C1. Dai Cuong Tttc

C1. ĐẠI CƯƠNG THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH I. Baûn chaát - Chöùc naêng cuûa thò

tröôøng taøi chính

1. Baûn chaát  Moái quan heä nhaân quaû giöõa ñaàu tö vaø tieát kieäm Moät neàn kinh teá muoán phaùt trieån, taêng tröôûng nhanh vaø beàn vöõng tröôùc heát phaûi ñaùp öùng ñuû nhu caàu veà voán ñaàu tö. Ñoàng thôøi muoán coù voán ñaàu tö lôùn vaø daøi haïn ñoøi hoûi phaûi gia taêng tieát kieäm. Ngöôïc laïi, taêng tröôûng kinh teá cao seõ taïo ñieàu kieän ñeå taêng tyû leä tieát kieäm vaø töø ñoù taêng khaû naêng cung öùng voán

 Cô

cheá chuyeån voán töø ngöôøi coù voán sang ngöôøi caàn voán SAVER

USER

Thò tröôøng taøi chính laø nôi dieãn ra söï chuyeån voán töø nhöõng ngöôøi coù voán tạm thời nhaøn roãi sang ngöôøi caàn söû duïng voán.

2. Chöùc naêng .

+ Chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa TT taøi chính ( TTTC ) laø taäp trung caùc khoaûn tieàn tieát kieäm thaønh nguoàn voán lôùn taøi trôï ngaén haïn vaø daøi haïn cho caùc chuû theå caàn voán trong neàn kinh teá. Chöùc naêng naøy ñöôïc theå hieän qua keânh taøi chính tröïc tieáp vaø giaùn tieáp:  Keânh taøi chính giaùn tieáp: thoâng qua caùc trung gian taøi chính laø caùc ngaân haøng vaø caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng. Nhöõng trung gian taøi chính thöïc hieän vieäc kinh doanh chuyeån voán töø ngöôøi dö voán sang ngöôøi caàn voán baèng vieäc ñaët moät laõi suaát cao hôn cho caùc moùn cho vay so vôùi laõi suaát cuûa caùc moùn maø hoï ñi vay ñeå thu lôïi nhuaän. Nhöng ñieàu quan troïng hôn caû ôû ñaây laø hoïat ñoäng cuûa caùc trung gian taøi chính laøm cho laõi suaát - coøn goïi laø giaù cuûa tieàn teä - phaûn aùnh ñuùng cung caàu thò tröôøng.



Keânh taøi chính tröïc tieáp: caùc chuû theå tạm thời dö thöøa voán tröïc tieáp chuyeån voán cho caùc chuû theå tạm thời thieáu voán laø ngöôøi chi tieâu cuoái cuøng baèng caùch mua caùc taøi saûn taøi chính tröïc tieáp töø ngöôøi phaùt haønh töùc laø ngöôøi caàn voán, thoâng qua caùc TTTC. Trong tröôøng hôïp naøy, luoàng tieàn vaän ñoäng thaúng töø ngöôøi tạm thời thöøa voán tôùi ngöôøi tạm thời thieáu voán.

TAØI CHÍNH GIAÙN TIEÁP

CAÙC TRUNG GIAN TC

göôøi cho vay voán Hoä gia ñình Doanh nghieäp Chính phuû

TTTC

Ngöôøi ñi vay voá - Hoä gia ñình - Doanh nghieäp - Chính phuû

TAØI CHÍNH TRÖÏC TIEÁP

* Kích thích tieát kieäm vaø ñaàu tö TTTC taïo ra cô hoäi ñaàu tö cho moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi, ñoù laø caùc cô hoäi ñaàu tö sinh lôøi ñaày haáp daãn; Moïi caù nhaân, toå chöùc kinh teá ... thoâng qua thò tröôøng taøi chính ñeàu coù theå duøng tieàn cuûa mình ñeå ñaàu tö döôùi nhieàu hình thöùc vào caùc chöùng khoùan ñeå kieám lôøi döôùi nhieàu qui moâ khaùc nhau.

* Hình thaønh giaù caùc taøi saûn taøi chính Thoâng qua taùc ñoäng qua laïi giöõa nhöõng ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, giaù cuûa caùc taøi saûn taøi chính ñöôïc xaùc ñònh. Hay noùi caùch khaùc, lôïi töùc caàn phaûi coù treân moät taøi saûn taøi chính ñöôïc xaùc ñònh. Yeáu toá thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp goïi voán chính laø möùc lôïi töùc maø caùc nhaø ñaàu tö yeâu caàu; vaø chính ñaëc ñieåm naøy cuûa TTTC ñaõ phaùt tín hieäu cho bieát voán trong neàn kinh teá caàn ñöôïc phaân boå nhö theá naøo giöõa caùc taøi saûn taøi chính.

* Taïo tính thanh khoûan cho taøi saûn taøi chính Thieáu tính thanh khoûan, ngöôøi naém giöõ caùc coâng cuï taøi chính buoäc phaûi naém giöõ chuùng cho tôùi khi ñaùo haïn hoaëc, trong tröôøng hôïp coå phieáu, cho tôùi khi coâng ty töï nguyeän hoaëc khoâng töï nguyeän phaûi thanh lyù taøi saûn. Maëc duø taát caû caùc TTTC ñeàu coù tính thanh khoûan, song möùc ñoä thanh khoûan laø khaùc nhau giöõa caùc thò tröôøng * Giaûm thieåu chi phí tìm kieám vaø chi phí

thoâng tin Nhôø tính taäp trung khoái löôïng giao dòch vaø giaù trò giao dòch lôùn, thoâng tin ñöôïc cung caáp ñaày ñuû vaø nhanh choùng, TTTC cho pheùp giaûm thieåu nhöõng chi phí naøy.

II. Phaân loại TTTC 1. Caên cöù vaøo thôøi haïn cuûa coâng cuï taøi chính

1.1 Thò tröôøng tieàn teä ( Money Market ) Laø thò tröôøng giao dòch mua baùn quyeàn söû  duïng caùc khoûan vốn ngaén haïn trong neàn kinh teá. Hieåu theo nghóa giaûn ñôn laø nôi mua baùn giaáy tôø coù giaù ngaén haïn döôùi 1 naêm và là TT cung öùng nhu caàu voán ngaén haïn cho neàn kinh teá. Theo moâ hình cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, thò  tröôøng tieàn teä bao goàm: thò tröôøng lieân ngaân haøng (Inter - bank Market), thò tröôøng hoái ñoaùi (Foreign Exchange Market) vaø thò tröôøng voán ngaén haïn (Short-term Loans Market). Thò tröôøng tieàn teä ñöôïc ñaët döôùi söï quaûn  lyù cuûa ngaân haøng trung öông.

1.2

Thò tröôøng voán (Capital Market)

Coøn goïi laø thò tröôøng voán daøi haïn , laø moät boä phaän quan troïng cuûa TTTC, hoïat ñoäng cuûa noù nhaèm huy ñoäng nhöõng nguoàn voán trong xaõ hoäi, taäp trung thaønh nhöõng nguoàn voán lôùn taøi trôï daøi haïn cho caùc doanh nghieäp vaø chính phuû nhaèm muïc ñích phaùt trieån saûn xuaát, taêng tröôûng kinh teá hay cho caùc döï aùn ñaàu tö. Thò tröôøng voán bao goàm ba thò tröôøng boä phaän:  * Thò tröôøng tín duïng trung vaø daøi haïn coøn goïi laø thò tröôøng theá chaáp (Mortgage market) * Thò tröôøng cho thueâ taøi chính (Leasing market) * Thò tröôøng chöùng khoùan (TTCK - Securities market) 

Thò tröôøng theá chaáp Cung caáp tín duïng trung vaø daøi haïn cho caùc doanh nghieäp thöôøng ñoøi hoûi phaûi coù taøi saûn theá chaáp. Hoaït ñoäng treân thò tröôøng naøy laø caùc caùc toå chöùc tín duïng Ngân hàng phi ngaân haøng.

Thò tröôøng cho thueâ taøi chính Cho thueâ taøi chính laø hoïat ñoäng tín duïng trung vaø daøi haïn thoâng qua vieäc cho thueâ taøi saûn treân cô sôû hôïp ñoàng cho thueâ giöõa beân cho thueâ vôùi beân thueâ. Beân cho thueâ cam keát mua taøi saûn theo yeâu caàu cuûa beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi saûn cho thueâ. Beân thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ vaø ñöôïc 2 beân thoaû thuaän. Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn löïa choïn mua laïi taøi saûn thueâ hoaëc tieáp tuïc thueâ theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính.  Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn qui ñònh taïi hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn ñoù taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng . Nhö vaäy, thueâ taøi chính thöïc chaát laø hình thöùc tín duïng  daøi haïn taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñi vay coù quyeàn söû duïng daøi haïn nhöõng taøi saûn theo nhu caàu vaø khi keát thuùc hôïp ñoàng noù coøn taïo cô hoäi cho ngöôøi ñi thueâ sôû höõu luoân taøi saûn ñi thueâ. 

Phöông thöùc cho thueâ taøi chính

Ngöôøi cho thueâ (Lessor) 2C 2A

1B

1A

2D

3

1C 2B

Ngöôøi cung caáp (Supplier)

Ngöôøi ñi thueâ (Lessee)

1A : Hôïp ñoàng thueâ taøi chính giao taøi saûn 1B : Hôïp ñoàng mua taøi saûn mua taøi saûn 1C : Hôïp ñoàng baûo trì, baûo haønh söûa chöõa quyeàn söû duïng 2A : Giao quyeàn sôû höõu taøi saûn traû tieàn thueâ

2B : Chuyeån 2C : Traû tieàn 2D : Giao 3

: Ñònh kyø

Thò tröôøng chöùng khoaùn Laø nôi diễn ra hoạt động mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn trung vaø daøi haïn thoâng qua cô cheá chuyeån dòch caùc luoàng voán tröïc tieáp töø nhaø ñaàu tö sang nhaø phaùt haønh.  Thị trường chứng khoán hoạt động tốt hay không phần lớn là nhờ các định chế tài chính trung gian 

III. CAÙC ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH TRUNG GIAN (FINANCIAL INTERMEDIARIES)  Tổ chức tín dụng ngân hàng @Ngaân haøng thöông maïi (Commercial Bank) - Ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan. - Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi vaø söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng, cung öùng dòch vuï thanh toaùn. @Các ngân hàng khác

 Toå

chöùc tín duïng phi ngaân haøng (Non-bank credit institutions) Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng ngaân haøng nhö laø noäi dung kinh doanh thöôøng xuyeân, nhöng khoâng nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn, khoâng laøm dòch vuï thanh toaùn.

Hãû thäúng Tổ chức tín dụng Viãût Nam hiãûn nay Ngán Haìng Nhaì næåïc VN

Caïc täø chæïc tên duûng NHTM

Quäúc doanh

NH CSXH

Cäø pháön

NH PHAÏT TRIÃØN

CTY TAÌI CHÊNH

Liãn doanh

QUYÎ TD ND

Næåïc ngoaìi

 Coâng

ty taøi chính (Finance companies) Laø coâng ty cung caáp tín duïng cho caùc doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu thuï vôùi nhieàu muïc ñích khaùc nhau nhö hoã trôï saûn xuaát vaø tieâu duøng. Coâng ty taøi chính coù theå huy ñoäng voán döôùi caùc hình thöùc tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn, phaùt haønh traùi phieáu, phaùt haønh coå phieáu (neáu laø coâng ty taøi chính coå phaàn). Coâng ty taøi chính taøi trôï cho caùc DN baèng vieäc caáp tín duïng trung vaø daøi haïn ñeå mua maùy moùc thieát bò, taøi trôï caùc khoaûn phaûi thu cuûa DN (accounts receivable financing), mua nôï cuûa hoï döôùi hình thöùc bao thanh toaùn (factoring).

 Coâng

ty baûo hieåm ( Insurance company) Goàm Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï (Life insurance company) vaø Coâng ty baûo hieåm phi nhaân thoï (Non-Life insurance company). Qua vieäc baùn caùc hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï vaø phi nhaân thoï, coâng ty baûo hieåm ñaàu tö vaøo caùc loaïi traùi phieáu vaø coå phieáu treân TTCK hoaëc caùc coâng cuï treân thò tröôøng tieàn teä.

 Coâng

ty ñaàu tö (Investment company) Khi quyõ ñaàu tö ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng moät coâng ty laø moät phaùp nhaân ñaày ñuû, nhöõng ngöôøi goùp voán vaøo quyõ trôû thaønh caùc coå ñoâng vaø coù quyeàn baàu ra Hoäi ñoàng quaûn trò (HĐQT) quyõ. HĐQT laø toå chöùc cao nhaát cuûa quyõ ñaàu tö, ñöùng ra thueâ coâng ty quaûn lyù quyõ, ngaân haøng baûo quaûn taøi saûn quyõ vaø giaùm saùt vieäc tuaân thuû hoaït ñoäng cuûa 2 toå chöùc naøy. Coâng ty quaûn lyù quyõ coù traùch nhieäm cöû ngöôøi ñieàu haønh vaø söû duïng voán cuûa quyõ ñeå ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn hoaëc caùc taøi saûn sinh lôïi khaùc.

 Coâng

ty cho thueâ taøi chính (Leasing company) Laø moät ñònh cheá taøi chính chuyeân cung caáp tín duïng trung vaø daøi haïn cho caùc DN thoâng qua vieäc cho DN thueâ caùc maùy moùc, trang thieát bò, baát ñoäng saûn, vôùi thôøi gian daøi haïn vaø taïo ñieàu kieän cho DN sôû höõu luoân caùc taøi saûn ñoù khi keát thuùc hôïp ñoàng cho thueâ.