Bcs New

Human Resource Development Program

HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT PROGRAM

Basic Computer Science

Volume

1

လူသာ့အရငး့အ်မစး ဖျဵ႕ၿဖိဳ့တို့တကးေရ့အစီအစဥး

အေ်ခခဵ ကျနး်ပဴတာသငးခနး့စာ

 H.R.D.P N0.1/5, Sapphakan Street, Interakiri Road. Maesot, Tak Province 63110 Phone: 66+ 55 542649

I

မာတိကာ Content

Chapter (1) What is a Computer............................................. 2 Chapter (2) Computer Types ................................................. 8 Chapter (3) Parts of Computer ............................................ 11 Chapter (4) Input ................................................................ 24 Chapter (5) Processing ....................................................... 27 Chapter (6) Output ............................................................. 31 Chapter (7) Storage ........................................................... 33 Chapter (8) General Operating of a Computer ....................... 36 Chapter (9) Open Programs ................................................. 52

2

Chapter

1

ကျနး်ပဴတာႏြငးံ မိတးဆကး်ခငး့ Introduction to Computer What Is a Computer? ှ.ှ ကျနး်ပဴတာဆိုသညးမြာ

ကျနး်ပဴတာဆိုသညးမြာ သူ၏မြတးဥာဏးမြ သူနာ့လညးေသာ ၫႊနးၾကာ့ခ္ကးမ္ာ့်ဖငးံ ခိုငး့ေစမြသာ အလုပး လုပးႏိုငးေသာ လြ္ပးစစးဓါတးအာ့သဵု့ လြ္ပးစစးပစၥညး့တခု်ဖစးေပသညး၈

A computer is an electronic device operating under the control of instructions stored in its owned memory unit, which can accept data (Input), process data arithmetically and logically, produce Output from the processing and store the results for future use. ှ.ဿ

ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ အလုပး လုပးပဵု

Processes of a Computer ေယဘဵုယ္အာ့်ဖငးံ ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့သညး လုပးငနး့စဥး (၁) မ္ိဳ့ကို အစီအစဥးတက္ လုပးေဆာငးေပ့ပါသညး၈ ှ. အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို လကးခဵေပ:ႏိုငးပါသညး၈ အဂၤလိပးလိုအာ့်ဖငးံ (Accepts data) လုပးေပ့တယး လို႕ေခၚပါသညး၈ ထို႕်ပငး ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ အခ္ကးအလကးေတျကို ထညးံသျငး့်ခငး့်ဖစးေသာေၾကာငးံ အဂၤလိပး ဘာသာ်ဖငးံ (Input) ျပဳလုပ္သည္ ဟုလညး့ေခၚပါသညး၈ ဿ.

အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို

တျကးခ္ကးေပ့ႏိုငးပါသညး၈

တနညး့အာ့်ဖငးံ

ထညးံသျငး့ေပ့ေသာ

အခ္ကးအလကးေတျကို

အတိအက္ တျကးခ္ကးလုပးေဆာငးေပ့ႏိုငးပါသညး၈ ၁ငး့ကို (Data Processing) လုပးသညးဟု ေခၚသညး၈ ၀.

ကျနး်ပဴတာထဲသို႕

ထညးံသျငး့ေပ့ထာ့ေသာ

အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို

တျကးခ္ကးၿပီ့ေနာကး

ရရြိလာေသာ

အခ္ကး

အလကးေတျကိုလညး့ ်ပနးလညးထုတးလုပးေပ့ႏိုငးပါသညး၈ ၁ငး့ကို (Produce Output) လို႕ေခၚပါသညး၈ တနညး့အာ့်ဖငးံလညး့ (Output) လုပးတယးဟူ၊လညး့ေခၚပါသညး၈ ၁. ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ထညးံသျငး့ထာ့ေသာအခ္ကးအလကးမ္ာ့ႏြငးံ တျကးခ္ကးရရြိလာေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ကျနး်ပဴတာ ထဲမြာပငး သိမး့ဆညး့ထာ့ႏိုငးပါသညး၈ ဤသညးကို

(Storage Results) လုပးသညး ဟုေခၚပါသညး၈ တနညး့အာ့ ်ဖငးံလညး့

အခ္ကးအလကးေတျကို သိမး့ဆညး့်ခငး့ (Storage) လုပးသညးဟု လညး့ေခၚပါသညး၈

အကျိုးရလဒ်/အဖ ြေ = Result

Office | HRDP

3

ှ.၀

-

ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ လညးပတးပဵုအဆငးံဆငးံ

A computer has four functions: — a. အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို လကးခဵေပ့ႏိုငး်ခငး့

အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထညးံသျငး့်ခငး့

—

Input

Accepts data -

— b. အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို တျကးခ္ကးေပ့ႏိုငး်ခငး့

တျကးခ္ကး်ခငး့

—

Processing

Processes data -

— c. အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ထုတးလုပးေပ့ႏိုငး်ခငး့

ထုတးလုပး်ခငး့

—

Output

Produces output -

— d. အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ သိမး့ဆညး့ေပ့ႏိုငး်ခငး့ သိမး့ဆညး့်ခငး့ —

Stores results -

Storage

Output

Processes

Storage

Input

ပစ္စည်းကရိယာ = Device

Office | HRDP

4

ှ.၁

-

ကျနး်ပဴတာသမိုငး့ အက္ဥး့

History of Computer ကျနး်ပဴတာသမိုငး့ႏြငးံပတးသကး၊

မညးသူက

မညးသညးံ

အခ္ိနး၉

စတငး

တီထျငးေဖၚထုတးခဲံသညး ဟူေသာ အေၾကာငး့အရာႏြငးံ ပတးသကး၊ တိတိ က္က္မြတးတမး့ မတငးႏိုငးေသ့ေပ၈ သို႕ေသား ကျနး်ပဴတာဟူသညး တျကးခ္ကး အေ်ဖ ထုတးယူမႈအေပၚ မူတညး၊ လူသာ့တို႕စတငးစဥး့စာ့ တီထျငးခဲံၾကေသာ (BC 2700 ~ 2300) (Mesopotamian Era) မကးဆိုပိုေတ့မီ့ေခတး (ယခုSuanpan (the number represented in the

အေရြ႕အလယးပိုငး့ေဒသ)မြ

စတငးတီထျငး အသဵု့်ပဳခဲံေသာ

ေပသီ့ဂဏနး့

picture is 6,302,715,408)

တျကးစကး (Abacus) အာ့ အေ်ခ ခဵ၊မ္ကးေမြာကးေခတး ကျနး်ပဴတာ စနစးအာ့

14th century AD

စတငး တီထျငးစဥး့စာ့ ေဖၚထုတးခဲံၾကသညးဟု သမိုငး့ဆိုငးရာ အခ္ကးအလကး

တလူတ်ဖပသီ းဂဏန်းတွက်စနစ်

မ္ာ့၉ ေဖၚ်ပထာ့ပါသညး၈

ထို႕ေၾကာငးံပငး ကျနး်ပဴတာ၏

အစပထမသညး ေပသီ့ဂဏနး့ တျကးစကး

အေ်ခခဵသညး်ဖစး်ခငး့ေၾကာငးံ

အေစာဆဵု့တီထျငး

သူမ္ာ့အာ့

စနစး၉

မြတးတမး့တငးရနး

ခကးခဲ်ခငး့်ဖစးပါသညး၈ သို႕ေသား

မ္ကးေမြာကးေခတး၉

အသဵု့်ပဳေနေသာ

ပရိုဂရမးသဵု့

ကျနး်ပဴတာစနစးကဲံသို႕ ကမၻာံပထမဆဵု့ ပရိုဂရမးစနစးသဵု့ ကျနး်ပဴတာ အာ့ ှဿ ေမလ ှ၆၁ှ

ခုႏြစးမြစ၊

ဂ္ာမနးသိပၸဵပညာရြငး

Konrad

Zuse

မြ

Z-1,

Z-2,

Z-3

စသညးံကျနး်ပဴတာမ္ာ့အာ့ ေအာငး်မငးစျာ တီထျငးထုတးလုပး အသဵု့်ပဳႏိုငးခဲံပါသညး၈ ဤသို႕အာ့်ဖငးံ မ္ကးေမြာကးအသဵု့်ပဳေနေသာ ပရိုဂရမး စနစးသဵု့ ကျနး်ပဴတာ မ္ာ့၏ အစပထမသညး Z-1, Z-2, Z-3 စသညးံ ကျနး်ပဴတာမ္ာ့မြ စတငးခဲံ သညးဟု ဆိုပါသညး၈ ထို႕ေၾကာငးံ မ္ကးေမြာကးအသဵု့်ပဳေနေသာ ကျနး်ပဴတာစနစးသညး လျနးခဲံေသာ ႏြစးေပါငး့(၃ွ)ေက္ားကာလ အတျငး့ အဆငးံဆငးံ်ပဳ်ပငးေ်ပာငး့လဲ၊

ပိုမိုေကာငး့မျနးေသာ

ပိုမိုလြ္ငး်မနးေသာ

ပိုမိုတျကးခ္ကးႏိုငးစျမး့ရြိေသာ

စကးမ္ာ့

အ်ဖစးသို႕

ေရာကးရြိေအာငး သိပၸဵပညာရြငးအသီ့သီ့တို႕သညး ႀကိဳ့စာ့၊ တီထျငးခဲံၾကပါသညး၈

ှ.၂ - ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ ကျနး်ပဴတာသမိုငး့အာ့ အပိုငး့ေလ့ပိုငး့ချ၊ ဲ ေလံလာႏိုငးပါသညး၈ Konrad Zuse - June 22, 1910 Berlin, German Empire. Inventor of Z1, Z2, Z3 Computer

I.

II.

ေပသီ့ဂဏနး့တျကးခ္ကးစနစး (Early Computing System)

(ှ၆၁ှ - ှ၆၁၆) ခုႏြစးကာလအတျငး့ တီထျငးထုတးလုပးခဲံေသာ ကျနး်ပဴတာစနစး (First Generation Computer) (Vacuum Tube) Office | HRDP

5

III.

(ှ၆၂ှ - ှ၆၂၅) ခုႏြစးကာလအတျငး့ တီထျငးထုတးလုပးခဲံေသာ ကျနး်ပဴတာစနစး (Second Generation Computer) (Bipolar Junction Transistors (BJTs) ဤစနစးသညး ပထမမ္ိဳ့ဆကး်ဖစးေသာ (Vacuum Tube)ေနရာအာ့ အစာ့ထို့တီထျငးခဲံပါသညး၈

IV. V.

(ှ၆၂၅ - ှ၆၄၁) ခုႏြစးအတျငး့ တီထျငးထုတးလုပးခဲံေသာ ကျနး်ပဴတာစနစး ( Third Generation Computer) (ှ၆၄၁ ) ခုႏြစးမြ မ္ကးေမြာကးကာလထိ အသဵု့်ပဳေနေသာ ကျနး်ပဴတာစနစး (Fourth Generation Computer) ( Microprocessor)

ဟူ၊ မူလထကးပို၊ ပို၊ေကာငး့မျနးေအာငး အဆငးံဆငးံေ်ပာငး့တီထျငး ထုတးလုပးခဲံၾကေပသညး၈

ကျနး်ပဴတာအသဵု့်ပဳရာ၉ အေစာပိုငး့သိထာ့ရမညးံ အေၾကာငး့အရာမ္ာ့

ှ.၂.ှ - ကျနး်ပဴတာ၏ အမာထညးပစၥညး့ အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ (Hardware) အမာထညးပစၥညး့ဆိုသညးမြာ အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ကို

ဆိုလိုပါသညး၈

ကျနး်ပဴတာ၉

တပးဆငးထာ့ေသာ

ထိေတျ႕ကိုငးတယ ျ း၊ရေသာ

၁ငး့စကးပစၥညး့အစိတးအပိုငး့မ္ာ့အာ့

ဆိုငးရာဆိုငးရာ

ရုပးပိုငး့ဆိုငးရာပစၥညး့

ညီၫျတးေအာငး

စုေပါငး့၊

တပးဆငးထာ့်ခငး့်ဖစးပါသညး၈ ကျနး်ပဴတာ၉ ၁ငး့အစိတးအပိုငး့မ္ာ့အာ့ အမာထညးပစၥညး့ (Hardware) ပစၥညး့မ္ာ့ဟု ေခၚသညး၈

Meaning: Hardware is the physical parts of the computer.

ှ.၂.ဿ - ကျနး်ပဴတာ၏ အေပ္ာံထညးပစၥညး့ အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ (Software) အေပ္ာံထညးပစၥညး့ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာအာ့ လိုအပးသလိုၫႊနးၾကာ့ႏိုငးေအာငး ထညးံသျငး့စီမဵထာ့ေသာ ပရိုဂရမး (အစီအစဥးတက္်ဖစးေအာငး စီမဵထာ့ေသာ အီလကးထေရာနစး နညး့စနစး) မ္ာ့ကိုေခၚသညး၈  Meaning: Software is the programs (instructions) that tell the computer what to do.

ှ.၂.၀ - အခ္ကးအလကး (Data) တစးဦ့တစးေယာကး/ တစးစဵုတစးရာ/ တစးစဵုတစးခု စသညးအာ့်ဖငးံ ၁ငး့ႏြငးံပတးသကးေသာ အမညး(သို႕) ေစ့္ႏဵႈ့ (သို႕) အေရအတျကး စသညးတို႕အာ့ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ဟုေခၚသညး၈  Meaning: Data individual facts like first name, price, and quantity ordered.

Office | HRDP

6

ှ.၂.၁ - သတငး့အခ္ကးအလကး (Information) အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့

စနစးတက္ပဵုစဵအမ္ိဳ့မ္ိဳ့်ဖငးံ

ေဖၚ်ပ/

ေပ့ပို႕/

်ပနးၾကာ့ေပ့ေသာ

အေၾကာငး့အရာမ္ာ့ကို

သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ဟု ေခၚသညး၈  Meaning: Information data which has been massaged into a useful form, like a complete mailing address.

ှ.၂.၂ - မူလအတိုငး့ ထာ့ရြိေစေသာ အေ်ခအေန (Default Setting) ကျနး်ပဴတာအာ့ ထိနး့ခ္ဳပးေဆာငးရျကးႏိုငးေသာ စနစးမ္ာ့အာ့ မူလစကးရဵုမြထုတးလုပးသညးံ အေ်ခအေနအတိုငး့ ထာ့ရြိ်ခငး့အာ့

(Default Setting) လုပးသညးဟုေခၚပါသညး၈  Default့ the original settings; what will happen if you don't change anything.

ှ.၂.၃ - ကျႏး်ပဴတာ၏ ထူ့်ခာ့ခ္ကးမ္ာ့ What makes a computer Powerful? I.

အလျနးလြ္ငး်မနးေသာ အ်မနးႏဵႈ့်ဖငးံ ေဆာငးရျကးေပ့ႏိုငး်ခငး့ (Speed)

II.

လူသာ့မ္ာ့လုပးေဆာငးရနးခကးခဲေသာ တျကးခ္ကးထုတးလုပးမႈမ္ာ့ကို ကျနး်ပဴတာ်ဖငးံ စိတးခ္ယဵုၾကညးစျာ ေဆာငးရျကးေပ့ႏိုငး်ခငး့ (Reliability)

III.

အလျနးမ္ာ့်ပာ့လြေသာ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို တေနရာ တညး့၉ လဵုၿခဵဳစျာ သိမး့ဆညး့ေပ့ႏိုငး်ခငး့ (Storage)

Office | HRDP

7

အခနး့(ှ)

ေလံက္ငးံရနး ေမ့ချနးမ္ာ့

ှ) ကျနး်ပဴတာသမိုငး့ႏြငးံ ပတးသကး၊ သငးသိသေလာကး ေ်ပာ်ပပါ၈ ဿ) ကျနး်ပဴတာ တစးလဵု့၏ အလုပး လုပးပဵုအဆငးံဆငးံကို ေ်ပာ်ပပါ၈ ၀) ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ကို ေဖၚ်ပပါ၈ ၁) ကျနး်ပဴတာ၏ Hardware အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ကို ေဖၚ်ပပါ၈ ၂) ကျနး်ပဴတာ၏ Software အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ကို ေဖၚ်ပပါ၈ ၃) Data (အခ္ကးအလကး) ဆိုသညးမြာ အဘယးနညး့၈ ၄) Information (သတငး့အခ္ကးအလကး) ဆိုသညးမြာ အဘယးနညး့၈ ၅) ကျနး်ပဴတာ၏ ထူ့်ခာ့ခ္ကးမ္ာ့ကို ေဖၚ်ပပါ၈

Office | HRDP

8

Chapter

2

ကျနး်ပဴတာအမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့

Types of Computer ဿ.ှ ကျနး်ပဴတာအမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့

PDA Hand-held (HPC)

Personal Digital Assistance

Tablet PC

PDA

Laptop/Notebook (HPC)

Workstation

Tower

Desktop

Server

Office | HRDP A Server is a computer that provides services used by other computers. For example a web server serves up web pages.

9

ဿ.ှ.ှ - ပငးမကျနး်ပဴတာ

Main Frame Computer အေထျေထျလုပးငနး့သဵု့ႏြငးံ ရဵု့မ္ာ့/ ကုမၼဏီ မ္ာ့၉ အသဵု့်ပဳ၊ တၿပိဳငးနကးတညး့ လူဦ့ ေရအာ့်ဖငးံ (ှွွ - ၂ွွ) ထိအသဵု့ ်ပဳႏိုငး ပါသညး၈ တနညး့အာ့်ဖငးံ (Host Computer ) ကျနး်ပဴတာဟူ၊လညး့ ေခၚပါ သညး၈ (Large computer supporting typically (100 to 500) users at a time. It also called a host computer. Examples ့ The IBM 370 and IBM 3081

ဿ.ှ.ဿ - စူပါကျနး်ပဴတာ

Super Computer စူပါကျနး်ပဴတာ ဆိုသညးမြာ အလျနးလြ္ငး်မနးစျာ တျကးခ္ကး ေဆာငးရျကးေပ့ႏိုငးေသာ ကျနး်ပဴတာ ပငး်ဖစးသညး၈ (A supercomputer is a computer that is at the frontline of current processing capacity, particularly speed of calculation)

The first Cray supercomputer was introduced in 1976.

Seymour Roger Cray

The Cray-2, the world's fastest computer from 1985 to 1989.

Office | HRDP Seymour Roger Cray- (September 28, 1925[1] – October 5, 1996[2]) was a U.S. electrical engineer and supercomputer architect who designed a series of computers that were the fastest in the world.

1 0

ဿ.ှ.၀ - အလယးအလတးလုပးငနး့သဵု့ ကျနး်ပဴတာ

Mini Computer အသဵု့်ပဳေသာ အေ်ခအေနအေပၚမူတညး၊ ပငးမကျနး်ပဴတာစနစး ထကး စျမး့အာ့ေသ့ငယးေသာ ကျနး်ပဴတာမ္ာ့ကို ေခၚပါသညး၈ အထူ့သ်ဖငးံ ရဵု့မ္ာ့၉အသဵု့်ပဳၿပီ့ တနညး့အာ့်ဖငးံ ( Middle Range Computer ) ဟုလညး့ေခၚသညး၈

ဿ.ှ.၁ - အေသ့စာ့ကျနး်ပဴတာ

Micro Computer တသီ့ပုဂၢလသီ့သနး႕ အသဵု့်ပဳေသာ ကျနး်ပဴတာမ္ာ့ကို အေသ့စာ့ ကျနး်ပဴတာ မ္ာ့ဟုေခၚသညး၈ တနညး့အာ့်ဖငးံလညး့ ( PC = Personal Computer ) ဟုလညး့ေခၚပါသညး၈ ၁ငး့၉ ( Single Intergrated Circuit (Chip) ) အာ့ထညးံသျငး့်ပဳလုပးထာ့ပါသညး၈

ဿ.ှ.၂ - ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ ထူ့်ခာ့ခ္ကးမ္ာ့

Properties of a Computer a. Electronic

လြ္ပးစစးဓါတးအာ့ အသဵု့်ပဳ်ခငး့

b. Automatic

အလိုအေလ္ာကးအလုပး လုပးေပ့ႏိုငး်ခငး့

c. Digital

ကိနး့ဂဏနး့မ္ာ့အာ့ တျကးခ္ကးရာ၉ တိက္မြနးကနး ်မနးဆနး်ခငး့

d. Stored Program (Memory)

သိုေလြာငးသိမး့ဆညး့ေပ့ႏိုငးေသာ မြတးဥာဏးရြိ်ခငး့

e. General Purpose

အေထျေထျေသာ လုပးငနး့မ္ာ့၉ အသဵု့်ပဳႏိုငး်ခငး့

ဿ.ှ.၃ - ဂဏနး့ေပါငး့စကးႏြငးံ ကျနး်ပဴတာအာ့ ႏိႈငး့ယြဥးေလံလာ်ခငး့

Comparison on Calculator and Computer Computer Calculator

a b c d

Different Function

e

Same Functions Office | HRDP

1 1

Chapter

3

ကျနး်ပဴတာအစိတးအပိုငး့မ္ာ့ Basic Components of a Computer

၀.ှ - ကျနး်ပဴတာအာ့ အဓိကအာ့်ဖငးံ အစိတးအပိုငး့ (ဿ) မ္ိဳ့်ဖငးံ ေပါငး့စပးတညးေဆာကးထာ့ပါသညး၈ ှ. အမာထညးပစၥညး့ အစိတးအပိုငး့ (ရုပးပိုငး့ဆိုငးရာ စကးမႈပစၥညး့မ္ာ့) Hardware ဿ. အေပ္ာံထညး အစိတးအပိုငး့ (အစီအစဥးမ္ာ့/ စနစးမ္ာ့) Software

၀.ှ.ှ - ှ. အမာထညးပစၥညး့ အစိတးအပိုငး့ (ရုပးပိုငး့ဆိုငးရာ စကးမႈပစၥညး့မ္ာ့) Hardware ထိေတျ႕ကိုငးတယ ျ းႏိုငးေသာ ကျနး်ပဴတာႏြငးံ သကးဆိုငးသညးံ မညးသညးံစကးပစၥညး့ အစိတးအပိုငး့ကိုမဆို အမာထညး ပစၥညး့အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ဟုေခၚပါသညး၈  Physical devices of a computer are called Hardware which can be seen or touched. Example: Monitor, Printer, Motherboard, CPU, Hard Disk, Tower, Mouse, Keyboard, Speaker, Scanner, and Microphone.

Hard Disk Printer

Monitor

System Unit

Mouse Key Board Sound Box

Scanner

Office | HRDP

1 2

၀.ဿ.ဿ - အေပ္ာံထညး အစိတးအပိုငး့ (အစီအစဥးမ္ာ့/ စနစးမ္ာ့) Software အေပ္ာံထညးပစၥညး့ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာအာ့ အမိနး႕ေပ့ ခိုငး့ေစေသာ စနစးမ္ာ့၇ အမ္ိဳ့မ္ိဳ့ေသာ ကျနး်ပဴတာ ပရိုဂရမးမ္ာ့ ကိုေခၚပါသညး၈ Software is the general term used to describe all the various programs

which may

be used on a computer system together with their associated documentation.

၀.ဿ.၀ - အေပ္ာံထညး အစိတးအပိုငး့ (ဿ) မ္ိဳ့ ှ. ကျနး်ပဴတာအာ့ေမာငး့ႏြငးေပ့ေသာ စနစး (System Software) ဿ. အသဵု့ခ္ပရိုဂရမးမ္ာ့ ်ဖစးပါသညး၈ (Applications Software)

၀.ဿ.၁ - ကျနး်ပဴတာအာ့ေမာငး့ႏြငးေပ့ေသာ စနစး Computer Operating System – OS (System Software) ကျနး်ပဴတာအာ့ လညးပတးေမာငး့ႏြငးေပ့ေသာစနစးအာ့ (Computer Operating System or System Software) ဟုေခၚပါသညး၈ ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ ကမၻာေပၚ၉ အသဵု့်ပဳေနေသာ (Computer Operating System) မ္ာ့မြာ ှ. Microsoft Windows Computer Operating System ဿ. Macintosh Computer Operating Systems ၀. Linux Computer Operating Systems ၁. Solaris Operating System အ်ခာ့ေသာ စနစးမ္ာ့လညး့ရြိပါေသ့သညး၈

၀.ဿ.၂ - အသဵု့ခ္ပရိုဂရမးမ္ာ့ Applications System (Applications Software) အသဵု့ခ္ကျနး်ပဴတာစနစးဆိုသညးမြာ တနညး့အာ့်ဖငးံ ပရိုဂရမးမ္ာ့ ( Programs ) ်ဖစးပါသညး၈ မိမိအသဵု့်ပဳလိုေသာ ပရိုဂရမးတစးခုအာ့ ကျနး်ပဴတာအာ့ေမာငး့ႏြငးေပ့သညးံ စနစး်ဖငးံတဖ ျဲ ကး၊ မညးသို႕လုပးေဆာငးမညး၇ မညးသို႕သိမး့ဆညး့မညး၇

Office | HRDP

1 3

မညးသို႕ထုတးလုပးမညးစသညးအာ့်ဖငးံ

လိုအပးသလို ၫႊနးၾကာ့ခိုငး့ေစႏိုငးေသာစနစး်ဖစးသညး၈

ေကာငး့မျနးေသာအသဵု့ခ္

ကျနး်ပဴတာပရိုဂရမး ဆိုသညးမြာ အသဵု့်ပဳသူအတျကး နာ့လညး လျယးကူ်ခငး့၇ လြ္ငး်မနး်ခငး့တို႕အေပၚတျငး မူတညးပါသညး၈ An application is another word for a program running on the computer. Whether or not it is a good application depends on how well it performs the tasks it is designed to do and how easy it is for the user to use. အသဵု့ခ္ေဆာံွဲရး (Application Software) မ္ာ့အာ ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ အပိုငး့(ဿ)ပိုငး့ေတျ႕ရမညး်ဖစးပါ သညး၈

ှ) စာ်ဖငးရ ံ က ုိ ႏ း ပ ိြ ခ း င ုိ ့း ေစေသာ စနစး Text Interface System

ဿ) ပရိုဂရမ္အာ့ကိုယးစာ့်ပဳေသာ ရုပးပဵုမ္ာ့်ဖငးံ ခိုငး့ေစေသာစနစး Graphical User Interface System (GUI)

Buttons

Menu

Icon

Window မ္ကးေမြာကးေခတး၉ အသဵု့်ပဳသူမ္ာ့ လျယးလငးံတကူ အသဵု့်ပဳႏိုငးေအာငး ကျနး်ပဴတာအာ့ အမိနး႕ေပ့ခိုငး့ေစေသာ စနစးမ္ာ့အာ့ စာရိုကး၊ခိုငး့ေစေသာစနစးကို အသဵု့်ပဳ်ခငး့ထကး

(Text

Interface

Command

System)

ကျနး်ပဴတာအာ့ ေမာငး့ႏြငး

ထိနး့ေၾကာငး့ေပ့မညးံ Command Devices ဆိုငးရာ အစိတးအပိုငး့မ္ာ့ကို ကိုယးစာ့်ပဳေစေသာ ရုပးပဵုေလ့မ္ာ့အ်ဖစး ဖနးတီ့၊

Office | HRDP

1 4

(Graphical

Command

System)

ကိုတီထျငးထုတးလုပးသဵု့စျေ ဲ စ်ခငး့်ဖငးံ

အသဵု့်ပဳသူမ္ာ့အတျကး

ပိုမိုလျယးကူ်ခငး့အ်ပငး

ကေလ့ငယးမ္ာ့ကိုပါ ကျနး်ပဴတာအာ့ အသဵု့်ပဳႏိုငးေစပါသညး၈

၀.ဿ.၃ - အသုဵ့ခ္ေဆာံွဲရးအမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့ Six Categories of Applications Software အသဵု့ခ္ကျနး်ပဴတာ ပရိုဂရမး အမ္ိဳ့အစာ့ အေ်မာကးအမ္ာ့ရြိသညးံအနကး အခ္ိဳ႕အာ့ ဥပမာ ေဖၚ်ပထာ့ ပါသညး၈

1. Word Processing Software

စာစီစာရိုကးလုပးငနး့သဵု့

2. Electronic Spreadsheet Software

စာရငး့အငး့လုပးငနး့သဵု့

3. Database Software

အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ်ပဳစု်ခငး့လုပးငနး့သဵု့

4. Presentation Software

သရုပးေဖၚရြငး့လငး့်ပသ်ခငး့လုပးငနး့သဵု့

5. Multimedia Software

ပညာေရ့ဆိုငးရာ လုပးငနး့သဵု့ (မီဒီယာစဵု)

6. Graphic Design Software

ရုပးပဵုမ္ာ့တညး့်ဖတး်ပငးဆငး်ခငး့ဆိုငးရာလုပးငနး့သဵု့စသညးအာ့်ဖငးံ အမ္ိဳ့မ္ိဳ့

ရြိပါသညး၈

၀.၀ - အသဵု့ခ္ ပရိုဂရမးအမ္ိဳ့မ္ိဳ့ႏြငးံ ၁ငး့တို႕၏ လုပးငနး့သေဘာတရာ့မ္ာ့ (Applications Software and Their Properties)

၀.၀.ှ - စာစီစာရိုကး်ခငး့ (Word Processing) စာစီစာရိက ု ်း ခငး့ဆိသ ု ညးမာြ စာရျကးေပၚ၊ စာလဵု့မ္ာ့ေရ့သာ့်ခငး့ပငး်ဖစးပါသညး၈ ထိုသို႕ ေရ့သာ့ရာ၉ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ အခ္ကးအလကး(သို႕) တစးခုထကးမကေသာ အေၾကာငး့အရာ တို႕ကိုဖနးတီ့ရနး်ဖစးပါသညး၈ ဤသို႕ေရ့သာ့ရာ၉ ေအာကးပါအခ္ကးမ္ာ့အာ့ အဆငးံလိုကးမြတးသာ့ရနး ်ဖစးပါသညး၈

Step by step procedure for a document 1. အေၾကာငး့အရာတစးခုအာ့ဖနးတီ့်ခငး့

Create

2. ်ပငးဆငးတညး့်ဖတး်ခငး့

Edit

3. အစီအစဥးတက္ ပဵုစဵခ္်ခငး့

Format

4. ပဵႏ ု ပ ိြ ်း ခငး့(လိုအပးပါက)

Print

5. သိမး့ဆညး့်ခငး့

Save

တို႕အာ့ ပဵမ ု န ြ ်း ပဳလုပရ း မညးံ အလုပးမ္ာ့အေန်ဖငးံ လုပးေဆာငးရပါမညး၈ သို႕မြသာ မိမဖ ိ နးတ့ီ ထာ့ေသာ အေၾကာငး့ အရာအာ့ မေပ္ာကးမပ္ကး ထိနး့သိမး့ႏိုငးမညး်ဖစးပါသညး၈ မြတးခ္ကး။ ။အဓိကအာ့်ဖငးံ အေၾကာငး့အရာတခုကို မညးသို႕နညး့်ဖငးံ အလျယးတကူ်ပဳ်ပငးဖနးတီ့ႏိုငးမညးနညး့ ဆိုသညးံ ကျ္မး့က္ငး မႈရရ ိြ နးလအ ုိ ပးပါသညး၈ Office | HRDP

1 5

၀.၀.ဿ - အမ္ာ့်ပညးသူသို႕ ထုတးေွ်ဖနး႕ခ္ီ်ခငး့ (Desktop Publishing) အမ္ာ့်ပညးသူသို႕ ထုတးေွ်ဖနး႕ခ္ီေသာ အခ္ကးအလကး(သို႕) သတငး့အခ္ကးအလကး (သို႕) သတငး့စာ၇ ဂ္ာနယး၇ မဂၢဇငး့ စသညးတို႕အာ့ စုစညး့ဖနးတီ့ေရ့သာ့၊ အမ္ာ့်ပညးသူထဵသို႕ ်ဖနး႕ခ္ီ်ခငး့ လုပးငနး့မ္ိဳ့အာ့ ေခၚပါသညး၈ အဓိကအာ့်ဖငးံ ဓါတးပဵုမ္ာ့၇ စာလဵု့မ္ာ့ စသညးတို႕အာ့ သပးသပးရပးရပး်ဖငးံ တိက္မႈ၇ လြပရြငး့လငး့်ခငး့စေသာ ်ပဳလုပးထာ့ေသာ အေၾကာငး့ အရာအေပၚ၉ ပဵုစဵအမ္ိဳ့မ္ိဳ့်ဖငးံ ဖနးတီ့်ခငး့ ်ဖစးပါသညး၈ ထိုသို႕သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို စုစညး့ဖနး့တီ့တငး်ပရာ၉ လိုအပးေသာ ်ဖတးေတာကး်ခငး့၇ ေကားကပး်ခငး့၇ ဖာေထ့ ်ခငး့စသညးံ လုပးငနး့ပိုငး့ဆိုငးရာ အေတျ႕အႀကဵဳမ္ာ့သညးလညး့ ဤ Desktop Publishing အတျငး့၉ အပါအွငး်ဖစးပါသညး၈ ေအာကးပါလုပးငနး့မ္ာ့သညး Desktop Publishing လုပးငနး့မ္ာ့်ဖစးေပသညး၈ ှ) စီ့ပျါ့ေရ့လုပးငနး့သဵု့

- သတငး့စာ၇ ဂ္ာနယး၇ မဂၢဇငး့၇ လုပးငနး့အစီရငးခဵစာ၇ စာအုပး်ဖနး႕ခ္ီ်ခငး့၇ ဓါတးပဵုမ္ာ့

ဿ) အေသ့စာ့လုပးငနး့သဵု့

- ေငျလကးခဵ်ဖတးပိုငး့မ္ာ့၇ အမညးကဒး်ပာ့မ္ာ့၇ ဖိတးစာ၇ အထိမး့အမြတး စာရျကးစာတမး့မ္ာ့

၀) အထူ့လုပးငနး့မ္ာ့

- ဖိတးစာကဒးမ္ာ့၇ ်ပကၡဒိနးမ္ာ့၇ ပိုစတာမ္ာ့၇ ေခါငး့စညး့စာတမး့မ္ာ့၇ အွတးအထညးမ္ာ့၉ ပဵုႏြိပး်ခငး့ စသညးတို႕်ဖစးပါသညး၈

မြတးခ္ကး…. 1. မိမိအလုပးလုပးေသာ ေနရာပတးွနး့က္ငး၉ သနး႕ရြငး့သပးရပးမႈရြိ်ခငး့၈ 2. စာလဵု့မ္ာ့ႏြငးံ ရုပးပဵုမ္ာ့ကို တိက္သပးရပးစျာရြိေစ်ခငး့၈ 3. ေကားလဵခ်ျဲ ခငး့ႏြငးံ စာမ္ကးႏြာအထာ့အသို စနစးက္်ခငး့၈ 4. Tools မ္ာ့ကို ကျ္မး့က္ငးပိုငးႏိုငးစျာအသဵု့်ပဳႏိုငး်ခငး့ စသညးံ အခ္ကးမ္ာ့သညး Desktop Publishing အလုပး၏ ပထမတနး့စာ့ အရညးအခ္ငး့မ္ာ့်ဖစးသညးဟု မြတးယူရပါမညး၈

၀.၀.၀ - စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့ (Spreadsheet) စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့ႏြငးံပတးသကးေသာ လုပးငနး့မ္ာ့ကိုေခၚပါသညး၈ စာရငး့ဇယာ့၇

ဘတးဂ္ကး၇

ေငျစာ

ရငး့ရြငး့တမး့၇

အေရာငး့အွယး အရဵႈ့/အ်မတးအေ်ခအေနမ္ာ့၇ ဘ႑ာေရ့ရြငး့တမး့မ္ာ့၇ ဘဏ္လုပ္ငန္းစာရင္းမ်ား၊ Bill စာရင္းမ်ား၊ အသဵု့စရိတး စာရငး့မ္ာ့ စသညးတို႕သညး Spreadsheet လုပးငနး့မ္ာ့ပငး်ဖစးသညး၈ ဤလုပးငနး့မ္ာ့၏

အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ

လုပးငနး့အေ်ခအေနအမ္ိဳ့မ္ိဳ့၉

စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့ စနစးတက္်ပဳလုပး၊

တို့တကးမႈ ဆုတးယုတးမႈတို႕အာ့ သိသာေစရနး်ဖစးေပသညး၈ ဥပမာ၈ ၈ MS Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Professional, Open Office စသညးတို႕်ဖစးသညး၈

Office | HRDP

1 6

မြတးသာ့ရနး….. စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့ကို ကျ္မး့က္ငးပိုငးႏိုငးမႈသညး အသဵု့်ပဳေသာ တျကးခ္ကးမႈ ေဖၚ်မဴလာမ္ာ့(Formulas)ထညးံသျငး့ရာ၉ ရြငး့လငး့်ခငး့၇ လျယးကူ်ခငး့၈ ကိနး့ဂဏနး့မ္ာ့ႏြငးံ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ႏြငးံ ရုပးပဵုမ္ာ့တျဲဖကးအသဵု့်ပဳႏိုငး်ခငး့ေၾကာငးံ ေလံလာဖတးရႈ သူမ္ာ့အတျကး နာ့လညးမႈ လျယးကူႏိုငးေအာငး ဖနးတီ့ထာ့ႏိုငး်ခငး့တို႕ အေပၚမူတညး၊ လုပးငနး့ကျ္မး့က္ငးမႈ တို႕သညး ဤလုပးငနး့မ္ာ့၏ အရညးအခ္ငး့ေကာငး့မ္ာ့်ဖစးေပသညး၈ နမူနာပဵုစဵမ္ာ့………

rows & columns

Creates a grid

cell

Intersection of row and column. Can contain text or numbers.

formula

Calculates value to put in cell, like a total, an

= SUM(C21:C45)

average, interest, etc.

= Average(B3:W394) = .095 Loan Total

chart

Graphical representation of the data

၀.၀.၁ - သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ စုစညး့သိမး့ဆညး့်ခငး့ လုပးငနး့(Database) သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ စုစညး့သိမး့ဆညး့်ခငး့လုပးငနး့သညး ရရြိလာေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို စနစးတက္ အမ္ိဳ့အစာ့အလိုကး

ချ်ဲ ခာ့၊

စုစညး့သိမး့ဆညး့်ခငး့၇

လိုအပးေသာ

အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို

အခ္ိနးမေရျ့၇ ေနရာမေရျ့

ေဒသအသီ့သီ့မြခ္ိတးဆကး၊ စီမဵခနး႕ချ်ဲ ခငး့၇ ထပးမဵရရြိလာေသာ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့်ဖငးံ (Up to Date) ်ပဳလုပး်ခငး့ စသညးံ်ဖငးံ ဆိုငးရာဆိုငးရာအသဵု့်ပဳႏိုငးေအာငး အခ္ကးအလကးဘဏး တစးခုအ်ဖစးဖနးတီ့ထာ့်ခငး့်ဖစးေပသညး၈ ဤလုပးငနး့၏ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ ရရြိလာေသာသတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို စနစးတက္ စီမဵခနး႕ချတ ဲ တးေစရနး်ဖစး ေပသညး၈

Office | HRDP

1 7

ဥပမာ….. MS Access, dBase, Fox Pro, Paradox, Approach, Oracle, Open Office Base. စသညးတို႕်ဖစးသညး၈ မြတးသာ့ရနး….. သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို အမ္ိဳ့အစာ့အလိုကးစုစညး့်ခငး့၇ သိမး့ဆညး့်ခငး့၇ စီမဵခနး႕ချ်ဲ ခငး့ႏြငံး ်ပငးဆငးတညး့်ဖတးမႈ လုပးငနး့မ္ာ့ကို လြ္ငး်မနးလျယးကူစျာေဆာငးရျကးႏိုငး်ခငး့တို႕သညး ဤလုပးငနး့၏ အဓိကကျ္မး့က္ငးမႈ အရညးအခ္ငး့မ္ာ့်ဖစးေပ သညး၈ နမူနာပဵုစဵမ္ာ့…..

၀.၀.၂ - ရုပးပဵုမ္ာ့တညး့်ဖတး်ခငး့(Graphics) ရုပးပဵု၇

ဓါတးပဵု၇

(်ဖတးေတာကး်ခငး့)

ရုပးရြငးမ္ာ့အာ့

စသညးံ

ေ်ပာငး့လဲ်ခငး့၇

်ပငးဆငး်ခငး့၇

တညး့်ဖတး်ခငး့လုပးငနး့မ္ာ့အာ့

ေပါငး့ထညးံ်ခငး့

ေဆာငးရျကး်ခငး့သညး

(ထပး်ဖညးံ်ခငး့)၇

ဂရပးဖစး

ႏုတးပယး်ခငး့

(Graphics)

လုပးငနး့မ္ာ့

ပငး်ဖစးေပသညး၈ ဤလုပးငနး့၏ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ ရုပးပဵု၇ ဓါတးပဵု၇ ရုပးရြငးမ္ာ့အာ့ တညး့်ဖတး်ခငး့ႏြငးံ ရုပးပဵုမ္ာ့ဖနးတီ့ႏိုငးရနးသညး၈ ဥပမာ၈ ၈ Adobe Photoshop, Paint, Drawing, Photo Impact, Etc…. ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ ဤလုပးငနး့အာ့ ေအာကးပါအတိုငး့ အပိုငး့(၀) ပိုငး့ ချ်ဲ ခာ့ႏိုငးေပသညး 1. ေဆ့ေရာငးမ္ာ့အသဵု့်ပဳ၊ ်ပငးဆငးတညး့်ဖတး်ခငး့/ ဖနးတီ့်ခငး့

Paint

Office | HRDP

1 8

2. ပဵုမ္ာ့ေရ့ဆျဲ၊ ်ပငးဆငးတညး့်ဖတး်ခငး့/ ဖနးတီ့်ခငး့

Drawing

3. ရုပးရြငး / ကာတျနး့ရုပးရြငး /လႈပးရြာ့မႈမ္ာ့အာ့ ်ပငးဆငးတညး့်ဖတး်ခငး့ / ဖနးတီ့်ခငး့

Animation

ှ. Bitmap image

A picture defined as a series of dots

ဿ. Vector image

A picture defined as a set of geometric shapes, using equations

၀. Animation

A sequence of images that are shown rapidly in succession, causing an impression of movement

၁. Pixel

A single picture element, the smallest dot on the screen. A period (.) is made of 4 pixels in a square.

၂. Palette

A set of choices, such as colors or shapes

၃. Brush

A tool for drawing lines. May give the effect of using a pencil, a paint brush, an airbrush spray, chalk, charcoal, felt-tip marker...

Office | HRDP

1 9

၄. Handles

Shapes on a selected object that allow you to change the shape by dragging the handle

၅. Fill

Colors an enclosed area with one color or pattern

၆. Cel

A single image in an animation sequence

၀.၀.၃ - သရုပးေဖၚ်ခငး့(Presentation ) သရုပးေဖၚ်ခငး့အာ့ ရုပးပဵုမ္ာ့အသဵု့်ပဳ၊သရုပးေဖၚ်ခငး့ဟူ၊လညး့ေခၚပါသညး၈ အေၾကာငး့အရာ တခုအေပၚ စကာ့လဵု့မ္ာ့၇ အသဵမ္ာ့၇ ရုပးပဵုမ္ာ့၇ စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့၇ ဗီဒီယိုမြတးတမး့မ္ာ့်ဖငးံ ဆလိုကးအသဵု့်ပဳ ရြငး့လငး့တငး်ပ်ခငး့ ပငး်ဖစးပါသညး၈ ဤလုပးငနး့၏ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ အေၾကာငး့အရာတစးခုအေပၚ ရြငး့လငး့တငး်ပရာ၊ ပိုမိုေကာငး့ မျနးထိေရာကး ေအာငး အသဵု့်ပဳႏိုငးေစရနး်ဖစးသညး၈ ဥပမာ….. Microsoft PowerPoint, Corel Presentations, Lotus Freelance Graphics, Harvard Graphics, Open Office Impress ,

Etc….. မြတးသာ့ရနး….. ရုပးပဵု / အသဵႏြငးံ စာရငး့ဇယာ့မ္ာ့အာ့ တငး်ပေဆျ့မညးံ အေၾကာငး့အရာႏြငးံ လိုကးေလြ္ာညီစျာအသဵု့်ပဳ ႏိုငး်ခငး့သညး ဤလုပးငနး့၏ အရညးအခ္ငး့တစးခု်ဖစးေပသညး၈ ထို႕်ပငး Tools မ္ာ့ကို ကျ္မး့က္ငးပိုငးႏိုငးစျာ အသဵု့်ပဳႏိုငး်ခငး့သညးလညး့ ထူ့်ခာ့သညးံအရညးအခ္ငး့ပငး်ဖစးသညး၈

နမူနာပဵုစ… ဵ .. ေယဘူယအာ့်ဖငးံ (Presentation) အာ့ အပိုငး့(၀) ပိုငး့ချ၊ ဲ ေလံလာရပါမညး၈ ှ. Chart

ဿ. Analytical Graphic

Office | HRDP

2 0

3. Slides

၀.၀.၄ - ခ္ိတးဆကး်ခငး့/ ဆကးသယ ျ း်ခငး့(Communication ) ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့ႏြငးံတစးလဵု့ ခ္ိတးဆကး ဆကးသျယးရာ၉ အသဵု့်ပဳပါသညး၈ အိမး၉ မိမိကျနးတာ်ဖငးံ အလုပးေနရာမြ ရဵု့ရြိ ကျနး်ပဴတာသို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ ေပ့ပို႕ႏိုငး်ခငး့ႏြငးံ အ်ခာ့ကျနး်ပဴတာမ္ာ့သို႕လညး့ ခ္ိတးဆကး၊ အသဵု့်ပဳ်ခငး့ ပငး်ဖစးသညး၈ ဤလုပးငနး့၏အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို မိမိကျနး်ပဴတာမြ အ်ခာ့ေသာ ကျနး်ပဴတာမ္ာ့ဆီသို႕ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို လျယးကူလြ္ငး်မနးစျာအသဵု့်ပဳရနး်ဖစးသညး၈ ဤသို႕သတငး့အခ္ကးမ္ာ့အာ့ လြ္ငး်မနးစျာ လျေ ဲ ်ပာငး့ေပ့ပို႕ႏိုငး်ခငး့သညးလညး့ ဤလုပးငနး့၏ ထူ့်ခာ့ေသာ အရညး အခ္ငး့ပငး်ဖစးပါသညး၈ ဥပမာ……… 1. sending and receiving files: FTP (File Transfer Protocol) 2. exchanging messages in a group: chat programs 3. private text messages: instant messaging 4. voice messages 5. video conferencing 6. phone calls over the Internet စသညးတို႕သညး သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို လျဲေ်ပာငး့ေပ့ပို႕ ႏိုငးပါသညး၈

၀.၀.၅ - Browser Browser

တစးခုသညး

ႏိုငးငဵတကာ

အငးတာနကး

စာမ္ကးႏြာမ္ာ့ကို

မ္ကးေ်ခမ်ပတးၾကညးံရႈ႕ေလံလာ ႏိုငးၿပီ့လြ္ငး

မိမိႏြစးသကးရာ စာမ္ကးႏြာမ္ာ့ဆီသို႕ ်ပနးလညးေလံလာႏိုငးပါသညး၈ Office | HRDP

2 1

Browser ထို႕ေၾကာငးံ

တစးခု၏

အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ

ႏိုငးငဵတကာစာမ္ကးႏြာမ္ာ့ဆီသို႕

လမး့ၫႊနးေပ့ႏိုငးရနး ်ဖစးပါသညး၈

Browser တစးခု၉ အေၾကာငး့အရာေပါငး့မ္ာ့စျာတို႕၏ စာ်မညး့ (သိ)ု မိတးဆကး သေဘာ(သို႕) သတငး့အခ္ကး

အလကးေပ့်ခငး့ စသညးအာ့်ဖငးံ ေဖၚ်ပထာ့ၿပီ့ ၁ငး့မြတဆငးံ မူရငး့ စာမ္ကးႏြာ(သို႕) အေၾကာငး့အရာ အ်ပညးံအစဵုေရ့သာ့ ေဖၚ်ပေပ့ထာ့ေသာ ေနရာဆီသို႕ ဆကးလကး ေလံလာ ႏိုငးေအာငး လမး့ၫႊနးေပ့ထာ့ပါသညး၈ အေၾကာငး့အရာစဵုလငးလြေသာ သျာ့ေရာကးေလံလာႏိုငး်ခငး့၇

Browser

ရုပးပဵုမ္ာ့ႏြငးံ

တစးခုေေပၚ၉

မိမိစိတးႀကိဳကး

အၾကာငး့အရာမ္ာ့ကို

ေရြ႕/

ႏြစးသကးသလို

ေနာကး

စာမ္ကးႏြာ

သိမး့ဆညး့်ခငး့၇

မ္ာ့ဆီသို႕

ကူ့ယူ်ခငး့အ်ပငး

အ်ခာ့ေသာHTML (Hyper Text Makeup Language) စာမ္ကးႏြာမ္ာ့ကိုလညး့ ေဖၚ်ပေပ့ႏိုငးေပသညး၈ A browser displays web pages, keep track of where you have been, and remembers the place you want to return to.

၀.၀.၆ - ႏိုငးငဵတကာစာမ္ကးႏြာမ္ာ့(Web Pages) Web

Pages

ဆိုသညးမြာ

စုစညး့ေဖၚ်ပေပ့ထာ့ေသာ

World

Wide

စာမ္ကးႏြာမ္ာ့ကို

Web

ကမၻာံတွနး့လဵု့မြ

ေခၚပါသညး၈

အေၾကာငး့အရာမ္ာ့ကို

ထိုသို႕ေဖၚ်ပရာ၉

တေနရာတညး့၉

ေဒသအသီ့သီ့မြ

မညးသူမဆို

ေရ့သာ့ေဖၚ်ပနိုငးပါသညး၈ ထိုသို႕ေရ့သာ့ေဖၚ်ပရာ၉ HTML (Hyper Text Makeup Language) ကို အသဵု့်ပဳ၊ ေရ့သာ့မြသာ Web Page ေပၚ၉်မငးေတျ႕ရမညး်ဖစးၿပီ့ အဆငးံဆငးစနစးတက္ ေရ့သာ့ ႏိုငးဖို႕လိုပါသညး၈ Web Pages ေရ့သာ့ႏိုငးရနးေအာကးပါ ပရိုဂရမးမ္ာ့ လိုအပးပါသညး၈ 1. HTML editing program (Notepad, Microsoft Front Page, Microsoft Expression Web, and Macromedia Dreamweaver. တို႕အာ့အသဵု့်ပဳ၊ HTML Code အာ့အသဵု့်ပဳ၊ ေရ့သာ့ႏိုငးပါသညး၈) 2. Graphics editing program

( စာမ္ကးႏြာမ္ာ့၉ ရုပးပဵုမ္ာ့ေဖၚ်ပလိုပါက JPEG, GIF format file type တို႕သညး စာမ္ကးႏြာအာ့လဵု့ အတျကး အသဵု့်ပဳႏိုငးၿပီ့ PNG format file ဖိုငးမြာမူ အသစးထျကး ေပၚေနေသာ ်ပငးဆငးတညး့်ဖတးရာ၉ သကးသာလျယးကူ၊

JPEG,

Web Browser မ္ာ့၉သာ အသဵု့်ပဳ၊ ရေပသညး၈ သညး ရုပးပဵုမ္ာ့ကို GIF,

PNG

format

file

types

မ္ာ့အ်ဖစး လိုအပးသလို

်ပငးဆငးသိမး့ဆညး့၊ Web Pages မ္ာ့တျငး အသဵု့်ပဳႏိုငးပါသညး၈) 3. Uploading program

(File Uploading အာ့ Web Browser ်ဖစးေသာ Internet Explorer, Firefox, Safari, Opera တို႕ကို အသဵု့ ်ပဳရပါမညး၈)

၀.၀.ှွ - Email (Electronic Mail) (Email (Electronic Mail System) မ္ကးေမြာကးလ အသဵု့်ပဳသဵု့စျသ ဲ ူ တ်ဖညး့်ဖညး့ ပိုမိုတို့တကး မ္ာ့်ပာ့လြ္ကးရြိၿပီ့ အသဵု့်ပဳသူအတျကး

သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ေပ့ပို႕ရာ၉

လြ္ငး်မနး်ခငး့ႏြငးံ

လျယးကူ

သကးသာ်ခငး့ႏြငးံ

ကမၻာတွနး့လဵု့

မညးသညးံေနရာ၉မဆို ကျနး်ပဴတာႏြငးံ အငးတာနကးခ္ိတးဆကးထာ့ပါက မညးသူမဆို အသဵု့်ပဳႏိုငးေပသညး၈)

Office | HRDP

2 2

ဤပရိုဂရမး၏ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ ကျနး်ပဴတာအသဵု့်ပဳသူမ္ာ့အၾကာ့ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ လြ္ငး်မနးစျာ အလျယးတကူလေ ျဲ ်ပာငး့ေပ့ပို႕ႏိုငးေစရနး်ဖစးပါသညး၈ မြတးသာ့ရနး…. ဤပရိုဂရမးအာ့ အသဵု့်ပဳရာ၉ လြ္ငး်မနးစျာလုပးေဆာငး်ခငး့သညး စကးစျမး့အာ့(Speed) အေပၚ မူတညးပါသညး၈

၀.၀.ှှ - Project Management စီမဵကိနး့မ္ာ့၇ လုပးငနး့အစီအစဥးမ္ာ့ ႏြငးံ သုေတသနလုပးငနး့မ္ာ့ေဆာငးရျကးရာ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ လုပးငနး့မ္ာ့၇ စီမဵကိနး့မ္ာ့ စီမဵခနး႕ချႏ ဲ ိုငးေစရနး ်ဖစးေပသညး၈ နမူနာ….. Microsoft Project

၀.၀.ှဿ - PIM (Personal Information Management) လူပုဂၢိဳလးတဦ့ခ္ငး့စီအတျကး

လုပးငနး့မ္ာ့ေဆာငးရျကးရာ၉

ေန႕စဥးလုပးငနး့မ္ာ့

စီမဵခနး႕ချႏ ဲ ိုငးရနးအတျကး

ႏိုငးေပသညး၈ အဓိကရညးရျယးခ္ကးမြာ လုပးငနး့ေဆာငးရျကးေနသူတဦ့အတျကး 1. Appointments 2. Address Book 3. Birthdays 4. Phone Messages 5. Notes and Future Projects စသညးံ လုပးငနး့စဥးမ္ာ့အာ့ ေဆာငးရျကးေပ့ႏိုငးေပသညး၈

နမူနာ……. MS Outlook, Lotus Organizer, ACT, Gold Mine

၀.၀.ှဿ - အ်ခာ့ပရိုဂရမးမ္ာ့ (Other Application Software)

Graphics Software and Corel Draw 1. Vector illustration 2. Layout 3. Bitmap creation 4. Image-editing 5. Painting 6. Animation software

Office | HRDP

အသဵု့်ပဳ

2 3

Adobe Publishing Collections, 1. Adobe PageMaker - desktop publishing 2. Adobe Photoshop - bitmap graphics 3. Adobe Illustrator - vector graphics 4. Adobe Acrobat - converts documents to Portable Document Format for sharing

Exercises

Office | HRDP

2 4

Chapter

4 2

အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထညးံသင ျ း့်ခငး့

Input ၁.ှ - ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ ထညးံသျငး့်ခငး(Input) ့

ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ ထညးံသျငး့်ခငး့ဆိုသညးမြာ မညးသညးံ အေၾကာငး့အရာ၇ အခ္ကးအလကး၇ စာလဵု့မ္ာ့၇ ရုပးပဵုမ္ာ့၇ အသဵမ္ာ့ စသညးတို႕အာ့ ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ ထညးံသျငး့်ခငး့ကိုေခၚပါသညး၈ ထို႕သို႕ထညးံသျငး့ရာ၉ ပဵုစဵအာ့်ဖငးံ (၁) မ္ိဳ့ရြိပါသညး၈ 1. အခ္ကးအလကးၾကမး့မ္ာ့အ်ဖစးထညးံသျငး့်ခငး့

(Data (or) Raw Facts Given to Computer.)

2. ပရိုဂရမးမ္ာ့၏ ၫႊနးၾကာ့ခ္ကးမ္ာ့အတိုငး့ ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ ထညးံသျငး့်ခငး့ (Programs are the set of instruction

that direct to computer.) 3. ကျနး်ပဴတာအာ့ အထူ့စကာ့လဵု့မ္ာ့အသဵု့်ပဳ၊ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ထညးံသျငး့်ခငး့( Commands using by special

code (or) key word.) 4. ကျနး်ပဴတာမြေမ့လာေသာေမ့ချနး့မ္ာ့အာ့ ေ်ဖဆို၊ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ထညးံသျငး့်ခငး့

(User response (or)

User’s answer to the computer’ questions.)

၁.ှ.ဿ - အခ္ကးအလကးမ္ာ့ထညးံသျငး့ရာ၉ အသဵု့်ပဳရသညးံ ကိရိယာ(ကျနး်ပဴတာ ခလုပးခ)(Keyboard ဵု Device) ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ထညးံသျငး့ရာ၉ အဓိကအေရ့ႀကီ့ေသာ ကရိယာမြာ Keyboard ပငး်ဖစးသညး၈ “Print Screen” Break, Scroll Lock.

“Extra Services Control”

Keyboard

“Function Keys”

No, Quit, Exit, Cancel, or Abort.

“Scroll Lock”

“Tilde”

Esc

F1

F2

F3

F4

“Pause” Break

F5

F6

F7

F8

F9

F10

F11

F12

Prt Sc

Ins

Del

Scr Lk

Pause

Home Pg Up

End

Pg On

Num

/

*

7

8

9

4

5

6

1

2

3

Lock

-

+

“Space Bar” “Arrow Keys” Down Arrow, Up Arrow, Left Arrow, Right Arrow

0 Office | HRDP

.

Ent

2 5

၁.ှ.၀ - (ကျနး်ပဴတာ ခလုပးခ)(Keyboard ဵု Device) အမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့ (ကျနး်ပဴတာ ခလုပးခဵု )(Keyboard Device) အမ္ိဳ့အစာ့ (၀) မ္ိဳ့ရြိပါသညး၈ ေယဘူယအာ့်ဖငးံ ခလုပးေပါငး့

(ှှွ)

ရြိသညး၈ 1. PS/2 Keyboard 2. USB Keyboard 3. Wireless Keyboard တို႕်ဖစးသညး၈

၁.ှ.၁ - Pointing Device (Mouse) အမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့ ကျနး်ပဴတာထဲသို႕အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထညးံသျငး့ရာ၉၁ငး့ ကျနး်ပဴတာအာ့ အမိနး႕ေပ့ၫႊနးၾကာ့ရာ၉ Command ၁ငး့ စာလဵု့မ္ာ့ရိုကးႏြိပးေဖၚ်ပရာ၉ Cursor အာ့ေနရာအေရႊ႕အေ်ပာငး့ ်ပဳလုပးႏိုငးေသာ ကျနး်ပဴတာႏြငးံတဖ ျဲ ကးအသဵု့်ပဳရေသာ Device ်ဖစးပါသညး၈

Cursor Pointer

Mouse တစးခုတျငး ေယဘူယအာ့်ဖငးံ ခလုတ(း ၀) ခုရြိေပသညး၈ Mouse အမ္ိဳ့အစာ့အာ့်ဖငးံ (၀) မ္ိဳ့ရြိပါသညး၈ 1. PS/2 Mouse 2. USB Mouse 3. Wireless Mouse တို႕်ဖစးသညး

Right Click

Scroll Wheel

Left Click

Office | HRDP

Input

2 6

၁.ှ.၂ - အ်ခာ့ Input Device အမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့ (Other Input Device) 4. Terminal a. Display Terminal b. Video Display Terminal(VDT)

5. Point of Sale Terminal 6. Multimedia (Sound, Movies, Animations, Music, Talking, Sound Effects)

7. Sound Input ( Microphone) 8. Video, Camera, Web Cam

9. Scanner

၁.ှ.၃ - အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ တိက္မႈရြိမရြိ စစးေဆ့်ခငး့(Check for Data Accuracy) ကျနး်ပဴတာအတျငး့သို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထညးံသျငး့်ခငး့မ်ပဳမီ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို မြနးမမြနး တိက္စျာ စစးေဆ့ရပါမညး၈

Office | HRDP

2 7

Chapter

တျကးခ္ကး်ခငး့ Processing Unit ၂.ှ - တျကးခ္ကး်ခငး့ ဆိုသညးမြာ..(Processing)

5 2

အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ကျနး်ပဴတာထဲံသို႕ ထညး့သျငး့ၿပီ့ေနာကး ကျနး်ပဴတာသညး ရရြိလာေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ အေပၚ လုပးငနး့သဵု့မ္ိဳ့ လုပးေပ့ရပါသညး၈ ှ. တျကးခ္ကး်ခငး့

Calculations

ဿ. ႏိႈငး့ယြဥး်ခငး့

Comparisons

၀. ဆဵု့်ဖတး်ခငး့

Decisions

ထို႕ေၾကာငးံ Processing လုပးငနး့စဥးသဵု့ခုစလဵု့သညး ကျနး်ပဴတာမြ သူနာ့လညးေသာ (သို႕) လကးခဵႏိုငးေသာ Data မ္ာ့ ဟုတး / မဟုတး တျကးခ္ကး / ႏိႈငး့ယြဥး၇ ဆဵု့်ဖတးေပ့ရ်ခငး့တို႕ကို ေဆာငးရျကးေပ့သညး်ဖစးေသာေၾကာငးံ တနညး့အာ့်ဖငးံ ကျနး်ပဴတာသညး ရရြိလာေသာအခ္ကးအလကးမ္ာ့အေပၚ Process Thinking အလုပးအာ့ လုပးေဆာငး်ခငး့ပငး်ဖစးေပသညး၈

၂.ှ.ှ - Central Processing Unit (CPU) (ပငးမတျကးခ္ကးေသာဌာန) ဗဟိုတျကးခ္ကးေသာဌာန၏ အပိုငး့ (ဿ) ပိုငး့….

Control Unit

CPU

a. Control Unit (CU) b. Arithmetic Logic Unit (ALU)

ALU

ပငးမတျကးခ္ကးေသာစနစး၉ Arithmetic System ႏြငးံ Logical System ႏြစးမ္ိဳ့်ဖငးံ အလုပး လုပးေဆာငးသညး၈ 1. +, -, x, ÷

(Arithmetic System)

2. > < = not = .

(Logical System)

ALU Unit သညး အခ္ကးအလကးတခုခ္ငး့စီအတျကးသာ အလုပးလုပးေဆာငးၿပီ့ အလျနးလြ္ငး်မနးစျာ ေဆာငးရျကးႏိုငး ေပ:သညး၈

၂.ှ.ဿ - ပငးမကျနး်ပဴတာမြတးဥာဏး (Main Memory) ကျနး်ပဴတာထဲ၉ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ မညးသို႕လုပးေဆာငးေစမညး၇ ထညးံသျငး့မညးအခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ဆိုငးရာေနရာမ္ာ့ဆီသို႕ေရာကးရြိေအာငး ကျနး်ပဴတာ ပရိုဂရမးမ္ာ့သညး အသဵု့်ပဳသူ၏ ၫႊနးၾကာ့ခ္ကးမ္ာ့အတိုငး့ လုပးေဆာငး ေပ့ၾကရပါသညး၈ ဤအပိုငး့၉ ကျနး်ပဴတာ၏ ပငးမမြတးဥာဏးသညး ၫႊနးၾကာ့ခ္ကးမ္ာ့အတိုငး့ ရရြိလာေသာအခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို လကးခဵသိမး့ဆညး့၊ ပငးမတျကးခ္ကးစနစးမြတဆငးံ ဆိုငးရာလုပးငနး့စဥးမ္ာ့အတျကး လိုအပးေသာ အေ်ဖမ္ာ့ကို ထုတးလုပးေပ့ ေလသညး၈

Office | HRDP

2 8

PC Operating System ALU

Applications Control Unit

Storage

PC Main Memory

Input & Output Working Unused

Commands

၂.ှ.၀ - လိပးစာ (Memory Addresses) လိပးစာတခု၉ အနညး့ဆဵု့ လမး့နာမညးႏြငးံ အိပးနဵပါတး မ္ာ့လိုအပးေပသညး၈ ကျနး်ပဴတာမြတးဥာဏးအတျငး့၉ အခ္ကးအလကးမ္ာအာ့ သိမး့ဆညး့သိုေလြာငးရာ လိပးစာမ္ာ့အာ့ ကိနး့ဂဏနး့မ္ာ့်ဖငးံသာ အလုပးလုပးေဆာငးေပသညး၈ Binary Number 2

0

Decimal Number

= 1 bit

= on or off

3

8 bits

= 1 byte

10

1024 bytes

= 1 kilobyte

2 bits 2 bits 20

2 bits

1024 kilobytes

30

2 bits

1024 megabytes

40

2 bits

1024 gigabytes

103

= 1 megabyte

1000000

9

1000000000

12

1000000000000

10

= 1 gigabyte

10

= 1 terabyte

1000

6

10

၂.ှ.၁ - Processor Speed ကျနး်ပဴတာ၏ အလြ္ငးသညး နာရီလကးတဵကဲံသို႕ လြညးံပတးေနေသာ

Synchronize Processing ပငး်ဖစးပါသညး၈

တနညး့အာ့်ဖငးံ အီလကးထရျနးတခု၏ တစး စကၠနး႕အတျငး့တုနးခါမႈပငး်ဖစးပါသညး၈ Megahertz

=

1MHz = 1 Million circles par second = 1million/second

Gigahertz

=

1GHz

= 1 Billion circles par second

= 1billion/second

ဥပမာ…… ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့သညး 2.8GHz ဟုေဖၚ်ပထာ့လြ္ငး…. 2.8 GHz Computer Speed

= 2.8 billion circles par second. ရြိပါသညး၈ GHz ကိနး့တနးဖို့ႀကီ့လြ္ငး

ကျနး်ပဴတာ၏ တျကးခ္ကးမႈပို်မနးေလ်ဖစးသညး၈ CPU မြ Main Memory သို႕ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ လျေ ဲ ်ပာငး့ေပ့ပို႕ႏိုငးေသာ ပမာဏ တိုငး့တာ်ခငး့အာ့ Bus Width ဟုေခၚပါသညး၈ Office | HRDP

2 9

ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ 8bits, 16bits, 24bits, 32bits, 64bits, 128bits …စသညးံအာ့်ဖငးံ ရြိရာ ကိနး့တနးဖို့မ္ာ့ေလ ကျနး်ပဴတာ၏ လုပးေဆာငးႏိုငးမႈ ်မနးေလ်ဖစးေပသညး၈

၂.ှ.၂ - Microprocessor (Chip) ကျနး်ပဴတာ၏ CPU, ALU တို႕ႏြငးံ ကျနး်ပဴတာ Memory တို႕အတျငး့၉ ထညးံသျငး့ထာ့်ခငး့်ဖစးၿပီ့ ၁ငး့အာ့ (Computer Chip)ကိုေခၚပါသညး၈ ကျနး်ပဴတာ၏

Main

Circuit

Board

အတျငး့၉ ထညးံသျငး့်မြပးႏြဵထာ့ၿပီ့ အလျနးေသ့ငယးေသာ

အစိတးအပိုငး့ပငး်ဖစးေပသညး၈ ၁ငး့ (Computer Chip) ၉ရြိေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ်ပငးဆငးေ်ပာငး့လဲ၊မရေပ၈ ထိုေၾကာငးံ (Computer Chip) သညး Read Only Memory ပငး်ဖစးေပသညး၈ အရျယးအစာ့မြာ ပုရျကးဆိတးတစးေကာငး သယးေဆာငးႏိုငးေသာ အရျယးအစာ့်ဖစးေသာေၾကာငးံ အလျနးေသ့ငယးလြ ေပသညး၈ တိုငး့တာမႈအာ့ MHz, GHz တို႕်ဖငးံတိုငး့တာပါသညး၈

၂.ှ.၃ - Memory Device / Speed (RAM) မ္ကးေမြာကးေခတး ကျနး်ပဴတာမ္ာ့တျငး အသဵု့်ပဳၿပီ့ ဟုေခၚေသာ တပိုငး့လြ္ပးကူ့ပစၥညး့်ဖစးေပသညး၈

Circuit

အတျငး့

Chiptm; ်မြပးႏြဵထာ့ၿပီ့

Semiconductor

Memory Device မ္ာ့သညး အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ သိမး့ဆညး့ေပ့်ခငး့၇

်ပငးဆငးေ်ပာငး့လဲမႈမ္ာ့ ်ပဳလုပးႏိုငးေပသညး၈ ၁ငး့ကို Random Access Memory ဟုေခၚသညး၈

RAM Inside Computer

Random Access Memory သညး တနညး့အာ့်ဖငးံ ကျနး်ပဴတာ၏ ပငးမမြတးဥာဏးပငး်ဖစးသညး၈ Memory အမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့စျာရြိၿပီ့ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ မြတးဥာဏးအတျငး့သို႕ အွငး

Random Access

/အထျကး်ပဳလုပးႏိုငးေသာ လြ္ငး်မနးမႈ

အေပၚမူတညး၊ အမ္ိဳ့အစာ့ တစးခုႏြငးံတစးခု ကျ်ဲ ပာ့်ခာ့ေနေပသညး၈ Office | HRDP

3 0

Random Access Memory အမ္ိဳ့အစာ့မ္ာ့မြာ 1. EDO,FPM ( Base on Nanoseconds)or (ns)

1ns

= 1/1billion seconds

2. SDR SDR Ram, DDR Ram, SDR Ram, RD Ram (Base on MHz)

Random Access Memory အာ့ တိုငး့တာရာ၉ MHz, GHz တို႕်ဖငးံ တိုငး့တာေပသညး၈

၂.ဿ.ှ - Motherboard (or) System Board (or) Main Board ကျနး်ပဴတာ Motherboard အစိတးအပိုငး့မ္ာ့

Auxiliary Storage Memory

Office | HRDP

3 1

Chapter

ထုတးလုပး်ခငး့ Output ၃.ှ - ထုတးလုပး်ခငး့ဆိုသညးမြာ…… ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ အခ္ကးအလကး(အၾကမး့) မ္ာ့အာ့ ထညးံသျငး့ၿပီ့ေနာကး ှ. ်ပငးဆငး်ခငး့ ဿ. ေ်ပာငး့လဲ်ခငး့ ၀. ႏုတးပယး်ခငး့

6 2

၁. ထပးေပါငး့ထညးံ်ခငး့ စသညးံ တညး့်ဖတးေသာ အလုပးမ္ာ့ကို ေဆာငးရျကးၿပီ့ အခ္ကးအလကး (အၾကမး့ထညး) မြ အသဵု့်ပဳရနး အသငးံ်ဖစးေနေသာ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို ထုတးလုပး်ခငး့်ဖစးေပသညး၈ ဤသို႕ထုတးလုပးရာ၉ ပဵုစဵ (Output Form) အာ့်ဖငးံ (ဿ) မ္ိဳ့ရြိေပသညး၈ ှ. ကျနး်ပဴတာ၏်ပငးပသို႕ ပဵုႏြိပးရနးအ်ဖစးထုတးလုပး်ခငး့၈ ( Hard Copy) ဿ. ကျနး်ပဴတာမြ တဆငးံ အ်ခာ့ကျနး်ပဴတာမ္ာ့ (သို႕) ႏိုငးငဵတကာစာမ္ကးႏြာမ္ာ့၉ ေဖၚ်ပ်ခငး့(သို႕) အီ့ေမ့လး စသညးံတို႕်ဖငးံ သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကုိ ေပ့ပို႕်ခငး့ ဟူ၊်ဖစးေပသညး၈ (Soft Copy)

၃.ှ.ှ - Output Types သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထုတးလုပးရာ၉ အမ္ိဳ့အစာ့အာ့်ဖငးံ (၀) မ္ိဳ့ရြိေပသညး၈ ှ. စာသာ့ အ်ဖစးထုတးလုပး်ခငး့၈ (Text) ဿ. ရုပးပဵုမ္ာ့အ်ဖစး ထုတးလုပး်ခငး့၈ (Graphics) ၀. စာသာ့/ ရုပ/း အသဵ/ရုပးရြငး စသညးတို႕်ဖငးံ ေပါငး့စပး၊ ထုတးလုပး်ခငး့၈ (Multimedia)

ABCDEF ကခဂဃင

Text

Graphics

Multimedia

Office | HRDP

3 2

၃.ဿ - ပဵုႏြိပး်ခငး့(Print Out) အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ပဵုႏြိပးထုတးလုပးရာ၉ …..

CPS = Characters par second LPM = Lines par minute PPM = Pages par minute

1. Speed of Printer 2. Paper type 3. Print quality 4. Printer connection

1. Serial cable type (Speed =115kb/sec) 2. Parallel cable type (Speed =115kb/sec) 3. USB cable (12mb/sec)

Computer ႏြငးံ Printer အၾကာ့ အကျာအေွ့အေပၚ မူတညး၊ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ပဵုႏြပးရာတျငး Printer Speed ်ခာ့နာ့မႈရြိ၏၈ ထို႕ေၾကာငးံ

USB Cable သဵု့ Printer တစးလဵု့အတျကး ၾကာ့အကျာအေွ့ကို ၂ မီတာအတျငး့ရြိေစရနး

လိုအပးပါသညး၈ ထို႕ထကးပိုမို၊ေွ့ကျာပါက Printing Speed ေႏြ့သျာ့မညး်ဖစးပါသညး၈ အ်ခာ့ေသာ Cable သဵု့ Printer မ္ာ့အတျကးလညး့ ထို႕နညး့တူ Computer ႏြငးံ Printerအကျာအေွ့ေပၚမူတညး၊ Speed ကျာ်ခာ့သျာ့ေပလိမးံမညး၈

Serial Cable

USB Cable

Parallel Cable

Office | HRDP

3 3

Chapter

7 2

သိမး့ဆညး့်ခငး့ Storage Unit ၄.ှ - အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ သိမး့ဆညး့်ခငး့

PC Operating System Applications PC Main Memory

Input & Output Working Unused

ကျနး်ပဴတာ၏ ပငးမမြတးဥာဏး (Main Memory) သညး (Primary Storage Device) ပငး်ဖစးသညး၈အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ သိမး့ဆညး့်ခငး့ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာ၏ PC Operating System, Applications, Input & Output Data မ္ာ့, Using Programs, အသဵု့ မ်ပဳေတာံသညးံ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ေနာကးဆဵု့အသဵု့်ပဳခဲံေသာ အခ္ိနးထိ ကျနး်ပဴတာမြ မြတးသာ့ သိမး့ဆညး့ေပ့ထာ့်ခငး့ကို ဆိုလိုေပသညး၈ တနညး့အာ့်ဖငးံ RAM (Random Access Memory) သညး သိမး့ဆညး့်ခငး့လုပးငနး့မ္ာ့အာ့ ေဆာငးရျကးေပ့ေသာ အဓိက အစိတးအပိုငး့ပငး်ဖစးေပသညး၈ သို႕ေသား အသဵု့်ပဳေနစဥးအတျငး့ (Power off) ရုတးတရကး ်ဖစးေပၚပါက အသဵု့်ပဳေနေသာ Program ႏြငးံ အခ္ကးအလကးမ္ာ့သညး ေပ္ာကးဆဵု့သျာ့ႏိုငးေပသညး၈

၄.ှ.ှ - Auxiliary Storage Auxiliary Storage ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာတျငး ေလာေလာဆယးအသဵု့မ်ပဳေသ့သညးံ အခ္ကးအလကးမ္ာ့၇ ပရိုဂရမးမ္ာ့၇ အမိႈကးအ်ဖစးစျနး႕ပစးထာ့ေသာ

အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့

်ပနးလညးအသဵု့်ပဳႏိုငးေအာငး

Auxiliary

Storage

မြေဆာငးရျကး

ေပ့ပါသညး၈ Auxiliary Storage Device အမ္ိဳ့မ္ိဳ့ရြိေပသညး၈

“Mother Board” Auxiliary Memory

Floppy Diskette

CD, CDRW, DVD, DVDRW

Hard Disk

USB, SD Card Office | HRDP

3 4

ထိုသို႕ေဆာငးရျကးေပ့ရာ၉…. 1. For Input data and Program 2. For saving and result of processing တို႕အတျကး ေဆာငးရျကးႏိုငးၿပီ့ ၁ငး့အခ္ကးအလကး မ္ာ့သညး

ကျနး်ပဴတာ(Power Off) ရုတးတရကး်ဖစးေပၚခဲံလြ္ငး အခ္ကးအလကးမ္ာ့မြာ ပ္ကးဆီ့သျာ့်ခငး့မရြိဘဲ နဂိုမူလအတိုငး့ ရြိေနမညး ်ဖစးသညး၈ Auxiliary Devices မ္ာ့၏ ထူ့်ခာ့ခ္ကးမ္ာ့မြာ… 1. အခ္ကးေပါငး့မ္ာ့ကို လကးခဵသိမး့ဆညး့ႏိုငး်ခငး့ (High Storage Capacity) 2. အသဵု့်ပဳရာ၉ လျယးကူ်ခငး့ (Reliable) 3. ကျနး်ပဴတာမြ တိုကးရိုကးလကးခဵ်ခငး့ (Gives direct access to data) တို႕်ဖစးသညး၈

၄.ှ.ဿ - Disk Capacity Storage Capacity

= 720 KB

= 1.44 MB

Floppy Diskette Size - 3

CD

1/ 2”

Diameter= 120mm

= Compact Disc

Storage Capacity= 700MB

CDRW = CD Rewriteable Disc

Storage Capacity= 700MB

DVD

= Digital Versatile Disc

Storage Capacity=4.7GB

(Single Side, Single Layer)

DVD

= Digital Versatile Disc

Storage Capacity=8.54GB

(Single Side, Double Layer)

DVD

= Digital Versatile Disc

Storage Capacity=17.08GB

(Double Side, Double Layer)

CD, DVD

Hard Disk = Early Hard Capacity = 20 MB Current Hard Capacity= 2 TB

Office | HRDP

3 5

USB (Universal Series Bus)

Flash Memories Hard disk Assembly

Office | HRDP

3 6

Chapter

ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ လုပးငနး့စဥးမ္ာ့ General Operations of a Computer ၅.ှ - ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ လုပးငနး့စဥး ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့၏ လုပးငနး့စဥးအာ့ အဓိကအာ့်ဖငးံ အပိုငး့ေလ့ပိုငး့ချ်ဲ ခာ့ႏိုငးေပသညး၈ ှ. အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ကျနး်ပဴတာထဲသို႕ ထညးံသျငး့်ခငး့

Input

ဿ. ရရြိလာေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အေပၚ တျကးခ္ကးလုပးေဆာငးေပ့ႏိုငး်ခငး့ Process ၀. သတငး့အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ထုတးလုပးေပ့ႏိုငး်ခငး့ ၁. အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို သိမး့ဆညး့ေပ့ႏိုငး်ခငး့

Output

8 2

Storage

Storage

Microphone

Printer

Input Output

Ear Phone

Scanner Camera

၅.ဿ - ကျနး်ပဴတာ အသဵု့်ပဳေနစဥး ေတျ႕်မငးရမညးံ သေကၤတမ္ာ့ (Using Computer Symbols) Hand Pointer တစဵုတရာအာ့

Pointer

Busy

တစဵုတရာအာ့

”ကျနး်ပဴတာ

ၫႊနး်ပေသာ

အလုပးမ္ာ့ေနသညး

ေနရာ၉အသဵု့်ပဳ

”ဟု ဆိုလိုပါသညး၈ ”ခဏ ေစာငးံပါ၈”

Cursor Sand Clock သဲနာရီဟုေခၚပါသညး၈ ဤသေကၤတအာ့ေတျ႕ လြ္ငး ”ခဏေစာငးံပါ”

စာေရ့ေသာအခါ

ၫႊနး်ပေသာ အခါ အသဵု့်ပဳသညး၈

အသဵု့်ပဳပါသညး၈ Office | HRDP

3 7

၅.၀ - About Keys

Back Space = စာလဵု့မ္ာ့ ဖ္ကးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ Function Keys = စာ်ခာ့ ရိုကးႏြိပးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈

Enter = OK, သေဘာတူ်ခငး့ Space Bar = စာ်ခာ့ ရိုကးႏြိပးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ ESC = Escape, ပရိုဂရမးတစးခုကေက္ား ို ေသာအခါ၇ dialog boxမ္ာ့ ဖ္ကးေသာအခါအသဵု့်ပဳသညး၈

Tab = ေရႊ့ခ္ယးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ စာပိုဒးခေ ျဲ သာအခါ၉လညး့ အသဵု့်ပဳသညး၈

1. Print Screen 2. Scroll Lock 3. Page Break

Caps Lock = အကၡရာစာလဵု့ အႀကီ့ရိုကးႏြိပးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ Shift = အ်ခာ့ခလုပးႏြငးံတျဖ ဲ ကးရိုကးႏြိပးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ Ctrl = အ်ခာ့ခလုပးႏြငးံတျဖ ဲ ကး အသဵု့်ပဳသညး၈ Windows = Start menu အာ့ေခၚယူေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈ Alt = အ်ခာ့ခလုပးႏြငးံတဖ ဲျ ကး ရိုကးႏြိပးေသာအခါ၉ အသဵု့်ပဳသညး၈

Delete = အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ ဖ္ကးဆီ့ရာ၉သဵု့သညး၈ END = စာမ္ာ့ေရ့သာ့ရာ၉ စာေၾကာငး့၏ ေနာကးဆဵု့ေနရာသို႕ သျာ့ရာ၉သဵု့သညး၈ Page Down = စာမ္ကးႏြာ၏ အထကးသို႕တကး်ခငး့ Page Up = စာမ္ကးႏြာ၏ ေအာကးဖကးသို႕ ဆငး့်ခငး့ Office | HRDP

3 8

၅.၁ - Open Your Computer Computer Operating System အမ္ိဳ့မ္ိဳ့ရြိသညးံအနကး ဤသငးခနး့စာ၉ Microsoft Windows XP ႏြငးံ ပတးသကးေသာ သငးခနး့စာမ္ာ့ကိုသာ ေလံလာသျာ့မညးသညး၈ ထို႕ေၾကာငးံ အ်ခာ့ေသာ

Computer Operating System မ္ာ့ကို သီ့သနး႕

ဆကးလကး ေလံလာသျာ့ရနး်ဖစးပါသညး၈

၅.၁.ှ - Starting Windows XP Windows ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာအသဵု့်ပဳသူမ္ာ့အတျကး ပိုမိုလျယးကူေအာငး ရုပးပဵုသေကၤတမ္ာ့အသဵု့်ပဳ၊ Computer ႏြငးံ အသဵု့်ပဳသူအၾကာ့ ေဖၚ်ပေပ့ေသာ (Graphic User Interface) ်ဖစးသညး၈

၅.၁.ဿ - Windows ၏ထူ့်ခာ့ခ္ကးမ္ာ့ ှ. အသဵု့်ပဳသူအတျကးလျယးကူေစ်ခငး့၈ (User Friendly) ဿ. တစးခ္ိနးတညး့၉ ပရိုဂရမးမ္ာ့အာ့ တၿပိဳငးနကးတညး့ ဖျငးံ၊အသဵု့်ပဳႏိုငး်ခငး့၈(Open to Programs at the same time.) ၀. ပရိုဂရမးေဆာဖးွဲ ်ဖစး်ခငး့၈

(Program Software)

၅.၁.၀ - Windows Time Line 1. Windows 1.01

1985

10. Windows 98

June 1998

2. Windows 2.03

1987

11. Windows 98 SE

May 1999

3.Windows 2.11

March, 1989

12. Windows 2000

February 2000

4.Windows 3.0

May 1990

13. Windows ME

September 2000

5.Windows 3.1x

March 1992

14. Windows XP

October 2001

6.Windows 3.1(WG)

October 1992

15. Windows XP 64 bit Edition

March 2003

7.Windows NT 3.1

July 1993

16. Windows Server 2003

April 2003

8.Windows 3.11 (WG)

December 1993

17. Windows XP Pro 64 bit

April 2005

9.Windows 3.2(Chinese only)

January 1994

18. Windows Fundamental

July 2006

10.Windows NT 3.5

September 1994

19. Windows VISTA

November 2006

11.Windows NT 3.51

May 1995

20. Windows Home Server

July 2007

12.Windows 95

August 1995

21. Windows Server 2008

February 2008

13.Windows NT 4.0

July 1996

22. Windows 7

2009

ယေန႕ထိ ႏြစးေပါငး့ (ဿ၂) နီ့ပါ့ကာလအတျငး့ Microsoft Corporation သညး OS (26) မ္ိဳ့အာ့ ကျနး်ပဴတာပညာရြငး အသီ့သီ့တို႕မြ တီထျငးခဲံၾကေပသညး၈

Office | HRDP

3 9

၅.၁.၁ - Start Windows (Power ON) View

(1)/

ကျနး်ပဴတာတစးလဵု့အာ့

Power

စတငးေတျ႕ရြိ ရမညးံ ်မငးကျငး့တစးခု်ဖစးပါသညး၈ ဤ

ON ်ပဳလုပးသညးႏြငးံ Dialogue Box သညး

ကျနး်ပဴတာ ၉ရြိေသာ ပရိုဂရမးႏြငးံ အခ္ကးအလကးမ္ာ့အာ့ စတငးအလုပးလုပးေဆာငး

ရနး

ေမာငး့ႏြငးေနေၾကာငး့ ်ပသေန်ခငး့်ဖစးသညး၈ ထို႕ေၾကာငးံ ေခတၱခဏေစာငးံစာ့ရနး လိုအပးေပသညး၈

View (1) Running Computer

View

(2)/

Computer

Operating

System

စတငးေမာငး့ႏြငးေနၿပီ်ဖစးသညး၈

ဆကးလကး၊ စကၠနး႕ အနညး့ငယး ေစာငးံၾကညးံေနရနး်ဖစးသညး၈ View (2) Start OS Loading

View (3)/ Computer’s Windows XP operating System သညးစတငးအလုပး လုပးေဆာငးေပ့ရနး အသငးံ်ဖစးေနၿပီ်ဖစးပါသညး၈ ်မငးေနရေသာ ်မငးကျငး့မြာ Windows XP ၏ Desktop ပငး်ဖစးၿပီ့ Start menu မြ မိမိအသဵု့်ပဳလိုေသာ ပရိုဂရမးအာ့ ေရျ့ခ္ယး၊ အဆငးံဆငးံ ဆကးလကး လုပးေဆာငးသာျ ့ရနး်ဖစးသညး၈ View (3) Windows XP’ Desktop

Background picture/ Wallpaper

View (4)

Icons

Desktop

Office | HRDP

4 0

၅.၁.၂ - Start Menu

Start Menu

Taskbar

သညး ကျနး်ပဴတာအာ့ စတငးေမာငး့ႏြငးေစႏိုငးမညး (သို႕) ကျနး်ပဴတာအာ့ ပိတးေစႏိုငးေသာ တဵခါ့ေပါကး်ဖစးေပသညး၈

၅.၁.၃ - Taskbar ကျနး်ပဴတာ၏Desktop အေပၚတျငးရြိ၊ ၁ငး့ Taskbar ၉ Icons မ္ာ့ကိုထာ့ရြိေစႏိုငးပါသညး၈ ထို႕်ပငး မိမိအသဵု့်ပဳေနေသာ ပရိုဂရမးမ္ာ့သညး ၁ငး့

Taskbar ေပၚတျငး ဖိုငးနာမညးႏြငးံတကျ အမြတးအသာ့အ်ဖစးတညးရြိေနမညး်ဖစးေပသညး၈ ထိုေၾကာငးံ

အသဵု့်ပဳေနသူသညး Desktop ေပၚ၉ ရြိေနေသာ ပရိုဂရမးႏြငးံ အခ္ကးအလကး (ဖိုင)း မ္ာ့ကုိ ေတျ႕်မငးရမညး်ဖစးသညး၈

၅.၁.၄ - Icon ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာ၉ ရြိေသာ Programs ပရိုဂရမးမ္ာ့၇ Files ဖိုငးမ္ာ့အာ့ ကိုယးစာ့်ပဳေဖၚ်ပေပ့ထာ့ေသာ ရုပးပဵုေလ့ မ္ာ့်ဖစးေပသညး၈

၅.၁.၅ - Folder Icon Folder ဆိုသညးမြာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို သိမး့ဆညး့ေပ့ႏိုငးေသာ အခနး့်ဖစးသညး

Office | HRDP

4 1

၅.၁.၆ - About Menu Menu ဆိုသညးမြာ ကျနး်ပဴတာ၉ ရြိေသာ ပရိုဂရမးမ္ာ့အာ့၇ ကျနး်ပဴတာအေၾကာငး့အရာမ္ာ့၇ ကျနး်ပဴတာ၏ စကးပိုငး့ ဆိုငးရာ စနစးမ္ာ့အာ့ မိမိႏြစးသကးသလို ်ပဳ်ပငးေ်ပာငး့လဲႏိုငးေသာ ကျနး်ပဴတာအာ့ထိနး့ခ္ဳပးေသာေနရာ စသညးံအာ့်ဖငးံ ကျနး်ပဴတာ အတျငး့ သိမြတးစရာ အ်ဖာ်ဖာတို႕ကို ေဖၚ်ပေပ့ထာ့ေသာ စာရငး့ဇယာ့ႀကီ့တစးခု်ဖစးေပသညး၈ Menu (3) မ္ိဳ့ရြိပါသညး၈ 1. Pop up Menu

( အေပၚသို႕ထို့ထျကးေဖၚ်ပေပ့ေသာ ဇယာ့)

(Using by mouse …..Left Click

Start Button

Menu bar)

(Using by Key Board ….. ……Press Windows key……… Menu bar) 2. Drop – Down Menu(ေအာကးဖကးသို႕က္ဆငး့ေဖၚ်ပေပ့ေသာ ဇယာ့) (Use by Mouse…….Right Click………Drop down menu) 3. Branch Menu

(ေဘ့ဘကးသို႕ ်ဖာထျကးေဖၚ်ပေပ့ေသာ ဇယာ့)

Pop up menu

Drop- down menu

Branch menu

Office | HRDP

4 2

၅.၁.ှွ - Desktop Windows ပရိုဂရမးမ္ာ့၇ ဖိုငးမ္ာ့ အာ့ ဖျငးံလြ္ငး ကျနး်ပဴတာ Desktop ေပၚ၉ ေပၚလာေသာ စတုဂဵပဵုမ္ာ့အာ့ Windows ဟုေခၚပါသညး၈ ကျနး်ပဴတာစကးေကာငး့/မေကာငး့ေပၚမူတညး

Desktop

ေပၚ၉ windows မ္ာ့စျာ်ဖငးံ အလုပးလုပး ေဆာငးႏိုငးပါသညး၈ ကျနး်ပဴတာသညး

Program

or

file

တစးခုကိုသာ

တခ္ိနးတညး့၉ အလုပးလုပးေဆာငးေပ့ပါသညး၈ Program or file ႏြစးခုအာ့ တခ္ိနးတညး့၉ မေဆာငးရျကးႏိုငးေပ၈ Program

or

file

ႏိုငးေစကာမူ ကျနး်ပဴတာသညး windows

windows

မ္ာ့မညးမြ္ပငးဖျငးံထာ့

Desktop အေပၚဆဵု့၉ ရြိေသာ

အတျကးသာ အလုပး လုပးေဆာငးေပပါသညး၈ ၁ငး့

windows (Active Window) ဟုေခၚပါသညး၈ ၁ငး့ (Active Windows) ၏ေနာကး၉ရြိေသာ windows မ္ာ့ကို (Inactive Window) ဟုေခၚေပသညး၈

၅.၁.ှှ - Auto Arrange Windows Desktop ေပၚရြိ windows မ္ာ့အာ့ စနစးတက္ရြိေစရနး စီစဥးထာ့ရြိႏိုငးပါသညး၈ ဤသို႕စီစဥးထာ့ရြိ်ခငး့ကို Windows လုပးသညးဟုဆိုပါသညး၈ ဤသို႕လုပးေဆာငးရာ၉ ပဵုစဵအာ့်ဖငးံ (၀) မ္ိဳ့ရြိေပသညး၈ ပထမဦ့စျာ Taskbar ေပၚ၉

Right Click ်ပဳလုပးပါ၇ ထိုေနာကး ေအာကးပါ

အတိုငး့

ႏြစးသကးသလို စီစဥးႏိုငးပါသညး၈ 1. Cascade Windows

(ဖဲခ္ပးပဵုစီစဥး်ခငး့)

2. Tile Windows Horizontal 3. Tile Windows vertical Taskbar

Right Click

(အလြ္ာ့လိုကးစီစဥး်ခငး့)

(ေထာငးလိုကးစီစဥး်ခငး့)

Choice…..

Office | HRDP

Arrange

4 3

၅.၁.ှဿ - Windows Buttons and Tool Bars

Task pane

Minimize (ေခါကးသိမး့်ခငး့)

Restore (ခ္ဵဳ႕်ခငး့၇ window အရျယးအစာ့်ပငးဆငး်ခငး့) Maximize (windowအာ့ Screenအ်ပညးံခ္ဲ႔်ခငး့)

Close (ပိတး်ခငး့)

Title Bar Menu Bar Standard bar Address bar

Office | HRDP

4 4

၅.၁.ှ၀ - Right click on desktop Desktop ေပၚတျငး right click ႏြိပးပါက Drop–down menu ေပၚမညး်ဖစးၿပီ့ ၁ငး့၉ ေအာကးပါအတိုငး့ ေတျ႕ရမညး ်ဖစးသညး၈ 1. Arrange Icon

Icons မ္ာ့ကိုစီ်ခငး့

2. Refresh

ကျနး်ပဴတာအာ့ တဖနး်ပနး၊ လနး့ဆနး့ေအာငး်ပဳလုပး်ခငး့

3. Paste

Copy ်ပဳလုပးထာ့ေသာအရာအာ့ ေဖၚယူ်ခငး့

4. Paste shortcut

Copy ်ပဳလုပးထာ့ေသာအရာအာ့ ပဵုတူေဖၚယူ်ခငး့

5. Undo copy

Copy ်ပဳလုပးထာ့ေသာအရာအာ့ ်ပနးရုပးသိမး့်ခငး့/မူလအတိုငး့ထာ့ရြိ်ခငး့

6. New

Program or File or Folder အသစး်ပဳလုပး်ခငး့

7. Properties

Computer အာ့မိမိစိတးႀကိဳကး ်ပဳလုပးႏိုငးေသာ/ ပဵုစဵခ္ႏိုငးေသာ အေၾကာငး့အရာမ္ာ့

Using by Mouse: Right click on Desktop

Dialogue box

၅.၁.ှ၁ - What is a Folder? Folder

ဆိုသညးမြာ အခ္ကးလကးမ္ာ့ကို သိမး့ဆညး့ႏိုငးေသာ အခနး့ငယးတစးခု်ဖစးသညး၈ ၁ငး့အခနး့ငယးသညး

သိမး့ဆညး့ထာ့ေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့၏ ပမာဏအနညး့အမ္ာ့ ေပၚမူတညး၊ ဆနး႕်ခငး့ က္ဵဳ႕်ခငး့သေဘာတရာ့ရြိေပသညး၈ Folder တစးခုအာ့ဖနးတီ့မညးဆိုလြ္ငး …… ှ. Right click on desktop

Drop- down menu

Choice… New

Click..Folder

ဿ. Folder သညး Desktop ေပၚတျငး ေတျရမညး်ဖစးၿပီ့

Office | HRDP

4 5

၀. ၁ငး့အာ့ အမညးတစးခုခုေပ့ၿပီ့ပါက ကျနး်ပဴတာ (သို႕) သိမး့ဆညး့ႏိုငးေသာကရိယာတစးခုခုေပၚ၉ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ အာ့ သိမး့ဆညး့ႏိုငးေသာ အခနး့ငယးတစးခု ရရြိမညး်ဖစးသညး၈

၅.၁.ှ၂ - What is a Shortcut? Shortcut ဆိုသညးမြာ Program အာ့ကိုယးစာ့်ပဳေသာ သေကၤတတစးခု်ဖစးသညး၈ ၁ငး့သေကၤတသညး

Program

အာ့ကိုယးစာ့်ပဳသညး်ဖစး်ခငး့ေၾကာငးံ ၁ငး့အာ့ Click ်ပဳလုပးပါက သကးဆိုငးရာ Program ပျငးံလာမညး်ဖစးသညး၈ Shortcut တစးခုအာ့ဖနးတီ့မညးဆိုလြ္ငး …… ှ. Right click on desktop

Drop- down menu

Choice… New

Click..Shortcut

ဿ. Create Shortcut window ေပၚလာပါမညး၈ ထို႕ေနာကး Browser ကို Click လုပးၿပီ့ ေပၚလာေသာ Browser for Folder Window ထဲမြ Computer Programs ေတျကို မိမိႏြစးသကးရာကို Choice ေရျ့ခ္ယးလိုကးသညးႏြငးံ Browser ေပၚတျငး မိမိေရျ့ခ္ယးေသာ Program ႏြငးံသကးဆိုငးသညးံ Location အာ့ေဖၚ်ပေပ့ၿပီ့ Click Next ်ပဳလုပးပါ၇ ထို႕ေနာကးး ေနာကးထပး ေပၚလာေသာ Select a Title Window ၉

Click Finish ်ပဳလုပးပါက Desktop ေပၚ၉သေကၤတေလ့တစးခု ်ဖစးေပၚလာၿပီ့

၁ငး့သေကၤတေေလ့အာ့ Click လုပးလိုကးပါက သူႏြငးံသကးဆိုငးသညးံ ပရိုဂရမးအာ့ ကျနး်ပဴတာမြ ဖျငးံေပ့မညး်ဖစးသညး၈

New Folder

New Shortcut

Office | HRDP

4 6

၅.၂ - Desktop Properties ကျနး်ပဴတာ ေမားနီတာ (Monitor) ်မငးကျငး့အာ့ မိမိႏြစးသကးသလို ပဵုစဵအမ္ိဳ့မ္ိဳ့ေ်ပာငး့လဲႏိုငးပါသညး၈ ဤသို႕ေ်ပာငး့လဲ ႏိုငး်ခငး့ကိုပငး Desktop ၏ ဂုဏးသတၱိမ္ာ့ဟု ေခၚပါသညး၈ Right Click on Desktop

Drop-down menu

Choice…Properties

Properties Window.

1. Themes

Desktop

ပဵုစဵမ္ာ့ကို မိမိႏြစး

သကးရာ ေ်ပာငး့လဲႏိုငးပါသညး၈

2. Desktop

Desktop Background ပဵုစဵအမ္ိဳ့မ္ိဳ့ ေ်ပာငး့လဲႏိုငးပါသညး၈

Office | HRDP

4 7

3. Screen Saver

ကျနး်ပဴတာအာ့

လႈပးရြာ့ေနေသာ

ရုပးပဵုမ္ာ့ႏြငးံ ကာကျယးေသာ လဵုၿခဵဳေရ့ စနစး တစးခု်ဖစးၿပီ့ (Password) ်ဖငးံ ထညးံသျငး့ကာကျယးႏိုငးပါသညး၈

4. Appearance

Windows ပဵုစဵအေရာငးမ္ာ့၇ စာလဵု့ အရျယးအစာ့ႏြငးံ အေရာငးမ္ာ့ကို မိမိ ႏြစးသကးသလို ေ်ပာငး့လဲႏိုငးပါသညး၈

5. Setting

Screen

Resolution

အရညးအေသျ့ကို

ႏြငးံ

Color

မိမိႏြစးသကးသလို

ေ်ပာငး့လဲႏိုငးေပသညး၈

Office | HRDP

4 8

၅.၃ - Taskbar Properties

Toolbars Cascade Windows Tile Window Horizon Tile Window Vertical Show The Desk Task Manager

Desktop ၏ေအာကးဆဵု့၉ Right Click ်ပဳလုပး၊ ေပၚလာေသာ

Pop

up

Menu

Lock the Taskbar

မြ

Right Click Properties

Properties အာ့ Click ်ပဳလုပးပါက Taskbar and Start Menu Properties Windows

ေပၚ

လာမညး်ဖစးၿပီ့ မိမိႏြစးသကးသလို ေ်ပာငး့လဲ ေလံက္ငးံရနး်ဖစး သညး၈

Office | HRDP

4 9

၅.၄ - Date And Time Properties မိမိကျနး်ပဴတာ၏ အခ္ိနးႏြငးံ နာရီအာ့ ခ္ိနးကိုကးလိုပါက Taskbar ေပၚရြိ နာရီသေကၤတ ေနရာအာ့ Double Click ်ပဳလုပးပါ၈ Date and Time Properties window အာ့ေတါ႕်မငးရမညး်ဖစးသညး၈ ထို႕ေနာကး မိမိႏြစး သကးသလို ေန႕ရကးႏြငးံ အခ္ိနးမ္ာ့ကို ေ်ပာငး့လဲ ႏိုငးေပသညး၈

၅.၅ - Recycle Bin ၅.၅.ှ - မိမိအသဵု့မ်ပဳလိုေသာ Files and Folders မ္ာ့ကို အမိႈကးပဵု့ထဲသို႕ စျနး႕ပစး်ခငး့ အမိႈကးပဵု့ထဲရြိ စျနး႕ပစးၿပီ့

Files

(သို႕) and

Folders

မ္ာ့ကို ်ပနးလညးအသဵု့်ပဳလို်ခငး့ တို႕အာ့်ပဳလုပးႏိုငး ေပသညး၈ ထို႕သို႕်ပဳလုပးရ၉ နညး့လမး့အာ့်ဖငးံ (ဿ) မ္ိဳ့ရြိ၏၈ 1. Drag and Drop (မိမိဖ္ကးလိုေသာ Filesႏြငးံ Folders အာ့ Mouse အသဵု့ ်ပဳ၊ အမိႈကးပဵု့ထဲသို႕ ဆျထ ဲ ညးံ်ခငး့)

2. Delete (မိမိဖ္ကးလိုေသာ Files ႏြငးံ Folders၏ ရုပးပဵုေပၚတျငး Right Click ်ပဳလုပး၊ Delete ်ပဳလုပး်ခငး့)

Office | HRDP

5 0

၅.၅.ဿ - အမိႈကးပဵု့ထဲရြိ Files and Folders ်ပနးလညးအသဵု့်ပဳ်ခငး့ (Restore) Files and Folders မ္ာ့ကို Restore ်ပဳလုပး လိုပါက .. ဦ့စျာ Recycle Bin အာ့ ဖျငးံပါ.. မိမိ ်ပနးလညးအသဵု့်ပဳလိုေသာ

Files and

Folders ေပၚ၉ Right Click ်ပဳလုပး၊ Drop – Down

1. Right Click

Menu မြ Restore အာ့ Click ်ပဳလုပးပါက ၁ငး့ Files

2. Restore

and Folders မ္ာ့ကို ်ပနးလညးအသဵု့်ပဳႏိုငးပါသညး၈

၅.၆ - ကျနး်ပဴတာအာ့ ပိတး်ခငး့ Close Computer (Turn off) အဆငးံဆငးံ ပဵုစ(ဵ Step by Step) အကယး၊ (yellow Button)ခလုပးပဵု Click လုပးပါက ကျနး်ပဴတာ သညး ေခတၱယာယီ ပိတးေပ့ထာ့မညး်ဖစးၿပီ့၈

ဆကးလကးအသဵု့

်ပဳလုိပါက Enter Key ႏြိပးလိုကးပါက ကျနး်ပဴ တာသညး မိမိေနာကးဆဵု့ အသဵု့်ပဳ ေနေသာ အေ်ခအေနအတိုငး့ သညး၈

်ပနး၊

ဖျငးံေပ့မညး်ဖစး

Stand By 1. First Click.. Start menu Menu Bar ကိုေတျ႕ရပါမညး၈

2. Second Click.. Turn off ခလုပးပဵုအာ့ Click လုပးရပါမညး၈

3. Third Click.. Turn off (Red Button) ခလုပးပဵုအာ့ Click ႏြိပးရပါမညး၈

Turn off

အကယး၊ Restart (Green Button)ခလုပးပဵု Click လုပးပါက ကျနး်ပဴတာ သညး အလိုအေလြ္ာကးစနစးေၾကာငးံ ေခတၱပိတးသျာ့ၿပီ့ ဒုတိယအႀကိမး အစ မြ်ပနး၊ ဖျငးံေပ့မညး်ဖစးသညး၈ ဤကဲံသို႕ေသာ

အေ်ခအေနမ္ိဳ့အာ့

လနး့ဆနး့ေစရနး အတျကးအသဵု့်ပဳရေပသညး၈

ကျနး်ပဴတာအာ့

Restart

တဖနး်ပနး၊ Office | HRDP

5 1

အထူ့သတိ်ပဳရမညးံအခ္ကးမ္ာ့……. ှ. အသဵု့်ပဳေနေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့ကို သိမး့ဆညး့်ခငး့ (သို႕) ဖ္ကးဆီ့်ခငး့၈ ဿ. အသဵု့်ပဳေနေသာ ပရိုဂရမးမ္ာ့ကို တစးခုၿပီ့တစးခု စနစးတက္်ပနးပိတး်ခငး့တို႕အာ့ ေဆာငးရျကးရပါမညး၈ အထူ့ေရြာငးက္ဥးရမညးံအခ္ကးမ္ာ့…… ှ. ကျနး်ပဴတာအာ့ ဆကးသျယးထာ့ေသာ လြ္ပးစစးႀကိဳ့အာ့ ်ဖဳတးပစး်ခငး့၈ ဿ. ထုေထာငး့်ခငး့၈ ၀. လကးဖကးရညး/ေကားဖ/ီ ေရ/ ေရေႏျ့ေငျ႕ မ္ာ့အာ့ ကျနး်ပဴတာအနီ့လဵု့ွမရြိေစရ၈ ၁. ကျနး်ပဴတာအာ့ စနစးတက္ အဆငးံဆငးံ မပိတးဘဲ ကျနး်ပဴတာ

(Power) ခလုပးအာ့ ပိတး်ခငး့လဵု့ွ

မ်ပဳလုပးရေပ၈

Office | HRDP

5 2

Chapter

ပရိုဂရမးမ္ာ့အာ့ ဖျငးံ်ခငး့ Open Program ၆.ှ - ပရိုဂရမးမ္ာ့အာ့ စတငး ဖျငးံလြစး်ခငး့ ်ပဳလုပးရာ၉ နညး့လမး့ (ဿ) မ္ိဳ့်ဖငးံ ဖျငးံလြစးႏိုငးပါသညး၈ ၆.ှ.ှ - Start Menu မြ ဖျငးံလြစး်ခငး့

9 2

ပထမဦ့စျာ Start Menu ကို ႏြိပးပါ၈ ထို႕ေနာကး All Programs ကို ဆကးႏြိပးပါက ကျနး်ပဴတာအတျငး့၉ ရြိေသာ ပ၄ိုဂရမးမ္ာ့ကို ေတျ႕ရပါလိမးံမညး၈ ထို႕ေနာကး မိမိအသဵု့်ပဳလိုသညးံ ပရိုဂရမးအာ့ ေရျ့ခ္ယးၿပီ့ ႏြိပးလိုကးပါက ကျနး်ပဴတာသညး ၁ငး့ပရိုဂရမးကို စတငးဖျငးံေပ့ပါလိမးံမညး၈ Click: Start

Click: All Programs

Choice: Program

၆.ှ.ဿ - Start Menu မြ Run….. ်ဖငးံ ဖျငးံလြစး်ခငး့ ပထမဦ့စျာ Start Menu ကို ႏြိပးပါ၈ ထို႕ေနာကး Run…….

ကို ဆကးႏြိပးပါ၈ စာရိုကးရနး စတုဂဵပဵု

ေလ့ေထာငးံအကျပးေလ့တခုကို ေတျ႕ရပါမညး၈ ထို႕ေနာကး မိမိအသဵု့်ပဳလိုသညးံ ပရိုဂရမး၏ အမညးတို (Command Name)အာ့ စာ်ဖငးံရိုကးႏြိပးလိုကးပါ၈ ထို႕ေနာကး OK အာ့ ႏြိပးလိုကးပါက ကျနး်ပဴတာသညး ၁ငး့ပရိုဂရမးကို စတငးဖျငးံေပ့ပါလိမးံမညး၈ သို႕ေသား ပရိုဂရမးတခုစီ၏ ကျနး်ပဴတာသဵု့ Program Command Names မ္ာ့ကို မြတးသာ့ထာ့ရပါမညး၈

Click: Start

Click: Run…….

Type: Program’ Short Name

Click: OK

ဥပမာ……. Program Names

Program Command Names

Notepad

notepad

Wordpad

write

Calculator

calc

Windows Media Player

wmplayer

Command Prompt

command

Paint

pbrush

Microsoft Office Word

winword

Microsoft Office Excel

excel

စသညးအာ့်ဖငးံ ပရိုဂရမးအသီ့သီ့တို႕၏ Command Names မ္ာ့ကို မြတးသာ့ထာ့ရပါမညး၈ Office | HRDP

5 3

၆.ှ.၀ - Paint Program Paint

Program

အာ့ဖျငးံလြစးရာ၉ အထကး၉ေဖၚ်ပခဲံသလို နညး့လမး့

(ဿ)

မ္ိဳ့မြ မိမိႏြစးသကးရာ နညး့လမး့်ဖငးံ

ဖျငးံႏိုငးပါသညး၈ ဤ Paint Program သညး ကျနး်ပဴတာအာ့ စတငးေလံလာသူမ္ာ့အတျကးေသားလညး့ေကာငး့၇ ကေလ့ငယးမ္ာ့အာ့ ကျနး်ပဴတာသငးၾကာ့ေပ့ရာ၉ အလျနးထိေရာကးေသာ ပရိုဂရမး်ဖစးေပသညး၈ ေယဘူယ္အာ့်ဖငးံ ဤ

Paint Program သညး

ပဵုဆ်ျဲ ခငး့၇ ေဆ့ေရာငးခ္ယး်ခငး့၇ ပဵုမ္ာ့အာ့ မိမိနြစးသကးသလို ်ဖတးေတာကး်ခငး့ စသညးအာ့်ဖငးံ အမ္ိဳ့မ္ို့ေသာ လုပးေဆာငးခ္ကးမ့္ကို ်ပဳလုပးေပ့ႏိုငးပါသညး၈

Menu Bar

Title bar

Tools Bar

Drawing Space

Status Bar Foreground

Color Box

Vertical Scroll Bar Horizontal Scroll Bar

Office | HRDP

5 4

Free - From Select ႀကိဳကးနြစးသကးသညးံေနရာအာ့

Select ဖျ ရးခ်ယ္ျျခင္ း

ေရျ့ခ္ယး်ခငး့

Eraser/ Color Eraser

Fill With Color ဖျဆးခ်ယ္ျျခင္း

ခဲဖ္ကး /ကာလာခဲဖ္ကး

Pick Color

Magnifier ်မငးကငျ း့က္ယး/က္ဥး့

အေရာငးမ္ာ့ကို စုပးယူ်ခငး့

Brush ေဆ့သုတးတဵ Pencil ခဲတဵ

Text စာရိုကး်ခငး့

Air Brush မြုတးေဆ့

Curve မ္ဥး့ေကျ့

Line မ်ဥျ္း

Polygon ဗဟုဂဵ

Rectangle ေထာငးံမြနးစတုဂဵ

Rounded Rectangle Ellipse ေထာငးံမြနးစတုဂဵအလဵု့

ဘဲဥပဵု

၆.ှ.၁ - Copy, Paste, Cut, Recall Computer ၉ရြိေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့၇ ရုပးပဵု၇ ဖိုငးမ္ာ့အာ့ Copy ်ပဳလုပးမညးဆိုလြ္ငး ှ. မိမိ Copyလုပးခ္ငးေသာေနရာအာ့ Right Click ်ပဳလုပးပါ၇ ထို႕ေနာကး

Copy အာ့ Select ်ပဳလုပးပါက

မိတၱဴ်ပဳလုပးၿပီ့်ဖစးပါသညး၈ ဿ. Copy ်ပဳလုပးထာ့ၿပီ့ေနာကး မိမိအသဵု့်ပဳလိုေသာ ေနရာ၉

Right Click ်ပဳလုပးပါ၈ ထို႕ေနာကး

Paste

်ပဳလုပးပါက မူလအတိုငး့ မိတၱဴ အသစးတခုရရြိမညး်ဖစးသညး၈ ၀. Computer ၉ရြိေသာ အခ္ကးအလကးမ္ာ့၇ ရုပးပဵု၇ ဖိုငးမ္ာ့အာ့ Cut ်ပဳလုပးလိုပါက ယခငးအတိုငး့ Right Click ်ပဳလုပးပါ၇ ထို႕ေနာကး Cut အာ့ Click ်ပဳလုပးပါက မလိုေသာ အခ္ကးအလကကကး၇ ရုပးပဵု၇ဖိုငးမ္ာ့အာ့ ်ဖတးေတာကးၿပီ့ ်ဖစးသညး၈ ၁. Recall ်ပနးလညးေခၚယူ်ခငး့်ဖစးသညး၈ အခ္ကးအလကး၇ ရုပးပဵု၇ ဖိုငးမ္ာ့၇ ဆျသ ဲ ာ့ခ္ကးမ္ာ့၇ စာမ္ာ့အာ့ အသဵု့်ပဳေနစဥးအတျငး့ တစဵုတရာ အမြာ့်ပဳလုပးမိေသာအခါ၉ ၁ငး့၇ ဖ္ကးဆီ့မိေသာအခါ၉၁ငး့၇ ပထမမူလေနရာသို႕ ်ပနးေရာကးေအာငး တနညး့အာ့်ဖငးံ မူလအစေနရာသို႕ ်ပနးေရာကးေအာငး ေခၚယူ်ခငး့်ဖစးသညး၈ Keyboard: Ctrl + Z သညး Recall ်ပနးလုပး်ခငး့်ဖစးသညး၈ Office | HRDP

5 5

Office | HRDP

5 6

Office | HRDP

5 7

Office | HRDP

5 8

myWin2.1 Myanmar Keyboard Layout for Unicode 5.1 Unshifted ◌` ၁1 ဆq

Tab

၂2

၃3

၄4

၅5

၆6

၇7

၈8

၉9

တw

နe

မr

အt

ပy

ကu

ငi

သo

◌္f

◌ါg

ံh

◌ျj

Caps

◌ေa

◌်s

Shift

ြေz

ထx

Ctrl

Win

ခc

ဎ2

ဩq

ဋ3

ဝw

ဇz

Shift Ctrl

Win

က

ဘb

ညn

ျာm

ယ,

ကျပ်4

ဿe

ဣr ျီd

◌ျs ဌx

ဃc

ဠv

Alt

%5 ဤt

ရ7

/6

၌y

င်္◌f

ျွg

ဦb

ဈn

ဂ8 ဉ u ျh

ဪ

၍i ျj

m ,,

)0 ျl

၎.

၊/

AltGr

Shift

Menu

Ctrl

+= ဧ[ ျ်;

Bksp ’]

ဋ္ဌ\

ဓ'

Enter

Shift Menu Ctrl

u

ကက uu

ကကိ

ujd

uu `

ကကိ

ujdk

ဖျ

a

ဖန

ae

က ္က

Enter

။/

ဏp

ျူk

၏\

‘]

_-

ဥo

Bksp

◌့; ဒ'

◌ူl ◌..

(9

==

ဟ[

AltGr

ဗa

Caps

လv

--

စp

◌ုk

Alt

Shifted ` ဍ1 Tab

◌ိd

၀0

က

u

ကက

uj ဖွွ

aeG

သခ

oc

ဖွွး

aeG;

သခင်္

ocF

ေ

a

သခင်္ျ

ocFs

ဖခ

ac

သခချ

ocFsd

ဖချ

acs

သခချု

ocFsdk

ဖခြ

acsG

သခချုင ocFsdki

ဖခြး

acsG;

သခချုင် ocFsdkif

သ

o

သခချုင်း ocFsdkif;

Office | HRDP