Hå Ngäc §¹i
NghiÖp vô s ph¹m
B¹n ®äc th©n mÕn, B¹n vui tay më trang nµo, tiÖn thÓ ®äc ngay trang Êy. Sau ®ã, muèn ®äc thªm ®«i ba trang n÷a th× thÝch ®©u ®äc ®Êy, ai d¸m Ðp b¹n ph¶i theo sè thø tù do t¸c gi¶ tù tiÖn ®Æt ra. T¸c gi¶ cè t×nh viÕt mçi trang nh mét c©u trän nghÜa, sèng mét m×nh, kh«ng phiÒn ®Õn c¸c c©u hµng xãm, mÆc dï cã tõ dÔ b¾t gÆp ë nhiÒu c©u trong lµng. Êy lµ nh÷ng tõ t¸c gi¶ mîn c¸i “vá ng÷ ©m” cã s½n trong tiÕng nãi thêng ngµy dïng lµm vËt chøa nh chum v¹i, ®Ó ®æ vµo ®ã nghÜa thuÇn häc thuËt: c¸i / c¸ch, viÖc lµm / thao t¸c, vËt thËt / vËt thay thÕ, chÊt liÖu / vËt liÖu… vÝ dô, c¸c nhµ khoa b¶ng nãi ch÷ lµ §èi tîng th× ë ®©y gäi 3
n«m lµ c¸i, nh c¸i cèc, c¸i kÐo, c¸i tay, cµi måm… nh bÊt cø c¸i g× mµ c¸c bµ nhµ quª rÐo lªn lµ c¸i. vÝ dô kh¸c, c¸c nhµ häc thuËt ch÷ nghÜa bÒ bÒ chØ quen rÆt mét giäng hµn l©m trÞnh träng d¹y ®êi: Muèn cã ph¬ng thøc tiÕp cËn tèi u víi ®èi tîng x¸c ®Þnh Êy th× cÇn ph¶i sö dông tèi ®a bµn tay. ë ®©y, nãi d©n d·: C¸i Êy dïng tay. Nãi, lêi nãi, lµ quan träng, nhng cßn quan träng h¬n nhiÒu, h¬n rÊt nhiÒu, lµ lµm, viÖc lµm, lµm ra s¶n phÈm cã thùc, c©n ®o ®ong ®Õm ®îc, Ýt ra còng cã thÓ c¶m nhËn mét c¸ch c¶m tÝnh.
4
Bíc ®ét ph¸ cã b¶o l·nh triÕt häc vµ t©m lý häc hiÖn ®¹i nµy trong nghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i. Häc sinh tù m×nh lµm ra s¶n phÈm gi¸o dôc cho chÝnh m×nh. T tëng Êy ®Þnh híng cho c¸ch lµm thùc tiÔn. Mçi c¸ch lµm trong gi¸o dôc nhµ trêng lµ mét b¶n sao muén mµng cña c¸ch s¶n xuÊt vËt chÊt, C¸CH lµm ra s¶n phÈm vËt chÊt. Tõ thÕ kû XVIII, ®· cã råi C«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt chÊt, thÕ mµ ®Õn ®Çu thÕ kû XXI, trong gi¸o dôc, nhiÒu ngêi cßn nghi ngê C«ng nghÖ häc / C«ng nghÖ gi¸o dôc. Muèn t¹o ra mét bíc ph¸t triÓn trong bÊt cø lÜnh vùc nµo, nhÊt thiÕt ph¶i dïng søc m¹nh vËt chÊt. ChØ cã søc m¹nh vËt chÊt míi cã thÓ th¾ng næi mét søc m¹nh vËt chÊt kh¸c. C«ng nghÖ s¶n xuÊt 5
ch¼ng qua lµ mét søc m¹nh vËt chÊt ®îc tæ chøc vµ kiÓm so¸t, díi h×nh thøc mét qu¸ tr×nh lµm ra s¶n phÈm tÊt yÕu. VËn vµo gi¸o dôc, vÊn ®Ò cèt tuû cña NghiÖp vô s ph¹m lµ xö lý mèi quan hÖ qu¸ tr×nh / s¶n phÈm. NghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i ph¶i tr¶ lêi r¹ch rßi, ®Çy tr¸ch nhiÖm hai c©u hái “chÕt ngêi” nµy (tr 220): 1. S¶n phÈm gi¸o dôc lµ c¸i g×? 2. B»ng c¸ch nµo lµm ra ®óng s¶n phÈm Êy?
6
c¸i / c¸ch lµ cèt lâi vËt chÊt cña NghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i. c¸i vèn lµ cña cã s½n trong x· héi ®¬ng thêi, NghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i chØ lµm viÖc chän lùa, nhÆt ra vµ s¾p xÕp theo ®Þnh híng lý thuyÕt, víi 3 nguyªn t¾c: Ph¸t triÓn – ChuÈn mùc – Tèi thiÓu. C¸ch lµ h×nh th¸i trùc quan cña nguyªn lý, ®Æc trng cho mét tr×nh ®é ph¸t triÓn lÞch sö trong c¸c lÜnh vùc ®êi sèng. C¶ vÒ triÕt häc lÉn vÒ lÞch sö, c¸ch míi víi nguyªn lý míi míi cã thÓ t¹o ra sù ph¸t triÓn ®Ých thùc. M¸y cµy ®¹i diÖn cho mét c¸ch míi, mµ vÒ mÆt triÕt häc, phñ ®Þnh (biÖn chøng) cµy ch×a v«i thuéc nguyªn lý cò, nhng vÒ mÆt lÞch sö, c¶ hai cïng tån t¹i bªn nhau trªn thùc tiÔn. 7
“Cµy ch×a v«i” trong gi¸o dôc cã tõ thêi ThÇy Khæng tö më trêng: ThÇy gi¶ng gi¶i – Trß ghi nhí “M¸y cµy” míi cã tõ nöa sau thÕ kû XX, nhng ®ñ søc phñ ®Þnh (biÖn chøng) “cµy ch×a v«i”: ThÇy thiÕt kÕ – Trß thi c«ng. ThiÕt kÕ – Thi c«ng ®Ó lµm ra s¶n phÈm gi¸o dôc.
8
Chän ®óng c¸i hiÖn ®¹i ®Ých ®¸ng nhÊt, cã gi¸ trÞ lín nhÊt vµ cã c¸ch lµm tin cËy nhÊt, lµm g× ®îc nÊy, lµm ®©u ch¾c ®Êy, NghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i cã trong tay søc m¹nh vËt chÊt ®Ó xö lý c¸c mèi quan hÖ c¬ b¶n trong Gi¸o dôc nhµ trêng hiÖn ®¹i: Trëng
thµnh
/
Ph¸t
triÓn Môc
®Ých
/
Ph¬ng
tiÖn §ång lo¹t / C¸ thÓ Khoa häc / NghÖ thuËt / §¹o ®øc … S¸ch viÕt víi tr×nh ®é lý thuyÕt t¸c gi¶ cã. C¸c t tëng lý thuyÕt cã thÕ nµo viÕt ra thÕ Êy, vµ còng ®· tõng viÕt ra thÕ Êy trong nhiÒu quyÓn s¸ch chuyªn kh¶o ®· 9
xuÊt b¶n. Th× ®Çu ãc t¸c gi¶ còng chØ chøa ®îc bÊy nhiªu t tëng lý thuyÕt vay mîn cña ngêi nµy ngêi kh¸c trong thiªn h¹. V× sao t«i l¹i viÕt quyÓn nµy ? V× b¹n ®Êy, t«i nghÜ ®Õn b¹n, ®ång nghiÖp cña t«i. S¸ch nµy sÏ cã Ých cho b¹n. ChÞu khã ®äc mét vÝ dô TiÕng ViÖt líp Mét, b¹n ®· cã thÓ h×nh dung thÕ nµo lµ C«ng nghÖ häc, – cèt lâi vËt chÊt cña NghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i. T¸c gi¶ Hµ
Néi
17/10/2008
10