Co So Du Lieu Phan Tan

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ch¬ng I: C¬ së d÷ liªu ph©n t¸n Giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ c¬ së d÷ liÖu vµ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n biÖt c¬ së d÷ liÖu tËp trung víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó thÊy ®îc kh¸c biÖt gi÷a hai c¬ së d÷ liÖu vµ lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ch¬ng II: ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ch¬ng nµy m« t¶ c¸ch thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ë møc thÊp nh ph©n chia quan hÖ thµnh c¸c ®o¹n, cÊp ph¸t ®o¹n, ®¸nh gi¸ c¸c c¸ch ph©n t¸n d÷ liÖu sao cho hîp lý nhÊt. Träng t©m lµ ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n däc vµ ph©n ®o¹n hçn hîp. Tõ tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n còng ®a ra ®îc hµm gi¸ trÞ cña c¸c c¸ch ph©n ®o¹n. Ch¬ng III X©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong kÕ to¸n tµi chÝnh.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

1

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ch¬ng I Giíi thiÖu c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Nh÷ng n¨m cña thËp kû 70, m¸y tÝnh ®· cã ®ñ kh¶ n¨ng x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vµ hÖ c¬ së d÷ liÖu. Mét mÆt ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c m« h×nh lý thuyÕt cho hÖ c¬ së d÷ liÖu vµ mÆt kh¸c nh÷ng nguån ph¸t triÓn hÖ thèng øng dông ngµy cµng cã nhiÒu kinh nghiÖm. HÖ thèng th«ng tin h×nh thµnh trªn c¬ së kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh kh¸c nhau. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së d÷ liÖu vµ m¹ng m¸y tÝnh. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n gåm nhiÒu c¬ së d÷ liÖu tÝch hîp l¹i víi nhau th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh ®Ó trao ®æi d÷ liÖu, th«ng tin... C¬ së d÷ liÖu ®îc tæ chøc vµ lu tr÷ ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trong m¹ng m¸y tÝnh vµ ch¬ng tr×nh øng dông lµm viÖc trªn c¬ së truy cËp d÷ liÖu ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau ®ã. VÊn ®Ò hoµn toµn míi lµ x©y dùng vµ cµi ®Æt mét c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. CÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x©y dùng vµ cµi ®Æt c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cô thÓ nh vÊn ®Ò thiÕt kÕ ph©n t¸n, thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu... I.C¬ së d÷ liÖu VÒ c¬ b¶n c¬ së d÷ liÖu (Database) lµ tËp hîp d÷ liÖu ®îc lu tr÷ mét c¸ch cã tæ chøc ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc sö dông thuËn tiÖn nhÊt. D÷ liÖu lµ sè liÖu, h×nh ¶nh... cÇn ®îc lu tr÷ díi d¹ng file, record...tiÖn lîi cho ngêi dïng ®èi víi viÖc tham kh¶o, xö lý... Mçi c¬ së d÷ liÖu cÇn cã ch¬ng tr×nh qu¶n lý, x¾p xÕp, duy tr×....d÷ liÖu gäi lµ hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (DBMS Database Management System). HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®îc coi lµ bé diÔn dÞch ng«n ng÷ bËc cao ®Ó dÞch c¸c c«ng viÖc ngêi sö dông thao t¸c trªn d÷ liÖu mµ ngêi dïng kh«ng cÇn quan t©m ®Õn thuËt to¸n. VÒ mÆt kiÕn tróc, c¬ së d÷ liÖu ®îc ph©n chia thµnh c¸c møc kh¸c nhau. Mét c¬ së d÷ liÖu c¬ b¶n cã ba phÇn chÝnh lµ møc vËt lý, møc kh¸i niÖm vµ møc thÓ hiÖn. Tuy nhiªn víi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

2

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

c¬ së d÷ liÖu cÊp cao th× cã thÓ cã nhiÒu møc ph©n ho¸ h¬n. Møc vËt lý: lµ møc thÊp nhÊt cña kiÕn tróc hÖ c¬ së d÷ liÖu, ë møc nµy d÷ liÖu ®îc tæ chøc díi nhiÒu cÊp kh¸c nhau nh b¶n ghi, file... Møc kh¸i niÖm: lµ sù biÓu diÔn trõu tîng cña c¬ së d÷ liÖu vËt lý vµ cã thÓ nãi møc vËt lý lµ sù cµi ®Æt cô thÓ cña c¬ së d÷ liÖu ë møc kh¸i niÖm. Møc thÓ hiÖn: khi c¬ së d÷ liÖu ®îc thiÕt kÕ, nh÷ng g× thÓ hiÖn (giao diÖn, ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶ng...) gÇn gòi víi ngêi sö dông víi c¬ së d÷ liÖu ë møc kh¸i niÖm gäi lµ khung nh×n. Nh vËy sù kh¸c nhau gi÷a khung nh×n vµ møc kh¸i niÖm kh«ng lín. M« h×nh phæ biÕn nhÊt cña c¬ së d÷ liÖu lµ m« h×nh quan hÖ: trong m« hinh quan hÖ xÐt tËp con cña tÝch Decard cña c¸c miÒn D (Domain) víi miÒn lµ mét tËp c¸c gi¸ trÞ. Gäi D1, D2, D3,...Dn lµ n miÒn. TÝch Decard cña c¸c miÒn D1× D2 × D3×...×Dn lµ tËp tÊt c¶ n bé (v1,v2,v3...,vn) sao cho vi ∈ Di víi i=1,..,n. Mçi hµng cña quan hÖ lµ mét bé (tuples). Quan hÖ lµ tËp con cña tÝch Decard D1× D2× D3×...×Dn gäi lµ quan hÖ n ng«i. Khi ®ã mçi bé cã n thµnh phÇn ( n cét ), mçi cét cña quan hÖ gäi lµ thuéc tÝnh. II.C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ c¬ së d÷ liÖu tËp trung C¬ së d÷ liÖu tËp trung cïng víi c¬ së d÷ liÖu kh«ng qua thiÕt kÕ h×nh thµnh tríc khi cã c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Hai h×nh thøc nµy ph¸t triÓn trªn c¬ së tù ph¸t vµ hÖ thèng tËp trung. Nh vËy hai h×nh thøc nµy kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu tæ chøc vµ c«ng viÖc trªn ph¹m vi lín. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc thiÕt kÕ kh¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Do ®ã cÇn ®èi s¸nh c¸c ®Æc trng cña c¬ së d÷ liªu ph©n t¸n víi c¬ së d÷ liÖu tËp trung ®Ó thÊy ®îc lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. §Æc trng m« t¶ c¬ së d÷ liÖu tËp trung lµ ®iÒu khiÓn tËp trung, ®éc lËp d÷ liÖu, gi¶m bít d thõa, c¬ cÊu vËt lý phøc t¹p ®èi víi kh¶ n¨ng truy cËp, toµn vÑn, håi phôc, ®iÒu khiÓn t¬ng tranh, biÖt lËp vµ an toµn d÷ liÖu.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

3

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

§iÒu khiÓn tËp trung: §iÒu khiÓn tËp trung c¸c nguån th«ng tin cña c«ng viÖc hay tæ chøc. Cã ngêi qu¶n trÞ ®¶m b¶o an toµn d÷ liÖu. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn tËp trung. Ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu chung ph©n quyÒn cho ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. §éc lËp d÷ liÖu: lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cÊu tróc c¬ së d÷ liÖu ®Ó tæ chøc d÷ liÖu chuyÓn cho ch¬ng tr×nh øng dông. TiÖn lîi chÝnh cña ®éc lËp d÷ liÖu lµ c¸c ch¬ng tr×nh øng dông kh«ng bÞ ¶nh hëng khi thay ®æi cÊu tróc vËt lý cña d÷ liÖu. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, ®éc lËp d÷ liÖu cã tÇm quan träng còng nh trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng. Kh¸i niÖm c¬ së d÷ liÖu trong suèt m« t¶ ho¹t ®éng ch¬ng tr×nh trªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc viÕt nh lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Hay nãi c¸ch kh¸c tÝnh ®óng ®¾n cña ch¬ng tr×nh kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi viÖc di chuyÓn d÷ liÖu tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c trong m¹ng m¸y tÝnh. Tuy nhiªn tèc ®é lµm viÖc bÞ ¶nh hëng do cã thêi gian di chuyÓn d÷ liÖu. Gi¶m d thõa d÷ liÖu: Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, tÝnh d thõa h¹n chÕ ®îc cµng nhiÒu cµng tèt v×: -D÷ liÖu kh«ng ®ång nhÊt khi cã vµi b¶n sao cña cïng c¬ së d÷ liÖu logic; ®Ó tr¸nh ®îc nhîc ®iÓm nµy gi¶i ph¸p lµ chØ cã mét b¶n sao duy nhÊt. -Gi¶m kh«ng gian lu tr÷. Gi¶m d thõa cã nghÜa lµ cho phÐp nhiÒu øng dông cïng truy cËp ®Õn mét c¬ së d÷ liÖu mµ kh«ng cÇn ®Õn nhiÒu b¶n sao ë nh÷ng n¬i ch¬ng tr×nh øng dông cÇn . Trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng tÝnh d thõa d÷ liÖu còng cÇn quan t©m v×: -TÝnh côc bé cña ch¬ng tr×nh øng dông sÏ t¨ng nÕu d÷ liÖu ®Æt ë mäi n¬i mµ ch¬ng tr×nh øng dông cÇn. -Kh¶ n¨ng s½n sµng cña hÖ thèng cao bëi v× khi cã lçi ë mét n¬i nµo ®ã trong hÖ thèng th× kh«ng c¶n trë ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông. Nãi chung, nguyªn nh©n ®èi lËp víi tÝnh d thõa ®a ra trong m«i trêng truyÒn thèng vÉn cßn ®óng cho hÖ thèng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

4

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

ph©n t¸n vµ v× vËy c«ng viÖc ®Þnh gi¸ møc ®é tèt cña tÝnh d thõa ®ßi hái ®Þnh gi¸ l¹i c«ng viÖc lùa chän møc ®é d thõa d÷ liÖu. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh¾c phôc ®îc hai nhîc ®iÓm nµy v× d÷ liÖu ®îc chia ra thµnh nhiÒu phÇn nhá vµ chØ cã mét b¶n sao logic tæng thÓ duy nhÊt ®Ó tiÖn cho viÖc truy cËp d÷ liÖu. CÊu tróc vËt lý vµ kh¶ n¨ng truy cËp: ngêi sö dông truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu tËp trung ph¶i th«ng qua cÊu tróc truy cËp phøc t¹p: ®Þnh vÞ c¬ së d÷ liÖu, thiÕt lËp ®êng truyÒn... Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cÊu tróc truy cËp phøc t¹p kh«ng ph¶i lµ c«ng cô chÝnh ®Ó truy cËp hiÖu qu¶ ®Õn c¬ së d÷ liÖu. HiÖu qu¶ cã nghÜa lµ thêi gian t×m kiÕm vµ chuyÓn d÷ liÖu nhá nhÊt, chi phÝ truyÒn th«ng thÊp nhÊt. Mçi c¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n viÕt bëi ngêi lËp tr×nh hoÆc t¹o ra bëi mét bé tèi u. C«ng viÖc viÕt ra mét c¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng gièng nh viÕt ch¬ng tr×nh duyÖt trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung. C«ng viÖc mµ ch¬ng tr×nh duyÖt nµy lµm lµ x¸c ®Þnh xem cã thÓ truy cËp ®Õn ®îc bao nhiªu c¬ së d÷ liÖu. TÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn t¬ng tranh: MÆc dï trong c¬ së d÷ liÖu, tÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn ®ång thêi liªn quan nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan lÉn nhau. Më réng h¬n vÊn ®Ò nµy lµ viÖc cung cÊp c¸c giao t¸c. Giao t¸c lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn: giao t¸c cô thÓ lµ bã c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn toµn bé hoÆc kh«ng ®îc thùc hiÖn. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn giao t¸c tù trÞ cã ý nghÜa quan träng: hÖ thèng ®iÒu phèi ph¶i chuyÓn ®æi c¸c quü thêi gian cho c¸c giao t¸c liªn tiÕp. Nh vËy giao t¸c tù trÞ lµ ph¬ng tiÖn ®¹t ®îc sù toµn vÑn trong c¬ së d÷ liÖu Cã hai mèi nguy hiÓm cña giao t¸c tù trÞ lµ lçi vµ t¬ng tranh. TÝnh biÖt lËp vµ an toµn: trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng, ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng cã quyÒn ®iÒu khiÓn tËp trung, ngêi sö dông cã ch¾c ch¾n ®îc ph©n quyÒn míi truy cËp vµo ®îc d÷ liÖu. §iÓm quan träng lµ trong c¸ch tiÕp cËn Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

5

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

c¬ së d÷ liÖu tËp trung, kh«ng cÇn thñ tôc ®iÒu khiÓn chuyªn biÖt. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ngêi qu¶n trÞ ®Þa ph¬ng còng ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¬ng tù nh ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng. Tuy nhiªn, hai vÊn ®Ò ®Æc biÖt sau ®©y cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã ý nghÜa quan träng khi ®Ò cËp ®Õn: -Thø nhÊt trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi cÊp ®é tù trÞ cao ë mçi ®iÓm, ngêi cã d÷ liÖu ®Þa ph¬ng sÏ c¶m thÊy an toµn h¬n v× hä cã thÓ tù b¶o vÖ d÷ liÖu cña m×nh thay v× phô thuéc vµo ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng tËp trung. -Thø hai, vÊn ®Ò an toµn thùc chÊt víi hÖ thèng ph©n t¸n kh«ng gièng nh c¸c hÖ thèng th«ng thêng kh¸c mµ cßn liªn quan ®Õn m¹ng truyÒn th«ng. Nh vËy trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vÊn ®Ò an toµn c¬ së d÷ liÖu phøc t¹p h¬n vµ ®ßi hái nhiÒu kü thuËt b¶o vÖ. Nguyªn nh©n g©y ra lµ hÖ thèng nµy cã tÝnh më vµ nhiÒu ngêi dïng trong cïng hÖ thèng sö dông nhiÒu c¬ së d÷ liÖu. III.Kh¸i niÖm vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n V× yªu cÇu cña c«ng ty, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ kinh doanh... vÒ vÊn ®Ò tæ chøc sao cho kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ n¾m b¾t th«ng tin nhanh nhÊt khi c¸c c¬ së cña c«ng ty hiÖn ë nh÷ng ®Þa ®iÓm xa nhau cho nªn x©y dùng mét hÖ thèng lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ phï hîp xu híng hiÖn nay v× hÖ thèng nµy tho¶ m·n ®îc nh÷ng yªu cÇu tæ chøc cña ®¬n vÞ. Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ kü thuËt cña xu híng ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ: gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ së d÷ liÖu tËp trung vµ phï hîp xu híng ph¸t triÓn tù nhiªn víi c¬ cÊu kh«ng tËp trung cña c¸c tæ chøc, c«ng ty doanh nghiÖp... Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n, c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ tËp hîp d÷ liÖu logic thuéc vÒ cïng mét hÖ thèng nhng tr¶i réng ra nhiÒu ®iÓm trªn m¹ng m¸y tÝnh. Nh vËy cã hai vÊn ®Ò cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi tÇm quan träng t¬ng ®¬ng nhau: ViÖc ph©n t¸n: Trong thùc tÕ d÷ liÖu kh«ng ®Æt trªn cïng mét vÞ trÝ v× vËy ®©y lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt c¬ Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

6

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

së d÷ liÖu ph©n t¸n víi c¬ së d÷ liÖu tËp trung vµ c¬ së d÷ liÖu ®¬n lÎ. Liªn quan logic: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, d÷ liÖu cã mét sè ®Æc tÝnh liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nh tÝnh kÕt nèi, tÝnh liªn quan logÝc.. Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, mçi vÞ trÝ qu¶n lý mét c¬ së d÷ liÖu vµ ngêi sö dông ph¶i truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó lÊy th«ng tin tæng hîp. IV.Lîi ®iÓm cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Cã nhiÒu nguyªn nh©n ®Ó ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nhng tùu trung l¹i chØ gåm nh÷ng ®iÓm sau ®©y: Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ tÝnh kinh tÕ: tæ chøc ph©n t¸n nhiÒu chi nh¸nh vµ dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phï hîp víi c¸c tæ chøc kiÓu nµy. Víi vai trß lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ th¬ng m¹i ph¸t triÓn réng h¬n, th× viÖc ph¸t triÓn c¸c trung t©m m¸y tÝnh ph©n t¸n ë nhiÒu vÞ trÝ trë thµnh nhu cÇu cÇn thiÕt. TËn dông nh÷ng c¬ së d÷ liÖu s½n cã: H×nh thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n tõ c¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã s½n ë c¸c vÞ trÝ ®Þa ph¬ng. ThuËn lîi cho nhu cÇu ph¸t triÓn: Xu híng dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n sÏ cung cÊp kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n vµ gi¶m ®îc xung ®ét vÒ chøc n¨ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®· tån t¹i vµ gi¶m ®îc xung ®ét gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh øng dông khi truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Víi híng tËp trung ho¸, nhu cÇu ph¸t triÓn trong t¬ng lai sÏ gÆp khã kh¨n. Gi¶m chi phÝ truyÒn th«ng: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ch¬ng tr×nh øng dông ®Æt ë ®Þa ph¬ng cã thÓ gi¶m bít ®îc chi phÝ truyÒn th«ng khi thùc hiÖn b»ng c¸ch khai th¸c c¬ së d÷ liÖu t¹i chç. T¨ng sè c«ng viÖc thùc hiÖn: HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¨ng sè lîng c«ng viÖc thùc hiÖn qua ¸p dông nguyªn lý xö lý song song víi hÖ thèng xö lý ®a nhiÖm. Tuy nhiªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cã tiÖn lîi trong viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu nh t¹o ra c¸c ch¬ng tr×nh øng dông phô thuéc vµo tiªu chuÈn më réng vÞ trÝ lµm cho c¸c n¬i xö lý cã thÓ hç trî lÉn nhau. Do ®ã tr¸nh ®îc hiÖn tîng t¾c nghÏn cæ chai trong Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

7

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

m¹ng truyÒn th«ng hoÆc trong c¸c dÞch vô th«ng thêng cña toµn bé hÖ thèng. TÝnh dÔ hiÓu vµ s½n sµng: Híng ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng nh»m ®¹t ®îc tÝnh dÔ hiÓu vµ tÝnh s½n sµng cao h¬n. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy kh«ng ph¶i lµ dÔ lµm vµ ®ßi hái sö dông kü thuËt phøc t¹p. Kh¶ n¨ng xö lý tù trÞ cña c¸c ®iÓm lµm viÖc kh¸c nhau kh«ng ®¶m b¶o tÝnh dÔ sö dông. Hai nguyªn nh©n vÒ mÆt kü thuËt ®¸p øng cho sù ph¸t triÓn hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: -C«ng nghÖ t¹o ra m¸y tÝnh nhá vµ nÒn t¶ng phÇn cøng cã kh¶ n¨ng phôc vô x©y dùng hÖ thèng th«ng tin ph©n t¸n. -Kü thuËt thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c dùa trªn hai kü thuËt thiÕt kÕ chÝnh lµ Topdown vµ Bottom-up tõ nh÷ng n¨m thËp kû 60. Kü thuËt thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phøc t¹p nhng hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cÇn thiÕt cho xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. V.HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c«ng cô nh t¹o lËp vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh díi ®©y ®Ó ph©n biÖt hÖ thèng ph¸t triÓn theo kiÓu th¬ng m¹i cã s½n vµ kiÓu mÉu ph©n t¸n. HÖ thèng ph¸t triÓn theo kiÓu th¬ng m¹i cã s½n ®îc ph¸t triÓn bëi nh÷ng ngêi cung cÊp hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung. HÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung më réng b»ng c¸ch thªm vµo nh÷ng phÇn bæ xung qua c¸ch cung cÊp thªm ®êng truyÒn vµ ®iÒu khiÓn gi÷a c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tËp trung cµi ®Æt ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau trªn m¹ng m¸y tÝnh. Nh÷ng phÇn mÒm cÇn thiÕt cho viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ: PhÇn qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ( Database Management DB ). PhÇn truyÒn th«ng d÷ liÖu (Data Communication - DC ). Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

8

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Tõ ®iÓn d÷ liÖu ®îc më réng ®Ó thÓ hiÖn th«ng tin vÒ ph©n t¸n d÷ liÖu trong m¹ng m¸y tÝnh (Data Dictionary DD). PhÇn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n (Distributed Database DDB). M« h×nh c¸c thµnh phÇn cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph¸t triÓn theo kiÓu th¬ng m¹i (Truy cËp tõ xa trùc tiÕp).

C¬ së d÷ liÖu ®Þa ph­ C¬ së d÷ liÖu ®Þa ph­

DB DC DDB DD

DD DDB DB

DC

Nh÷ng dÞch vô hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu cung cÊp: -C¸ch thøc truy cËp d÷ liÖu tõ xa: b»ng ch¬ng tr×nh øng dông. -Lùa chän mét cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n thÝch hîp: cho phÐp më réng hÖ thèng theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau theo tõng hoµn c¶nh (ph¶i c©n nh¾c gi÷a cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n vµ ph©n chia c«ng viÖc thùc hiÖn ®Ó c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ thèng ®¬n gi¶n h¬n). -Qu¶n trÞ vµ ®iÒu khiÓn c¬ së d÷ liÖu bao gåm c«ng cô qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu, tËp hîp th«ng tin vÒ c¸c thao t¸c trªn c¬ së d÷ liÖu vµ cung cÊp th«ng tin tæng thÓ vÒ file d÷ liÖu ®Æt ë c¸c n¬i trong hÖ thèng. Truythøc Ph­¬ng -§iÒu khiÓn t¬ng tranh vµ ®iÒu khiÓn håi phôc d÷ liÖu cËp c¬ së truy cËp d÷ cña giao t¸c ph©n t¸n. d÷ liÖu liÖu Ch­¬ng HÖ qu¶n tr×nh øng trÞ c¬ së C¸ch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu tõ xa qua ch¬ng tr×nh dông d÷ liÖu øng dông theo hai c¸ch c¬ b¶n: Truy cËp tõ xa trùc tiÕp vµ 1 gi¸n tiÕp. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi HÖ qu¶n Trang trÞ c¬ së

d÷ liÖu KÕt 2

C¬ së d÷ liÖu 2

9

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

M« h×nh truy cËp tõ xa qua ph¬ng thøc c¬ së cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu Theo m« h×nh trùc tiÕp trªn, ch¬ng tr×nh øng dông ®a ra yªu cÇu truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu tõ xa, yªu cÇu nµy ®îc hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tù ®éng t×m n¬i ®Æt d÷ liÖu vµ thùc hiÖn yªu cÇu t¹i ®iÓm ®ã. KÕt qu¶ ®îc tr¶ l¹i cho ch¬ng tr×nh øng dông. §¬n vÞ chuyÓn ®æi gi÷a hai hÖ qu¶ trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ ph¬ng thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu vµ kÕt qu¶ nhËn ®îc (th«ng qua viÖc thùc hiÖn ph¬ng thøc truy cËp nµy). Víi c¸ch thøc truy cËp tõ xa nh vËy cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n ®îc x©y dùng b»ng c¸ch t¹o ra tªn file toµn bé ®Ó ®¸nh ®Þa chØ thÝch hîp cho nh÷ng ®iÓm lu tr÷ d÷ liÖu ë xa. M« h×nh díi ®©y m« t¶ c¸ch thøc truy cËp phøc t¹p h¬n (truy cËp gi¸n tiÕp): Ch­¬ng HÖ qu¶n tr×nh øng trÞ c¬ së dông d÷ liÖu 1 KÕt qu¶ HÖ qu¶n HÖ qu¶n trÞ c¬ së Ch­¬ng tr×nh toµn trÞ c¬ d÷ liÖu phô së d÷ 2 liÖu 2

Theo m« h×nh truy cËp nµy, ch¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn yªu cÇu qua ch¬ng tr×nh phô ë ®iÓm kh¸c. Ch¬ng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

10

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

tr×nh phô nµy ®îc ngêi lËp tr×nh øng dông viÕt ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn c¬ së d÷ liÖu vµ tr¶ vÒ kÕt qu¶ cña ch¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu. HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c¶ hai kiÓu truy cËp bái v× mçi c¸ch truy cËp ®Òu cã u ®iÓm cña nã. VI.C¸c møc trong suèt cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Trong hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ngêi thiÕt kÕ hÖ thèng ®· x©y dùng lªn mét hÖ c¸c phÇn mÒm phôc vô yªu cÇu ngêi dïng trªn c¬ së d÷ liÖu ®· cã s½n. H×nh díi ®©y tr×nh bµy kiÕn tróc chung cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. TÊt nhiªn kiÕn tróc nµy kh«ng biÓu diÔn têng minh cho mäi hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸c møc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc tr×nh bµy mang tÝnh kh¸i niÖm thÝch hîp ®Ó dÔ hiÓu vÒ tæ chøc cña c¸c c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nãi chung.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

11

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

S¬ ®å toµn thÓ S¬ ®å ph©n ®o¹n S¬ ®å cÊp ph¸t

DBMS ë vÞ trÝ 1

S¬ ®å ¸nh x¹ ®Þa ph­ ¬ng 1

S¬ ®å ¸nh x¹ ®Þa ph­ ¬ng 2

C¬ së d÷ liÖu 1

DBMS ë vÞ trÝ 2 C¬ së d÷ liÖu 2

Møc ®Ønh cña lîc ®å lµ s¬ ®å toµn thÓ: M« t¶ mäi d÷ liÖu n»m trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh kh«ng bÞ ph©n t¸n. Tuy nhiªn m« h×nh d÷ liÖu sö dông ®Ó x¸c ®Þnh s¬ ®å toµn thÓ ®Ó x¸c ®Þnh c¸ch thøc ¸nh x¹ ®Õn nh÷ng møc kh¸c cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Theo c¸ch sö dông m« h×nh s¬ ®å toµn thÓ, s¬ ®å toµn thÓ x¸c ®Þnh mét tËp c¸c quan hÖ chung nhÊt cña hÖ thèng. Mçi quan hÖ cã thÓ chia ra c¸c phÇn kh«ng chång lªn nhau gäi lµ ®o¹n. Cã nhiÒu c¸ch chia: chia theo chiÒu ngang, chia theo chiÒu däc vµ chia theo kiÓu hçn hîp theo chiÒu ngang vµ chiÒu däc. ¸nh x¹ nµy gi÷a quan hÖ vµ c¸c ®o¹n ®îc x¸c ®Þnh trong s¬ ®å ph©n ®o¹n. ¸nh x¹ theo kiÓu 1:n (mét quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n) lµ mét ®o¹n t¬ng øng mét quan hÖ vµ mét quan hÖ t¬ng ®¬ng víi mét sè ®o¹n. §o¹n x¸c ®Þnh bëi mét quan hÖ qua chØ sè (chØ sè ®o¹n d÷ liÖu). §o¹n lµ phÇn logic cña quan hÖ, ®îc ®Æt vËt lý t¹i mét hay vµi vÞ trÝ trªn m¹ng m¸y tÝnh. S¬ ®å cÊp ph¸t x¸c ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ ®Æt ®o¹n. KiÓu ¸nh x¹ x¸c ®Þnh trong s¬ ®å cÊp ph¸t cho phÐp nhËn ra mét c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ d thõa hay kh«ng d thõa VÒ mÆt h×nh thøc ¸nh x¹ thêng tõ mét quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n, trong trêng hîp ¸nh x¹ 1:1 th× mét ®o¹n ®îc ¸nh x¹ tõ mét quan hÖ. Mäi ®o¹n d÷ liÖu t¬ng øng víi cïng mét Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

12

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

quan hÖ R vµ ®Æt ë cïng vÞ trÝ j t¹o ra “¶nh vËt lý” cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j. V× vËy cã ¸nh x¹ 1:1 gi÷a ¶nh vËt lý vµ mét cÆp (quan hÖ, ®o¹n). Mçi ¶nh vËt lý cã thÓ ®îc chØ ®Þnh bëi mét tªn quan hÖ vµ mét chØ sè vÞ trÝ. §Ó ph©n biÖt ¶nh vËt lý, quan hÖ víi ®o¹n d÷ liÖu, ký hiÖu R j chØ ¶nh vËt lý cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j. ThuËt ng÷ trong suèt m« t¶ b»ng b¶n sao cña ®o¹n tham chiÕu ®Õn vÞ trÝ lu tr÷ vµ b¶n sao x¸c ®Þnh qua tªn quan hÖ vµ hai chØ sè (chØ sè ®o¹n vµ chØ sè vÞ trÝ). Trong kiÕn tróc lîc ®å trªn cã ba møc ®é ®éc lËp theo thø tù gi¶m: møc tæng thÓ, møc cÊp ph¸t vµ møc ¸nh x¹. V× vËy, ë møc thÊp h¬n cÇn thiÕt ph¶i ¸nh x¹ sang møc cao h¬n. ViÖc ¸nh x¹ nµy gäi lµ s¬ ®å ¸nh x¹ vµ phô thuéc vµo kiÓu cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Trong hÖ thèng ®ång nhÊt møc ®é ®éc lËp cã mét sè kiÓu kh¸c nhau khi ¸nh x¹ ®Þa ph¬ng ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. KiÕn tróc nµy cung cÊp kh¸i niÖm c¬ së vµ dÔ hiÓu vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ba ®èi tîng quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn cÊu tróc nµy lµ tÝnh riªng rÏ cña viÖc ph©n ®o¹n d÷ liÖu, cÊp ph¸t ®o¹n, ®iÒu khiÓn d thõa vµ ®éc lËp d÷ liÖu ®èi víi hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. 1.Ph©n ®o¹n d÷ liÖu vµ cÊp ph¸t d÷ liÖu. Sù chia xÎ nµy cho phÐp ph©n biÖt hai møc kh¸c nhau cña møc ®é trong suèt ph©n t¸n, cã tªn lµ trong suèt ph©n ®o¹n vµ trong suèt ®Þnh vÞ. Trong suèt ph©n ®o¹n: lµ cÊp ®é cao nhÊt cña møc ®é trong suèt, ngêi sö dông hoÆc ch¬ng tr×nh øng dông chØ lµm viÖc trªn c¸c quan hÖ cña c¬ së d÷ liÖu. Trong suèt ®Þnh vÞ lµ cÊp ®é thÊp h¬n cña ®é trong suèt v× hÖ thèng yªu cÇu ngêi sö dông hay chu¬ng tr×nh øng dông ph¶i lµm viÖc trªn ®o¹n logÝc thay v× lµm viÖc trªn c¸c quan hÖ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn ngêi ®ã kh«ng biÕt ®o¹n ®ã ®îc ®Æt ë vÞ trÝ nµo trong c¬ së d÷ liÖu. 2.§iÒu khiÓn d thõa. KiÕn tróc tham chiÕu cho phÐp ®iÒu khiÓn d thõa d÷ liÖu ë møc ®o¹n. C¸c ®o¹n cã thÓ cã d÷ liÖu gièng nhau dïng ®Ó kÕt nèi d÷ liÖu ®ã lµ nguyªn nh©n d thõa d÷ liÖu. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

13

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

3.§éc lËp víi hÖ qu¶n trÞ cë së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. §Æc ®iÓm nµy gäi lµ ¸nh x¹ trong suèt ®èi víi c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng: qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kiÓu d÷ liÖu x¸c ®Þnh cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Møc trong suèt b¶n sao liªn quan chÆt chÏ tíi møc trong suèt ®Þnh vÞ. Møc trong suèt b¶n sao cã nghÜa lµ ngêi sö dông kh«ng biÕt b¶n sao cña ®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ nµo. Møc trong suèt b¶n sao t¬ng ®¬ng møc trong suèt ®Þnh vÞ. Tuy nhiªn, trong nh÷ng trêng hîp thùc tÕ ngêi sö dông kh«ng cã møc trong suèt ®Þnh vÞ nhng l¹i cã møc trong suèt b¶n sao. Ph©n r· quan hÖ thµnh c¸c ®o¹n thùc hiÖn qua viÖc ¸p dông hai ph©n ®o¹n: ph©n ®o¹n ngang vµ ph©n ®o¹n däc. Ph©n ®o¹n ngang: mét ®o¹n ®îc x¸c ®Þnh qua biÓu thøc ®¹i sè quan hÖ víi quan hÖ lµ to¸n tö vµ c¸c ®o¹n lµ kÕt qu¶. Hay nãi c¸ch kh¸c, viÖc ph©n ®o¹n ngang bao gåm viÖc chia c¸c bé cña quan hÖ thµnh c¸c tËp con. Mçi tËp con nµy cã thuéc tÝnh vÞ trÝ th«ng thêng. C¸c ®o¹n nµy ®îc x¸c ®Þnh qua viÖc coi mçi ®o¹n lµ to¸n tö chän trªn quan hÖ. Ph©n ®o¹n däc: ph©n ®o¹n däc mét quan hÖ lµ viÖc chia nhá tËp thuéc tÝnh thµnh nhiÒu nhãm quan hÖ vµ ®o¹n däc. Ph©n ®o¹n ®óng khi mçi thuéc tÝnh ®Òu ¸nh x¹ Ýt nhÊt sang mét thuéc tÝnh cña ®o¹n. H¬n n÷a, cã thÓ t¹o l¹i quan hÖ ban ®Çu b»ng liªn kÕt c¸c ®o¹n víi nhau. Cã mét sè luËt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n: §iÒu kiÖn hîp: mäi d÷ liÖu cña quan hÖ ph¶i ¸nh x¹ ®Õn c¸c ®o¹n. Kh«ng x¶y ra trêng hîp d÷ liÖu thuéc vÒ quan hÖ nhng kh«ng thuéc vÒ mét ®o¹n nµo. §iÒu kiÖn t¸i t¹o l¹i quan hÖ: lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng t¹o l¹i quan hÖ tõ c¸c ®o¹n cña quan hÖ. §iÒu kiÖn cÇn: mçi ®o¹n ®îc lu tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ quan hÖ ph¶i x©y dùng l¹i ®îc khi cÇn thiÕt. §iÒu kiÖn kh«ng liªn kÕt: thÝch hîp khi c¸c ®o¹n kh«ng liªn kÕt víi nhau v× vËy c¸c b¶n d÷ liÖu lÆp l¹i cã thÓ ®îc ®iÒu khiÓn râ rµng ë c¸c møc cÊp ph¸t. §iÒu kiÖn nµy chñ yÕu cã Ých víi ph©n ®o¹n ngang. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

14

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

VII.Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn, ®iÒu khiÓn, duy tr× vµ kiÓm tra phÇn mÒm cña ch¬ng tr×nh øng dông dïng c¬ së d÷ liÖu. Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu kh«ng chØ lµ c«ng viÖc kü thuËt mµ bao gåm c¶ th«ng b¸o vÒ c¸ch t¹o ph¬ng thøc ®Ó ngêi sö dông truy cËp ®îc ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong phÇn nµy quan t©m ®Õn nh÷ng néi dung sau ®©y: +Néi dung vµ c¸ch qu¶n lý b¶ng danh môc. B¶ng danh môc chøa c¸c th«ng tin hÖ thèng cho ch¬ng tr×nh øng dông khi cã yªu cÇu truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong hÖ thèng ph©n t¸n, b¶ng danh môc chøa c¸c m« t¶ vÒ viÖc ph©n ®o¹n, cÊp ph¸t d÷ liÖu vµ ¸nh x¹ tíi tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Nh vËy nh÷ng b¶ng danh môc trë thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó ph©n t¸n t¹i c¸c vÞ trÝ vµ qu¶n lý mét c¸ch hiÖu qu¶. +Më réng c¬ chÕ b¶o vÖ vµ ph©n quyÒn ®èi víi hÖ thèng ph©n t¸n. VÊn ®Ò quan träng nhÊt trong qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ cÊp ®é tù trÞ cña c¸c vÞ trÝ tù trÞ ®Þa ph¬ng. Cã hai c¸ch gi¶i quyÕt cùc ®oan lµ kh«ng cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph¬ng vµ tù trÞ ®Þa ph¬ng hoµn toµn. Trêng hîp thø nhÊt, chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ ®Þa ph¬ng kh«ng kh¸c so víi ngêi qu¶n trÞ ë c¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ khã h¬n khi ph©n t¸n hÖ thèng. Mét hÖ thèng kh«ng cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph¬ng cã thÓ kh¸c nhiÒu vÒ phÝa cÊp ®é ph©n t¸n cña bµi to¸n thiÕt lËp c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ. Trêng hîp thø hai, chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu hoµn toµn bÞ giíi h¹n v× mçi vÞ trÝ ®Òu qu¶n trÞ ®éc lËp hay tù trÞ. ViÖc chia xÎ d÷ liÖu gi÷a hai vÞ trÝ lµ kÕt qu¶ cña sù tho¶ thuËn gi÷a hai vÞ trÝ ®ã. Hai vÞ trÝ th©m nhËp lÉn nhau trªn c¬ së tù trÞ ®Ó quyÕt ®Þnh phÇn d÷ liÖu nµo sÏ ®îc chia sÎ cho vÞ trÝ kia vµ theo nguyªn t¾c nµo ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn c¸c ngêi sö dông kh¸c. 1.Qu¶n lý b¶ng danh môc trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

15

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

B¶ng danh môc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lu tr÷ mäi th«ng tin cã Ých cho hÖ thèng ®Ó truy cËp d÷ liÖu ®óng ®¾n, hiÖu qu¶ vµ ®Ó thay ®æi c¸ch thøc ngêi sö dông cã quyÒn kh¸c nhau truy cËp ®Õn d÷ liÖu. B¶ng danh môc dïng ®Ó: -DÞch c¸c ch¬ng tr×nh øng dông: Ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn d÷ liÖu ë c¸c møc trong suèt kh¸c nhau ®Ó ¸nh x¹ ®Õn d÷ liÖu vËt lý. -Tèi u ho¸ c¸c ch¬ng tr×nh øng dông. Yªu cÇu ®Ó t¹o ra c¸ch thøc truy cËp qua c«ng viÖc cÊp ph¸t d÷ liÖu, lu tr÷ c¸c c¸ch thøc truy cËp d÷ liÖu cã ë mçi vÞ trÝ vµ th«ng tin thèng kª ghi ë b¶ng danh môc. -Thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh øng dông. Th«ng tin vÒ b¶ng dïng ®Ó thay ®æi c¸c c¸ch thøc truy cËp ®óng ®¾n mµ ngêi sö dông cã c¸c quyÒn truy cËp kh¸c nhau. B¶ng danh môc lu«n lu«n ®îc cËp nhËt khi ngêi sö dông thay ®æi d÷ liÖu. CËp nhËt vµo b¶ng danh môc x¶y ra khi quan hÖ, ®o¹n hoÆc ¶nh vËt lý ®îc t¹o ra hay di chuyÓn, cÊu tróc truy cËp ®Þa ph¬ng thay ®æi hoÆc luËt qu¶n trÞ bÞ thay ®æi. 2.Néi dung cña b¶ng danh môc: Cã mét sè c¸ch ph©n lo¹i th«ng tin lu tr÷ trong b¶ng danh môc c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Sau ®©y lµ c¸c cÊu tróc tham chiÕu: -M« t¶ s¬ ®å toµn bé: Gåm tªn cña quan hÖ vµ c¸c thuéc tÝnh. -M« t¶ ph©n ®o¹n: Trong ph©n ®o¹n ngang ph©n chia d÷ liÖu thµnh c¸c ®o¹n cã cïng tÝnh chÊt hay thuéc tÝnh nµo ®ã nh ph©n chia theo c¸c bé. Ph©n ®o¹n däc lµ c«ng viÖc ph©n chia c¸c thuéc tÝnh thµnh c¸c nhãm nhá. Ph©n ®o¹n hçn hîp chØ lµ sù kÕt hîp hai c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang vµ ph©n ®o¹n däc. -M« t¶ c«ng viÖc cÊp ph¸t: §a ra ¸nh x¹ gi÷a c¸c ®o¹n vµ ¶nh vËt lý.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

16

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-¸nh x¹ ®Õn tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng: Dïng ®Ó tËp hîp c¸c tªn cña ¶nh vËt lý sang tªn cña d÷ liÖu ®Þa ph¬ng lu tr÷ ë mçi vÞ trÝ. -M« t¶ c¸ch thøc truy cËp: M« t¶ c¸c c¸ch thøc truy cËp cã s½n ë mçi vÞ trÝ ®Þa ph¬ng. -Thèng kª tªn c¬ së d÷ liÖu: Gåm nh÷ng th«ng tin s¬ lîc vÒ c¬ s¬ d÷ liÖu. -TÝnh v÷ng ch¾c cña th«ng tin (b¶o vÖ vµ rµng buéc toµn vÑn): C¸c th«ng tin nµy bao gåm th«ng tin vÒ c«ng viÖc qu¶n trÞ ngêi sö dông ®Ó truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu hay rµng buéc toµn vÑn trªn nh÷ng gi¸ trÞ cho phÐp cña c¬ së d÷ liÖu. Nh quyÒn truy cËp cña ngêi sö dông ®Ó thao t¸c trªn mét phÇn cña d÷ liÖu, ®iÓn h×nh nh ®äc, xo¸, cËp nhËt di chuyÓn d÷ liÖu. Cho phÐp ngêi sö dông kh¶ n¨ng ph©n quyÒn cho nh÷ng ngêi sö dông kh¸c c¸c quyÒn trªn. Th«ng tin tr¹ng th¸i vÒ néi dung b¶ng danh môc dïng ®Ó t×m kiÕm hay håi phôc d÷ liÖu. Th«ng tin cña b¶ng danh môc coi nh mét phÇn cÊu tróc d÷ liÖu cña hÖ thèng. 3.Ph©n t¸n b¶ng danh môc: C¸c b¶ng danh môc dïng ®Ó thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng viÖc ph©n ®o¹n, vµ cÊp ph¸t cña c¬ së d÷ liÖu ®îc thiÕt kÕ theo c¸c nguyªn t¾c thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Th«ng tin cña b¶ng danh môc chØ lu tr÷ l¹i khi b¶ng danh môc dïng cho viÖc dÞch, tèi u ho¸ vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh øng dông còng nh sö dông ®Ó liªn kÕt khi cã cËp nhËt thay ®æi d÷ liÖu. Mét vµi hÖ thèng, thèng kª nh÷ng thay ®æi ®îc cËp nhËt sau mçi c«ng viÖc thùc hiÖn. Nhng ®iÓn h×nh vÉn lµ cËp nhËt ®Ó thèng kª thay ®æi th«ng tin vÒ nh÷ng c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn theo bã. Nãi chung c«ng viÖc lu tr÷ lµ quan träng nhÊt ®Ó tû lÖ gi÷a c«ng viÖc cËp nhËt vµ c«ng viÖc hái ®¸p trªn c¬ së d÷ liÖu lµ nhá nhÊt. ViÖc cËp nhËt vµ ®iÒu khiÓn b¶ng danh môc liªn quan chÆt chÏ víi cÊp ®é tù trÞ ®Þa ph¬ng cña mçi vÞ trÝ. Thùc tÕ cã mét ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt ®iÓm tù trÞ lµ mçi ®iÓm cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu khiÓn d÷ liÖu t¹i vÞ trÝ ®ã. §Ó gi÷ g×n c¸c vÞ trÝ tù trÞ, c¬ chÕ ®Æt tªn ph¶i ®¶m b¶o ®îc tªn míi t¹o ra ph¶i duy nhÊt trong hÖ thèng ph©n t¸n vµ kh«ng truy cËp Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

17

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

®Õn tÊt c¶ c¸c b¶ng danh môc. Th«ng tin b¶ng danh môc vÒ ®èi t¬ng míi t¹o ra kh«ng cÇn hiÖn ra ngay ®èi víi c¸c vÞ trÝ kh¸c. §iÓm tù trÞ kh«ng yªu cÇu nhng viÖc t¹o ra mét ®èi täng míi cã thÓ bao gåm c¶ viÖc truy cËp ®Õn b¶ng danh môc cã ®èi tîng míi t¹o ra ë mäi vÞ trÝ. C¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu¶n lý b¶ng danh môc th«ng qua viÖc qu¶n lý c¸c ®iÓm tù trÞ ë møc ®é kh¸c nhau. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, b¶ng danh môc ®îc cÊp ph¸t theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cã ba c¸ch sau ®©y: -B¶ng danh môc tËp trung: B¶ng danh tæng thÓ ®îc lu tr÷ ë mét vÞ trÝ. C¸ch lµm nµy râ rµng cã h¹n chÕ nh thiÕu chç cña ch¬ng tr×nh øng dông v× ch¬ng tr×nh øng dông nµy kh«ng ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m vµ thiÕu tÝnh s½n sµng cña hÖ thèng v× phô thuéc vµo chØ mét vÞ trÝ trung t©m. -B¶ng danh môc sao ®Çy ®ñ: B¶ng danh môc ®îc sao chÐp ®Çy ®ñ t¹i mçi ®iÓm, nhng chØ cho ®äc b¶ng môc nµy. V× vËy viÖc thay ®æi b¶ng danh môc lµ c«ng viÖc phøc t¹p khi cã yªu cÇu cÇn cËp nhËt th«ng tin vµo b¶ng danh môc ë mäi vÞ trÝ. -B¶ng danh môc ®Þa ph¬ng: B¶ng danh môc ®îc ph©n m¶nh vµ cÊp ph¸t theo c¸ch chóng lu tr÷ t¹i cïng vÞ trÝ víi d÷ liÖu cã thÓ truy cËp tíi. Cã thÓ cã mét sè c¸ch thay ®æi: cã c¶ hai b¶ng danh môc nghÜa lµ mét b¶ng ë c¬ së d÷ liÖu t¹i mét vÞ trÝ trung t©m vµ mét b¶ng danh môc ®Þa ph¬ng t¹i vÞ trÝ kh¸c. §©y lµ kiÓu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng ph©n t¸n víi mét ®iÓm tËp trung vµ m¹ng h×nh sao ®Ó nèi vÞ trÝ trung t©m víi c¸c vÞ trÝ kh¸c. NÕu th«ng tin b¶ng danh môc t×m thÊy ë t¹i chç th× ch¬ng tr×nh øng dông ®îc xö lý t¹i chç vµ nÕu b¶ng danh môc t×m thÊy ë ®iÓm trung t©m th× ®îc xö lý ë trung t©m. Mét c¸ch gi¶i quyÕt ®Æc biÖt sö dông trong mét sè hÖ thèng lµ lµm c«ng viÖc lu tr÷ ®Þnh kú th«ng tin kh«ng lu tr÷ ë ®Þa ph¬ng. Vµ c¸ch gi¶i quyÕt nµy kh¸c víi viÖc cã b¶ng danh môc b¶n sao toµn bé v× th«ng tin lu tr÷ kh«ng cËp nhËt thêng xuyªn. Th«ng tin ®· thay ®æi chØ ®îc cËp nhËt vµo chØ khi ®Õn thêi ®iÓm cÇn cËp nhËt.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

18

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

4.Qu¶n trÞ vµ b¶o vÖ: a.B¶o vÖ gi÷a c¸c vÞ trÝ : VÊn ®Ò n¶y sinh trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ vÊn ®Ò an toµn, thªm vµo ®ã lµ viÖc b¶o vÖ trong truyÒn th«ng. Khi truyÒn d÷ liÖu, hai vÞ trÝ cÇn ph¶i ch¾c ch¾n: -ë phÝa ®Ých cña ®êng truyÒn cho phÐp trao ®æi th«ng tin lµ vÞ trÝ tho¶ thuËn tríc. -Kh«ng ngêi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p nµo cã thÓ ®äc hay ®iÒu khiÓn c¸c th«ng b¸o trao ®æi gi÷a c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trªn ®êng truyÒn. Yªu cÇu ®Çu tiªn ®îc ®¶m b¶o th«ng qua viÖc thiÕt lËp giao thøc ®ång nhÊt gi÷a c¸c ®iÓm ë xa nhau. Khi hai c¬ së d÷ liÖu ë xa nhau, truyÒn th«ng víi nhau, yªu cÇu ®Çu tiªn lµ hai vÞ trÝ cã së d÷ liÖu nµy göi lÉn nhau mËt khÈu, gièng nh c«ng viÖc x¶y ra khi hai ngêi sö dông ë hai vÞ trÝ kh¸c nhau quyÕt ®Þnh chia xÎ d÷ liÖu. Yªu cÇu thø hai lµ b¶o vÖ néi dung th«ng b¸o chuyÓn mçi lÇn truyÒn khi truyÒn th«ng. Th«ng b¸o trong m¹ng m¸y tÝnh lµ c¸c nhiÖm vô vµ yªu cÇu t¹o c¸c bé nhí t¹m thêi ®Ó lu tr÷ c¸c th«ng b¸o. Yªu cÇu mµ c¸c bíc trung gian ®îc thùc hiÖn sau mét ký hiÖu vµ díi c¬ chÕ an toµn kh«ng thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ v× sè lîng lín c¸c nót cã thÓ thay ®æi . C¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ sö dông ph¬ng ph¸p m· ho¸. Ph¬ng ph¸p m· hãa lµ kü thuËt tiªu chuÈn thêng dïng trong hÖ thèng th«ng tin ph©n t¸n. VÝ dô nh ®Ó b¶o vÖ truyÒn th«ng gi÷a thiÕt bÞ ngo¹i vi vµ bé xö lý th«ng tin ®îc truyÒn trªn m¹ng ®îc m· ho¸ vµ ®îc gi¶i m· ë ®iÓm nhËn. Ph¬ng ph¸p m· ho¸ kh«ng chØ lµ viÖc chuyÓn nhãm bit nµy vµo nhãm bit kh¸c mµ cßn ho¸n ®æi thø tù vµ to¸n tö logÝc. Tuy nhiªn nh÷ng to¸n tö nµy cã thÓ phñ ®Þnh ®îc. Nguyªn t¾c ®Ó m· ho¸ vµ gi¶i m· gäi lµ kho¸ cña hÖ thèng gi¶i mËt m·. Ph¬ng ph¸p gi¶i mËt m· gi÷a hai vÞ trÝ yªu cÇu ngêi göi vµ ngêi nhËn ®ång ý trªn c¬ së kho¸ gi¶i mËt m· ®· tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. b.X¸c nhËn ngêi sö dông: Khi mét ngêi kÕt nèi víi c¬ së d÷ liÖu, ngêi ®ã ph¶i ®îc hÖ thèng nhËn biÕt. Nh©n d¹ng lµ yªu cÇu chñ yÕu ®Ó gi÷ Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

19

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

g×n tÝnh an toµn v× nÕu mét ngêi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p cã thÓ gi¶ d¹ng mét ngêi hîp lÖ, tÝnh an toµn cña hÖ thèng bÞ x©m ph¹m. Gi¶ sö cã mét c¬ chÕ mËt khÈu, c¸ch nhËn d¹ng nµy yªu cÇu ngêi sö dông cung cÊp mËt khÈu ®Ó liªn kÕt víi mËt khÈu cã s½n trong hÖ thèng. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, theo nguyªn t¾c ngêi së dông cã thÓ tù nhËn ra m×nh ë t¹i vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn ®Æc ®iÓm nµy ®îc thµnh lËp theo hai c¸ch sau: -MËt khÈu cã thÓ bÞ sao l¹i ë mäi vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸ch nµy cho phÐp c¸ch nhËn d¹ng ngêi sö dông thùc hiÖn ë ®Þa ph¬ng nhng còng tho¶ hiÖp tÝnh an toµn cña mËt khÈu khi mét ngêi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p truy cËp vµo c¬ së d÷ liÖu. -Ngêi sö dông cã thÓ cã mét vÞ trÝ t¹i chç mµ c«ng viÖc nhËn d¹ng thùc hiÖn. Trong hoµn c¶nh nµy ngêi sö dông ®îc nhËn d¹ng kÕt nèi víi vÞ trÝ kh¸c b»ng c«ng viÖc göi mét yªu cÇu. 5.¸p ®Æt luËt ph©n quyÒn: Mçi nguêi sö dông ®îc nhËn d¹ng theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, hÖ c¬ së d÷ liÖu dïng luËt ph©n quyÒn ®Ó quy ®Þnh c¸c thao t¸c thùc hiÖn trªn mét sè ®èi tîng c¬ së d÷ liÖu qua c¸c luËt ph©n quyÒn nµy. Trong m«i trêng ph©n t¸n, nh÷ng c«ng viÖc n¶y sinh lµ c«ng viÖc cÊp ph¸t nh÷ng luËt nµy vµ t¹o c¬ cÊu ph©n t¸n dïng ®Ó ¸p ®Æt c¸c luËt ph©n quyÒn. LuËt ph©n quyÒn lµ mét phÇn cña b¶ng danh môc. Cã hai híng gi¶i quyÕt kh¸c nhau lµ : a.B¶n sao ®Çy ®ñ c¸c luËt ph©n quyÒn. Híng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi trêng hîp cã b¶n sao b¶ng danh môc ®Çy ®ñ ë c¸c vÞ trÝ vµ yªu cÇu c¬ chÕ thich hîp ®Ó ph©n t¸n trùc tuyÕn cËp nhËt ®îc ®Õn c¸c b¶ng danh môc nµy. Tuy nhiªn híng gi¶i quyÕt nµy cho phÐp c¸c c¸ch ph©n quyÒn kiÓm tra khi b¾t ®Çu ch¬ng tr×nh biªn dÞch hay b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng viÖc. Thùc tÕ ngêi sö dông cã yªu cÇu truy cËp kh«ng ®óng ®¾n sÏ bÞ ph¸t hiÖn t¹i chç vµ do ®ã dÔ dµng t¨ng kh¶ n¨ng nhËn biÕt ch¬ng tr×nh dÞch hay c«ng viÖc thùc hiÖn lµ kh«ng thÝch hîp . b.CÊp ph¸t luËt ph©n quyÒn cho c¸c ®èi tîng ë cïng mét vÞ trÝ mµ luËt ph©n quyÒn tham chiÕu tíi. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

20

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Híng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi b¶ng danh môc ®îc ®Æt ë ®Þa ph¬ng vµ kh«ng m¾c ph¶i lçi kh«ng cã quyÒn nhng truy cËp bÊt hîp ph¸p. Tuy nhiªn, ngêi sö dông kh«ng cã quyÒn truy cËp hîp ph¸p xö lý b»ng c¸ch cho truy cËp ®Õn d÷ liÖu trong kho nhí trung gian. Trêng hîp truy cËp kh«ng ®óng ®¾n th× c«ng viÖc yªu cÇu sÏ kh«ng ®îc thùc hiÖn. Híng gi¶i quyÕt thø hai thÝch hîp víi c¸c vÞ trÝ tù trÞ trong khi ®ã c¸ch thø nhÊt thÝch hîp víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong hÖ thèng riªng lÎ. Trong híng gi¶i quyÕt thø nhÊt dïng b¶n sao ®Çy ®ñ c¸c luËt ph©n quyÒn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nÕu tÝnh ®Õn gi¸ c¶ thùc hiÖn. Ph©n quyÒn cho ngêi sö dông trong hÖ thèng tËp trung bao gåm ph©n c¸c quyÒn: ®äc, chÌn, t¹o vµ xo¸ c¸c ®èi tîng (vÝ dô nh bé) vµ c«ng viÖc t¹o, xo¸ c¸c ®èi tîng (nh quan hÖ cña c¸c ®o¹n). Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, bæ xung nh÷ng quyÒn ®Æc biÖt nh mét ngêi di chuyÓn mét ®èi tîng tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ trÝ kh¸c. §Ó cã quyÒn ®Æc biÖt di chuyÓn mét ®èi tîng khã kh¨n h¬n khi cÊp c¶ hai quyÒn chÌn vµ xo¸. ViÖc di chuyÓn mét ®èi tîng nÕu chØ th«ng qua hai c«ng viÖc xo¸ ®èi tîng ë vÞ trÝ nµy vµ t¹o ®èi tîng ®ã ë vÞ trÝ kh¸c nhng kh«ng ®¶m b¶o th«ng tin vÒ ®èi tîng kh«ng bÞ mÊt vµ kh«ng th«ng tin nµo ®îc t¹o thªm vµo. 6.Ph©n líp ngêi sö dông: §Ó ®¬n gi¶n ho¸ c¬ cÊu gi¶i quyÕt viÖc ph©n quyÒn vµ viÖc s¾p xÕp th«ng tin, c¸c ngêi sö dông riªng rÏ ®îc nhãm thµnh c¸c nhãm vµ mçi nhãm ®îc ph©n c¸c quyÒn gièng nhau. ViÖc ph©n thµnh nhãm sÏ dÔ qu¶n lý h¬n thay v× viÖc qu¶n lý tõng ngêi sö dông. Trong c¬ së d÷ liÖu, ph©n líp ngêi sö dông theo quyÒn cÇn c©n nh¾c c«ng viÖc sau ®©y: -Sù s¾p xÕp mét c¸ch tù nhiªn nh÷ng ngêi sö dông lµ mét vÊn ®Ò trong viÖc ph©n t¸n c¬ së d÷ liÖu cho nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Gièng nh mäi ngêi sö dông ë vÞ trÝ x cã cïng cã mét vµi ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm qu¶n trÞ. Ph¶i thµnh lËp c¬ cÊu ®Æt tªn thÝch hîp cho líp ngêi sö dông. -Mét sè vÊn ®Ò xuÊt hiÖn khi chia nhãm gåm nh÷ng ngêi sö dông vÝ nh n¬i nµo lu tr÷ th«ng tin vÒ quyÒn truy cËp cña nhãm ngêi sö dông vµ luËt nµo sÏ ®îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n viÖc chia nhãm ngêi sö dông. VÊn ®Ò ®Æc biÖt phøc t¹p khi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

21

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

nhiÒu nhãm ngêi sö dông ë c¸c vÞ trÝ ®îc xem xÐt trong hoµn c¶nh lµ nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ. XuÊt hiÖn vÊn ®Ò xem xÐt quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c nhãm lµm viÖc nh bá quyÒn hoÆc thªm quyÒn vµ xo¸ mét thµnh viªn. V× vËy c¬ chÕ nµy ph¶i cã sù nhÊt trÝ cña ®a sè hay cña toµn bé c¸c vÞ trÝ trong cïng nhãm hoÆc cña ngêi qu¶n trÞ ë cÊp cao h¬n. KÕt luËn Mäi ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung ®Òu quy ®Þnh cho c«ng viÖc qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng viÖc qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phô thuéc vµo cÊp ®é tù trÞ cña hÖ thèng víi sù v¾ng mÆt cña nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ, tuy nhiªn cÊp ®é ph©n t¸n c¶ thuËt to¸n thiÕt lËp hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, b¶ng danh môc kh«ng bÞ rµng buéc trong viÖc ph©n t¸n vµ cÊp ph¸t.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

22

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

ch¬ng II ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n míi ë giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu, nh÷ng ngêi thiÕt kÕ cha cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Tuy nhiªn viÖc thiÕt kÕ mét c¬ së d÷ liÖu trong hÖ thèng ®¬n lÎ vÒ mÆt kü thuËt vµ tæ chøc ®· rÊt khã kh¨n v× vËy viÖc thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cµng khã kh¨n h¬n. VÊn ®Ò míi n¶y sinh vÒ mÆt kü thuËt nh viÖc nèi liÒn c¸c ®iÓm lµm viÖc víi nhau qua m¹ng m¸y tÝnh vµ tèi u ho¸ viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu còng nh øng dông ®Ó tèi u c«ng viÖc thùc hiÖn. VÒ phÝa tæ chøc, vÊn ®Ò ph©n quyÒn rÊt quan träng khi hÖ thèng ph©n t¸n ®iÓn h×nh thay thÕ cho hÖ thèng lín, hÖ thèng tËp trung. Trong trêng hîp nµy, cã thÓ xung ®ét vÒ phÝa c«ng t¸c tæ chøc. MÆc dï cßn h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm thiÕt kÕ hÖ thèng ph©n t¸n, vÊn ®Ò nµy lµ lÜnh vùc ®îc nghiªn cøu réng r·i. Quan ®iÓm vÒ mÆt to¸n häc cña c¬ s¬ d÷ liÖu ®èi víi viÖc ph©n t¸n tèt d÷ liÖu qua m¹ng m¸y tÝnh ®· ®îc ph©n tÝch trong hÖ thèng file ph©n t¸n vµ gÇn ®©y lµ trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. KÕt qu¶ chÝnh cña c«ng viÖc nghiªn cøu ®îc dïng ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: -Ph¬ng ph¸p ®Ó cã thÓ ph©n t¸n d÷ liÖu mét c¸ch thuËn tiÖn. -C¬ së vÒ mÆt to¸n häc dïng ®Ó trî gióp thiÕt kÕ trong viÖc x¸c ®Þnh viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu. Ch¬ng nµy sÏ giíi thiÖu mét c¬ së cho thiÕt kÕ c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n qua viÖc nhÊn m¹nh nh÷ng bíc trong thiÕt kÕ vµ còng chØ ra ®èi tîng cña thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, híng ph¸t triÓn top-down vµ bottom-up. I.C¬ së thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: ThuËt ng÷ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã nghÜa rÊt réng vµ kh«ng chÝnh x¸c. ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu tËp trung gåm cã c¸c c«ng viÖc sau: -ThiÕt kÕ s¬ ®å kh¸i niÖm: m« t¶ c¬ së d÷ liÖu ®· hîp nhÊt (mäi d÷ liÖu ®îc sö dông bëi øng dông c¬ së d÷ liÖu). Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

23

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý: tham chiÕu tõ lîc ®å kh¸i niÖm tíi vïng lu tr÷ vµ x¸c ®Þnh c¸c c¸ch thøc truy cËp kh¸c nhau. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cã hai vÊn ®Ò x¶y ra khi thiÕt kÕ s¬ ®å toµn bé vµ khi thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý ë ®Þa ph¬ng (ë mçi vÞ trÝ). Nh÷ng kü thuËt cã thÓ øng dông cho hai vÊn ®Ò trªn còng gièng nh trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n bæ xung vµo hai vÊn ®Ò n÷a: -ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n: x¸c ®Þnh c¸ch thøc ph©n chia nh÷ng quan hÖ toµn bé thµnh nh÷ng ®o¹n d÷ liÖu theo chiÒu däc ,chiÒu ngang vµ kiÓu hçn hîp. -ThiÕt kÕ cÊp ph¸t ®o¹n d÷ liÖu: x¸c ®Þnh c¸ch thøc ®o¹n d÷ liÖu tham kh¶o ®Õn ¶nh vËt lý nµo vµ còng x¸c ®Þnh c¸c b¶n sao cña ®o¹n d÷ liÖu. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n míi ®îc nghiªn cøu gÇn ®©y, tuy nhiªn c«ng viÖc ph©n ®o¹n trë thµnh ®Æc trng cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Bªn c¹nh ®ã vÊn ®Ò cÊp ph¸t còng ®îc nghiªn cøu khi ph¸t triÓn hÖ thèng file ph©n t¸n v× trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã thiÕt bÞ lu tr÷ phøc t¹p. C¸ch ph©n biÖt hai vÊn ®Ò nµy râ rµng, vÊn ®Ò thø nhÊt ®éng lùc cña viÖc ph©n m¶nh quan hÖ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiªu chuÈn vÒ logic; vÊn ®Ò thø hai gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ n¬i ®Æt vËt lý cña d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn ph¶i rÊt cÈn thËn khi ph©n biÖt theo c¸ch nµy v× kh«ng thÓ x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n tèt nhÊt vµ c«ng viÖc cÊp ph¸t b»ng c¸ch gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò ®éc lËp v× r»ng hai vÊn ®Ò liªn quan nhau. C«ng viÖc thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh øng dông ®îc thùc hiÖn sau khi thiÕt kÕ s¬ ®å vµ cã kiÕn thøc vÒ yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh øng dông. ThiÕt kÕ s¬ ®å ®Ó cã kh¶ n¨ng cung cÊp hiÖu qu¶ c¸c ch¬ng tr×nh øng dông. V× vËy trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, hiÓu biÕt râ rµng vµ ®Çy ®ñ vÒ yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh øng dông lµ cÇn thiÕt ®èi víi ch¬ng tr×nh øng dông quan träng. Nh÷ng c«ng viÖc thiÕt kÕ ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn ®Ó c«ng viÖc thùc hiÖn cña thiÕt kÕ ®óng ®¾n. Nh÷ng yªu cÇu trong ch¬ng tr×nh øng dông: -VÞ trÝ n¬i ch¬ng tr×nh øng dông ®îc ®a ra (còng gäi lµ vÞ trÝ c¬ së cña ch¬ng tr×nh øng dông ). Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

24

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-TÝnh thêng xuyªn ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông: sè lÇn yªu cÇu cña chu¬ng tr×nh øng dông trong mét kho¶ng thêi gian. Trêng hîp th«ng thêng ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®îc ®a ra ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau v× vËy ph¶i biÕt tÇn suÊt ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông t¹i mçi vÞ trÝ. -Sè lîng, kiÓu vµ ph©n t¸n thèng kª c¸c lÇn truy cËp ®èi víi mçi ®èi tîng d÷ liÖu ®îc yªu cÇu bëi c¸c ch¬ng tr×nh øng dông. ViÖc m« t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy kh«ng quan träng, h¬n n÷a phÇn nµy chØ quan t©m ®Õn nh÷ng d÷ liÖu ®iÓn h×nh cho quan hÖ vµ ph¶i dÞch ®óng ®¾n sang lo¹i cã thÓ ¸p dông ®îc cho c¸c ®o¹n. KÕt qu¶ cña c«ng viÖc thiÕt kÕ ®îc dïng khi ph©n ®o¹n, nh÷ng d÷ liÖu nµy ph¶i nhËn biÕt bëi c¸c c¸ch ph©n ®o¹n kh¸c nhau khi thiÕt kÕ. 1.§èi tîng thiÕt kÕ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Trong thiÕt ph©n t¸n d÷ liÖu, nh÷ng ®èi tîng sau ®©y ®îc quan t©m: TiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng: ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng hay t¨ng thêi gian bé xö lý trung t©m cho tiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng t¬ng øng víi nguyªn t¾c lµ ®¬n gi¶n ho¸ c«ng viÖc: ®Æt d÷ liÖu gÇn ch¬ng tr×nh øng dông thêng xuyªn sö dông d÷ liÖu ®ã. Thùc hiÖn ®îc tiÕn tr×nh ë ®Þa ph¬ng lµ môc ®Ých chÝnh cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó m« t¶ tiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng lµ chó ý ®Õn hai lo¹i tham chiÕu tíi d÷ liÖu: tham chiÕu ®Þa ph¬ng vµ tham chiÕu tõ xa. Mét vÞ trÝ c¬ së cña ch¬ng tr×nh øng dông ®· x¸c ®Þnh th× tÝnh ®Þa ph¬ng vµ tÝnh biÖt lËp cña c«ng viÖc tham chiÕu cña ch¬ng tr×nh ®ã chØ phô thuéc vµo viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu. ThiÕt kÕ ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh ë ®Þa ph¬ng cã thÓ thùc hiÖn qua viÖc thªm vµo mét sè tham chiÕu ®Þa ph¬ng vµ tham chiÕu tõ xa t¬ng øng víi mçi ph©n ®o¹n. Mét c¸ch më réng tÇm quan träng cña viÖc tèi u ho¸ lµ ®a vµo mét sè môc tiªu khi ch¬ng tr×nh øng dông cã tÝnh ®Þa ph¬ng hoµn toµn. ThuËt ng÷ nµy ®Ó chØ râ nh÷ng ch¬ng tr×nh øng dông nµy cã thÓ hoµn toµn thùc hiÖn ë vÞ trÝ c¬ së. TiÖn lîi chÝnh cña tÝnh ®Þa ph¬ng kh«ng chØ hoµn toµn lµ viÖc gi¶m c«ng viÖc truy cËp tõ xa mµ bªn c¹nh ®ã còng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

25

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

lµm t¨ng tÝnh ®¬n gi¶n trong ®iÒu khiÓn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh øng dông. TÝnh s½n cã vµ dÔ hiÓu cña d÷ liÖu ph©n t¸n: CÊp ®é cao cña tÝnh s½n cã ®èi víi ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc ®¹t ®îc qua viÖc lu tr÷ c¸c b¶n sao cña cïng mét th«ng tin. HÖ thèng ph¶i chuyÓn sang mét b¶n sao kh¸c khi mét b¶n sao nµo ®ã truy cËp ë ®iÒu kiÖn kh«ng b×nh thêng hay b¶n sao ®ã kh«ng cã s½n. TÝnh dÔ hiÓu còng ®¹t ®îc khi lu tr÷ nhiÒu b¶n sao cña cïng mét th«ng tin khi cho phÐp håi phôc tõ nh÷ng háng hãc hay tõ nh÷ng ph¸ hñy vÒ mÆt vËt lý cña cïng mét b¶n sao b»ng c¸ch dïng mét b¶n sao kh¸c (khi vÉn tån t¹i c¸c b¶n sao kh¸c). Háng hãc trong m¸y tÝnh thêng lµ nh÷ng sù kiÖn x¶y ra mµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng håi phôc l¹i. Nh vËy viÖc ®Æt nhiÒu b¶n sao ë trªn nh÷ng vÞ trÝ ®Þa lý r¶i r¸c kh¾p n¬i lµ gi¶i ph¸p hîp lý. Ph©n chia khèi lîng c«ng viÖc: Ph©n t¸n c«ng viÖc cho nh÷ng vÞ trÝ lµ ®Æc ®iÓm quan träng cña hÖ thèng m¸y tÝnh ph©n t¸n. ViÖc ph©n chia c«ng viÖc còng nh»m môc ®Ých ®¹t ®îc tiÖn lîi vÒ kh¶ n¨ng hoÆc tiÖn Ých m¸y tÝnh ë mçi vÞ trÝ trªn m¹ng vµ còng ®Ó t¨ng cÊp ®é thùc hiÖn song song cña ch¬ng tr×nh øng dông. Khi ph©n chia khèi lîng c«ng viÖc cã thÓ ¶nh hëng xÊu ®Õn tiÕn tr×nh xö lý ®Þa ph¬ng vµ cÇn thiÕt c©n nh¾c ®Õn lîi h¹i trong thiÕt kÕ d÷ liÖu ph©n t¸n. Gi¸ c¶ thiÕt bÞ lu tr÷ vµ tÝnh s½n cã: Ph©n t¸n d÷ liÖu cã thÓ ph¶n ¸nh gi¸ c¶ vµ tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ lu tr÷ ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn cã thÓ cã nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt trong m¹ng ®Ó lu tr÷ d÷ liÖu hoÆc cã nh÷ng ®iÓm lµm viÖc kh«ng cung cÊp kho d÷ liÖu. Gi¸ c¶ cña thiÕt bÞ lu tr÷ kh«ng thÓ thÝch hîp khi so s¸nh víi CPU - ®¬n vÞ xö lý trung t©m, thiÕt bÞ vµo ra vµ gi¸ c¶ truyÒn th«ng cña ch¬ng tr×nh øng dông, do ®ã giíi h¹n tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ lu tr÷ ë mçi vÞ trÝ ph¶i ®îc c©n nh¾c. Sö dông mäi tiªu chuÈn ë cïng mét vÞ trÝ (c¬ së d÷ liÖu) lµ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n vµ dÉn tíi m« h×nh tèi u phøc t¹p. Cã thÓ xem xÐt mét vµi ®Æc ®iÓm trªn ®©y nh nh÷ng rµng buéc.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

26

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

2.Híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Cã hai ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ lµ híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up. Trong híng thiÕt kÕ Top-down, b¾t ®Çu bëi viÖc thiÕt kÕ s¬ ®å tæng thÓ, tiÕp tôc thiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu vµ sau ®ã cÊp ph¸t c¸c ®o¹n nµy cho c¸c vÞ trÝ, t¹o h×nh ¶nh vËt lý cña d÷ liÖu. Hoµn thµnh híng nµy qua viÖc thùc hiÖn thiÕt kÕ vËt lý d÷ liÖu ®Ó cÊp ph¸t cho d÷ liÖu. §èi víi hÖ thèng ph¸t triÓn tõ nh÷ng hÖ thèng hçn t¹p th× ph¬ng ph¸p nµy cã søc hÊp dÉn lín v× nã cho phÐp thùc hiÖn thiÕt kÕ dùa trªn c¸c gi¶i ph¸p hîp lý theo tõng trêng hîp. Dïng thiÕt kÕ Bottom-up khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn qua viÖc liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu ®· cã s½n. Thùc tÕ, trong trêng hîp nµy s¬ ®å toµn thÓ ®îc ®îc t¹o ra bëi sù tho¶ hiÖp gi÷a c¸c lo¹i m« t¶ d÷ liÖu cã s½n. ThËm chÝ cã thÓ mçi cÆp c¬ së d÷ liÖu cã s½n kh«ng phô thuéc viÖc kÕt hîp víi nhau khi sö dông s¬ ®å gi¶i thÝch. Tuy nhiªn dÉn tíi c¸c hÖ thèng trong kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kiÕn tróc tham chiÕu. Khi c¬ së d÷ liÖu cã s½n ®îc liªn kÕt víi nhau thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, c¸c c¬ së d÷ liÖu nµy cã thÓ dïng hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng ë vÞ trÝ ®ã. §Ó hÖ thèng ®ång bé cÇn cã thªm mét sè viÖc phøc t¹p nh ®ång bé d÷ liÖu cÇn ph¶i gi¶i thÝch gi÷a c¸c mÉu c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau. Trong trêng hîp nµy cã thÓ t¹o b¶n gi¶i thÝch 1:1 gi÷a hai hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Trong thùc tÕ hÇu hÕt c¸c hÖ thèng ®ång bé ®Òu sö dông híng thiÕt kÕ nµy ®Ó ra chän m« h×nh d÷ liÖu th«ng thêng vµ sau ®ã chuyÓn sang mÉu c¬ së d÷ liÖu duy nhÊt ®èi víi s¬ ®å kh¸c nhau trong hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. Nãi chung c¸c yªu cÇu cña thiÕt kÕ Bottom-up gåm: -Chän m« h×nh c¬ së d÷ liÖu th«ng thêng ®Ó thiÕt kÕ lîc ®å toµn bé cña c¬ së d÷ liÖu. -DÞch chuyÓn mçi lîc ®å ®Þa ph¬ng sang m« h×nh d÷ liÖu th«ng thêng. -TÝch hîp s¬ ®å ®Þa ph¬ng sang s¬ ®å toµn bé th«ng thêng. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

27

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

V× vËy thiÕt kÕ theo híng Bottom-up ®ßi hái gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò kh«ng ®Æc biÖt ®èi víi c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n nhng còng tån t¹i trong hÖ thèng tËp trung. II.ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu HÇu hÕt c¸c hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc t¹o míi cho nªn chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn thiÕt kÕ theo híng Top down. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt trong thiÕt kÕ Top-down c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Môc ®Ých cña viÖc ph©n ®o¹n ®Ó nhËn ra nh÷ng ®o¹n kh«ng trïng nhau (®o¹n nh vËy ®îc gäi lµ ®¬n vÞ cÊp ph¸t logÝc). Râ rµng, c¸c bé hoÆc c¸c thuéc tÝnh cña quan hÖ kh«ng thÓ ®îc xem nh mét ®¬n vÞ cÊp ph¸t v× sÏ lµm cho viÖc cÊp ph¸t trë lªn phøc t¹p h¬n. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n bao gåm c«ng viÖc nhãm c¸c bé trong trêng hîp ph©n ®o¹n ngang hay nhãm c¸c thuéc tÝnh trong trêng hîp ph©n ®o¹n däc cã cïng ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi nhãm c¸c bé hoÆc thuéc tÝnh cã cïng ®Æc tÝnh hay tÝnh chÊt ®Ó thµnh lËp mét ®o¹n. ý c¬ b¶n lµ nÕu bÊt cø hai ®¬n vÞ cÊp ph¸t nµo cña cïng mét ®o¹n th× cã cïng ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi c¸ch thøc dïng ®Ó cÊp ph¸t d÷ liÖu sÏ chän lùa c¸c ®o¹n nµy víi nhau. V× vËy c¸c ®o¹n h×nh thµnh nhê c¸c ph¬ng ph¸p nµy t¹o ra c¸c ®¬n vÞ cÊp ph¸t kh¸c nhau. §iÓm chó ý ë trong c«ng viÖc ph©n ®o¹n lµ vÞ trÝ c¬ së cña mçi ch¬ng tr×nh øng dông ph¶i thÝch hîp ®Ó nhËn biÕt ®Æc tÝnh ®Þa ph¬ng ®èi víi c«ng viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ thÝch hîp cña ®o¹n . V× vËy cÇn quan niÖm r»ng ch¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau cã vai trß nh c¸c ch¬ng tr×nh øng dông kh¸c nhau thËm chÝ ngay c¶ khi chóng thùc hiÖn cïng chøc n¨ng. TiÕp theo lµ m« t¶ c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n däc vµ ph©n ®o¹n hçn hîp (chÐo ®éc lËp). 1.Ph©n ®o¹n ngang C«ng viÖc x¸c ®Þnh c¸ch thøc ph©n ®o¹n ngang cña c¬ së d÷ liÖu lµ vÊn ®Ò cã ®Æc tÝnh logic cña d÷ liÖu, vÞ tõ ph©n ®o¹n, thèng kª ®Æc tÝnh cña d÷ liÖu, sè lîng ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn c¸c ®o¹n vµ tæ chøc cña mÆt nµo ®ã vÒ mÆt vËt lý vµ thèng kª. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

28

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ph©n ®o¹n c¬ së: ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®îc t×m ra khi sö dông phÐp chän quan hÖ. TÝnh ®óng ®¾n cña ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®ßi hái mçi bé cña quan hÖ ®îc chän vµo mét vµ chØ mét ®o¹n. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh ph©n ®o¹n ngang c¬ së cña mét quan hÖ yªu cÇu x¸c ®Þnh mét tËp c¸c vÞ tõ chän ra kh«ng liªn kÕt hoÆc hoµn toµn liªn kÕt. Yªu cÇu ®èi víi mçi ®o¹n lµ c¸c thµnh phÇn cña nã ph¶i tham chiÕu ®ång ®Òu bëi ch¬ng tr×nh øng dông. Gi¶ sö R lµ mét quan hÖ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra ph©n ®o¹n ngang c¬ së. Ph¶i x¸c ®Þnh: 1.VÞ tõ ®¬n gi¶n lµ vÞ tõ cã d¹ng. Thuéc_tÝnh = gi¸_trÞ 2.VÞ tõ minterm y ®èi víi mét tËp P cña nh÷ng vÞ tõ ®¬n gi¶n lµ mèi liªn hÖ gi÷a mäi vÞ tõ xuÊt hiÖn trong P, cã thÓ kiÓu liªn kÕt nµy lµ kh¼ng ®Þnh hay phñ ®Þnh nhng kh«ng m©u thuÉn nhau. V× vËy: y = Λpi∈ p pi* víi pi* = p, pi* = NOT pi vµ y ≠ false. 3.§o¹n lµ mét tËp c¸c bé mµ vÞ tõ minterm n¾m gi÷ ®îc. 4.Mét vÞ tõ ®¬n pi thÝch hîp víi mèi quan hÖ trong tËp P mµ biÓu thøc cña c¸c vÞ tõ chØ kh¸c trong vÞ tõ pi (biÓu thøc xuÊt hiÖn trong d¹ng kh¼ng ®Þnh trong mét sè trêng hîp vµ phñ ®Þnh ë mét sè trêng hîp kh¸c).V× vËy c¸c ®o¹n t¬ng ®¬ng ®îc tham chiÕu theo nhiÒu c¸ch bëi Ýt nhÊt mét ch¬ng tr×nh øng dông. 2. C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn sau khi ph©n ®o¹n ngang cña quan hÖ R kh«ng dùa trªn c¬ së ®Æc tÝnh cña c¸c thuéc tÝnh nhng t¹o ra ®îc tõ ph©n ®o¹n ngang cña quan hÖ kh¸c. C¸c ph©n ®o¹n ngang suy diÔn ®Ó thuËn tiÖn khi t¹o mèi liªn kÕt gi÷a c¸c ®o¹n. Mèi liªn kÕt ph©n t¸n lµ liªn kÕt gi÷a c¸c quan hÖ ®îc ph©n ®o¹n ngang. Khi ch¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu liªn kÕt gi÷a hai quan hÖ R vµ S th× mäi bé cña R vµ S cÇn ®îc so s¸nh víi nhau. V× vËy theo nguyªn t¾c, cÇn ph¶i so s¸nh Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

29

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

mäi ®o¹n Ri cña R víi mäi ®o¹n Sj cña S. Tuy nhiªn mét sè trêng hîp cã thÓ suy diÔn mét sè liªn kÕt bé phËn Ri JN Sj lµ rçng bªn trong. §èi víi viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu, trêng hîp nµy x¶y ra khi gi¸ trÞ cña thuéc tÝnh liªn kÕt ë ®o¹n Ri vµ Sj kh«ng liªn kÕt víi nhau. Mèi liªn kÕt ph©n t¸n thÓ hiÖn hiÖu qu¶ khi sö dông m« h×nh liªn kÕt. M« h×nh liªn kÕt G cña liªn kÕt ph©n t¸n R JN S lµ m« h×nh (N,E) khi nót N thÓ hiÖn ®o¹n cña R vµ S vµ biªn kh«ng trùc tiÕp gi÷a hai nót biÓu hiÖn liªn kÕt gi÷a hai ®o¹n kh«ng rçng bªn trong. §Ó ®¬n gi¶n hãa, kh«ng chøa trongRN 1 c¸c ®o¹n cña R hay S. Mét sè vÝ dô vÒ m« h×nh liªn kÕt: S1 R2 R1 S1 S2 R2 S2 R3 R3 S3 Cã thÓ nãi r»ng mçi m« h×nh liªn kÕt lµ toµn bé khi m« h×nh nµy gåm mäi biªn cã thÓ gi÷a c¸c ®o¹n cña R vµ S. Liªn kÕt gi¶m khi kh«ng cã sè biªn gi÷a c¸c ®o¹n cña R vµ c¸c ®o¹n cña S. Hai kiÓu gi¶m liªn kÕt ®Æc biÖt thÝch hîp lµ: -Gi¶m m« h×nh liªn kÕt bé phËn nÕu m« h×nh ®îc t¹o thµnh tõ hai hay nhiÒu m« h×nh con kh«ng cã biªn gi÷a chóng. -Gi¶m m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n nÕu nã lµ bé phËn vµ mçi m« h×nh liªn kÕt con cã mét biªn. X¸c ®Þnh liªn kÕt cã trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n lµ quan träng trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu. Mçi cÆp ®o¹n ®îc liªn kÕt víi nhau bëi biªn, trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n lÎ cã mét tËp gi¸ trÞ cña c¸c thuéc tÝnh kÕt nèi. V× vËy cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n vµ cÊp ph¸t cña quan hÖ to¸n h¹ng gi÷a R vµ S, vµ m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n vµ t¬ng xøng víi c¸c ®o¹n ®îc cÊp ph¸t ë cïng mét vÞ trÝ. Sau ®ã liªn kÕt ®îc thùc hiÖn trong c¸c c¸ch ph©n t¸n qua c¸c cÆp liªn kÕt ®Þa ph¬ng cña c¸c ®o¹n vµ tiÕp theo lùa chän kÕt qu¶ liªn kÕt bé phËn nµy. V× vËy quan träng ®Ó thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho c¸c mèi liªn kÕt ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn qua m« h×nh liªn kÕt c¬ b¶n.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

30

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Xem xÐt c¸ch ph©n ®o¹n t×m ®îc trong mèi liªn hÖ nµy: quan hÖ R cã c¸c ®o¹n lµ Ri t×m ®îc tõ c¸ch ph©n ®o¹n cña S qua liªn kÕt phô: Ri = R SJF Sj 3.Ph©n ®o¹n däc: X¸c ®Þnh ph©n ®o¹n däc cña quan hÖ R lµ chia nhãm c¸c thuéc tÝnh thµnh tËp c¸c thuéc tÝnh ®Ó c¸c ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn. Tuy nhiªn ph¶i ph©n biÖt vÊn ®Ò chia phÇn theo chiÒu däc vµ theo c¸ch nµy c¸c tËp kh«ng liªn kÕt víi nhau tõ nh÷ng vÊn ®Ò chia nhãm theo chiÒu ngang. §iÒu kiÖn ®óng ®èi víi viÖc chia theo chiÒu ngang lµ ®ßi hái mçi thuéc tÝnh cña quan hÖ R ph¶i Ýt nhÊt thuéc vÒ mét tËp mµ mçi tËp gåm cã kho¸ cña R hoÆc mét tËp c¸c minh chøng. Môc ®Ých cña viÖc ph©n ®o¹n däc lµ nhËn ra c¸c ph©n ®o¹n Ri, nh vËy nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®îc thùc hiÖn thao t¸c trªn d÷ liÖu mµ chØ cÇn sö dông mét ®o¹n. VÝ dô, xem quan hÖ R ®îc ph©n ®o¹n däc thµnh R1 vµ R2. Ch¬ng tr×nh øng dông thÝch hîp víi ph©n ®o¹n däc nÕu c¸c ch¬ng tr×nh nµy cã thÓ thùc hiÖn qua viÖc sö dông mét trong hai ®o¹n R1 vµ R2. Tuy nhiªn nÕu ch¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu c¶ hai ®o¹n R1 vµ R2 th× c¸ch ph©n ®o¹n däc kh«ng cã lîi Ých v× cÇn ph¶i thªm mét liªn kÕt t vµo ®Ó yªu cÇu t¹o l¹i quan hÖ. Tiªu chuÈn nµy còng ¸p dông cho c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, tiÖn lîi cña viÖc ph©n ®o¹n däc khi nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông sö dông R1 vµ nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông sö dông R2 ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. Theo c¸ch nµy ®Æt quan hÖ R ë mét vÞ trÝ cã thÓ xung ®ét gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh øng dông khi cïng truy cËp vµo. C«ng viÖc x¸c ®Þnh c¸ch ph©n ®o¹n cho quan hÖ R kh«ng dÔ dµng v× sè lîng nh÷ng phÇn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cã thÓ kÕt hîp víi sè lîng c¸c thuéc tÝnh cña quan hÖ R vµ sè lîng c¸c bã cã kh¶ n¨ng lín thªm. V× vËy thÓ hiÖn cña quan hÖ lín, theo híng tiÕp cËn heuristic cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c phÇn hay c¸c nhãm thuéc tÝnh ®Ó ph©n chia hîp lý. Cã hai c¸ch ph©n chia c¸c thuéc tÝnh: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

31

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-Híng chia tõ trªn xuèng: quan hÖ ®îc liªn tôc chia thµnh c¸c ®o¹n (kh«ng chän läc). -Híng nhãm tõ díi lªn: c¸c thuéc tÝnh liªn kÕt ®Ó t¹o thµnh c¸c ®o¹n (cã chän läc). C¶ hai híng cã thÓ ®îc ph©n lo¹i riªng rÏ nh d·y heuristic, c¸c ®o¹n nµy ®îc sö dông ®Ó chuyÓn sang ®¸nh dÊu mçi c«ng viÖc lÆp l¹i kh¶ n¨ng lùa chän tèt nhÊt. Trong c¶ hai trêng hîp sö dông c«ng thøc b¸o hiÖu kh¶ n¨ng chia hay hîp tèt nhÊt. Mét sè kiÓu lïi cã thÓ ®îc dïng ®Ó thö chuyÓn thuéc tÝnh tõ tËp thuéc tÝnh nµy sang tËp thuéc tÝnh cßn l¹i ®Ó chia tiÕp. Nhãm c¸c thuéc tÝnh theo chiÒu däc ®a ra b¶n lÆp mét sè thuéc tÝnh trong c¸c ®o¹n qua viÖc ®¸nh ®Êu mçi kh¶ n¨ng chän tèt nhÊt nh÷ng c«ng viÖc lÆp l¹i. B¶n lÆp l¹i cã ¶nh hëng kh¸c nhau ®Õn ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc vµ cËp nhËt. Ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc cã lîi thÕ cña b¶n lÆp l¹i v× c¸c ch¬ng tr×nh nµy lµm c«ng viÖc gièng nh tham chiÕu ®Õn d÷ liÖu ë ®Þa ph¬ng. §èi víi ch¬ng tr×nh óng dông cã thuéc tÝnh chØ cËp nhËt, t¹o b¶n lÆp l¹i kh«ng thÝch hîp khi c¸c ch¬ng tr×nh nµy cËp nhËt mäi b¶n sao ®Ó b¶o ®¶m tÝnh ®óng ®¾n. 4.Ph©n ®o¹n hçn hîp: C¸ch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó ph©n ®o¹n hçn hîp gåm cã : -¸p dông ph©n ®o¹n ngang cho c¸c ®o¹n ph©n chi theo chiÒu däc. -¸p dông ph©n ®o¹n däc chiÒu ngang.

cho c¸c ®o¹n ph©n chi theo

MÆc dï c¸c c«ng viÖc nµy cã thÓ lÆp l¹i, t¹o ra c©y ph©n ®o¹n phøc t¹p nµo ®ã, cã nghÜa lµ cã hai hay nhiÒu cÊp ph©n ®o¹n sinh ra trong thùc tÕ. Hai vÊn ®Ò trªn cho phÐp c¶ hai c¸ch ph©n ®o¹n ®îc xem xÐt mçi quan hÖ vµ v× vËy kh«ng ®¹t ®îc tiÖn lîi cÇn thiÕt. C¸ch ph©n ®o¹n lÇn thø hai cã thÓ ¸p dông cho ®o¹n con tõ c¸ch ph©n ®o¹n thø nhÊt.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

32

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

III.CÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n: C¸ch dÔ nhÊt thùc hiÖn c«ng viÖc cÊp ph¸t file lµ xem mçi ®o¹n nh mét file riªng rÏ. Tuy nhiªn c¸ch nµy kh«ng thÝch hîp do ba lý do: -C¸c ®o¹n kh«ng m« h×nh hãa thÝch hîp nh c¸c file riªng rÏ v× c¸c ®o¹n kh«ng cã cÊu tróc nh file dÉn ®Õn khã t¸c ®éng ®Õn ®o¹n. -Sè ®o¹n nhiÒu h¬n quan hÖ c¬ së nh vËy nhiÒu m« h×nh ph©n tÝch kh«ng tÝnh to¸n ®îc gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy. -M« h×nh hãa t¸c ®éng ch¬ng tr×nh øng dông víi hÖ thèng file rÊt ®¬n gi¶n trong khi ch¬ng tr×nh øng dông ë c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¹o c¸ch sö dông d÷ liÖu dÔ dµng. Mét sè vÊn ®Ò nµy hiÖn cha ®îc gi¶i quyÕt tháa ®¸ng, vÝ dô nh vÊn ®Ò thø 3 ®Æc biÖt khã v× ®ßi hái ph¶i tèi u ch¬ng tr×nh øng dông, t¸i t¹o l¹i quan hÖ vµ nhiÒu tÝnh to¸n phøc t¹p. 1.C¸c chuÈn th«ng thêng cña c«ng viÖc cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n: Trong c¸c c«ng viÖc cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n, quan träng ph©n biÖt ®îc thiÕt kÕ cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n d thõa hay kh«ng d thõa. C¸ch dÔ nhÊt lµ híng “phï hîp nhÊt”: tiªu chuÈn vÞ trÝ kÕt hîp víi kh¶ n¨ng cÊp ph¸t cho c¸c ®o¹n. Híng nµy kh«ng quan t©m ®Õn ¶nh hëng qua l¹i cña viÖc ®Æt mét ®o¹n ë vÞ trÝ nh÷ng ®o¹n liªn quan còng ®Æt ë vÞ trÝ ®ã. B¶n lÆp l¹i c¸c ®o¹n lµm phøc t¹p c«ng viÖc thiÕt kÕ h¬n v×: -CÊp ®é nh÷ng b¶n sao cña mçi ®o¹n thÝch hîp víi vÊn ®Ò cã thÓ thay ®æi thiÕt kÕ. -M« h×nh hãa ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc bÞ lµm phøc t¹p bëi thùc tÕ ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ chän mét trong sè vµi vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó truy cËp ®Õn c¸c ®o¹n. §Ó x¸c ®Þnh cÊp ph¸t ®o¹n d thõa th× ph¶i dïng hai c¸ch thøc sau: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

33

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-X¸c ®Þnh nhãm mäi vÞ trÝ cã lîi Ých dông cÊp ph¸t ®o¹n vµ cÊp ph¸t b¶n sao cña ®o¹n cao h¬n chi phÝ vµ cÊp ph¸t c¸c b¶n sao cña ®o¹n cho c¸c vÞ trÝ thµnh phÇn cña nhãm nµy. C¸ch nµy cã nghÜa lµ lùa chän c¸c vÞ trÝ cã lîi nhÊt. -§Çu tiªn x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p cña bµi to¸n cÊp ph¸t kh«ng sao l¹i c¸c ®o¹n vµ sau ®ã tiÕp tôc sao l¹i c¸c b¶o sao b¾t ®Çu tõ n¬i cã tÝnh chÊt lîi Ých nhÊt. TiÕn tr×nh nµy ®îc kÕt thóc khi b¶n sao kh«ng cã lîi. C¶ hai ph¬ng ph¸p cã mét sè nhîc ®iÓm. Trong ph¬ng ph¸p mäi vÞ trÝ cã lîi nhÊt ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ lîi Ých c¬ b¶n cho viÖc cÊp ph¸t c¸c ®o¹n riªng rÏ h¬n trêng hîp kh«ng d thõa v× kh«ng quan t©m ®Õn t¸c ®éng qua l¹i khi cÊp ph¸t nh÷ng b¶n sao kh¸c nhau cña cïng mét ®o¹n. Ph¬ng ph¸p thªm b¶n lÆp l¹i lµ híng tiÕp cËn theo heuristic theo c¸ch nµy cã thÓ ®a vµo nguyªn nh©n t¨ng møc ®é d thõa Ýt h¬n ph¬ng ph¸p tèt nhÊt. C¶ hai tÝnh s½n cã vµ tÝnh d thõa cña hÖ thèng t¨ng nÕu cã hai b¶n sao cña mçi ®o¹n nhng nh÷ng b¶n sao sau nµy Ýt t¨ng theo tØ lÖ. 2.§¸nh gi¸ møc ®é quan träng vÒ gi¸ trÞ vµ lîi Ých cña c«ng viÖc cÊp ph¸t ®o¹n: C«ng thøc ®¬n gi¶n ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ vµ lîi nhuËn cña c«ng viÖc cÊp ph¸t ®o¹n cho quan hÖ R. nkj = Γkj + υki Víi: i lµ ®o¹n index vµ J lµ vÞ trÝ index. ∫kj tÇn xuÊt sö dông cña ch¬ng tr×nh øng dông k t¹i vÞ trÝ j. Γkj lµ sè lîng tham chiÕu cã tÝnh chÊt håi phôc cña ch¬ng tr×nh øng dông k sang ®o¹n j. υkj sè lîng tham chiÕu cã thuéc tÝnh cËp nhËt cña ch¬ng tr×nh øng dông k sang ®o¹n i; §èi víi ph©n ®o¹n ngang: -Sö dông híng ph©n ®o¹n phï hîp nhÊt ®èi víi cÊp ph¸t kh«ng lÆp l¹i: ®Æt ®o¹n R ë vÞ trÝ cã sè lîng ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn ®o¹n R lín nhÊt. §¸nh gi¸ sè lîng tham chiÕu cña c¸c ch¬ng tr×nh øng dông ë ®Þa ph¬ng tíi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

34

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

®o¹n Ri ë vÞ trÝ j ®îc tÝnh theo c«ng thøc tæng c¸c tham chiÕu håi phôc víi tÇn xuÊt sö dông: Bij = Σk ∫kj. Γkj Bij sè lîng tham chiÕu cña c¸c ch¬ng tr×nh øng dông. §o¹n Rj ®îc ®Æt t¹i vÞ trÝ j* víi Bþi* cùc ®¹i (j*lµ vÞ trÝ lùa chän) . -Sö dông ph¬ng ph¸p ®Æt ®o¹n ë mäi vÞ trÝ cã lîi nhÊt ®èi víi c«ng viÖc cÊp ph¸t c¸c b¶n sao: ®Æt ®o¹n R j ë c¸c vÞ trÝ j cã chi phÝ tham chiÕu, håi phôc cña ch¬ng tr×nh lín h¬n chi phÝ tham chiÕu cËp nhËt ®Õn ®o¹n Ri tõ ch¬ng tr×nh ë c¸c vÞ trÝ kh¸c. BiÓu thøc ®¸nh gi¸ tÝnh nh sau: Bi j =Σk ƒ

kj

. Γk i - C. Σk Σj’ ≠ j ƒk j’ uk i

Víi C lµ h»ng sè, h»ng sè nµy lµ tû lÖ gi÷a chi phÝ lo¹i truy cËp ®Ó cËp nhËt vµ lo¹i chi phÝ ®Ó håi phôc . Truy cËp mang tÝnh cËp nhËt ®¾t h¬n khi yªu cÇu sè lîng lín th«ng b¸o ®iÒu khiÓn vµ thùc hiÖn nhiÒu c«ng viÖc cña ch¬ng tr×nh øng dông ë ®Þa ph¬ng ( v× vËy C ≥ 1). §o¹n Ri ®îc cÊp ph¸t ë mäi vÞ trÝ j*víi biÓu thøc ®¸nh gi¸ B i j* víi gi¸ trÞ tuyÖt ®èi. B¶n sao cña ®o¹n Ri ®îc cÊp ph¸t ë vÞ trÝ víi biÓu thøc ®¸nh gi¸ Bi j lín nhÊt. 3.Sö dông ph¬ng ph¸p thªm b¶n Ri ®èi víi c¸ch ph©n ®o¹n lÆp l¹i. ChØ cã thÓ ®o lîi Ých ®Æt b¶n sao cña ®o¹n Ri trong giíi h¹n kh¶ n¨ng t¨ng vµ kh¶ n¨ng s½n cã cña hÖ thèng. Khi b¾t ®Çu c«ng viÖc cÊp ph¸t, lîi Ých nµy kh«ng t¨ng tû lÖ víi ®é d thõa cña ®o¹n Ri. Gi¶ sö di t¬ng ®¬ng víi cÊp ®é d thõa cña ®o¹n Ri vµ gi¶ sö Fj t¬ng ®¬ng víi lîi Ých víi viÖc cã ®o¹n Rj ®Çy lÆp l¹i ®ñ ë mçi vÞ trÝ. Hµm β(di) ®o lîi Ých nµy: β(di) = ( 1 - 21-di )Fi Chó ý β( 1 ) = 0, β ( 2 ) = Fi/2, β( 3 ) = 3Fi. Sau ®ã tÝnh to¸n lîi Ých cña viÖc rót ra b¶n sao míi cña Ri ë vÞ trÝ j qua viÖc thay ®æi c«ng thøc ë trêng hîp 2 nh sau: Bi j =Σk ƒ

kj

. Γk i - C. Σk Σj’ ≠ j ƒk j’ uk i + β(di)

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

35

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

§¸nh gÝa sè lîng tham chiÕu ®Õn ph©n ®o¹n theo chiÒu ngang: §Ó ®o lîi Ých cña c¸c phÇn ph©n ®o¹n ngang cña ®o¹n Ri ®Æt ë vÞ trÝ thµnh hai ®o¹n Rs vµ Rt ®Æt ë vÞ trÝ r vµ vÞ trÝ t. Xem xÐt c¸c tËp sau ®©y: -Cã hai nhãm ch¬ng tr×nh øng dông As vµ At sö dông thuéc tÝnh chØ tõ Rs vµ Rt ®o¹n cña ch¬ng tr×nh øng dông xö lý ë vÞ trÝ s vµ t vµ ®a ra ë vÞ trÝ ®Þa ph¬ng s vµ t, mèi liªn quan gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh øng dông nµy lµ ®Òu tham chiÕu tõ xa. -Cã mét tËp At ch¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ chØ sö dông c¸c thuéc tÝnh cña Rs hoÆc Rt. C¸c ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra mét tham chiÕu ®Þa ph¬ng tõ xa. -Cã mét tËp A2 ch¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ sö dông c¶ c¸c thuéc tÝnh cña Rs vµ Rt. C¸c ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra hai tham chiÕu ®Þa ph¬ng tõ xa. -Cã mét tËp A3 ch¬ng tr×nh øng dông ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau r, s vµ t tham chiÕu ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt. C¸c ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o mét tham chiÕu ®Þa ph¬ng tõ xa §o lîi Ých nµy theo c«ng thøc sau: Btst = Σ k∈A sƒksnki + Σ k∈Atƒktnki - Σ k∈A1ƒkrnki + 2 Σ k∈A2 . ƒkrnki + Σ k∈A3Σk∉ r, s, tƒkjnki §Ó ®¬n gi¶n ho¸, c«ng thøc nµy ®Õm sè lîng c¸c lÇn truy cËp. Ph©n biÖt truy cËp håi phôc vµ cËp nhËt ®a vµo tµi kho¶n c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau, c¸c gi¸ trÞ nµy kh«ng hiÖu qu¶ khi dïng (rk i + C . uki) thay v× nk i. C«ng thøc nµy cã thÓ sö dông trong thuËt to¸n chia nhá ®Ó x¸c ®Þnh cã chia Ri ë vÞ trÝ i vµo ®o¹n Rsë vÞ trÝ s vµ ®o¹n Rt ë vÞ trÝ t thÝch hîp qua viÖc thö mäi kh¶ n¨ng kÕt hîp cña vÞ trÝ s vµ t chó ý trêng hîp khi r = s hay r = t. Nhãm theo c¸c thuéc tÝnh chiÒu däc: §o lîi Ých cña viÖc nhãm c¸c thuéc tÝnh cña ®o¹n Ri j theo chiÒu däc ë vÞ trÝ r thµnh hai ®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ s vµ t víi thuéc tÝnh lÆp lµ I. ViÖc nhãm ®ßi hái c¸c nhãm ch¬ng Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

36

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

tr×nh øng dông t¬ng ®¬ng ®a ra tõ c¸c phÇn theo chiÒu ngang: +As gåm c¸c ch¬ng tr×nh øng dông ®Æt ë vÞ trÝ s v× c¸c ch¬ng tr×nh nµy: -§äc c¸c thuéc tÝnh cña ®o¹n Rs hoÆc -CËp nhËt c¸c thuéc tÝnh cña Rs kh«ng lÆp l¹i ë thuéc tÝnh lÆp I còng nh ®èi v¬Ý As. +As gåm c¸c ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc mét c¸ch h×nh thøc ®Æt vµo vÞ trÝ R mét thao t¸c truy cËp vµo thuéc tÝnh lÆp I th× thao t¸c nµy truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt.. +As gåm c¸c ch¬ng tr×nh øng dông ë c¸c vÞ trÝ kh¸c r,s hay t cËp nhËt vao thuéc tÝnh I th× ph¶i truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt..

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

37

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ch¬ng III X©y dùng mét hÖ c¬ cë d÷ liÖu trong kÕ to¸n tµi chÝnh I.Yªu cÇu Mét trong nh÷ng ®iÒu quan träng ®¶m b¶o cho kinh doanh thµnh c«ng lµ cã hÖ thèng kÕ to¸n. HÖ thèng kÕ to¸n gióp cho c¸c nhµ doanh nghiÖp, ngêi ®Çu t, ngêi qu¶n lý thÊy râ ®îc thùc chÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh qua sè liÖu cô thÓ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan vµ khoa häc. KÕ to¸n ®îc coi lµ ho¹t ®éng cã tÝnh dÞch vô. Chøc n¨ng cña kÕ to¸n lµ ®o lêng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b»ng c¸ch lu tr÷ c¸c sè liÖu ®Ó sö dông trong t¬ng lai vµ qua xö lý ®Ó ®a th«ng tin h÷u Ých cho nh÷ng ngêi quyÕt ®Þnh còng nh nh÷ng ngêi cã quyÒn lîi trong ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng tin ®ã ph¶i cã b¶n chÊt tµi chÝnh vµ cã môc dÝch sö dông trong qu¶ tr×nh ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n ®îc dïng ®Ó m« t¶ ho¹t ®éng vµ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c nhau. Tæ chøc nµy trong c¶ lÜnh vùc kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Cã thÓ nãi ®Çu vµo cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ c¸c sè liÖu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu ra cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ th«ng tin h÷u Ých cho ngêi lµm quyÕt ®Þnh. 1.KÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ KÕ to¸n lµ hÖ thèng th«ng tin ®o lêng, xö lý vµ truyÒn ®¹t c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc lµm quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn còng cã hai kh¸i niÖm kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kª to¸n tµi chÝnh. Nãi ®Õn kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i th«ng tin kÕ to¸n ®· ®îc ®o lêng xö lý vµ truyÒn ®¹t ®Ó sö dông trong qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanh. KÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n ngoµi viÖc sö dông trong viÖc qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanhQuyÕt cßn cã thÓ ®Ó cho lµm ngêi quyÕt ngoµi c¬ së Ng­êi kinh doanh sö dông. ®Þnh ®Þnh Ho¹t ®éng kinh doanh

Nhu cÇu th«ng tin

KÕ to¸n

T

Xö lý Thùc Thùc hiÖn qua Khoa CNTT §H KHTN §H QuèchiÖn Gia Hµ Néi l­u tr÷ vµ qua Trang tÝnh lËp b¸o to¸n c¸o §ol­êng

Th«ng tin Th«ng tin Thùc hiÖn qua b¸o c¸o

38

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Th«ng tin kÕ to¸n vµ viÖc lµm quyÕt ®Þnh Th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp lµm nÒn t¶ng cña nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh tÕ quan träng cho c¶ bªn trong còng nh bªn ngoµi ®¬n vÞ kinh doanh. V× thÕ th«ng tin kÕ to¸n lµ mét c«ng cô còng nh hÇu hÕt c¸c c«ng cô kh¸c cho nªn ngêi lµm kÕ to¸n ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Ó mäi ngêi cã thÓ sö dông ®îc dï ngêi ®ã chuyªn nghiÖp hay kh«ng chuyªn nghiÖp. KÕ to¸n cung cÊp th«ng tin ®Ó thùc hiªn ba chøc n¨ng sau: lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra thùc thi kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. 2.Nh÷ng ngêi sö dông hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n: a)Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp lµ nhãm ngêi trong mét c¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña c¬ së kinh doanh. Trong mét c¬ së kinh doanh nhá, ban l·nh ®¹o gåm cã nh÷ng ngêi chñ cña c¬ së kinh doanh nµy. Trong c¬ së kinh doanh lín, ban l·nh ®¹o gåm c¸c nhµ qu¶n lý ®îc thuª mín. Môc tiªu cña c¸c c¬ së kinh doanh thêng phøc t¹p vµ kh¸c nhau. C¸c môc tiªu nµy nh»m ®¹t ®îc møc lîi nhuËn cao cã thÓ ®¹t ®îc, cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô cã chÊt lîng víi gi¸ thÊp, t¹o ra c¸c s¶n phÈm míi, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho mäi ngêi, c¶i thiÖn m«i trêng vµ hoµn thµnh nhiÒu c«ng viÖc. Muèn ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nµy th× ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i kinh doanh cã l·i víi m«i trêng kinh doanh cã tÝnh c¹nh tranh cao. Nh vËy môc tiªu ®Æt ra cho ngêi l·nh ®¹o ph¶i chó ý vµo hai môc tiªu quan träng: kh¶ n¨ng t¹o lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî. Kh¶ n¨ng t¹o lîi nhuËn lµ kh¶ n¨ng kiÕm ®ñ lîi nhuËn ®Ó thu hót vµ duy tr× vèn kinh doanh. Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî lµ kh¶ n¨ng t¹o s½n tiÒn ®Ó tr¶ nî khi hÕt h¹n thanh to¸n. C¸c nhµ qu¶n lý thêng quyÕt ®Þnh ph¶i lµm g×, lµm nh thÕ nµo vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®îc cã ®óng víi kÕ ho¹ch Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

39

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

ban ®Çu hay kh«ng. C¸c c«ng viÖc ®ã ph¶i trªn c¬ së th«ng tin cã gi¸ trÞ vµ kÞp thêi. PhÇn lín nh÷ng quyÕt ®Þnh nµy dùa trªn sè liÖu th«ng tin kÕ to¸n vµ sù ph©n tÝch c¸c sè liÖu nµy. Do ®ã ban l·nh ®¹o lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn sö dông th«ng tin kÕ to¸n quan träng nhÊt vµ nhiªm vô cña kÕ to¸n lµ cung cÊp cho ban l·nh ®¹o th«ng tin cÇn thiÕt vµ h÷u Ých. C¸c nhµ ®Çu t hiÖn t¹i hoÆc t¬ng lai: Nh÷ng ngêi ®ang dù tÝnh ®Çu t vµo mét c¬ së kinh doanh vµ nh÷ng nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh lµm cè vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t ®Òu quan t©m ®Õn kÕt qu¶ thu ®îc c¶ trong qu¸ khø vµ tiÒm n¨ng t¹o lîi nhuËn trong t¬ng lai cña c¬ së kinh doanh. Sau khi ®Çu tu c¸c nhµ ®Çu t ph¶i lu«n lu«n theo ®âi c¸c th«ng tin nµy. b)Nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin kÕ to¸n (cã quyÒn lîi trùc tiÕp vÒ tµi chÝnh) Ngoµi nhiÖm vô kÓ trªn, kÕ to¸n cßn ph¶i ho¹ch to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ kinh doanh ®ã. HÇu hÕt c¸c c¬ së kinh doanh ®Òu ph¸t hµnh ®Þnh kú mét bé b¸o c¸o kÕ to¸n tæng qu¸t, nªu râ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc tiªu t¹o lîi nhuËn vµ thanh to¸n c«ng nî. C¸c b¶n b¸o c¸o kÕ to¸n nµy tr×nh bµy nh÷ng c«ng viÖc ®· x¶y ra vµ dïng lµm híng ®Ó ph¸t triÓn trong t¬ng lai. Nh÷ng ngêi ngoµi c¬ së kinh doanh còn6g dïng th«ng tin cña c¸c b¶n b¸o c¸o nµy. C¸c chñ nî hiªn t¹i vµ t¬ng lai: HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu vay nî ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ng¾n h¹n hay dµi h¹n. C¸c nhµ chñ nî cho vay tiÒn hoÆc giao hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô tríc khi ®îc thanh to¸n, ®Òu quan t©m ®Õn viÖc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c«ng ty khi hÕt h¹n vµ tiÒn lêi thu ®îc. Hä sÏ nghiªn cøu kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî còng nh lu lîng tiÒn mÆt cïng víi kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cña c«ng ty ®ã. C¸c ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c nhµ cung cÊp, c¸ nh©n vµ c¸c c¬ së kh¸c cho vay tiÒn ®Òu muèn ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh tríc khi cho c¬ së nµy vay tiÒn. c)Nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin kÕ to¸n cã quyÒn lîi gi¸n tiÕp vÒ tµi chÝnh: Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

40

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

X· héi nãi chung, th«ng qua c¸c viªn chøc nhµ níc vµ c¸c tæ chøc c«ng céng, gÇn ®©y ®· trë thµnh mét trong nh÷ng thµnh phÇn quan träng sö dông th«ng tin kÕ to¸n. Nh÷ng thµnh phÇn cÇn th«ng tin kÕ to¸n ®Ó lµm quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng céng gåm c¸c c¬ quan thuÕ vô, c¬ quan lËp quy, c¸c kÕ ho¹ch gia kinh tÕ vµ c¸c thµnh phÇn kh¸c. C¸c c¬ quan thuÕ vô: C¸c c¬ quan chÝnh quyÒn cña Nhµ níc ®îc tµi trî b»ng nguån thu thuÕ. Cã nhiÒu nguån thu thuÕ, mçi nguån thu thuÕ cã tê khai thuÕ riªng vµ thêng ®ßi hái mét hå s¬ phøc t¹p kÌm theo khi khai b¸o. HiÖn t¹i cã nhiÒu luËt chi phèi viÖc lËp b¸o c¸o kÕ to¸n ®Ó dïng vµo viÖc tÝnh thuÕ lîi tøc. C¸c c¬ quan lËp quü: HÇu hÕt c¸c c¬ quan ®iÒu hîp ë cÊp Nhµ níc hoÆc ®Þa ph¬ng. TÊt c¶ c¸c c«ng ty cã ®¨ng ký kinh doanh chøng qu¸n ®Òu ph¶i b¸o c¸o ®Þnh kú. C¸c nhãm kh¸c: C¸c c¬ së kinh doanh lín nghiªn cøu b¸o c¸o cña c¸c c¬ së kinh doanh nhá ®Ó chuÈn bÞ cho c¸c hîp ®ång quan träng. ViÖc tÝnh to¸n ®Ó cã ®îc c¸c sè liÖu vÒ doanh thu vµ chi phÝ thêng rÊt quan träng trong c¸c cuéc th¬ng lîng. Nh÷ng ngêi cè vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t vµ c¸c chñ nî còng cã mèi quan t©m gi¸n tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn cña c¬ së kinh doanh ®ã. Trong nh÷ng ngêi cè vÊn cã nh÷ng ngêi ph©n tÝch vµ c¸c cè vÊn tµi chÝnh, ngêi m«i giíi bu«n b¸n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, luËt s... vµ b¸o c¸o vÒ tµi chÝnh. Nhãm tiªu thô, kh¸ch hµng vµ nh©n d©n nãi chung ngµy cµng quan t©m nhiÒu h¬n vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ thu nhËp cña c«ng ty còng nh hËu qu¶ cña c«ng ty g©y ra nh l¹m ph¸t, vÊn ®Ò x· héi vµ gi¸ trÞ cña ®êi sèng. Theo m« h×nh nghiÖp vô cña tæ chøc kinh doanh nãi chung, ch¬ng tr×nh nµy ph©n nhãm ngêi t¸c ®éng ®Õn hÖ th«ng kÕ to¸n nµy: C¸c ®èi t¸c: lµ ngêi mua hµng cña c¬ së kinh doanh th«ng qua c¸c ®¬n yªu cÇu,ho¸ ®¬n thanh to¸n, phiÕu giao nhËn hµng... vµ ngêi cung cÊp hµng ho¸ cho c¬ së kinh doanh nµy.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

41

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ng©n hµng: lµ n¬i c¬ së kinh doanh më tµi kho¶n vµ cã c¸c ho¹t ®éng nh göi tiÒn, rót tiÒn, chuyÓn kho¶n... víi c¸c ®èi t¸c vµ c¸c ho¹t ®éng néi bé cña c«ng ty ®ã. Chñ doanh nghiÖp hay chñ c¬ sá kinh doanh vµ c¸c ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n: ®©y lµ c¸c ®èi tîng bªn ngoµi hÖ thèng kÕ to¸n nhng sö dông th«ng tin kÕ to¸n ®Ó ®a ra quyÕt ®Þnh. Bé phËn theo dâi ®¬n hµng: bé phËn nµy qu¶n lý c¸c ®¬n hµng tËp trung c¸c ®¬n hµng l¹i ®Ó t¹o th«ng tin t¸c ®éng ®Ó hÖ thèng ho¹t ®éng. Bé phËn theo dâi kh¸ch hµng vµ ng©n hµng: th«ng tin cña bé phËn nµy quan träng ®èi víi c¸c giap dÞch cña doanh nghiÖp hay c¬ së kinh doanh v× nã lµ c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn kho¶n... 3.NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ ®èi tîng cña ®o lêng trong kÕ to¸n tµi chÝnh: NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh. C¸c c¬ së kinh doanh cã thÓ cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh mçi ngµy. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh dïng ®Ó t¹o ra c¸c b¶n b¸o c¸o kÕ to¸n. Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã thÓ liªn quan ®Õn nh÷ng trao ®æi vÒ gi¸ trÞ nh viÖc mua b¸n, chi tr¶, thu nî hoÆc vay mîn gi÷a hai hay nhiÒu bªn. Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh còng cã thÓ lµ mét sù kiÖn kinh tÕ kh«ng cã tÝnh chÊt trao ®æi nhng cã cïng kÕt qu¶ nh mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã tÝnh chÊt trao ®æi.

Thíc ®o b»ng tiÒn: TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc ghi chÐp b»ng tiÒn gäi lµ thíc ®o b»ng tiÒn. Nhng nh÷ng sè liÖu cã ®Æc tÝnh phi tµi chÝnh cã thÓ ghi chÐp b»ng ngo¹i tÖ tÝnh theo gi¸ trÞ c¶u c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. TiÒn tÖ lµ yÕu tè chung nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ nh vËy nã lµ ®¬n vÞ ®o lêng duy nhÊt cã thÓ t¹o ®îc d÷ liÖu tµi chÝnh gièng nhau ®Ó cã thÓ so s¸nh ®îc. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

42

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Th«ng tin c¸c b¸o c¸o lÊy tõ sæ nhËt ký c¸i vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc ghi vµo sæ nhËt ký tæng qu¸t ®îc tãm lîc nh sau: -Ghi ngµy, th¸ng, n¨m cña sù kiÖn kinh tÕ ph¸t sinh. -ViÕt ®óng tªn cña c¸c tµi kho¶n ghi nî vµ ghi cã trong cét diÔn gi¶i. Chän lo¹i m· tµi kho¶n cÊp mét, tµi kho¶n cÊp hai cña tµi kho¶n vµ ghi vµo nhËt ký tæng qu¸t. -Ghi lo¹i cña tµi kho¶n ®Ó dÔ tÝnh tæng tµi kho¶n khi viÕt tµI kho¶n vµo sæ c¸i. -Ghi sè tiÒn t¬ng ®¬ng víi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Tõ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i tæng kÕt th«ng tin vµ ghi vµo sæ c¸i. Ghi c¸c th«ng tin cña c¸c tµi kho¶n cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng nh m· tµi kho¶n, tªn tµi kho¶n,. Ghi sè tiÒn t¬ng øng víi mçi tµi kho¶n cÊp hai. C¸ch tÝnh sè tiÒn t¬ng øng víi mçi tµi kho¶n lµ tÝnh tæng lîng tiÒn trong c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. §èi víi tµi kho¶n cÊp mét cã sè tiÒn d b»ng tæng sè tiÒn d cña c¸c tµi kho¶n cÊp hai thuéc lo¹i tµi kho¶n cÊp mét. Nguyªn t¾c t¹o ra b¸o c¸o lµ c¸c b¸o c¸o ®îc t¹o ra theo th¸ng vµ cã thÓ t¹o ra ngµy cuèi th¸ng hay ngµy nµo ®ã sau th¸ng cÇn lµm b¸o c¸o. 4.Nguyªn t¾c thiÕt kÕ hÖ thèng Trong viÖc thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n, ®iÒu quan träng lµ ph¶i dùa vµo bèn nguyªn t¾c chung: nguyªn t¾c lîi h¹i, nguyªn t¾c kiÓm so¸t, nguyªn t¾c ®ång bé vµ nguyªn t¾c linh ®éng. Nguyªn t¾c lîi h¹i: theo nguyªn t¾c nµy th× gi¸ trÞ ho¨c lîi Ých mµ th«ng tin do hÖ thèng cung cÊp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n chi phÝ sö dông hÖ thèng ®ã. Ngoµi nh÷ng c«ng viÖc th«ng thêng cña hÖ thèng kÕ to¸n nh lËp b¶ng l¬ng, kª khai thuÕ, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ duy tr× c«ng t¸c néi kiÓm, ban l·nh ®¹o cã thÓ ®îc cung cÊp c¸c th«ng tin kh¸c. C¸c th«ng tin nµy ph¶i trung thùc, kÞp thêi vµ cã Ých cho ban l·nh ®¹o. cÇn ph¶i c©n nh¾c gi÷a c¸c lîi Ých cña c¸c th«ng tin nµy vµ c¸c chi phÝ h÷u h×nh vµ v« h×nh ®îc sö dông trong viÖc sö Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

43

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

dông th«ng tin ®ã. Trong c¸c chi phÝ h÷u h×nh cã chi phÝ vÒ nh©n viªn vµ thiÕt bÞ. Mét trong nh÷ng chi phÝ v« h×nh lµ chi phÝ do quyÕt ®Þnh sai lÇm v× thiÕu th«ng tin chÝnh x¸c. Nguyªn t¾c kiÓm so¸t: Nguyªn t¾c kiÓm so¸t ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i cung cÊp c¸c quy ®Þnh then chèt cña c«ng t¸c kiÓm tra néi bé ®Ó b¶o vÖ tµi s¶n vµ b¶o ®¶m ®îc møc ®é trung thùc cña sè liÖu. Nguyªn t¾c ®ång bé: Nguyªn t¾c ®ång bé chñ tr¬ng r»ng viÖc thiÕt kÕ mét hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i hµi hoµ víi c¸c yÕu tè tæ chøc vµ nh©n sù cña doanh nghiÖp. Mét tæ chøc gåm nhiÒu ngêi lµm nhiÒu viÖc kh¸c nhau vµ trong c¸c nhãm kh¸c nhau. C¸c yÕu tè tæ chøc liªn quan ®Õn nhiÒu loai doanh nghiÖp cña tæ chøc vµ c¸c bé phËn kh¸c nhau cña doanh nghiÖp ®ã chÝnh thøc liªn kÕt víi nhau theo ph¬ng c¸ch nµo ®ã ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. Nguyªn t¾c linh ®éng: nguyªn t¾c linh ®éng ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i ®ñ mÒm dÎo ®Ó sau nµy ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¸c thay ®æi vÒ tæ chøc cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kh«ng bao giê gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng ban ®Çu mµ lu«n lu«n ph¸t triÓn, t¹o thªm s¶n phÈm míi , më thªm chi nh¸nh míi ... hoÆc thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi kh¸c ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu ch Ønh trong hÖ thèng kÕ to¸n. Mét hÖ thèng kÕ to¸n ®îc thiÕt kÕ ph¶i cho phÐp doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ thay ®æi mµ kh«ng cã sù ®iÒu chØnh ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh hÖ thèng tµi kho¶n ph¶i thiÕt kÕ sao ®Ó cã chç thªm c¸c tµi kho¶n míi vÒ tµi s¶n, nî ph¶i tr¶, vèn chñ së h÷u, doanh thu hoÆc chi phÝ mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn viÖc sö dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n nµy. 5.T×nh h×nh tµi chÝnh vµ ph¬ng tr×nh kÕ to¸n: T×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c«ng ty lµ tµi nguyªn kinh tÕ cña c«ng ty ®ã vµ c¸c tr¸i quyÒn ®èi víi tµi nguyªn nµy ë méi thêi ®iÓm nµo ®ã. Tr¸i quyÒn cã nghÜa lµ vèn. Nh vËy c«ng ty ®îc xem xÐt qua hai phÇn tµi nguyªn kinh tÕ vµ tr¸i quyÒn ®èi víi c¸c tµi nguyªn nµy. Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn Mäi c«ng ty ®Òu cã hai lo¹i vèn, vèn cña chñ nî vµ vèn cña chñ së h÷u. Nh vËy: Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn chñ nî + vèn chñ së h÷u Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

44

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

V× trong thuËt ng÷ kÕ to¸n, tµi nguyªn kinh tÕ ®îc coi nh tµi s¶n vµ vèn chñ nî ®îc coi nh nî ph¶i tr¶, ph¬ng tr×nh kÕ to¸n cã thÓ ®îc viÕt nh sau: Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u Ph¬ng tr×nh nµy gäi lµ ph¬ng tr×nh kÕ to¸n. Hai vÕ cña ph¬ng tr×nh lu«n lu«n b»ng nhau hoÆc c©n b»ng. C¸c thµnh phÇn sÏ ®îc ®Þnh nghÜa sau ®©y: Tµi s¶n: lµ nguån lîi kinh tÕ mµ mét c¬ së kinh doanh cã thÓ kiÓm so¸t ®îc trong t¬ng lai nhê vµo nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc nh÷ng sù kiÖn x¶y ra trong qu¸ khø. Nî ph¶i tr¶: lµ nh÷ng thiÖt thßi vÒ quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trong t¬ng lai ph¸t sinh tõ nh÷ng kho¶n nî hiÖn t¹i cña c¬ së kinh doanh lµ ph¶i chuyÓn nhîng tµi s¶n hoÆc ph¶i cung cÊp c¸c dÞch vô cho nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c trong t¬ng lai do c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc c¸c sù kiÖn ®· x¶y ra trong qu¸ khø. Vèn chñ së h÷u: lµ phÇn vèn cßn l¹i trong tµi s¶n cña mét c¬ së kinh doanh sau khi trõ ®i nî ph¶i tr¶. §èi vÕ cña ph¬ng tr×nh kÕ to¸n trªn, cã thÓ x¸c ®Þnh vèn chñ së h÷u nh sau: Vèn chñ së h÷u = Tµi s¶n - Nî ph¶i tr¶ 6.Môc tiªu th«ng tin kÕ to¸n qua c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n v× b¸o c¸o kÕ to¸n lµ ph¬ng tiÖn chÝnh ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®èi víi ngêi sö dông. Nh÷ng b¶n b¸o c¸o díi ®©y chØ lµ m« h×nh b¶n mÉu. Cã bèn b¶ng b¸o c¸o kÕ to¸n ®îc sö dông ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n cÇn thiÕt vÒ mét c¬ së kinh doanh. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh: lµ b¶n kª vÒ tµi chÝnh tæng hîp c¸c kho¶n thu chi cña mét c¬ së kinh doanh qua mét giai ®o¹n thêi gian. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét b¸o c¸o quan träng nhÊt v× môc ®Ých ®o lêng xem doanh nghiÖp cã ®¹t ®îc môc tiªu thu lîi nhuËn hay kh«ng. B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u: tr×nh bµy tÊt c¶c nh÷ng biÕn ®éng cña vèn chñ së h÷u qua mét giai ®o¹n thêi gian. B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n: b¶ng c©n ®èi tµi s¶n tr×nh bµy t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp vµo mét thêi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

45

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

®iÓm nhÊt ®Þnh. V× lý do nµy mµ b¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n ®îc gäi lµ b¶n kª t×nh tr¹ng tµi chÝnh vµo ngµy th¸ng nhÊt ®Þnh nµo ®ã. B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn mÆt: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chØ tr×nh bµy nh÷ng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c ho¹t ®éng t¹o ra lîi nhuËn hay lç. Vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ hiÖn nhiÒu biÕn cè quan träng kh¸c ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÕn cè liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ®Çu t ®· ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n nhng l¹i kh«ng thÓ hiÖn trong ho¹t ®éng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Giai ®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t c¸c viÖc tæ chøc c¬ cÊu c¬ së kinh doanh, c¸c m« t¶ c«ng t¸c vµ sù nghiªn cøu vÒ c¸c mÉu biÓu chøng tõ, b¸o c¸o thñ tôc vµ c¸c ph¬ng ph¸p xö lý d÷ liÖu vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông. ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i ph¶i ®îc b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn viÖc nghiªn cøu kh¶ thi trong giai ®o¹n nghiªn cøu. ViÖc thiÕt kÕ quan t©m ®Õn ngêi sö dông vµ ®iÒu hµnh hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, c¸c lo¹i b¸o c¸o cÇn thiÕt lËp vµ c¸c thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng. Mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn trªn ®©y ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c vÒ thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n. Ngoµi c¸c b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cßn cã c¸c lo¹i b¸o c¸o chØ dïng trong néi bé cña c¬ s¬ kinh doanh nh b¸o c¸o vÒ ®èi t¸c vµ ng©n hµng. HÖ thèng kÕ to¸n kÐp HÖ thèng kÕ to¸n kÐp ®îc coi nh lµ mét trong nh÷ng kh¸m ph¸ tèt cña trÝ tuÖ loµi ngêi. HÖ thèng kÕ to¸n kÐp dùa trªn nguyªn t¾c lìng diÖn, cã nghÜa lµ mäi biÕn cè cã tÇm quan träng vÒ kinh tÕ ®Òu cã hai mÆt cè g¾ng-khen thëng, hy sinh-quyÒn lîi, nguån gèc vµ sö dông. Hai khÝa c¹nh nµy c©n ®èi nhau. Trong hÖ thèng kÕ to¸n kÐp, mçi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i ®îc ghi chÐp vµo sæ Ýt nhÊt lµ mét lÇn lµ mét lÇn ghi nî vµ mét lÇn ghi cã, lµm thÕ nµo ®Ó tæng sè tiÒn bªn nî vµ tæng sè tiÒn bªn cã c©n b»ng nhau. Nhê c¸ch thiÕt kÕ nh vËy nªn hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lu«n lu«n c©n b»ng. TÊt c¶c c¸c hÖ thèng kÕ to¸n phøc t¹p ®Òu dïng nguyªn t¾c lìng diÖn cña hÖ thèng kÕ to¸n kÐp. Nghiªn cøu hÖ thèng kÕ to¸n kÐp b¾t ®Çy b»ng tµi kho¶n ch÷ T. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

46

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Tµi kho¶n ch÷ T: H×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt cña tµi kho¶n gåm ba phÇn: (1) tªn tµi kho¶n tµi s¶n, nî ph¶i tr¶ hoÆc vèn chñ së h÷u; (2) bªn tr¸i gäi lµ bªn nî vµ (3) bªn ph¶i gäi lµ bªn cã. Tµi kho¶n nµy gäi lµ tµi kho¶n ch÷ T bëi v× nã gièng ch÷ T, dïng ®Ó ph©n tÝch nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh Tªn tµi kho¶n Bªn tr¸i ( Bªn nî )

Bªn ph¶i ( Bªn cã )

Theo m« h×nh nµy bÊt cø mét môc nµo ghi vµo bªn tr¸i cña tµi kho¶n lµ mét ph¸t sinh nî hay lµ bót to¸n ghi nî vµ bÊt cø môc nµo ghi vµo bªn ph¶i cña tµi kho¶n lµ ph¸i sinh cã hoÆc bót to¸n ghi cã. Ph©n tÝch c¸c nghiÖp cô kinh tÕ ph¸t sinh Nguyªn t¾c hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu cã ¶nh hëng Ýt nhÊt ®Õn hai tµi kho¶n. Nãi c¸ch kh¸c ph¶i cã mét hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®îc ghi vµo bªn Nî vµ mét hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®îc ghi vµo bªn Cã vµ tæng sè tiÒn cña c¸c tµi kho¶n ghi Nî ph¶i b»ng víi tæng sè tiÒn cña c¸c tµi kho¶n ghi Cã. Theo ph¬ng tr×nh kÕ to¸n: Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u Nh vËy nÕu mét tµi kho¶n ghi bªn Nî lµm t¨ng tµi s¶n th× ph¶i sö dông mét tµi kho¶n ghi Cã ®Ó lµm t¨ng Nî ph¶i tr¶ hay Vèn chñ së h÷u. MÆt kh¸c nÕu mét kho¶n ghi cã lµm gi¶m tµi s¶n th× ph¶i cã mét kho¶n ghi nî ®Ó chØ sù gi¶m Nî ph¶i tr¶ hoÆc Vèn chñ së h÷u. C¸c nguyªn t¾c nµy ®èi nghÞch nhau bëi v× Tµi s¶n n»m ë vÕ ®èi nghÞch vãi Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. Tµi s¶n T¨ng Gi¶m ghi bªn Nî ghi bªn Cã

Nî ph¶i tr¶ = T¨ng Gi¶m ghi bªn Nî ghi

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

Vèn chñ së h÷u T¨ng + Gi¶m ghi bªn Nî ghi bªn Cã

47

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ph¸t sinh t¨ng cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Nî c¸c tµi kho¶n Tµi s¶n. Ph¸t sinh gi¶m cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Cã c¸c tµi kho¶n tµi s¶n. Ph¸t sinh t¨ng cña Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u ghi vµo bªn Cã c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. Ph¸t sinh gi¶m Nî ph¶i tr¶ vµ vèn chñ së h÷u ghi bªn Nî c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. II.ChiÕn lîc. Qua viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng ®Ó x¸c ®Þnh chiÕn lîc cho bµi to¸n, nãi cô thÓ h¬n lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng phôc vô cho c«ng viÖc thiÕt kÕ. §èi víi bµi to¸n kÕ to¸n th× môc tiªu cña nghiÖp vô lµ : + ViÖc ®Þnh kho¶n trong kÕ to¸n vµ c¸c tÝnh to¸n b¸o c¸o ph¶i ®îc thùc hiÖn tù ®éng. + T×m kiÕm, in ra c¸c chøng tõ. + C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n bëi v× chóng lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn chÝnh yÕu ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®Õn ngêi sö dông. + Ch¬ng tr×nh ph¶i tæ chøc c¬ së d÷ liÖu theo c¬ chÕ ph©n quyÒn truy nhËp tíi tõng c¬ së d÷ liÖu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt. + Ch¬ng tr×nh ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n d÷ liÖu. + HÖ thèng ph¶i cã tÝnh më. + T¹o ra c¸c b¸o c¸c chi tiÕt theo yªu cÇu cô thÓ nh lµ: B¸o c¸o vÒ tiÒn göi ë ng©n hµng, B¸o c¸o vÒ c¸c kho¶n c«ng nî víi ®èi t¸c.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

48

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

+ Ngoµi ra cßn cã thÓ t¹o ra c¸c b¸o c¸o vÒ viÖc thanh to¸n ®èi víi tõng ho¸ ®¬n mua b¸n. III.Ph©n tÝch 1.ThiÕt lËp hÖ thèng kÕ to¸n Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu hÖ thèng lµ ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng nhu cÇu vÒ mét hÖ thèng míi, hoÆc nhËn xÐt vÒ hÖ thèng ®ang sö dông. Giai ®o¹n nµy liªn quan ®Õn viÖc nghiªn cøu c¸c nhu cÇu th«ng tin cña nhµ qu¶n lý, t×m c¸c nguån cung cÊp th«ng tin nµy vµ ph¸c ho¹ c¸c bíc cïng c¸c ph¬ng ph¸p cÇn thiÕt ®Ó biÕn c¸c sè liÖu nµy thµnh h×nh thøc h÷u dông. Giai ®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t tæ chøc doanh nghiÖp, c¸c b¶ng m« t¶ c«ng t¸c vµ nghiªn cøu vÒ c¸c mÉu biÓu , chøng tõ, b¸o c¸o, thñ tôc vµ c¸c ph¬ng ph¸p xö lý d÷ kiÖn vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông. ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn nghiªn cøu kh¶ thi trong giai ®o¹n nghiªn cøu. C«ng viÖc thiÕt kÕ cÇn quan t©m ®Õn ngêi sö dông vµ ®iÒu hµnh hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, c¸c lo¹i b¸o c¸o cÇn thiÕt lËp, c¸c thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn chøc n¨ng nµy ®Òu dùa vµo c¸c chøng tõ gèc lµ chøng cø b»ng v¨n b¶n ®Ó chøng minh cho nghiÖp vô kinh tÕ. Chøng tõ gèc chøng minh sù kiÖn nghiÖp vô kinh tÕ ®ã x¶y ra vµ cung cÊp chi tiÕt vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ®ã. Sau khi ®· xö lý c¸c nghiÖp vô kinh tÕ xong, bíc tiÕp theo lµ ph¶i hoµn tÊt thñ tôc cËp nhËt nhËt ký tæng qu¸t. Th«ng qua c¸c bót to¸n cña sæ nhËt ký tæng qu¸t ghi vµo sæ c¸i c¸c lo¹i tµi kho¶n. Tõ th«ng tin cña sæ c¸i sÏ cã ch¬ng tr×nh tÝnh to¸n sè liÖu ®Ó sinh ra c¸c b¸o c¸o. Ph©n tÝch d÷ liÖu: Ph©n tÝch d÷ liÖu: hÖ thèng cÇn cã mét kh¸i niÖm râ rµng vÒ th«ng tin ®îc qu¶n lý vµ xö lý. M« h×nh thùc thÓ liªn kÕt lµ kü thuËt chñ chèt hÇu nh trong c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho hÖ thèng cÇn ph¶i ®Þnh nghÜa c¸c th«ng tin quan träng trong mét tæ chøc c¸c thùc thÓ, ®Æc trng cña Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

49

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

c¸c th«ng tin ( cña c¸c thuéc tÝnh ) vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thùc thÓ. C¸c m« h×nh ®éc lËp víi ph¬ng ph¸p lu tr÷ vµ cËp nhËt d÷ liÖu: -Thùc thÓ: mét thùc thÓ lµ mét chñ ®iÓm, mét ®èi tîng hay mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa trong thùc tÕ hay tëng tîng vÒ th«ng tin cÇn quan t©m hay n¾m gi÷. Thùc thÓ cã thÓ lµ mét líp hay mét nhãm thÓ hiÖn hay b¶n th©n thÓ hiÖn ®ã. Mét thùc thÓ ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng hîp b»ng mét x©u ch÷ hoa trong hå s¬. C¸c luËt cña thùc thÓ: -Mçi ®èi tîng chØ cã thÓ thÓ hiÖn b»ng mét thùc thÓ, cã nghÜa lµ c¸c thùc thÓ lo¹i trõ lÉn nhau trong mäi trêng hîp. -Mçi thùc thÓ ph¶i ®îc x¸c ®Þnh duy nhÊt. -Mçi thÓ hiÖn cña thùc thÓ ph¶i t¸ch biÖt vµ ph©n biÖt víi c¸c thÓ hiÖn. kh¸c cña tõng lo¹i thùc thÓ ®ã. Thuéc tÝnh: Mçi thuéc tÝnh lµ bÊt cø chi tiÕt nµo phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸ chÊt lîng, c¸ch gäi tªn, ph©n líp, ®¸nh gi¸ khèi lîng hoÆc biÓu ®iÔn tr¹ng th¸i c¶u mét thùc thÓ, hay thuéc tÝnh lµ bÊt cø m« t¶ cã ý nghÜa vÒ ®èi tîng. Qu¸ tr×nh ph©n tÝch b¾t nguån tõ nguån th«ng tin mµ hÖ th«ng cÇn xö lý vµ n¾m b¾t. Nh vËy nguån th«ng tin cÇn thiÕt ®îc t×m ra tõ thÕ giíi thùc, sau ®ã biÕn ®æi nguån th«ng tin nµy thµnh c¸c thùc thÓ vµ c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ ®ã. C«ng viÖc nµy gäi lµ viÖc m« h×nh ho¸ th«ng tin cho hÖ thèng tõ thÕ giíi thùc. Chän khãa: sau khi x¸c ®Þnh ®îc thùc thÓ vµ c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ, theo luËt c¸c thùc thÓ cÇn ph¶i chän cho thùc thÓ ®ã mét khãa ®Ó t¸ch biÖt vµ x¸c ®Þnh duy nhÊt c¸c thÓ hiÖn cña cïng mét thùc thÓ. Khãa cã thÓ gåm mét thuéc tÝnh hay mét tËp c¸c thuéc tÝnh gäi lµ khãa kÐp. NhiÒu khi xem xÐt tÊt c¶ c¸c thuéc tÝnh cña c¸c thùc thÓ cã thÓ kh«ng cã c¸c thuéc tÝnh nµo cã thÓ riªng biÖt râ rµng v× mäi thuéc tÝnh ®Òu cã thÓ trïng lÆp. Trong trêng hîp nµy ph¶i thªm mét thuéc tÝnh khãa vµo thùc thÓ. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

50

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Khi x¸c ®Þnh thùc thÓ vµ thuéc tÝnh ph¶i chuÈn hãa nh»m ®¶m b¶o bÊt kú th«ng tin nµo cña thÕ giíi thùc ®îc biÓu diÔn chØ mét lÇn trong m« h×nh thùc thÓ nh»m tr¸nh trïng lÆp, d thõa th«ng tin, tr¸nh nhËp nh»ng. ChuÈn ho¸ cÇn c©n nh¾c: -ViÖc lËp mét danh s¸ch c¸c môc d÷ liÖu. -X¸c ®inh c¸c danh môc d÷ liÖu dÉn xuÊt tõ c¸c môc kh¸c ( kÕt qu¶ bµi to¸n ) chän mét khãa. -T¸ch tÊt c¶ c¸c nhãm lÆp víi kho¸ ®ã ( c¸c thuéc tÝnh lËp). -T¸ch c¸c thuéc tÝnh phô thuéc mét phÇn hay hoµn toµn vµo khãa. §Ó x¸c ®Þnh c¸c thùc thÓ ph¶i nghiªn cøu c¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n, c¸c ho¹t ®éng vµ c¸c kh¸i niÖm tëng tîng. Tõ c¸c kh¸i niÖm vµ thùc tÕ cña bµi to¸n kÕ to¸n tµi chÝnh ®· x©y dùng lªn ®îc c¸c thùc thÓ minh ho¹ cho chøc n¨ng b¸o c¸o tæng qu¸t. Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n vÒ mua b¸n hµng cña mét doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc c¸c thùc thÓ vµ tiÕn hµnh chuÈn ho¸ chóng vÒ d¹ng chuÈn 3 ®îc c¸c thùc thÓ sau: 1. Thùc thÓ DAU_TU dïng ®Ó lu c¸c th«ng tin vÒ vèn ®Çu t cña chñ nh©n khi míi b¾t ®Çu më doanh nghiÖp hay khi ®Çu t thªm vèn ®Ó më réng doanh nghiÖp, thùc thÓ ®ã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_DAU_TU trêng kho¸ cña thùc thÓ ®Çu t. NGAY_DAU_TU ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô ®Çu t. SO_TIEN_DAU_TU sè tiÒn chñ nh©n ®Çu t.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

51

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

2. Thùc thÓ RUT_VON dïng ®Ó lu c¸c th«ng tin vÒ viÖc rót vèn cña chñ nh©n, nã cã nh÷ng thuéc tÝnh sau: MA_RUT_VON trêng kho¸ cña thùc thÓ rót vèn. NGAY_RUT_VON ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô rót vèn. SO_TIEN_RUT_VON sè tiÕn mµ chñ nh©n rót ra. 3. Thùc thÓ HOA_DON_MUA lu c¸c th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n mua, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_HD_MUA trêng kho¸. NGAY_HD_MUA ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n mua. MA_DOI_TAC lu m· cña ngêi cung cÊp. TONG_TIEN_MUA tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n mua. NO_MUA sè tiÒn cßn nî cña ho¸ ®¬n mua nµy. NGAY_PHAI_TRA_HDM ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n mua ®ã. THUE_MUA tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n mua nµy. GHI_CHU_HDM ghi chó vÒ ho¸ ®¬n mua ®ã. SO_CT_GOC sè chøng tõ liªn quan ®Õn nghiÖp vô nµy cña ngêi cung

cÊp.

TRANG_THAI_HDM tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n mua nµy. 4. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_MUA dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng mÆt hµng trong ho¸ ®¬n mua, gåm c¸c thuéc tÝnh sau:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

52

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

STT_HD_MUA trêng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña c¸c mÆt hµng trong ho¸ ®¬n mua. MA_MAT_HANG

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

thùc

thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG. MA_HD_MUA

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

HOA_DON_MUA. SO_LUONG_MUA sè lîng cña hµng mua. DON_VI_TINH ®¬n vÞ tÝnh. GIA_MUA gi¸ mua cña mÆt hµng. THANH_TIEN_DHDM thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã. THUE_DONG_MUA thuÕ cña hµng ®ã. BIEU_THUE biÓu thuÕ cña mÆt hµng ®ã. 5. Thùc thÓ HOA_DON_BAN lu c¸c th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n b¸n, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_HD_BAN trêng kho¸. NGAY_HD_BAN ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n b¸n. MA_DOI_TAC lu m· cña kh¸ch hµng. TONG_TIEN_BAN tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n b¸n. NO_BAN sè tiÒn kh¸ch hµng cßn nî cña ho¸ ®¬n b¸n nµy. NGAY_PHAI_TRA_HDB ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n b¸n ®ã.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

53

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

THUE_BAN tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n b¸n nµy. GHI_CHU_HDB ghi chó vÒ ho¸ ®¬n b¸n ®ã. TRANG_THAI_HDB tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n b¸n nµy. 6. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_BAN dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng mÆt hµng trong ho¸ ®¬n b¸n, gåm c¸c thuéc tÝnh sau: STT_HD_BAN trêng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña c¸c mÆt hµng trong ho¸ ®¬n b¸n. MA_MAT_HANG

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

thùc

thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG. MA_HD_BAN

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

HOA_DON_BAN. SO_LUONG_BAN sè lîng cña hµng b¸n. DV_TINH ®¬n vÞ tÝnh. GIA_BAN gi¸ b¸n cña mÆt hµng. THANH_TIEN_DHDB thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã. THUE_DONG_BAN thuÕ b¸n cña hµng ®ã. BIEU_THUE biÓu thuÕ b¸n cña mÆt hµng ®ã. 7. Thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC dïng ®Ó lu c¸c th«ng tin vÒ ®èi t¸c (ngêi cung cÊp vµ kh¸ch hµng) liªn quan ®Õn doanh nghiÖp, cã c¸c thuéc tÝnh sau: MA_DOI_TAC trêng kho¸ cña thùc thÓ. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

54

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

TEN_DOI_TAC tªn cña ®èi t¸c. DIA_CHI_DOI_TAC ®Þa chØ cña ®èi t¸c. SO_DIEN_THOAI sè ®iÖn tho¹i cña ®èi t¸c. 8. Thùc thÓ DANH_MUC_NGAN_HANG, dïng ®Ó lu danh môc c¸c ng©n hµng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_NGAN_HANG trêng kho¸ cña thùc thÓ. TEN_NGAN_HANG tªn cña ng©n hµng ®ã. DIA_CHI_NGAN_HANG ®Þa chØ cña ng©n hµng ®ã. SO_DIEN_THOAI_NH sè ®iÖn tho¹i cña ng©n hµng. 9. Thùc thÓ DOI_TAC_NGAN_HANG ®©y lµ thùc thÓ trung gian gi÷a ®èi t¸c vµ ng©n hµng, gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau. MA_NH_DT trêng kho¸ . MA_NGAN_HANG kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ DANH_MUC_NGAN_HANG. MA_DOI_TAC

kho¸

ngoµi

liªn

kÕt

víi

thùc

thÓ

DANH_MUC_DOI_TAC. SO_TK_DOI_TAC sè tµi kho¶n cña ®èi t¸c. 10. Thùc thÓ SO_TAI_KHOAN_O_NH dïng ®Ó lu sè tµi kho¶n cña doanh nghiÖp t¹i ng©n hµng, nã gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau: MA_SO_TK trêng kho¸ cña thùc thÓ. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

55

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

MA_NGAN_HANG kho¸ ngoµi kÕt nèi víi thùc thÓ DANH_MUC_NGAN_HANG. SO_TK_O_NH sè tµi kho¶n cña doanh nghiÖp ë ng©n hµng. 11. Thùc thÓ CHUNG_TU_NGAN_HANG dïng ®Ó lu c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ng©n hµng nh lµ viÖc göi tiÒn, rót tiÒn tõ ng©n hµng, hay viÖc thanh to¸n ®¬n hµng th«ng qua ng©n hµng. Nã bao gåm nh÷ng th«ng tin sau: MA_PHIEU trêng kho¸ cña thùc thÓ. NGAY_PHAT_SINH lu ngµy ph¸t sinh chøng tõ. GUI_OK trêng nµy x¸c nhËn viÖc göi hay rót tiÒn khái ng©n hµng. MA_DOI_TAC nÕu trêng nµy cã nã sÏ thÓ hiªn viÖc thanh to¸n cña ®èi t¸c víi doanh nghiÖp th«ng qua ng©n hµng. MA_HD_BAN trêng nµy thÓ hiªn viÖc kh¸ch hµng hay doanh nghiÖp thanh to¸n cho ho¸ ®¬n mua b¸n nµo. SO_LUONG_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô. TRANG_THAI_CT_NH thÓ hiÖn tr¹ng th¸i cña chøng tõ ®ã. 12. Thùc thÓ PHIEU_THU_CHI dïng ®Ó lu th«ng tin thu chi tiÒn theo ho¸ ®¬n mua b¸n hµng. Nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_PHIEU_THU_CHI trêng kho¸ cña thùc thÓ.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

56

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

NGAY_PHIEU_THU_CHI ngay ghi phiÕu thu. MA_DOI_TAC m· cña kh¸ch hµng thanh to¸n. MA_HD_BAN m· ho¸ ®¬n thanh to¸n. MA_HD_MUA ta thanh to¸n cho m· ho¸ ®¬n nµo. SO_TIEN_THU_CHI sè tiÒn thu. PHIEU_THU trêng nµy thÓ hiÖn ®©y lµ phiÕu thu hay phiÕu chi. TRANG_THAI_PTC tr¹ng th¸i cña phiÕu thu. 13. Thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG lu c¸c th«ng tin vÒ mÆt hµng, bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_MAT_HANG trêng kho¸. TEN_HANG tªn cña mÆt hµng. MO_TA_MAT_HANG m« t¶ vÒ mÆt hµng. SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1 cña mÆt hµng ®ã. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2 cña mÆt hµng ®ã. MA_NHOM_HANG m· cña nhãm hµng ®Ó ®¸nh thuÕ. 14. Thùc thÓ MAT_HANG_VA_DOI_TAC lµ thùc thÓ trung gian gi÷a thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG vµ thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC, nã bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: MA_MH_DT trêng kho¸.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

57

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

MA_MAT_HANG trêng kho¸ ngoµi kÕt hîp víi thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG. MA_DOI_TAC trêng kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC. GIA_CHUAN gi¸ tham kh¶o chuÈn t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã. 15. Thùc thÓ NHOM_HANG dïng ®Ó lu c¸c nhãm hµng ®Ó phôc vô viÖc ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é tiªu thô cña c¸c lo¹i hµng, cã c¸c thuéc tÝnh sau: MA_NHOM_HANG trêng kho¸ cña thuéc tÝnh. SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1 cña mÆt hµng ®ã. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2 cña mÆt hµng ®ã. TEN_NHOM_HANG tªn cña nhãm hµng. 16. TÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh th× ®Òu ®îc ®Þnh kho¶n vµ lu trong sæ nhËt ký tæng qu¸t. Ta cã thùc thÓ SO_NHAT_KI_TONG_QUAT, nã bao gåm c¸c thùc thÓ sau: STT trêng kho¸ cña thùc thÓ. TK_NO_CAP_1 sè cña tµi kho¶n ghi nî cÊp 1 TK_CO_CAP_1 Sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 1 TK_NO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2 TK_CO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

58

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

LOAI_NGHIEP_VU_1 lo¹i cña nghiÖp vô ph¸t sinh g©y ra. MA_NGHIEP_VU_1 m· cña nghiÖp vô ph¸t sinh NGAY_NGHIEP_VU_1 ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô. LOAI_NGHIEP_VU_2 lo¹i nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra nghiÖp vô trªn. MA_NGHIEP_VU_2 m· cña nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra nghiÖp vô trªn. DIEN_GIAI diÔn gi¶i vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. SO_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. MA_DOI_TAC lu m· cña ®èi t¸c ®Ó phôc vô viÖc b¸o c¸o theo tõng ®èi t¸c.MA_NGAN_HANG lu m· ng©n hµng ®Ó phôc vô cho viÖc b¸o c¸o theo tõng ng©n hµng. 17. Thùc thÓ SO_CAI dïng ®Ó tæng kÕt tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n, bao gåm c¸c thuéc tÝnh sau: SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1. SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2. TEN_TK_CAP_1 tªn cña tµi kho¶n cÊp 1. TEN_TK_CAP_2 tªn cña tµi kho¶n cÊp 2. LOAI_TK_1 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¸o c¸o thu nhËp. LOAI_TK_2 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

59

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

SO_DU_BAN_DAU sè d cña tµi kho¶n ban ®Çu. SO_DU_THANG_1 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 1. SO_DU_THANG_2 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 2. SO_DU_THANG_3 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 3. SO_DU_THANG_4 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 4. SO_DU_THANG_5 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 5. SO_DU_THANG_6 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 6. SO_DU_THANG_7 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 7. SO_DU_THANG_8 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 8. SO_DU_THANG_9 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 9. SO_DU_THANG_10 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 10. SO_DU_THANG_11 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 11. SO_DU_THANG_12 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 12. 18.Thùc thÓ BAO_CAO chñ yÕu m« t¶ c¸c th«ng tin nh tiªu ®Ò, lo¹i b¸o c¸o. C¸c thuéc tÝnh cña BAO_CAO: SO_TT_BC m« t¶ sè thø tù cña c¸c b¸o c¸o vµ còng lµ thuéc tÝnh kho¸. CONG_TY

Tªn c«ng ty lËp b¸o c¸o.

TEN_BC

Tªn cña b¸o c¸o.

THANG

Th¸ng lËp b¸o c¸o.

NAM

N¨m lËp b¸o c¸o

NGUOI_LAP

Tªn cña ngêi lËp b¸o c¸o.

NGAY_LAP

Ngµy lËp ra b¸o c¸o.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

60

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

DON_VI_TINH c¸o.

§¬n vÞ tÝnh to¸n c¸c sè liÖu trªn b¸o

LOAI_BAO_CAO Thuéc tÝnh nµy dïng ®Ó ph©n lo¹i c¸c b¸o c¸o. Theo hÖ thèng kÕ to¸n cã bèn lo¹i b¸o c¸o chÝnh: 0 - B¸o c¸o lêi lç. 1 - B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u. 2 - B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n. 3 - B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn mÆt. DOANH_THU doanh thu cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Trong ®ã ba lo¹i b¸o c¸o ®Çu 0 - 2 ®îc lËp theo th¸ng vµ b¸o c¸o thø 4 ®îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty. CHI_PHI chi phÝ cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. LOI_RONG lêi rßng hay lç rßng cña b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. VON_DAU_THANG vèn t¹i thêi ®iÓm ®Çu th¸ng cña chñ nh©n. DAU_TU sè tiÒn ®Çu t cña chñ nh©n trong th¸ng. RUT_VON sè tiÒn rót vèn cña chñ nh©n trong th¸ng. VON_DAU_THANG

Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.

VON_CUOI_THANG

Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.

TAI_SAN

Tµi s¶n cña c«ng ty.

NO_PHAI_TRA TIEN_HD_KINH_DOANH kinh doanh. TIEN_HD_DAU_TU ®Çu t.

Sè tiÒn nî ph¶i tr¶. Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

61

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

TIEN_HD_TAI_CHINH chÝnh. TANG_RONG

Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng tµi Lîng tiÒn t¨ng rßng trong n¨m.

TIEN_DAU_NAM

Lîng tiÒn vµo c«ng ty ®Çu n¨m.

TIEN_CUOI_NAM

Lîng tiÒn vµo c«ng ty cuèi n¨m.

Trong ®ã ba lo¹i b¸o c¸o ®Çu 0 - 2 ®îc lËp theo th¸ng vµ b¸o c¸o thø 4 ®îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty. 19.M« t¶ néi ®ung cña b¸o c¸o DONG_BAO_CAO víi c¸c thuéc tÝnh nh sau:

dïng

thùc

thÓ

SO_TT_BC number(5) foreign_key lµ kho¸ ngoµi cña thùc thÓ ®Ó liªn kÕt hai thùc thÓ BAO_CAO vµ DONG_BAO_CAO. MA

M· cña tµi kho¶n hay tµi s¶n.

MO_TA M« t¶ tªn tµi kho¶n hay tµi s¶n. SO_DU b¸o b¸o.

Sè d cña tµi kho¶n hay tµi s¶n sau th¸ng lËp

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

62

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Phy s ical Data Model Projec t: He tro giup thong tin doanh nghiep

DOI_TAC MAT_HANG___DOI_TAC MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

MA_MAT_HANG

NHOM_HANG MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10) SO_TK_CAP_1

VARCHAR2(10) MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)

MA_DOI_TAC GIA_CHUAN

NUMBER(3)

MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

NUMBER(6,2)

VARCHAR2(10)

MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)

TEN_DOI_TAC

VARCHAR2(30)

MA_DOI_TAC

DIA_CHI_DOI_TAC

VARCHAR2(30)

SO_TK_DOI_TAC INTEGER

VARCHAR2(10)

MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

SO_DIEN_THOAI_DT NUMBER(9)

MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10)

ST_DOI_TAC_NO

TEN_NHOM_HANG VARCHAR2(30) SO_TK_CAP_2

DOI_TAC_NGAN_HANG

MA_DOI_TAC

NUMBER(17,2)

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

NUMBER(4) NGAN_HANG

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

D_HOA_DON_BAN MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

STT_HD_BAN

NUMBER(4)

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

MAT_HANG MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

TEN_HANG

VARCHAR2(30)

MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

SO_LUONG_BAN

INTEGER

GIA_BAN

NUMBER(16,2) MA_DH_BAN = MA_DH_BAN

THANH_TIEN_DHDBNUMBER(17,2) MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

MO_TA_MAT_HANG VARCHAR2(50) MA_NHOM_HANG

MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG THUE_DONG_BAN

VARCHAR2(10)

BIEU_THUE_BAN

MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG

HOA_DON_BAN

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)

MA_DH_BAN

NUMBER(15,2) NUMBER(5,2)

DV_TINH

VARCHAR2(4)

MA_NHOM_HANG

VARCHAR2(10)

MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

TEN_NGAN_HANG

VARCHAR2(30)

MA_DH_BAN

VARCHAR2(10)

DIA_CHI_NGAN_HANGVARCHAR2(30)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

SO_DIEN_THOAI_NH NUMBER(10)

TONG_TIEN_BAN

NUMBER(15,2)

NO_BAN

NUMBER(15,2)

NGAY_HD_BAN

DATE

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG

SO_TAI_KHOAN_O_NH MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

DIA_CHI_GIAO_HANG VARCHAR2(80)

MA_SO_TK

NUMBER(10)

GHI_CHU_HDB

VARCHAR2(40) MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC

SO_TK_O_NH

NUMBER(10)

NGAY_PHAI_TRA

DATE

THUE_BAN

NUMBER(4,2)

TRANG_THAI_HDB

INTEGER

SO_TIEN_CON_LAI NUMBER(17,2)

MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG MA_SO_TK = MA_SO_TK

CT_NGAN_HANG HOA_DON_MUA D_HOA_DON_MUA

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

STT_DH_MUA

NUMBER(4)

TONG_TIEN_MUA

NUMBER(15,2)

MA_MAT_HANG

VARCHAR2(10)

NO_MUA

NUMBER(15,2)

SO_LUONG_MUA

INTEGER

NGAY_HD_MUA

DATE

GIA_MUA

NUMBER(16,2)

THUE_MUA

NUMBER(15,2)

MA_HD_MUA = MA_HD_MUA

MA_DH_BAN = MA_DH_BAN MA_DH_BAN = MA_DH_BAN MA_DOI_TAC==MA_HD_MUA MA_DOI_TAC MA_HD_MUA

NGAY_PHAI_TRA_HDM DATE

THUE_DONG_MUA NUMBER(15,2)

GHI_CHU_HDM

VARCHAR2(40)

BIEU_THUE_MUA

NUMBER(5,2)

TRANG_THAI_HDM

INTEGER

DON_VI_TINH

VARCHAR2(4)

SO_CT_GOC

NUMBER(10)

MA_NHOM_HANG

VARCHAR2(10)

PHIEU_THU_CHI MA_PHIEU_THU_CHI

NUMBER(10)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_THU_CHI

NUMBER(15,2)

PHIEU_THU

NUMBER(1)

NGAY_PHIEU_THU_CHIDATE

DAU_TU MA_PHIEU_DAU_TU

NUMBER(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_DAU_TU

NUMBER(15,2)

NGAY_PHIEU_DAU_TU DATE TRANG_THAI_PDT

INTEGER

MA_HD_MUA = MA_HD_MUA

STT

NUMBER(12)

TK_NO_CAP_1

NUMBER(3)

TK_CO_CAP_1

NUMBER(3)

TK_NO_CAP_2

NUMBER(4)

TK_CO_CAP_2

NUMBER(4)

TRANG_THAI_PTC

INTEGER

MA_DH_BAN

VARCHAR2(10)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

MA_PHIEU_RUT_VON NUMBER(10) MA_NGHIEP_VU_1

VARCHAR2(12) SO_CAI

NGAY_NGHIEP_VU_1 DATE

RUT_VON MA_PHIEU_RUT_VON

NUMBER(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

SO_TIEN_RUT_VON

NUMBER(15,2)

VARCHAR2(12)

SO_TK_CAP_1

NUMBER(3)

DIEN_GIAI

VARCHAR2(30)

TEN_TK_CAP_1

VARCHAR2(30)

SO_TIEN

NUMBER(17,2)

LOAI_TK_THU_NHAP INTEGER

VARCHAR2(10)

LOAI_TK_CDTS

INTEGER

VARCHAR2(10)

SO_DU_BAN_DAU

NUMBER(17,2)

SO_TK_CAP_1 = TK_CO_CAP_1

SO_DU_THANG_1

NUMBER(17,2)

SO_TK_CAP_2 SO_TK_CAP_1 = TK_CO_CAP_2 = TK_NO_CAP_1

SO_DU_THANG_2

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_3

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_4

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_5

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_6

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_7

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_8

NUMBER(17,2)

SO_DU_THANG_9

NUMBER(17,2)

MA_PHIEU_RUT_VON = MA_PHIEU_RUT_VON MA_NGAN_HANG

NGAY_PHIEU_RUT_VON DATE TRANG_THAI_PRV

MA_NGHIEP_VU_2

MA_DOI_TAC

INTEGER

SO_TK_CAP_2 = TK_NO_CAP_2

TK_CAP_2 SO_TK_CAP_1

SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1

NUMBER(3)

SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1

SO_TK_CAP_2

SO_TK_CAP_2 = SO_TK_CAP_2

TEN_TK_CAP_2 VARCHAR2(40)

NUMBER(10)

MA_DOI_TAC

VARCHAR2(10)

MA_NGAN_HANG

VARCHAR2(10)

MA_SO_TK

NUMBER(10)

NGAY_GUI_RUT

DATE

SO_LUONG_TIEN

NUMBER(17,2)

GUI_OK

NUMBER(1)

TRANG_THAI_CT_NH INTEGER

THANH_TIEN_DHDM NUMBER(17,2)

SO_NK_TQ

MA_PHIEU

NUMBER(4)

MA_DH_BAN

VARCHAR2(10)

MA_HD_MUA

VARCHAR2(12)

BAO_CAO SO_TT_BC

NUMBER(8)

TEN_BC

VARCHAR2(30)

CONG_TY

VARCHAR2(30)

THANG

NUMBER(2)

NAM

NUMBER(7)

NGAY_LAP

DATE

NGUOI_LAP

VARCHAR2(30)

DON_VI_TINH

NUMBER(17,2)

LOAI_BAO_CAO

NUMBER(1)

DOANH_THU

NUMBER(17,2)

CHI_PHI

NUMBER(17,2)

LOI_RONG

NUMBER(17,2)

VON_DAU_THANG

NUMBER(17,2)

DAU_TU

NUMBER(17,2)

RUT_VON

NUMBER(17,2)

VON_CUOI_THANG

NUMBER(17,2)

TAI_SAN

NUMBER(17,2)

NO_PHAI_TRA

NUMBER(17,2)

TIEN_HD_KINH_DOANHNUMBER(17,2) TIEN_HD_DAU_TU

NUMBER(17,2)

TIEN_HD_TAI_CHINH

NUMBER(17,2)

TANG_RONG

NUMBER(17,2)

TIEN_DAU_NAM

NUMBER(17,2)

TIEN_CUOI_NAM

NUMBER(17,2)

SO_TT_BC = SO_TT_BC

SO_DU_THANG_10 NUMBER(17,2) SO_DU_THANG_11 NUMBER(17,2)

DONG_BAO_CAO

SO_DU_THANG_12 NUMBER(17,2) SO_TT_BC NUMBER(8)

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

MA

NUMBER(4)

MO_TA

VARCHAR2(30)

SO_DU

NUMBER(17,2)

63

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

M« h×nh thùc thÓ x©y dùng tõ hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n: Mét sè thuËt to¸n chuyªn sæ cho c¸c b¸o c¸o

vµ tÝnh to¸n sè liÖu

Tõ th«ng tin cña c¸c thùc thÓ trªn ®îc sinh ra trong qu¸ tr×nh hÖ thèng lµm viÖc, th«ng tin trong hai sæ c¸i vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t ®îc nhËp vµo theo hai thuËt to¸n tr×nh bµy díi ®©y: ThuËt to¸n chuyÓn tõ sæ NKTQ sang sæ c¸i Cho mçi NK ( nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ) ®Õn ngµy cÇn tÝnh (thêng lµ cu«Ý th¸ng) lµm c¸c c«ng viÖc sau NÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn nî => s« d TK= sè d TK + sè tiÒn NK nÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn cã => s« d TK= sè d TK - sè tiÒn NK nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn cã => s« d TK= sè d TK + sè tiÒn NK nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn nî => s« d TK= sè d TK - sè tiÒn NK ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o doanh thu (tÝnh doanh thu, tÝnh chi phÝ, hiÖu = lîi nhuËn) B¸o c¸o ®oanh thu ®îc lËp sau mèi th¸ng ho¹t ®éng kinh doanh, m« t¶ lîi nhuËn cña c«ng ty th¸ng ®ã. 1.Sè ® cña tµi kho¶n Doanh thu cÊp mét trong sæ c¸i. Sè ® cña tµi kho¶n chi phÝ cÊp mét trong sæ c¸i. Lêi rßng = sè d TK doanh thu -sè d Tk chi phÝ. ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u ( tÝnh sè d vèn th¸ng tríc + ®Çu t vèn trong th¸ng + lîi nhuËn - tiÒn chñ së h÷u rót vèn ) B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u ghi biÕn ®éng vÒ vèn cña chñ së h÷u ®µu t vµo c¬ së kinh doanh. Sè d th¸ng tríc cña tµi kho¶n ®Çu t Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

64

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Sè d trong th¸ng cña tµi kho¶n ®Çu t. Lîi nhuËn trong th¸ng ë b¸o c¸o lêi lç. Sè d cña tµi kho¶n rót vèn trong th¸ng. Vèn chñ së h÷u = sè ® th¸ng tríc cña Tk ®Çu t + sè ® trong th¸ng cña TK ®Çu t +lîi nhuËn - sè d TK rót vèn ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n ( tµi s¶n = nî ph¶i tr¶ + vèn chñ së h÷u ) B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n so s¸nh hai vÕ cña ph¬ng tr×nh kÕ to¸n. Tµi s¶n= sè d cña Tk tiÒn mÆt+ sè d Tk ph¶i thu+ sè d TK chi phÝ+ sè d TK tµi s¶n cè ®Þnh. Sè d tk nî ph¶i tr¶ + vèn chñ së h÷u trong b¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u. ThuËt to¸n tÝnh b¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn mÆt (TiÒn mÆt vµo cuèi n¨m = lîng tiÒn mÆt rßng trong kinh doanh+ lîng tiÒn mÆt rßng trong ho¹t ®éng tµi chÝnh - lîng tiÒn mÆt rßng trong ho¹t ®éng ®Çu t+ tiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m ) Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh= lîi nhuËn-(sè d trong TK ph¶i thu - sè d TK chi phÝ + sè d trong Tk nî ph¶i tr¶). Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng ®Çu t ®Þnh.

= sè d TK cè

Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng tµi chÝnh = sè d TK ®Çu t -sè d TK rót vèn. TiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m = sè d ®Çu n¨m. Ph©n tÝch chøc n¨ng: Qu¸ tr×nh ph©n tÝch chøc n¨ng ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc nghiªn cøu nghiÖp vô cña hÖ thèng vµ tiÕp xóc víi ngêi dïng, ph©n r· c¸c chøc n¨ng lín thµnh c¸c chøc n¨ng nhá h¬n cho ®Õn khi c¸c chøc n¨ng kh«ng thÓ ph©n nhá ®îc n÷a. C¸c chøc n¨ng nµy gäi lµ chøc n¨ng nguyªn tè. Sau khi ph©n Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

65

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

r· c¸c chøc n¨ng lín thµnh c¸c chøc n¨ng nguyªn tè ph¶i qua bíc kiÓm tra tõ díi lªn ®Ó ph¸t hiÖn c¸c chøc n¨ng cßn thiÕu. M« h×nh møc ®Ønh cña hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

66

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n Phieu gui tien phieu tra no Phieu rut tien Phieu thu no

Ngan hang

Doi tac Danh muc doi tac Danh muc ngan hang

1

Hoa don mua Phieu Hoa rut donvon ban

Giay bao chuyen tien Hoat dong tai chinh ke toan

Bao cao tong hop

Phieu yeu cau chuyen tien

Phieu dau tu

Bo phan theo doi don hang yc

Danh muc mat hang Chu doanh nghiep yeu cau

Bao cao ve doi tac Bo phan theo doi don hang Bao cao theo don hang Chu doanh nghiep Danh muc tai khoan

Bo phan theo doi doi tac yc

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

Bo phan theo doi khach hang va ngan hang

67

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Hoa don mua Phieu yeu cau chuyen tien phieu tra no

Doi tac

Danh muc doi tac Doi tac

Ngan hang

Phieu gui tien

Doi tac Danh muc ngan hang

Phieu thu no Ngan hang

Danh muc tai khoan

Ngan hang

Doi tac

Doi tac

Danh muc mat hang Ngan hang

Chu doanh nghiep Chu doanh nghiep lay dm mh

Phieu dauHoatu don ban luu hd mua

Lay dm nh

lay dm dt

1.1

Phieu rut von

Kiem tra va luu tru

Phieu rut tien Giay bao chuyen tien luu yc chuyen tien luu phieu bao kh chuyen tien luu phieu rut tien

luu hoa don nhan tien

Ngan hang

luu hd ban 1.5 Quan ly danh muc

luu

luu dm mh

luu dm tk Chu doanh nghiep Chu doanh nghiep luu dm nh

luu hoa don tra tien

luu phieu gui tien luu hoa don rut von Phieu yeu cau chuyen tien

luu hoa don dau tu Hoa don ban Danh muc doi tac

Hoa don nhan tien

Danh muc ngan hang

rut tien dau tu

hoa don tra tien hoa don mua

rut von

Danh muc tai khoan doc hd nhan tien

gui tien

Phieu bao kh chuyen tien

doc phieu dau tu

Danh muc mat hang doc phieu rut von

1.2 doc hd tra tien doc ghi hd ban

Xu ly chung tu goc

doc ghi hd mua lay tai khoan

doc phieu gui tien doc phieu rut tien doc phieu baokh chuyen tien doc phieu yc chuyen tien

Bao cao theo don hang cap nhat lay thong tin Bo phan theo doi don hang

1.3 Tong hop vao so cai cac tai khoan

Bo phan theo doi don hang yc So nhat ki tong quat

Bo phan theo doi don hang 1.4 doc hoa don ban

lay dughilieutong hop

Tao bao cao tong hop

doc hoa don mua

Bao cao ve doi tac so cai cac tai khoan

Bao cao tong hop Chu doanh nghiep

Bo phan theo doi doi tac yc Bo phan theo doi khach hang va ngan hang Chu doanh nghiep yeu cau Bo phan theo doi khach hang va ngan hang

Chu doanh nghiep

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

68

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

III.ThiÕt kÕ Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch chØ nªu ra c¸c th«ng tin d÷ liÖu vµ c¸ch sö xö lý d÷ liÖu. §Çu vµo cña qu¸ tr×nh thiÕt kÕ lµ c¸c ®Æc t¶ yªu cÇu ®· ®îc x©y dùng trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch, bao gåm: -M« h×nh thùc thÓ liªn kÕt. -M« h×nh ph©n cÊp chøc n¨ng. -C¸c tµi liÖu hç trî. 1.ThiÕt kÕ c¸c b¶ng d÷ liÖu. C«ng viÖc thiÕt kÕ c¸c b¶ng d÷ liÖu dùa trªn c¸c thùc thÓ ®· t¹o ra ë phÇn ph©n tÝch. C¸c quy t¾c ®Ó chuyÓn c¸c thùc thÓ nµy thµnh c¸c b¶ng d÷ liÖu nh sau: Thùc thÓ ( entity )

B¶ng d÷ liÖu ( table )

Thuéc tÝnh ( artribute ) liÖu Quan hÖ ( relationship ) UID ( unique identifer )

->Colum ( cét ) trong b¶ng d÷ ->Foreign key colum -> Primary key

Domain

->Domain

Trong ®ã UID cã thÓ lµ mét thuéc tÝnh, mét tËp hîp c¸c thuéc tÝnh, tæ hîp nhiÒu quan hÖ, tæ hîp nhiÒu thuéc tÝnh trong quan hÖ sao cho nã x¸c ®Þnh duy nhÊt mçi thÓ hiÖn cña mét thuéc tÝnh. Ngoµi ra c¸c thuéc tÝnh cña thùc thÓ ®îc ®Þnh nghÜa khiÓu nh varchar2(n), number(n), number(n,s), char(n) . . . m« t¶ trong s¬ då thùc thÓ. 2.M« t¶ c¸c chøc n¨ng: HÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n ®îc nghiªn cøu vµ chia lµm bèn chøc n¨ng chÝnh nh m« h×nh díi ®©y theo: -Qu¶n lý b¶ng danh môc. -Xö lý chøng tõ gèc. -KiÓm tra vµ lu tr÷. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

69

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-ChuyÓn sæ nhËt ký tæng qu¸t sang sæ c¸i. -T¹o b¸o c¸o

Qu¶n lý b¶ng danh môc Xö lý chøng tõ gèc Ho¹t ®éng tµi chÝn h kÕ to¸n

KiÓm tra vµ l­u tr÷ ChuyÓn sæ nhËt ký tæng qu¸t sang sæ c¸i T¹o b¸o c¸o

Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c Qu¶n lý danh môc mÆt hµng Qu¶n lý danh môc ng©n hµng ho¸ ®¬n mua NhËp NhËp NhËp NhËp NhËp hµng

ho¸ ®¬n b¸n chóng tõ ®Çu t­ phiÕu thu chi chøng tõ ng©n

B¸o c¸o B¸o c¸o h÷u B¸o c¸o B¸o c¸o

lîi nhuËn vÒ vèn chñ së c©n ®èi l­u chuyÓn

III.M« t¶ thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng kÕ to¸n tµi chÝnh. §Ó phôc vô cho thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng kÕ to¸n tµi chÝnh, luËn v¨n nµy dïng lý thuÕt ®· tr×nh bµy ë c¸c ch¬ng tríc lµm tiªu chuÈn. Do ®ã th«ng thêng thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cÇn ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc sau: +ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: lµm c¸c c«ng viÖc ph©n ®o¹n, cÊp ph¸t, tèi u cÊp ph¸t ®o¹n. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

70

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

+DÞch c¸c c©u hái ®¸p tæng thÓ vÒ c¬ së d÷ liÖu thµnh c©u hái ®¸p vÒ c¸c ®o¹n ®Ó tõng phÇn cña hÖ thèng chØ lµm viÖc trªn c¸c ®o¹n. +Tèi u ho¸ chiÕn lîc truy cËp. +Qu¶n trÞ c¸c giao t¸c ph©n t¸n. +§iÒu khiÓn t¬ng tranh. +Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. HÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh nµy thiÕt kÕ dùa trªn c¬ së d÷ liÖu ORACLE, c«ng cô ®Ó kÕt nèi c¬ së d÷ liÖu, hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu... ®· cã s½n. V× vËy c«ng viÖc thiÕt kÕ cßn l¹i chØ lµ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. HÖ thèng ho¹t ®éng khi cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, nh©n viªn trong c«ng ty sÏ cËp nhËt d÷ liÖu vµo c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng ë vÞ trÝ ®ã. Trong c¬ së d÷ liÖu nµy cã c¸c phÇn sau: Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c. Qu¶n lý danh môc mÆt hµng. Qu¶n lý danh môc ng©n hµng. Qu¶n lý danh môc tµi kho¶n. HÖ thèng c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ ®îc lu tr÷ ®Ó xö lý. Cã thÓ xem nh ®©y lµ nhãm c¸c ngêi sö dông hÖ thèng cã cïng tÝnh chÊt c«ng viÖc lµ cËp nhËt th«ng tin. C«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh sö dông th«ng tin tõ nhãm lµm viÖc trªn ®Ó th«ng kª vµ xö lý th«ng tin. Nh vËy c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cÇn c¸c b¶n sao cña c¬ së d÷ liÖu ë nhãm cËp nhËt d÷ liÖu ®Ó t¹o ra sæ nhËt ký tæng qu¸t, sæ c¸i vµ c¸c b¸o c¸o. Nhãm lµm c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cã c¸c quyÒn cËp nhËt,xem vµ söa th«ng tin H¬n n÷a khi c¸c b¸o c¸o ®îc t¹o ra còng cÇn c¬ së d÷ liÖu ®Ó lu tr÷. Hai nhãm ngêi sö dông th«ng tin cña c¸c b¸o c¸o lµ nhãm l·nh ®¹o c«ng ty vµ nhãm ngêi ngoµi c«ng ty. Nhãm l·nh ®¹o c«ng ty cã quyÒn xem vµ söa th«ng tin cña c¸c b¸o c¸o. Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

71

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

V× vËy c«ng viÖc cßn l¹i bao gåm: X¸c ®Þnh yªu cÇu thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n: C«ng viÖc x¸c ®Þnh yªu cÇu cña hÖ thèng cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng vµ cã thÓ cã nhiÒu m©u thuÉn nhau cho nªn nh÷ng yªu cÇu ®a ra sau ®©y ®èi víi hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cha cã thÓ gäi lµ ®Çu ®ñ: -Th«ng tin cËp nhËt nhanh nhÊt. -Tr¶ lêi yªu cÇu cña kh¸ch hµng còng nh c¸c giao dÞch trong kho¶ng thêi gian ng¾n nhÊt. -Th«ng tin ®Ó hç trî cho c«ng viÖc giao dÞch (th«ng tin vÒ ng©n hµng, kh¸ch hµng.. ) cã thêi gian ®¸p øng nhá nhÊt ®Ó tiÖn lîi cho viÖc giao dÞch vµ b¸n hµng. -HÖ thèng lµm viÖc ph¶i tho¶ m·n sao cho gi¸ c¶ cña dÞch vô gi¶m. -Qu¸ tr×nh t¹o ra b¸o c¸o nhanh, ®óng kú h¹n. Th«ng tin cña b¸o c¸o chÝnh x¸c. -Gi¸ c¶ ®Ó x©y dùng hÖ thèng nhá nhÊt. Trªn c¬ së c¸c yªu cÇu, vÞ trÝ cña c¸c c¬ së d÷ liÖu ®îc ®Æt nh sau. 1.Lùa chän vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu vµ ph©n nhãm ngêi sö dông §¸nh gÝa vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu theo mét sè tiªu chuÈn sao cho vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu tiÖn lîi nhÊt: +TÇn xuÊt sö dông c¬ së d÷ liÖu. +Sè lÇn liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu. +C¸c tham chiÕu ®Õn c¬ së d÷ liÖu ®Ó cËp nhËt, ®äc hay thay ®æi. Dùa trªn c¸c tiªu chuÈn trªn vµ tÝnh chÊt cña hÖ th«ng tin tµi chÝnh kÕ to¸n cã thÓ lùa chän hÖ thèng theo hai nhãm chÝnh t¬ng ®¬ng víi hai c¬ së d÷ liÖu: C¬ së d÷ liÖu 1: lµ nhãm ngêi cËp nhËt th«ng tin vµo hÖ thèng. C¬ së d÷ liªu cña nhãm nµy ®Æt t¹i vÞ trÝ nhãm lµm Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

72

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

viÖc. Do yªu cÇu cña c«ng viÖc, gi÷a c¸c nhãm cã thÓ lÊy mét sè phÇn th«ng tin cña nhau theo quyÒn. Theo yªu cÇu ph¸t triÓn hÖ thèng cã thÓ më réng nhiÒu c¬ së d÷ liÖu cã cÊu tróc vµ nhiÖm vô gièng nh c¬ së d÷ liÖu 1. C¬ së d÷ liÖu trung t©m: gåm cã hai nhãm lµ l·nh ®¹o c«ng ty, nhãm ngêi ngoµi c«ng ty vµ nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh. Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh cã c¸c quyÒn cËp nhËt, söa ®æi, ghi vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu riªng lµ sæ nhËt kÝ tæng qu¸t, c¸c b¸o c¸o vµ b¶n sao lÆp l¹i th«ng tin c¬ së d÷ liÖu cña nhãm 1. Nhãm ngêi ngoµi c«ng ty dïng c¬ së d÷ liÖu nµy ë phÇn b¸o c¸o vµ chØ cã quyÒn duy nhÊt lµ xem. Nhãm l·nh ®¹o cã thÓ ®äc tÊt c¶ th«ng tin trng c¬ së d÷ liÖu nµy nhng chØ cã thªm quyÒn söa ®èi víi phÇn b¸o c¸o. Theo c¸ch thiÕt kÕ nµy hÖ thèng sÏ dÔ thay ®æi khi ph¸t triÓn thªm nhiÒu ®iÓm kinh doanh. S¬ ®å m« t¶ c¸ch kÕt nèi th«ng tin gi÷a c¸c c¬ së d÷ liÖu.

• C¬ së d÷ liÖu 2

•

• C¬ së d÷ liÖu n Nhãm lµm viÖc

Nhãm lµm viÖc Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh B¶n sao c¬ së d÷ liÖu 1... n C¬ së d÷ liÖu trung t©m Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi C¬ së d÷ liÖu 1

Trang

Nhãm lµm viÖc

Nhãm l·nh ®¹o

Nhãm ngoµi hÖ thèng

73

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

ë s¬ ®å thiÕt kÕ trªn mçi nhãm ngêi cã quyÒn chØ cËp nhËt t¬ng øng víi mét c¬ së d÷ liÖu. Vµ c¬ së d÷ liÖu nµy cã mét b¶n sao t¹i c¬ së d÷ liÖu trung t©m, mçi b¶n sao nµy ®îc lµm cËp nhËt ( update ) theo chu kú sau kho¶n thêi gian t¬ng ®èi lín nh tuÇn, th¸ng. HÖ thèng nµy cã thÓ cã nhiÒu c¬ së d÷ liÖu t¹i nhiÒu n¬i vµ chØ cã mét c¬ së d÷ liÖu trung t©m. Tuy nhiªn nh©n viªn ë c¸c nhãm cã c¬ së d÷ liÖu ®Òu cã thÓ ph©n quyÒn lÉn nhau theo nguyªn t¾c. Ph©n quyÒn ngêi sö dông d÷ liÖu: R: quyÒn ®äc W: quyÒn ghi U: cËp nhËt D: QuyÒn xo¸

Thùc thÓ

Nhãm l·nh ®¹o

N hãm lµm viÖc

Nhãm Nhãm kÕ to¸n ngoµi hÖ thèng

DAU_TU

RWU

R

R

R

RUT_VON

RWU

R

R

R

HOA_DON_MUA

R

WRU

R

.

DONG_HOA_DON_MUA

R

WRD

R

.

HOA_DON_BAN

R

WRD

R

.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

74

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

DONG_HOA_DON_BAN

R

WRD

R

.

DANH_MUC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

DANH_MUC_DOI_TAC

R

WRD

R

.

DOI_TAC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

TAI_KHOAN_O_NH

R

WRD

R

.

CHUNG_TU_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

PHIEU_THU_CHI

R

WRD

R

.

DANH_MUC_NGAN_HANG

R

WRD

R

.

MAT_HANG_VA_DOI_TAC

R

WRD

R

.

NHOM_HANG

R

WRD

R

.

SO_NHAT_KI_TONG_QUAT RWD

.

WRU

R

SO_CAI

RWD

.

WRU

R

BAO_CAO Danh môc ®èi t¸c DONG_BAO_CAO

RWD

.

WRU

R

RWD

.

WRU

R

Trong c¬ së d÷ liÖu, mçi thùc thÓ trong c¬ së d÷ liÖu lµ mét b¶ng d÷ liÖu vËt lý vµ c¸c b¶ng vËt lý nµy ®îc c¬ së d÷ liÖu ORACLE qu¶n lý vµ ng«n ng÷ SQL trong DELPHI sÏ qu¶n Danh môc lý viÖc cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu nµy theo quyÒn.B¶n sao ng©n hµng cña c¸c DB Danh môc tµi Danh môc ng©n

Sæ c¸i Ho¸ ®¬n vµ chøng tõ.

SæNéi Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ nhËt ký Trang C¬ së d÷

tæng qu¸t

C¸c b¸o c¸o 75

C¬ së d÷ liÖu trung

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

S¬ ®å trªn m« t¶ thiÕt kÕ hai c¬ së d÷ liÖu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh. Trong hai c¬ së d÷ liÖu cã m« t¶ c¸c thµnh phÇn cña c¬ së d÷ liÖu. V.s¬ ®å chøc n¨ng cña ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh cã giao diÖn menu thiÕt kÕ nh sau: Qu¶n trÞ hÖ thèng -trao quyÒn: chøc n¨ng nµy chØ cã ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng ®îc sö dông ®Ó trao nh÷ng quyÒn t¬ng øng khi thªm cã ngêi tham gia vµo hÖ thèng. -Rót quyÒn: chøc n¨ng nµy ®Ó ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng huû bá c¸c quyÒn cña mét ngêi sö dông trong hÖ thèng. -Tho¸t khái ch¬ng tr×nh §¨ng ký hÖ thèng -§¨ng ký ®èi t¸c: lu tr÷ th«ng tin vÒ c¸c ®èi t¸c cã giao dÞch víi c«ng ty. -§¨ng ký ng©n hµng: lu th«ng tin vÒ c¸c ng©n hµng mµ c«ng ty cã tµi kho¶n vµ tiÒn göi ë ng©n hµng ®ã.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

76

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-§¨ng ký hµng ho¸: lu th«ng tin vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ c«ng ty mua b¸n. -§¨ng ký tµi kho¶n: trong mét ng©n hµng, c«ng ty cã thÓ cã nhiÒu tµi kho¶n, nªn chøc n¨ng nµy lu th«ng tin vÒ c¸c tµi kho¶n. NhËp d÷ liÖu -NhËp chøng tõ ®Çu t: lu th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®Çu t cña chñ së h÷u vµo tµi s¶n cña c«ng ty. -NhËp chøng tõ rót vèn: lu th«ng tin vÒ ho¹t ®éng rót vèn cña chñ së h÷u tõ tµi s¶n cña c«ng ty. -NhËp ho¸ ®¬n mua: nhËp th«ng tin mua hµng cña c«ng ty. -NhËp ho¸ ®¬n b¸n: nhËp th«ng tin b¸n hµng cho kh¸ch hµng. -NhËp phiÕu thu chi: nhËp phiÕu thu chi cña c«ng ty ®èi víi c¸c kho¶n thu chi. -NhËp chøng tõ ng©p hµng: nhËp th«ng tin vÒ viÖc giao dÞch cña c«ng ty qua ng©n hµng vµ tµi kho¶n. Xö lý -ChuyÓn sæ: xö lý chuyÓn th«ng tin vÒ c¸c tµi kho¶n vµ sè tiÒn sang sæ c¸i ®Ò lËp b¸o c¸o. -T¹o b¸o c¸o theo th¸ng: b¸o c¸o lîi nhu©n, b¸o c¸o vÒ vèn, b¸o c¸o c©n ®èi. -T¹o b¸o c¸o theo n¨m: b¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn mÆt. Xem b¸o c¸o -B¸o c¸o lîi nhuËn -B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u -B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n -B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn mÆt Trî gióp Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

77

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

-Néi dung. -T¸c gi¶ Mçi phÇn cña menu t¬ng ®¬ng mét c«ng viÖc cña tõng nhãm ngêi trong hÖ thèng. Ngêi sö dông khi lµm viÖc trong hÖ thèng cÇn ph¶i ®îc ®¨ng ký qua ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng trªn c¬ së c¸c quyÒn vµ tÝnh chÊt c«ng viÖc cña ngêi ®ã. Ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh cã tÊt c¶ c¸c quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t hÖ thèng ho¹t ®éng. DELPHI hç trî c¬ chÕ qu¶n lý ngêi sö dông th«ng qua ng«n ng÷ SQL gåm c¸c c«ng viÖc nh: toµn vÑn d÷ liÖu, ®iÒu khiÓn t¬ng tranh, x¸c ®Þnh luËt lµm viÖc, quyÒn truy cËp d÷ liÖu, thiÕt kÕ giao diÖn client/server.

Qu¶n lý hÖ thèng Trao quyÒn Rót quyÒn Tho¸t khái ch­¬ng tr×nh §¨ng ký hÖ thèng

Xö lý ChuyÓn sæ T¹o b¸o c¸o theo th¸ng T¹o b¸o c¸o theo Xem b¸o c¸o

§¨ng ký ®èi t¸c: §¨ng ký ng©n hµng §¨ng ký hµng

B¸o c¸o lîi nhuËn B¸o c¸o vÒ vèn chñ së h÷u B¸o c¸o c©n ®èi tµi s¶n B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn

NhËp d÷ liÖu

Trî gióp

NhËp NhËp NhËp NhËp NhËp hµng

Néi dung T¸c gi¶

chøng tõ ®Çu t­ ho¸ ®¬n mua ho¸ ®¬n b¸n phiÕu thu chi chøng tõ ng©n

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

78

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Tµi liÖu tham kh¶o 1.NhËp m«n c¬ së d÷ liÖu quan hÖ - Lª TiÕn V¬ng- 1996. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt 2.DElPHI 2 - Deverlopment guide -Vier Pacheco Steve Teixeira. Borland technical Tem. 3.Principle of accounting. Americal 4.Distributed Database ( Principle and systems) Ceri - Giuseppee Pelagatti -1985.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

Stefano

79

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Phô lôc: Ch¬ng tr×nh trªn delphi unit delphi_ketoan; interface uses Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms, Dialogs, Menus; type Tke_toan = class(TForm) MainMenu1: TMainMenu; Nhpdliu1: TMenuItem; Toboco1: TMenuItem; Bocochitit1: TMenuItem; Bocotnghp1: TMenuItem; Bocovcngnviitc1: TMenuItem; Bocovtingingnhng1: TMenuItem; Bc_loinhuan: TMenuItem; bcvevon: TMenuItem; Bccandoi: TMenuItem; Bbclchuyen: TMenuItem; Trgip1: TMenuItem; tacgia: TMenuItem; N3: TMenuItem; Chs1: TMenuItem; Hthng1: TMenuItem; N4: TMenuItem; Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

80

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

thoat: TMenuItem; N6: TMenuItem; Xl1: TMenuItem; rutquyen: TMenuItem; xemsonktq: TMenuItem; N7: TMenuItem; xemsocai: TMenuItem; Traoquyn1: TMenuItem; dangki: TMenuItem; dmdoitac: TMenuItem; dmnganhang: TMenuItem; dmhanghoa: TMenuItem; dmtaikhoan: TMenuItem; dautu: TMenuItem; rutvon: TMenuItem; N5: TMenuItem; hdmua: TMenuItem; hdban: TMenuItem; pthuchi: TMenuItem; N8: TMenuItem; ctnganhang: TMenuItem; N1: TMenuItem; Tobocotheothng1: TMenuItem; Tobocotheonm1: TMenuItem; procedure thoatClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

81

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

procedure dautuClick(Sender: TObject); procedure tacgiaClick(Sender: TObject); procedure rutvonClick(Sender: TObject); procedure dmdoitacClick(Sender: TObject); procedure dmnganhangClick(Sender: TObject); procedure dmhanghoaClick(Sender: TObject); procedure dmtaikhoanClick(Sender: TObject); procedure xemsonktqClick(Sender: TObject); procedure xemsocaiClick(Sender: TObject); procedure Nhpdanhmchngho1Click(Sender: TObject); procedure tdautuClick(Sender: TObject); procedure trutvonClick(Sender: TObject); procedure hdmuaClick(Sender: TObject); procedure hdbanClick(Sender: TObject); procedure pthuchiClick(Sender: TObject); procedure ctnganhangClick(Sender: TObject); procedure Bc_loinhuanClick(Sender: TObject); procedure bcvevonClick(Sender: TObject); procedure BccandoiClick(Sender: TObject); procedure BbclchuyenClick(Sender: TObject); procedure Tobocotheothng1Click(Sender: TObject); procedure Tobocotheonm1Click(Sender: TObject); private { Private declarations } public Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

82

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

{ Public declarations } end; var ke_toan: Tke_toan; implementation uses rutvon, about, dautu, dmdoitac, dmnganhang, hdmua , hdban, dmhanghoa, dmtaikhoan, Unitnktq, Unitsocai, thuchi, psnganhang, hoi_tt1, hoi_tt2, hoi_tt3, hoi_tt4, lapbcth, lapbcnam ; {$R *.DFM} procedure Tke_toan.thoatClick(Sender: TObject); begin close; end; procedure Tke_toan.dautuClick(Sender: TObject); begin dautu := TMenuItem.Create(dau_tu); dau_tu.Show; end; procedure Tke_toan.tacgiaClick(Sender: TObject); begin tacgia := TMenuItem.Create(thong_tin); thong_tin.Show; end; procedure Tke_toan.rutvonClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

83

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

begin rutvon := TMenuItem.Create(rut_von); rut_von.Show; end; procedure Tke_toan.dmdoitacClick(Sender: TObject); begin dmdoitac := TMenuItem.Create(doi_tac); doi_tac.Show; end; procedure Tke_toan.dmnganhangClick(Sender: TObject); begin dmnganhang := TMenuItem.Create(ngan_hang); ngan_hang.Show; end; procedure Tke_toan.dmhanghoaClick(Sender: TObject); begin dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa); pshang_hoa.Show; end; procedure Tke_toan.dmtaikhoanClick(Sender: TObject); begin dmtaikhoan := TMenuItem.Create(tai_khoan); tai_khoan.Show; end; procedure Tke_toan.xemsonktqClick(Sender: TObject); Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

84

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

begin xemsonktq := TMenuItem.Create(nk_tq); nk_tq.Show; end; procedure Tke_toan.xemsocaiClick(Sender: TObject); begin xemsocai := TMenuItem.Create(so_cai); so_cai.Show; end; procedure TObject);

Tke_toan.Nhpdanhmchngho1Click(Sender:

begin dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa); pshang_hoa.Show; end;

procedure Tke_toan.tdautuClick(Sender: TObject); begin dautu := TMenuItem.Create(dau_tu); dau_tu.Show;

end; procedure Tke_toan.trutvonClick(Sender: TObject); begin rutvon := TMenuItem.Create(rut_von); rut_von.Show; Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

85

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

end; procedure Tke_toan.hdmuaClick(Sender: TObject); begin hdmua := TMenuItem.Create(hd_mua); hd_mua.Show; end; procedure Tke_toan.hdbanClick(Sender: TObject); begin hdban := TMenuItem.Create(pshd_ban); pshd_ban.Show; end; procedure Tke_toan.pthuchiClick(Sender: TObject); begin pthuchi := TMenuItem.Create(phieu_thu_chi); phieu_thu_chi.Show; end; procedure Tke_toan.ctnganhangClick(Sender: TObject); begin ctnganhang := TMenuItem.Create( ps_nh); ps_nh.Show; end; procedure Tke_toan.Bc_loinhuanClick(Sender: TObject); begin bc_loinhuan:=TmenuItem.create(hoitt1); hoitt1.show; Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

86

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

end; procedure Tke_toan.bcvevonClick(Sender: TObject); begin bcvevon:=TmenuItem.create(hoitt2); hoitt2.show; end; procedure Tke_toan.BccandoiClick(Sender: TObject); begin bccandoi:=TmenuItem.Create(hoitt3); hoitt3.show; end; procedure Tke_toan.BbclchuyenClick(Sender: TObject); begin bbclchuyen:=TmenuItem.create(hoitt4); hoitt4.show; end; procedure TObject);

Tke_toan.Tobocotheothng1Click(Sender:

begin Tobocotheothng1:=TmenuItem.create(bcthang); bcthang.show; end; procedure Tke_toan.Tobocotheonm1Click(Sender: TObject); begin tobocotheonm1:=TmenuItem.create(lbc_nam); lbc_nam.show; Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

87

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

end; end.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang

88