Betaalbaarheid Aow: Wim Derks Kenniscentrum Voor Bevolkingsdaling En Beleid Www.bevolkingsdaling.nl

Betaalbaarheid AOW Wim Derks Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid www.bevolkingsdaling.nl [email protected] 21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

1

Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers (2006) Wim Derks, Peter Hovens, Leo Klinkers,

21-10-09, Geleen

Universiteit Maastricht Bestuurskundig Adviesbureau Peter Hovens Klinkers Public Policy Consultants

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

2

A Bevolkingsontwikkeling • Bevolkingsexplosie in 20e eeuw • Ontgroening: snel in laatste decennia van de 20e eeuw; landelijk nu langzaam; regionaal sterk verschillend • Vergrijzing: 1924-2038; versnelling na 2011; ook veel ouderen na 2038 • Bevolkingsdaling in 21e eeuw: onder normale omstandigheden: volstrekt nieuw 21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

3

Aantal kinderen per vrouw Nederland

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

4

Bevolking naar leeftijd Nederland 2010

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

2040

5

Samenstelling bevolking Nederland 1900-2050

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

6

Aandeel 20-64 jaar in totale bevolking 1900 49,6

21-10-09, Geleen

1946 56,3

1964 52,5

1994 62,5

2010 60,9

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

2039 52,6

7

er

B. Gevolgen bevolkingsontwikkeling • Nationaal spelen andere zaken dan regionaal/lokaal • Vergrijzing is nationaal eventueel een financieel probleem, maar is regionaal een bron van welvaart

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

8

Materiële welvaart: Bruto Binnenlands Product per inwoner, 1948-2008   BBP per inwoner Gewerkte uren per inwoner Arbeidsproductiviteit per uur Bron: CBS. 21-10-09, Geleen

1948 2008 Veranderi ng per jaar 100 450 2,5% 100 79 -0,4% 100 570

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

2,9%

9

Welvaart in de toekomst Ondanks vergrijzing en bevolkingsafname, gaat de stijging van de materiële welvaart gewoon door (ongeveer 2% per jaar) als gevolg van de doorgaande stijging van de arbeidsproductiviteit (CPB, 4 scenario’s 2040, november 2004)

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

10

Vergrijzing is met name in Nederland geen financieel probleem, maar wel een arbeidsmarktprobleem 21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

11

Vergrijzing geen financieel probleem • Doorgaande welvaartsgroei • Zelf gespaard voor bovenwettelijk pensioen • Besteding daarvan en betalen belasting daarover • Erfenis en successierechten • Daling aantal kinderen 21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

12

“Vergrijzing is een verborgen zegen” Advies van de raad van Economische Adviseurs (REA), 22-09-06 “EU: Vergrijzing is geen probleem. Nederland heeft zaken goed op orde” Telegraaf 12-10-06

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

13

Economie: babyboomers als bron van welvaartsgroei • Vergrijzing: aantal ouderen groeit • Alle vraag naar goederen en diensten voor ouderen groeit: groei senioreneconomie: woningen, recreatie en toerisme, hulpmiddelen, domotica, hulp en zorg, thuis en in instellingen, gezondheidszorg 21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

14

• Groei van materiële welvaart (economische groei) is heilig • Groei van particuliere consumptie is heilig. Meer, meer, meer. • Toename van verdelen via overheid (stijging collectieve lastendruk) is onbespreekbaar.

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

15

Of • Het is goed dat de groei van de particulier consumptie beperkt wordt, goed voor duurzaamheid • Het is geen probleem dat een beetje van de welvaartsgroei via de overheid naar andere bestemmingen gaat zoals AOW

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

16

We zijn rijk en worden nog rijker. De wereld dreigt aan onze welvaart ten onder te gaan. Waaraan willen we de groeiende welvaart besteden? Hoe willen we de groeiende welvaart verdelen?

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

17

Staan we op een keerpunt? Een volledige omslag in denken en handeling richting duurzaamheid? Ja volgens Heertje, Wijffels en steeds meer anderen Zie o.a. ook www.economischegroei.net

21-10-09, Geleen

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

18