Heeren van Koggenland
Inhoud - De sage van Koggenland - Nu - Het plan - Het park - De villa - De kop - De boog - Colofon
Kaart van Avenhorn uit 1851-1855
De Sage van Koggenland Rond het jaar 1000: Noord-Holland ligt nog aan Friesland vast
Het moet geweest zijn rond het jaar 956, als we de oude geschriften mogen geloven. De Heeren van Koggenland maken melding van de komst van nieuwelingen in hun gebied. Merkwaardige lui, afkomstig van de strandwallen. Ze kwamen vanuit het noorden uit lijfsbehoud in het voorjaar op vlotten door de veenstromen. In de beginjaren keerden ze in winter weer terug naar de hogere strandwallen, maar allengs vestigden steeds meer van deze noordelingen zich permanent aan de oevers van de Ave, de Ghispe en de Weremere. De Heeren van Koggenland zagen met lede ogen de groei van deze groep aan. Het bleek te gaan om Friezen. Zouden zij, die ook vluchten voor de heersende pest, geen bedreiging zijn voor hun eigen positie als grootgrondbezitter? De Heeren van Koggenland besloten geen risico te nemen en versterkten hun boerderijen tot burchten ter verdediging tegen de Friezen. Maar zoals altijd komt het gevaar uit de hoek uit welke je het niet verwacht…
De Allerheiligenvloed van november 1570
Historische kaart van het Beemstermeer
Op 1 november 1170 sloeg het noodlot toe. De ontbossing en de stijging van de zeespiegel in die dagen bleken een rampzalige combinatie: met de Allerheiligenvloed werd naast huizen en kastelen ook het hoogveenpakket weggeslagen in grote delen van Noord- en Zuid-Holland. De rivier de Bamestra veranderde in een binnenzee: de Beemster. Het water had bezit genomen van het land en macht van de Heeren van Koggenland was gebroken. Toen het water zich weer had teruggetrokken, kon men zien hoe verschrikkelijk de natuur de had huisgehouden: het land lag nog maar net boven de zeespiegel en was onbewoonbaar. De overlevenden trokken daarop naar het zuidwesten en vestigden zich op de plek waar nu het dorp Avenhorn ligt. Tot op de dag van vandaag zijn er geen resten of fundamenten gevonden uit de tijd van Heeren van Koggenland. Zij leven voort in de schriftelijke bronnen en in onze herinnering.
N Avenhorn, de locatie
Nu Op weg naar Avenhorn, op de Buitenroede, nèt over het water, bruist Energie. Nu nog vlak en ongebruikt, gedeeld door gemeente en staatsbosbeheer, ligt de plek van de Grote Verandering. De Aankondiging, de Stadspoort van Avenhorn, heeft enorme potentie. Water van het heden en het verleden geven de plek ritmiek en karakter. Vanuit het middelpunt, de Bron, wijzen radialen naar het winkelcentrum en het centrum van het dorp. Op deze plek, op deze concentratie van energie, ontstaat iets moois. Maak plaats voor de nazaten van De Heeren van Koggenland !
Het plan Maar de Heeren van Koggenland zijn terug! In 2006 was het ontstaan van de gemeente Koggenland al een eerbetoon aan de voortdurende strijd van de bevolking tegen het wassende water. En met het plan De Heeren van Koggenland, wordt de herinnering aan de adel van weleer, aan de kastelen en landhuizen weer tastbaar. In een modern plan worden onvergankelijke waarden vorm gegeven, beleven we de grandeur van die verloren gewaande tijd opnieuw en voelen we ons met recht de nazaten van de Heeren van Koggenland.
De richting van het oude slotenpatroon is goed te herkennen in de huidige situatie
Ach, mag ik u nodigen eens rond te kijken? Treed binnen in dit luisterrijke landschapspark en laat u verrassen door het poëtisch ontwerp. Een draaiende kolk van kiezels en keien verbeeldt op krachtige wijze de oerstrijd tussen mens en water. Kijk eens rond: vanuit de kolk lokken lanen u verder het park in. Zo leiden ze u naar de buitenplaats, waar de villabewoners vertoeven. Zij leven een leven in luxe. Als waarachtige afstammelingen van de Heeren van Koggenland genieten zij van alle gemakken van het moderne leven: van butler tot boodschappendienst. De riante appartementen vormen tezamen een statige en moderne afspiegeling van een boeiend verleden.
Bebouwing
Laten we verder wandelen en de villabewoners weer de rust laten die hen toekomt. Hoe aangenaam is het een poze te verwijlen in een zo fraaie omgeving! En bedenk eens dat het park in gedeeld eigendom is met de bewoners van het appartementengebouw waar we nu op aanlopen. Ook op hen straalt het roemrijke verleden af. Want doet het gebouw niet direct denken aan een vestingwal? De torens bieden naast bescherming ook prachtige doorzichten op het park. En in de ligging ten opzichte van de villa herkennen we de oude slotenverkaveling. En binnen? De transparante ‘kamers’ van de appartementen geven de bewoners een gevoel van vrijheid en ruimte. Door ruime terrassen op de zon en een extra terras aan de parkzijde wordt optimaal geprofiteerd van de ligging. En als we naar de ruime entree lopen, kunnen we direct de parkeergelegenheid bereiken die onder het gebouw gelegen is. Eenmaal buiten kijken we nog één keer om. Dit gebouw is met recht een markeringspunt. Niet alleen biedt de gebogen wand beschutting aan het park, tegelijkertijd verfraait het de entree van Avenhorn. En als wij dan het park verlaten, rest ons niets meer dan terug te verlangen naar de erfenis van de Heeren van Koggenland waar wij ons zo-even zo weldadig in ondergedompeld hebben!
Entrees
Een draaikolk van keien
De vlietberg
Het park van Avenhorn Het gevecht tegen het water vormt een rode draad door de geschiedenis van West-Friesland . Zolang er mensen wonen is er hard gewerkt om van het overtollige water af te komen. Hierdoor is iedere vierkante meter door mensenhanden bewerkt en ontstond een duidelijke slotenstructuur in het landschap. Het gevecht met het water is zo een stuk cultuurhistorie van de omgeving geworden en zichtbaar gemaakt op deze markante plek van Avenhorn. ‘Water als ordenend principe’ vormgegeven met de waterspiraal of draaikolk in de buitenruimte. Het hart van de spiraal is het laagste punt en fungeert als kleinschalige waterberging van het terrein. De waterspiraal is goed zichtbaar vanaf een hoger niveau en wordt dus beleefd vanuit de woningen en vanaf het hoger gelegen bomenpaviljoen. Deze verhoging verwijst naar de vliedberg die vroeger werd opgeworpen om bij hoog water de mensen en dieren een vluchtplek te geven. Een verharde looproute op de aanwezige dijk langs het waterzorgt voor een duidelijk contrast met de lage looproute van gras. Hiermee ontstaan er twee verschillende belevingen van het water, maar ook wordt de historische lage zomerroute en hoge winterroute weer teruggebracht in het landschap.
De entrees naar het park
D1 D2
Doorsnede over de entree van de villa
Doorsnede over het park
De villa van Avenhorn ... Zij leven een leven in luxe. Als waarachtige afstammelingen van de Heeren van Koggenland genieten zij van alle gemakken van het moderne leven: van butler tot boodschappendienst. De riante appartementen vormen tezamen een statige en moderne afspiegeling van een boeiend verleden...
De kop van Avenhorn ... beleven we de grandeur van die verloren gewaande tijd opnieuw ... Eenmaal buiten kijken we nog één keer om. Dit gebouw is met recht een markeringspunt. Niet alleen biedt de gebogen wand beschutting aan het park, tegelijkertijd verfraait het de entree van Avenhorn...
Zicht door de boog in het verlengde van een bestaande route
Plattegrond appartementen kop tweede t/m vierde verdieping
doorsnede appartementen en parkeergarage in de boog
De boog van Avenhorn ... doet het gebouw niet direct denken aan een vestingwal? De torens bieden naast bescherming ook prachtige doorzichten op het park. En in de ligging ten opzichte van de villa herkennen we de oude slotenverkaveling. En binnen? De transparante ‘kamers’ van de appartementen geven de bewoners een gevoel van vrijheid en ruimte...
gevelimpressie appartementen in de boog
Plattegrond appartement tweede t/m vierde verdieping
Plattegrond appartement eerste verdieping
gevelimpressie
En als wij dan het park verlaten, rest ons niets meer dan terug te verlangen naar de erfenis van de Heeren van Koggenland waar wij ons zo-even zo weldadig in ondergedompeld hebben!
Colofon Opdrachtgever: Hecon Projectgroep Postbus 12 1633 ZG Avenhorn Tel +31 229-248020 www.hecongroep.nl Plan: ag nova architecten bna Paulus Borstraat 43 3812 TA Amersfoort Tel +31 33-4554004 www.agnova.nl Inrichtingsvoorstel park: Poldergast tuinontwerpbureau Zuidzijdseweg 104 3415 PR Polsbroek Tel +31 182-307050 www.poldergast.nl Samenstelling en Layout: ag nova architecten bna
Met dank aan: Bert Schuller, Jan Klopper, Google