Chapter04 Enhanced Entity-relationship And Uml Modeling

4-1

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

บทที่ 4* แบบจําลอง EER และ แผนภาพ UML Enhanced Entity-Relationship and UML Modeling วัตถุประสงค 1. เพื่อใหมีความเขาใจในแบบจําลองอีอีอาร (EER Model) 2. เพือ่ ใหมีความเขาใจในเรื่องซูเปอรคลาส/ซับคลาส (Superclass/Subclass) 3. เพือ่ ใหมีความเขาใจและสามารถจําแนกความสัมพันธระหวางการทําสเปเชียลไลเซชัน(Specialization) และเจเนอรัลไลเซชัน (Generalization) 4. เพื่อใหมีความเขาใจในเรื่อง Union Types และสามารถนําไปประยุกตใชได 5. เพื่อใหสามารถออกแบบแบบจําลองอีอีอาร (EER Model) ได

4.1

แบบจําลองอีอีอาร (EER Model) เนื่องจากบทที่ผานมาไดกลาวถึงแบบจําลองอีอารในการนําไปประยุกตใชในระบบฐานขอมูลแบบเกา หรือที่เรียกวา ฐานขอมูลแบบดั้งเดิม) Traditional database application) ซึ่งมักจะถูกนําไปใชในแอปพลิเคชั่นของวงการ ธุรกิจหรืออุตสาหกรรม ทั้งนี้ในยุคปจจุบันเริ่มมีการนําเทคโนโลยีระบบฐานขอมูลไปใชในวงการอื่นๆ ไมวาจะเปนใน เชิงวิศวกรรม กระบวนการผลิต ระบบสื่อสาร รวมทั้งเครือขายอินเตอรเนต ดังนั้นเพื่อทําใหฐานขอมูลสามารถ รองรับความตองการ (requirements) ในการใชงานที่ซับซอนขึ้น จึงไดเกิดแนวคิดในการจัดทําแบบจําลองขอมูล แบบซีแมนติค (Semantic data model) โดยนําแบบจําลองอีอารมาปรับปรุงพัฒนา โดยเปนการรวมแนวคิดของ แบบจําลองอีอารทั้งหมด และเพิ่มแนวคิด ซับคลาส (Subclass) ซูเปอรคลาส (Superclass) สเปเชียลไลเซชัน (Specialization) และเจเนอรัลไลเซชัน (Generalization) พัฒนาเปนแบบจําลองอีอารเชิงปรับปรุง (Enhanced-ER Model) หรือเรียกวาแบบจําลองอีทูอาร (E2R Model หรือ EER data model) นอกจากนี้ แบบจําลองอีทูอารยังรวมถึงแนวคิดเชิงวัตถุ )Object-Oriented) บางอยาง เชน การจัดกลุม (Category) และ การสืบทอดแอทตริบิวต (Attribute Inheritance) เพื่อใหแบบจําลองมีความสมบูรณและถูกตองในการนําไป ประยุกตใชมากยิ่งขึ้น

4.1.1 ซูเปอรคลาส ซับคลาส (Superclass, Subclass) เอนทิตีแตละชนิดอาจสามารถแบงออกเปนกลุมยอย (Subgroupings) ได เชน EMPLOYEE อาจแบงออกเปน กลุมยอยหลายกลุม ไดแก SECRETARY, ENGINEER, MANAGER, TECHNICIAN, SALARIED_ EMPLOYEE, HOURLY_EMPLOYEE เปนตน ซึ่งกลุมยอยเหลานี้คือเซตยอย (Subset) หรือเรียกวาเปนคลาสยอย (subclass) ของเอนทิตี EMPLOYEE หรือในทางกลับกันอาจกลาวไดวา EMPLOYEE เปน ซูเปอรคลาส (Superclass) ของคลาสยอยเหลานั้น โดยเราจะเรียกความสัมพันธนี้วาเปน ความสัมพันธแบบซูเปอรคลาส/คลาสยอย หรือ ซูเปอรคลาส/ซับคลาส ก็ได IS-A (หรือ IS-AN) เขน SECRETARY IS-AN EMPLOYEE, TECHNICIAN IS-AN EMPLOYEE เปนตน โดยสมาชิกของ

ความสัมพันธแบบซูเปอรคลาส/ซับคลาสสามารถเรียกวาความสัมพันธแบบ ซับคลาสนั้นคือเอนทิตีที่มีหนาที่หรือบทบาทจําเพาะเจาะจงลงไปอีก

* อางอิงจากบทที่ 4 ของเอกสารอางอิง [1]

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-2

เอนทิตีไมสามารถอยูในฐานขอมูลโดยเปนสมาชิกของซับคลาสเทานั้น เอนทิตีนั้นตองเปนสมาชิกของซูเปอรคลาส ดวย ในขณะที่สมาชิกของซูเปอรคลาสอาจถูกกําหนดใหเปนสมาชิกของซับคลาสกี่คลาสก็ได ตัวอยางเชน วิศวกรที่ เปนลูกจางที่กินเงินเดือน จะอยูในสองคลาสยอย ENGINEER และ SALARIED_EMPLOYEE แตทั้งนี้ เอนทิตีทุกตัวที่อยูในซูเปอรคลาสไมจําเปนตองเปนสมาชิกของซับคลาสเสมอไป

รูปที่ 4.1 ความสัมพันธ ซูเปอรคลาส/ซับ คลาสของเอนทิตี EMPLOYEE

แนวคิดสําคัญที่เกี่ยวของกับซับคลาสอีกแนวคิดหนึ่งคือ การสืบทอด (Inheritance) เนื่องจากเอนทิตีจะถูกกําหนด ดวยแอทตริบิวตและประเภทของความสัมพันธที่เอนทิตีเขารวม และเอนทิตีในซับคลาสจะตองแสดงถึงเอนทิตีจริง (Real world entity) จากซูเปอรคลาส ดังนั้นนอกจากสมาชิกในซับคลาสจะมีแอทตริบิวตเฉพาะของแตละซับ คลาสแลว แอทตริบิวตในซับคลาสจะมีการสืบทอดแอทตริบิวตทั้งหมดของซูเปอรคลาสและสืบทอดความสัมพันธ ทั้งหมดที่ซูเปอรคลาสเขารวมเสมือนเปนสมาชิกของซูเปอรคลาสดวย

4.2

สเปเชียลไลเซชัน (Specialization) และ เจเนอรัลไลเซชัน (Generalization) 4.2.1 สเปเชียลไลเซชัน (Specialization) สเปเชียลไลเซชัน (Specialization) เปนกระบวนการในการกําหนดเซตของซับคลาสและซูเปอรคลาส โดยเซตของ ซับคลาสที่นํามารวมกลุมเพื่อทําสเปเชียลไลเซชันจะถูกกําหนดจากแนวคิดในการแยกลักษณะเฉพาะ (Characteristics) ของเอนทิตีในซูเปอรคลาส ตัวอยางเชน เซตของซับคลาส {SECRETARY, ENGINEER, TECHNICIAN} เปนสเปเชียลไลเซชันของซูเปอรคลาส EMPLOYEE ซึ่งจะเห็นไดวาเปนการแยกระหวาง เอนทิตีของ EMPLOYEE ตามลักษณะเฉพาะของสายอาชีพ นอกจากนี้ในการทําสเปเชียลไลเซชันยังสามารถ แบงแยกตามลักษณะเฉพาะที่แตกตางจากลักษณะเฉพาะขางตนไดอีก เชนเอนทิตี EMPLOYEE ยังสามารถทํา สเปเชียลไรเซชันไดซับคลาสเปน {SALARIED_EMPLOYEE, HOURLY_EMPLOYEE} ซึ่งเปนการ แบงออกตามวิธีการจายคาจาง รูปที่ 4.1 แสดงสเปเชียลไลเซชันในแบบจําลองอีอีอาร (EER Model) จะเห็นวาซับคลาสในการทําสเปเชียลไลเซ ชันถูกแยกออกมาเปนเสนที่ตออยูกับวงกลมซึ่งเปนสัญลักษณของสเปเชียลไลเซชัน โดยวงกลมเชื่อมตอกับซูเปอร คลาส และสัญลักษณของการเปนซับเซตของแตละเสนเชื่อมตอซับคลาสไปยังวงกลมจะแสดงทิศทางของ ความสัมพันธซูเปอรคลาส/ซับคลาส แอทตริบิวตเฉพาะ (Specific attributes) ของซับคลาสคือแอทตริบิวตที่เปนลักษณะของซับคลาสนั้นเทานั้น ตัวอยางเชน TypingSpeed จะเปนลักษณะเฉพาะของซับคลาส SECRETARY เทานั้น ในแนวทางเดียวกันซับ คลาสสามารถที่จะเขารวมในประเภทความสัมพันธเฉพาะ (Specific Relationship types) ไดเชนกัน เชน ซับ คลาส HOURLY_EMPLOYEE จะเขารวมในความสัมพันธเฉพาะ BELONGS_TO

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-3

รูปที่ 4.2 แสดงอินสแตนซ (Instance) ของซับคลาส {SECRETARY, ENGINEER, TECHNICIAN} ที่ ไดมาจากการทําสเปเชียลไลเซชัน เอนทิตีของซับคลาสจะแทนเอนทิตีจริง (Real-world entity) เดียวกับเอนติทีที่ ถูกเชื่อมตอในซูเปอรคลาส เชน e1 เปนเอนทิตีที่อยูทั้งใน EMPLOYEE และ SECRETARY โดยในรูปนี้จะ แสดงความสัมพันธซูเปอรคลาส/ซับคลาสที่มีการเชื่อมโยงสูความสัมพันธแบบ 1:1 ในระดับของอินสแตนซ โดย ความแตกตางจะอยูที่ในความสัมพันธแบบ 1:1 เอนทิตีที่แตกตางกันสองตัวจะมีความสัมพันธกัน ในขณะที่ใน ความสัมพันธเชิงซูเปอรคลาสและซับคลาส เอนทิตีในซับคลาสและเอนทิตีในซูเปอรคลาสจะแทนเอนทิตีเดียวกัน เชน EMPLOYEE สามารถถูกสเปเชียลไลซในบทบาทของ SECRETARY หรือ EMPLOYEE สามารถ ถูกสเปเชียลไลซในบทบาทของ TECHNICIAN

รูปที่ 4.2 สเปเชียลไลเซชัน ของ EMPLOYEE {SECRETARY, ENGINEER, TECHNICIAN}

กระบวนการในการทําสเปเชียลไลเซชันสามารถสรุปไดดังนี้ • กําหนดเซตของซับคลาสของชนิดของเอนทิตี • กําหนดแอทตริบิวต เฉพาะเพิ่มเติมของแตละซับคลาส • กําหนดประเภทของความสัมพันธเฉพาะระหวางซับคลาสแตละซับคลาสและประเภทของเอนทิตี หรือ ซับ คลาสอื่นๆ ที่เกี่ยวของ

รูปที่ 4.3 สเปเชียลไลเซชันของ EMPLOYEE

4.2.2 เจเนอรัลไลเซชัน (Generalization) เจเนอรัลไลเซชันคือกระบวนการกลับของสเปเชียลไลเซชัน โดยพิจารณาลักษณะทั่วไปของคลาสแตละคลาสแลวทํา การเจเนอรับไลซเปนซูเปอรคลาส และเปลี่ยนคลาสเดิมเปนซับคลาสของซูเปอรคลาสนั้น

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-4

รูปที่ 4.4 พิจารณาเอนทิตี CAR และ TRUCK จะเห็นวาทั้งสองเอนทิตีนั้นถือไดวาเปน VEHICLE เมื่อกําหนด คลาส VEHICLE.ขึ้นมาทั้ง CAR และ TRUCK กลายเปนซับคลาสของซูเปอรคลาส VEHICLE ดังนั้น VEHICLE จึงเปนเจเนอรัลไลเซชันของ CAR และ TRUCK และในทางกลับกัน เราสามารถมองวา {CAR, TRUCK} เปนสเปเชียลไลเซชันของ VEHICLE ไดเชนเดียวกัน

รูปที่ 4.4 a) เอนทิตี CAR และ TRUCK b) การทํา เจเนอรัลไลเซชัน ของ CAR และ TRUCK เปน ซูเปอรคลาส VEHICLE

4.3

เงื่อนไขบังคับของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน (Constraints and Characteristics of Specialization and Generalization) เราสามารถแสดงสเปเชียลไลเซชันหรือเจเนอรัลไลเซชันโดยแสดงสัญลักษณในแผนภาพ เพื่อทําใหเห็นเดนชัด ระหวางสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน โดยเมื่อลูกศรชี้ไปยังซูเปอรคลาสจะแสดงการทําเจเนอรัลไลเซชัน แต เมื่อลูกศรชี้ไปยังซับคลาสจะแสดงการทําสเปเชียลไลเซชัน แตวิธีการดังหลาวไมคอยไดรับความนิยมในการแสดง ลักษณะของสเปเชียลไลเซชันหรือเจเนอรัลไลเซชัน รวมทั้งในแผนภาพที่แสดงในเอกสารนี้เชนกัน

4.3.1 เงื่อนไขบังคับของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน (Constraints on Specialization and Generalization) หากเราสามารถกําหนดไดวาเอนทิตีจะกลายเปนสมาชิกของซับคลาสใดโดยเงื่อนไขที่กําหนด ซับคลาสเหลานั้นจะ ถูกเรียกวา Predicate-defined หรือ Condition-defined subclasses โดยเงื่อนไข (Condition) จะกลายเปน เงื่อนไขบังคับที่กําหนดสมาชิกซับคลาส และสามารถแสดงความสัมพันธแบบ predicate-defined ดวยการเขียน เงื่อนไขยืนยันตอจากเสนเชื่อมระหวางซับคลาสและวงกลมแสดงการทําสเปเชียยไลเซชัน หากซับคลาสทั้งหมดในสเปเชียลไลเซชันมีเงื่อนไขความเปนสมาชิกที่มีคาเชนเดียวกับแอทตริบิวตหนึ่งของซูเปอร คลาส สเปเชียลไลเซชันแบบนี้จะถูกเรียกวา Attribute-defined specialization และแอทตริบิวตที่แสดงเงื่อนไข ความเปนสมาชิกจะถูกเรียกวา Defining attribute ของสเปเชียลไลเซชัน เชนตัวอยางในรูปที่ 4.5 ประเภทงาน เปน Defining attribute ของสเปเชียลไลเซชันของ EMPLOYEE {SECRETARY, TECHNICIAN, ENGINEER}

ถาไมมีเงื่อนไขความเปนสมาชิกเพื่อกําหนดซับคลาสใหเอนทิตี ซับคลาสประเภทนี้จะถูกเรียกวา User-defined โดยการกําหนดสมาชิกของซับคลาสจะถูกกําหนดโดยผูใชงานฐานขอมูล เมื่อผูใชตองการเพิ่มเอนทิตีใหกับซับคลาส เอง โดยไมมีเงื่อนไขในการกําหนดซับคลาสใหเอนทิตีอัตโนมัติ

4-5

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

d รูปที่ 4.5 แผนภาพ EER แสดงการกําหนด สเปเชียลไลเซชันให แอทตริบิวต ใน JobType

เงื่อนไขบังคับอื่นอีกสองอยางที่ประยุกตกับสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน ไดแก เงื่อนไขบังคับการไม เชื่อมตอกัน (Disjointness constraint) ซึ่งกําหนดใหซับคลาสของสเปเชียลไลเซชันตองไมเกี่ยวของกัน โดยเอนทิ ตีสามารถเปนสมาชิกอยางมากเพียงหนึ่งซับคลาสของสเปเชียลไลเซชันเทานั้น โดยในแบบจําลองอีอีอารจะใชสัญ กรณ d ในการแสดงเงื่อนไขบังคับการไมเชื่อมตอกันดังกลาว หากซับคลาสของสเปเชียลไลเซชันมีสวนที่ซอนกัน (overlap) โดยเอนทิตีอาจเปนสมาชิกของซับคลาสมากกวาหนึ่งซับคลาส จะใชสัญกรณ o ในแบบจําลองอีอีอาร เงื่อนไขบังคับของสเปเชียลไลเซชันขอที่สองคือเงื่อนไขบังคับความสมบูรณ (Completeness constraint) โดย สามารถเปนไดทั้งแบบทั้งหมด (Total) และบางสวน (Partial) โดยสเปเชียลไลเซชันแบบทั้งหมดคือการที่ทุก เอนทิตีในซูเปอรคลาสจะตองเปนสมาชิกของซับคลาสอยางนอยหนึ่งซับคลาส สเปเชียลไลเซชันแบบทั้งหมดสามารถ แสดงในแบบจําลองอีอีอารโดยการใชเสนคูในการเชื่อมตอซูเปอรคลาสและวงกลมแสดงสเปเชียลไลเซชัน สวนสเปเชียลไลเซชันแบบบางสวนอนุญาตใหเอนทิตีในซูเปอรคลาสไมจําเปนตองเปนสมาชิกในซับคลาสใดๆ และ สามารถแสดงสเปเชียลไลเซชันแบบบางสวนไดดวยการใชเสนเดี่ยวเชื่อมตอระหวางซูเปอรคลาสและวงกลม แสดงสเปเชียลไลเซชัน

O

รูปที่ 4.6 EER diagram แสดงถึงสเปเชียล ไลเซชันที่ซอนกัน )ไมเชื่อมกัน(

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-6

จะเห็นไดวาเงื่อนไขบังคับทั้งสองไมขึ้นตอกัน เงื่อนไขบังคับบนสเปเชียลไลเซชัน จึงสามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภท ดังนี้ • ไมเชื่อมกันทั้งหมด (Disjoint, Total) • ไมเชื่อมกันบางสวน (Disjoint, Partial) • ซอนกันทั้งหมด (Overlapping, Total) • ซอนกันบางสวน (Overlapping, Partial) สําหรับเจเนอรัลไลเซชันมักจะเปนแบบทั้งหมดเพราะวาซูเปอรคลาสของเจเนอรัลไลเซชันถูกสรางมาจากซับคลาส ทั้งหมด

รูปที่ 4.7 ตัวอยางของ สเปเชียลไลเซชัน ที่ไมเชื่อมกัน บางสวน

เนื่องจากเงื่อนไขบังคับทั้งสองขางตน

การแทรกเอนทิตีหรือการลบเอนทิตีจําเปนตองมีกฎของการแทรก

(Insertion) และการลบ (Deletion) ตัวอยางกฎบางอยาง เชน • เมื่อเอนทิตีในซูเปอรคลาสถูกลบ เอนทิตีนั้นในซับคลาสจะถูกลบอัตโนมัติ • การแทรกเอนทิตีในซูเปอรคลาสหมายความวาเอนทิตีจะถูกเพิ่มในซับคลาส predicate-defined (or attribute-defined) ตามเงื่อนไขที่ไดกําหนดไวแลว • การแทรกเอนทิตีในซูเปอรคลาสของสเปเชียลไลเซชันแบบทั้งหมด หมายความวาเอนทิตีจะถูกเพิ่มในซับคลาส

อยางนองหนึ่งซับคลาสของสเปเชียลไลเซชัน

4.3.2 โครงสรางลําดับชั้น (Hierarchies) และ โครงสรางแลตทิซ (Lattice) ของสเปเชียลไลเซชัน และเจเนอรัลไลเซชัน ซับคลาสหนึ่งๆ อาจมีการกําหนดซับคลาสของตัวเอง เปนการสรางโครงสรางของสเปเชียลไลเซชัน ดังตัวอยางในรูป ที่ 4.8 ENGINEER เปนซับคลาสของ EMPLOYEE ในขณะเดียวกันทําหนาที่เปนซูเปอรคลาส ของ ENGINERRING_MANAGER ดวย โครงสรางลําดับชั้นของสเปเชียลไลเซชัน (Specialization hierarchy) เปนเงื่อนไขบังคับใหซับคลาสที่เขารวม เปนซับคลาสของซูเปอรคลาสเพียงซูเปอรคลาสเดียว เรียกวา single inheritance ซึ่งตรงขามกันการกระจายสเป เชียลไลเซชัน (Specialization lattice) ที่ซับคลาสหนึ่งจะสามารถเปนซับคลาสของซูเปอรคลาสมากกวาหนึ่ง ซูเปอรคลาส หากพิจารณาในรูป 4.6 จะเห็นสเปเชียลไลเซชันลักษณะดังกลาวซึ่งสามารถเรียกไดวา multiple inheritance

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-7

รูปที่ 4.8 โครงขายสเปเชียล ไลเซชันดวยการกับ แลตทิซ

สเปเชียลไลเซชันทั้งสองแบบขางตน ซับคลาสจะสืบทอดไมเฉพาะแอทตริบิวตของซูเปอรคลาสทางตรงเทานั้น แตยัง รวมถึงซูเปอรคลาสทั้งหมดดวย ซับคลาสที่ไมมีซับคลาสตอจะถูกเรียกวา Leaf node และซับคลาสที่มีมากกวาหนึ่ง ซูเปอรคลาสจะถูกเรียกวาซับคลาสแบบแบงปน (Shared subclass) ในการทําสเปเชียลไลเซชันนั้นเริ่มดวยกําหนดซับคลาสใหกับเอนทิตีเริ่มตน หลังจากนั้นจะกําหนดซับคลาสใหกับแต ละซับคลาสตอเนื่องลงไป วิธีการทําสเปเชียลไรเซชันแบบดังกลาวเรียกวากระบวนการกลั่นกรองแบบแนวคิดบนลง ลาง (Top down conceptual refinement process) สําหรับการทําเจเนอรัลไลเซชันจะเริ่มดวยเอนทิตีหลายๆ เอนทิตีและทําใหคุณสมบัติทั่วไปเปนเจเนอรัลไลเซชัน เรียกวาเปนกระบวนการสังเคราะหแบบแนวคิดลางขึ้นบน (Bottom up conceptual synthesis process) โดยในทางปฏิบัติมักใชรวมกันทั้งสองแบบ

รูปที่ 4.7 โครงขายสเปเชียลไลเซชัน/ เจเนอรัลไลเซชัน (UNIVERSITY)

4.4

โมเดลของประเภทยูเนียนโดยใชการจัดหมวดหมู จากความสัมพันธซูเปอรคลาส/ซับคลาสที่ไดกลาวมาขางตนจะมีลักษณะเปนซูเปอรคลาสเดี่ยวหรือ Single Superclass และลักษณะของซับคลาสแบบ Shared Subclass เชนในกรณี ENGINEERING_MANAGER ดังรูปที่ 4.6 ถือเปนซับคลาสในความสัมพันธของซูเปอรคลาส/ซับคลาสสามแบบตางกัน โดยทั้งสามความสัมพันธ นั้นตางก็มีซูเปอรคลาสเดี่ยว (Single Superclass) แตในกรณีที่ความสัมพันธซูเปอรคลาส/ซับคลาสจะมีมากกวา หนึ่งซูเปอรคลาส ซับคลาสตองแทนกลุมของวัตถุ (Objects) ที่เปนการรวมกันของแตละเอนทิตีที่แตกตางกัน โดย เราสามารถเรียกซับคลาสนี้ไดวาเปนประเภทของการรวมกัน (Union type) หรือหมวดหมู (Category) รูปที่ 4.8 แสดงฐานขอมูลการลงทะเบียนยานพาหนะ ซึ่งเจาของยานพาหนะอาจเปน PERSON BANK หรือ COMPANY จึงจําเปนตองมีคลาสที่สามารถรวมเอนทิตีของเจาของยานพาหนะทั้งสามประเภทเพื่อใหสวม

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-8

บทบาทของ VEHICLE OWNER ดังนั้น category OWNER ซึ่งเปนซับคลาสของการ UNION ของทั้งสาม เอนทิตีขางตนจะถูกสรางขึ้นมาเพื่อรองรับการเปน VEHICLE OWNER ดังที่กลาวไป ทั้งนี้ Category ตองมีอยางนอยสองซูเปอรคลาสที่ตองการแสดงถึงประเภทของเอนทิตีเฉพาะ ในขณะที่ ความสัมพันธของซูเปอรคลาส/ซับคลาสจะตองมีซูเปอรคลาสเดียวเสมอ นอกจากนี้ความแตกตางระหวาง Shared subclass และ Category คือสําหรับเอนทิตีใน Shared subclass จะตองเปนเอนทิตีที่เปนซับเซตของอินเตอร เซกชัน (Intersection) ของซูเปอรคลาสทั้งหมด นั่นคือสมาชิกซับคลาสจะตองอยูในทุกซูเปอรคลาส ในขณะที่ เอนทิตีใน Category จะเปนสมาชิกของซูเปอรคลาสใดซูเปอรคลาสหนึ่งเทานั้น

รูปที่ 4.8 ตัวอยางประเภท ยูเนียน รูปที่ 4.9 แสดงตัวอยางแผนภาพอีอีอารของ UNIVERSITY และรูปที่ 4.10 แสดงการทําสเปเชียลไลเซชัน และ เจเนอรัลไลเซชัน

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

รูปที่ 4.9 แผนภาพอีอีอารของ ฐานขอมูล UNIVERSITY

รูปที่ 4.10 UML แสดงสเป เชียลไลเซชันและ เจเนอรัลไลเซชัน

4-9

2110422 การออกแบบระบบการจัดการฐานขอมูล ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร คณะวิศวกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

4-10

แบบฝกหัด 1.

อธิบายแนวคิดของแบบจําลองอีอีอาร (EER Model) วาเพิ่มเติมจากแบบจําลองอีอาร (ER Model) อยางไร 2. อธิบายเงื่อนไขบังคับของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน 3. อธิบายความสัมพันธของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน ในการทํางานแบบ Top-down และ Bottom-up 4. 5. 6.

อธิบายเงื่อนไขบังคับในการแทรก (Insertion) ของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน อธิบายเงื่อนไขบังคับในการลบ (Deletion) ของสเปเชียลไลเซชันและเจเนอรัลไลเซชัน อธิบายประโยชนของการนํา Category มาใชในความสัมพันธของซูเปอรคลาส/ซับคลาส