TMenuItem; N3: TMenuItem; Chs1: TMenuItem; Hthng1: TMenuItem; N4: TMenuItem; thoat: TMenuItem; Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

67

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

N6: TMenuItem; Xl1: TMenuItem; rutquyen: TMenuItem; xemsonktq: TMenuItem; N7: TMenuItem; xemsocai: TMenuItem; Traoquyn1: TMenuItem; dangki: TMenuItem; dmdoitac: TMenuItem; dmnganhang: TMenuItem; dmhanghoa: TMenuItem; dmtaikhoan: TMenuItem; dautu: TMenuItem; rutvon: TMenuItem; N5: TMenuItem; hdmua: TMenuItem; hdban: TMenuItem; pthuchi: TMenuItem; N8: TMenuItem; ctnganhang: TMenuItem; N1: TMenuItem; Tobocotheothng1: TMenuItem; Tobocotheonm1: TMenuItem; procedure thoatClick(Sender: TObject); procedure dautuClick(Sender: TObject); procedure tacgiaClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

68

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

procedure rutvonClick(Sender: TObject); procedure dmdoitacClick(Sender: TObject); procedure dmnganhangClick(Sender: TObject); procedure dmhanghoaClick(Sender: TObject); procedure dmtaikhoanClick(Sender: TObject); procedure xemsonktqClick(Sender: TObject); procedure xemsocaiClick(Sender: TObject); procedure Nhpdanhmchngho1Click(Sender: TObject); procedure tdautuClick(Sender: TObject); procedure trutvonClick(Sender: TObject); procedure hdmuaClick(Sender: TObject); procedure hdbanClick(Sender: TObject); procedure pthuchiClick(Sender: TObject); procedure ctnganhangClick(Sender: TObject); procedure Bc_loinhuanClick(Sender: TObject); procedure bcvevonClick(Sender: TObject); procedure BccandoiClick(Sender: TObject); procedure BbclchuyenClick(Sender: TObject); procedure Tobocotheothng1Click(Sender: TObject); procedure Tobocotheonm1Click(Sender: TObject); private { Private declarations } public { Public declarations } end; var Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

69

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

ke_toan: Tke_toan; implementation uses rutvon, about, dautu, dmdoitac, dmnganhang, hdmua , hdban, dmhanghoa, dmtaikhoan, Unitnktq, Unitsocai, thuchi, psnganhang, hoi_tt1, hoi_tt2, hoi_tt3, hoi_tt4, lapbcth, lapbcnam ; {$R *.DFM} procedure Tke_toan.thoatClick(Sender: TObject); begin close; end; procedure Tke_toan.dautuClick(Sender: TObject); begin dautu := TMenuItem.Create(dau_tu); dau_tu.Show; end; procedure Tke_toan.tacgiaClick(Sender: TObject); begin tacgia := TMenuItem.Create(thong_tin); thong_tin.Show; end; procedure Tke_toan.rutvonClick(Sender: TObject); begin rutvon := TMenuItem.Create(rut_von); rut_von.Show; end; procedure Tke_toan.dmdoitacClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

70

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

begin dmdoitac := TMenuItem.Create(doi_tac); doi_tac.Show; end; procedure Tke_toan.dmnganhangClick(Sender: TObject); begin dmnganhang := TMenuItem.Create(ngan_hang); ngan_hang.Show; end; procedure Tke_toan.dmhanghoaClick(Sender: TObject); begin dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa); pshang_hoa.Show; end; procedure Tke_toan.dmtaikhoanClick(Sender: TObject); begin dmtaikhoan := TMenuItem.Create(tai_khoan); tai_khoan.Show; end; procedure Tke_toan.xemsonktqClick(Sender: TObject); begin xemsonktq := TMenuItem.Create(nk_tq); nk_tq.Show; end; procedure Tke_toan.xemsocaiClick(Sender: TObject); begin Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

71

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

xemsocai := TMenuItem.Create(so_cai); so_cai.Show; end; procedure Tke_toan.Nhpdanhmchngho1Click(Sender: TObject); begin dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa); pshang_hoa.Show; end;

procedure Tke_toan.tdautuClick(Sender: TObject); begin dautu := TMenuItem.Create(dau_tu); dau_tu.Show;

end; procedure Tke_toan.trutvonClick(Sender: TObject); begin rutvon := TMenuItem.Create(rut_von); rut_von.Show; end; procedure Tke_toan.hdmuaClick(Sender: TObject); begin hdmua := TMenuItem.Create(hd_mua); hd_mua.Show; end; procedure Tke_toan.hdbanClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

72

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

begin hdban := TMenuItem.Create(pshd_ban); pshd_ban.Show; end; procedure Tke_toan.pthuchiClick(Sender: TObject); begin pthuchi := TMenuItem.Create(phieu_thu_chi); phieu_thu_chi.Show; end; procedure Tke_toan.ctnganhangClick(Sender: TObject); begin ctnganhang := TMenuItem.Create( ps_nh); ps_nh.Show; end; procedure Tke_toan.Bc_loinhuanClick(Sender: TObject); begin bc_loinhuan:=TmenuItem.create(hoitt1); hoitt1.show; end; procedure Tke_toan.bcvevonClick(Sender: TObject); begin bcvevon:=TmenuItem.create(hoitt2); hoitt2.show; end; procedure Tke_toan.BccandoiClick(Sender: TObject); begin Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

73

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

www.nhipsongcongnghe.net

bccandoi:=TmenuItem.Create(hoitt3); hoitt3.show; end; procedure Tke_toan.BbclchuyenClick(Sender: TObject); begin bbclchuyen:=TmenuItem.create(hoitt4); hoitt4.show; end; procedure Tke_toan.Tobocotheothng1Click(Sender: TObject); begin Tobocotheothng1:=TmenuItem.create(bcthang); bcthang.show; end; procedure Tke_toan.Tobocotheonm1Click(Sender: TObject); begin tobocotheonm1:=TmenuItem.create(lbc_nam); lbc_nam.show; end; end.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi

Trang

74