Betamentality: Jongeren Boeien Voor Beta En Techniek

iek. en techn a t è b r o boeien vo Jongeren

e v a g p o s d u o Inh Voorwoord

4

1. Inleiding

5

2. BètaMentality

10

3. De BètaMentality-Groepen

15

4. Bètawerelden

32

5. BètaMentality, wat kun je ermee?

38

Onderzoeksverantwoording

50

Colofon

53

1.1 Keuze voor bètatechniek 1.2 Zonder bèta’s geen toekomst 1.3 BètaMentality 1.4 Voor wie? 1.5 Uitkomst groot potentieel 2.1 Wat is YoungMentality? 2.2 Wat is BètaMentality?

Groep 1 De Concrete Bèta’s Groep 2 De Carrière Bèta’s Groep 3 De Geïnteresseerde Generalisten Groep 4 De Non Bèta’s 4.1 Waarom bètawerelden? 4.2 De bètawerelden 4.3 Uitkomsten groepsgesprekken

5.1 BètaMentality in het voortgezet onderwijs 5.2 BètaMentality als instrument bij de werving 5.2.1 Identiteit 5.2.2 Imago 5.2.3 Positionering 5.2.4 Werving

5 5 5 8 9

10 12 17 21 25 29 32 33 34 38 39 40 41 42 44

d r o o w voor Nog geen 20% van de Nederlandse jongeren maakt na de middelbare school de keuze voor een technische of bètastudie. Onze kennisgedreven samenleving vraagt echter om meer. Duurzame oplossingen voor energie en klimaat, gezondheid en welzijn, de vergrijzing en de groeiende vraag naar mobiliteit vragen om innovatieve en vernieuwende inzichten van nieuwe generaties bètatechnici. Daarnaast speelt natuurlijk ook het economische argument een grote rol. Snelle mondialisering van de economie en van hoogwaardige kennis en technologie maken het noodzakelijk voor Nederland om competatief te blijven. Dit kan alleen met een hoog opgeleide, creatieve en ondernemende beroepsbevolking.

gen met een exact profiel. In het hbo en wo groeit de instroom van studenten in de technische en bètastudies sterk. En ook in het vmbo en mbo zijn positieve ontwikkelingen waar te nemen. De verandering is weliswaar ingezet, maar is nog pril. Nog steeds keren meisjes zich in groten getale af van bètatechniek en is de beeldvorming rond bètatechniek bij jongeren niet van deze tijd. De komende jaren staan in het teken van het duurzaam maken van de aanpak en van het succes. Een eigentijds en sterk imago van bètatechniek in de samenleving en bij jongeren is daarbij een belangrijke voorwaarde.

jongeren aangesproken worden die nu misschien niet voor een exacte opleiding kiezen maar wel een (intrinsieke of extrinsieke) interesse hebben. Een andere interessante doelgroep om aan te spreken is de groep jongeren die wel goed is in de exacte vakken, maar een negatief beeld heeft van de bètawereld, waardoor hun interesse minimaal is. Maar de vraag is: hoe inspireer je al deze jongeren? Hoe kun je hen op een positieve en spannende manier laten kennismaken met de wereld van techniek en exacte vakken? En hoe krijg je het voor elkaar dat ze een verbintenis voor langere tijd met die wereld aangaan? Complexe vragen waar niet één antwoord Nu associëren jongeren de bètawereld nog op te geven is. Vragen waar ook veel parte vaak met nerds en met saai en eenzijdig tijen een rol in spelen, zoals de hele onwerk. Een belangrijke, door het Platform derwijsketen, werkgevers, de media. Met Het Platform Bèta Techniek heeft de op- gedefinieerde aanpak is het plaatsen van BètaMentality beogen we al deze partijen dracht gekregen om te zorgen voor vol- bètatechniek in een maatschappelijke nieuwe inzichten mee te geven, om er gedoende en kwalitatief goed opgeleide bè- context. Zo wordt bèta en techniek tast- zamenlijk voor te zorgen dat de stijgende ta’s en technici in de toekomst. Hiervoor baar voor jongeren. Maar om deze con- lijn zich voortzet. werkt het Platform nadrukkelijk samen texten zinvol te maken is kennis van het met alle betrokken partijen in het onder- referentiekader en de belevingswereld van Beatrice Boots, Plv directeur Platform Bèta Techniek wijs en op de arbeidsmarkt. jongeren van groot belang. Inmiddels zien we na vele inspanningen Rolf Schreuder, een opwaartse lijn ontstaan. In het voort- Om de instroom van bètatechniek stu- Projectleider BètaMentality gezet onderwijs stijgt het aantal leerlin- denten te verhogen, moeten er groepen



g n i d i 1. inle 1.1 Keuze voor bètatechniek Nog geen 20% van de Nederlandse jongeren kiest momenteel voor bètatechnisch onderwijs. Het Doorstroomfiguur (zie pagina 6 & 7) geeft een algemeen overzicht van de in- en uitstroom. De figuur laat duidelijk zien dat de profielkeuzes die leerlingen in het voortgezet onderwijs maken voor een groot deel bepalend zijn voor hun doorstroom naar het vervolgonderwijs. Leerlingen met een technisch profiel kiezen veel vaker voor een technische vervolgopleiding.

1.2 Zonder bèta’s geen toekomst Waarom is het eigenlijk belangrijk dat meer jongeren kiezen voor een bètaopleiding? Om te beginnen is dit van belang voor de jongeren zelf: veel jongeren hebben een talent voor techniek, voor cijfers of voor chemie, maar worden niet gestimuleerd deze talenten verder te ontwikkelen en te benutten. Om volwaardig deelnemer aan de samenleving te zijn is technische en exacte kennis tegenwoor-

dig eigenlijk onmisbaar. In een wereld waarin alles op technologie gebaseerd is en ontwikkelingen enorm snel gaan, is het geen overbodige luxe om technische en exacte vaardigheden en inzichten te hebben opgedaan. De oplossingen van veel maatschappelijke issues - het klimaatvraagstuk, de fileproblemen, overgewicht, vervuild drinkwater in ontwikkelingslanden - vergen technische én exacte kennis en kunde. Jongeren van verschillende opleidingsniveau’s kunnen hier veel betekenen. Vaak hebben jongeren wel de ambitie om een maatschappelijke bijdrage te leveren, maar bijna niemand beseft dat een bèta-opleiding hen ook een stap dichter bij zo’n toekomst brengt. En dan is er natuurlijk nog het economisch belang van een sterk en groot aanbod aan technische en exact opgeleide jongeren. Als we naar de ‘rest van de wereld’ kijken, kunnen we concluderen dat Nederland een kennisgedreven economie heeft. Om onze concurrentiepositie te waarborgen, moet onze kenniseconomie aangedreven blijven door vers talent en verse ideeën en uitvindingen. Bedrijven willen zich vestigen waar zij de top van de arbeidsmarkt kunnen recruteren. Tot slot zijn er



simpelweg de onvervulde vacatures. Er is binnenkort een gebrek aan zowel professionals zoals installatietechnici als aan flashdesigners. Willen we deze plekken opvullen, dan volstaat het niet om werknemers uit het buitenland aan te trekken, maar moeten er structureel meer jongeren kiezen voor een opleiding in deze functies.

1.3 BètaMentality Om meer jongeren te inspireren om te kiezen voor bètatechniek is meer inzicht nodig in wat hen drijft. Het Platform Bèta Techniek heeft Motivaction en YoungWorks daarom gevraagd een model te ontwikkelen. Het BètaMentality-model brengt in kaart hoe jongeren van 14 t/m 18 jaar staan ten opzichte van een toekomst in de technische of exacte wereld. Analyses uit het verleden laten zien dat heel veel factoren van invloed zijn op het keuzeproces van de leerling gedurende zijn onderwijsloopbaan. Kernpunt bij dit proces is de ervaring die een leerling zelf opdoet met bètatechniek. De school en de leraar spelen hierin een sleutelrol. Als

DOORSTROOMSCHEMA VAN GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS UIT HET STUDIE VMBO Techniek 18250

VMBO Theoretische leerweg 37540 VMBO Overig 40390

75% 16% 9%

22%

MBO Techniek 36880

58% 18% 15% 7%

MBO Overig 93800

10%

HAVO Natuur en Techniek 3950

65% 19% 8%

HAVO Natuur en Gezondheid 5260

67% 19% 10%

HBO Techniek 10730

HBO Overig 50540

HAVO Overig 24810

VWO Natuur en Techniek 4280 VWO Natuur en Gezondheid 7240

44% 18% 9% 19% 5% 59% 14% 8% 8% 8%

VWO Overig 14100



65% 13% 6% 10%

EJAAR 2002/2003 NAAR HET VERVOLGONDERWIJS

bron: ROA (SIS) / CBS

Arbeidsmarkt

doorstroom Bètatechniek doorstroom Overig

doorstroom Arbeidsmarkt

WO Techniek 3960

WO Natuur 1880

VWO Overig 20650

77% 15%

53% 25% 6% 11%

Post WO

Promotie Traject



een jongere intensieve ervaringen opdoet en een positieve steun van een docent krijgt, dan is de basis voor de keuze richting bètatechniek gelegd. Bij gebrek aan deze ervaringen hebben jongeren de neiging zich te verlaten op de stereoptype beelden en zien zij veel minder perspectief in deze richting. De kunst is dan ook om leerlingen aansprekende en inspirerende ervaringen te laten opdoen met bètatechniek. Deze inspiratie wordt niet alleen gevoed door fascinatie voor de bètatechnische concepten, maar komt ook vaak voort uit het bieden van een context die leerlingen aanspreekt. Steeds meer wordt duidelijk dat we niet vroeg genoeg kunnen beginnen om kinderen enthousiast te maken en te houden voor bèta en techniek. Platform Bèta Techniek kiest voor een integrale ketenaanpak, waarin de inzet van de vele onderwijsinstellingen, bedrijven en andere organisaties essentieel is. In de wetenschap dat vroeg beginnen van cruciaal belang is, leggen wij in deze publicatie een duidelijke focus op jongeren tussen de 14 en 18 en hun

belangrijke keuzemomenten rondom profiel- en studiekeuze. Wat zijn hun denkbeelden over en houding ten opzichte van de technische en de exacte wereld? En wat zijn de achterliggende motieven en waarden die tot een positieve houding leiden? Met andere woorden: kunnen we een ‘bètamentaliteit’ bij de jongeren van nu ontdekken? BètaMentality deelt jongeren in op basis van hun normen en waarden en hun houding ten opzichte van de exacte wereld. Niet alle jongeren lijken per slot van rekening op elkaar. Met het BètaMentalitymodel bieden we een tool om zo nauwkeurig mogelijk te bekijken welke groep jongeren al rondloopt op een technische of bètaopleiding of -bedrijf en wie nog enthousiast te maken zijn om een bètatoekomst te overwegen. BètaMentality komt uit op een indeling van jongeren over vier mentaliteitsgroepen. Natuurlijk is dit slechts een model en zijn de jongeren in de vier groepen allemaal uniek en verschillen ze onderling van elkaar. Toch lijken jongeren bínnnen iedere groep sterk op elkaar wat betreft hun ambitie en openheid ten opzichte van de technische en bètawereld. Dit geldt zowel



voor hun mening over het bèta-onderwijs als voor hun eigen toekomstoriëntatie.

1.4 Voor wie? Iedereen die geïnteresseerd is in de vraag hoe je jongeren kunt enthousiasmeren voor bètatechniek kan nieuwe inzichten krijgen door kennis te nemen van BètaMentality. De uitkomsten zijn bij uitstek voor de volgende doelgroepen relevant: Professionals in het voortgezet onderwijs Met het BètaMentality-model kan een docent, decaan of schooldirecteur inzicht krijgen in hoe leerlingen didactische frustratie oplopen en met welke veranderingen en vernieuwingen de bètatechnische lessen aantrekkelijker kunnen worden. Technische vervolgopleidingen Opleidingen in het mbo, hbo en wo kunnen hun marketingbeleid gerichter toespitsen op bepaalde groepen, teneinde meer instroom te realiseren en – ook zeer essentieel – de voortijdige uitval tegen te gaan.

Werkgevers Werkgevers en sectoren met een gebrek aan geschoold technisch personeel krijgen een instrument in handen om de juiste groep werknemers aan te boren. Allereerst krijgen zij helder welke groep zij zoeken: zijn er uitvoerders of managers nodig, doeners of denkers? Ten tweede kunnen zij een vertaalslag maken naar een succesvolle werving. En ook hier geldt het belang om jonge werknemers die eenmaal binnen zijn, ook binnen te houden. In hoofdstuk 5 gaan we dieper in op de mogelijkheden en de toepasbaarheid van het BètaMentality-model.

Ze hebben dus de kennis én de motivatie, maar een groot deel van deze jongeren ziet hun keus nu nog stuklopen op ondermeer saai onderwijs en gebrek aan duidelijkheid over het gebruik van exacte vakken in hun toekomst. Kortom: wie deze jongeren op een andere manier benadert en appelleert aan hun motivatie om uiteindelijk wél te kiezen voor een technische of bèta-opleiding, beschikt over een potentiële doelgroep in Nederland van meer dan 50% van de jongeren.

Maak in deze publicatie kennis met vier BètaMentality-groepen en krijg een fijnmaziger en genuanceerder beeld van deze doelgroep, waardoor je jongeren ef1.5 Uitkomsten groot fectiever kunt bereiken. potentieel Na een toelichting op de totstandkoming van het model in hoofdstuk 2, maak je BètaMentality schetst beslist geen treurig in hoofdstuk 3 nader kennis met de vier toekomstbeeld voor technische en exacte groepen. We gaan in op kenmerken en opleidingen en beroepen. Eenderde van eigenaardigheden binnen elke groep en de jongeren in dit onderzoek vindt tech- om het beeld te verlevendigen zijn korte niek en bèta namelijk leuk en interes- interviews toegevoegd met jongeren die sant en zegt een toekomst in de exacte in deze groepen vallen. In hoofdstuk 4 wereld te ambiëren. En maar liefst 55% spitsen we toe op de uitkomsten binnen van de jongeren heeft een intrinsieke of diverse bètawerelden en in hoofdstuk 5 extrinsieke interesse in de exacte wereld. volgen conclusies en aanbevelingen.



y t i l a t n e M a 2. Bèt 2.1 Wat is YoungMentality?

De Honkvaste Gemakzoekers Deze jongeren vinden het prettig om thuis Aan de basis van het BètaMentality- met hun familie te zijn. Televisie kijken is model staat het algemenere YoungMen- hun favoriete bezigheid en hun karakter is tality-model, in 2005 ontwikkeld door redelijk ‘passief’ te noemen. Deze groep Motivaction, YoungWorks en Sanoma Young. zoekt naar veiligheid en bestaat voor YoungMentality deelt jongeren nu eens een groot deel uit jongere kinderen. Hun niet in op basis van kleding- en muziek- gezinsgerichtheid zorgt ervoor dat ze bij stijl, of op sociodemografische factoren de meeste van hun activiteiten het liefst als sekse, opleiding of etnische afkomst. dicht bij huis blijven. YoungMentality brengt juist de waarden en drijfveren in kaart die doorwerken De Enthousiaste Verkenners in het gedrag van jongeren tussen de 8 Deze groep jongeren is erg nieuwsgierig en 18 jaar. Dit model is niet afhankelijk en is continu op zoek naar verschillende van trends en modes, maar juist voor de en nieuwe activiteiten, spanning en aflangere termijn toepasbaar. wisseling (wel vanuit een stabiele thuisBinnen het YoungMentality-model onder- situatie). Ze kijken iets minder vaak tv en scheiden we de volgende zes groepen. zitten vaker achter de computer. Vooral gamen is populair. Ook bezoeken ze veel verschillende sites. Ze zijn erg actief en willen graag de beste zijn in alles wat ze doen, zoals met panna (straatvoetbal) of op school. Een van hun grote dromen is van hun hobby hun beroep te maken.

‘mensenmens’. Deze jongeren maken makkelijk nieuwe vrienden en zijn flexibel. Omdat ze zich meer op mensen richten, is hun mediagebruik in vergelijking met de andere groepen laag. Deze groep hecht niet aan status en afwisseling en is redelijk mainstream. De Erkenningzoekers Dit is een vrij onzekere groep. Ze zijn op zoek naar zichzelf en willen er graag bij horen. Dit proberen ze te bereiken met consumptief gedrag, het dragen van merkkleding en het lezen van glossy magazines om bij weg te dromen. Zij scoren dus hoog op de factor status. Hun smaak is echter redelijk mainstream te noemen, omdat ze niet graag opvallen. Ze hebben weinig behoefte aan afwisseling; ze zitten graag thuis en gaan niet zo snel uit.

De Extraverte Statuszoekers Deze groep is sociaal en statusgericht. Uiterlijk is belangrijk en Extraverte Statuszoekers kopen over het algemeen De Sociale Aanpassers meer merkkleding. Ze werken hard en Deze groep is niet graag alleen en heeft hebben ook vaker bijbaantjes. Status het liefst veel gezelligheid om zich komt ook tot uitdrukking in hun liefde heen. De Sociale Aanpasser is een echt

10

voor de nieuwste technologische gadgets. Hun contactgerichtheid uit zich in uitgaan en het bezoeken van grote feesten. Opvallend exploratief zijn ze niet te noemen: ze experimenteren bijvoorbeeld wel met drugs, maar dat doen ze met hun eigen groep vrienden, en ze gaan naar plekken die ze goed kennen.

TALITY-MILIEUS

YOUNGMENTALITY-MILIEUS (14-18 JAAR) Enthousiaste Verkenners9%

STATUSGERICHTHEID

EXPLORATIE

Eigenzinnige Idealisten 24%

–

De Eigenzinnige Idealisten Jongeren in deze groep zijn zeer exploratief en anti-burgerlijk. Authenticiteit vinden ze belangrijk, wat zich onder meer uit in hun vaak afwijkende kledingonkvaste Gemakzoekers 24% status stijl. Materiële vinden ze niet zo Extraverte belangrijk. Deze groep gaat eerder voor Statuszoekers 6% customizen (aanpassen) van bestaande kleding, dan voor de dure merken. Deze groep heeft een drive van binnenuit en vindt het ontplooien van de eigen mening en smaak belangrijk. Ze 15% willen anders Erkenningzoekers assers 25%zijn dan de massa. Ze zoeken voortdurend afwisseling, wat ervoor zorgt dat ze veel nieuwe dingen doen, experimenteren en zichzelf willen ontplooien.

nige n 8%

+

Enthousiaste Verkenners 20%

Honkvaste Gemakzoekers 10% Extraverte Statuszoekers 22%

Sociale Aanpassers 14%

–

+

11

Erkenningzoekers 21%

STATUSGERICHTHEID

+

2.2 Wat is BètaMentality?

Vier factoren blijken de houding van jongeren te bepalen ten opzichte van bèta De koppeling tussen YoungMentality en en techniek: technische interesse, didacde bètawereld resulteerde in BètaMen- tische frustratie, saai toekomstbeeld en tality, een nieuw model waarmee in één extrinsieke motivatie. oogopslag te zien is hoe jongeren staan De vier dimensies tegenover bèta en techniek. In het onderzoek kregen jongeren stellingen voorgelegd als “Ik ben altijd meer • Technische interesse geïnteresseerd in het hoe dan in het waar- - Nieuwsgierig naar werking apparaten om”, “Bij exacte vakken moet de school - Leuk vinden om aan brommers te sleutelen beter laten zien waar het nuttig voor is”, “Als je eenmaal een exacte opleiding hebt, - Meer interesse in hoe dan waarom kun je weinig kanten meer uit”, “Met een exact vakkenpakket kun je later veel geld • Didactische frustratie verdienen”, maar ook praktische stellin- - Exacte vakken niet levendig gen over het sleutelen aan apparatuur en - Nut exacte vakken onduidelijk - Exacte vakken ouderwets aan je eigen brommer. De jongeren kregen ook zeven bètawerelden voorgelegd met de vraag waarin ze graag werkzaam zouden zijn en wat hun ideale baan is binnen bepaalde sectoren, naast vragen over hun mediagebruik. Deze werelden zijn: Voeding & Vitaliteit, Lifestyle & Design, Mens & Medisch, Water, Energie & Natuur, Mobiliteit & Ruimte, Market & Money en Science & Exploration.

• Saai toekomstbeeld - Weinig contact met anderen - In laboratorium of achter bureau - Weinig kanten mee uit kunnen • Extrinsieke motivatie - Veel geld verdienen - Intelligenter dan anderen -G  oed beeld van toekomstmogelijk­heden

12

De jongeren die bij deze factoren op dezelfde golflengte zitten, zijn onderverdeeld in vier groepen die zoveel mogelijk van elkaar verschillen. De jongeren binnen deze groepen denken globaal hetzelfde over de vier factoren, hebben eenzelfde visie op een toekomst in de exacte wereld en vallen vaak binnen dezelfde YoungMentality-groepen. Dat resulteerde in de volgende vier groepen (het percentage betreft steeds de omvang van de groep onder de Nederlandse jongeren): Concrete Bèta’s (36%) Carrière Bèta’s (19%) Non Bèta’s (24%) Geïnteresseerde Generalisten (21%)

BètaMentality-milieus

Carrière Bèta’s 19% Non Bèta’s 24%

Concrete Bèta’s 36%

Geïnteresseerde Generalisten 21%

• Wervingsportfolio • Middelenkeus • Kanalen

EXTRINSIEKE MOTIVATIE

INTRINSIEKE MOTIVATIE

WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST)

4.WERVING Stel een wervingsplan op met een mix aan middelen. Zie ook Wervingsportfolio, pag. 43

3.POSITIONERING

Welke positionering kies je? Bepaal de gewenste doelgroep en werk de propositie uit, zie pag. 42 Doelgroep

• • Doelstellingen bepalen • Propositie bepalen • Concurrentie-analyse

LEREN (FOCUS OP NU) 13

1.

H w D

2

H h D s

Overig onderzoek

op jonge leeftijd op een positieve manier in aanraking zijn gekomen met techniek. We zijn niet de eersten die onderzoek heb- Het zelfvertrouwen hier goed in te zijn, ben gedaan naar jongeren en de bètawe- enige vaardigheden en kennis passen reld. Meerdere wetenschappers hebben dan in het zelfbeeld. zich afgevraagd waarom de ene jongere Meisjes komen gemiddeld veel minder wel en de andere jongere niet voor een in aanraking met techniek, waardoor technische of exacte opleiding kiest. ze vaardigheden en kennis missen. Ze krijgen techniek ook vaker mee van een Loopbaanankers mannelijk rolmodel, zoals vaders. HierDe loopbaanankers van Schein zijn bruik- door ontstaat er een conflict tussen hun baar om de verschillen tussen mannen ontwikkelende technische interesse en en vrouwen te verhelderen. Loopbaa- hun vrouwelijkheid. In de puberteit vornankers zijn een combinatie van drijf- men jongeren hun zelfbeeld door zich af veren, behoeften en waarden. Met een te zetten tegen het andere geslacht. Dit loopbaananker is makkelijker te bepalen kan funest zijn voor de bètasector: Techwat voor soort werk en welke werkom- niek? Dat is per slot van rekening voor geving bij iemand past. Edgar H. Schein jongens! deed al in de jaren 70 onderzoek naar loopbaanoriëntaties en legde in 1980 de Bron: Techniek als menselijk ontwerp, basis voor dit instrument. Daarna heeft Stichting Toekomstbeeld der Techniek hij met een aantal andere onderzoekers deze ankers in verband weten te brengen Zelfstandigheid met de verschillende ontwikkelingsfasen Lex Borghans en Bart Golsteyn deden van een loopbaan en type organisatie. onderzoek naar jongeren die daadwerHij onderscheidt acht loopbaanankers: kelijk de keuze voor techniek hebben Technische/functionele competentie, alge­ gemaakt en jongeren die een exacte opmeen/managementcompetentie, auto- leiding overwogen maar toch een andere nomie/onafhankelijkheid, zekerheid/sta- keuze maakten. Een van de uitkomsten: biliteit, ondernemingsgerichte creativiteit, Studenten die uiteindelijk geen bètatechdienstverlening/toewijding aan een zaak, nische opleiding kozen, bleken vaak te zuivere uitdaging en levensstijl. denken dat ze met zo’n opleiding moeilijk een vaste baan kunnen krijgen en Bron: E. H. Schein - Loopbaanankers, Nieu- zelfstandigheid kunnen realiseren. Dit in wezijds, isbn 9057121190 tegenstelling tot studenten die wel een bètatechnische studie volgden. Jongens en meiden Uit divers onderzoek is gebleken dat jon- Bron: Technotopics II, ROA en Platform geren die kiezen voor technische studies Bèta Techniek

14

Hersenen in ontwikkeling We vragen veel van middelbare scholieren waar het gaat om studie- en beroepskeuze. Zij moeten belangrijke keuzes maken voor hun toekomst, op een moment dat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Vmbo’ers kiezen bijvoorbeeld al op hun 13e voor een richting, zoals techniek, administratie of gezondheid. Recent onderzoek laat zien dat de hersenen sterk veranderen in de tienerjaren. Deze groeispurt vindt vooral plaats in de frontaalkwab, het gedeelte van de hersenen dat verantwoordelijk is voor redeneren, organiseren, plannen, strategisch denken en beslissen. Bron & meer info: www.hersenenenleren.nl www.hersenen-in-actie.nl Leerstijlen Er zijn ook diverse theorieën over leerstijlen, ofwel manieren waarop mensen omgaan met leerstof en leeractiviteiten. Bekende modellen zijn o.a. die van Kolb en van Meijer-Briggs. Kolb bijvoorbeeld onderscheidt de doener, de bezinner, de denker/theoreticus en de beslisser/pragmaticus. Hoe zouden de leerstijlen zich verhouden tot de BètaMentality-groepen? Zijn Carrière Bèta’s vooral beslissers en Geïnteresseerde Generalisten de bezinners? Interessante vragen voor vervolgonderzoek.

y t i l a t n e M a t è B e 3. D n e p e o r g In dit hoofdstuk ontmoet u de vier groepen jongeren uit BètaMentality: Wie zijn zij? Wat zijn hun interesses? Hoe leren ze? Hoe kijken ze aan tegen het (exacte) onderwijs? Wat willen ze graag doen in de toekomst? En welke media gebruiken ze met name? We introduceren de jongeren aan de hand van de volgende kopjes:

I am...

Wie ben ik en hoe is mijn kijk op bèta?

I learn...

Welk onderwijs volg ik, welk profiel doe ik en wat vind ik van de lessen?

I want...

Wat wil ik graag in mijn leven? Welk beroep wil ik straks graag uitoefenen en welke richting wil ik op?

I use...

Mijn mediagebruik. Maak kennis met de Concrete Bèta, de Carrière Bèta, de Geïnteresseerde Generalist en de Non Bèta.

15

16

s ’ a t è B e t e r Conc Groep 1

n en n sleutele a v l e w u ik ho ) gie, maar d.” (Serge, 19 jaar lo io b n a a r de han n hekel “Ik heb ee n ligt N&T dus voo Da techniek.

I am...

De Concrete Bèta’s zijn echte doe-hetzelvers. Ze halen het liefst eigenhandig met een inbussleutel een apparaat uit elkaar om te kijken hoe het werkt. Techniek vinden ze leuk en avontuurlijk en ze willen dan ook graag straks van hun hobby hun beroep maken. Ook hebben Concrete Bèta’s een natuurlijke nieuwsgierigheid naar de wereld om zich heen. Ze willen weten hoe iets werkt en hoe dingen in elkaar steken, van apparaat tot mens, van natuur tot dier.

I learn...

De meeste Concrete Bèta’s volgen hun lessen op het vmbo en hebben gekozen voor een (bèta)technische richting. Dat geldt ook voor de hoger opgeleide Concrete Bèta’s, zij kiezen vooral voor het profiel Natuur & Techniek (wiskunde, natuurkunde en scheikunde). Ze vinden zichzelf goed in de vakken van dit profiel en vinden het lesmateriaal ook interessant. Concrete Bèta’s weten welke kant ze op willen en kiezen bewust voor dit profiel om daar straks in door te leren. Ze vinden dat het een breed profiel is, waarmee je veel kanten op kunt.

positief in. Ze zijn praktisch ingesteld, ook als het gaat om de toekomst. Ze weten nog niet exact wat ze later willen doen, maar kiezen juist daarom ook voor een vervolgopleiding waarmee ze veel kanten op kunnen. Wel willen Concrete Bèta’s een baan die aansluit bij datgene waar zij goed in zijn en wat ze graag doen. Status en geld spelen geen rol in de keuze voor een toekomst. Deze groep ziet de technische en de exacte wereld als een avontuurlijke omgeving waarin een uitdagende baan in het verschiet ligt. Op de vraag in welke van de voorgelegde bètawerelden (zie hoofdstuk 4.2 voor de werelden) de Concrete Bèta’s graag willen werken, komen in tegenstelling tot bij de andere groepen de sectoren Science & Exploration en Water, Energie & Natuur vaker naar voren. En waar andere groepen allemaal Lifestyle & Design op nummer een zetten, heeft de Concrete Bèta relatief weinig affiniteit met deze sector.

ket & Money ziet de Concrete Bèta zichzelf vooral als accountant.

I use...

De Concrete Bèta kijkt graag naar Discovery Channel en programma’s als Myth Busters, Braniac en How it is Made zijn daar favoriet. Op de radio willen ze niet teveel informatie, en luisteren ze liever naar muziek. Veel Concrete Bèta’s hebben een voorkeur voor Radio 538. Het is niet verwonderlijk dat een Concrete Bèta graag Quest (populair wetenschappelijk maandblad) leest. Pc-magazine en Kijk zijn andere populaire tijdschriften. Op het internet is deze groep een fervent gebruiker van de specialistische site tweakers.net (site over o.a. gamen en ICT).

YoungMentality

De Concrete Bèta’s komen vaker voor bij de groep Enthousiaste Verkenners. Vaak hebben deze jongeren een brede interesse en vinden ze eigenlijk alles wel leuk. Ze zijn toegewijd, positief ingesteld Voor de sector Fun & Sport denken de en geïnteresseerd in het ‘hoe’. Het gevaar Concrete Bèta’s vooral aan een beroep daarbij is dat ze in de loop van de tijd afals sportleraar of fysiotherapeut. In de haken als het aankomt op de uiteindelijke sector Lifestyle & Design noemt deze keuze voor een bètatechnisch beroep. I want... groep vooral de beroepen (binnenhuis-) Deze jongeren zien hun toekomst zeer architect en ontwerper. In de sector Mar-

17

Naam: Django Leeftijd: 17 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en techniek

Naam: Saskia Leeftijd: 15 Opleiding 4 Gymnasium, profiel natuur en gezondheid

“Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. Dat lijkt me mooi.”

“Met dit profiel kun je nog eens switchen van onderwerp.”

“Ik ben altijd bezig. Mij zul je niet op de bank zien zitten zappen of patiencen op de computer om de tijd te doden. De mensen om me heen vinden me adhd-druk. Ik ga naar school, sport, doe aan breakdancen en heb drie bijbanen: ik ben koerier, doe promotiewerk en schrijf reports over de stad bij xxxs.nl, de jongerensite van de gemeente Amsterdam. Ik heb erover gedacht om journalist te worden, maar ik vind het toch leuker om straks met mijn te handen werken, dingen te maken.” Studie “Of ik technisch ben? Het is maar wat je technisch noemt. Ik sleutel wel eens wat aan mijn scooter. Samen met mijn vrienden. Ik ga bijna zeker een technische studie doen: Bouwkunde, Maritieme Techniek of Werktuigbouwkunde. Ik ben goed in de exacte vakken. Wat het wordt, weet ik alleen nog niet. Dus ik moet opschieten met beslissen. Binnenkort zal ik me toch ergens moeten inschrijven. Ik doe mee met Bèta 1op1, waarbij studenten die de studie al volgen je meenemen naar bedrijven of een energiecentrale bijvoorbeeld.” Toekomst “Ik wil straks vooral werk doen dat ik leuk vind. Het lijkt me handig om redelijk te verdienen, maar dat hoeft niet per se. Projectleider lijkt me wel wat en of dat mijn naam verbonden wordt aan een groot ontwerp. Ik zie mezelf wel in een redelijk hoge functie. Maar op de werkvloer staan lijkt me net zo mooi. Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. En mocht het nou niets worden in die technische hoek, dan blijf ik toch gewoon op mijn scooter rondrijden voor de sushidienst? Liever dat, dan dat ik iets tegen mijn zin ga doen.”

18

“Ik ben een doener, en niet zo’n denker. Het is een van de redenen waarom ik meer van exacte vakken hou dan van talen. Bij Frans en Engels zit je de hele les te vertalen. Maar de exacte vakken zijn afwisselend en je dóet vooral. Ik ben er trouwens ook veel beter in dan in talen. Op het moment ben ik heel erg geïnteresseerd in planeten en hoe kometen om de zon draaien. En van die natuurkundige weetjes vind ik ook leuk: dat als je één pen weggooit en een andere gewoon loslaat, ze tegelijkertijd op de grond vallen.” Technische interesse “Later wil ik wel een technisch beroep. Ik wil niet echt in de techniek hoor, en met computers heb ik ook niets. Maar Chirurgie bijvoorbeeld zou ik wel willen studeren. En mocht het die kant niet worden, dan wil ik wel iets gaan doen met sport. Ik hockey al zeven jaar. Maar ook aardrijkskunde, filosofie en economie vind ik heel interessant. Nou ja, ik ben gewoon over allerlei dingen enthousiast.” Afwisseling “Ik wil geen kantoorbaan van 9 tot 5. Afwisseling is heel belangrijk. Daarom spreekt chirurgie me wel aan. Dan kun je de ene dag een oor opereren en de volgende dag een hart. Vroeger wilde ik architect worden en dat lijkt me nog steeds interessant, maar dan zit je wel de hele dag achter je bureau. Eigenlijk ben ik heel blij met het profiel dat ik heb gekozen. Daarmee kun je nog eens switchen van onderwerp. Eén ding weet ik wel zeker: als ik straks iets kies, dan maak ik het af. Ik geef nooit op. Alleen als ik het echt niet kan.”

19

20

s ’ a t è B e r è i r Car Groep 2

ijn n kan ik m a D . o z n e ) en auto, o, 16 jaar ig ic E a . n (M e .” n n elf begin il werke voor mez slissen waar ik w jk li e g o lf be nel m hool zo s koelmonteur en ze c s a n il als “Ik w verdienen ld e g n e ig e

I am...

iPod stuk? Nieuwe kopen. De Carrière Bèta vindt het leuk en interessant dat er dankzij technische innovatie zo’n apparaat is. Maar zodra het apparaat er mee ophoudt, is de interesse ver te zoeken. Deze jongeren gaan, in tegenstelling tot de Concrete Bèta’s, in ieder geval niet zelf met de schroevendraaier aan de slag. De Carrière Bèta heeft meer affiniteit met de theoretische kant van de exacte wereld. Maar dat komt ook omdat zij extrinsiek geïnteresseerd zijn: de status is belangrijker dan dat ze het ook echt leuk vinden. Eigenlijk verdiept de Carrière Bèta zich niet echt in de mogelijkheden van de exacte wereld. Wel vinden zij dat in de exacte beroepen goed geld valt te verdienen en dat iemand in een exact beroep intelligenter is dan iemand in een andere beroepsgroep. En dat zijn twee aanlokkelijke bijkomstigheden voor de Carrière Bèta.

opgaan in de quantummechanica stellen zij niet op prijs. Deze jongeren willen levendige lessen met uiteenlopende, actuele voorbeelden. De richting waar de Carrière Bèta uiteindelijk voor kiest, is eerder exact dan technisch. Vooral populair zijn de studies natuurkunde, scheikunde en biologie.

& Medisch het beroep van arts, dokter of chirurg. Bij Market & Money moet men voornamelijk aan economen denken. Bij Lifestyle & Design denken de jongeren het meest aan (industrieel) ontwerpen.

I use...

De Carrière Bèta is een RTL4-kijker. Favoriet programma op die zender is CSI. I want... Ze kijken meer dan de overige jongeren in De Carrière Bèta’s weten nog niet pre- dit onderzoek naar de publieke zenders. cies wat ze willen worden, maar ze heb- Andere graag bekeken programma’s zijn ben wel eisen: 1. Ze willen veel geld gaan MythBusters en Braniac. verdienen aan hun toekomstige beroep. Deze groep jongeren leest in tegenstel2. Het beroep moet status hebben. De ling tot hun leeftijdsgenoten in de andere lageropgeleide Carrière Bèta wil zijn ei- groepen vaak de dagbladen. Ze lezen gen onderneming en zelfstandig werken niet alleen de gratis kranten, maar ook zodra hij van school komt. De hoger op- de Volkskrant of NRC Handelsblad. geleide Carrière Bèta’s noemen dan ook vaak het beroep arts of chirurg als je naar YoungMentality hun toekomstige ideale baan vraagt. De Carrière Bèta is te vinden onder de ExDeze groep kiest op school profielen in de traverte Statuszoekers en de Erkenningrichting van gezondheidszorg en econo- zoekers. Beide groepen zijn erg gevoelig mie. Als toekomstig werkgebied staat de voor wat anderen van hen vinden. De kans I learn... sector Mens & Medisch voor deze groep bestaat dat zij gaandeweg hun carrière De Carrière Bèta’s zijn relatief vaak hoog- bovenaan. De sector Lifestyle & Design, een andere weg inslaan. Als ze switchen opgeleide jongeren. Een toekomst in een die gemiddeld over alle jongeren genomen van carrière, dan doen ze dat omdat er nu bètavak is voor hen zeker een optie, voor- als nummer één sector scoort, vinden de eenmaal veel andere beroepen zijn die al wanneer het beroep status en aanzien Carrière Bèta’s, net als de Concrete Bè- misschien wel meer sociale en materiële heeft. Deze groep is echter niet gechar- ta’s, relatief gezien minder interessant. status kunnen verschaffen. meerd van het exacte onderwijs dat zij op school krijgen. Ze vinden het lesmateri- As je de Carrière Bèta vraagt naar zijn aal ouderwets. Docenten die helemaal ideale baan, is dat voor de sector Mens

21

Naam: Janna Leeftijd: 18 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en gezondheid “Leraren die exact onderwijs geven zijn mislukte wetenschappers.” “Na het vwo wil ik Moleculaire Levenswetenschappen gaan studeren. Dat is een combinatie van biologie, natuurkunde en scheikunde. Vroeger vond ik de exacte vakken niet leuk, totdat ik allerlei diepe vragen kreeg over het leven en hoe het zat met God. De exacte vakken gaven me daarop zo’n groot antwoord... Je kunt er gewoon met je hoofd niet bij hoe ingenieus het leven in elkaar zit.” Autistische docenten “Dat ik voor deze studie kies, ligt in ieder geval niet aan het onderwijs dat ik op school krijg. De leraren die exacte vakken onderwijzen weten misschien veel over hun vakgebied, maar schieten tekort als het gaat om sociale vaardigheden en het overbrengen van de stof. Als ik mijn natuurkundeleraar om uitleg vraag, antwoordt hij wel vijf keer: ‘Dat staat in je boek.’ Maar wat heb ik daaraan?! Dingen herhalen of het tempo omlaag brengen wil hij ook niet, want dan haalt hij zijn schema niet. Hij is bijna autistisch. Volgens mij zijn veel van onze leraren mislukte wetenschappers, voor wie onderwijs geven tweede keus was. Dat is ook niet zo vreemd: de meeste mensen die voor zo’n studie kiezen, zijn toch nerds. Een strengere selectie van onderwijzers zou helemaal geen kwaad kunnen.” Perfectionistisch “Met Moleculaire Levenswetenschappen kun je verschillende kanten op: onderzoek, management en journalistiek bijvoorbeeld. Stel dat ik onderzoeker word, dan wil ik wel bij de top horen. Ik ben een perfectionist. Dus als ik iets doe, wil ik het goed doen. Geld en carrière vind ik ook heel belangrijk. Ik wil later gewoon alles kunnen doen wat ik leuk vind. Ik kies dan ook weloverwogen mijn studie. Dat mijn beroep status oplevert is niet mijn eerste prioriteit - carrière en privéleven zijn belangrijker - maar ik vind het zeker niet onbelangrijk.”

22

Naam: Julius Leeftijd: 17 Opleiding: 6 VWO, profiel natuur en gezondheid, economie I en II en Latijn. “Ik zie heel veel saaie, lelijke mannen voor me die niets te vertellen hebben.” “Wat ik precies wil gaan studeren weet ik nog niet. Ik ben me op het moment aan het oriënteren. Ik heb Medicijnen overwogen, maar dat is zo massaal hè? En ik wil toch een opvallende baan, iets speciaals. Eentje waarbij je echt iets doet en waarmee je je kunt profileren. Dus Rechten wordt het evenmin, dat doen al duizenden mensen. Ik denk aan een baan in de politiek bijvoorbeeld, maar dat verdient niet genoeg als je het mij vraagt. Of een topfunctie bij een multinational. Ik wil geld verdienen. Het liefst veel. Aanzien en waardering vind ik belangrijk.” Geen exacte toekomst “Ik heb wel een exacte achtergrond, maar een toekomst in die richting trekt me eigenlijk niet zo. Ik heb dit profiel vooral gekozen omdat ik dacht dat die andere te makkelijk zouden zijn. Volgens mij houden ze zich binnen exacte beroepsgroepen vooral bezig met onderzoek. Ik zie saaie mannen voor me in witte jassen die niets te vertellen hebben, en heel veel lelijke mensen. Maar dat is misschien wat generaliserend gesteld hoor.” Technische snufjes “Ik ben best goed in de exacte vakken, ik haal zevens, achten en negens. Maar ik ga er echt niets mee doen. Wat heb je aan die scheikundige reactiesnelheden? Het boeit me niet. Bij Nederlands en economie let ik beter op, daar kan ik straks wat mee. Ik heb vrienden die precies weten hoe de laatste technische snufjes in elkaar zitten. Ik niet. Ik wil ze wel hebben, maar als ze kapot zijn, laat ik ze repareren. Ik heb geen zin om dat zelf te doen. Op tv kijk ik vooral naar de saaie programma’s, zoals Nova en Netwerk. En ik lees NRC Handelsblad.”

23

24

e d r e e s s e r e Geïntralisten Gene Groep 3

on. Ik llemaal k ch a ik t a w matis keken en heb ge dan ga je niet auto zoals k u le s e gedaan ok van all to’s, dus “Ik vond o iets gehad met au g keuzevakken bij lles open te no al na heb altijd n doen. Ik heb er breder te maken e tale nog iets met ie om het m o n o c e n biologie e aik, 18 jaar) (M houden.”

I am...

De Geïnteresseerde Generalisten zijn blij dat ze dankzij de scooter snel op school zijn, maar daar houdt de interesse voor techniek ook echt op. Toch hebben ze geen negatief beeld over de technische beroepen en ook niet over de gerelateerde vakken. Ze vinden dat de lessen levendig gegeven worden en ze snappen het nut van deze vakken.

I learn...

Ondanks het feit dat de Geïnteresseerde Generalisten geen problemen met exacte vakken hebben, kiezen ze vaker voor maatschappelijk georiënteerde richtingen als Economie & Maatschappij, Cultuur & Maatschappij of Natuur & Gezondheid. De Geïnteresseerde Generalist is heel bewust bezig met zijn toekomst en probeert ook de keuze voor een profiel en een opleiding weloverwogen te maken. Vaak is de motivatie van de Geïnteresseerde Generalist te vinden in ‘iets

willen doen voor de samenleving’. Zij zien deze wens eerder vervuld worden in een maatschappelijk dan in een exact beroep. Vaak komt dit omdat ze geen kennis hebben over de diversiteit aan beroepen en de internationale mogelijkheden in de exacte wereld. Deze groep laat zich in hun beroepskeuze als één van de weinigen leiden door hun uitslag bij beroepskeuzetesten. Van de bètasector hebben ze een vrij vlak beeld, wat zich uit in termen als ‘nadenken’, ‘mannelijk’ en ‘diepgang’.

belangrijke aspecten. De sector Lifestyle & Design geniet de voorkeur van deze groep en op de vraag naar de ideale baan binnen deze branche, komt het beroep designer op de eerste plaats.

I use...

De Geïnteresseerde Generalisten zijn gemiddelde mediagebruikers. Ze luisteren naar Q-music en kijken wel naar RTL 4. Ook kijken deze jongeren regelmatig naar Neder­land 3. Discovery Channel en aanverwante programma’s laat de GeïnteI want... resseerde Generalist echter links liggen, De ideale baan voor Geïnteresseerde net als technisch georiënteerde bladen. Generalisten is in de eerste plaats een baan die ze leuk vinden. Iets met men- YoungMentality sen, iets met de maatschappij of iets in- De Geïnteresseerde Generalisten zijn voorternationaals. Ze willen nuttig zijn voor al te vinden onder Eigenzinnige Idealisten. de maatschappij en hopen een baan te Ze zijn zelfbewust en willen graag iets bijvinden waarin ze zichzelf kunnen ont- dragen aan de maatschappij. Deze behoefplooien. Een uitdaging in het werk vinden tes zien de Geïnteresseerde Generalisten en status zijn voor deze jongeren minder niet vervuld worden in de bètawereld.

25

Naam: Esmee Leeftijd: 16 Opleiding: 5 Havo, profiel economie en maatschappij.

Naam: Ilyas Leeftijd: 16 Opleiding: Artiestenopleiding Utrecht, daarvoor vmbo, profiel techniek

“Ga ik Rechten studeren, dan valt Medicijnen weer af.”

“Ik hou van maatschappijleer. Daar word je echt wijzer van!”

“Ik weet nog niet wat ik wil gaan studeren. Het kan echt van alles zijn. Ik vind zoveel leuk! Misschien Management & Economie of Rechten. Ook Geneeskunde vind ik ontzettend boeiend. En als ik het niet bedenken kan, is het vwo nog een optie. Ik ben heel breed georiënteerd, en dat is soms best lastig. Ik kan maar moeilijk een keuze maken. Want ga ik Rechten studeren, dan moet ik die medische kant weer laten vallen. En dat vind ik zonde. Misschien mis ik toch wat!”

“Ik volg een artiestenopleiding in Utrecht, richting zang en hiervoor heb ik vmbo gedaan. Later wil ik graag workshops geven. Mensen de dingen leren die ik weet. Het liefst ga ik iets met zingen doen, maar sociaal cultureel werk kan ook. Jongeren helpen die in de knel zitten bijvoorbeeld, of werken in een buurthuis. Ik heb zelf ook wel eens problemen gehad en dat is nooit fijn.”

Bijscholing “Af en toe vind ik het wel jammer dat ik geen exacte vakken heb gekozen. Zonder wiskunde-B valt er een heleboel af. En met dit profiel oriënteer je je gewoon niet op een studie in een exacte richting. Anders zou ik het nog best overwogen hebben. Alleen iets echt technisch zou ik nooit gaan doen. Techniek interesseert me niet. Ik zie mezelf wel manager worden, in een ziekenhuis bijvoorbeeld, en een beetje de leiding geven. Maar ik geloof ook dat als ik in die hoek zou werken, ik liever arts zou willen worden: chirurg. Om mijn profiel aan te vullen, zou ik nog van die bijscholingscursussen kunnen volgen. Maar dat zie ik mezelf niet doen. Dus waarschijnlijk wordt het iets economisch. Economie vind ik interessant en ik sta er goed voor.” Maatschappelijke bijdrage “Om erachter te komen wat ik nou precies wil, heb ik al ontzettend vaak beroepskeuzetests gedaan. Maar daar ben ik echt niets mee opgeschoten. Omdat ik zoveel leuk vind, komt er iedere keer iets anders uit. Weet je, ik zie het wel. In de toekomst wil ik graag kinderen en een gelukkig gezinnetje. En als ik dan ook nog carrière maak, is het mooi meegenomen. Maar ik wil in ieder geval blijven werken hoor, om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Als je thuis blijft zitten, lig je erbuiten.”

26

Exacte vakken “Toen ik nog op de middelbare school zat, vond ik de exacte vakken eigenlijk heel leuk, maar ik kreeg ze nooit helemaal in mijn hoofd. En die meester hè, die liep gewoon op klompen! Ook economie en Nederlands deed ik graag, maar ik híeld echt van maatschappijleer. Dat is zo herkenbaar. Je wordt er echt wijzer van. Helemaal als zo’n leraar je de ruimte geeft om te praten over de dingen die je bezighouden en als je die dan later precies zo terugvindt in je boek.” Filmpjes monteren “Ik vind het in ieder geval belangrijk om later iets voor de maatschappij te kunnen betekenen. Hoewel… Ik lever nu ook mijn bijdrage. Ik woon in Kanaleneiland in Utrecht en dat is altijd slecht in het nieuws. Met een andere jongen probeer ik het nu positief op de kaart zetten. We treden op in de buurt, als Rik en Ily. Om te laten zien dat ook hier talent zit. Op het moment loop ik stage bij Ucee Station, een digitaal platform voor jongeren in Utrecht. Ik maak daar Six Pack-achtige filmpjes, zoals je die ziet op MTV. Ik speel erin mee én ik monteer ze. Zo’n technische richting spreekt me trouwens wél aan. Monteren, of anders ontwerpen van reclames en producten. Dat lijkt me heel cool.”

27

28

s ’ a t è non b Groep 4

ntact weinig co t.” is r E . g rich en din et zijn eig erg op zijn werk ge o d n e r a a zit uit elk en is heel “Iedereen en, denk ik. Iedere ens tussen m ) ar (Jort, 14 ja

I am...

De Non Bèta’s zijn niet warm of koud te krijgen voor techniek. Ze weten hoe de computer aan en uit moet, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Mensen in technische beroepen zijn in de beleving van Non Bèta’s nerds die erg op zichzelf zijn en in een witte jas eenzaam achter een bureau in een laboratorium zitten, om eentonige routinematige handelingen te verrichten. En dat vinden Non Bèta’s geen aantrekkelijk vooruitzicht voor hun eigen toekomst. Op school zijn ze ook al niet warm te krijgen voor de exacte vakken. Deze groep heeft zelfs een uitgesproken hekel aan wiskunde en natuurkunde. Ze vinden de lessen saai, het lesmateriaal ouderwets en ze snappen niet waarvoor deze vakken nuttig zouden zijn in de praktijk.

I learn...

Het merendeel van deze groep jongeren volgt zijn lessen op het mbo en dan met name de beroepsopleidende leerweg. Non Bèta’s kiezen niet voor een tech-

nisch profiel. Relatief vaak kiezen ze voor Economie & Maatschappij. De havo- en vwo-scholieren binnen deze groep kiezen vaak voor Cultuur & Maatschappij. De Non Bèta vinden zichzelf geen ster in de exacte vakken en kiezen daarom bewust niet voor deze lessen en juist wel voor de lessen waar zij goed in zijn. Dat geeft zekerheid en veiligheid.

I want...

Techniek en exacte beroepen zijn geen optie. Deze groep ziet daarbij een ‘saai toekomstbeeld’ voor zich. Wat ze dan wel precies willen? Die keuze stellen ze het liefst zo lang mogelijk uit. Met mensen omgaan vinden ze een belangrijk onderdeel van een toekomstige baan, net als individualiteit en jezelf kunnen zijn. De sector Lifestyle & Design staat bovenaan het lijstje van de Non Bèta.

I use...

Geen Discovery Channel en geen National Geographic voor de Non Bèta’s. Ze kijken zelfs relatief weinig televisie. Maar

29

als ze kijken, kijken ze naar RTL 4, 5 en MTV en TMF. Dagbladen worden ook weinig gelezen onder deze jongeren. Als ze al een krant lezen is het één van de gratis dagbladen.

YoungMentality

De Non Bèta’s zijn ruim te vinden onder de Erkenningzoekers en de Eigenzinnige Idealisten. Erkenningzoekers zijn vooral op zoek naar erkenning. Zij zijn in de veronderstelling dat bèta niet cool wordt gevonden door de (populaire) klasgenoten en willen daarom zelf geen positieve houding aannemen ten opzichte van de exacte vakken. Tenzij je er erg goed in bent, dan mag je wel positief zijn. De Eigenzinnige Idealisten zijn zeer contactgericht, gaan graag op onderzoek uit, maar laten zich met name afschrikken door het eenzame en routinematige beeld dat zij hebben van bètaberoepen.

Naam: Rosanna Leeftijd: 17 Opleiding: 4 Havo, profiel cultuur en maatschappij met keuzevak management en organisatie, daarnaast vooropleiding van modeacademie ArtEZ.

Naam: Samantha Leeftijd: 16 Opleiding: MBO SPW4 (onderwijsassistent)

“Chemie? Ik doe liever iets creatiefs!”

“Ik heb niets met exacte vakken. Totaal niet. Al die formules. Dat met H2O plus... Echt niets voor mij. Talen liggen me veel meer. Natuurkunde is misschien nuttig als je er iets mee wil, maar voor wat ik doe, heb je dat echt niet nodig. Rekenen en breuken, dat wilde ik nog wel leren. Op de mavo heb ik examen gedaan in wiskunde. Ik vond de stof heel moeilijk. Maar het waren wel heel gezellige lessen.”

“Ik heb geen exacte vakken in mijn pakket. Ik kom van het vmbo en was echt verschrikkelijk slecht in wiskunde. Ik heb het laten vallen toen ik naar de havo ging. Ik was bang dat ik anders mijn examen niet zou halen. En natuurkunde heb ik ook een jaartje gehad, maar ik zag er het nut niet van in. Ik kan nog wel iets installeren op de computer, als het moet, maar daar houdt mijn kennis van techniek wel op.” Eigen bedrijf “Volgens mij zijn banen in een exacte richting saai. Ik zie mensen voor me die proefjes doen op een laboratorium. Dat gaat op den duur toch vervelen? En je moet je voortdurend houden aan formules en regeltjes. Je wordt zo beperkt. Dat is niets voor mij. Ik doe veel liever iets creatiefs. Ik wil later de mode in. Mijn ultieme droom is een eigen bedrijf of mijn eigen modemerk, en een show tijdens de fashionweek in Parijs, met goede kritieken in de kranten. Om dat te bereiken ben ik van plan om hard te leren. Daarom ben ik ook alvast begonnen met de vooropleiding van modeacademie ArtEZ in Arnhem.” Wiskundig probleem “Misschien hebben mensen die voor een exacte richting kiezen ook wel zo’n grote droom, willen ze iets nieuws ontdekken of een wiskundig probleem oplossen… Maar dat moeten zij maar doen. Ik vind mode belangrijk. Als ik daarmee bezig ben, dan leef ik op, dan word ik blij. Soms ontwerp ik mijn eigen kleding, of ga ik naar modeshows en ik bekijk modesites op internet. En in mijn vrije tijd ga ik winkelen, of dansen.”

30

“Het ergste is dat je het daar niet gezellig hebt.”

Weinig contact “Voor een baan in de chemie of de techniek zou ik nooit kiezen. Alleen in een apotheek zou ik misschien wel willen werken. Maar verder zijn die banen heel eentonig als je het mij vraagt. En het ergste is dat je het dan niet gezellig hebt. Er is totaal geen sfeer daar. Iedereen is heel gefocust op zijn eigen ding en zijn eigen project. En ik denk bovendien dat collega’s onderling niet zoveel contact hebben. Ik neem aan dat je redelijk slim moet zijn. Nou ja, misschien niet superslim, maar je moet veel willen leren, zaken in je opnemen en dingen bedenken. Je moet het in ieder geval in je hebben als je die kant op wilt. Natuurlijk hoeft zo’n baan niet per se saai te zijn. Het is ook wat je er zelf van maakt. Kijk, ’s avonds kun je natuurlijk nog altijd leuke dingen gaan doen.” Doorgroeien “Ik hou van gezelligheid. Veel contacten vind ik heel belangrijk. In mijn vrije tijd maak ik veel afspraken met vrienden en ik zit op Hyves. Ik hoop later in mijn baan ook vooral leuke collega’s te hebben. Verder vind ik het salaris wel belangrijk en de doorgroeimogelijkheden ook. Na deze opleiding wil ik naar de Pabo, voor een opleiding tot leerkracht. Ik wil kinderen graag iets leren. Dingen die iemand mij vroeger ook geleerd heeft.”

31

n e d l e r e w a t 4. Bè 4.1 Waarom bètawerelden?

tech·no·lo·gie (de ~ (v.), ~ën) 1. leer van de handelingen waardoor de mens de voortbrengselen van de natuur tot stoffen Zoals eerder betoogd is het voor veel verwerkt tot bevrediging van zijn behoeften leerlingen inspirerend om technische en 2. systematische toepassing van een wetenschap in de techniek[1] exacte vakken te kunnen plaatsen in een context of ‘wereld’ waarin deze vakken Deze eerste definitie voegt weer een andere dimensie toe aan ons begrip van de techeen belangrijke rol spelen. Voor dit on- nologie: technologie wordt niet alleen gedreven door wetenschappelijke kennis, maar derzoek hebben we de gehele bètasector ook door de behoeften van de mens. Technologie is geen eenrichtingsverkeer -- het is opgedeeld in zeven ‘werelden van bèta- niet alleen zo dat de wetenschap iets ontdekt en dat een slimme jongen die een gat in techniek,’ ofwel bètawerelden. de markt ziet de nieuwe kennis gebruikt om er geld uit te slaan. De mens vraagt ook om nieuwe zaken, al naar gelang de behoefte eraan bestaat. En niet alleen maar om het omzetten van bestaande kennis in techniek; onderzoek om de wetenschappelijke kennis uit te breiden wordt ook gedreven door de menselijke vraag naar bepaalde uitbreidingen in de wetenschappelijke kennis die weer nieuwe, gewenste technieken mogelijk maken. Mogelijk zelfs door het proces van wetenschap naar product uit te breiden: de menselijke vraag drijft de wetenschap, de technologie en de techniek die eruit voortvloeit. Bron: Wikipedia.

32

Hiervoor is een aantal argumenten: • Het heeft weinig zin om met jongeren in gesprek te gaan over de bètasector als geheel. Deze sector is zo breed en alomvattend dat jongeren zich hier nauwelijks een beeld bij kunnen vormen. • We hebben de bètawerelden neutrale en positieve benamingen meegegeven om zo beter aan te sluiten bij de belevingswereld van de jongeren. Meer traditionele namen als de ‘metaalsector‘ of de ‘levensmiddelenindustrie’ roepen eerder negatieve associaties op. • De opdeling in werelden maakte het ook mogelijk om in het BètaMentalityonderzoek samen te werken met partijen uit die sectoren, zoals het Nederlands Water Partnership, de VNCI en de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI).

4.2 De bètawerelden

Voeding & VItaliteit Lifestyle & Design Science & Exploration

n van e d l e r e w niek h c e t a t è b

Market & Money

Water, Energie & Natuur

Mobiliteit & Ruimte

33

Mens & Medisch

4.3 Uitkomsten groepsgesprekken In de groepsgesprekken die we met jongeren hadden, stond steeds één specifieke bètawereld centraal. Over elke wereld hielden we drie groepsgesprekken. In deze gesprekken werd er kennisgemaakt met de sector, de (Nederlandse) bedrijven die werkzaam zijn in deze sector en wat precies de mogelijkheden in werkzaamheden zijn. We vroegen ze ook wat hun ideale baan zou zijn in deze sector, en wat ze denken nodig te hebben aan opleidingen als je wilt werken in de besproken sector. Hier volgen de belangrijkste uitkomsten uit dit kwalitatieve traject. Onzichtbaarheid Techniek is tegenwoordig verborgen achter een façade van styling en vormgeving. De technische helden van weleer zijn vervangen door andere rolmodellen. Namen als Huygens, Bell, Edison en Braille zijn van vroeger. Als je jongeren vraagt namen te noemen van uitvinders van deze tijd, komen zij met de naam van Steve Jobs, CEO van Apple. De uitvinders zelf zijn niet meer bekend. Daarom is het ook niet zo raar dat jongeren eerder kiezen voor een studie marketing, economie of vormgeving of alleen in clichés denken.

Relatie met kunst Kunst en techniek liggen ook in elkaars verlengde: techniek komt van het Griekse woord technè, dat kunst betekent. Een vakman kan een bepaalde techniek ‘als methode’ beheersen, bijvoorbeeld glasblazen, op een wijze dat het kunstig is. De resultaten van zijn ‘techniek’ zijn dus voorwerpen van kunst. Een kunstenaar is dus eigenlijk primair een technicus. Een kunstschilder moet als basis het schilderen als techniek beheersen. Het onderscheid dat gemaakt wordt tussen kunstenaar en technicus betreft de creativiteit. Bij de moderne technicus wordt het creative proces bijna onzichtbaar door de toegepaste wetenschap, productiemethoden, efficiëntie en doelgerichtheid. Voorafgaande aan, maar ook tijdens, een technisch project worden vaak methodes zoals brainstorm toegepast waar duidelijk creatieve momenten aanwezig zijn.

ook geen werkgevers noemen. Logo’s van grote bedrijven als BASF of Exxon Mobil herkennen jongeren bijvoorbeeld niet. Opvallend is ook dat ze weinig weten over het Nederlandse bedrijfsleven: “Shell, dat is toch Amerikaans?” (Sabine, 16 jaar). Sommige beroepen kunnen zich optrekken aan televisieprogramma’s als Numbers of CSI. Met hen komt het mogelijk wel goed. Maar laborant, ingenieur, onderhoudsmonteur of werktuigbouwkundige staan helaas niet op het watik-later-graag-wil-worden-lijstje van de meeste kinderen en jongeren. Hoe maak je dingen zichtbaar waarvan iedereen het voor vanzelfsprekend aanneemt? Hoe bouw je een brug? Hoe maak je mp3’s? Waar komen al die nieuwe voedingsproducten en medische innovaties vandaan?

Daar komt bij dat banen in de bètasector die wel zichtbaar zijn in het dagelijks leven, zich vaak op een lager opleidingsDiverse bètawerelden bevinden zich to- niveau bevinden. Iedereen ziet regeltaal niet op het netvlies van de jongeren. matig een stratenmaker aan het werk, Een relevante sector als de watersector maar een studie als civiele techniek is roept weinig beeld op bij de jongeren. Ze daarentegen weer veel minder zichtbaar hebben weinig associaties bij mogelijke in onze samenleving. Daardoor kunnen banen in deze sector en kunnen vaak vooral hoger opgeleide jongeren zich Bron: Wikipedia

34

geen duidelijk beeld vormen van banen en werkomgevingen die aansluiten bij hun opleidingsniveau en interesses. Ze denken bij techniek te snel aan ‘niets voor mij’, om de verkeerde redenen. “Ik werk in de horeca. Daar kan iedereen zich wel iets bij voorstellen. Maar ik kom nooit in een laboratorium, dus ik weet er niks van hoe het daar gaat.” (Kelsey, 17 jaar) Jongeren komen vaak niet automatisch in aanraking met de bètawerelden. Ze bezorgen folders of kranten, vullen de vakken in de supermarkt, werken als oppas of in de horeca, maar bezoeken zelden een chemisch bedrijf of een onderzoeksinstituut. Dit maakt programma’s als JetNet en de Technasia ook zo waardevol. De bètasectoren zouden veel meer dan nu het geval is, de diversiteit aan functies zichtbaar kunnen maken via de mensen die er dagelijks werken. Laat zien waarom het zo gaaf is om in het landelijk Verkeerscentrum in Driebergen de controle te hebben over de knoppen voor snelheidsmaxima. Medewerkers binnen de sectoren zijn vaak het beste uithangbord voor een beroep of opleiding en dat geldt eigenlijk voor alle opleidingsniveaus.

De wondere waterwereld We vroegen jongeren naar hun eerste kennismaking met de waterwereld. Opvallend vaak bleek dit de excursie met de basisschoolklas naar de dichtstbijzijnde waterzuiveringinstallatie te zijn. Job (16): “En het stonk daar! En iemand hield een heel saai praatje.” De geur uit de waterzuiveringsinstallatie is hem zes jaar later nog steeds bijgebleven. Funest! Mendel (16) heeft hele andere herinneringen aan de watersector, best wel leuke zelfs. “Ik ging met mijn klas eerst naar de Stormvloedkering in Zeeland en we eindigden toen bij het waterzuiverings­ systeem van de haaientank in het Oceanium van Blijdorp in Rotterdam.” Zelfde thema, andere ervaring, andere beeldvorming. Op de middelbare school moeten Job en Mendel beiden een profiel en later een vervolgopleiding kiezen. Mendel heeft na wat voorlichting en de motiverende werking van zowel het lagere schooluitje als gesprekken met zijn docent besloten dat hij zijn ideale toekomstige baan bij de Verenigde Naties het beste kan bereiken via een studie watermanagement.

Grote verschillen binnen sectoren Om het potentieel van de doelgroep optimaal te benutten is het voor brancheorganisaties, werkgevers en het onderwijsveld belangrijk beter zicht te krijgen op hoe jongeren uit verschillende BètaMentality-groepen tegen hun sector aankijken. Welke aspecten en banen zijn aansprekend, wie spreek je hier precies mee aan en hoe groot is de potentiële groep die je hiermee kunt enthousiasmeren? De bètawerelden zijn vaak zo breed, dat verschillende typen jongeren door verschillende aspecten van die wereld aangetrokken kunnen worden. Je kunt jongeren dus ook met verschillende argumenten aanspreken om ze enthousiast te krijgen. We illustreren dit aan de hand van een voorbeeld uit de wereld van Voeding & Vitaliteit: Een meisje (Carrière Bèta) wordt enthousiast van het perspectief om nieuwe kauwgomsmaken te ontwikkelen; een meisje (Geïnteresseerde Generalist) wil met kennis over voeding mensen in ontwikkelingslanden ondersteunen. De sector Voeding & Vitaliteit heeft hen allebei veel te bieden. Isabel (16 jaar en Geïnteresseerde Generalist) wil ook iets betekenen voor de maatschappij, maar ziet wél mogelijkhe-

35

den om daar met een technische baan in de wereld van voeding iets mee te doen: “In eerste instantie zie ik mezelf niet meteen een technische opleiding volgen na mijn vwo, maar het lijkt mij heel interessant om betere rijst te ontwikkelen, die meer opbrengt in derde wereldlanden. Dat boeren bijvoorbeeld 10 kilo rijst uit een vierkante meter halen in plaats van 7 kilo. Dan kun je echt iets betekenen voor die mensen daar.” (Isabel, 16 jaar). Amrit (18 jaar) is een typische Non Bèta die zich niet aangesproken voelt door deze sector: “Ik ben echt fel tegen de bio-industrie. Ik zie mezelf later misschien wel voor Greenpeace werken, maar wil niks met zo’n foodsector te maken hebben.” Hier volgt een ander voorbeeld uit de wereld van Water, Energie & Natuur: “Ik zie niet in hoe je iets met water kunt doen waar je veel geld mee kunt verdienen. Ik denk dat ik bijvoorbeeld beter economie kan gaan studeren.” (Michelle, 16 jaar en Geïnteresseerde Generalist). Terwijl Michelle wel een bètaopleiding kan doen, kiest zij ervoor om de economische kant op te gaan. Juriaan (17 jaar en Carrière Bèta) staat wel positief tegenover een carrière in de bètasector: “Als ik iets zou doen in de watersector zou ik bijvoorbeeld

de Deltawerken willen ontwerpen. Dan kun je zeggen: ‘Kijk! Dat heb ik bedacht’.”

de folder. Geen nerds of fotomodellen.” (Corine, 18 jaar)

Beelden In de groepsgesprekken visualiseerden we de sectoren door een groot aantal beelden te laten zien die de sector, de werkzaamheden en de producten belichten. Jongeren mochten uit tientallen foto’s beelden kiezen die hen erg aanspreken en vijf die dat juist helemaal niet doen. Vooral de toelichtingen op hun keuzes gaf veel informatie prijs: “Als je bezig bent met ontwerpen, doe je tenminste niet steeds hetzelfde. Je maakt steeds weer nieuwe dingen.” (Collin, 16 jaar).

Benaming Ook de benamingen van sectoren en opleidingen werken direct door in het oordeel dat jongeren erover geven. Bij het woord ‘levensmiddelenindustrie’ denken jongeren aan fabrieken waar eten wordt gemaakt. Spontane associaties die zij hierbij noemen: eentonig, laagopgeleid, grijs en saai. Bij de term ‘Voeding & VItaliteit’ hebben ze direct een positiever beeld, omdat het ook refereert aan productontwikkeling, onderzoek en gezondere voeding. Bovendien is de benaming commerciëler en internationaler.

Opvallend is dat jongeren in beelden van de sector en haar werknemers zich voortdurend spiegelen aan de mensen die ze in beeld zien. Spreken deze mensen hen aan? Zien ze hen als leuke potentiële collega’s? Deze ‘people-factor’ blijkt erg belangrijk te zijn voor hen: “Ik vind die man een beetje nerdy-achtig als ik kijk wat hij daar doet.” (Floor, 16 jaar) “Hij heeft echt zo’n uitstraling van ‘kijk mij nou’. En waarschijnlijk ook zo’n 9 tot 5-mentaliteit.” (Seline, 16 jaar) “Zo’n geel pak aan moeten lijkt me niks.” (Xena, 17 jaar) “Gelukkig staan er normale mensen op

36

What’s in a name? Een voorbeeld: een opleiding die voorheen Creative Design heette en nu de naam Computer Technology draagt, had na die naamswijziging - ondanks een gelijkblijvende inhoud van de studie - een dramatische daling van het aantal vrouwelijke studenten te incasseren. INHOLLAND veranderde de benaming elektrotechniek in ‘E-technology’ en boorde zo een heel nieuwe doelgroep aan.

37

, y t i l a t n e M a 5. Bèt n je ermee? wat ku wiskunde- of scheikundeles is fundamen- •De Geïnteresseerde Generalist staat in principe niet negetief tegenover het teel voor de keuze voor een vervolgopleiexacte onderwijs, maar ambieert niet ding. Voor veel jongeren is het volstrekt direct een baan in de bètawereld. Wanonduidelijk waarom ze deze vakken krijneer je hen met inspirerend onderwijs gen, waar deze precies voor nodig zijn in kunt bereiken, is er een basis gelegd de toekomst en wat het nut is van bèta voor een positievere houding ten opvoor de maatschappij. Ze snappen wel zichte van een toekomst in de bètawedat dit een onderdeel van hun opleiding reld. Juist hun moet je laten zien dat je is, maar de veelzijdigheid en het belang in een technisch beroep aan het facilitein een bredere context gaat te vaak aan ren bent, dat je met de kennis een groot hen voorbij. verschil kunt maken en dat je arme wereldburgers of het klimaat juist effectief De Carrière Bèta’s en de Non Bèta’s zijn kunt helpen in een technische of exacte het minst gecharmeerd van het exacte baan. Hoe kunnen we het verschil tussen po- onderwijs dat ze nu krijgen. Zij noemen tentiële bètageïnteresseerden en het het ouderwets en weinig inspirerend. •De Concrete Bèta’s staan het minst negatief tegenover bètavakken. Zij vindaadwerkelijke aantal bèta’s verkleinen? Initiatieven om het onderwijs verder te den het vakken met diepgang, waarbij Hier volgen aanbevelingen voor ver- moderniseren zijn voor deze groepen dus je veel moet nadenken. Focus bij deze schillende groepen, te beginnen met het van groot belang. groep vooral op de toepassingen: Wat voortgezet onderwijs, gevolgd door aankun je ermee doen en worden? bevelingen voor opleidingen, werkgevers Wat kan een docent of decaan nu doen en brancheorganisaties. om jongeren meer voor bètatechniek te •Non Bèta’s zien het nut niet in van bètatechnische vakken. Hun moet je steeds interesseren? weer laten zien waarom het belangrijk is dat zij bepaalde kennis en kunde op5.1 BètaMentality in het •Laat de Carrière Bèta in je lessen kennis voortgezet onderwijs doen. maken met succesvolle werknemers uit die sector. Laat een productontwikkelaar Van didactische frustratie naar inspiratie. een gastles geven over het ontwikkelpro- “Vroeger vond ik aardrijkskunde wel leuk, BètaMentality belicht dat jongeren in het ces van een nieuwe kauwgomvariant en je maar we kregen toen echt een waardevoortgezet onderwijs de nodige didac- hebt deze jongeren weer een stap dichter loze leraar. Daar had ik niet nog eens tische frustratie beleven, waar het de bij een chemische of foodgerelateerde op- twee jaar zin in.” (Carla, 17 jaar, Carrière Bèta) exacte vakken betreft. De natuurkunde-, leiding. Het vorige hoofdstuk liet een enorm potentieel onder jongeren voor de bètawereld zien. 55% van hen (de Concrete Bèta’s en de Carrière Bèta’s) geeft aan wel geïnteresseerd te zijn in een technische of exacte toekomst. Bovendien is er een groep van 21% Geïnteresseerde Generalisten, die in principe geen negatieve houding hebben ten opzichte van de technische en exacte wereld, en ook nog eens de vaardigheden hebben. Toch kiest maar 17% van alle jongeren nu voor een opleiding in die richting.

38

EXTRINSIEKE MOTIVATIE

in de les Ontleed in de techniek- of natuurkundeles bijvoorbeeld eens een dvd-speler. Met schema’s en illustraties loop je stap voor US OP TOEKOMST) stap door de ontwikkeling van lasertechniek en opnametechniek. Het apparaat is zelfs uit elkaar te schroeven. Zo blijf je dicht bij de techniek die jongeren dagelijks om zich heen hebben. Docenten die ook de Carrière Bèta warm willen maCarrière Bèta’s ken, belichten dan ook het economische aspect 19% en/of nodigen iemand uit die een èta’s grote fabrikant in Nederland vertegenwoordigt.

Bètamentality als instrument • Wervingsportfolio • Middelenkeus • Kanalen

4.WERVING Stel een wervingsplan op met een mix aan middelen. Zie ook Wervingsportfolio, pag. 43

• Interne Bètascan • Achterban interne communicatie • Bètawereld

1.IDENTITEIT

Hoe is je identiteit en waarin onderscheid je je? Doe de quickScan, zie pag. 40

5.2 BètaMentality als instrument bij de werving Marketeers bij vervolgopleidingen en recruiters bij werkgevers kunnen BètaGeïnteresseerde Mentality ook gericht gebruiken om hun Generalisten werving effectiever te maken. Met een 21%stappen kan BètaMentality meer aantal focus aanbrengen in de werving. Dit analyseren we aan de hand van de figuur ‘BètaMentality als instrument’, bestaande uit vier fasen.

OCUS OP NU)

3.POSITIONERING

Welke positionering kies je? Bepaal de gewenste doelgroep en werk de propositie uit, zie pag. 42 Doelgroep

• • Doelstellingen bepalen • Propositie bepalen • Concurrentie-analyse

39

2.IMAGO

Hoe is het huidige en het gewenste imago? Doe de kwalitatieve scan, zie pag. 41

• BètaMentality-model • Kwalititieve analyse

5.2.1 Identiteit Wie je bent en hoe de buitenwereld je ziet, daar kan soms veel verschil in zitten. Voordat je gaat nadenken over het gewenste imago is het in elk geval belangrijk de identiteit goed scherp te hebben. Wat typeert onze organisatie, ons bedrijf of opleiding? Hoe is het ‘echt’? Hierbij is het heel belangrijk om authentiek te blijven. Jongeren zijn kritisch en mediawise: ze voelen het haarfijn aan als je iets mooier of anders brengt dan het in werkelijkheid is. En mocht je ze dan toch weten te strikken voor een opleiding of een baan: als het gecommuniceerde beeld niet verenigbaar is met de realiteit, houd je ze op de langere termijn ook niet vast. “Veel opleidingen proberen in hun folder hip of jong te doen, terwijl studiekeuze een serieus onderwerp is. Ik wil liever dat die folders geloofwaardig zijn.” (Rick ,16 jaar)

baanbegeleiding of bestuurlijke posities? Met kleine en soms grote ingrepen kun je beter aansluiten op de belevingswereld van jongeren.

Een belangrijke indicator voor je identiteit zijn de studenten of jonge werknemers die nu in je organisatie rondlopen. Wie heb je al in huis: de Carrière Bèta’s of juist de Geïnteresseerde Generalisten? Speciaal voor meisjes De BètaMentality QuickScan (zie kader op De Academie voor Stedenbouw, Logistiek pagina 41) geeft antwoord op deze vraag. en Mobiliteit (onderdeel van NHTV Breda) Met deze kennis kun je nog gerichter had, net als andere technische opleidin- focussen op die groep of je juist harder gen, een gebrek aan vrouwen op de op- gaan inzetten om ook andere groepen leiding. Van de jaarlijkse instroom van te bereiken. Kortom: je versterkt wat je 200 mensen, was maar liefst 90% man. hebt, en vult eventueel aan wat je mist. Om dat te veranderen, nodigde de school alle meisjes uit het eerste en tweede jaar uit om een avondje te brainstormen, vergezeld van een salsales en tapas. Ongeveer 35 van de 50 meisjes gingen mee. De gezellige avond leidde tot meer enthousiasme en binding met elkaar en de opleiding. De school kreeg bovendien informatie over hoe de school aantrekkelijker kon worden voor vrouwen. Een van de gevolgen was dat meiden nu meer bij elkaar geplaatst worden in werkgroepen en klassen. De meisjes zijn nu enthousiaster over de opleiding en geven op de open dag een vrouwelijke ‘touch’ aan de voorlichting. Hun enthousiasme zorgt voor meer vrouwelijke aanwas.

Om meer jongeren te werven en te behouden, zal de bètawereld dus ook te rade moeten gaan bij zichzelf: Wie zijn we? Wat willen we? Hoe kunnen we aantrekkelijker worden voor jongeren, onder Bron: Wat wil jij? Vernieuwende perspecmeer op het vlak van salariëring, loop- tieven op instromen in techniekonderwijs.

40

De Quickscan De QuickScan BètaMentality brengt snel in kaart tot welke BètaMentality-milieus de jongeren behoren die nu al in een opleiding of organisatie rondlopen. Dit geeft waardevolle informatie over de doelgroepen en het profiel waar een organisatie zich scherper op kan richten bij de werving van nieuwe studenten of werknemers. Als een bepaalde groep jongeren nauwelijks respondeert of niet aanwezig is in je organisatie, kun je afwegen of dit een profiel is dat niet bij je organisatie past, of je kunt je positionering bijstellen omdat je deze specifieke groep nu blijkbaar onvoldoende aanspreekt. Tijdens een QuickScan ontvangen 100 tot 1.000 jongeren een mailtje van hun eigen opleiding of werkgever met het verzoek om een korte online vragenlijst in te vullen (10 – 15 minuten). Zo brengen we snel de profielen in kaart.

5.2.2 Imago

Een kwalitatieve scan In een maand tijd brengt de kwalitaHet beeld dat jongeren hebben van de bè- tieve scan de jongerenbeleving van een tawereld is in alle BètaMentality-groepen bepaalde ‘wereld’ in kaart. Dit gebeurt vrijwel identiek: saai, eenzijdig, nerderig door middel van kwalitatief onderzoek, of te moeilijk. Bovendien is er veel on- met focusgroepen die zijn ingedeeld op wetendheid over de diversiteit binnen de basis van een BètaMentality-profiel. In bètawerelden, waardoor er eendimensi- deze groepsgesprekken wordt het beeld onale en clichébeelden overheersen. Een achterhaald dat jongeren nu hebben bij kwalitatieve scan kan belangrijke infor- een bepaalde sector, onderwijsrichting matie leveren over het huidige imago van of ‘wereld’. Jongeren geven hun reactie een sector, een opleiding of een werkge- op de ontwikkelingen en beroepsperver bij de jongerendoelgroep. spectieven in deze wereld: welke vinden zij interessant, welke slaan minder aan “Ze moeten echt meer promoten dat che- en wat zijn de achterliggende redenen? mie met milieu te maken heeft.” Dit levert veel input op voor het ontwik(Jort, 14 jaar) kelen van een communicatiestrategie om jongeren zoveel mogelijk te interesseren voor de bètaberoepen in een bepaalde wereld. “Die vrolijke jongen met die pipet is té vrolijk. Het is te gemaakt.” (David, 17 jaar)

41

INTRI

Geïnteresseerde Generalisten 21%

IVATIE

36%

LEREN (FOCUS OP NU)

Propositie Vervolgens werk je de propositie uit. Dit vormt je ‘belofte’ aan de doelgroep. De insteek van die propositie is per groep verschillend. Een Concrete Bèta wil vooral antwoord op de vraag: Wat kun je doen? Wat kun je leren? De Carrière Bèta vraagt zich meer af: Wat kun je worden? En de Geïnteresseerde Generalist: Wat kun je betekenen?

WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST)

Wat kun je doen?

Wat kun je worden?

Wat kun je leren?

Wat kun je betekenen?

LEREN (FOCUS OP NU) 42

EXTRINSIEKE MOTIVATIE

Doelgroep Formuleer in doelstellingen welke BètaMentality-groepen je in welke mate wilt bereiken. Vaak kom je uit op een combinatie. Bedrijven hebben behoefte aan een variëteit aan competenties. Zij hebben Concrete Bèta’s nodig voor de innovatie, Carrière Bèta’s voor een sterke positie op de internationale markt en Geïnteresseerde Generalisten voor een sterke maatschappelijke positie in landen waar ze werkzaam zijn. Kortom, een palet van BètaMentality-groepen is nodig om een sterk collectief te vormen.

Bepaal je propositie

INTRINSIEKE MOTIVATIE

5.2.3 Positionering

De manier waarop je die propositie verder invult wisselt dus per groep. De Concrete Bèta is erg avontuurlijk ingesteld en zoekt afwisseling en uitdaging in zijn baan. De uitdaging voor de Concrete Bèta zit in de inhoud. Zij willen tot in detail weten hoe het zit en ook zelf betrokken zijn bij de totstandkoming. Belicht voor deze groep vooral de toepassingen: je ontwikkelt bijvoorbeeld cosmeticaproducten of nieuwe, extra gezonde voeding. Zowel de hoger als lager opgeleide Concrete Bèta past graag zijn kennis toe. Bij veel studies heb je hier een verhaal te vertellen. Civiele techniek? Daar leer je hoe je dammen en bruggen moet bouwen van verschillende constructies. Avontuurlijk én toepasbaar. “Ik was een tijdje geleden op een open dag waar een Senseo-apparaat uit elkaar werd gehaald. Vervolgens kreeg je uitleg over wat er allemaal in zat. Dat was leuk.” (Nadia, 15 jaar, Concrete Bèta) Om de Geïnteresseerde Generalist te bereiken, leg je minder focus op de harde bètakanten van een opleiding of vak, maar neem je juist de maatschappelijke context mee in het verhaal. Wat kun je doen met de eenmaal opgedane kennis? En laat ook zien dat de sector zelfont-

plooiing en kennisopbouw stimuleert. Je bent namelijk analytisch, helder en zuiver redenerend bezig, bijna filosofisch. Civiele techniek? Met die kennis kun je ook in Bangladesh werken aan de preventie van overstromingen. De Carrière Bèta vindt doorgroeimogelijkheden en toekomstperspectief belangrijk. Wat kun je later worden met deze opleiding? Kun je ook als zelfstandige aan de slag? De Carrière Bèta is veel meer geïnteresseerd in de status en arbeidsvoorwaarden van het beroep. Deze groep voelt zich ook meer uitgedaagd door de complexiteit van sommige bètarichtingen. Civiele techniek? Je kunt aan de slag bij grote innovatieve bouwprojecten in Dubai en China.

wel positiever over deze toekomst gaan denken en transformeren in bijvoorbeeld een Geïnteresseerde Generalist. Omdat jongeren elkaar ook beïnvloeden in hun studiekeuze, is het ook relevant het algemene beeld van bèta bij te stellen. Daarmee voorkom je dat Non Bèta’s andere jongeren afhouden van een keuze voor een bètarichting.

De Concurrentie Als je eenmaal weet welke BètaMentality-groepen je wilt aanspreken, krijg je ook beter zicht op je belangrijkste concurrentie. Wanneer een technische opleiding zich meer op de Geïnteresseerde Generalisten gaat richten, is het verstandig eens een kijkje bij de sociaalwetenschappelijke of economische opleidingen te nemen. Hoe trekken zij hun studenten binnen? Hoe positioneer je je binnen dit De Non Bèta heeft bij veel bètaopleidin- umfeld? Wat onderscheidt jouw opleiding gen en sectoren een negatiever beeld. van al die andere? En hoe is jouw positie Deze groep lijkt wellicht niet interessant, ten opzichte van opleidingen economemaar het is belangrijk om te weten welke trie, geneeskunde of bedrijfskunde, die groepen je beter niet kunt benaderen om- veel Carrière Bèta’s aanspreken? dat je rendement veel lager zal zijn. Toch willen we de Non Bèta niet afschrijven. Als je bij Non Bèta’s al op heel jonge leeftijd de beeldvorming positief beïnvloedt en ze stimuleert in het leren van de bijkomende vaardigheden, kan een Non Bèta

43

• ‘Meet the visionary’

CUS OP NU)

LEREN (FOCUS OP NU)

5.2.4 Werving Oriëntatieproces Vanaf hun vijftiende en zestiende jaar gaan jongeren zich oriënteren op hun toekomst. Veel jongeren hebben dan nog geen flauw benul van wat ze precies willen worden later. Hoe kom je dan tot een gedegen keuze? Ten eerste kiezen veel jongeren vanuit de negatieve argumentatie - wat wil ik liever niet? - en gaan vervolgens afstrepen. Veel van de jongeren zeggen bovendien dat ze zélf de uiteindelijke keuze maken voor een vervolgopleiding en hun toekomst. BètaMentality laat echter zien dat veel jongeren extrinsiek beïnvloed worden door andere bronnen en daar ook raad aan vragen, zoals ouders, vakdocenten en in mindere mate hun vriendenkring. De cijfers in de tabel geven in percentages weer welke bronnen jongeren in die fase raadplegen.

BRONNEN

NB

CAB

COB

GG

TOTAAL

Ouders Broers en zussen Ooms en tantes, neven en nichten Vrienden/klasgenoten Vakdocenten Mentoren Decanen School in het algemeen Beroepskeuzetests (Sport)trainers Jeugdwerkers

69 44

66 39

71 33

64 24

68 36

23 41 61 52 47 55 55 16 22

15 45 60 48 40 63 48 13 16

22 55 56 47 46 54 48 14 16

13 32 47 39 39 56 48 16 16

19 44 57 47 43 57 50 15 17

NB = Non Bèta CaB = Carriere Bèta CoB = Concrete Bèta GG = Geïnteresseerde Generalist

44

Voor onderwijsinstellingen betekent die beïnvloeding op het vlak van studiekeuze dat zij hun mediainzet gerichter kunnen focussen. Wil je graag die Concrete Bèta bereiken? Maak je verhaal dan zo concreet mogelijk en toepasbaar door deze jongeren 1 op 1 in contact te brengen met studenten die vragen kunnen beantwoorden en de leerling bij de hand kunnen nemen. Zo ervaren leerlingen hoe het echt is op jouw opleiding. Een Carrière Bèta zal eerder een campagne waarderen gebaseerd op toekomst en ambitie, omdat dit een opleiding zichtbaarheid en status kan verlenen. “Tijdens het zoeken kwam ik erachter dat er veel meer soorten opleidingen zijn dan ik op school had gehoord. Daar bieden ze alleen algemene opleidingen aan en zijn ze ook erg lokaal en op de regio Limburg gericht. Stel nou dat ik alleen op hun info was afgegaan....” (Celine, 17 jaar) “Mijn ouders laten wel weten of ze een studie wel of niet geschikt voor me vinden, maar verder laten ze me vrij. Als jij maar gelukkig bent, zeggen ze dan.” (Milène, 17 jaar) “Ik gebruik internet heel veel. Ik ga niet zo maar naar die school toe. Dat is een hele handeling en dan krijg je heel veel informatie waar je niet op zit te wachten.” (Kimberly, 17 jaar)

VATIE

2.IMAGO

Hoe is het huidige en het gewenste imago? Doe de kwalitatieve scan, zie pag. 41

• BètaMentality-model • Kwalititieve analyse

wervingsportfolio/middelenmix (voorbeeld) WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST)

• Mooi werk in bètatechniek • Excursies • Spectaculaire acties • ‘Meet the engineer’

• • • • • •

• Kom proefjes doen • Meeloopstuderen • Proefcollege • Techniek Challenge • ‘Meet the professor’

• Debatten • Science café • Maatschappelijke Challenge • Brede studies • ‘Meet the visionary’

FOCUS OP NU)

Bedrijven contactdag Carrière coaching Beroepenstest Salarismeter Businessgames ‘Meet the boss’

LEREN (FOCUS OP NU) 45

EXTRINSIEKE MOTIVATIE

EXTRINSIEKE MOTIVATIE

Wervingsportfolio In de uitwerking en toonzetting van de middelen die je inzet, kun je ook meer fiOPnetunen TOEKOMST) op verschillende groepen, zowel in de inhoud als in vorm. Maak voor de Carrière Bèta gebruik van logo’s van aansprekende bedrijven waar je later kunt gaan werken. En laat de Geïnteresseerde Generalist de diversiteit van de opleiding en de doorgroeimogelijkheden binnen de Wat kun jeHiernaast worden?kun je in het wersector zien. vingsportfolio zien welke middelen je het beste kunt inzetten voor een zo effectief mogelijk bereik.

Wat kun je betekenen?

Welke positionering kies je? Bepaal de gewenste doelgroep en werk de propositie uit, zie pag. 42 Doelgroep

• • Doelstellingen bepalen • Propositie bepalen • Concurrentie-analyse

FOCUS OP NU)

US

3.POSITIONERING

INTRINSIEKE MOTIVATIE

Geïnteresseerde Generalisten 21%

Om de verschillende groepen te bedienen zet je verschillende soorten activiteiten in. Dat resulteert bij een gerichte werving in bijvoorbeeld een ‘Meet and greet the engineer’ of een proefjesmiddag voor de Concrete Bèta’s, een ‘Meet the boss’ voor de Carrière Bèta en een Maatschappelijke challenge voor de Geïnteresseerde Generalist.

op het promotieverhaal dat een opleiding afgeeft. Op meeloopdagen krijgen ze Twee meiden (Concrete Bèta’s) bezoeken liever echte colleges dan een aangepast een open dag van een technische hogeprogramma. school. Er zijn mooie planten neergezet ter bevordering van de sfeer en de aanProbeer op je open dag de Concrete Bèta wezige docenten zitten goedgemutst te te verleiden door hen zelf dingen te laten wachten tot zij hun praatje mogen houden. doen, spreek de Carrière Bèta aan met De meiden zitten in een zaal te luisteren een enthousiast verhaal van een succes- naar een verhaal van de directeur. Als vol manager (en oud-student) en benader het verhaal hen te lang duurt, lopen ze de Geïnteresseerde Generalist met de di- de zaal uit. Even drinken halen en dan zo versiteit van het vak. weer naar binnen. In hun zoektocht dwalen ze door de school en komen terecht Het is voor jongeren belangrijk dat ze in een zaal waar studenten bezig zijn met tijdens open dagen, meeloopdagen en hun eindexamenpresentatie. Ze worden andere activiteiten in aanraking komen gegrepen door de precisie en het enthoumet studenten van de opleiding. Ze willen siasme waarmee de studenten maquettes namelijk ook graag weten hoe gezellig in elkaar zetten. De rest van de open dag de studenten het hebben en of de studie gaat aan de meiden voorbij, maar ze gaan veel tijd kost. Blijft er tijd over om leuke met een positieve indruk naar huis. dingen te doen? En worden er veel leuke projecten geïnitieerd?

Jet-Net Jet-Net is een initiatief, waarin onderwijs, overheid en bedrijfsleven de handen ineen hebben geslagen. Inmiddels werken 28 Nederlandse bedrijven samen met ongeveer 130 havo/vwo-scholen met als doel scholieren beter zicht te bieden op de praktijk en op de beroepsmogelijkheden in industrie en technologie. Jet-Net beoogt hiermee meer scholieren te interesseren voor een hogere bètatechnische vervolgopleiding. JetNet richt zich daarbij op zowel leerlingen als docenten. Bron: www.jet-net.nl In je studietijd ontmoet je veel nieuwe mensen en maak je nieuwe vrienden. Jongeren kijken op open dagen dan ook goed Open dagen en meeloopdagen rond naar de mensen die er rondlopen: Jongeren die zich nog aan het oriënteren Spreken de mensen hen aan en kom je zijn, bezoeken soms wel tien open dagen. makkelijk in contact met anderen? Zij hopen zo vooral een zo realistisch mogelijk beeld te krijgen, in aanvulling Afdwalen

46

t i e t i l a t VI & g n i d e Vo d l e e b in

meteen de groep eelden je t a d o z we b eeld, r hebben alip om in b lity-groe & VItaliteit secto trekkelijk te visu ta n e M ta g n è a in B a d r r e e o to p V c r sfee de se oor de de juiste manier is preekt? V Hoe zet je te gezicht aans rwerkt. Op deze iken. rs e re op het ee in een schema v je graag wilt be p ie per groe r de doelgroep d o seren vo

te Bèta’s 1. Concre

re Bèta’s iè r r a C . 2

e resseerd 3. Geïnteisten General

ta’s 4. Non Bè

47

Werving nieuwe wereldverbeteraars Een technische universitaire studie wil meer studenten trekken. De opleiding heeft een scan uitgevoerd waaruit blijkt dat deze nu vooral Concrete Bèta’s aantrekt. De opleiding besluit zich te gaan focussen op de Geïnteresseerde Generalisten, een groep die het wel kan en geen negatief beeld heeft, maar eigenlijk niet wil. Uit een kwalitatieve analyse komt naar voren dat deze jongeren geen duidelijk beeld hebben van wat je precies kunt doen met de opleiding. Ze weten heel goed wat ze willen, maar zien deze studie daar onvoldoende bij aansluiten. De opleiding besluit haar sleutelpositie op het gebied van onderzoek naar global warming en internationaal natuur­ beheer beter te profileren. De communicatieafdeling maakt een aantrekkelijk vormgegeven brochure met korte, actuele verhalen en cases over maatschappelijke issues. De lezer krijgt snel een indruk hoe studenten van de opleiding hun bijdrage leveren aan (internationaal) klimaatonderzoek. De verhalen uit de brochure vormen de rode draad tijdens de open dagen. Er zijn lokalen ingericht waar studenten persoonlijk demonstreren hoe zij, binnen de

studie, een bijdrage leveren. Er worden praktische zaken getoond, zoals studiemateriaal en foto’s en filmpjes van studiereizen naar het buitenland. Maar ook heel belangrijk: enkele oud-studenten komen vertellen welke maatschappelijk relevante functies zij bekleden nu zij hun opleiding hebben afgerond. Tenslotte is er veel ruimte in het programma voor persoonlijk contact. Want de Geïnteresseerde Generalist wil een maatschappelijk relevant toekomstperspectief, maar vindt de gezelligheid en dynamiek van de opleiding minstens zo belangrijk. Chemieconcern zoekt managers Een groot chemieconcern kampt met vergrijzend personeel en voorziet in de nabije toekomst een gebrek ontstaan aan enthousiaste en jonge managers. Uit een scan blijkt dat er in het concern genoeg Concrete Bèta’s werken en na een werving enkele jaren geleden zijn ook de Geïnteresseerde Generalisten goed vertegenwoordigd. De directie constateert dat zij meer Carrière Bèta’s wil werven. De marketingafdeling staat voor de grote vraag hoe zij jonge studenten warm kan maken voor een baan binnen een concern waar de meesten nog nooit van gehoord hebben. Het bedrijf kiest voor een drieledige

48

oplossing. Zij passen hun propositie aan door de vraag ‘Wat kun je worden?’ centraal te stellen in de communicatie. In alle communicatie-uitingen staan cases van hun eigen succesvolle medewerkers centraal, die laten zien dat banen met internationaal perspectief, zaken doen in het buitenland, een goed salaris en volop doorgroeimogelijkheden in het verschiet liggen. Het concern organiseert in samenwerking met een aantal studentenverenigingen Managementgames en gaat ook actiever bijdragen aan gastcolleges en lezingen. Twee keer per jaar kunnen studenten deelnemen aan een exclusief ‘Meet the boss’-arrangement. Daarnaast gaat het bedrijf zich in de media actiever profileren met producten en oplossingen waar het bedrijf verantwoordelijk voor is. En tot slot gaat een aantal jonge, vlotte medewerkers van het bedrijf op een tour langs middelbare scholen en vervolgopleidingen om er gastlessen te geven. Ook hier worden steeds de veelzijdigheid en de ruime carrièremogelijkheden belicht.

Tips van jongeren over 1-op-1-communicatie: •S  peel in op de belevingswereld van jongeren; verbind je thema’s aan actuele onderwerpen die jongeren raken. • Communiceer open en eerlijk. • Blijf jezelf; gebruik vooral geen jongerentaal. • Vermijd vaktermen en jargon. •C  ommuniceer eenvoudig en duidelijk. Overlaad jongeren niet met informatie. Kies een paar kernpunten en vertel deze zo persoonlijk mogelijk. • Wees uitdagend en verassend. Val op tussen het geweld aan informatie dat jongeren dagelijks voor hun kiezen krijgen. • Vertel persoonlijke verhalen vanuit je eigen ervaring.Toon oprechte interesse in de persoon. Stel open vragen, waarop iemand niet met alleen ja of nee kan antwoorden. Vraag zoveel mogelijk door naar het ‘waarom’. Tips van jongeren over beeldgebruik: •L  aat verzorgde beelden zien. Jongeren zijn tegenwoordig gewend aan hoogwaardig beeldmateriaal. • Laat beelden zien die 1. emoties oproepen: van kinderen in de Derde Wereld die water tekort komen tot de dreiging van waterrampen en de gevolgen;  2. dichtbij aanvoelen: gebruik herkenbare actuele voorbeelden; 3. innovaties tonen: futuristische beelden spreken tot de verbeelding. •Laat géén beelden zien die 1. lijken op standaard schoolboekplaatjes van bijvoorbeeld technische installaties; 2. alleen maar over problemen gaan (één plaatje over een ontwikkelingsland om emotie op te wekken is prima, maar een te grote focus hierop stoot jongeren juist weer af); 3. onduidelijk zijn (foto’s van mensen bij een pc-scherm of van ingewikkelde schema’s vertellen geen duidelijk verhaal).

49

s k e o z Onder woording t n a r e v BètaMentality begon met een kwalitatief onderzoekstraject, uitgevoerd door YoungWorks. In groepsgesprekken brachten we steeds jongeren uit dezelfde YoungMentality-groepen bijeen, om met hen de motieven en de beweegredenen te verkennen voor het wel of geen interesse hebben in de technische en exacte wereld. Tientallen jongeren uit verschillende YoungMentality-groepen werden aldus ondervraagd, waarbij we steeds ook ingingen op een specifieke bètasector. Zo lichtten we met jongeren bijvoorbeeld de wereld van water, energie en natuur door, maar ook de creatieve en transportsector kwamen aan bod. Steeds werd een groep van zes tot acht jongeren gevraagd naar hun profielkeuze, gewenste vervolgopleiding, hun ideeën over hun toekomst en carrière en tot slot hun associaties bij deze

sectoren en de bijbehorende beroepen. Vervolgens kregen de jongeren meer informatie over de sector, zoals belangrijke werkgevers en werkzaamheden, waarna de discussie weer verder ging. Aan de hand van deze gesprekken hebben Motivaction, YoungWorks en Platform Bèta Techniek gezamenlijk twaalf stellingen geformuleerd. Deze stellingen zijn in een kwantitatief onderzoek voorgelegd aan 749 jongeren tussen de 14 en 18 jaar. Met de uitkomsten uit het kwalitatieve en kwantitatieve onderzoekstraject kwam vervolgens het BètaMentality-model tot stand. Waar YoungMentality kinderen en jongeren van 6 t/m 13 en van 14 t/m 18 jaar beslaat, hebben we voor BètaMentality alleen de groep van 14- t/m 18-jarigen onderzocht, omdat vooral die groep bezig is met het maken van profiel- en studiekeuzes.

50

n o f o l co BètaMentality is gerealiseerd door Motivaction en YoungWorks in opdracht van Platform Bèta Techniek.

Titel

Tekst publicatie: YoungWorks Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde vormgeving flap Publicatie: Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst overburen binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst Verantwoordelijk binnenzijdevanuit flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde Platform Bèta Techniek: flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst Beatrice Boots binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst Projectmanagement: binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde Rolf Schreuder flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde Met dank aan: flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst Jan Geurts binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde Juliette Walma flap- Tekst van der binnenzijde Molen flap Tekst binnenzijde flap Roelof Benthem Gijsbregt Vijn Martijn de Graaff Jan Willem Overdijk Wouter van Joolingen copyright YoungWorks. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van YoungWorks.

iek. en techn a t è b r o boeien vo Jongeren Nederland kent een breed scala aan bètatechnische opleidingen en er is volop werkgelegenheid in deze sector. Toch kiest momenteel nog geen 20% van de Nederlandse jongeren voor een toekomst in de bètawereld. Platform BètaTechniek heeft als doelstelling dat structureel 15% meer leerlingen en studenten kiezen voor bètatechnisch onderwijs en dat bestaand talent in bedrijven en onderzoeksinstellingen beter wordt benut. Om beter inzicht te krijgen in de vraag hoe je jongeren kunt interesseren voor de wereld van bètatechniek, is BètaMentality ontstaan. BètaMentality is een nieuw model dat de doelgroep jongeren van 14 t/m 18 jaar indeelt in vier groepen (en vloeit voort uit het model YoungMentality). Kijkend door de bril van BètaMentality ontdek je dat ‘de jongere’ niet bestaat en ontdek je vier bèta-types die onderling sterk verschillen in hun houding ten aanzien van de bètawereld en die dus ook elk hun eigen aanpak vergen. BètaMentality is ontwikkeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de vraag hoe je jongeren kunt enthousiasmeren voor bètatechniek en die hierin een volgende stap willen zetten. Zowel professionals in het voortgezet onderwijs en binnen technische vervolgopleidingen als werkgevers in bètatechnische sectoren krijgen met BètaMentality nieuwe inzichten voor hun onderwijs- en communicatiebeleid. CMYK

Pantone

Pantone