Chikungunya

1

โรคชิคุนกุนยา (Chikungunya) ลักษณะโรค โรคชิคุนกุนยา เป็ นโรคติดเชื้อไวรัสชิคุนกุนยาที่มี ยุงลายเป็ นพาหะนำา โรค มีอ าการคล้ ายไข้ เ ดงกี แต่ ต่า งกั นที่ ไม่ มีก ารรั่ว ของพลาสมาออกนอกเส้นเลือด จึงไม่พบผ้ป ้ ่ วยที่มีอาการรุนแรงมากจนถึง มีการช็อก สาเหตุ เกิดจากเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา (Chikungunya virus) ซึ่ง เ ป็ น RNA Virus จั ด อ ย่้ ใ น genus alphavirus แ ล ะ family Togaviridae มียุงลาย Aedes aegypti, Ae. albopictus เป็ นพาหะนำา โรค วิธีการติดต่อ ติ ด ต่ อ กั น ได้ โ ดยมี ยุ ง ลาย Aedes aegypti เป็ น พาหะนำา โรคที่ สำา คั ญ เมื่ อยุ ง ลายตั ว เมี ย กั ด และด้ ด เลื อ ดผ้้ ป่ วยที่ อ ย่้ ใ น ระยะไข้ ส้ ง ซึ่ ง เป็ นระยะที่ มี ไ วรั ส อย่้ ใ นกระแสเลื อ ด เชื้ อไวรั ส จะเข้ า ส่้ กระเพาะยุง และเพิ่มจำานวนมากขึ้น แล้วเดินทางเข้าส่้ต่อมนำ้าลาย เมื่อยุง ที่มีเชื้อไวรัสชิคุนกุนยาไปกัดคนอื่นก็จะปล่อยเชื้อไปยังคนที่ถ้กกัด ทำา ให้ คนนั้นเกิดอาการของโรคได้ ระยะฟั กตัว โดยทั่วไปประมาณ 1-12 วัน แต่ท่ีพบบ่อย ประมาณ 2-3 วัน ระยะติดต่อ ระยะไข้ส้งประมาณวันที่ 2 – 4 เป็ นระยะที่มีไวรัส อย่้ในกระแสเลือดมาก อาการและอาการแสดง ผ้้ป่วยจะมี อาการไข้ส้ งอย่ างฉับ พลั น มี ผื่ น แ ด ง ขึ้ น ต า ม ร่ า ง ก า ย แ ล ะ อ า จ มี อ า ก า ร คั น ร่ ว ม ด้ ว ย พ บ ต า แ ด ง (conjunctival injection) แต่ไม่ค่อยพบจุดเลือดออกในตาขาว ส่วนใหญ่ แล้วในเด็กจะมีอาการไม่รุนแรงเท่าในผ้้ใหญ่ ในผ้้ใหญ่อาการที่เด่นชัดคือ อาการปวดข้อ ซึ่งอาจพบข้ออักเสบได้ ส่วนใหญ่จะเป็ นที่ข้อเล็กๆ เช่น ข้อ มื อ ข้ อ เท้ า อาการปวดข้ อ จะพบได้ ห ลายๆ ข้ อ เปลี่ ย นตำา แหน่ ง ไปเรื่ อยๆ (migratory polyarthritis) อาการจะรุ น แรงมากจนบางครั้ ง ขยั บ ข้ อ ไม่ ได้ อาการจะหายภายใน 1-12 สัปดาห์ ผ้ป ้ ่ วยบางรายอาจมีอาการปวดข้อ เกิดขึ้นได้อีกภายใน 2-3 สัปดาห์ต่อมา และบางรายอาการปวดข้อจะอย่้ ได้นานเป็ นเดือนหรือเป็ นปี ไม่พบผ้้ป่วยที่มีอาการรุนแรงถึงช็อก ซึ่งแตก ต่ า งจากโรคไข้ เ ลื อ ดออก อาจพบ tourniquet test ให้ ผ ลบวก และจุ ด เลือดออก (petichiae) บริเวณผิวหนังได้ ความแตกต่างระหว่าง DF/DHF กับการติดเชื้อ chikungunya 1. ใน chikungunya

มีไข้ส้งเกิดขึ้นอย่างฉับพลันกว่าใน DF/DHF

คนไข้จึงมาโรงพยาบาลเร็วกว่า

2

2. ระยะของไข้ส้ันกว่าในเดงกี ผ้ป ้ ่ วยที่มีระยะไข้ส้ันเพียง 2 วัน พบ ใน chikungunya ได้บ่อยกว่าใน DF/DHF โดยส่วนใหญ่ไข้ลงใน 4 วัน 3. ถึงแม้จะพบจุดเลือดได้ท่ีผิวหนัง และการทดสอบท้นิเกต์ให้ผล

บวกได้ แต่ส่วนใหญ่จะพบจำานวนทั้งที่เกิดเองและจากทดสอบน้อยกว่าใน DF/DHF 4. ไม่พบ convalescent petechial rash ที่มีลักษณะวงขาวๆใน chikungunya 5. พบผื่นได้แบบ maculopapular rash และ conjunctival infection ใน chikungunya ได้บ่อยกว่าในเดงกี 6. พบ myalgia / arthralgia ใน chikungunya ได้บ่อยกว่าในเดงกี 7. ใน chikungunya เนื่ องจากไข้ส้งฉับพลัน พบการชักร่วมกับไข้ส้ง ได้ถึง 15% ซึ่งส้งกว่าในเดงกีถึง 3 เท่า

ระบาดวิทยาของโรค การติ ด เชื้ อ Chikungunya virus เดิ ม มีรกรากอย่้ในทวีปอาฟริกา ในประเทศไทยมีการตรวจพบครั้งแรกพร้อม กับที่มีไข้เลือดออกระบาดและเป็ นครั้งแรกในทวีปเอเชีย เมื่อ พ.ศ. 2501 โดย Prof.W McD Hamnon แยกเชื้ อชิคุน กุ น ย า ไ ด้จ า ก ผ้้ ป่ ว ย โร ง พยาบาลเด็ก กรุงเทพมหานคร ในทวีปอาฟริกามีหลายประเทศพบเชื้อชิคุนกุนยา มีการแพร่เชื้อ 2 วงจรคือ primate cycle (rural type) (คน-ยุง-ลิง) ซึ่งมี Cercopithicus monkeys หรือ Barboon เป็ น amplifyer host และอาจทำา ให้มีผ้ป่วยจากเชื้อนี้ ประปราย หรืออาจมีการระ บาดเล็กๆ (miniepidemics) ได้เป็ นครั้งคราว เมื่อมีผ้ท่ีไม่มีภ้มิคุ้มกันเข้า ไปใน พื้นที่ท่ีมีเชื้อนี้ อย่้ และคนอาจนำามาส่้ชุมชนเมือง โดยเฉพาะในพื้นที่ท่ีมียุง ลายชุ ก ชุ ม มาก ทำา ให้ เ กิ ด urban cycle (คน-ยุ ง ) จากคนไปคน โดยยุ ง Aedes aegypti และ Mansonia aficanus เป็ นพาหะ ในทวีปเอเซีย การแพร่เชื้อต่างจากในอาฟริกา การเกิดโรคเป็ น urban cycle จากคนไปคน โดยมี Ae. aegypti เป็ นพาหะที่สำาคัญ ระบาดวิทยาของโรค มีร้ปแบบคล้ายคลึงกับโรคติดเชื้อที่นำา โดย Ae. aegypti อื่นๆ ซึ่งอุบัติการของ โรคเป็ นไปตามการแพร่ ก ระจายและความชุ ก ชุ ม ของยุ ง ลาย หลั ง จากที่ ตรวจพบครั้ง แรกในประเทศไทย ก็มี รายงานจากประเทศต่า งๆ ในทวีป เอเชี ย ได้ แ ก่ เขมร เวี ย ตนาม พม่ า ศรี ลั ง กา อิ น เดี ย อิ น โดนี เ ซี ย และ ฟิ ลิปปิ นส์

3

โรคนี้ จะพบมากในฤด้ฝน เมื่อประชากรยุงเพิ่มขึ้นและมีการติดเชื้อ ในยุงลายมากขึ้น พบโรคนี้ ได้ในทุกกลุ่มอายุ ซึ่งต่างจากไข้เลือดออกและ หัดเยอรมันที่ส่วนมากพบในผ้้อายุนอ ้ ยกว่า 15 ปี ในประเทศไทยพบมีการ ระบาดของโรคชิคุนกุนยา 6 ครั้ง ในปี พ.ศ. 2531 ที่จังหวัดสุรินทร์ พ.ศ. 2534 ที่จังหวัดขอนแก่นและปราจีนบุรี ในปี พ.ศ. 2536 มีการระบาด 3 ครั้งที่จังหวัดเลย นครศรีธรรมราช และหนองคาย การรักษา ไม่มีการรักษาที่จำา เพาะเจาะจง (specific treatment) การรักษาเป็ นการรักษาแบบประคับประคอง (supportive treatment) เช่นให้ยาลดอาการไข้ ปวดข้อ และการพักผ่อน เอกสารอ้างอิง

1. สุ จิ ต รา นิ ม มานนิ ต ย์ . Chikungunya Infection . ใน : ศิ ริ ศั ก ดิ ์ วริ

นทราวาท, คำา นวณ อึ้งช้ศักดิ ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์,

ประวิทย์ ชุมเกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงาน การเฝ้ าระวังโรคประจำา สัปดาห์. ปี ที่ 27 ฉบับที่7. 16 กุมภาพันธ์ 2539

กรุงเทพมหานคร: องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์; 2539. หน้า 77- 87 2. ลั ก ขณา ไทยเครื อ , องอาจ เจริ ญ สุ ข , สุ น ทร เหรี ย ญภ้ มิ ก ารกิ จ , ประเสริฐ ดิษฐสมบ้รณ์ , รัศมี ผลจันทร์, อนันต์ นิ สาลักษณ์ . โรค Chikungunya ในประเทศไทยและการสอบสวนและศึก ษาโรค จัง หวัด หนองคาย พ.ศ. 2538-2540 กองระบาดวิ ท ยา สำา นั ก งานปลั ด กระทรวงสาธารณสุ ข , ศ้ น ย์ วิทยาศาสตร์การแพทย์ กรมแพทย์ทหารบก. เอกสารอัดสำาเนา 3. สุนทร เหรียญภ้มิการกิจ . รายงานการสอบสวนไข้ออกผื่น ปวดข้อ อำา เภอเซกา จั ง หวั ด หนองคาย วั น ที่ 1 มิ ถุ น ายน ถึ ง 11 สิ ห าคม 2538 กอง ระบาดวิทยา สำานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. พ.ศ. 2538. เอกสารอัด สำาเนา 4. ลักขณา ไทยเครือ, องอาจ เจริญสุข. โรค Chikungunya : โรคติด

เชื้ อที่ กลั บ มาเป็ นปั ญหาใหม่ จ ริ ง หรื อ ?. ใน : ศิ ริ ศั ก ดิ ์ วริ น ทราวาท, คำานวณ อึ้งช้ศักดิ ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์, ประวิทย์ ชุม เกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงานการเฝ้ าระวัง โ ร ค ป ร ะ จำา สั ป ด า ห์ .

ปี ที่ 27

ฉ บั บ ที่ 16

19 เ ม ษ า ย น 2539

กรุงเทพมหานคร: องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์ ; 2539. หน้า 193203

4

5. ลักขณา ไทยเครือ, องอาจ เจริญสุข. โรค Chikungunya : โรคติด เชื้ อที่ กลั บ มาเป็ นปั ญหาใหม่ จ ริ ง หรื อ . ใน : ศิ ริ ศั ก ดิ ์ วริ น ทราวาท, คำานวณ อึ้งช้ศักดิ ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์, ประวิทย์ ชุม เกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงานการเฝ้ าระวัง

โรคประจำา สั ป ดาห์ กองระบาดวิ ท ยา ปี ที่ 27 ฉบั บ ที่ 17 26 เมษายน 2539 กรุ ง เทพมหานคร: องค์ ก ารรั บ ส่ ง สิ น ค้ า และพั ส ดุ ภั ณ ฑ์ ; 2539. หน้า 205- 218

อ่านเพิ่มได้อีกที่ http://en.wikipedia.org/wiki/Chikungunya

การเฝ้ าระวังโรค Chikungunya 1. นิ ยามในการเฝ้ าระวังโรค (Case Definition for Surveillance) 1.1 เกณฑ์ทางคลินิก (Clinical Criteria) มีไข้ส้ง ร่วมกับ อาการอย่างน้อยหนึ่ งอาการ ดังนี้  มีผ่ ืน  ปวดกล้ามเนื้ อ  ปวดกระด้กหรือข้อ  ปวดศีรษะ  ปวดกระบอกตา  มีเลือดออกตามผิวหนัง 1.2 เกณฑ์ทางห้องปฏิบัติการ (Laboratory Criteria)  ทัว ่ ไป 

Complete Blood Count (CBC)

 

อาจมีจำานวนเม็ดเลือดขาวตำ่า เกล็ดเลือดปกติ ซึ่งสามารถแยกจากไข้เดงกี

ได้  จำาเพาะ  ตรวจพบแอนติ บ อดี จำา เพาะต่ อ เชื้ อในนำ้ าเหลื อ งค่้ (paired sera) ด้ ว ยวิ ธี Haemagglutination Inhibition (HI) ≥ 4 เท่ า หรื อ ถ้านำ้าเหลืองเดี่ยวนั้น ต้องพบภ้มิคุ้มกัน  1: 1,280 หรือ

5  

เชื้อ

ตรวจพบภ้มิคุ้มกันชนิ ด IgM โดยวิธี ELISA หรือ ตรวจพบเชื้อได้จากเลือด โดยวิธี PCR หรือการแยก (culture)

ประเภทผ้้ป่วย (Case Classification) 2.1 ผ้้ป่วยที่สงสัย (Suspected case) หมายถึงผ้้ท่ ีมีอาการตามเกณฑ์ทาง คลินิก ได้แก่ ไข้ ออกผื่น ปวดข้อ 2.2 ผ้้ ป่ วยที่ เ ข้ า ข่ า ย (Probable case) หมายถึ ง ผ้้ ท่ ี มี อ าการตามเกณฑ์ ทางคลินิก และ มีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่ ง ดังนี้  มีผลการตรวจเลือดทั่วไป  มีผลการเชื่อมโยงทางระบาดวิทยากับผ้้ป่วยรายอื่นๆที่มี ผลการตรวจยืนยันทางห้องปฏิบัติการจำาเพาะ 2.3 ผ้้ ป่ วยที่ ยื น ยั น ผล (Confirmed case) หมายถึ ง ผ้้ ท่ ี มี อ าการตาม เกณฑ์ทางคลินิก และ มีผลตามเกณฑ์ทางห้องปฏิบัติการจำาเพาะ 2.

การรายงานผ้้ป่วยตามระบบเฝ้ าระวังโรค รง.506 (Reporting Criteria) ให้ ร ายงาน ผ้้ ป่ วยที่ เ ข้ า ข่ า ย (Probable case) และผ้้ ป่ วยที่ ยื น ยั น ผล (Confirmed case) โดยรายงานในช่องอื่นๆ ของรายการโรคในบัตรรายงาน 506 3.

4. การสอบสวนโรค (Epidemiological Investigation)

4.1 สอบสวนเฉพาะราย (Individual Case Investigation) เมื่อมี

รายงานผ้้ ป่ วยที่ มี อ าการเข้ า ได้ กั บ นิ ย ามโรค Chikungunya ให้ ส อบสวน โรค ยืนยันการวินิจฉัย ค้นหาแหล่งติดเชื้อ และควบคุมโรค 4.2 สอบสวนการระบาด (Outbreak Investigation) เมื่อมีรายงาน

ผ้้ป่วยที่มีอาการเข้าได้กับนิ ยามโรค Chikungunya

โดยเกิดโรคเป็ นกลุ่ม

(cluster) ให้ ส อบสวนโรค ยื น ยั น การวิ นิ จ ฉัย /การระบาด หาสาเหตุ แ ละ ระบาดวิทยาของการระบาด และควบคุมโรค ดำาเนิ นการเฝ้ าระวังและสอบสวนโรคดังนี้ - เฝ้ าระวังผ้้ท่ีมีอาการไข้ส้ง ร่วมกับ อาการอย่างน้อยหนึ่ ง อาการ ดังนี้ มีผ่ ืน ปวดกล้ามเนื้ อ ปวดกระด้กหรือข้อ ปวดศีรษะ ปวด กระบอกตา มีเลือดออกตามผิวหนัง แนะนำาให้ไปรับการรักษาเพื่อได้รับ การวินิจฉัยจากแพทย์ (อาการนำาของโรค Chikungunya จะคล้ายโรคไข้ เลือดออกหรือโรคหัดเยอรมัน อาจทำาให้วินิจฉัยโรคผิดพลาด และไม่ทราบ ว่ามีโรคนี้ เกิดขึ้นในพื้นที่ จึงต้องสังเกตลักษณะทางระบาดวิทยาของโรค ที่จะพบได้ทุกกลุ่มอายุและอาการปวดข้อที่เด่นชัด ซึ่งแตกต่างจากโรคไข้ เลือดออก ควรแยกโรคนี้ กับโรคไข้ออกผื่นอื่น ๆ เช่น หัดเยอรมัน ซึ่งไม่ เป็ นทุกกลุ่มอายุ และมักจะระบาดในช่วงต้นฤด้หนาว) รายงานผ้ป ้ ่ วยให้

6

สำานักงานสาธารณสุขจังหวัด สำานักระบาดวิทยา และสำานักงานป้ องกัน ควบคุมโรค ทราบ - สอบสวนโรคเพื่อหาผ้้ป่วยเพิ่ม แหล่งติดเชื้อ ปัจจัยเสี่ยง ป้ องกันและควบคุมโรค โดย -ค้นหาผ้้ป่วยเพิ่มเติม โดยใช้นิยามผ้้ป่วย ตามที่กล่าวแล้ว ข้างบน(จากหนังสือ นิ ยามโรคติดชื้อ ประเทศไทย, กระทรวง สาธารณสุข พ.ศ. 2546 จัดทำาโดย สำานักระบาดวิทยา กรม ควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข) - ค้นหาแหล่งติดเชื้อ จากการสอบถามประวัติเดินทางหรือ การอย่้อาศัย เป็ นระยะเวลาเท่ากับระยะฟั กตัวของโรค ก่อนวันเริ่ม ป่ วย - สอบสวนหาปัจจัยเสี่ยงคือ ความชุกชุมยุงลาย - ป้ องกันและควบคุมโรคเช่นเดียวกับโรคไข้เลือดออก

การเก็บตัวอย่างและการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ การตรวจเพื่อยืนยันการติดเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา มีหลายวิธีดังนี้ 1.การแยกเชื้อไวรัสจากซีร่ ัม 2.ก า ร ต ร ว จ ท า ง นำ้ า เ ห ลื อ ง มี ก า ร ต ร ว จ ห ล า ย วิ ธี เ ช่ น ELISA,

Haemagglutination–inhibition test

การแยกเชื้ อไวรัส

7

เก็ บตั ว อย่ างโลหิ ตโดยเจาะจากเส้ น โลหิ ต ดำา ที่ แ ขนประมาณ 5 มิลลิลิตร ใส่ในหลอดที่ปราศจากเชื้อ ทิ้งไว้ที่อุณหภ้มิห้องประมาณ 15 – 30 นาที แช่น้ ำ าแข็งหรือเก็บไว้ในต้้เย็นธรรมดา (ห้ามแช่แ ข็ง) นำา ส่งห้อง ปฏิบัติการภายใน 24 ชั่วโมง หรือ ในกรณี ท่ี มีต้แ ช่แ ข็ง -70 C หรือ liquid nitrogen หรื อ dry ice สามารถแยก serum จาก blood clot เก็ บ ไว้ เ พื่ อนำา ส่ ง ห้ อ ง ปฏิ บั ติ ก ารภายหลั ง โดยนำา ส่ ง ในนำ้ าแข็ ง แห้ ง หรื อ ใน liquid nitrogen ภายใน 2 – 3 วัน 0

การตรวจทางน้้าเหลือง

นำ้าเหลืองประมาณ 1 – 2 มิลลิลิตร เก็บ 2 ครั้ง ห่างกัน 7-14 วัน ครั้ง ที่ 1 ในวันที่ผ้ป่วยเข้ารับการรักษา ครั้งที่ 2 ห่างจากครั้งที่ 1 ประมาณ 7-14 วัน การเก็บตัวอย่าง

เจาะเลือดจากหลอดเลือดดำาโดยวิธีการปลอดเชื้อ ประมาณ 3-5

มิ ล ลิ ลิ ต ร ใส่ ห ลอดแก้ ว ที่ ป ลอดเชื้ อ ปั่ นแยกเฉพาะนำ้ าเหลื อ งใส่ ใ น หลอดที่ปลอดเชื้อ ปิ ดจุ กและพั นด้ วยพาราฟิ ล์ มหรือ เทปให้แ น่ น ปิ ด ฉลากเขียนชื่อนามสกุลผ้้ป่วย วันที่เจาะเก็บเลือด และการตรวจทาง นำ้าเหลืองวิทยาที่ต้องการ จากนั้นเก็บนำ้าเหลืองดังกล่าวไว้ท่ี 4 องศา เซลเซียส หรือในช่องแช่แข็งของต้้เย็นรอจนได้ตัวอย่างที่ 2 แล้วจึง ส่งพร้อมกัน

การนำาส่งตัวอย่าง การส่ ง ตั ว อย่ า งมาที่ ห้ อ งปฏิ บั ติ ก ารให้ ใ ส่ ถุ ง พลาสติ ก แยกเป็ น รายๆ รัดยางให้แน่ น แช่ในกระติกนำ้าแข็ง ส่งทางไปรษณีย์ด่วนพิเศษ พร้อมแบบส่งตัวอย่างไปที่ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรม วิทยาศาสตร์การแพทย์ เอกสารอ้างอิง

1. สุ ร ภี อนั น ตปรี ชา . การเก็ บ ตั ว อย่ า งและการส่ ง ตรวจทาง

ห้องปฏิบัติการ. ค่้มือมาตรฐานการเฝ้ าระวังและสอบสวนโรคติดต่อ นำา โด ยแม ลง สำา นั ก ร ะบาด วิ ท ยา กรม คว บคุ ม โ รค ก ร ะท ร ว ง ส าธ าร ณ สุ ข พ .ศ . 2546 เ อก ส าร ใ น โ ค ร ง ก า ร ท ด ล อ ง ร้ ป แ บ บ

8

มาตรฐานการดำาเนิ นงานเฝ้ าระวังและสอบสวนทางระบาดวิทยาโรค ติดต่อ . หน้า 137-139.

แบบส่งตัวอย่างตรวจโรคไข้ปวดข้อออกผืน ่ ชิคน ุ กุนยา (Chikungunya infection)

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์

กระทรวงสาธารณสุข

อำาเภอเมืองนนทบุรี 2951-0000

11000

แฟกซ์

โทร.

0-2589-9850-8,

0-

0-2951-1498

ชือ ่ ………………………………………เพศ…………..อายุ………….ปี …………เดือน H.N………………….

ทีอ ่ ยู่เลขที… ่ ……….ซอย…………………………ถนน……………………………...หมู่ ที… ่ …………………….

ตำาบล / แขวง ……………………อำาเภอ / เขต …………………………… จังหวัด………………………………... รับการรักษาที ่

ร.พ…………………………..ตำาบล…………………….อำาเภอ…………………..จังหวัด… ………………

วัน/เดือน/ปี ทีเ่ ริม ่ ปู วย……………………………………..วัน/เดือน/ปี ทีร ่ ับ ไว้…………………………………….

วัน/เดือน/ปี ทีจ ่ ำาหนูาย…………………………………….. การวินจ ิ ฉัย :

(

) ไข้ปวดข้อออกผืน ่ ชิคุนกุนยา

อืน ่ ๆ……………………………………………..(โปรดระบุ) อาการและการตรวจพบ :

(

)

9 1. ไข้

วัน/เดือน/ปี ทีเ่ ริม ่ เป็ นไข้ …………………….เป็ นมา……………

วัน

วัน/เดือน/ปี ทีไ่ ข้ลด…………………………………

2. อาการเลือดออก 2.1

Tourniquet

จุด/Inch

2.2

2

(

(

) ไมูได้ทำา (

) negative (วัน/เดือน/ปี ทีท ่ ำา……….….)

อาการเลือดออกทีผ ่ ิวหนัง

(

2.3

(

(

) ecchymoses

) เลือดกำาเดาออก

จากเหงือก

2.6 (

) positive..…

2.5 (

) petechiae

2.4 (

) เลือดออก

) อาเจียนเป็ นเลือด

) ถูายเป็ นเลือด

2.7 (

) อืน ่ ๆ

(โปรดระบุ)………………………….

3. ตับ ไมูพบ

4. (

(

) โต

ขนาด……………ซม.

(

) กดเจ็บ

(

) คลำา

) ปวดข้อ

5. อาการและการแสดงอืน ่ ๆ

(Unusual manifestation)

……………………………………….

6. การตรวจทางปั สสาวะ

(

) โปรตีน……………………..(

) เลือด……………………..

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

CBC : วัน/เดือน/ปี ทีต ่ รวจ…………………………………..

%

เม็ดเลือดขาว..…../ลบ.มม., Atyp. Lymph……….%

Platelet

counts

ตำ่าสุด………/ลบ.มม.

Hct…..%,

อืน ่ ๆ……….

แรกรับ………/ลบ.มม.

PMN……%,

L……

ส่งสุด………/ลบ.มม .

10 Hematocrit ตำ่าสุด………% Liver

function

……………….unit

แรกรับ…………….%

ส่งสุด………%

test : วัน/เดือน/ปี ทีต ่ รวจ………………AST ALT ……………….unit

วัน/เดือน/ปี ทีเ่ จาะเลือด

เพือ ่ ส่งตรวจทาง

NIH Staff only Serology

ครัง้ ที ่ 1 ………………..ครัง้ ที ่ 2 ……………….. D-titer

Acute

Serum

Convalesc ent

ชือ ่ แพทย์ผ้่รักษา……………………………………………… ชือ ่ และทีอ ่ ยู่ของผ้่ต้องการให้สูงผล

Chik-titer

Interpreta ชือ ่ -สกุล……………………………………………………… tion

ทีอ ่ ยู่ ………………………………………………………………… ………………………………………………………………..

Note

ข้อแนะนำาวิธีการเก็บและการส่งตัวอย่างตรวจโรคไข้ปวดข้อ ออกผืน ่ ชิคุนกุนยา เจาะเลือดครัง้ ทีห ่ นึง่

ในวันทีผ ่ ้่ปูวยเข้ารับการรักษา

เจาะเลือดครัง้ ทีส ่ อง

หูางจากครัง้ แรก 7-14 วัน

วิธีการเก็บนำ้าเหลืองจากหลอดเลือดดำา เจาะเลือดจากหลอดเลือดดำาโดยวิธีการปลอดเชือ ้ ประมาณ 3 - 5 มล.

ใสูหลอดแก้วทีป ่ ลอดเชือ ้ ปั่ นแยกเฉพาะนำา ้ เหลืองใสู

ในหลอดทีป ่ ลอดเชือ ้ ปิ ดจุกและพันด้วยพาราฟิ ล์มหรือเทปให้แนูน ฉลากเขียนชือ ่ นามสกุลผ้่ปูวย วันทีเ่ จาะเก็บเลือด นำา ้ เหลืองวิทยาทีต ่ ้องการ

ปิ ด

และระบุการตรวจทาง

จากนัน ้ เก็บนำา ้ เหลืองดังกลูาวไว้ ในชูองแชูแข็ง

ของต้่เย็นรอจนได้ตัวอยูางที ่ 2 แล้วจึงสูงพร้อมกัน

วิธีการเก็บตัวอย่างโดยใช้กระดาษซับเลือดมาตรฐาน

11

เจาะเลื อ ดจากปลายนิ ว ้ แตะเลื อ ดบนกระดาษซั บ เลือดสูวน ก. หรือถ้าเจาะเลือดเพื่อการอื่นอยู่แล้วก็หยดเลือดลง บนกระดาษสู ว น ก . ให้ เ ลื อ ดซึ ม จนชูุ ม ทั ้ง ด้ า นหน้ า และด้ า นหลั ง ทิ ้ ง

ไ

ว้

ใ

ห้

แ

ห้

ง

ที ่ อุ

ณ

ห

ภ่

มิ

ห้

อ

ง

ก

กระดาษทีซ ่ ับเลือดแล้วอยูาให้ถ่กแดด

หรือเก็บในทีร ่ ้อน

และไมูควรเก็บไว้นานเกิน 1 เดือน

ข้อจำากัดในการเก็บตัวอย่างด้วยกระดาษซับเลือดมาตรฐาน 1. กระดาษซับเลือดมีราคาส่ง (ประมาณ 10 บาท/แผูน) 2. การเก็บกระดาษทีซ ่ ับแล้วไว้นานเกิน 1 เดือน

จะมีผลให้ปริมาณ

แอนติบอดีลดลง ซึง่ อาจทำาให้ผลการตรวจผิดพลาดได้ นอกจากนี ้ ยังไมูสามารถสกัดเลือดทีถ ่ ่กซับในกระดาษออกมาได้

3. ไมูสามารถตรวจซำา ้ ได้ในรายงานทีใ่ ห้ผลกำากวม เนือ ่ งจากนำา ้ เหลือง ทีส ่ กัดจากระดาษซับเลือดมีปริมาณน้อย

ข้อแนะนำา ควรสูงตัวอยูางตรวจเป็ นนำา ้ เหลือง เพือ ่ ผลการตรวจทีถ ่ ่กต้อง เป็ นประโยชน์ตูอแพทย์และผ้่ปูวย

12

วิธีการนำาส่งตัวอย่าง 1) ตัวอย่างนำ้าเหลือง การสูงมาทีห ่ ้องปฏิบัติการให้นำาหลอดตัวอยูางใสูถุงพลาสติกแยก เป็ นรายๆ รัดยางให้แนูน

แชูในกระติกนำา ้ แข็ง

สูงพร้อมแบบ

สูงตัวอยูางนำาไปสูงที ่ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข หรือ สูงตัวอยูางทางไปรษณีย์ดูวนพิเศษ

2) ตัวอย่างทีเ่ ก็บโดยใช้กระดาษซับเลือดมาตรฐาน กลัดติดกับใบประวัติ สูงไปทีส ่ ถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข