3. Unitatea

Testuak (egituraren baitan ordenatuak)  Narrazio

testuak  Azalpen testuak  Deskribapen testuak  Argudio testuak  Elkarrizketa testuak  Instruktiboak

Narrazio testua Denbora tarte jakin batean gertatzen diren ekintzen kontaketa da. Gertaerak ordenatzea, erakustea, azaltzea.

Erabilera eremua

Testuera

Literatura

Ipuina, eleberria, kondaira, biografia, autobiografia, epika, erromantzea, alegiafabula, poema, antzerkia.

Komunikabideak

Berria, kronika, erreportaia, dokumentala, iragarkia, komikia, marrazki bizidunak, albistegiak, filmea, telefilmea.

Instituzioetako harremanak

Akta, argiketa, aitorpena, ofizio edo eskutiz ofiziala.

Pertsonen arteko harremanak

Eskutitza, egunerokoa, elkarrizketa edo solasaldietako kontakizunak, postala, telegrama, oharra, mandatua, gonbidapena…

Ikasketak

Buruketa,historia kontakizuna, alegia.

Egitura

Aurkezpena

Korapiloa

Konponbidea

Arazoa

Ekintzak

Ondorioa

Elementuak

Ekintza

Fokalizazioa

Lekua

Denbora

Perstsonaiak

Ahotsak

Diskurtso moduak

Zuzena

Zehar estiloa

Zehar estilo librea

Argudio testua Gertakizun, arazo edo fenomeno baten inguruko tesi, iritzi, uste edo postura bat egiaztatzeko zein errefusatu edo baztertzeko ematen diren aldeko edo kontrako arrazoiez osaturiko testua.

Erabilera eremua

Testuera

Literatura

Saioa, epistola, eztabaida…

Komunikabideak

Editoriala, iritzi artikulua, debatea, mahaingurua, eztabaida, zuzendariari eskutitzak, publizitatea.

Instituzioetako harremanak

Eskabidea, eskaintza, txostena, poliza, instantzia, kontratuak, parlamentuko eztabaida, errekurtsoa…

Pertsonen arteko harremanak

Eztabaida, erreklamazioa, iruzkina, kritikak.

Ikasketak

Txostena, tesia, iruzkina, ponentzia, kritika, komunikazioa, iradokizuna, zientzia artikulua, azterketa (erantzuna)

Egitura

Hasierako tesia

Argudioaren gorputza

Ondorioa edo tesi berrria

Argudio motak

Autoritate argudioa

Iritzi orokorraren argudioa Zentzuaren argudioa Adibideen bidezko argudioa Analogiazko argudioaAurkarien kontrako argudioa

Azalpen testua Edozein gairi buruz, zerbait edo ezer ez dakien hartzaile batentzat gertakizun edo fenomeno baten azalpen objektiboa egiten duen testua.

Erabilera eremua

Testuera

Literatura

Saioa, literatur manifestoa, bestelako testu zatiak...

Komunikabideak

Txostena, dokumentala, aldizkari espezializatuetako artikuluak…

Instituzioetako harremanak

Iragarki ofiziala, enplegu gutuna, konstituzioa, poliza kontratuak, eskabidea, eskaintza, txsotena, instantzia…

Pertsonen arteko harremanak

Azalpena, aholkua (oharra, inkesta, solasa, elkarrizketa…)

Ikasketak

Testuliburua, katalogoa, monografia, kontsulta, materiala, txostena, laburpena, eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, azterketa erantzuna.

Egitura

Sarrera

Garapena

Ondorioa

Ideia kateaketa

Kausa/ondorioa

Arazo/konponbidea

Deskribapenezko an.

Ant. sekuentziala

Ant. konparatiboa

Deskribapen testua Gizaki, gauza, gertakizun, prozesu edo fenomeno baten ezaugarri fisiko, psikologiko nahiz bestelakoak agertu, erakutsi, adierazi edo zehazten dituen testua.

Erabilera eremua

Testuera

Literatura

Bertso, abesti, olerki, istorio, etb.etan tartekaturiko pertsonaia, leku eta bestelakoen sekuentziak (zatiak) dira usenik.

Komunikabideak

Garfikoa, mapa, argazki oina, lan eskaintza, iragarki laburra, aldizkari espezializatua, hormirudia, gurutzegrametako adierazburua, erreportaia.

Instituzioetako harremanak

Kurrikuluma, eskritura legala, testamentua, inprimakia, errolda, isuna, ziurtagiria, katalagoa, gida turistikoa, merkatal eskutitza..

Pertsonen arteko harremanak

Solasaldia eta pertsona, toki eta bestelakoen deskribapenak (erosketetan, lantokian…)

Ikasketak

Eskema, koadro sinoptikoa, grafikoa, fitxa, diagrama, irudi oina, hormirudia eta hiztegi, testuliburu eta kontsulta amaterialetako definizioak.

Egitura

Identifikazioa

Definizioa

Hedapena

Egoeren deskribapena (fisikoa eta barne egoerak)  

 



Fisikoa Perstsonak (erretratua, karikatura) Animaliak Gauza/objektuak/tresnak Tokiak, (paisaia, kalea, herria…)

       

Barne egoerak Egoera psikologikoa Izaera, aiurria Sentimenduak …. …. …. ….

Prozesuen deskribapena  Nola

egiten den  Nola funtzionatzen duen  Nola erabiltzen den  Nola egikaritzen den  …………………..  …………………….  ……………………..

Carmen Barrientos  “Erizpide

diferenteak daude diskurtsoak edota testuak sailkatzeko orduan. Erizpide extralinguistikoak erabil daitezke, hala nola, komunikazioaren asmoa, diskurtsoaren giza espazioa, edota hartzailearen izateko modua, edota soilik linguistikoak, ezaugarri formalak edo erretorikoak kontuan hartuz. Ondorengoetan ikusiko ditugun sailkapenak, erizpide extralinguistikoak erabiliz eginak daude.”

Diskurtso mota

Komunikazio asmoa

Diskurtsoa gauzatzen duten testuak

Informatzailea

Hartzaileari jakintza helerazten dio

Berria, erreportaia, kronika, informea, memoria,

Argigarria

Hartzaileak uler dezan Azalpen didaktikoak, du helburutzat informe argigarriak.

Persuasiboa

Hartzailea konbentzitu Iragarkiak, iritzi arrazoi artikuluak, editorialak, persuasiboekin. kolokioak, debateak..

Preskriptiboa

Hartzaileak gauza jakin bat egin dezan lortu.

Sukalde errrezetak, joku arauak, instrukzioak.

Konatiboa

Hartzailearekin kontaktatu.

Elkarrizketa, tertulia, mahai ingurua, konbertsazioa.

Estetikoa edo ludikoa

Hartzailea entretenitu, Ipuinak, leiendak, gozarazi. nobelak, abestiak,

Diskurtso mota

Lehen zikloa

Bigarren zikloa

Informatzailea

Berria, erreportaia, kronika, gauzen eta perstonen deskribapena

Biografia, autobiografia, memoria, pertsonen deskripzio psikologikoak

Argigarria

Azalpen didaktikoak,

Azalpen informea, artikulu zientifikoak

Persuasiboa

Prentsa idatziko iragarkiak, iritzi gutunak, argudio sekuentziak.

Telebistako iragarkia, iritzi artikulua, editoriala.

Preskriptiboa

Errezetak, joku arauak, instrukzioak

Lege disposizioak, kontratuak, resoluzioak

Konatiboa

Elkarrizketa, galdeketa, kolokioa

Mahai ingurua, eztabaida, tertulia

Estetikoa edo ludikoa

Ipuina, nobela motza, abestiak, poemak, antzerki xumeak.

Nobela, saikera, antzerkia.

entziklopedia artikuluak,

Maila

Diskurtsoa

Forma

Testua

1

Informatzailea

Narrazioa

Berria, gertaeren kontakizuna

2

Informatzailea

Deskribatzailea

Gauza, objektu, lekuen deskribapena

3

Deigarria

Elkarrizketa

Elkarrizketa, galdeketa

4

Estetikoa

Narrazio, deskripzio eta elkarrizketa

Ipuin popularra, kondairak, narrazio poesia

5

Preskriptiboa

Instrukzioak

Abisoak, errezetak, joku arauak

6

Azalpen

Azalpena

Azalpen didaktikoak, entziklopedia artikuluak.

7

Estetikoa

Narrazio, deskripzio, elkarrizketatua

Relatoa, ipuina, poema, komikia

8

Informatzailea

Narrazioa

Kronika, erreportaia, dokumnentala

9

Estetikoa

Narrazio-deskripzioelkarrizketatua

Nobela motza

10

Persuasiboa

Azalpen-argudioa

Publizitate kartela, irrati eta prentsako iragarkiak.

11

Estetikoa

Bertsoa

XX. mendekoa

12

Persuasiboa

Azalpen-argudio

Iritzi karta,,,

13

Ludikoa

elkarrizketa

Antzerkia, sainetea

Edukiak

Prozedurak

Jarrerak

1.-Komunikazio asmoak. 2.-Komunikazio egoeraren elementuak: a) Igorlea/hartzailea. b) Lekua-denbora. 3.-Informazio eta esanahien inguruko edukien kontzeptuak. a) Informazioen kontrola. b) Gaien inguruko osagaiak. 4.- Adierazpen formalen inguruko kontzeptuak: A) elkarrizketa egitura tipo nagusia. b) Elkarrizketa egituran sartzen diren beste egitura sekuentzialak (narrazioa, deskripzioa…) c) testuaren atalak. d) Esaldi tipoak

1.-Ulermena 2.- Irakurketa ulergarria. 3.- Analisia. 4.- Planifikazio, eragiketa eta ebaluaketa: -diskurtso deigarriena. -elkarrizketa formen egindakoena: dela elkarrizktea, kolokioa.

1.Ahozko komunikazioan parte hartze aske eta errespetuosoa. 2.- Besteek sorturiko mezuak entzuteko eta ulertzeko interesa. 3.- Errespetoa eta besteen mezuekiko irikitasuna. 4.- Ahozko eta idatzizko formetan errespetoa sentimendu nahiz iritziak emateko orduan. 5.- Hizkuntza idatzia nahiz ahozkoaren arauak betetzeko gogoa. 6.- Jarrera kritikoa: hizkuntza erabilpen sexisten nahiz bereizgarrietan.

Felipe Zayas 

“Decir uso de la lengua equivale a decir diversidad de usos. Cuando hablamos y escribimos realizamos diversas actividades- informar, pedir, rogar, disculpar, intentar persuadir…-; y lo hacemos en ámbitos sociales diferentes-familiar, académico, administrativo, profesional…- en los que actuamos adoptando diferentes papeles y asignando igualmente papeles diversos a nuestros interlocutores. Además realizamos estos actos verbales recurriendo a las múltiples formas textuales disponibles en nuestro contexto cultural.”

Funtzioak

Praktikoa

Estetikoa

Erabilpen esparruak

Infomazio trasmisioa eta jasotzea

Giza eta hartueman pertsonalak

Erakunde publiko, pribatuak

Gutun profesionala Gai ordena Akta

Gutun pertsonala konportamentu araudia Konbokatoria

Komunikabideak

Informazio generoak (berria, erreportaia, kartelera)

Eritzi generoak (editoriala, gutuna, kritika)

Erakunde akademikoa

Ahozko azalpena Egindako lanen informea

Klaseko funtzionamendu araudia Ekintzak burutzeko instrukzioak

Literatur erakundea

Literatur kritika Antzerki kritika Literatur lehiaketen oinarriak Idazleekin elkarrizketak

Literatur generoak

Testu tipoa E. Werlich-en arbaera

Kontestua

Oinarrizko esaldia

Deskribapena

Testuinguru espaziala

Izan aditza, adberbio lokatiboak

Narrazioa

Denborazko testuingurua

Aldakauntzarako aditzdun esaldia, leku eta denborazko adberbioak

Azalpena

Deskonposizioa (analisia) konposizioa (sintesia).

Izan aditza, eta objeto zuzena eta Izan aditza

Argudiozkoak

Kontzeptuen arteko harremanak

Instruktiboa

Etrokizueneko portaera eta beseena, normalean.

Esaldia aginterarekin

Sekuentzia tipoa J.M. Adam (1991)

Helburua

Egitura

Generoak

Narrazioa

Denboran zehar ematen diren gertakizun eta ekintzen berri ematea.

Parabolak, berriak, txisteak, historia kontakizunak, zinema

Deskribapena

Gauzen arteko haremana azaldu, ez modu kasualean, ierakikoan baizik eta egitura lexikalaren baitan.

Turismo gidak, katalogo komertzialak..

Argudioa

Argudioak eman eta kontraargudiatu bestea konbentzitzeko asmoz.

Duskurtso judiziala, politikoa, sermoai, editoriala.

Azalpena

Gertakizunene arteko harremanak azaldu.

Elakrrizketa

Galdetu, agindu, eskertu, barkamenak eskatu…

Antzerkia, kolokioa, elkarrizketa.

D. Cassany: Género discursivo 

“Los textos están estrechamente relacionados con sus autoreslectores, con las disciplinas y con las comunidades. Cada disciplina, cada grupo humano, cada momento histórico y cada situación comunicativa produce sus propios textos. El concepto más útil para aproximarnos es el de género discursivo porque permite considerar tanto lo gramatical (estilo, sintaxis, léxico) como lo discursivo (estructura, registro), o pragmático (interlocutores, propósito, contexto) o lo sociocultural (historia, organización social, poder” “Tienen como función la construcción del conocimiento, la construcción de la identidad y el ejercicio del poder”.

A. L. Lavoisier 

“Y como las palabras son las que conservan y transmiten las ideas, resulta que no se puede perfeccionar la Lengua sin perfeccionar la Ciencia, ni la Ciencia sin la Lengua; y por muy ciertos que fuesen los hechos, por muy justas las ideas que originaren, sólo transmitirían impresiones falsas si careciésemos de expresiones exactas para nombrarlas”, Tratado Elemental de Química-ri egindako sarreran azaldutakoa.

Herron, J. 

“Todos los profesores, independientemente de la

materia que enseñan, hacen frente a un problema común. Entre las dificultades que encuentran hay: pobreza de vocabulario, falta de habilidad para captar el sentido de las frases y emplear los signos de puntuación, incompetencia para tomar apuntes, falta de destreza, con una escritura impersonal, fallos en la lectura y comprensión de libros de textos y reticencia a la discusión. Todos estos son problemas de lenguaje, pero éste es un medio por el que aprendemos, comprendemos y comunicamos, por lo tanto el desarrollo del lenguaje corresponde a todos y a cada uno de los profesores”.

Dakiguna esan ahal izateko, ez da nahikoa jakitea; hizkuntza estrategikoki erabiltzen jakin behar da. (Pozo, 2007) 

 

Arloetako curriculumek garrantzi handiago ematen diote informazio berria emateari eta barneratutako ezagutza komunikatzeari, barneratutako informazioa manipulatzearekin zerikusia duten prozedurei baino. Ikasleek ahoz edo idatziz diskurtso bat ekoizten duten lehenengo aldia azterketa eguna izaten da. Komeni da irakasle bakoitzak hizkuntza jakin bat hitz egiten duela jakitea: kimikera, matematikera, geografiera, teknologiera. Irakasleak, hitz egiteaz eta hizkuntza berri horietan azalpenak emateaz gain, bakarrizketaren edo irakaslearen alde bakarreko diskurtsoaren ordez elkarrizketa edo polifonia erabili behar du.

Polifonia hau hitz egiteko modu batzuen eta besteen arteko itzulpen edo integrazio hierarkikoa egieta da. (Pozo eta Crespo, 1998)     

Pentsa dezagun elkarrekin. Ipuin kontalaria Esan nire erara. Ikusi nire erara. Helburua ez da ikasleari aurretik egokitzat ezarritako hitz egiteko modu bat berresateko eskatzea (kimikera edo teknologiera), baizik eta kode horiei buruzko hausnarketa, itzulpena eta, azken batean, zehaztapena sustatzea.

Bibliografía                 

La diversidad de los ejes como eje de secuenciación, Carmen Barrientos, Aula 14, 1993 Para aprender ciencias hace falta aprender a hablar sobre las experiencias y sobre las ideas, Neus Sanmartí, Textos 8, 1996 Interacción social, lenguaje y aprendizaje de la matemática, Carles Lladó Casablancas, Textos 8, 1996 La argumentación, Joaquin Dolz, Cuadernos de Pedagogía 216 Apuntes sobre la divulgación científica. Un cambio de registro, Helena Calsamiglia Blancafort, Textos 8, 1996 Taller de textos, D. Cassany, 2001 Expresión escrita en L2/ELE, “, 2005 El uso de los textos expositivos en la enseñanza de la lengua, Emilio Sánchez Miguel, Textos 8, 1996 Los textos expositivos, “, Santillana, 1993 La composición de noticias, Felipe Zayas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los lenguajes de la persuasión, Carlos Lomas, Cuadernos de Pedagogía 216 Los textos expositivos, Juan Sánchez Enciso, Cuadernos de Pedagogía 216 El análisis de los textos filosóficos, Francisco Caballero & Maite Larrauri, Textos 8, 1996 Enseñar ciencia, M. Arcá, P.Guidoni, P. Mazzoli, Paidós Educador,1990 Aspectos didácticos de la lengua y literatura, F. Zayas, Instituto de la Educación Universidad de Zaragoza, 1994 ¿Cómo enseñar a comprender un texto?, N. Carriedo López y J. Alonso Tapia, Cuadernos ICE 10, 1994 Comenzando a aprender química. Ideas para el desarrollo curricular, J.A. Lloréns Molina, Aprendizaje Visor, 1991

Bibliografia           



Monereo, C.; Barberá, E.; Castelló, M. eta Pérez Cabaní, M.L. (2000) Tomar apuntes: un enfoque estratégico, Madril, Visor. Pozo, J.I. eta Gómez Crespo, M.A. (1998) Aprender y enseñar ciencias. Madril: Morata. La enseñanza de las matemáticas y de las ciencias en la educación secundaria obligatoria, Carles Lladó, 1996, Signos, 16. El arte de hablar en clase, Amparo Tusón Valls, 1994, Aula, 26 Sinergias en torno a la lectura (monografikoa), 2008, Aula, 179. Hablando se entiende a la gente: el conocimiento como diálogo, J.I., Pozo, 2004, Ikastolen Elkarteak Jardunaldiak http://www.xtec.es/centres/a8052785/ http://antalya.uab.es/ice/sanmarti/ Lengua a través del plan de estudios. Los Británicos ejemplo: “La estrategia nacional de la instrucción”, Jonn Clegg Jendeaurrean hizlari, Joxerra Garzia, Alberdania, 2008 Testu antolatzaileak, erabilera estrategikoa, Euskaltzaindia-Jagon Saila, 2008

http://www.everythingesl.net/lessons/