የአማኞች ጋሻ-1.pdf
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View የአማኞች ጋሻ-1.pdf as PDF for free.
More details
- Words: 35,980
- Pages: 242
ዝግጅት
ኢልያስ አሕሏድ
የአሒኞች ጋሻ
ኟዏዮዏዘኢ ህካዏካ 1434 ሪ.ሂ / 2013 ቒ.ቑ.ቍ
©
ኟዏፅሃዞን ቍዘኾዳ ቂቬዝኴየ በኋ
ቍቪካዕ በነፃ ቆዒቧዙዼካ ቂቋሆነ በኴዛ ኟዒቪኦዔና ኟዒባዛካ ዏብኧ ኟኦድበኴ ነው። حقوق الطتع والنرش حمفوظث ّ َ َْ .إال ملن أراد طتعه وتتوزيعه جمانا ةعد مراجعث املؤلف
1
የአሒኞች ጋሻ
ቍዎን!
ቒውነካን
ፍቆኾ
ቆኦቪቪኧ
ሪቈዕኲ
ኟዑቧድው ዒቬኦቂሿኢ በቢዬሪ ቍዙዒዳ ድኞኲ ኤ ቒንዧዑዧዛቧው ውዀዘካ ቍኤዧቆዔ! ሆኖዔ ቬህኦካ ዒንዔ ኤቬዙው ዒን ሁቊዔ ቬህኦካ ነው! ቬህኦካ ሁቇ ዧዀዕ ኟዏዧበኚ «ኺፍ»
ዑዛን ኤ ቍኤቧኴቋዔ፤ ቍዮንዪው በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟኦዘኾ
ኟቍንዬነካ
ዛዕቬ
ቍኤዧቆዔና!
ቒንደ
ቍቆበዚኢ
ኟኺፍ
ዒንዔ
ዛዕቬ
በዩን
ቬዔ
ኢቱውን ቍቋዔ ኢቆኦውዕ ቒንዩኢዙዔዬ በዛ
ዏቄዝካ ኤሆንብናቋ! ኤህ ፅጰፍ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዖኩዄ ኼዪኤ
ኤ ኟዑነቨ ቍንዪንዬ “ውዝዀቦኲ”ዔ ሿዚህኚው ዙ
ቒንዧዑዏዧቡ
ዒቬዖዱዎኲንና
ቒዒኝ
በቍቬኦዒዒኝ
ኟዑሆኑ
ዘኻባ
ኟቧዝ
ዺኹቭኲን በንባብዎ ውቬዺ ኢኻኚቇ። ሿዏፅሃዞ ኟኦዂቧዧ
2
የአሒኞች ጋሻ ዒውዿ ዛዕቬ
ኻፅ
ዏኹዬዔ ……………………………………………….…….. 7 ዏቮኾኻዘኢ …………………………………………………... 13 ቄፍቋ 1
ኟኼዪአ ቍንኻብኾቢነካ ………..………………….….. 13 ቄፍቋ 2
ኟውዝዀቡ ቍነቪቬ ……………………………….…... 17 ኟቍንዱዎኲ ዏዝቋዝቋ ....……………….….….…… 18 ቄፍቋ 3
ዒን ኤፍዖዧን?…………………………………….... 25 ኟቍቒዔዜ ዬዛቱ ………………………….……….... 31 ዔንዬነው ኟዑድበኹብን? ……………….…….….... 33 ዔዕዙፍ ቍንዬ ..………………………………….………..… 35 ቭቬኧ ዏዛሆዎኲ………………………….……..….. 35 ቄፍቋ 1
ኟዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ …………………….. 36 ዏነቱ ………………………………………………. 36 ዏዬዖቱ ……………………………………………. 39 ዏቋዿ ……………………………………………... 41 ኴኤ ዏቬዏዛ …………………………….…………. 45 ቍንዧኚው ድንኹ (ኦቄኡፍ) ………………………….. 46 ኩዘቂዄ ዔቪቊ …………………………………….... 47 ሁቆኦኚው ድንኹ (ኦዔቋ) ..………………………. 49 3
የአሒኞች ጋሻ ቭቬኦኚው ድንኹ (ኦዕዷቋ) ………………….………. 52 ቍዙኦኚው ድንኹ (ኦሕዘፍ) ……….………….….…... 63 ኟቒውነካ ዑዛናዄነካ …….…………………….….….. 66 ኟቧቆፎኲ ዪና …………………………...….….……. 69 ዺካ ዺኹቋ ዺኹቭኲ …….………………....….….... 70 ዺኺዒ ……………………………………...…...…… 87 ቄፍቋ 2
ኟሁቆኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ …………….…….…….. 90 ቍንዧኚው ነዺብ ……………………..…..…….…..... 90 ሁቆኦኚው ነዺብ ..…………………….……….…….. 96 ቭቬኦኚው ነዺብ ……………………………..….……. 99 ቄፍቋ 3
ኟቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ….………………….….. 100 ኟካ ዔዬብ…………………………….…….…... 100 ሽብዛ ..……………………………………….….…. 107 ዔዕዙፍ ሁቆካ …………….…………………….………..….. 111 ዏዀቢኢ
ድዛዘኞኲ ……….…………………………….…..… 111 ቄፍቋ 1
ዔዬብ ቍንዬ (ዐቮብ-ቢሃህ) ……………….…..…… 112 ዺዠኩክው ………………………………….……….. 112 ብዥኩክው …………………………………..……… 114 ዏቋቭኲ …………………………………….….…… 114 ቄፍቋ 2
ዔዬብ ሁቆካ (ዐሧዺ-ዷህ)……………….….……. 118 ዔዛዏዙ ……………………..…………………..…. 123 4
የአሒኞች ጋሻ ኟበሽኩው ዏዘዝ …….…………..……………..…... 125 ቄፍቋ 3
ዏዬሃኒካ ……………………………................. 128 ቍንዧኚው ዏዖካ (ኟቬኢዓ ዏዏቪቧቋ..) ….……..… 128 ዔቪቊዎኲ ……………..………………….……..… 129 ኟዮነካ ዔቪቊ …………………………….……..…. 131 ዏቋዿ ………..……………………………..….… 134 ኵዛቐናዄ ዒዖኾኻዿ ….………………….…….…... 134 ኴቇ ዏፍካሄ ……..…………………………...…. 148 ሁቆኦኚው ዏዖካ (ቬቆ ሿዟቋ ባህዘኢካ…).............. 149 ዔቪቊ ……………………….………………….…. 149 ቭቬኦኚው ዏዖካ (ቬቆ ባህዘኢካ ዏናኻዛ..)…….…... 155 “ዛካ”ና ባህዘ ቍኤነዸድቇዔ……………………...... 156 ቄፍቋ 4
ቮዘሪዄ ቋባቬ …………………….……..……..….. 163
(ٌس َك ِمثْلِ ِو َش ْيء َ )لَْيኟዑቆው ቒውነኦኚ ዏቋዕቄካ……....... 163
ቄፍቋ 5
ኟበሽኩው ቒውነኦኚ ዏነቱ …….………………...…. 166 “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ”…….…………………………… 167 ኼየ ቒንዩህ ነው! .......................................... 169 ዺኺዒ…..….………………………………….…… 171 ቍንዬ ዔቄዛ …..……………………………..……. 177 ኟሕ ዔቪቊ …..……………………………..……. 178 ዏቋዿ ….…………………….……..……..…….. 180 ቄፍቋ 6
ኦቒዄቋ ……..……………………………..……… 185
5
የአሒኞች ጋሻ ኼቋህ ዏቋዕቄካ …..…………..………………... 187 ኟኦቒዄቋ ዏቬዝዛካ ….………………………….. 190 ኟኦቒዄቋ ዒዸዘኢዎኲ .…………………………… 191 ዔቪቊ ….………………………….……………. 194 “ቒናንኦዔ ቒንዧኚው..!” ………….…………….. 209 ዔቪቊ ….………………………….……………. 209 ዏቋቬ ….………………………….……………. 210 ቄፍቋ 7
ኟንካ ዺዘ .………….…………………………. 219 ኩዘቂዄ ውኤኤካ …………..…...………………. 223 ቄፍቋ 8
ቒውነኩውን ቆኦፃዖካ ኢቆን ዔቋሿኩ………...….. 227 ዒቬድንኴኢ……………………………………… 230 ዏዝኽኢ …………………………………..……………….. 233 ቭቬካ ዔቄዜኲ
1ኚ …………………..………………….…..… 234 2ኚ …………………..………………….…..… 235 3ኚ …………………..……………………..…. 236 ኟሧዖብኚ ዏዀቢኢ ………………………………..…………. 237
6
የአሒኞች ጋሻ
አ
ንባቢ ሆኤ! ኤህ ፅሁፍ ሿበዛቂኩ ዺናኬኲ ኦዼዔኺ ኟዂዸ ካዔህዛኩዄ
ዺንኹዛ
ነው፤
በኵዛቐንና
በካቄቄቆኚ
ኟጯዩሥ
ዘኻባዎኲ በኦዂቨካ ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ዙዘኢ ኟዑዙኻቡ “ውዝዀቦኲ”ን ቍቬዏቋቄኬ ሁቇዔ ዐቬቈዕኲ ቈጓዙበካ ኟዑኻባውን ኟዏፍካሄ ዪና በዀጭ ኢዏቄኩቋ። ፅሁዞ በሁቇዔ ኟቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ዝዛዝዛ ቍቬኦዔህዜኬኲ ቒንዩቧዺ ኩኹይ ኟኦዘኾዮ ቍኤዧቆዔ። ሆኖዔ በቍህ ዝዬ ዏዖኩዄና ዏዛኋዄ በሆነ ዪቧቪ ካቄቄቆኚውን ኟዒን ቍዬዒቬ ቍኼቋኬ ቆዒቪኟካና በዛዕቨ ኤ ኟዑነቨ ውዥንብዜኲን ሿቬዛ-ዏዖኩክው ቆዏዝንኴቋ ኟዑኢበውን ብካ ቒንዧኦናዝ ቍቬባቆሁ። በኦኰቆኝ ቍኹዔ በኦቆኢአ ኟቒውኴካ ዧዖዱ ኤ ኢቇ ዂንዬዕኲንና ቒህኬኲን ዀንዛቤ ኟዑዏዺንና ሿዀቋፅነካ ኾዛ ዺቋኴካን፣ ሿቍቬኦዒዘነካ ኾዛ ቍዙዑነካን፣ ሿዏዛሆዎኲ ኾዛ ዔቪቊዎኲን ኢኺዙኗ ቒንዩሆን ቆዒዬዖዀ
ዕቄዚኢቆሁ።
ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ
ዺኹቭኲን
ሿኴዧዔካ
ቈውንካ ኟቍንዬነካ ቍቋዔ (“ዳዒዕ”) ኾዛ በዒዛዏዬና ሿካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ቍቬዖዴኲ ኾዛ በዑዛናዄነካ በዒቬኦቪቧዛ ቆዀንዛቤና ቆዺናካ በዑኢዏኲ ኹዧዔ-ኦሿኦቋ በቍጭ ሿካቤዅቆሁ። 7
የአሒኞች ጋሻ ኟካዔህዛኧ ቍበኤካ ቍዮንዪዎኲ ኟኦድናኴካ በሁቆካ ዔዕዙፎኲ ቩሆን ቒኢንዪንዪክው
በኦኢኢዥ
ዛዕቧ-ኼዪእኲ
ኟኦሿዠዝቇ
ናክው።
ኟዏዮዏዘኢው ዔዕዙፍ ካቄቄቆኚው ቒዔነካ በዑብዙዙባክው ዏዛሆዎኲ ዙዘኢ በዅነኝነካ ኟዑኢድነዺን ቩሆን ሁቆኦኚው ዧዀዕ ዏንኻዬ ኟቪኧ ቡዬኖኲ ኟዑኩዖዐባክው ዏዖኬኲን ኢዒሿቆ ነው። ቍዒኣ ካቄቄቆኚውን ቒዔነካ በቒውኴካና በቒውነካ ዑዛን ቍዸዛኬ ቆዐቬቈዔ ዂንዬዕና ቒህኬ ዒኹዖብ ነው! ሿቍንባቢኢን ኟዑድበኴው ዧዀዕ ኹንነካና ቍቬኦውቌካ ብኰ ነው፤ ሁቆኧ ቂቇ በቍህ ዝዬ ቒውነኧ
=
ኴዬዕውኑ
ኟነበዖ፣
ዀቋፅ፣
ቆቍቒዔዜ
ኟዒኤሿብዬና
ኢቋኦዂቪቧበ ዏሆኑን፣ በቍንፃ ዧዀዕ ቬህኦኧ = ዏዹ፣ ዀዙ ኟዑኢኾባ፣ ኟኦዔኩኩና ውቬብቬብ ዏሆኑን በኴቇ ዏዖዪካ ኤኰቋ! --ቍዎን! ዺካ ኟዒኤባቇ ዀቆቧቦኲ በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟዑቬኦኾቡ ቍቆዏዀባባኬኲን በቬዔ ቈውንካ ዏቂሿቋ ኟኦሿቧኧ ኦዙ ኟውዝዀብ ዛዕቭኲ ቍዬዛኻው ቬቆዑኻዔኧ ኟካዔህዛኧ ቍንኻብኾቢነካ ኤኩኢክው ቒንዧዑኲቋ
ቍውቆሁ!
ብዙዎኮ
ኤህን
ዏቧቋ
ቍዧኻኚ
ዬዔዪዓ
ኟዑኢንባዛኵካ ሿዀንዛቤ ቒዺዖካ በዏዸ ኟዅህነካ ቩሆን ቊቌኲ ዧዀዕ ቒውነኩውን በኦኻቢው ዏቋቀ ቆዏዖዪካ ሿዑዧዖዀ ውኤኤካ ቆዏቮሽ ነው። ኤህንን ብዥኩ ቆዒቬዂኻዬ ቍንዬ ዒቬኩዂቱ ባጭ ቒድኹቪቆሁ፦ ቬቆ ቬዒዄ ህዀኾካ ቈኖዖን ኟዑኻባውን ዔቋሿኩ በሁቆካ ሿፍቆን ቋናኤ ቒንኲቆን፦
8
የአሒኞች ጋሻ 1ኚ- በዛዕቭኮ ኤ ኟዑቧድው ቮዘሪዄ ፍዛዬ በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟዧኴ ቒንዧሆነ
ኟካኚውዔ
ሪኤነካ
ውዝዀብ
ኟዑቬኦናኻዬበካ
ዏዬዖቄ
ቍኤኖዛዔ፤ ብኤኑንዔ ኢቆዔንዔ ዒንኻዙኻዛ ኦኴብቌ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ኤሆናቋ። ኤህንን ቒውነኩ ሿኦዖየ በኋ በቍዮንዪው ኤ ሿኦዏቆሿኦው ቮዘሪዄ ቍቬኦዔህዜካ ኾዛ ኟዑዸዖቬ ቍቋዔ ዒንባዖኹ ቍህ ሿዘዖኾቋን ኴዺኦኚ ዪና ዒዝንኻዺ በዏሆኑ ቆውዀዘካ ኤዪዛኾቋ!
ﭧﭨ ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ]ٔٔ٘ :[النساء
ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮀ ﮁ ﮂ ﮊ
«(የ)ምራቻ (መንገዴ) ከተገሇጠሇት በኋሊ መሌዕክተኛውን የሚፃረርና ከሙእሚኖች መንገዴ ላሊ የሚከተሌ እናሸክመዋሇን፤ ጀሀነምም እናስገባዋሇን፤ የከፊች ሆነች!» [ቍን-ኒቪቒ 115]
የመረጠውን ከመመሇሻነቷ
(ጥመት) (አኳያ)ም
ቆዚህ ቄፍቋ ዔቪቊ ቈሆኑ ኟዑኲቇ በዛቂኩ ዬንኾዎኲ ቍቇ፤ ሿቍህ በኴዛ ዒንንዔ (ኟቍዔቋቅ ዺዘ) ቍቆዏዸዙካ፣ ኟቍህ ቬዕኲንና ባህዘኢኧን ዏቋዕቄኩክውን ቪኢዛቡ በኦኻቢው ዏቋቀ ኦኴብቌ ዒቬኦናኻዬ፣ ዒን ዏቋቂዔ ንዀዀዛንና ኦዀባዛን ቒንዧዑኢቂካካ ዒዖኾኻዺ፣ በኴዧዛ በቍዀባቡ ዒዏን …ዂዘኦ። ቒነኙህ ሿቒዔነካ ህቋውና ኾዙ ኴዺኦኚ ዝዔዬና ኢክው ኼዪእኲ ኤ ዔንዔ ቍኤነካ ቦኩ ኟዑቧድው “ኺፍ” (ውዝዀብ) ኟቆዔ! በዛዀዺ ሿዏዮዏዘኢዎኮ ዔዛዺ ካውቋይኲ በኋ ሿዏዶካ ኟኋቆኞኮ ቈውንካ ዏቂሿቋ ቍንዪንይኮ ቒንዧቊቌኲ ዛዕቭኲ ሁቇ በዚህኚውዔ ኤ በኦቆኢአ ዔቄንኢኬኲና ካፅዕኖዎኲ ኟኦነቪ ቬህኦካ ኤ ዏውዧክው
9
የአሒኞች ጋሻ ኤኩዂቋ።
ኤህ
ቍቋዒክው
ዀን
ቒንዧ
ቬህኦካ
ኩኤኬ
በቬዛሪኧ
ኤኩዖዒቋ ቒንደ ኟኴዬዕዎኮን ካውቋይኲ ቬዔዔነካ ኟዑንዬ “ኺፍ” በፍዘዔ ቍኤሆንዔ! ቍዎን! ቒውነካን ፍቆኾ ቆኦቪቪኧ ሪቈዕኲ ኟዑቧድው ዒቬኦቂሿኢ በቢዬሪ ቍዙዒዳ ድኞኲ ኤ ቒንዧዑዧዛቧው ውዀዘካ ቍኤዧቆዔ! ሆኖዔ ቬህኦካ ዒንዔ ኤቬዙው ዒን ሁቊዔ ቬህኦካ ነው! ቬህኦካ ሁቇ ዧዀዕ ኟዏዧበኚ «ኺፍ» ዑዛን ኤ ቍኤቧኴቋዔ፤ ቍዮንዪው በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟኦዘኾ ኟቍንዬነካ ዛዕቬ ቒንደ ኟኺፍ ዛዕቬ ቍኤዧቆዔና! ቍቆበዚኢ ዒንዔ በዩን ቬዔ
ኢቱውን
ቍቋዔ
ኢቆኦውዕ
ቒንዩኢዙዔዬ
በዛ
ዏቄዝካ
ኤሆንብናቋ! ኤህ ፅጰፍ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዖኩዄ ኼዪኤ ኤ ኟዑነቨ ቍንዪንዬ “ውዝዀቦኲ”ዔ
ሿዚህኚው
ዙ
ቒንዧዑዏዧቡ
ቒዒኝ
ኟዑሆኑ
ዒቬዖዱዎኲንና በቍቬኦዒዒኝ ዘኻባ ኟቧዝ ዺኹቭኲን በንባብዎ ውቬዺ ኢኻኚቇ። ቒናዔ ኤህንን ዏቧቋ ዏዖኩዄ ኼዪኤ “ኦዙ ኟኺፍ ዛዕቬ” ዂኤዔ “ፍዚ-ቍቋባ ካውቋይኲንና ዏቬዅካነካን
ውዝዀብ” ኦኦቁ ሿንኧና
ብቌ
ዏቧኟዔ
ዏዘዎኲን ቒዛባና-ቢቬ
ኟኴዧዔካ
ኟቄፍቆ-ዘዏናካ ቍዬዛ
ኟቬዔ ቋዠካ፣
ዏኵድዛና
ዔዛዺ ኻዬቋና
ቍዧዙክውንዔ
ዏብካ ዏሆኑን ዒዂኹ ኢቱቋ!(1)
(1) በዏቧዖኧ ዂዧ ዺዏካ ኟዑዸና ቬህኦካን ኟዑኢቧዙዽ ባኤኖ ኖዜ ኟጯኹ ባቆቤኬኲ ዔሽ ቆዏቬድካ ዏዬሿዔ ባቬዝቆኾክው ነበዛ!
10
የአሒኞች ጋሻ 2ኚ- በዛዕቭኮ ኤ ኟዑድኴቨካ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑድኵዐካን ዏቋዕቄካ በኦዏቆሿኦ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ በዀንዛቤ ቋአነካ ኟኦቆኢኟ ቍቋዔ ኢንፗባዖኵ ሿሆነና ኼዪእኮ በረቆዒዎኲ ዘንዬ ቮዘሪዄ ዔቋሿኩን (“ዳከሃዬ”ን) ኟዑኢቬኦናዀየ ዏሆናክው ኟኩዂኴ ቒንዧሆነ ቍንዬ ሪቈዔ ሿዚህ በዟካ ሿነበካ ኟረቆዒዎኲ ቍቋዕኲ ቍንየን ቢዏዛዺ፣ ብቌዔ
ቢቪቪካ
ፍዛየ
ቒንዧዐቇ
ዺዠካ
ኦዂቬይ
ቍኤቅነንዔ፤
ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቒንዧዚህ ብቆዅቋ፦
َ َ ْ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ ُ َج َو ِإذا خل َى ؾاجخّس ثى أرطأ،ان ص اكى ؾاجخّس ثى أصاب ؾوُ أ ِ َ » ِإذا خلى اْل ِ ْ َ ََُ »ؾوُ أج ٌص
«አንዴ ፇራጅ ሲፇርዴ (እውነታን ሇመረዲት) ተጣጥሮ ትክክሌ ከሆነ ሁሇት ምንዲ (አጅር) አሇው፤ ሲፇርዴ (እውነታን ሇመረዲት) ተጣጥሮ ከተሳሳተ ዯግሞ አንዴ አጅር አሇው!»(1) ሆኖዔ ኟኤኚው ጯዩሥ ቒንዧዑኢቬዖዪው በዚህኚውዔ ዛዕቬ ኤ ቢሆን ቒውነካን ቆዒዂኹ ሁቇዔ ቒንዧኟቍኹዐ ዏዸዛ ኤድበኹበኩቋ። --በዏዼዖቱዔ
ኤህ
ፅሁፍ
ቆቬህኦኦኞኲ
ዔዙኰን፣
ቆኦድዙዸዘዎኲ
ቒዛዀድኝነካን፣ ቆቒዛዀድኞኲ ዧዀዕ ፅናካን ኟዑኢዂዛቬ ቒንዩሆን ቍህን ቒዒናቆሁ! በዏፅሃዞ ኤ ኟኦብዙካን ኵዔ ነኻዜኲ በቍዀባቡ ዏዖዪካ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (7352) ፣ ዐቬቈዔ (1716)
11
የአሒኞች ጋሻ በቍህ
ዝዬ
ሿዺዏካ
ውዥንብዜኲ
ዏድበኢ
ቒንዩሆን
ኦቬዠ
በዒዬዖዀ “ኟቍዒኞኲ ኾቱ” ብኣ ቧኤዓዅቆሁ።
[email protected]
12
የአሒኞች ጋሻ
ኟኼዪአ ቍንኻብኾቢነካ
የ
ዕውኴካ ቍኤነኬኲ ብዙ ናክው፤ ኟቍቬዝኽነኩክውዔ ዧዖዱ ቒንዩሁ ኤቆኢኢቋ። ኩዩኢ ኟቍንዬ ዘዛዝ-ዕውኴካ ቄብዛና ቦኩ በዅነኝነካ
ኟዑቆቂው በውቬዶ ባቂኦኦው ዛዕቬ ኩኹነካ ዏሆኑ ኤኩዂቋ። በዚህዔ ዏዖካ በዕውኴካ ቈዪቧቨ ሿዑኲቇ ቍዮንዪዎኲ ሁቇ ኤበቋዺ ቄቡዛና ቍቪቪቢ ኟሆነው ኟኩኲን ዒንነካ ኟዑኻቆፅባክውን ቍዔቂዄ ቬዕኮንና ባህዘዎኮን ኟኦዏቆሿኦው ዛዕቧ-ኼዪኤ ነው። ኟዛዕቨን ኩኹነካ ሿዑኢቇካ ዔቄንኢኬኲ ቍንየ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ዏኻኗካና በውቬዶ ሿዑቬኦናበካ ሂዧኬኲ በቬኦኋ ቂቇካ ዑቬዺዜኲ ኾዛ ኢቆው ኵዛኝካ ነው፦
ﭧ ﭨ ﮋﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ ﰛﮊ
]ٕٔ :[الطالق
«አሊህ ያ ሰባት ሰማያትን ከምዴርም መሰሊቸውን የፇጠረ ነው፣ በመካከሊቸው ትዕዛዙ ይወርዲሌ፦ አሊህ በሁለ ነገር ሊይ ቻይ መሆኑንና ሁለን ነገር በዕውቀቱ እንዲካበበ ታውቁ ዘንዴ» [ቍዺ-ዻኹ 12] ቍዎን! ኟዚህን ዀዙፍ ሪቆዔ ዖኹ ሂዧካና ቄንውን ኟዑኺዸድዖውና ኟዑኢቬኦናብዖው ዝዸዘኢኲን ኲቌኩው ኢቆ ቋቃካ ኟዏድኴ፣ ዺበቡ ኢቆ ቍዔቪኢ ኟዖኴኴ፣ ዕውኴኧ ኢቆ ኻዧብ ኟድቆኴ ቬቆዏሆኑ ኟፍዺዖኦ-ሪቆዐ 13
የአሒኞች ጋሻ ካዕኤንካ ዙቨ ዏቬቂዘ ነው። ኤህን ዒዂኲንዔ ፍዺዖኩካ ሿኦኻኘበካ ቄቡዛ ሪዒዎኲ ቍንየ ዏሆኑን ኟኤኚው ቍንኴፅ በዀቋፅ ኢቬዖዪቋ። ቒንዧዑኩዂኴው ሿዒን ዏቧዖኬኲ ኟዏዮዏዘኢውና ዅነኚው ዔቧቭ በቍህ ዒዏን ነው፤ ኤህ ዧዀዕ ብክኚ ካነኧንና ቍዔቄነኧን ሿዒዖኾኻዺ ኾዛ በዏቋቂዔ ቬዕኮና ባህዘኢኧ ዒዏንን ኢድቋቋ። ቒንዩኢውዔ ቍህ በቒነዚህ ዏኻቆዿዎኮ ኦኾዘ ኟቊቆው ብክኚ ዏሆኑን ዒፅዧኹ ቊቌኮን ኟኦውጱዬ ዘዛፎኲ በቍዀባቡ ቆዒዖኾኻዺ ዅነኚ ዏዖካ ነው! ዔቄንኢኧዔ፦ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦዘዖዘካ ዏቋቂዔ ቬዕኮና ቒንሿን - ኟቆሽ ባህዘኢኧ ፍዘዔነኧንና ዔቇዕነኧን በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኟዑኻቋዘ ናክው። ቒነዚህ ኟካነካ ዏኻቆዿዎኮ
ዧዀዕ
ኟቍዔቋቅ ብክኚ ባቆቤካና ባቆዏብካ ቒንዧሆነ ቬቆዑኢዖኾኻዶ ባዜኲ ኩክውን በነዚህ ኢዒ ቬዕኲ ቒንዩድካና ቒንዩቆዔኑካ ኩዘዅቋ።
ﭧﭨ ﮋﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
]ٔ٨ٓ :[األعراف
«ሇአሊህም ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በነሱም ጥሩት፤
እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።» [ቍቋ-ቍዕዙፍ 180] ቒንዩሁዔ ነብኢካ ቍህ ኢቆ ቍንዬዔ ኦኾዘ ቈዏቆቄ ኟዑኻባው ዏሆኑን ቆህዝቦኰክው ቩኢቬኦዔ ኟዚህ ኩኹ ዏብካ ብክኚ ባቆቤካ ኟዑኢዧዛኼካን ባህዘኢኧንና ዏኻቆዿዎኮን ቒኢዂቨ ነበዛ! በቍንፃ ዧዀዕ ቢኢንቬ ቒንዧ ዒኟካ፣ ዏቬዒካና ዏናኻዛ ኢቇ ኟዔቇዕነካ ባህዘኢካ 14
የአሒኞች ጋሻ ኟቊቇካ ዒንኚውዔ ቍቂቋ ኤህ ኼዬቆኧ ቆዛቨ ኟዑውቆውን ኟካኚውንዔ ኟቍዔቋቅ ዘዛፍ ሿዏዖኧ ዞዛሽ ሿዑኢዧዛኼ ቍቬዖዴኲ ቒንዧዑዏዧብ በዒቬዖዪካ ዺዘኢክውን ኢቂሂየ ነበዛ! ቆዔቪቊ፦ ቍህ በኵዛቐኑ ኩኵ ነብኤ
ብዙሂዔ
(
)
ቆዸዖካ ቍዔቁ
ቍባኩክው
ኟኦናኻካን
ቩኢቬኦቋፍቋን ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮊ ]ٕٗ :[مريم
«ሇአባቱ፦
“አባቴ ሆይ! ሇምን የማይሰማ፣ የማይጠቅምህን ታመሌካሇህ?!” ባሇ ጊዜ..»[ዏዛኟዔ 42] ቒንዧዚሁዔ ቍህ ኟዐቪ (
የማያይና
ምንም
) ህዝቦኲን ቩነኹዠክው ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵﮶ ﮷ ﮸ ]ٔٗ٨ :[أألعراف
﮹ ﮺﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮊ
«የሙሳ ህዝቦችም ከርሱ (መሄዴ) በኋሊ ጩኸት ያሇው በዴን ጥጃ ከጌጦቻቸው (በመስራት) (አምሊክ አዴርገው) ያዙ፤ እርሱ [ቍቋ-ቍዕዙፍ እንዯማያናግራቸውና መንገዴ እንዯማይመራቸው አሊዩምን?!..» 148]
በዧዝናው ኟዝዸዘን ቬዕኲና ባህዘኢካ በኦኻቢው ዏቋቀ ዏኻንዘብ ዂዧ ጯቧካ ኟቍዔቋቅ ዏቬቅኲ ኟዑኢዏ ዏንኻይኲን ሁቇ ዐቇ ቆዐቇ ኟዑዘኾ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ በዚህኲ ዔዬዛ ኟዏኻኗኩኲን ቄቡዛ ዔቄንኢካ ኟሆነውን
ኟቒውነኦኚ
ቍዔቋቅ
ዀያኩኲንን
ኤዖዪናቋ!
15
በቍዀባቡ
ቒንዬንዂዸው
የአሒኞች ጋሻ ዏዔ ኟዒንኚውዔ ቧው ቋቦና ቬቆዑኻዛው ቍዔቄ ዒንነካ በዺኹቇዔ ቢሆን ቆዒዂኹ ኤጓጓቋ! ዏውዧዬ ኤኰቋ?!
ጭዙሽ
ኟዒኢውኵካን
ቒንያካ
ዒዔቆቄና
ኩዩኢ ቍህን ቒዛቨ ዙቨና ዏቋዕቄኦኞኮ በኻቆዘካ ዏቋቀ ዒዂኹ ሿዺዙዝ-ነድኹ ንካዛቅኲና ሿህቈናዄ ውዺንኹዻኲ በዒቪዖፍ ኟቒዔነካ ቒዛቂኩን
ኢዂዛቧናቋ።
በቋቦናኲን
ሿዒቪዧዀ
ቒንዩሁዔ ቍቋፎ
ቆዛቨ
ኟዒናኲንን
ኢቆንን
ውያኩና
ቍዬዒቬ
ፍዙኰ
በኟቍኹዸዿው
ኢቧዠቋናቋ፤ በቍዔቋቅ ዏቬቄዔ ኤ ብዛኩካን ኢብቧናቋ! ዔቄንኢኧዔ ቒኢንዪንየን ኟቍህ ቬዔ ቒና ባህዘ በቍዀባቡ ዒዂኹ ቒዙቨን ኟኰቆ ኟቍዔቋቅ ፍዚ ቍቆውና! ቆዔቪቊ፦ ቍህ ቧዑ፣ ኦዏቋቂኲ ቒና ሁቇን ቍዅ ዏሆኑን በፅኑ ኢዏነ ቧው ቍንዧበኧን ቒና ቍቂቇን ቍህ ሿዒኤዂዧው ንዀዀዛና ኦዀባዛ ቆዏድበኹ ቪኤኩቄካ ኤዺዙቋ! ቍህ ዏቋቂዔ ቧዘ ቍዒኞኲን ቒንዧዑዂዬ ኢዖኾኻድዔ ኟዛቨን ውያኩ ቆዏናፍ ቆዏካኾካ ኤነቪቪቋ፤ በህህነኧ ኟዑኢዔንዔ ቒዝነኧን ኤቆዔናቋ፤ ሿኵዸውዔ ኤድነኴቋ!.. ቆዚህ ነው “ሿቧዎኲ ቍህን ኤበቋዺ ኟዑዝካ ኤበቋዺ ኟዑኢውኵካ ናክው” ኟዑባቆው! ቬቆሆነዔ ሀኤዒኖኧን በካቄቄቆኚ ዏዖካ ኤ ዏኻንባካ ኟዑቱ ዒንኚውዔ ዐቬቈዔ ኤህንን ኟቒዔነካ ዏዖካ ሿዑበቄቇ ዂዖዛሽኞኲ ዙቨን ቈኢዬን ኤኻዧዪቋ!
16
የአሒኞች ጋሻ
ኟ“ውዝዀቡ” ቍነቪቬ
የ
ዏዼዖቱው ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺኟኴዬዕዎኮን ነብኢካ ኦቋዕቅ ኟዑኢዖኾዀዶና ኟዑኢሟቇ ዀቋፅ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲን ኤዘው
ብኹ ቒንዪቇ በሧዖቢኢ ዔዬዛ ቍዺቋኬ ኟነበዖው ኟዏሃኤዔነካ ፅቋዏካ ኦኻዛቬቭ ኟኹናኰ ዂኾኻን በኟቍዬዒቨ ኦቧዙዼ። ኟዏቋዕቄኦኚው ኩኩዘ ቧጲቦኲዔ ሿኩክው ዘንዬ ቆኦሿው ፍዘዔ ዏዏዘኢ በኹን ቋቦና ኦኻዢ ዏሆናክውን በንዘህ ኦዀባዙክው ቍቬዏቧሿ። ቍዎን! በዺዙዝ ነድኹ ፍቋቬፍና ቍቒዔሯክው ቍቋኦበዖዘዔ፤ በቍኼቋ ዝቈዺዔ ቒኤኩክው ቍቋኦሟቮዔ፤
ኟዏቋዕቄኦኚው
ቍቬኦዔህዜካ
ቬብቒናክውን
በኵዛናዄ
ቬዛሪካ ቍንፆኩቋና! ሿቒቪክው ( )ﷺሕቋዝኦ-ሕኤዂካ በኋ በነበካ ዘዏናካዔ በኦቆኢአ ኟሪቆዔ
ዒዕዘናካ
ኟቬዔ
ቬዛጭካ
ቩኴዺቋ
ቧጲቦኲና
ኹን
ኦሿኩእኰክው በዿንክው ኤ ኟኦዸቆውን ኟቒዔነካ ሀዟነካ በዏዂዸካ ዖኻዬ ቆኦኦቁው ካውቋዬ ዏቋቂዔ ቍዛሪኢ ሆኑ። በኦቆኢአ ኟቒዔነካ ዏቬቅኲዔ ኟኴዬዕውን ነብኢዄ ዠና በዏሿኦቋ በዂንዬዒዒኲነካ ዏንዝቬ ኦዅህዧው ቍንዬነኩክውን ድብኴው ቧነበኧ። ኤህንን ዬንኹ ኟዒን ካቬቬዛ ቈኢቇ ኟዑኲቇ ቍንዪንዬ ቍቆዏዀባባኬኲ ሿኦሿቧኧ ዂዧ ኵዛቐንና ዂዧ ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዝቆዀ በዏዏቆቬ ዏፍካሄን ኤቯ ነበዛ። ሆኖዔ ዂዧዑኴዺቇካ ካውቋይኲ በዺዙካ ቒኟኦቆዝ ኟነበዖውን ኟቒዔነካ ቍዧዙ ኟዑኢዧዝዛቨ ቍዪዩቬ ዝቈዻኲ በዐቬቈዐ ዒህበዖቧብ ዏጯቋ ዒዺዺ ኟዮዏካ ኻና ሿዖዠየ ነበዛ። 17
የአሒኞች ጋሻ ነኻ ቒንዩህ ነው፦ ቍንዪንይኲ
በድባብ
“ቍቒዔሯዄ”
ቒኤኩዎኲ
ኤ
ኦዏዛቀዘው
በዏቆቅኩዄው ዏዏዘኢ በኦኻቆዘካ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ኤ ቍዪዩቬ ቍዏቆቂሿኬኲን ዏቧንዘዛ ዮዏ! ኤህ ቍኾዸዑ ኟዧክው ሿዺንኧ ኟቀፍዛ ቍቱዙ ኢቋኦዝዂቨ ቍንዪንዬ ቍዓቃዎኲ በዒህበዖቧቡ ዏሀቋ ኦቧዀቬኻው ዏዛዛክውን በዒዛ ቒኢዂቨ በዏዛዼካ ቒኻዛ ቍዧዖኼክው። ኤህ ሁቇ ቩሆን በዕውኴካ ኟኦቂኑካ ኟቬዔ ባቆቍዧዙ ዮዀኖኲ ቒዱክውን ቍዸዔዖው ቍአዔ። ኟቧጲባዎኲ ካውቋዬ ቪኤኻባዧዬ በዟካ ቍንዪንዬ ኟዝድዙ ኦዀባዙካና ቍዏቆቂሿኬኲ ቢቬኦዅቇዔ በቍብዛኚው በውቬን ዀቆቧቦኲ ኤ ኟኦኻዧቡ ቬቆነበ ቒነዛቨ ኟዑጭካን ኟቢዬሪ ቒቪካ ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዔዛዺ ዂዙሾኲ በዕውኴካ ባህዙክው ሿዏኹፅበካ ቍዪፍነው ኢሿቬዐካ ነበዛ። ኟቍንዱዎኲ ዏዝቋዝቋ ቆዏዮዏዘኢ ኽዜ በቍዩቬ ዝቈዸዄ ቒዔነካ ኤ ኟኦኻነባ ቍንዱ ዏቬዛኦው በቡዬናዄነካ ዙቪክውን ሿብዙሀኑ ሕዝበ-ዐቬቈዔ ኢኻቆቇካ «ቍቋ-
ኸዅዘዳ» ኟኦባቇካ ጭፍዙዎኲ ነበ። ቒነዛቨዔ በሧቈኤ ብኑ ቍቢ ዸቈብ (
) ዘዏነ-ዏንዀቬካ ነበዛ ብኹ ኢቇካ። «ሿባባዬ ኃዷኢኬኲን
ኟዝዏ ሁቇ ቂዟዛ ነው!!» ኟዑቋ ቍዩቬ ዏዝቄዛ ቍነቨ። ኤሄኚው ቍኴበካ ዧዀዕ ዂዧቊቌኲ ኟቢዬሪ ቍዘኹኬኲ ኦንቮዙኦው ቒንዩኻቡ ቍዧዖኾክው።
18
የአሒኞች ጋሻ ሿዚኢዔ
ሧቈኤ ብኑ ቍቢዸቈብን ቒና ኟዖቨቋን( )ﷺቤኦቧቦኲ
በዏውዧዬ ሽዠን ኟኦሿቆቇ ኹቤ ቍንጓኳኲ ኟ«ተሪህ» ቒዔነካን ዏቧዖካ ዘዖኼ። ኴዺቌዔ ሿዅነኚ ኟዒን ዏቧዖኬኲ ቍንየ ኟሆነውን «ኴዧዛ»ን ኢቬኦባበቇ ዀቆቧቦኲ ኦኻኘ። ኦዀባዛን
ሿቒዔነካ
በዏነድቋ
ኟኩዂኵካ
ኟ«ዐዛደቍህ»
ቡዬኖኲዔ
«ዒን ቍኤዼዔዛዔ፤ ቍኤኴንቬዔ!» ብቆው ቍዖዞካ። ኟ«ዐዕኦዚህ» ጭፍዙዎኲዔ ሿኦቆኢአ ኟቢዬሪ ቍቋዕኲ ኾዛ ዙቪክውን ቆዐቬቈዐ ዒህበዖቧብ ቍቬኦዅዂኵ። ኢኔ ቢዬሪክው በብዛካ ኢድነዺን ኟነበዖው ኃዷኢካ ቆቧዙ ዐቬቈዔ በዑቧድው ብኤንና በ“ኴዧዛ” ዙዘኢ ነበዛ።(1) ኟባቧ ዸዸ.. ኟሿዠው የብዪ ኟኦሿቧኦው ዀን በሁቆኦኚው ዔዕኦ-ቍዏካ ኟዏዮዏዘኢ ቍኾዒሽ ኤ ነበዛ። በኦቆኢአ ኟዀዘቄና ኟዜዒን ዑዛን-ኟቆሽ ፍቋቬፍናዎኲ ኟኩነዘ
ዀቆቧቦኲ
በቍቬኦዔህዜኬኰክው
ቍህ
በኵዛቐኑ፣
ኢዧቋክውን
ዏቋዕቄኦኚው
ኟኩኲንን
ቬዕኲና
ዧዀዕ ባህዘኢካ
በኦዔኩኩ ዝቈዸክው ዒቬኦባበቋና ካዛኼዒክውን ዒዛባካ ዮዏ።
(1) ዏዮዏዘኢ ብኹ ቒንዪቇ ቆኦዂቧኑ ኽዜኢካ ቬቆ ቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዏናኻዛ ቍቋዮዏዔ ነበዛ። [“ቮዛጰ’ቋ-ሧዧከ’ቋ-ቍቬበሃኒኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋቬዔ ኻፅ 111 ]
19
የአሒኞች ጋሻ በዚህዔ ሂዧካ ኟዝዸዘን ህቋውና ካዛኼዔ በዑኢቪዶ ንዀዀዜኲ ዏዘበዬ ኴድቇ። ኟዚህን ቒንዀዪ ዝቈዺ ኟዏቧዖካ ዬንኾኤ በቬዔ ኩዘቄ ውቬዺ በዒኖ ኟዑኩዂኴው ዀቆቧብ ቍቋ-ዮዕዬ ብኑ ዩዛሀዔ ኦብቌ ኤድዙቋ።(1) ኤህንን ዺዏካ ሿዛቨ ዂዛቭ ሿቊቌኲ ዝቈዻኲ ኾዛ በዏኴኟዺ በኦባው ቋቪኑ ዂዧ ሕዝበ-ዐቬቈዐ ዏዛዙን ኟዖዼው ኾቱ ዱዀዚው ቍቋ-ዮህዔ
ብኑ ቧፍዅን (128 ሪ.ሂ)
(2)
ነበዛ።
በዚህዔ ኟኦነቪ በዐቇዔ ኤሁን በሿዟቋ ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ቆዏኴበቋ ካዛኼዒክውን ኟዑኢዛቡ ሁቇ ቧቆፎኲ ዘንዬ “ዮህዑኤ-ኢህ” ( )جهميَّةበዑቋ ዏድዘኢ ቬዛ ኤቂኦኧ ነበዛ። ኤኸኚውን ኟቢዬሪ ዪና ሿቊቌኮ ዏቂሿቋ ሁቆካ ነኻዜኲ ቍቇ፦
ኟሿዠ ሿዑኢዧዛኼካ ዔቄንኢኬኲ
(1)
ቍንዪንዬ ቈውንካና ኟኩዘቄ ዘኾቢዎኲ ቒንዧዑኢቬኻነዝቡካ ዀቆቧቡ ኟዺዏኧን ፅንቧ-ሀቪብ ኟዂቧዧው ሿቍባን ብኑ ቧዔሪን ቩሆን ቒዛቨ ዧዀዕ ዸቇካ ሿኦባቆ ኟቆቢዬ ብኑ’ቋ-ቍዕቧዔ ቒህካ ቋዳ ነው ኟኦዒዖው፤ ዸቇካ ዧዀዕ ሿቍኧ ቆቢዬ! ቆቢዬ ብኑ’ቋ-ቍዕቧዔ በኦቆኢአ ጯዩሦኲ ቒንዧኦዖኾኻድው በዏቋዕቄኦኚው ኤ ዬዀዔካ ኟኦበኦበው ቍኤሁዪዄ ዀቆቧብ ነው! [“ኩዘኹ ዩዏሽቕ” ቈ’ብኒ ሧቪቁዛ (72/99-100)፣ “ቍቋ-ቂዑቋ ዟ’ካ-ኩዘኽ” ቈብኒ’ቋ-ቍዛ (6/149)፣ “ቍቋ-ቢዪኢህ ዂ’ን-ኒሃኢህ” ቈ’ብኒ ሿዛ (13/147) ..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ ቧፍሯቋ።] (2) በፅሁዞ ኤ ሿዀቆቧብ ቬዕኲ በቬኦን በኹንፍ ኢቧዝዛኳክው ቒንዩህ ኢቇ ኵዺዜኲ ዀቆቧቡ ቒንዧ ሂዳዙ ቍኺዸድዛ ኟዕኦበካን ሪዏካ ኟዑኢዏቄኧ ናክው።
20
የአሒኞች ጋሻ ቍንዧኚው፦ ኼዪአ በኴዺኩ ሿኩ ዒንነካና ህቋውና ኾዛ ኟኦኢኢዘ ዏሆኑ ቩሆን፤ ሁቆኦኚው፦
ኟዚህኚው
ቢዬሪ
ቍዙዒዴኲ
ኟኵዛቐንና
ኟሀዩሥ
ቍቬኦዔህዜካን በኦቆኢአ ቍንፃዙዄ «ፍቋቬፍናዄ» ዝቈዻኲ በዬፍዖካ (1)
ዏኾዝዸክው ነው!
ኤኸኚውዔ ቍባዜ ቒኢዧዛ ዂዧኦቆኢአ ቡዬኖኲ ዏቮኾኻዛ ኢዘ። ሁኔኩውን በዸዔ ኢባባቧው ዧዀዕ በዏቒዐን ኟኸቈዠነካ ዘዏን (198 218 ሪ.ሂ) ኟኦሿዝኦው ቧዟ ኟዺዏካ በዛ ነበዛ! ኤህ ኸቈዠ ባቋኦቆዏዧ ዏቋቀ ኩኹ ኟቢዬሪ ቍኴንኞኲን በዏዂዪዮካ ኟኹዛብ ቍዒቂዘው ቩኢዧዛኾክው ነበዛ ነኻዛ ኟኦበቮው! ኟኦቆኢአ ኟዀዘቄና ኟህንዬ ኴዧዔካ ዝቬዠዎኲ ዏቆቅኩዄ ኟቒዔነካ ኼዪእኲን
ዼዔዜ
በኦቆኢአ
ዛቒቭኲ
ዙዘኢ
ኟፃፏክውን
ዬዛቪናካ
ሿቤዛንኩኤን ዀዛኬኲ (በኦቆኤ ሿኺጵዜቬ) በዒቬቄ ዂዧ ሧዖብኚ ቋንቋ ቒንዩኦዖዐ ቍዧዖኻ! ኤህ ዧዀዕ ቆዀዬዝኬኮ ዅነኚ ዏንቬቑ ኟሆነው (2)
“ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ቒንዩቬዠዠ ካቋኹ ቒኻዛ ቍዧዖኻ!
በዚህ ኤ
(1) ሿነቨ በዟካ ኟነበካ ኟቢዬሪ ቍዙዒዴኲ ኟኵዛቐንና ኟሀዩሥን ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄካ በዒዛባካ፣ በዏዼዏዛና በዏኴነቬ ቍዪዩቬ ኟዺዏካ ዪናዎኲን ቢዧቆዬቇዔ ቒንዧነኙህ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲን ሿዏቧዖኧ ኻቮሽ በዒዬዖዀ ቆኵንፅቋ ቍቒዔሯዄ ዝቈዻኰክው ኹዬዑኢ ቆዏቬድካ ቍቋዪየዔ ነበዛ! (2) “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ቬቆዝዸዘ ዏኖዛና ዏቧቋ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ሀኤዒኖኩዄ ባቋሆነ ዏንኻዬ ኟዑኢድና ኟኦዔኩኩ ፍቋቬፍናዄ ቍቂሄዬ ነው፤ ኤህ ዏንኻዬ ኟኦቆኢአ ቍንዱዎኲ በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ቒንያካ ካቄቄቆኚውን ቒዔነካ ቒንዩኴኤ ቒንዪዧዖኾክው በዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኦብዙዛቷቋ።
21
የአሒኞች ጋሻ ኸቈዠው ኟህዝበ-ዐቬቈዐን ኟድዙ ቒዔነካ በቬቋዸኑ ሀኤቋ ቆዏበሿቋ ካዕዛዙን በሁቇዔ ዀዛኬኲ በኦዅዖዬ ቍቬኦቆዝ! ሿዛቨ በኋ ኟኦኦቀካ ሁቆካ ኸቈዠዎኲዔ በዧዏነፍቬ የቂውን ኦሿኦቇ! ዂኤ ዝኦና..! በዚህ ዏቋቀ ኟዺንኧን ኟጧኧን ኴዺኦኚ ዏንኻዬ ኟቆኴኵ ቍንዱዎኲ በኦቆኢአ ዛዕቧ-ኼዪእኲ ኤ ባኤኦዅዛ ኟቒዔነካ ዝቈዻኲን ቍንዀበው በኟቍኹዸዿው
ኦዝቆዝቇ።
ኟዏቋዕቄኦኚውዔ()ﷺነብኢዄ
ካንቢካ
በኻሀየ ሪቆዔ ኦዝፃዑ ሆነ፦
َ ْ َ َّ « ِإن أِن:اؿ - ِوؿ هللا َ َ ق-صلَّى هللاُ َعلَْي ِو َو َسلَّ َم َ إِ َّف َر ُس: قاؿ، عن ُم َعا ِويَةَ بْ ِن أَِِب ُس ْفيَا َف َ َ َ َ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ ُ ْ ََُْ َْ َ ْ َ َّ َ ً َّ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ ث ِ اه ٍ َتق لَع ثَل ِ ْي افَتفْا ِِف ِدي َِ ِّى لَع ِثنخ ِ مخاب ِ و ِإن ِ ِش ِه اْليث سخؿ،ْي وست ِعْي ِموث َ ْ ْ َّ ْ ُ َّ ُ َ َ َ َ َ ً َ َ ْ َ ً َّ َ ْ َ َ َ ُّ ُ َ َ ْ َّ َو ِإٍُ َسيَز ُص ُج ِِف،اعث ً و ِِه اْل،ار ِإَّل وا ِخسة ِ َُكّا ِِف انل،- اْلِْاء/ حع ِِن- ُوست ِع َْي ِموث ٌ َ ْ ْ ُْ َ َ َ َ َاء َل ًَا َحخ ٌ َْ ْأ َّيِت أف ُ َارى اه ْ َك َ ج َ َام ََت ُ َْ ِْ ك ْاْل َّل حتًْف ِيَُ ِع ْصق،ُِ ب ِة َصا ِخ ِت ارى ِة ِّى ِحو ِ ُ َ َ َ َّ ٌ ْ َ َ َ » ُوَّل يؿ ِصن إَِّل درو ሿዐሪዄኟህ ብኑ ቍቢ-ቨፍኢን ቒንዧኦዘኻበው ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺቒንዩህ ቍቇ፦
«የሁሇቱ መፃህፍት ባሇቤቶች በሀይማኖታቸው ወዯ ሰባ ሁሇት መንገድች ተከፊፇለ፤ ይሄኛውም ህዝበ-ሙስሉም ወዯ ሰባ ሶስት መንገድች ይከፊፇሊሌ፤ ከአንዶ በስተቀር ሁለም ሇእሳት የተገቡ ናቸው፤ እሷም “አሌ-ጀማዓ” ናት። ከኔ ኡመትም ውስጥ ሌክ የዕብዴ ውሻ በሽታ በታማሚው እንዯሚሰርፀው ግሊዊ ዝንባላያቸው በውስጣቸው የሚሰርፅ
22
የአሒኞች ጋሻ ሰዎች ይመጣለ፤ (በሽታው) (1) መገጣጠሚያ የሇም!»
ሳይዘሌቀው
የሚተወው
ስር
ወይም
ቒነዚህ ዏዹ ኟቢዬሪ ጭፍዙዎኲና ዀቆቧቦኲ ኢኔ.. በኴዬዕዎኮ ኟቬዔ ካውቋይኲ ዏቂሿቋ ኟዑኻዞካ ኑዜ ውዀዘካና ባኤኦዅዛነካ ኟኦዕበካ ነበዛ፤ ህዝበ-ዐቬቈዐ ቧዛ-ኻብነኩክውን ቍውኺ በቍብዛኚዎኮ ሿኦዕኲና ዀዛኬኲ ኢኻቋክውና ኤድነኴክው ነበዛ። ሆኖዔ ኴቬ በኴቬ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪ ዝቈዻኰክው በኦቆኢአ ኦፅዕኖዎኲ ቍኾዥነነካ ቒኟኦቧዙዽ ሄየ፤ ካውቋዬ በካውቋዬ በኦኦቂ ኵዺዛ ውዥንብዜኲ ቍኟቇ፤ ኦባዙ፤ ብዙ ቧዎኲዔ ኦቮነኻቇ..! ቍህ ሿዝኦና ኢውዸን!
ህዝበ-ዐቬቈዐ ሿኤ ቆኦኻቆው ቄፍፍቋ ቢበዔ ኟዺንኧን ኴና ዪና ቍዺብኴው በዏሿኦቋ በቒውነካ ኤ ኟኑና ኟዑኑ ጭፍዙዎኲ ሁቊዔ ቍቋድዞዔ፤ ቍኤድዞዔዔ! ሿኴዬዕው ዠና ኢዝነኻዶካ ዂዧ ኴዺኦኚው ዏቬዏዛ ቒንዩዏቆቨ ዘዂካዛ ኤኩኻቇ፤ ኟሀቧካ ቍዙዒዴኲ ቆዑኢነሷክው ውዥንብዜኲና ዒዔኩኰዎኲ ካቄቄቆኚ ዔሾኲን ኤቧዸቇ፤ ቒውነኦኚው ዩን ቒንዪኤበዖዝ ቍህ ኟቧኟዒክው ኟቬዔ ዘቦኲ ናክው!
(1) ዐቬነየ’ቋ-ዒዑ ቍህዏዬ (16937)፣ ቨነኑ ቍቢ ዪዃዬ (4597)፤ ኤህ ሀዩሥ በዺኹቇ ሿኦቆኢአ ቧጲቦኲ ኟኦዘኻበ ቩሆን በዛቂኩ ኟጯዩሥ ቈውንካ ካቄቄቆኝነካኧን ቍፅዬኴዅቋ፤ በዏዖኧ ኟጯዩዀ ዏቋዕቄካ ሿቊቌኲ ጯዩሦኲ ኟኦቆኟበካ ቒውነኩ ቢኖዛ ኟቍንዱዎኮ ብዛካ በኵዺዛ ዏድኴቨ ቒንደ በዺኹቇ ህዝበ-ዐቬቈዐ ዏሿዠዝቇ በቊቌኲ ዏዖዱዎኲ ኟኦዏሿኦ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ በኻሀየ ሪቆዔ ኟዑቬኦዅቆው ነባዙዄው ሁኔኩዔ ኟዑኢዖኾኻድው ነው።
23
የአሒኞች ጋሻ ُ َ َ ٌَ ٌْ « َّل ح َضال َطائِؿث ِي:وؿ ََِس ْع: عن معاوية قاؿ ُ يَػ ُق-اّللِ –صلى هللا عليو وسلم َّ وؿ َ ت َر ُس ُ ْ َ َ ُ َّ ُ ْ َ َ َ َّ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ ْ ُ ُّ ُ َ َ َّ ْ َ ً َ َ َّ ُ اَّلل َوِ ْى ظا ِِ ُصون ِ اَّلل َّل يُضِى يٌ رشلّى أو راهؿّى خِت يأ ِِت أمص ِ أي ِِت فائًِث ةِأم ِص ََ .» اس ِ َّلَع انل
ሿዐሪዄኢ በኦቆዝው ዘኻባ ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ቒንዩህ ቩቇ ቧዒሁ ኤቋ፦
«ከእኔ ኡመት የተወሰኑ ጭፍራዎች በአሊህ ትዕዛዝ ሊይ የፀኑ ከመሆን አይወገደም፤ የከዲቸው ወይም የተፃረራቸው አይጎዲቸውም - ከሰዎች (1) (ሁለ) የበሊይ ሆነው እንዲለ የአሊህ ውሳኔ እስኪመጣ ዴረስ!» ቍህ ሿነዛቨ ኤበቆን!
(1) ቍቋ-ቡኻዘ (7312)፣ ዐቬቈዔ (1037)… ሀዩዀ ሿኦቆኢአ ቧጲቢእኲ በኦቆኢአ ኻቆፃዎኲ ኟኦዘኻበ ነው።
24
የአሒኞች ጋሻ
ዒን ኤፍዖዧን?! ዒንኚውንዔ
ኟቒዔነካ
ኼዪኤ
ቍቬዏቋቄኬ
ቒኢንዪንየ
ዐቬቈዔ
ዏነቱውን፣ ዏዬዖቱውንና ዏዏቆቱውን ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ኤ ዒዬዖዀ ቒንዪቆበካ ቪኤኩቆዔ ኟኦዝኩ ነው። ቈነቨ ኟዑኲቇ ውዝዀቦኲ ሁቇ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ቋ ዪኝነካ ቈቋዽ ኤኻባቋ። በቒንዩህ ቍኤነካ ኼዪእኲ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲን ቈዝኩ ኟዑኲቆው ብክኚው ፍዛዬ ሿበኤ ኟዑዏዸ ቍዔቂዄ ብኤን ብኰ ነውና! ሁቇዔ ኟዙቨን ቍቒዔሯዄ ዑዛን ዪኚ ቍዬዛ ሿቧኟዏ ዀን ኟቧዎኲ ቍቒዔዜ ቒንዧ ዏቋቂክው ዥንኼዛኼዛ ቬቆሆነ ዏቬዒዒካ ኤ ቍኤዧዖቬዔ! ቍህ በኩኵ ኵዛቐን ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍﰎ ]ٜ٘ :[النساء
ﰏ ﰐ ﰑ ﰒﮊ
«በምንም ነገር ብትወዛገቡ በአሊህና በመጨረሻው ቀን የምታምኑ ከሆናችሁ ወዯ አሊህና ወዯ መሌዕክተኛው መሌሱት፤ ይህ የተሻሇና (ገሀዲዊ) መመሇሻው (ውጤቱ) ይበሌጥ መሌካም የሆነ ነው።» [ቍን-ኒቪቒ 59]
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ]ٙ٘ :[النساء
ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮﮊ
«በጌታህም
እምሊሇሁ! በመካከሊቸው በተከራከሩበት ጉዲይ እስከሚያስፇርደህ ከዚያም በፇረዴከው (ብይን) በነፍሶቻቸው ውስጥ 25
የአሒኞች ጋሻ ጥበትን (ቅሬታን) እስከማያገኙና አሊመኑም ።» [ቍን-ኒቪቒ 65]
ፍፁም
እጅ
እስኪሰጡም
ዴረስ
ቍዎን! ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚውን ዏዏዘኢ በዔንዔ ቍኤነካ ዝቈዺና ፍቋቬፍና ዏኾዝዺ ኟዒን ዛ ነው። ቒንዧዚሁዔ ዏቋዕቄኦኚው
ቒነዚህን ()ﷺ
ኵዛቐናዄና በዝቆኼካ
ነብኢዄ ዏቋቀ
ዏቋዕቄኬኲን
ቆዏኻንዘብ
ቍህና
ቬቆኴናነኩክው
በዘቋሪቆዒዄ ቋ ኟኦዏቧሿዖክው ቧጲቦኲን ዠና ዏሿኦቋ ኟዀዬ ነው፤ ኟነዛቨ ቬብዕና ኟኩነው ሿኩኵ ዏቋዕቄኦኚ ኢቆቍዒቂኤ በኴቧዐካ ዏቆቅኩዄ ካዔህዛካ ነውና።
ﭧﭨ ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘﭙﭚﭛﭜﭝﭞ ﭟﭠﭡﭢﭣ ]ٔٓٓ :[التوبة
ﭤ ﭥ ﭦﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﮊ
«ከሙሏጂሮችና አንሳሮች የመጀመሪያዎቹ ቀዲሚዎች እነዚያም በበጎ
ሥራ የተከተሎቸው አሊህ ከነርሱ ወዶሌ ፤ ከርሱም ወዯዋሌ፤ ከስሯ ወንዞች የሚፇሱ የሆነችን ጀነትም ሇነርሱ በውስጧ ዘሌዓሇም የሚዘወትሩ ሆነው አዘጋጀሊቸው፤ ያም ታሊቁ እዴሌ ነው።»[ቍካ-ኦውባህ 100] ቒንዩሁዔ ሧብየህ ብኑ ዏቬረዬና ቊቌኲ ቧጲቦኲ በዑኢቬኦቋዞካ ዘኻባ ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َ ُ َ َّ َّ ُ ْ ُ َ ُ َ َ َّ َّ ُ ْ َ ُ ْ « َر »..،يٌ يَوْج ُّ ْى اَّل ِ ثى،اَّليٌ يوْجّى ِ ثى،اس فص ِِن ِ َّْي انل
26
የአሒኞች ጋሻ «ከሰዎች (ሁለ) በሊጩ የእኔ ትውሌዴ ነው፤ ከዚያም የነርሱ (1) ቀጣዮች፤ ከዚያም የነርሱ ቀጣዮች፤..»
ኩዩኢ
ቬቆኩኲን
ዒንነካ
ቆዏዖዪካ
ዏቆቅኩዄ
ዔንጮኰኲን
(ኵዛቐንና ሀዩሥ) ኤበኵናቋ? ዂኤቬ ቧው-ቧዙሽ ዺናኬኲና ዝቈዻኲ ኢቬዝቋኼናቋ?! ቍህ ኟዘዖኾቋን ኟቍዔቋቅ ዪና ሁቆንኦናዄ በዏሆኑ በሁቇዔ ዏቬቅኲ ኤ ቬቆዑኢቬዝቋኼን ኼዪእኲ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ በ ኻቆፃዎኲን ቒንዪዧዖኻቋን ኤኩዂቋ።
ﭧﭨ ﮋﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸﮊ
]ٜٛ :[النحل
«መፅሀፈንም ሇሁለ ነገር ማብራሪያ፣ እንዱሁም ሇሙስሉሞች መመሪያ፣ እዝነትና ብስራት እንዱሆን በአንተ ሊይ አወረዴን።»
[ቍን-ነሕቋ
89]
ﭧﭨ ﮋ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ]ٖ :[ادلائدة
ﮄ ﮅﮊ
(1) ቍቋ-ቡኻዘ (3651)፣ ዐቬቈዔ (2533) ቒና በቊቌኲዔ ቦኩዎኲ ኦዘዀቧቋ።
27
የአሒኞች ጋሻ «ዛሬ ሀይማኖታችሁን ሞሊሁሊችሁ፤ ፀጋዬንም በናንተ ሊይ ፇፀምኩ፤ ከሀይማኖትም ኢስሊምን ወዯዴኩሊችሁ» [ቍቋ-ዒዪህ 3] َ ُ َّ َِّ عن عب ِد ِ اّلل بْ ُن َع ْم ِرو بْ ِن الْ َع « ِإٍُ ل ْى: أنو قاؿ-صلى هللا عليو وسلم-َّب ِ ِ عن الن،اص َْ َ َ ُ َ َّ ُ َّ ُ َ ْ َ ْ َ َ ًّ َ َ َ َّ ْ َ ٌّ َ ْ ُ َ َّ َويَُْش َر ُِ ْى ََش،لَع َر ْْي َيا َح ْعوَ ًُ ُُ ل َ ُّ ْى ُِب قت ِِل إَِّل َكن خقا عوي ُِ أن يسل أيخ ِ ِ ِ ٍ ٌيل َ ََْ ُ »...َيا حعو ًُُ ل ُّ ْى ሧብየህ ብኑ ሧዔዛ (
) ቒንዪቬኦቆዞካ ኟቍህ ነብኤ ()ﷺ
ቒንዩህ ቍቇ፦
«እነሆ! ከኔ በፉት ነብይ ኖሮ ሇህዝቦቹ የሚያውቅሊቸውን መሌካም ነገር እንዱያመሊክታቸውና የሚያውቅሊቸውንም መጥፎ ነገር (1) እንዱያስጠነቅቃቸው ግዳታ ያሌሆነበት የሇም።» - ቒንዩሁዔ ቒንዧዑሿኦቆው ቍቇ፦
َ َ َََ ََُْ ََ ْ ُ ََُْ ْ َ ٌ َ َّ ْ َْ ُ َ ْاْلي َ ْ لَع ».. َّل يَ ِضيغ خَ َّا َبع ِسي ِإَّل ِالِك،ارِا ّ َ ل ا ّ و َل ، ء ا ظ «فس حصكخلى ِ ِ «ሇሉቱ እንዯ ቀን በሆነ ፍንትው ባሇ (ግሌፅ ጎዲና) ሊይ በርግጥ ትቻችኋሇሁ፣ ከጠፉ በስተቀር ከእኔ በኋሊ ከርሱ የሚያፇነግጥ (2) የሇም!...»
(1) ዐቬቈዔ (1844) (2) ቍሕዏዬ (17142) ቒና ቊቌኲ ኟዘኻቡካ ካቄቄቋኚ ሀዩሥ ነው።
28
የአሒኞች ጋሻ ِ َ َالر ْْح ِن ب ِن ي ِزيد عن سلْما َن [الفارسي] ق ِ عن - قَ ْد َعلَّ َم ُك ْم نَبِيُّ ُك ْم:ُيل لَو ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َّ عبد َ ق:اؿ ٍ ِ ِ َج ْل! لََق ْد نَػ َهانَا أَ ْف نَ ْستَػ ْقبِ َل الْقْبػلَ َة ْ ُك َّل َش ْىء َح ََّّت-صلى هللا عليو وسلم َ فَػ َق:اؿ َ َاخلَراءَ َة؟ ق َ أ:اؿ ِ ِ ِ ِ أَو أَ ْف نَستَػنْ ِجى بِالْي ِم،لِغَائِ ٍط أَو بػوٍؿ أ َْو أَ ْف،َح َجا ٍر ْ أ َْو أَ ْف نَ ْستَػنْج َى بِأَقَ َّل م ْن ثَالَثَة أ،ني َ َ ْ ْ َْ ْ ِ ٍ .نَ ْستَػنْ ِجى بَِرِجي ٍع أ َْو ب َعظْم َ ሧብየ-ዛዖህዒን ብኑ ኟዚዬ ቒንዪቬኦቆዞካ ኩኵ ቧጲቢ ቧቋዒን
ቍቋ-ዠዘቩ ቒንዩህ ኦብቆው ኦድኟኵ፦ «ነብኢኲሁ ሁቇንዔ ነኻዛ ቍቬኦዒዙኲሁ፤ ዏዪዪካንዔ ጭዔዛ?!» ቒቪክውዔ፦ «ቒንያኩ! በቧኻዙና በሽንካ ኽዜ ዂዧ ብ ቒንዪንኹዸጭ፣
ዂኤዔ በኴኝ ቒዱኲን ቒንዪንዪዪ፣ ዂኤዔ ሿቭቬካ ባነቧ ዬንኾኤ ቒንዪንዪዪ፣ ቍቈኢዔ በዠንዬኢ ዂኤዔ በቍዺንካ ቒንዪንዪዪ በዛዀዺ (1)
ሿቋቄቆውናቋ።» አለ።
ቍቋ-ዐዘኒኤ (264 ሪ.ሂ) ሿቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩ (204 ሪ.ሂ) ቍዸኹቧው ቒንዪቬኦቆዞካ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ (179 ሪ.ሂ) በኦውሂዬ ኤ ቬቆዑነቪ «ሿዔ» ኦድኤኴው ቒንዩህ ቍቇ፦
ومل يػُ َعلِّ ْم ُهم،َ أنو علَّم َّأمتو االستنجاء-صلى هللا عليو وسلم- «زلاؿ أف يُظَ َّن بالنَّب « !..التوحيد
(1) ዐቬቈዔ (262)
29
የአሒኞች ጋሻ «ዏቋዕቄኦኚው ሕዝባክውን ቬቆ ዏዪዪካ ቬዛሪካ ቍቬኦዔዖው ቬቆ ‘ኦውጱዬ’ ቍቬኦዒዔ ብቌ ዏኻዏካ ቈሆን ኟዒኤኲቋ ነኻዛ ነው!..»
(1)
ኩዩኢ.. -
ቒነዚህንና
ሿነዚህዔ
ኟድቆኵ
ዝዛዝዛ
ዛዕቧ-ኼዪእኲን
በኦብዙ
ዏዏዘኢዎኲ
ኢቂቆቆው
ኟኩኲን ኵዛቐንና ኟዏቋዕቄኦኚው
()ﷺ
ቍቬኦዔህዜካ : ኤህን ሿሁቇ በኤ ቄቡዛና ቍንኻብኾቢ ኟቒዔነካ ዏዖካና ኟሁቇዔ ነብኢካ ኦቋዕቅ ዏዞዘኢ ዛቢኢ ኢቋኻቆ ቈሆን ኤኲቋን?!
-«ዩናኲሁን ዕሁኲሁ..!» ቒኢቆ “ባዜኮ ቈኢዏቋቀካ ቬቆዑኻባው ቒውነኦኚ ቍዔቄ ዒንነካ ኦኻቢ ቍቬኦዔህዜካ ቍቬኦቆዝዔ!” ኦብቌ ኤኩዏናቋን ?! - ቧዎኲ ቬቆዝዸዘኢክው ዒንነካና ዏኻቆዿ በዙቪክው ኵንጽቋ ዀንዛቤ ኤ ኦዏዛቀዘው ቒንዩዘብየ ቈዝኹዬቬ ኤኲቋ?! ቋብ ኢቆው ቋብ ኤበቋ!
(1)“ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዔ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቋ-ሀዖዄ (4/282-283) ኵዺዛ 1128፣ “ቍጲዩሥ ዟ ዘዔ-ዑ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ’ቋ-ዝዬቋ ቍቋ-ዐኹዘቒ ኻፅ 92
30
የአሒኞች ጋሻ ኟቍቒዔዜ ዬዛቱ ቍቒዔዜ ኩኹ ኾ ቩሆን በቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኢቆው ዬዛቱ ቒውነኩን ዒኻናዘብና ቆኤኬ ዏዔዖዺ ነው! ቬቆሆነዔ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍቬኦዔህዜካ ቍቒዔዜን ኟዑኴቧኹቨ ብዙ ዺዘዎኲንና ኟዏዖዱ ቍኴዙዖቦኲን ቒናኻኚቆን። ሆኖዔ ሿ“ቍቒዔዜ” ቍዬዒቬ ውጭ ቬቆ ኟቒዔነካ ኼዪኤ በ“ቍቒዔዜ” ኤ ብኰ ኦዏቬዛኬ ዏዘበዬ “ቍቒዔዜ” ዙቨ ኟዑዝኹዧው ቒዛዔዱ ቍኤዧቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ቍህ ቆዝድዖው ነኻዛ ሁቇ ዂቧን ቍበዳቷቋና! ቍኤን ኟዑኢኟው ኟኦዂቧነ ዛኴካ ዬዖቬ ብኰ ነው፤ ኹዛብ ነኻዜኲንዔ ቆዏዏቋሿካ ኟዀዬ ብዛሃን ኢቬዝቋኻዅቋ! ቒንዧዚሁ ቍቒዔዜ በዀንዛቤው ኟዑኢቂቋቆው ዛኴካዔ ኟኦኻዧበ ነው፤ ኢቬዝቋኻዅቋ፤ ቍዎን! ኟ“ዂሕኤ” ብዛሃን!
ቆዀንዛቤውዔ
“ብዛሃን”
ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ]ٕ٘ :[الشورى
ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧﮊ
«እንዯዚሁም ወዯ አንተ ከትዕዛዛችን (ህይወት የሚዘራ) “ሩሕ”ን (ቁርኣንን) ገሌፀናሌ፤ መፅሃፈም እምነቱም ምን እንዯሆነ (ቅዴሚያ) የምታውቅ አሌነበርክም! ግን ከባሮቻችን የምንሻውን የምንመራበት ብርሃን አዯረግነው..»[ቍሽ-ቯዙ 52]
31
የአሒኞች ጋሻ በቍንዪንዬ ዏዛዀብካ ኤ ቒንዧኦድኴቧው በቍንዬ ቍኾዸዑ ቍንዬ ቧው ቋዯን ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ዘንዬ ኤዞ ኴዖበና
ቒንዩህ ቍክው፦
“ኤህ ቋዲ ቍቒዔዜውን ቄዛቄዛ ቍናውዻኩቋ፤ ቋቦናውን ቧቋቦኩቋ፤ ኢቆ ቍኹዔ ዏፍዼዛዼዛ ሿኩው ኾዛይኩቋ!”
ንካዛቄ
- ቒዛቪክውዔ ቆቋዯ ቒንዩህ ቍቇካ፦ “ኟዂንዬዓ ቋዳ ሆኤ! ቒቬከ
በቍኤንህ ቍዛኴህ ቍዒካዛ፤ ሿዒይ ኟዔኩኟው ቍቂቋ ዔንዬነው?” - ቋዯዔ፦ “ቒኻቊ ነው!” ቍክው። - ቒዛቪክውዔ ኴዺቆው፦ “ሿዛቨ ኋ ቒንዧ ቧዏዏን ኟዑኩኟው ብዥኩ ዔንዬነው?” ቍቇካ። - ቋዯዔ፦ “ቒኔ ቒንዱ!” ቍቆ። - ኢኔ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ቒንዩህ ቍቇካ፦
ِ ِ ِ ِ وف حدِّا َْزل ُد ِ » يا ابن ِ ك َّ أخي! فَ َك َما َج َع َل َ ورا؛ فَ َك َذل ً َ ْاّللُ ِِِلب َ ُصا ِر الْعُي ً ُودا م ْن ُدوِنَا ح َجابًا َم ْست َْ َ ِ ُجعل ِِِلبصا ِر الْ ُقل «!َّاىا ً َو ُح ُد،وب َغايَةً َال ُُيَا ِوُزَىا َ ودا َال يَػتَػ َعد َ ْ َ ََ “ኟዂንዬዓ ቋዳ ሆኤ! ቍህ ቆቍኤኖኲ ቒኤኩ ሿበቬኦኋው ኟኦቮዝነ ዀዛይሽ ኢቋቆ ኟኦኻዧበ ዂቧን ቒንዪዧዖኻው ሁቇ ቆቋቦኲ ቒኤኩዔ ኟዒኤቱኻካን ዂቧንና ኟዒኤኦቆዞካን ዬንበዜኲ ቍዬዛጓቋ!”
32
የአሒኞች ጋሻ ቋዯዔ
በዚህ
ኽዜ
ኟኦቧቆበው
ህቈናውን
ቍህ
ዏቆቧቆካ፤
ቬቆዒኤዏቆሿኦው ነኻዛ ዏድኟኹና ቬቆዒኤድኹዏው ኼዪኤ ዏዏዙዏዛን (1)
ኦዂ..!
ዔንዬነው ኟዑድበኹብን? ቬቆ ቍህ ዏድዘኢዎኲና ዏኻቆዿዎኲ ዒዂኹ ሿኤ ቒንዧኦኻቆው ሿሁቇ ኤቋኹ ቄቡዛና ቍቬዝኽ ዘዛፍ ቢሆንዔ ሿዝዸዘ ህቋውና ኾዛ በኴዺኩ ኟኦዛዏዧ
ዏቆቅኩዄ ኼዪኤ
ዏሆኑ ቒዳዀ
ሿፍኦኚ
ዺንኸ ኟዑቱ
ኢዧዛኻዅቋ። ቬቆሆነዔ በዚህ ኤ ኟዑቧዶ ካንኩኔዎኲ ዐቇ በዐቇ በኵዛቐንና በጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኤ ኟኦዏዖቅዙ ዏሆናክው ኟዑቧድው ቍፅዕኖካ በቊቌኲ ዛዕቭኲ ኤ ሿዑቧድው ኟበዛ ነው፤ ኟቍህ ቬዕኲና ዏኻቆዿዎኲ በቧዎኲ ቍቬኦኢኟካና ቍዕዔሯዄ ዔዛዔዛ ኟዑዬኵና ኟዑቱ ቍኤዧቇዔና! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ (241 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وال نتع ّدى...نفسو أو وصفو بو رسولُو َ بأكثر شلا َوصف بو َ -وال يُوصف هللاُ – تعاىل..« ».. وال نتعدى ذلك، ونصفو كما وصف نفسو،القرآ َف واحلديث؛ فنقوؿ كما قاؿ «ቍህ ዙቨን ሿኻቆበካ ዂኤዔ ዏቋዕቄኦኚው ቒዛቨን ሿኻቆዘበካ ባቆዝ ቍኤኻቆፅዔ፤ ...ኵዛቐንና ሀዩሥን ቍንኦቆፍዔ፤ ቒዛቨ ቒንዪቆው
(1) “ቍቋ-ባናህ” ቈብኒ በዺ-ዸህ (1/422) ኤ ኟኦዘኻበ ቩሆን ኟኦቆዝበካ ቧነዬ ዬቄዏካ ቢኖዛበካዔ ሿቊቌኲ ዏዖዱዎኲ ኾዛ ኟዑኻዺዔ ኟዺበብ ንዀዀዛ በዏሆኑ ቒንዪቆ ቍቬፍዚዅቆሁ።
33
የአሒኞች ጋሻ ቒንቆን፤
ቒዙቨን
ቍንኦቆፍዔ..»
ቒንዧኻቆው
ቒንኻቋዅቆን፤
ኤህንንዔ
(1)
ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ነቬዛ ቍቬ-ቩዳዚ (444 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وكذلك شرحها ال ُيوز إال،«قد اتفقت األئمة على أف الصفات ال تؤخذ إال توقيفا » ..بتوقيف «ኟቍህ ባህዘኢካ ሿ“ኦውፍ” (ኴዺኦኚ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱ) በቬኦኴዛ ቒንዧዒኤዂቧየ ኟቬዔ ዏዘዎኲ ኦቬዒዔኦዅቋ፤ ቒንዩሁዔ በ“ኦውፍ” ቂቋሆነ ቒነቨን ዒብዙዙካዔ ቍኤዝኴዬዔ..!»
(2)
(1) “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/326)፣ “ዘዔዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒህ፤ ኻፅ 22 (2) “ዘቪህ ቍህቈ ዘቢዬ” ቈ’ቬ-ቩዳዚ፤ ኻፅ 139
34
የአሒኞች ጋሻ
ቭቬኧ ዏዛሆዎኲ
ይ
ህን ቒዳዀ ቍቪቪቢ ኼዪኤ ቍቬዏቋቄኬ ቍህ በዏቆቅኩዄ ዏፃህፍኧ ኢዂዖዧው፣ ነብኢካ ቆኦሿኩእኰክው ኢዂዖቨካ፣ ቧጲቦኲና ኦኦቁ
ካውቋይኲ በቍዧዙ ኢኺአካ ካቄቄቆኚ ኟቒዔነካ ቍቋዔ ዔን ኤዏቬቋ? ኤህ በዒንኚውዔ ጯኹ ዝኽ ዐቬቈዔ ቍቒዔዜ ውቬዺ ቈነቬ ኟዑኲቋ ዺኢኸ ነው። ዏቋቨ ድኹቆቋ ባቆ ዏቋቀ በዑሿኦቇካ ቭቬካ ዅና ዅና ነዺቦኲ ውቬዺ ቈቂኦካ ኤኲቋ፦
1- አላህ በቁርኣኑ ሙሱን የገለፀባቷውን ወይሔ ሏልዕክተኛው ()ﷺ በተሖጋገጡ ዏገባዎች ላይ ያፀደቋቷውን የጌታችንን ስሕችና ባህመያት በሐሉ እንዳሉ ተቀብሎ ሒፅደቅ፤ 2- በቁርኣንና በሐዲሥ በቀጥታ ወይሔ በተዏዋዋመ ውድቅ የተደሖጉ ጉድለቶችን ሁሉ ውድቅ ሒድሖግ፤ 3- በርዕሱ ላይ በቁርኣንና በሐዲሥ ያልተወሱ ቃላትንና ገለፃዎችን ሏልዕክታቷውን ሳያጣሗ አለሏቀበል።
35
የአሒኞች ጋሻ
ኟዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ አላህ በቁርኣኑ ሙሱን የገለፀባቷውን ወይሔ ሏልዕክተኛው ()ﷺ በተሖጋገጡ ዏገባዎች ላይ ያፀደቋቷውን የጌታችንን ስሕችና ባህመያት በሐሉ እንዳሉ ተቀብሎ ሒፅደቅ፤ ዏነቱ ኤህንን ዏዛሆ በዺቋኴካ ቆዏዖዪካ በኹዬዑኢ ኟዑሿኦቇካን ቭቬካ ዏዖኩዄ ነዺቦኲ ቍብዖን ቒናዷን፦
1
ቍህ ቬቆዙቨዔ ኤሁን ቬቆቊቌኲ ሿዒንዔ ኤበቋዺ ቍዅና ቒውነኦኚ
በዏሆኑ በኵዛቐንዔ ኤሁን በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ቆዙቨ ኢዧኴውን ዒንኚውንዔ ቒውነኩ በቄፍካ ቋቦና ኦኴብቌ ዒዖኾኻዺ ኟሁቇዔ ዐቬቈዔ ዀያኩ ነው። ቆቒዛቨ ቋኹና ኦኻቢ ኟዑሆኑካንና ኟዒኤሆኑካን ዏቆቅኩዄ ባህዘኢካ ሿዛቨ ሿዙቨና ሿዏቋዕቄኦኞኮ ኤበቋዺ ቆኤ ቍውቆሁ ብቌ ዒን ኤዕዀኩቋ? ]ٔٗٓ :[البقرة
ﭧ ﭨ ﮋ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨﮊ
«“እናንተ ይበሌጥ ታውቃሊችሁ ወይስ አሊህ?!” በሌ።» [ቍቋ-በኴዙህ 140] ﭧ ﭨ ﮋﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﮊ
]ٛٚ :[النساء
«በወሬ ከአሊህ የበሇጠ እውነተኛ ማን ነው?!»
36
[ቍን-ኒቪቒ 87]
የአሒኞች ጋሻ ]ٕٕٔ :[النساء
ﭧﭨﮋ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«በንግግር ከአሊህ የበሇጠ እውነተኛ ማን ነው?!»[ቍን-ኒቪቒ 122] 2
ኩኲን ቍህ ኵዛቐንን ኢዂዖዧው ቆቧዎኲ ዏዏዘኢ ቒንዩሆን ነውና
ዀቋፅና ኟዒኢቱዒ ንዀዀዛ ቍዬዛኩቋ፤ ቒንዩህዔ ብሏቋ፦ ]ٕ :[يوسف
«እኛ እናንተ አወረዴነው»[አቨፍ 2]
ﮋ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮊ
እንዴታገናዝቡ
]ٖ :[فصلت
ዏረብኛ
ቁርኣን
አዴርገን
ﮋ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﮊ
«ሇሚያውቁ ሕዝቦች ዏረብኛ ቁርኣን ሆኖ አንቀጾቹ የተብራሩ መጽሏፍ ነው፡፡»[ዞቬ-ቩቆካ 3]
ﮋﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ]ٜٔ٘ – ٜٕٔ :[الشعراء
ﮡﮢﮣﮤ ﮥﮦﮊ
«እሱም (ቁርኣን) ከአሇማቱ ጌታ የተወረዯ ነው፤ ታማኙ መንፇስ (ጂብሪሌ) አወረዯው፤ ከአስጠንቃቂዎቹ እንዴትሆን (አወረዯው)፤ በግሌፅ የዏረብኛ ቋንቋ»[ቍሽ-ቯሧዙቒ 192-195]
በሌብህ
ሊይ
ﮋﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ]ٔٛ٘ :[البقرة
37
ﮢ ﮣﮊ
የአሒኞች ጋሻ
«ያ በርሱ ውስጥ ሇሰዎች መመሪያ እንዱሁም ቅን ምራቻና (እውነትን ከውሸት) የሚሇዩ ግሌፅ ማስረጃዎች (ኖረውት) ቁርኣን የተወረዯበት የረመዲን ወር ነው፡፡»[ቍቋ-በኴዙህ 185] ሿዚህዔ በኦዼዒዘ ኟኵዛቐን ዏቋዕቄካ ኵዛቐን በዂዖዧባክው ነብኤ ()ﷺ ቍቬኦዔህዜካ ቍዒቂኤነካ ኦብዙዛቷቋ።
ﭧ ﭨ ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎﮊ
]ٙٗ :[النحل
«መፅሀፈንም እነርሱ የተሇያዩበትን (ጉዲይ) እንዴትገሌጽሊቸውና፣ ሇሚያምኑ ህዝቦች ምራቻና እዝነት እንዱሆን እንጂ (ሇላሊ) ባንተ ሊይ አሊወረዴነውም።»[ቍን-ነሕቋ 64] ቒንዩሁዔ ዝዸዘ ኟዑቋቂክው ነብኢካ በዐቇ ዀቋፅ ዏቋዕቄካን ኢቬኦቋዞ ዘንዬ በህዝቦኰክው ቋንቋ ቒንዩናኻ ቍዬዛጓክዅቋ። ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٗ :[إبراىيم
ﮋﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮊ
«ማንንም መሌዕክተኛ በህዝቦቹ ቋንቋ (የሚናገር አዴርገን) እንጂ አሌሊክንም = ሇነርሱ እንዱገሌፅሊቸው!»[ብዙሂዔ «በህዝቦቹ
ቋንቋ» ኟዑቆው
ሀዖዀ
ኟነብኢካ
4]
ካዔህዛካ
ህዝቦኰክው
ሿኦዏየካ ኟቋንቋ ቬዛሪካና ኟኻቆፃ ሂዧካ ኢዝነኻድ ቒንዀዪ ዘኤቤና ቒንኺኹቋሽ ቒንዧዒኤሆን በኦዼዒዘ ኤድኵዒቋ።
38
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ ሿዚህ ኟኻቆፃ ኲቌኩ ኩኵን ዬዛቱ ኟኦናዞካ ኟዏቋዕቄኦኞኲ ዏዧዔዧዑኢ ኟኚው ነብኤ ( )ﷺዏሆናክው ኟኩዂኴ ነው።
3
ህሁና ቍዛኘ ቍህ ቒኚን ዂዧ ኴዺኦኚው ዏንኻዬ ቈዏዙን ቒንደ
ቈኢድዏን ቍኤቱዔ፤
ቍኤዂዬዔ፤
ቒውነካን
ቈኻቋፅቋን
ቒንደ
ቈኢዪፍንብን
ﭧﭨﮋ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ]ٕٙ :[النساء
ﯮ ﯯﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﮊ
«አሊህ ሇናንተ ሉገሌፅሊችሁ፣ ከበፉታችሁ የነበሩትንም (ቀና ህዝቦች) ፊና ሉመራችሁና ይቅር ሉሊችሁ ይፇሌጋሌ፤ አሊህም አዋቂውና ጥበበኛው ነው።»[ቍን-ኒቪቒ 26] ዏዬዖቱ ኟቭቬኧ ነዺቦኲ ዒድቆኢ = ቍህ ቬቆዙቨና ቬቆቊቌኲ ሿሁቇ በኤ ኟዑኢውኹ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ንዀዀ ባዜኮ ኦኻንዝበውካ ቒንዩዏበካ ኟዂዖዧ በዏሆኑ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ኼዪእኲ ኤ ሿሁቇ በኤ ቒውነካን ኻቋፆ በዒብዙዙካ ዂዧ ኹን ዪና ኟዑዏዙ ቋ ነው። ]ٗ :[األحزاب
ﭧ ﭨ ﮋﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕﮊ
«አሊህም እውነታውን ይናገራሌ፤ እርሱም (ትክክሇኛውን) መንገዴ ይመራሌ።»[ቍቋ-ቍሕዛብ
4]
ﮋﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﮊ
]ٜ :[اِلسراء
39
የአሒኞች ጋሻ «ይህ ቁርኣን ይበሌጥ ወዯ ተቃናችዋ (መንገዴ) ይመራሌ»[ቍቋ-ቬዙቒ 9]
ቒንዩሁዔ ኟቍህ ዏቋዕኦኚ ( )ﷺሿዒንኚውዔ ቧው ኟበቆድ ቬቆኩክው ዒንነካ ኟዑኢውኵና ኵዛቐንን በንዀዀዙክውና በኦዀባዙክው ኟዑኢብዙ፣ ቒንዩሁዔ ቆህዝበ-ዐቬቈዐ ኟዑኺዖኺ ኹን ነበ። ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ቬዔን ቆዏዒዛ ቍዅውዔ ቍዅውዔ፣ ሿኦዓውዔ ቍኻዚውዔ፣ ካቋኵዔ ካንቯዔ ሁቇዔ ሿኦቆኢኟ ኟዀንዛቤ ዧዖዱክው ኾዛ ዂዧዛቪክው ቩዏዶ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ኟቍህን ባህዘኢካ ኢዘቇካን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኢቆ “ዒቬድንኴኢ”
በኻሀዬ
ኢቬኦቋዞ
ነበዛ።
ኟኦዝቆኼ ባኤሆን ኖዜ ኟዀዬ ኟ“ኦቒዄቋ”
(1)
ዀቋፅ
ዏቋዕቄኬኰክው
ዒብዙዘኢዎኲን በዒሿቋ
ኦሿኩእኰክውን ሿውዥዔብዛ ኢዬኑ ነበዛ! ቒናቬ? ቒናዒ ቒነዚህ ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ በንዘህ ቋቦና ቆኦኻነዘባክው ቍዒኝ ዀቋዺ ኢቆና ኟዒኢቱዒ ዏቋዕቄካ ኢዘቇ ናክዅ! ኤህንን ቒውነኩ ዏፃዖዛ ኟቍህንና ኟዏቋዕቄኦኚውን በኦዘዘዅዅዘ ዏንኴፍ ኤሆናቋ! ዔቄንኢኧዔ፦
ቍቬኦዔህዜካ
ቒንዧዑኩውኴው ኟቍንዬ ኦናኾዘ ንዀዀዛ በኦዂቧኑ ዛዕቭኲ ኤ ሁቋ ኽዜ ቍቱዑና ኟኦዬበቧበቧ ኟዑሆነው፦
(1) ኟ“ኦቒዄቋ” ካቄቄቆኚ ዔንነካ ዂዧዟካ ኦድኹሷቋ።
40
የአሒኞች ጋሻ (1) ዂኤ ቬቆ ኼዪአ ቂቆው ቒውኴካ ዒነቬ ነው፤ (2) ዂኤ ዧዀዕ ቂቆው ኟቍኻቆፅ ኲቌኩ ዒነቬ ነው፤ (3) ቍቈኢዔ ቒውነኩውን ኟዏዀቆፅ ፍካ (ኹንነካ) ቂቆዏኖዛ ነው! ሿቒነኙህ ቭቬካ ቒንሿኖኲ ቍንየዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ንዀዀዛ ዂቬዺ ፍዘዔ ቈኖዛ ቒንዧዒኤኲቋ ዧዀዕ ኟዒኤኩበቋ ቒውነኩ ነው። ሿኤ ኢኟናክው ቭቬካ ነዺቦኲዔ ኤህንኑ ኟዑኢዖኾዀዶ ናክው። ዏቋዿ ሿነዚህ ዏዖኬኲ ኦነቬኦን ኟዔንዧዛቬበካ ዏቋዿ = ኟህሁ ዝዸዘኢኲን ንዀዀዛ፡ ቒንኳን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ኴዛኬ በቊቌኲዔ ዛዕቬ-ኼዪእኲ ኤ ሿኦዬበቧበቧ ካዕዛዝዔ ሆነ ዜና ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን ነው። በዀቋፅ ሿዑቬኦዅቆው ዏቋዕቄካ ኾዙ ኟዑፃዖ ዬብኹ ዺኺዒዎኲዔ በፍዘዔ ቒንዧዒኢቬኦቋፍ ቍንድዙድዛዔ። ቆቧው ዘዛ ዏዏዘኢነካ ኢዂዖዧው ቇዔ በቒንኺኹቋሽ ኟኦዕ ኟካንዀዛካ ዏፅሀፍ ቍኤዧቆዔ፤ ቧዔና ዂዛኵ ኟዒኤቆኤ ኟኹኔ ዝኦናዔ ኟቆበካዔ፤ ቍቋ-ጯዔየ ቈህ! ቬቆዚህዔ ኟኦቆኢአ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ኟኵዛቐንና ኟቨን-ናህ ዒቬዖዱዎኲ በሧዖብኚው ቋንቋዄ ቬቋካና ቍኻባብ ዏዖካ ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኲን
ኢዘቇ
ቬቆሆኑ
ኧንዔ
ዏቋዕቄኩክውንዔ
ዔንዔ
ቪኤዼዔና ቪኤኴንቨ በኴዺኩ ኦኴብቌ በቒዔነካ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው። ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ነቬዛ ቍቬ-ቩዳዚ (444 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
41
የአሒኞች ጋሻ ٍ «الواجب أف يعلم أف هللا تعاىل إذا وصف نفسو اخلطاب ورد و،بصفة ىي معقولةٌ عند العرب ُ ُ
صلى-النب ُّ فسرىا ّ ومل،هبا عليهم مبا يتعارفوف بينهم ّ وال،يبني سبحانو أِنا لخالؼ ما يعقلونو »! بتفس ٍي خيالف الظاىر= فهي على ما يعقلونو ويتعارفونو-هللا عليو وسلم «ቍህ ሧዖቦኲ ዘንዬ በዑኩዂኹ ባህዘ ዙቨን ኻቋፆ፣ ንዀዀዔ ቒነቨ በኦዏየካ ቬቋካ ዏዺኬ ቍህ ቒነዚህ ኻቆፃዎኲ ቒነቨ (ሧዖቦኲ) ሿዑኻነዘቡካ በኦቆኟ ዏቋቀ ዏሆናክውን ቂቋኻቆ፣ ዏቋዕቄኦኚውዔ ሿዀቋፅ ዏቋዕቄኩክው በዑቆኤ ዏቋቀ ቂብዙሯክው= ቒነዛቨ (ሧዖቦኲ) በዑኻነዘቡካና በዑዀባቡበካ (ካዛጓዓ) ኤ ዏሆናክውን ዒዂኹ ኟዀዬ ነው።»(1) ቍዎን! ነኻ ዀቋፅ ነው! ቬቆሆነዔ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍንዧበካ በዧኵካ በሁቇዔ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኢቆዔንዔ ዒዏንኩካ ዒዏን ኟዀዬ ነው። በቍኻቆፅ ዧዖዱዔ በኦኰቆ ቍኹዔ በዒቬዖዱዎኮ ኤ ኟኦድኴቨበካን ሂዧካና ቍኻባብ ዏሿኦቋ ኢቬዝቋኾቋ። በዚህዔ ዏዖካ ኟቍህ ዏድዘኢ ሆነው ኟኦዂቨካ ቬዕኮን በቬዔነኩክው ቒናዬቆን! ቒዛቨዔ ቒንዪዘዘን በነዛቨ ቒንድዙዅቆን፤ ቒንቆዔነዅቆን! በውቬዸክው ኢዘቇካንዔ ዏኻቆዿ ባህዘኢካ ኦኴብቆን ቒናዖኾዀዸቆን!
(1) “ዘቪህ ቍህቈ ዘቢዬ” ቈ’ቬ-ቩዳዚ ኻፅ 183
42
የአሒኞች ጋሻ
ﭧﭨ ﮋﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ]ٔ٨ٓ :[األعراف
ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
«ሇአሊህም ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በነሱም ጥሩት፤
እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።» [ቍቋ-ቍዕዙፍ 180] ቆዔቪቊ፦
ﮉ
(ቍዛ-ዖሕዒን) (በዸዔ ህሁ/ ቍዛኘ) ሿቍህ ዏድዘኢ
ቬዕኲ ቍንየ ዏሆኑን ቒናዔናቆን፤ በውቬዶ ኢዘቆውን ዏቋዕቄካዔ ቆቋኹናው በዑኻባ ዏቋቀ በዒፅዧኹ ቍህ ኟቒዝነካ ( )رحمةባቆቤካ ዏሆኑን ቍኢኤዘን ቒናናቆን! በዚህ ባህዘውዔ ኟኦነቪ ቆባዜኮ ቒንዧዑኢዝን
ቒዘንቋን..” ቒኢቋን ቒንዒነዅቆን። ቍንዪንዬ ኟፍቋቬፍና ቧቆባዎኲ ቒንዬዑቇካ፦ «ዏዙዙካ ቆኩነኧ ቬቆዒኤኻባ ካዛጓዓውን፦ “ኾውን ቆዏቬድካ ዏዝቆዀ..” ቒንቆዅቆን..!» በዒቆካ ኟዔቇዕነካ ዏኻቆዿውን ቍናጓዬቋዔ! ሿዂዩሁ
ቍዖኾዀድን፦
ቒንዧዚሁዔ
ቊቌኲ
“ቍዛ-ዖሕዒን
ባህዘኢኧንዔ
ሆኤ!
በኦድኴቨበካ
ዏቋቀ
ቍዖኾዀድን
ቒናቋዠቆን። ሆኖዔ ባህዘኢኧ ቆቍህ ዏድዘኢ ቬዔ ሆነው ኟኦዂቨበካን ቍኻባብ ቂኻኗን በቬኦኴዛ ኧን ዂዧ ቬኢዓ በዏኴኟዛ ቍዪዩቬ ቬዕኲ ቍናበዳዔ! ቆዔቪቊ፦
ቍህ
በዝቆኻው
ሁኔኩ
ቒንዧዑናኻዛና
ኟዝቆኻውንዔ
ቒንዧዑኢናዀዛ ቆዏኵድዛ በዑኢዪዀኧ ዒቬዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻድ ነው። ኵዛቐንዔ ኟዛቨ ቋ ዏሆኑ ቒዐን ነው! ኩዩኢ ኤህንን ባህዘ ቆቍህ ኢቆ ቍዔቪኢ ቒናዬቆን ቒንደ ቒንዧ ቍንዪንዬ ኟዺዏካ ጭፍዙዎኲ “ኟቍህ
43
የአሒኞች ጋሻ ንዀዀዛ ቋና ዟዧቋ ቍኤዧቆዔ፤ ..ዂዘኦዛዝ..” ቒኢቋን በቒዳ ቍዙዛ ባህዘውን ቍናቬኦባብቋዔ! በቊዔ በቀቋ ኤህንን ባህዘ ዂዧ ዏድዘኢ ቬዔ በዒቪዧዀ “ቍቋ-ዐኦሿቋ-
ቈዔ” (ኦናኾዘው)፣ ዂኤዔ “ቍቋ-ዐሿቋ-ቈዔ” (ቍናኾዘው) ኟዑቋ ቬዔ ቍናዂዸቆካዔ።
44
የአሒኞች ጋሻ ኴኤ ዏቬዏዛ! ቒውነኦኚ ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ቒነዚህን ባህዘኢካ ቆዝዸዘ ኩኹነካና ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ኟዑኢዖኾዀዶ ቩሆኑ በዚህ ቒዔነኩክው ኟዑድነኴቋክው ቍዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ ቍቇ፤ ቒነዛቨዔ፦
ኤ
ْ َ 1- ኟባህዘኢኧን ሁኔኩ ዂኤዔ ውቬዸዄ ኤዘካ ዏኻዏካ (ل ِييؽ )ح َ 2- ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ()ت ًْ ِثين
3- ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ባቆዏኴበቋ َْ ካዛኼዔ ዒቪዸካ ()تع ِطين
4- ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ካ ዂኤዔ ካቄቄቆኚ َْ ካዛኼዔ ቍዛብኬ ዏኴኟዛ ()َت ِصيؽ
ሿነዚህ ድንኺኲ ቍንየንዔ ዏዝዔ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ቆዑሿኦቆው ቍዔቂዄ ዛኰ ኟዑዪዛዀ ነው፦
ﭧ ﭨ ﮋ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ]ٔٛٓ :[األعراؼ
ﮂﮊ
«እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።»[ቍቋ-ቍዕዙፍ
180]
45
የአሒኞች ጋሻ ዒብዙዘኢ ቒነዚህ ቍዙካ ድንኺኲን ዏድንኴኹ ኟዀዬ ኟዑሆንበካ ዔቄንኢካ በቍጭ ቒንዧዑሿኦቆው ኤብዙዙቋ፦
1ኚው ድንኹ ኟባህዘኢኧን ሁኔኩ ዂኤዔ ውቬዸዄ ኤዘካ ዏኻዏካ ኟቍንዬን ነኻዛ ሁኔኩ ዒዂኹ ኟዑኰቋባክው ቍዒዙጮኲ ቭቬካ ብኰ ናክው፦ - ቒዛቨን ዒኟካ፣ - ቍዔቪኢውን ዒኟካ፣ - ዔንነኧን በኦዏቆሿኦ ቒውነኦኚ ኟሆነ ኻቆጻ ዒዀኗካ። ቍህ ዀን በዚህኚው ህኤዂካ ቆዒንዔ ቍኤኩኤዔ፣ በዂዩኢኚው ሪቆዔ ቍዒኞኲ ቩኢአካዔ በቒኤኩ ቍኢቂቋቇካዔ፤ ቍዔቪኢዔ ፍዘዔ ኟቆውዔ፤ ቬቆዚህ ቬቆዛቨ ዒዂኹ ኟዔንኲቋበካ ብክኚ ዏንኻዬ ቭቬኦኚው ነው፤ ቒውነኦኚ ኻቆፃ! ኤህ ኻቆፃ ዧዀዕ ሿቍህ ሿዙቨና ሿዏቋዕቄኦኚው ()ﷺ ንዀዀዛ ውጭ ቈሆን ቒንዧዒኤኲቋ ቍውኴናቋ፤ ኩዩኢ ቬቆባህዘኢኧ ሁኔኩና ዝዛዝዛ ኤዘካ በኵዛቐንዔ ኤሁን በሀዩሥ ቍቋኦነኻዖንዔ፤ ኟባህዘኢኧ ዔዺኴካዔ በቧዎኲ ዀዔካ ኟዑቆቂ ቬቋሆነ ዝዛዝዛ ኤዘኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነኻዛ ዂዚ ሁቇ ኢቆ ቒውኴካ ኟዑቧነዘዛ ዏዔካ ነው! ኤህ ዧዀዕ በዸዔ ኟኦዂኻዘ ኟቒዔነካ ዛ ነው! ቬቆዚህ ኟቒኚ ዬዛቱ ኟኦነኻዖንን ኦኴብቆን ቇንዔ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧንዔ
46
የአሒኞች ጋሻ ዒፅዧኹ ቒንደ ቬቋኦነኻዖን ኟ«ኻኤብ»(1) ኼዪኤ በውቬን ቍቒዔዜሪኲን ዏኻዏካ ቍኤዧቆዔ፤ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﮊ
]ٔٔٓ :[طه
«በእውቀት እርሱን አያካብቡትም»
[ጧሃ 110]
ቍዎን! ፍዶዙን ቬቆዝዸዘ ኟዑኢውኵካ ነኻዛ ቢኖዛዔ ዐቇ ዒንነኧን በቒውኴኩክው ቈኢዪዛቨ ቍኤኰክውዔ። ኩዩኢ ቬቆ ዝዸዘ ባህዘኢካ ሁኔኩና ዝዛዝዛ ኤዘካ ዏናኻዛና ዒቧብ ኟኦሿቆሿቆው ቍህ በባህዘኢኧ ኟዙቨ ሁኔኩ ኟቊቆው ሆኖ ቍኤዧቆዔ፤ ዒንኚውዔ ነኻዛ ኟዙቨ ሁኔኩ ቒንዪቆው ዀቋፅ ነው፤ ኟዝዸዘ ሁኔኩ ዀን በቧው ቍቒዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ። ቍህ ቒንያካ ቒንዪቋቆ ሿቒዛቨ በኴዛ ኟዑኢውኹ ኟቆዔ! ሆኖዔ ቍህ ቆዙቨ ኢዧክውን ባህዘኢካ ኟኦበቧው ቆኩኹነኧ በዑኻባ ቋአ ዏቋቀ ዏሆኑን ዒዏንና ሁቊዔ ዒቬኩዂቬ ኦኻቢ ነው። ሿዚህ ቍኳኢ ኟባህዘኢኧን ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ዒዖኾኻዺ ሁኔኩክውን ሿዏዀቆፅ ቍኤዏዧብዔ፤ ኢ ቊ ኤሄ ቊ! ኢቬኦውቇ! ኩዘቂዄ ዔቪቊ ቍንዬ ዀቆቧብ በቍንዬ ቍኾዸዑ ዂዧ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ (179 ሪ.ሂ) ዏዸና
ኟዑሿኦቆውን
ኵዛቐናዄ
ቍንኴፅ
ቍንብቦ
ቍንዬ
ዺኢኸ
ቍኴዖበክው፦
َْ (1) «ኻኤብ» ( )غيبኟዑባቆው ሿህዅቬ ኟዙኴና በቍቒዔዜ ዔዛዔዛ ቈዧዖቬበካ ኟዒኤኲቋ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ነው።
47
የአሒኞች ጋሻ ﭧ ﭨ ﮋﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮊ
]٘ :[طو
«አር-ረሕማን በዏርሹ ሊይ ሆነ።»[ጧሃ 5] “ቍህ በሧዛቯ ኤ ኟሆነው ቒንያካ ነው?” ቍክው! ኤህንን ቩቧዐ ዟኩክውን ዧዞ፤ ብዔ ቍድዏክው፤ ሿዚኢዔ ቒንዩህ ብቆው ዏቆቨ፦
ِ ِِ ِْ و،وؿ ِ ٍ ٍ االستِواء غَيػر َْرله «.ٌالس َؤ ُاؿ َعنْوُ بِ ْد َعة ُّ َو،ب ُ َوالْ َكْي،وؿ ُ ُْ ُ َ ْ « ٌ اِليَا ُف بو َواج َ ف غَْيػ ُر َم ْع ُق «ኟቍህ ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን )“ቬከዅቒ”( ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ
(ዏቋዕቄኧ ዀቋጽ ነው)። ‘ቒንያካ?’ (ኟዑቆው ዺኢኸ ዏቋቬ) በቍዕዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ፤ በዚህ (በኦድኴቧው ባህዘ) ዒዏንዔ ዀያኩ ነው፤ ቬቆዚህ ዏድኟኹዔ (በዩን ዃቬዺ ኟዏዸ) ዝድዙ “ቢዬሪ” ነው!» ሿዚኢዔ (ድኢውን)፦ «ኟቢዬሪህ ቧው (ዐብኦዩዕ) ካዏቬቆኚቆህ!» (1)
ቂቇካ በኋ ሿዏቬደየ ቒንዩዂዸ ካዕዛዝ ቍቬኦቆዞ!
(1) “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/150-151)፣ “ቍቈ’ዕከዬ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 56፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋ-ዮህዑኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 33፣ “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/151)፣ “ጱቋኟኧ’ቋቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (6/325-326)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/398)፣..በቊቌኲዔ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ቧፍሯቋ። ኤህ በኦቆኢአ ቧነይኲ ኟኦዖኾኻድ ዘኻባ ቩሆን ኟኦቆኢአ ቈውንካ ካቄቄቆኚ ቬቆዏሆኑ ዏቬቄዖዅቋ፤ ቍንዬዔ ኩዅ ሪቈዔ በዚህ ቒውነኩ ኤ ኟዑኢድዙዺዛ ቋ ቍቋኦናኻዖዔ!
48
የአሒኞች ጋሻ ኤህን ዏቧቋ ዺኢኸ ቆዛቪክው ዏዔህዛ ቍቋ-ዒዔ ዖቢሪህ ብን
ቍቢ ሧብዩ’ዛ-ዖህዒን (136 ሪ.ሂ) ኴዛቦክውዔ በኦዏቪቪኤ ዏቋቀ ቒንዩህ ብቆው ነበዛ፦
ِ ِ ِ الرس ٍ ف َغيػر م ْع ُق ٍ ِّ ِ َوِم َن هللا،وؿ َو َعلَْيػنَا،ُوؿ الْبَ َالغ ُ َّ َو َعلَى،ُالر َسالَة َ ُ ْ ُ َوالْ َكْي،« اال ْست َواءُ َغْيػ ُر َْرل ُهوؿ ِ «.يم ُ التَّ ْسل «ኟቍህ ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን )“ቬከዅቒ”( ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ
(ዏቋዕቄኧ ዀቋጽ ነው)። ‘ቒንያካ?’ (ኟዑቆው ዺኢኸ ዏቋቬ) በቍዕዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ፤ ዏቋዕቄኧ ሿቍህ ዘንዬ ነው፤ በዏቋዕቄኦኚው ኤ ኢቆው (ሀዟነካ) ዒዬዖቬ ነው፤ በቒኚ ኤ ኢቆው (ዀያኩ) ዏኴበቋ (1)
ነው።»
ኤህ ሿሁቆኧ ዬንኹ ዒዕኲ ኟኦቧድው ዬንኹ ዔሽ በኟካኞኮዔ ኟቍህ ባህዘኢካ ኤ ቆዑነቪ ኟ“ቒንያካ?” ዺኢኸ ቍዺኾቢ ዏቋቬ ኢዘቆ ዏዛሆ ነው። --2ኚው ድንኹ ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ዏዔ
በዝዸዘና
በፍዶዛ
ዏቂሿቋ
ዏዏቪቧቋና
ቍንዬነካ
ቈኖዛ
ቒንዧዒኤኲቋ ዒንኚውዔ ንዘህ ቍዕዔዜ ኢዖኾዀዸቋ።
(1)
“ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/151)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/398)፣ “ኩዘኹ’ሥ-ካ” ቈቋ-ሩዳቈ ኻፅ 158 ኵዺዛ 431፣ “ቍቋ-ረቇዃ ቈቋ-ሧቈኤ-ኡ’ቋ-ኻፍ-ዠዛ” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 98
49
የአሒኞች ጋሻ ቆዚህ ዒቬዖዱነካ ሿዑድኴቨካ ቍንኴፆኲ ዏቂሿቋ፦
]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11] ]ٗ :[اِلخالص
ﮋﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ]ٙ٘ :[مرمي
ﮋﭚﭛ ﭜ ﭝ ﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ኩኵ ቧጲቢኤ ብኑ ሪብ-ባቬ (
) ኤህን ቍንኴፅ ቩኢብዙ ቒንዩህ
ኤቇ:
ِ »!شبيها ؟ ّ « ىل تعلم ً للرب م ًثال أو “ቆኩ ቍዔቪኢ ዂኤዔ ቢዹን ኩውቆህን?”
(1)
ቬቆዚህ ኟኩ ዏድዘኢዎኲና ዏኻቆዿዎኲ ቍንዪንያ ሿፍዶዙን ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካ ኾዛ በካ ዧዖዱ ቢኻዺዐ
ቒንኳ በኤዘካ ዀን ፍዘዔ
ቍኤዏቪቧቇዔ፤ ኩ በኩነኧ ሿፍዶዙን ዏቆኢዎኲ ኟድዙና በቬዕኮዔ ኤሁን በባህዘኢኧ ኦኾዘ ኟቊቆው ብክኚ ነውና!
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘ” (18/226)
50
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ “ዒዏቪቧቋ” ኟዑባቆው ባህዘኢኧን ሿፍዶዙን ኾዛ በሁኔኩ ዒዛዏዬ ቒንደ ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ኢዧኵካን ዏኴበቋ ቒንዪቋሆነ (1)
ቈኩዂኹ ኤኻባቋ ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚኤ (279 ሪ.ሂ) ቒንዧዑኢቬኦቋዞካ ኩዅው
ቍቋ-ዒዔ ቬጲሃኹ ብኑ ዙሀዂኤህ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٍ ِ ٍ َس ٌع َ َ فَإِذَا ق.َس ٌع َك َس ْم ٍع أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع َ َ«إَِّظلَا يَ ُكو ُف التَّ ْشبِيوُ إِذَا ق َْ :اؿ َْ أ َْو، يَ ٌد َكيَد أ َْو مثْ ُل يَد:اؿ َّ اؿ َ َ َك َما ق-اؿ َ َ َوأ ََّما إِ َذا ق،َُك َس ْم ٍع أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع فَػ َه َذا التَّ ْشبِيو َ َوال،صٌر َ َ َوب، َوَسَْ ٌع، يَ ٌد:-اّللُ تَػ َع َاىل ِ ُ والَ يػ ُق، َكيف:وؿ » . فَػ َه َذا الَ يَ ُكو ُف تَ ْشبِ ًيها،َس ٍع َوالَ َك َس ْم ٍع َْ مثْ ُل:وؿ َ َ َ ْ ُ يَػ ُق «ዒዏቪቧቋ ኟዑሆነው “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ቒዳ”፣ “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ዏቬዒካ” ቩባቋ ነው፤…ነኻዛ ዀን ቍህ ቒንዧኦናኻዖው “ቒዳ፣ ዏቬዒካ፣ ዒኟካ” ብቌ “ቒንያካ” ቂቆ፣ “ቒንዩህ ቍኤነካ፣ ቒንዩኢ ኢቆ ዏቬዒካ..” ቂቆ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ!»
(3)
ቍዎን! ኟኵዛቐን ኻቆፃን ኟኦሿኦቆን ቧው ዒውኻዝ በኦዘዅዅዘ ኵዛቐንን ዙቨን ዒውኻዝ ቒንዧሆነ ዒቬኩዂቬ ኢቱቋ! ---
(1) ዒብዙዘኢውን ቄፍቋ ሁቆካ ኤ ኤዧዛቨበኩቋ፤ ን-ቱቍ’ህ! (2) ቬጲኹ ብኑ ብዙሂዔ (ብኑ ዙሀዂኤህ) (161 – 238 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟዐቬቈዕኲ ዒዔ፤ በዘዏናክው ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ “በየንኢ ኤ ቆቬጲኹ ዂዧዛ ቍውኹቆካዔ!” ብቆዅቋ። (3) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿጯዩሥ ኵዺዛ (662) በኋ
51
የአሒኞች ጋሻ 3ኚው ድንኹ ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ባቆዏኴበቋ ካዛኼዔ ዒቪዸካ ሿኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ኟኵዛቐንና ኟቨን-ናህ ዒቬዖዱዎኲ በሧዖብኚው ቋንቋዄ ቬቋካና ቍኻባብ ዏዖካ ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኲን ኢዘቇ ቬቆሆኑ ኧንዔ ኦኴብቌ በቒዔነካ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው።
ዏቋዕቄኩክውንዔ
በኴዺኩ
“ኟነዚህ ቍንኴጾኲና ነብኢዄ ንዀዀዜኲ ዏቋዕቄካ ቍኤኩዂኹዔ፣ ዂኤዔ ቍቱዑ ነው! ቧጲቦኲና ኦሿኩኤ ካውቋይኲዔ ኟቒነኙህን ቍንኴፆኲ ዏቋዕቄካ ቍኢውኵዔ ነበዛ!” ብቌ ሿዚህ
ቍንፃዛ
ቍንዪንይኲ
ቒንዧዑቇካ
ዏዕኻካ ቬህኦካ ብኰ ቪኤሆን ካንዀዛካዔ ነው! ቒንዩኢው ቆዏሆኑ፦ - ሿኩኲን ዒንነካ ኾዛ ኟኦኢኢዘውን ኤህን ኩኹና ቍንኻብኾቢ ዛዕቬ ቆሁቇዔ ዏቬቄ ዏዏዘኢ ኟሆነው ኵዛቐን ኢቆ በ ዒብዙዘኢ ቍቆባብቭ ኢቋዝዅቋን?! - ህሁ ዝዸዘኢኲን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ዏቋዕቄኩክው ኟዒኤኩዂኹ ቍቱዑ ካን ቍውዛይ ባዜኮን ኢዔኩኩቋ ኦብቌ ኤኩቧባቋን?! - ዂኤቬ ቒነዚህ ዀቋፅ ቋንቋዄ ኤዘካና ቍኻባብ ኢክው ቍንኴፆኲ በቍንዪንዬ ዔዕዙፎኲ ዏዀቢኢ ኤ ቒንዪቇካ ﮋﭤﮊቒና
ኟዏቪቧቇካ)
ኢቋኦቆዏየ
(ቒንዧ
ኦሪዔዙዄ
ﮋﭑﮊ፣ ﮋﭑﮊ፣
ኟዟዧቋ
ቄሽኖኲ
ናክው?! - ቍህ ኟኵዛቐንን ዏቋዕቄካ ኟዒኤዖየ ቧዎኲን በኦቆኢአ ቍንኴፆኲ ቅንኖ ቪቆና ኤህንንዔ ሿሿሃዩኢን ዏኻቆዿዎኲ ዏቂሿቋ ቒኟኺድዖው በዚህ ዂቪኝ
52
የአሒኞች ጋሻ ኼዪኤ ኤ ኢቇ ቍንኴፆኲን ካዛጓዓ ዒዂኹ ቍኤኰቋዔ ዒቆካ ዀዙ ቍኢኾባዔን?!
(1)
- ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲ ቒዳዀ ብዙ ሿዏሆናክው ኾዛ ቍህ ኵዛቐንን ሿዟቇን ሿሿዟቇ ቪኤቆኤ ሁቇንዔ ቆዏኻንዘብ ዏዸዸዛና ዒቬኦንኦን
ቒንዪቆብን
ቍዂኻዘዔን?!
ሿዏንኻ
ባቱኻዛ
ቇን
ኟዒኢቬኦውቇካን
(2)
- ኩኵ ዏቋዕቄኦኚና ባቋዧዖቦኰክው በዚህ ኩኹ ዛቒቬ ኤ ቒንዧ ዏሀኤዒን ዏቋዕቄኩክውን ኟዒኢውቋክውን ቍንኴጾኲን ኢነበንቡ ነበዛ ኦብቌቬ ኤኻዏኩቋን?!
(1) ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦
ﮋﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ﮊ
]ٗٙ – ٗ٘ :[إلسراء
«ቁርኣንን ባነበብክም ጊዜ ባንተና በመጨረሻው ዓሇም በማያምኑት መካከሌ የሚሸሽግ ግርድሽ አዴርገናሌ፤ እንዲይገነዘቡትም በሌቦቻቸው ሊይ ሽፊንን፣ በጆሮዎቻቸውም ሊይ ዴንቁርናን አዯረግን»[ቍቋ-ቬዙቒ 45-46]
ﮋﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
]٨٨ :[لنساء
«እነዚህ ህዝቦች ምን ሆነው ነው ንግግርን ሊሇመረዲት የዯረሱት?!»[ቍንኒቪቒ 78]
(2) ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٕٗ :[دمحم
ﮋﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮊ
«ቁርኣንንም አያስተነትኑምን? [ዐጯዏዬ 24] አሌለባትን?»
53
በሌቦቻቸው
ሊይ
ቁሌፎቿ
የአሒኞች ጋሻ - ነብኢኲን ቂቆባክው ቒውነካን ኟዒዬዖቬ ሀዟነካና ቂክው ኹንነካ
ቍናኹፅ ካቄቄቆኚ ካዛጓዓ ቬቆዒኤኩዂኹ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን ቍካኴበቇ!” ቪኤቇ ኴ?! ቍንፃዛ
ቒንያካ
ቍንዬዔ
ኴን
“ኟነዚህ
- ቧጲቦኲቬ ሿኩኵ ዏቋዕቄኦኚ በኦዒካ ዏዖካ ቆኦሿኩአ ካውቋዬ ኵዛቐንን በዐቇ ቩኢብዙ “ኟነዚህን ቍንኹፆኲ ካዛኼዔ ቍናውኹዔ!” ቆዔን ቍቇዔ?!
(1)
(1) ቆቍብነካ ኢህቋ፦
ٍ كا َف الرجل ِمنَّا إذا تعلَّم ع ْشر: قاؿ، عن ابن مسعود،معانيه َّن ُياوزى ّن حَّت يعرؼ آيات مل َ ُ ُ .هبن َّ العمل َ و
ሧብየህ ብኑ ዏቬረዬ ቒንዩህ ቍቇ፦«ሿኚ ዏቂሿቋ ቍንዪኲን ቍቬዛ
ቍንኹፆኲን ቩዒዛ ዏቋዕቄኩክውንና ቍኦኻባበዙክውን ቒቬቁኢውኹ ዂዧ ቊ ቍኢቋፍዔ ነበዛ!» [“ኦፍቩዛ ብኒ ዮዘዛ” (1/80)]
ِ ِ ْ « َح َّدثَػَنا َم ْن َكا َف يػُ ْق ِرئُػَنا ِم ْن أ:اؿ صلَّى هللاُ َعَلْي ِو َ َالر ْْحَ ِن ق َّ َع ْن أَِِب َعْب ِدَ - َّب ِّ َص َحاب الن ٍ ع ْشر آي- صلَّى هللا عَلي ِو وسلَّم-ِوؿ هللا ِ أَنػَّهم َكانُوا يػ ْق ََِتئُو َف ِمن رس- وسلَّم فَ َال يَأْ ُخ ُذو َف،ات َ َ َ َ ََ َْ ُ َ َ َُ ْ ُْ َ ََ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ». فَػ َعل ْمَنا الْعْل َم َوالْ َع َم َل: قَالُوا،ُخَرى َح ََّّت يَػ ْعَل ُموا َما ِِف َىذه م َن الْعْل ِم َوالْ َع َم ِل ْ ِِف الْ َع ْش ِر ْاأل
ቍቡ ሧብዩ’ዛ-ዖሕዒን [ቍቬ-ቨቆዑኤ] ቒንዩህ ቍቇ፦ «ሿነብአ ቧሃቦኲ
ዏቂሿቋ ኵዛቐን ኢቬኦዔን ኟነበካ ሿዏቋዕቄኦኚው ቍቬዛ ቍንኴፆኲን ዒንበብ ቒንዧኦዒ በቒነኙህ ውቬዺ ኢቆውን ቒውኴካና ኦዀባዛ ቒቬቁዒ ዬዖቬ ቊቌኲ ቍቬዜኲን ኟዒኤኴበቇ ቒንዧነበ ነዀዖውናቋ፤ “ቒውኴካንና ኦዀባዛን (በቍንዬ ኤ) ኦዒዛን” ቍቇ!» [ቍሕዏዬ (23482)፣ ብኑ ቍቢ ቮኤበህ (10/460-461)፣ ቍቋ-ጲቁዔ (1/557)፣ ቍቋ-በኤሀኤ (3/119120) ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።] =>
54
የአሒኞች ጋሻ - በኟካኚውዔ ኽዜና ቦኩ፣ በኟካኚውዔ ኦዙ ኟህኤዂካ ዏቬቄ ኤ ኟዑኢኦቀዛ ኟፅሁፍ ዏዏዘኢ ኟዧዖቧው ካውቋዬ ኟዏዏዘኢውን ዏቋዕቄካ ኢቋኦዖዪ ሆኖና ቆዏዖዪካዔ ዔንዔ ቍኤነካ ፍካና ኼኼካ ቪኤኖዖው፣ ቧቆ ኼዪአዔ ጭዙሽ ዺኢኸ ቪኢነቪ ኢሿካዒቋ ኦብቌ ኤድዖድዙቋን?! ኩዩኢ ቒንያካ ኢ ሿሁቇዔ ኟኦቱቆው ብዛኹኣው ኟቧጲቦኲና ኟኩቢሩእኲ ካውቋዬ ሿኩክው ዘንዬ ኟዏዸክው ኩኹ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢ፣ በኦቆኤ ዧዀዕ ቬቆኦዂዪዯ ዝዸዘኢክው ዒንነካ ኟኦዏቆሿኦው ዂቪኝ ዛዕቬ በበ ሁኔኩ ኢቋኦኻቆ ቢሆን ኖዜ ቬቆኼዪአ ቆዒዂኹ ቪኤጓኼና ዺኢኸን ቪኢነቨ ኢቋዠቇ?!
‚“ቬከዅቒ” ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ» ብቆው ዀቋፅነኧን ድኴቨ ቒንደ “ኟዑኩዂኹ -
ሿኤ
ቒንዧኦድኴቧው
ሁቆኧ
ኩኹ
ዒዕኲ
(1)
ቍኤዧቆዔ!” ቆዔን ቍቇዔ?!
، من فاحتتو إىل خامتتو،ادلصحف على ابن عباس ثالث َعْرضات عرضت « : قاؿ، عن رلاىدَ ُ ِ ».كل آية منو وأسألُو عنها ِّ أُوقفو عند
ዐዱሂዬ ቒንዩህ ኤቇ፦ «ኵዛቐንን ቭቬካ ኽዜ ሿዏዮዏዘኢው ቒቬሿ
ዏዼዖቱው ዂዧ ብኑ ሧብ-ባቬ (ቆካዔህዛካ) ቍኴዖብቀኝ፤ ቒኢንዪንየ ቍንኴፅ ኤ ቒኢቬኺዔቀ ቬቆ ቒዛቨ ቒኟድኟኹቀካ!» [“ኦፍቩዛ ብኒ ዮዘዛ” (1/90)] (1) ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቒና ቍቋ-ዒዔ ዖቢሧህ “ቬከዅቒ” ኟኩዂኴ ዏሆኑን ቩናኻ ኟዝቆኼካ ዏቋዕቄካ = ቇ በዚህ ዏቧቋ ቍኻባብ ኟዑኢቬኦቋዝው ቋንቋዄ ዏቋዕቄካ ዀቋፅ በዏሆኑ ዒብዙዘኢ ቒንዧዒኤቱ ዏሆኑን ቆዏዖዪካ ብዙ ዒቬኦዅቋ ቍኤድበኹዔ! ኟዒቈቁኢው ሪቈዔ ቍቡ በቄዛ ብኑ’ቋ-ሧዖቢ «ኟዒቈቄ ቍቂሄዬ (ዏዝሀብ) ኟሁቇዔ ዏቧቋ ሀዩሦኲ ዏቋዕቄካ ኟኩዂኴ =>
55
የአሒኞች ጋሻ
ዏሆኑ ነው፤ ቬቆዚህዔ ነው ቆድኟክው ቧው “ቬከዅቒ ኟኩዂኴ ነው፤ ቍኳኋኑ ኟዒኤኩዂኹ ነው…” ኢቇካ..» ብቆዅቋ![“ሪዘይኧ’ቋ-ቍሕዂዚኤ” (3/166)] ቊኚው ኟዒቈቁኢ ቈኹ ቍቋ-ኵዛዶቢ ኤህን ቩኻቋዘ፦ ‚“ኟኩዂኴ ነው” ቩቇ በቋንቋ ዧዖዱ ዒቆኩክው ነው» ብቆዅቋ። [“ኦፍቩ’ቋ-ኵዛዶቢ” (7/219)] በኦዼዒዘዔ ኟቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢን [“ቍቋ-ረቇው” ኻጽ 251]፣ ኟብኑ’ቋ-ኴኤ-ኡዔን [“ዏዪዘዯ’ቬ-ቪቈቁን” (2/84)]፣ ቒና ኟቍቋ-ቍቇቩን [“ኻዙቡ’ቈ’ዀከዙብ” ኻፅ 387] ንዀዀዛ በዅቢነካ ኤዏቋሿኧ! ሆኖዔ ቍንዪንዬ ቍቪቪኳኲ «(ቬከዅቒ) ኟኩዂኴ ነው ቩቇ ዒቆካ ኟዝቆኼካ
“በኵዛቐን ውቬዺ በቋ ዧዖዱ ዏድኴቨ ኟኩዂኴ ነው” ቆዒቆካ ነው!» ብቆው በሿንኧ ቆዏዕኻካ ኤዺዙቇ! ኤህን ኟዑቇ ቧዎኲ “ ቒንዩህ ኢቆ ዏቋቬ ኟቧዶካ ድኢው ኢነቪው ዺኢኸ ኤህንን ኟኦዏቆሿኦ ቬቆሆነ ነው!” ዒቆኩክው ሿሆነ ቒንዩኢው ቆዏሆኑ፦ - ድኢው ዙቨ ኟኵዛቐን ቍንኴዘን ቍንብቦክው ቪቆ ኤህ ቋ ኵዛቐን ውቬዺ ቬቆዏኖ ኤድኤቋ ኦብቌ ኤድዖድዙቋን?! - በሁቇዔ ዘኻባዎኲ ኤ ቒንዧዑቬኦዅቆው “ቬከዅቒ”ን ቍቬዏቋቄኬ “ቒንያካ ነው?” ብቌ ድኟክው ቒንደ “ኵዛቐን ኤ ኦድኹሷቋ ዂኤ?” ቍክውን?! - ዺኢኸው ቒንዩኢ ቢሆን ኖዜ ቆዔን ብ ቍድዏክው?! “ዐብኦዩዕ” ቪካሆን ቍካኴዛዔ ብቆውቬ ቆዔን ኻቧፘካ?! ቆዔንቬ ሿዏቬደዬ ቒንዩዂዸ ቍዧዖኼካ?! - ቆዔንቬ ቬቆ ቍኳኋኑ ( )كيفيةዏቋቬ ዏቬድካ ቍቬዝቆኾክው?! “ቍኤ! ቒቪክው በዙቪክው ቍነቪኝነካ ኟኦናኻካ ዒብዙዘኢ ነው!” ሿኦባቆ ዧዀዕ፦ - ሁቆኧዔ ዒዕኲ በዀቋፅ ቋንቋ “(ቬከዅቒ) ኦድኹሷቋ ( ”!) َم ْذ ُكورዂኤዔ ዏቧቋ ዀቋፅና ኟዒኢቱዒ ኻቆፃ ዏድኴዔ ኤቪናክዅቋ?! [በዚህ ቍኾዸዑ “ቍዬ-ዧቈቇ’ቋ-ኴዄዔ” በኦቧኗው ኟሧብየህ ቍቋ-ሀዖዘ ዏፅጯፍ ኻፅ 36 (ኟኴዬዕው ህካዏካ) ኤ «(ቬከዅቒ) ኦድኹሷቋ ( »!) َم ْذ ُكورበዑቋ =>
56
የአሒኞች ጋሻ ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ቧዎኲ ቒንዧዑቇካ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲን ዏቋዕቄካ ኟዑኢውኴው ቍህ ብኰ ቒንዧሆነና ካዛጓዓኢክው ጭዙሽ ኟዒኤኩዂኹ ዂኤዔ ቍቱዑ ዏሆኑን ዏናኻዛ ፍዘዔ ኟቬህኦካ ዪና ቒና በዔንዔ ቍኤነካ ዏዖዱ ኤ ኢቋኦዏዖኦ ዝቈዺ ዏሆኑን ዒዂኹ ኢቬዝቋኾቋ!
(1)
ቍዎን! ቍህ ቒነዚህን ባህዘኢካ ኟኦበቧበካን ሁኔኩ ሿዛቨ
በኴዛ ዒንዔ ቍኢውኹዔ፤ ኟቍንኴፆኮ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ዀን ዀቋፅ ዏሆኑን ሿኤ ኦዖዬኦናቋ።
ቋ ቍቋ-ቆቂኤ ዘንዬ ኟኦዂዙ ዘኻባ ቒንዪቆ ቆዒቬዏቧቋ ኟኦዧዖኻው ኟዒዔኩኩካ ዐሿዙ ዀቋፅ ኹዺዝካ ዏሆኑ ቈኩዂኹ ኤኻባቋ!] - “ኟኩዂኴ ነው!” ኢቇካ ቇን (ቬከዅቒ) ቒንደ ኟቍንኴዘን ዐቇ ቍዖፍኦነኻዛ ቍቆዏሆኑ ኟቇ ዏቋዕቄካ ዀቋፅ ቒንዧሆነ ዒዏሿኩክውን ቍኢቪኤዔን?! - በኟካኚውቬ ቍኦዖጓዔ ነው ቬቆቍንዬ ነኻዛ ቍኳኋን ኦድኤኺ “ቇ ኟኩዂኴ ነው” ቩባቋ “ዏድኴቨ ኟኩዂኴ ነው” ዒቆካ ኟዑሆነው?! - ቊው ቢኴዛ ቍኳኋኑን ( )كيفيةዒዂኹ ቒንዧዒኤኰቋ ዏናኻዙክው በቍንፃ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄኧን ዏዖዪካ ቒንዧዑኰቋ ቍኢቪኤዔን?! ዏዖኩዄ ዏቋዕቄኧን ጭዙሽ ኟዒኢውኹ ቧው ሿዚኢ በኤ ቬቆው ዝዛዝዛ ዔን ቍቬዂዙው ?! ቨብሃነ’ህ! ቒውነካን ቆዏኴበቋ ኤህን ኢህቋ ዏኦዙዏቨን ዔን ኤቇኩቋ ዱቋ?! (1) ኤህ ቍቂሄዬ «ኦፍዄዬ» ( )حؿْيضበዏባቋ ኟዑኩዂኹ ቩሆን ኟዚህኚው ድንኹ (ኦዕዷቋ) ቍንዬ ኻፅኩ ነው። ኟዑዧንኴው ኟዚህ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ “ኟዒኢውኵካ” “ውቬዸዄ” ካዛጓዓውን ቒንደ - ቒንዧነቨ ቍባባቋ ዒቬዖዱዎኮ ኟዑኢቬኦቋዞካን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ዒፅዧኹ “ዒዏቪቧቋ” በዏሆኑ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ኦዝኽ ቍቆዏሆኑን በቒዛዀድኝነካ “ኢውቇ”! ኤህ ቍቂሄዪክውዔ ኟቧቆፎኲ ዏንኻዬ ቒንዧሆነ ኤዕዀኩቇ፤ ኤህ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዺ ዺኺዒ ዂዧ ዟካ ኤዏዸቋ፤ ን-ቱቍ’ህ።
57
የአሒኞች ጋሻ ዺኺዒ ሆኖዔ በዛዕቨ ኤ ቒንዧ ዏዖዱ ኟዑድኹቨካ ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ቍቆ። ቒዛቨዔ፦
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ]ٚ :[آؿ عمراف
﯂ ﮊ
«እርሱ ባንተ ሊይ መፅሏፈን ያወረዯው ነው፤ ከርሱ “የተከሸኑ” (ግሌፅ) አንቀፆች አለ፤ እነሱም የመፅሏፈ ‘እናት’ (መሠረትና ዋነኛ መገሇጫ) ናቸው፤ ላልች (ዯግሞ) “ሙተሻቢህ” (በአንፃሩ አሻሚ ገፅታ ያሊቸው) ናቸው፤ እነዚያ በሌባቸው ጥመት ያሌሇ ፇተናን በመፇሇግና “ተእዊለን” በመፇሇግ የተመሳሰሇውን (አሻሚውን) ይከታተሊለ፤ "ተእዊለን" ከአሊህ በቀር ማንም አያውቅም፤ በእውቀት ውስጥ የሰረፁትም “በርሱ አምነናሌ፤ ሁለም ከጌታችን ዘንዴ ነው” ይሊለ፤..» [ቍቈ ሩዔዙን 7]
ኤህንን
ቒንዧዏዖዱ
በዒኹዖብ
ሿኤ
ኟኦድኴቧው
ዬዔዪዓ
ኤ
ኟዑዧዛቨካ ሁቆካ ኟኦዛነዞ ዏንዧዛዧዘኢ ሀቪቦኲን በዒቆፍ ነው፤
“ዐኦቱቢሃካ” ኟኦዂቨባክው ዏሆናክው፤ ቍንዧኚው፦
ኟኦባቇካ
58
ቍንኴፆኲ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
የአሒኞች ጋሻ ሁቆኦኚው፦ “ኦቒዄቋ” ዒቆካ ሿንዀዀ ዀቋፅ ዏቋዕቄካ ኟዑቆኤ
ውቬዸዄ ዏቋዕቄካ ዂኤዔ ካዛጓዓ ዒቆካ ዏሆኑ! ሿዚኢዔ ቒነዚህን ኹዬዏ-ሀቪቦኲ ቍንዬ ኤ በዏኴዏዛ፦ “ኟነዚህን
ቍንኴፆኲ ዏቋዕቄካ ዂኤዔ ካዛጓዓ (ሿኤ በኦድኴቧው ቍንኴፅ ዏዖካ) ሿቍህ በኴዛ ዒንዔ ቍኢውኹዔ!” ኟዑቋ ቍዧኻኚ ዏዧዔዧዑኢ ኤ ዧዖቨ!
ኟዑዧንኴው
ሁቆኧዔ
ኟዏንዧዛዧዘኢ
ሀቪቦኲ
ፍዘዔ
ቬህኦካ
(1)
ዏሆናክው ነው! ቒዛዒካ
ኟዏዮዏዘኢው ዏንዧዛዧዘኢ ዏዖካ ኟቊቆው ዏሆኑን ቆዏዖዪካ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ ኤህንን ቍንኴፅ ቩኢብዙ በኼዪአ ኤ ኟኦቧነዘካን ሁቇንዔ ኟረቆዒዎኲ ቍቬኦኢኟኬኲ ሿዏዺኴቪክው ኾዙ ቍንዪክውዔ ኟቍህ ባህዘኢካ
በዧዝናው
“ዐኦቱቢህ”
ቒንዧሆኑ
ቍቆዏናኻዙክውንና
ሿቧጲቦኲዔ ኤሁን ሿኦሿኩእኰክው ዏቧቋ ቍባባቌኲን ቍቆዏዘኻባክውን ዒዂኵ ብኰ በ ነው!
(2)
(1) ዒንኚውዔ ኟሀቪብ ዬዔዪዓ ካቄቄቋ ኟዑሆነው ኟኦኻነባባክው ሁቇዔ ዏንዧዛዧዘኢዎኲ በቒውነካ ዑዛን ኦቆቄኦው ቩኢቋዞ ቒንዧሆን ኟኩዂኴ ነው፤ ቍንየ ቒንኳ ሿዂዧኴ ዬዔዪዓው ዐቇ በዐቇ ኤዠዖቪቋ! (2)
ቆቍብነካ ኢህቋ ኟቍቋ-ዒዔ ብኑዮዘዛ ኦፍቩዛን (3/172-175)፣ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን” ኟኦባቆውን ኟቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ዏፅጯፍን (1/293)፣ ቒንዩሁዔ “ዛየ’ቋ-ዏቩዛ” ኟኦባቆውን ኟብኑ’ቋዮውዚ ኦፍቩዛ ቒና ቊቌኲንዔ ኤዏቋሿኧ!
59
የአሒኞች ጋሻ ኩኵ ኟቬዔ ድቢብና ቈኹ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ (728 ሪ.ሂ) ኤህንን ቩኢዖኾዀዶ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ َفَإِِّّن ما أ َْعلَم َعن أَح ٍد ِمن سل...« ْ َال أ،ف ْاأل َُّم ِة َوَال ِم ْن ْاألَئِ َّم ِة َُْحَد بْ ِن َحنْبَ ٍل َوَال غَ ِْيه؛ أَنَّو َ ْ َ ْ ُ َ ِ ِ ِ ِ ِِ ِ َ ِجعل ذَل »..َُح ٌد َم ْعَناه َ ك م ْن الْ ُمتَ َشابو الدَّاخ ِل ِِف َىذه ْاْليَة َونَػ َفى أَ ْف يَػ ْعلَ َم أ َ ََ «ቒኔ ሿዚህ ህዝበ-ዐቬቈዔ ኴዧዔካ ካውቋይኲዔ፣ ሿዒዕኲዔ ቍህዏዬ ብኑ ጯንበቋዔ ኤሁኑ ቊቌኲ - ኤህንን (ኟቍህን ባህዘኢካ) በዚህ ቍንኴፅ ውቬዺ ኟዑቂኦካ “ዐኦቱቢህ” ኢዧዖኻና ካዛጓዓውንዔ (1)
ዒንዔ ቒንዧዒኢውኴው ኟዕኻኦ ቍንዬንዔ ቍውኹዔ!»
በኦዼዒዘዔ ቍህ ዙቨን ኟኻቆፅባክው ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ሂዧካና ቍኻባብ ዏድኴቪክውን ሿኤ ባቪቆፍናክው ዒብዙዘኢዎኲ ኤ ቍኤኦናቋ፤ ቬቆሆነዔ ኟቍንኴፆኮ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ “ዐኦቱቢህ” ኟዑቆው ቬኢዓ ውቬዺ ቈቂኦካ ቍኤኲቋዔ! ቍዎን! ቬቆ ሁኔኩክውና ዝዛዝዛ ኤዘኩክው ዀን ሿቍህ በኴዛ ዒንዔ በካቄቄቋ ዒዂኹ ቒንዧዒኤኲቋ ቒንቬዒዒቆን። ሁቆኦኚውን ዏንዧዛዧዘኢ በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ ብዙዎኲ ቒንዧዑቪቪኧካ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኤ “ኦቒዄቋ” ኟዑቆው ቋ ቍንዬዔ ኽዜ “ኟቍንዬን ቋ ካዛጓዓ ሿኼቋህ ዏቋዕቄኧ ዂዧ ቊ
ንፅፅዙዄ ዏቋዕቄካ ዒዞዛ” ኟዑቋ ካዛኼዔ ኤዞ ቍቋዏዸዔ። ዔቄንኢኧዔ ኤህ ቒንዧ “ቨቇ’ቋ-ዟኹህ” ኢቇ በቬኦኋ ኟኦዅኴ ዘዛፎኲ ቒኢዧዛ ቩቬዠዞ ዺኹዔ ኤ ኟዅቆ “ኪቄኒቂዄ” ፍኯ ቒንደ በዏዮዏዘኢዎኮ ዘዏናካ ኟዑኩዂኹ ቍቋነበዖዔና!
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (13/294-295)
60
የአሒኞች ጋሻ ነኻዛ ዀን ቇ በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ” ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ቩሆን ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅዔ ቒንዩሁ “ኦቒዄቋ” ኤባቋ።
(1)
ቆዚህዔ ቍኻባቦኮን ዒዹኑ ብኰ በ ነው።
ቆዔቪቊ ኢህቋ፦
ﮋ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ]٣٥ /[اْلعصاف
ﭬﭭﮊ
«“ተእዊለ”ን (ገሀዲዊ ፍፃሜውን) እንጂ (ላሊን) ይጠባበቃለን? "ተእዊለ" የሚመጣ ቀን እነዚያ ከዚያ በፉት የዘነጉት “በርግጥ የጌታችን መሌዕክተኞች በእውነት መጡ” ይሊለ።»[ቍቋ-ቍዕዙፍ 53] ]ٔٓٓ :[يوسف
ﮋ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜﮊ
«እርሱም (ዩሱፍ) አሇ፦ አባቴ ሆይ! ይህ የበፉት ህሌሜ “ተእዊሌ” (ውጫዊ ፍጻሜ/ክስተት) ነው፤ ጌታዬ በርግጥ እውን አዯረጋት!»[አቨፍ
100]
ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒﮊ
]ٜ٘ :[النساء
(1) ቬዛዂ-ቇ በዀቬዔ ኤሁን በቬዔ ዏቋቀ ኟዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ በዚህ ዙዘኢ ኢቆ ነው። ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ኽዜ ሿኵዛቐን ውጭ ቧዠ ባቆ ቍኻባቡ በዺኹቇ “ኦፍቩዛ” (ዏዀቆፅ፣ ዒብዙዙካ) ኟዑቋ ዏቋዕቄካ ኤኖዖዅቋ። ሆኖዔ በ“ዀቋፅ”ዔ ኤሁን በ“ዬብኹ” ፣በ“ውዿዄ”ዔ ኤሁን በ“ውቬዸዄ” ካዛጓዓ ቍኤኻዧብዔ!
61
የአሒኞች ጋሻ «በምንም ነገር ብትወዛገቡ በአሊህና በመጨረሻው ቀን የምታምኑ ከሆናችሁ ወዯ አሊህና ወዯ መሌዕክተኛው መሌሱት፤ ይህ የተሻሇና "ተእዊለ" (ውጤቱ) ይበሌጥ መሌካም የሆነ ነው!»[ቍን-ኒቪቒ 59] በዚህ ዏዖካ ቬቆ ኩኵ ኟፍዛዬ ቒቆካ ዂኤዔ ሿዚኢ በኋ ቬቆዑኖዖው ቄቬኦካ ኟዑነኻዛ ዜና ዂኤዔ ካንቢካ ቒና ነኻ በኻሀዬ ኦሿቬኬ ቒውን ዏሆኑ ቆኟኹቋ ናክው፤ ህቋዔ ቒና ኟህቋዐ ፍኯ በኻሀዬ ዏሿቧኧ ቍንዬ ቍኤዧቇዔ።
ኟዚህ
ውዿዄ ፍፃዓ
ኻሀዪዄ ኤዘካ ነው
“ኦቒዄቋ”
ኟዑባቆው። ኩዩኢ ኤህን “ኦቒዄቋ” በኦሟ ዏቋቀ ቆዒዂኹ ዝዛዝዛ ቍኳኋኑን
ዒዂኹ
ኟዀዬ
ኤቋ።
ኤህንን
ዧዀዕ
ሿቄቬኦኧ
በዟካ
ኟዑኢውኴው ኟ“ኻኤብ” ቒውኴካ ባቆቤካ ኟሆነው ቍህ ብኰ ነው! ቆዚህዔ ነው ሿኤ በኦዏቆሿኦው ኟኵዛቐን “ኦቒዄቇን” ኟዑኢውኹ ቒንዧቊቆ ኟኦነኻዖው።
ቍንኴፅ
ሿቍህ
በኴዛ
በዚህ ዒብዙዘኢ ዏዖካ ቍህ ብኰ ኟዑኢውኴው ኟባህዘኢኧ “ኦቒዄቋ” ኟዑዂቄቆው ባህዘኢኧ ኢቇበካን ሁኔኩና ውቬዸዄ ኤዘካ ቒንደ በቋንቋዄ ቍኻባባክው ኟዑኢቬኻነዝቡካን
ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ቍኤዧቆዔ! ቬቆ
ካንቪቑና ዏቧቋ ዛዕቭኲ ኟኦነኻንን ካንቢኬኲ ቋንቋዄ ዏቋዕቄካ በዺኹቇ ቒንዧዔንዖዪው ሁቇ ቬቆቍዔቂኲን ባህዘኢካ ኟዑኢዂቨካን ኻቆፃዎኲንዔ ዏቋቒቄካ በዺኹቇ ቒንዖዪቆንና! ኢቬኦውቇ! ---
62
የአሒኞች ጋሻ 4ኚው
ድንኹ
ባህዘኢኧ
ኟኦድኴቨባክውን
ካቄቄቆኚ ካዛኼዔ ቍዛብኬ ዏኴኟዛ
ዏዖዱዎኲ
ካ ዂኤዔ
(1)
ካንና ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን ሆን ብቌ ዏኺቋዏዔ በብዛኧ ኟኦቅነነ ኟቍኤሁዪውኢን ዏኻቆዿ ነው! ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ]ٚ٘ :[البقرة
ﯯﯰﯱﯲﯳ ﯴﯵﮊ
«(አይሁድች) እንዱያምኑሊቸሁ ትጓጓሊቸሁን? - በርግጥ ከነሱ ከፉልቹ የአሊህን ቃሌ የሚሰሙና ከዚያም ከተረደት በኋሊ እያወቁ የሚቀይሩት የነበሩ ሆነው ሳለ!»[ቍቋ-በኴዙህ 75] ]ٗٙ :[النساء
ﮋ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ከእነዚያ አይሁዲውያን ከሆኑት (መካከሌ) ቃሊትን ከአቀማመጣቸው ይቀይራለ..!»[ቍን-ኒቪቒ 46] (1) ኤኸኚው ድንኹ (“ኦሕዘፍ”) ሿቭቬኦኚው (“ኦዕዷቋ”) ኟዑቆኟው ኤሄ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢኑካን ካቄቄቆኚ ካዛኼዔ ቍብዜ በዒኤሄዬ ቊ ካዛኼዔ ዏኴኟዛ ቩሆን “ኦዕዷቋ” ዧዀዕ ኦቆዅጭ ካዛኼዔ ባኤቧዶዔ በዺኹቇ ኴዺኦኚውን ዏቋዕቄካ ውዬኹ ዒዬዖዀ ነው። ቬቆዚህ “ኦዕዷቋ” “ኦሕዘፍ”ን ኟዑኢኹፍ ቧዟ ኤዘካ ኢቆው ቋ ነው። “ኦሕዘፍ” በሁቇዔ ኵዛቐናዄ ቍኻባቡ በውዀዘካ ኟኦዂቪ ቩሆን ኟቢዬሪህ ቍኴንኞኲ “ኦቒዄቋ” በዑቋ ቬኢዓ ኟዑኢዙዔየካ ኟቋ ዺዔዘዛ ኤኸኚው ድንኹ ውቬዺ ኟዑቂኦካ ነው፤ በዅነኝነካ ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄኧን በዏኴኟዛ ኤ ኟዑኢኦቀ ቢሆንዔ በዺካ ቍኾዸዑዎኲ (በኦቆኤ ኟሀዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኤ) ዟዧካን ዂኤዔ ካን በዏዼዏዛ፣ በዏኴነቬ ዂኤዔ ቍነባበቡን በዏቆዂዺ ኟዒዧናኻዛ ቬቋካ ኤድኴዒቇ!
63
የአሒኞች ጋሻ ሿኤ ቒንዧኦዖኾኻድው ዝዸዘኢኲን ሿዒንዔ በኤ ቍዅ፣ ቒውነኦኚና ቆባዜኮ ቍዛኝ በዏሆኑ፡ ቒንኳን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ኴዛኬ በቊቌኲዔ ዛዕቬ-ኼዪእኲ ኤ በኵዛቐኑ በዀቋፅ ሿዑቬኦዅቆው ዏቋዕቄካ
ኾዙ
ኟዑፃዖ
ዺኺዒዎኲን
በዒቬኦቆፍ
ሀኤዒኖኩኲንን
ቍኢዂቪቬብብንዔ። ዏዔ ኵዛቐን ዀቋፅ ኟሧዖብኚ ንዀዀዛ ዏሆኑን ነዀዜን ቩኢበ ቒንዧ ኹኔ ቧዔና ዂዛኵን ቆአ ብቌ ቍኤዝካነንዔ! ቒናዔ ኟዚህ ድንኹ ኦድዎኲ ቒንዧዑኢቬኦኾቡካ ቒነዚህ ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲ በኴዺኩ ኟዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ “ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ በዏሆኑ” ኟኦቆኟ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ቒንዧዑኢቬዝቋኾክው ዏናኻዛ ቋንቋዄ ቍዀባቡን ዙቨ ኢቋኦሿኦቆ ዐዀካ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ቆቊቌኲ በዛቂኩ ዏዘዞኲ ኢኾቋዸቋ፤ ቆዔቪቊ ኢህቋ፦ - ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺንዀዀዛ ኟዑኢንባዛኴው ዏቋዕቄካ ኼዬቆካን ኢቬኻነዝባቋ ብቌ በቄዞ ዏድዛድዛ፣ - ቍህ ቆዙቨ ኢዧኴውን ባህዘ ቍቆዏኴበቋ፣ - ካቄቄቆኚውን ኵዛቐናዄ ዏቋዕቄካ ዒቬኦባበቋ፣ - በቦኩው ቬህኦኦኚ ካዛጓዓን ዏኦቂካ፣ - ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቋ በዐቬቈዕኲ ዘንዬ ኢቆውን ሿበዚኩ በዏኴነቬ ሁቇዔ ኢቱውን ካዛጓዓ ቒንዩቧዺ ዏንኻዬ ዏዺዖዀ፣ - ኟነቢኢካን ዏንኻዬ ዏፃዖዛ፣ - በዺብኹ ኟኦቅነነውን ኟቍኤሁዪውኢን ዏኻቆዿ ዏኦዀበዛ፣
64
የአሒኞች ጋሻ (1)
- ቬቆቍህ ኟዒኢውኵካን በዏናኻዛ ኟቧኤዸንን ዏንኻዬ ዏሿኦቋ ፣ ቒና ኟዏቪቧቇካ ኤኻኚቇ። ቆዚህ ዔቪቊ ሿዑሆኑ ኟኦቆዏየ ኟካዛኼዔ ዺዔዘዛዎኲ ዏቂሿቋ፦ ኟቍህን ዏቬዒካና ዒኟካ ፡ “ዒዂኹ”! ዏውዧየን፣ ዏዧቧኧንና ቒዝነኧን (ዛህዙሄውን) ፡ “በዺ ዏዏንዪካ
ዏዝቆዀ”! ዏኺዸኧን ፡ “ኹዸኧ”! ሁቆካ ቒዴኮን ፡ “ኲቌኩው ዂኤዔ ኾው”! ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን ፡ “ቬቋዸኑን ዏኺዸድ”! በፍዛየ ኴን ዏዔዸኧን ፡ “ኟካዕዛዙ ዏዔዸካ”! ..ዂዘኦ ቒኢቇ ኟኩዂኴውን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ዒዛባካ ኤኻኝበኩቋ።
(2)
(1) ቍህ ኟቧኤዸንን ዂዺዏይኲ ቩኢዏቄካ ቒንዩህ ኤቋ፦ ]ٔٙ١ :[البقرة
ﮋﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
«እርሱም የሚያዛችሁ በመጥፎና በአፀያፉ ወንጀሌ፤ እንዱሁም በአሊህ ሊይ የማታውቁትን እንዴትናገሩ ነው»[ቍቋ-በኴዙህ
169]
(2) ቆዚህ ብዥኩ ዅነኚ ዏነቱዎኲ በ ዔሾኲን ኢቂኦኦውን ዒብዙዘኢ ዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኤዧዛቨበኩቋ.. ን-ቱቍ’ህ!
65
የአሒኞች ጋሻ ኟቒውነካ ዑዛናዄነካ በዺኹቇ በኴዺኦኚው ዏንኻዬ ኤ ኟኑካ ቍዒኞኲ በዚህ ዖኻዬ ሿኵዛቐንና ሿሀዩቬ ቍቬኦዔህዜካ ፍንቄኲ ቍኤቇዔ፤ በቍንዬ በቀቋ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክውን ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካን በዐቇ ቆኩኹነኧና ቆቋቒቋናው በዑኻባው ዏቋቀ ቢኢዬኵዔ በቍንፃ በባህዘኢኧ ኤዘካ ፍዘዔ ቍዔቪኢና ዂዧዛ
ኟቊቆው
ዏሆኑን
ቍቬዖዀድው
ኢዔናቇ።
ኤህንን
ኵዛቐናዄ
ቍቋዒክውን ቩኢዙዔየ ዏዛሃክው ኟዑሿኦቆው ኟቍህ ቋ ነው፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11]
ሰሚውና
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ኟዑቆው ኟቍንኴዘ ኟዏዮዏዘኢ ቄፍቋ ዝዸዘን ሿፍዶዛ ኾዛ በዔንዔ ዏቋቀ ዒዏቪቧቋ ጭዙሽ ውዬኹና ዏቧዖኦ-ቢቬ ዏሆኑን ኟዑኢቬኻነዝብ ቩሆን፤ «እርሱም
ሰሚውና ተመሌካቹ
ነው» ኟዑቆው ዏቋዿ ዧዀዕ ዏቬዒካና ዒኟካን ዼዔዜ ቆቍህ በዏዖዱ ኟኦዖኾኻዶካን
ቬዕኲና ባህዘኢካ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን
ኤድኵዒቋ። በዚህዔ ዏዖካ ኟሀኹ ባቆቤኬኲ ኟዑጓዙበካ ዪና ኟቍህን ባህዘኢካ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ሿዑኢዏቪቬቇና ቬቆ ዝዛዝዛ ሁኔኩክው ኢቆ ቒውኴካ ሿዑዘብየ ቡዬኖኲ ኟዺዏካ ዪና ኟዙኴ ቒንዧሆነው ሁቇ በቍንፃ
‘ሿፍዶዙን
ኟኦድኴቨባክውን
ኾዛ
ዀቋፅ
ቆዒዏቪቧቋ’ ዒቬዖዱዎኲ
በዑቋ ዏቋዕቄካ
ቍባዜ
ባህዘኢኧ
ሿዑኺቆዔዐና
ዏኻቆዿዎኮንዔ ካዛኼዔ ሿዑኢቪዶ ቡዬኖኲ ኟዺዏካ ዏንኻዬ ፍዘዔ
66
የአሒኞች ጋሻ ኟዙኴ ነው! ጯኵ ኢቆው ባዝነኻዶካ ሁቆኧ ድዛዘኚ ጐዙዎኲ ዏቂሿቋ ነውና። ቬቆሆነዔ ቆቍህ ኟኦዖኾኻዶካን ዏኻቆዿዎኲ
ቩኢዬኵ ባህዘኢኧን
ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ በዒዏቪቧቋ ቍኤዧቆዔ፤ ዝዸዘኢክው ፍዶዙንን ሿዏዔቧቋና ሿቊቌኲ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን ቩኢዔኑዔ
ኟካቄቄቆኚ
ባህዘኢኧን
ዏቋዕቄካ
ቒኢቬኦባበቇና
ቒኢዛቡ
ቍኤዧቆዔ፤ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክው ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካ ዔንኽዜዔ ዔቇዕነካንና
ፍዘዔነካን ቒንደ ኼዬቆካንና ቒንሿንን ኟዑኢቬኦቋዞ
ቍኤዧቇዔና። ኩኵ ኟቬዔ ዔሁዛ ኑሧኤዔ ብኑ ጯዔ-ዒዬ
(1)
ኤህን ዑዛናዄ
ቍቋዔ ቩድኵዐ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وليس ما وصف،نفسو فقد كفر َ ومن أنكر ما َوصف بو،«من شبّو هللاَ لخلقو فقد ك َفر »نفسو وال رسولُو تشبيها َ هللاُ بو
«ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኢዏቪቧቆ በቒዛዀዺ ቄህዧካን ዝፅሟቋ፤ (ቍህ) ዙቨን ኟኻቆበካን ኢቬኦባበቆዔ በቒዛዀዺ ቄህዧካን ዝፅሟቋ፤ ቍህ ዙቨን
(1) ኑሧኤዔ ብኑ ጯዔ-ዒዬ ቍቋ-ኹዛሩኤ፤ ኩኵ ዒዔ፤ ሿሧብየ’ህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄና ሿቊቌኲ ቒውኴካን ኟኴቧዐ ቩሆን ቒንዧ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቡኻዘ ኢቇ ኩኹ ኟጯዩሥ ቈኺኲ ዏዔህዛ ነበ። “ዏዮዏዘኢ ኤ
ኟዮህዑኤ-ኢህ ኦሿኩኤ ነበዛቀ፤ ቆዚህ ነው ንዀዀዙክውን በዧንብ ኢዂኹቀካ፤ ጯዩሥን ዒዺናካ ቬዮዔዛ ቍቋዒክው ኟዝዸዘን ህቋውና ዂዧ ዏዀዝፍ ቒንዧዑዏቆቬ ኦዖዪሁ!” ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ “ኑሧኤዔ ሿኩዒኞኲ ነበዛ!” ብቆዅቋ። በ 229 ሪ.ሂ ቍዖዞ።
67
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆበካዔ ሆነ ዏቋዕቄኦኚው (ቒዛቨን ኟኻቆዘበካን ዒፅዧኹ) ዒዏቪቧቋ ቍኤዧቆዔ!»
(1)
ቍዎን! ፍዶዙንን ቒንዧዒኤዏቬቋ ኟነኻዖን ኩ ቒዙቨ ቒነኙህን ባህዘኢካ ቆዙቨ ዒፅዧኵ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን በዺኹቇ ዏኴበቋ ዒዏቪቧቋ ቒንዪቋሆነ ኢዖኾዀዸቋ።
(1) “ቮዛሁቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/532)፣ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቋ-ሀዖዄኤ (4/263)፤ ቍቋዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ በዸዔ ካቄቄቆኚ በሆነ ቧነዬ ቒንዧዧዖቪክው ዏቬቄዖዅቋ። [“ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (13/299)] ዒቬኩዂቱ፦ ቍንዬ ዐቬቈዔ ኟቄህዧካ ኦዀባዛን ቢዝፅዔ ቒንኳ ሿቬዔ ዏውዸኧ ኟዑዝዖዧው ቒንዧ ዒዂኹ ኢቇ ዏቬዝዛኬኲ ቩሟቇና ብኤኑን ኟዑሿቆቄቇ ዔቄንኢኬኲ ዏዂኻዪክው ቩዖኾኻዺ ቒንዧሆነ ኤኩዂቋ!
68
የአሒኞች ጋሻ ኟቧቆፎኲ ዪና ኟኤኚው ዒብዙዘኢ ኟሕዝበ-ዐቬቈዐ ቍበው ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ቒና ኟቬዔ ቬዏ-ዺዛ ቈውንካ ኟኦዙዏየበካን ዏቂሿቆኚ ዪና ኟዑኻቋፅ ነው!
በኦቆኢአ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
ዙዘኢ
ኟኦዘኻቡካን
ዝዛዝዛ
ቍቬኦዔህዜኬኰክውን ቪናነቪ በዛዕቨ ኤ ሿኦዘኻቡካ ዺኹቋ ንዀዀዜኰክው ዏቂሿቋ ዺኧን ብኰ ቆቍብነካ ኢህቋ በኦዼዒዘነካ ቒናኢቆን።
(1)
በኹዬዑኢ ዀን ቆዚህ ቒንዧ ዏንዧዛዧዘኢ ኟዑሆነንን ቍንዬ ኩኹ ዏዛሆ ቒንዺኴቬ፦ ቍንዬ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ኟቧቆፎኲ ቍቋዔ ዏሆኑ ኟዑዖኾኻድው ሿሁቆካ ዏንኻይኲ በቍንየ ነው፦ 1- ኤህንን ቍቋዔ በኴዺኩ ኟዑኢቪአ ኢቆቍንዬዔ ሪቈዔ ኦውዕ ኟኦቧዙዽ ንዀዀዜኰክውን በዒዸኴቬ፣ 2- ኤህ ኟነቨ ኟቍንዬነካ ቍቋዔ ዏሆኑን ኟዑድኹቬ ኟኩዒኝና ዺናኦ-ቧዟ ሪቈዔ ዔቬቄዛነካ በዒዸኴቬ! ኴዺቆን ኟዔናኢክው ዺኹቭኲ በሁቆኧዔ ዏንኻይኲ ኟኴዧዔካ ቈውንካን ኟቍንዬነካ ቍቋዔ ኟዑኢዖኾዀዶ ናክው!
(2)
(1) ቍቬዝኽ ቩሆን ቍድዛ ኢቇ ዒብዙዘኢዎኲን ቒኢሿቋቀና ቍንዪንዬ ቍንባቢኢን ዘንዬ ኤኩዂኵ ኟዑኲቇካን ረቆዒዎኲ ዒንነካ በዀዛ በቍጭ ቒኟድኺዔቀ ቍቬፍዚኢክዅቆሁ። ቍብዛኚዎኮ ሿቍዙኦኚው ቄፍቆ-ዘዏን በዟካ ኟኖ ናክው። ሿኤ ኢቆዞ ዺኹቭኲን ዧዀዓ ቍቋድኹቬዔ። (2) ብዙ ቬህኦኦኞኲ ዀን ቒውነካ ብቆው ኟዑኢዙዔየካን ቍቋዔ ሁቇ ኢቆ ኦዼባጭ ዘኻባ በዬፍዖካ ዂዧ ቧቆፎኲ በዒቬድኾካ በባይ ዐዀካ ቬህኦኩክውን ቈኢኑ ዏዕሿዙክው ኟኦቆዏዧ “ብቋሀካ” ነው! “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (4/151) ኤዏቋሿኧ።
69
የአሒኞች ጋሻ በኦቆኢአ ኽዜኢካና ሿኦዕኲ ኟኖካና ሿኦቆኢአ ኟ“ዟኹህ”
ዏዝሀቦኲ
ኟኦውዸዶካ ቒነዚህ ብዛኹ ኟቬዔ ዘቦኲ በቍብዛኚው ኟዙቪክውን ቍቋዔ ብኰ ቪኤሆን ኟቊቌኲ ቧቆፎኲን ቬዔዔነካ ቍቬፍዖዅቋ!
ቒነሆ... ዺካ ዺኹቋ ዔቪቊዎኲ ኤህን ዛዕቬ ቬቆኦዏቆሿኧ ሀዩሦኲ ኩዅዎኮ ኩቢሩእኲ ዏቄሁቋ
ቒና ቍዝ-ዙህዘ
(2)
(1)
ኦድኤኴው፦
»«أَِم ُّروىا كما جاءت ብቆው
ዏቆቨ።
ቍቬቁዷክው!»
«ቒንዧዏዶካ
ካዛኼዐዔ፦
(ኦኴብኲሁ)
(3)
ቒንዧዚሁዔ ቍቋ-ዂቈዬ ብኑ ዐቬቈዔ
(4)
ቒንዩህ ቍቇ፦
(1) ዏቄጰቋ= ቍቡ ሧብዩ’ህ ቍዬ-ዩዏሽኤ፤ በቒውኴኩክው ሿዏድኵካ ኩዅ ኩቢሩእኲ ቍንየ ናክው። ቍንዪንይኲ ቒንዩኢውዔ ሿቍቋ-ዒዔ ቍዝዙህዘኤ ኢቬበቋጧክዅቋ! ኟዕኧካ በ 116 ሪ.ሂ ቍቂባቢ ነው። (2) ኩዅው ኩቢሩኤ ዐጯዏዬ ብኑ ዐቬቈዔ ብኑ ተሃብ ቍዝ-ዙህዘኤ (50 – 124) ሪ.ሂ፤ በኽዜኢክው ኟነበ ረቆዒዎኲ ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዙህዘኤ ኦዂዪዪዘ ቒንዧቊክው ኤዏቧቄ ነበዛ። (3) ቍቋ-ቍቬዒቒ ዂቬ-ቩዠካ ቈ’ቋ-በኤህኤ (2/377) ቒና ቊቌኲዔ.. (4) ቍቋ-ዂቈዬ ብኑ ዐቬቈዔ፤ ኟቱዔ ኩኹ ሪቈዔ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ ቬቆዛቪክው ቩኢዂቨ “ሿቱዔ ቧዎኲ ቒንዧቨ ኢቆ ብቋህ ቧው ቍኟሁዔ!” ብቆዅቋ። በ 195 ሪ.ሂ ዕኧ።
70
የአሒኞች ጋሻ «ዒቈቄ ብን ቍነቬን፣ ቨፍኢን ቍሥ-ውዘኤን(1)፣ ቍቋ-ቆኤሥ ብን ቧዕዬን(2)ና ቍቋ-ቍውዛሩኤን በቩዠካ (በቍህ ባህዘኢካ) ዙዘኢ ቬቆኦዂካ ዘኻባዎኲ ድኟኳክው፤ ቒነቨዔ፦
»!«أَِم ُّروىا كما جاءت بال كيف «ኢቆ “ቒንያካ” (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ) ቒንዧዏዶካ (ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው!» ብቆው ዏቆቨ። (3) ቍቋ-ዒዐ ቍሕዏዬዔ ቆዑኴዛበክው ኦዏቪቪኤ ዺኢኸ ቒንዧዚሁ ሪኤነካ ዔሽ ኤቧዶ ነበዛ።(4)
(1) ኩዅው ቨፍኢን ብኑ ቧሩዬ ቍሥ-ውዘኤ (97 – 161) ሪ.ሂ፤ ሿየንኢ ብዛኹኣ ዒዕኲ ቍንየ ናክው፤ በሩቋዒክውና በሩባዪክው ዂዧዛ ቍቋነበዙክውዔ፤ በዛቂኩ ኩኹ ዒዕኲ “ኟሀዩሥ ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን” ብቆው ኤቧኤሟክው ነበዛ። (2) ቍቋ-ቆኤሥ ብን ቧዕዬ (94 – 175) ሪ.ሂ፤ ኩኵ ኟዀብፅ ዒዔ፤ ቍቋዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ በዟኹህ ሿቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ኢቬበቋጧክው ነበዛ! (3) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ ኻፅ 159፣ “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ ኻፅ 57፤ “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ዏንዪህ (3/110)፣ “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋ-ቍዯዛ-ዘኤ ኻፅ 310፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/241)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/527) ..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ቧፍሯቋ። (4) “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (3/327፣331) ፣ “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋቍዯዛ-ዘኤ ኻፅ 329
71
የአሒኞች ጋሻ ቨፍኢን ብኑ ረኟኤናህ(1) በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ቬቆኦነኻ ኟሀዩሥ ዘኻባዎኲ ኦድኤኴው ቒንዩህ ቩቇ ዏቋቧዅቋ፦
ِ ِ « ِىي َكما جاء »! بال َكْيف،ث ِهبَا ُ َوُضلَ ّد، نُقُّر ِهبَا،ت ََْ َ َ «ቒነዛቨ ቒንዧዏዶካ ናክው፤ ኢቆ “ቒንያካ” (ቬቆቍኳኋኑ ቪናዂቪ) ቒናዬክዅቆን፤ (ዘኻባዎኮንዔ) ቒናቬኦቋዠክዅቆን!» (2) ኩዅው ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚ በኩዅው ኟሃዩቬ ዺዙዛክው ቬቆ ዏቧቋ ዛዕቭኲ በዛቂኩ ኟቬዔ ዔሁዙን ኟኦናኻካን ቒንዩህ ቩቇ ኢቬኦቋዠቇ፦
ِّ قَ ْد ثبتت:قَالُوا..« َى َك َذا ُرِو َى.ف ُ َوالَ يػُ َق، َوالَ يػُتَػ َوَّى ُم، َويػُ ْؤَم ُن ِهبَا،ات ِِف َى َذا َ َكْي:اؿ ُ َالرَواي ِ ِ ِ ِ اّللِ ب ِن الْمبارِؾ؛ أَنػَّهم قَالُوا ِِف ى ِذهِ األ ٍِ َوىا بِال َ أَمُّر:َحاديث َ َ ُْ َ َ ُ ْ َّ َع ْن َمالك َو ُس ْفيَا َف بْ ِن عُيَػْيػنَةَ َو َعْبد »..اع ِة ُّ َو َه َك َذا قَ ْو ُل أ َْه ِل الْعِل ِْم ِم ْن أ َْه ِل.َكْيف َ السن َِّة َوا ْْلَ َم ‚“በዚህ ኤ ኢቇ ዘኻባዎኲ ቍኤኻዏካዔ፤ ቒንያካዔ ሿቨፍኢን ብን ረኟኤና ሀዩሦኲ ቍቬዏቋቄኬ “ኢቆ
ኟኦዖኾኻዶ ናክው፤ ኤኩዏንባክዅቋ፤ በሀቪብ ቍኤባቋዔ” ብቆዅቋ፤ ቒንዧዚሁ ሿዒቈቄ፣ ቒና ሿሧብየህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ ቒነኙህን ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ) (ኦኴብኲሁ)
(1) ቨፍኢን ብኑ ረኟኤናህ (107 – 198) ሪ.ሂ፤ ኩኵ ዒዔ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ “ቒንዧ ቨፍኢን ብኑ ረኤኤናህ ኟዕውኴካ ብካ ኢቆው ቍኟሁዔ!” ብቆዅቋ። (2) “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ (ኻፅ 72)፣ “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/148)
72
የአሒኞች ጋሻ ቍቬቁዷክው!” ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። (ኟኦኴካ) ኟቍህቇ’ቬቨና ዂቋዮዒሪ ቈውንካ ቍቋዔዔ ቒንዩሁ ነው።»(1)
--ሿነዚህ ቍባባቌኲ ዔን ኦዖዪን?
ቒነዚህ ኴዧዔካ ቈውንካ በነዚህ ዘኻባዎኲ ኤ «ቒንዧዏዶካ
(ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው..!» ዒቆኩክው በቒነዚህ ቍንኴፆኲና ሀዩሦኲ ኟኦዂቨካ ኟኩ ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ በዏድኴቪክው ኟኦነቪ ኟኦቆኟ ዒብዙዘኢና ኦዼዒዘ ኻቆፃ ቒንዧዒኤቯ ኢቬኦዔዙቋ፤ ኤህ ዧዀዕ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን ኤኴበቇ ቒንዧነበዖና በ“ኦቒዄቋ” ቍባዜ ኴዺኦኚ ካዛጓዓኢክውን በፍዘዔ ቒንዧዒኢዛቡ በኴቇ ኢቬኻነዝባቋ! ቍንዪንዬ ቧዎኲ ኢቆ ቒውኴካ ቒንዧዑኻዔኧካ ቧቆፎኲ ኤህንን ኢቇካ ቒነዚህ ቍንኴፆኲና ጯዩሦኲ ዏቋዕኩክው ጭዙሽ ኟዒኤኩዂኹ ዂኤዔ ካዛኼዔ-ቍቋባ
ቒንዧሆኑ
ቍዔነው
ቍኤዧቆዔ!
ቒንዩኢውዔ
ነኻ
«ቒንዧዏዶካ (ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው..!»፣«..ኤኩዏንባክዅቋ..»፤ ሿዑቆው ንዀዀዙክው በዀቋፅ በኦዙኒው
ነው!
ዔቄንኢኧዔ
ኟዔንዖዪው ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨበካን ቋዔ ኤሁን ዏቋዕቄካ ቪኤኴኤ ቒንዪቇ ዏኴበቋና ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን ነው። በኦዼዒዘዔ ነኻ ቒንዩኢ ቢሆን ኖዜ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ
ቪኩዂቨ)» ዒቆካ ባቬዝቆኾክው ነበዛ፤ ዔቄንኢኧዔ ቍንዬ ቧው ዄ
(1) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿጯዩሥ ኵዺዛ (662) በኋ
73
የአሒኞች ጋሻ ካዛጓዓውን ጭዙሽ ቬቆዒኢውኴው ዂኤዔ ቬቆዒኢዬኴው ዏቋዕቄካ ቍፍዙሽ ንዀዀዛ ቩናኻዛ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ)» ኟዑቋ ጭዒዘ ዒሿቇ ካዛኼዔ ቍኤኖዖውዔ፤ ቬቆ ቍኳኋኑ ዒዂኹ ቒንዧዒኤኰቋ ዏናኻዛ በኦዘዅዅዘ ኢቪኢቋና!
ዏዖኩዄ
ዏቋዕቄኧን
ዏዖዪካንና
ዏኴበቋን
በቊ ቍነኾኻዛ ኟቍንዬን ኻቆፃ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ቬቆዏኴበቋ ዔንዔ ቍኤነካ ኦውዕ ቪኢንባዛኵ ሿዚኢ ቬቆዝው ቍኳኋንና ኤዘካ ኟዑዧዖዀ ዀዔኩዄ
ኻቆፃን
ኢቬኻነዝባቋ። ቬቆሆነዔ
ነዺቌ
ዒውኻዝ
ዏዖኩዄ
ዏቋዕቄኧን
ዏኴበቋን
(1)
«ቒንዧዏዶካ
(ኦኴብኲሁ)
ቍቬቁዷክው..!»
ኟዑቆው
ኻቆፃክው ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውን ቆዏኴበቋ ካዛኼዒክውን ዒዛባካን ኟዑሿቆቄቋ ቩሆን፣ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ)» ኟዑቆው ዧዀዕ ቍኳኋኑንና ኤዘኧን ዏዀቆፅን ዂኤዔ ሿፍዶዛ ኾዛ ዒዏቪቧቋን ኤሿቆቄቋ። ቋብ ኢቆው ቋብ ኤበቋ!
--ዂዧ ዺኹቭኮ ቒንዏቆቬ፦
(1) ቆበቆድ ዀንዛቤ “ኟ3ኚውን ድንኹ” ዒብዙዘኢ ዧዀዏው ኤዏቋሿኧ።
74
የአሒኞች ጋሻ ኩኵ ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቍውዛሩኤ(1) ቒንዩህ ኤቇ፦
السنَّةُ بِِو َّ إِ َّف:وؿ ُ « ُكنَّا َوالتَّابِعُو َف ُمتَػ َوافُِرو َف نَػ ُق ُّ َونُػ ْؤِم ُن ِمبَا َوَرَد ِت، فَػ ْو َؽ َع ْرِش ِو-تَػ َع َاىل ِذ ْك ُرُه- َاّلل »ِم ْن ِص َفاتِِو
« ኩቢሩእኲ በብዛካ (በህኤዂካ) ቒኢቇ፡ “ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ነው!” ቒንቋና በሀዩሥ በኦድኴቨካ ባህዘኢኧዔ ቒናዔን ነበዛ!»(2)
-- ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ (150 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ፦
، وغضبُو ورضاه صفتاف من صفاتو بال كيف، بصفات ادلخلوقني-«ال يُوصف هللا –تعاىل غضبو عقوبتو! ورضاه: وال يقاؿ، وىو يَغضب ويَرضى،وهو قول أهل السنة واْلماعة
» ...ثوابو! ونصفو كما وصف نفسو
«ቍህ በፍዶዙን ባህዘኢካ ቍኤኻቆፅዔ፤ ኵዸውና ውያኩው ኢቆ “ቒንያካ” ሿባህዘኢኧ ሁቆኧ ናክው፤ ኤህ ኟ“ቍህቇ’ቬ-ቨን-ና ዂ’ቋዮዒሪህ” ቍቋዔ ነው! ቒዛቨዔ (ቍህ) ኤኺዸቋ፣ ኤዂዪቋ፤ “ኵዸው
(1) ቍቋ-ቍውዛሩኤ = ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ሧዔዛ (97 – 157) ሪ.ሂ ፤ በኽዜኢክው ሿነበካ ኩኹ ዒዕኲ ቍንየ ናክው፤ በዘዏናክው ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቬቆዛቪክው ቩኢዂቨ “ቍቋ-ቍውዛሩኤ በቍዛሪኢነኧ ኟዑሿኦቇካ ዒዔ ነው!” ብቆዅቋ። (2) “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/150)፣ ቍዝ-ዘሀቢኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ዏዘኻቡን ዏቬቄዖዅቋ። [“ኦዝቁዖኧ’ቋ-ጰፍ-ዠዝ” (1/181-182)]፤ ብኑ ጯዮዛዔ ድንቂዙ ቧነዬ ብቆውኩቋ። [“ዝካጰ’ቋባዘ” (13/406)]
75
የአሒኞች ጋሻ ኹዸኧ ነው! ውያኩው ዏቋቂዔ ዔንዪው ነው!” ቍኤባቋዔ! ቒዙቨን ቒንዧኻቆው ቒንኻቋዅቆን..»(1) በቊዔ ቦኩ ቒንዧዑሿኦቆው ኤቇ፦
«ቒዯ “ኲቌኩው
ِِ ِ « الصفة ّ » َوَال يػُ َقاؿ إِف يَده قدرتُو اَْو ْنع َمتو؛ ألَف فيو إبطَاؿ
ዂኤዔ ኾው ነው” ቍኤባቋዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ኤህን
ዒቆካ ባህዘውን ዒዠዖቬ ነውና!»
(2)
-- ቍቋ-ዒዔ ሧብየቋ-ሧዚዝ ብኑ’ቋ-ዒዮቯን ቬቆዑኢቬኦባብቇካ
ዮህዑኤ-ኢዎኲ
ኦድኤኴው
(3)
ኟቍህን ባህዘኢካ
በፃዞካ
ዔሽ
ኤ
ቒንዧዑሿኦቆው ብቆዅቋ፦
ِ ِ اّلل ِمن نَػ ْف ِس ِو وَسَّاه علَى لِس ف منو علم ْ َّ َوَملْ نَػتَ َكل،ُاف َر ُسول ِو ََسَّْيػنَاهُ َك َما ََسَّاه َ ص َ فَ َما َو..« ْ َُّ ف َ َ ُ ََ ِ وَال نَػت َكلَّف مع ِرفَ َة ما َمل ي،؛ َال َْصلح ُد ما وصف- وَال ى َذا، َال ى َذا-،ماسواه ».ف ْ ص َ َ َ َ ْ َ َْ ُ َ َ َ َ َ َ َ «..ቍህ ቬቆዙቨ ኟኻቆበካንና በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኟኦቧኟዏበካን (ቍቬዏቋቄኬ) ቒኚዔ ቒንዧዚኢው ቒንቧኤዏዅቆን፤ ሿዚኢ ዂዩኢ ኢቆውን ቆዒዂኹ ቍንፍዼዖዼዛዔ፤ ኤህንንዔ ኢንንዔ (ቍናዧዛዀዔ)፦ (ዙቨን)
(1) “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍብቧዺ” ኻፅ 56፣ “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍቄበዛ” (ሿይ/ዛ ቍቋኹዏኤቬ ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 159 (2) “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍቄበዛ” (ሿይ/ዛ ቍቋ-ኹዏኤቬ ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 27 (3) ቍቋ-ዒዔ ሧብየቋ-ሧዚዝ ብኑ’ቋ-ዒዮቯን፤ ኩኵ ኟዏዩና ሪቈዔ፤ቍንዬ ኽዜ ሿዛቪክውና ሿቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ውዾ በዏዩና ዒንዔ ዝካዅ ቒንዪኤቧዺ ዺዘ ኦዧዛ ነበዛ፤ በ 164 ሪ.ሂ ቍዖዞ።
76
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆበካን
ቍናቬኦባብቋዔ፤
ቍንፍዼዖዼዛዔ!»
ዙቨን
ቬቋኻቆበካ
ቆዒዂኹዔ
(1)
--
ቍቋ-ዒዔ
ዐጯዏዬ
ብኑ’ቋ-ጯቧን
(2)
ቍሽ-ቮኤባኒ
ቒንዩህ
ብቆዅቋ፦
«اتّفق الفقهاءُ كلُّهم ِم ن ادلشرؽ إىل ادلغرب على اِلياف بالقرآف واألحاديث اليت جاء هبا ِ من غي تفسي وال-عز وجل- الرب ُ ّالث ّ ِف صفة-صلى هللا عليو وسلم- قات عن رسوؿ هللا صلى هللا- فقد خرج شلا كاف عليو النب،فسر اليوـ شيئًا من ذلك ّ فمن َ ،وصف وال تشبيو ِ ِ ولكن أفتَوا مبا ِف الكتاب والسنة،يفسروا ّ وفارؽ اجلماعة؛ فإِنم مل يَصفوا ومل،-عليو وسلم »..،مث سكتوا «ሿዔቬዙኹ ቒቬሿ ዔቒዙብ ኢቇካ ሁቇዔ ቈውንካ በኩ ባህዘኢካ ዙዘኢ በኵዛቐን ኟዏዶካንና ኩዒኞኲ ኢቬኦቆፏክውን ጯዩሦኲ ኢቆ “ኦፍቩዛ” (“ኦቒዄቋ”)፣ ኢቆ (ኦዼዒዘ) ኻቆፃና፣ ኢቆ ዒዏቪቧቋ በዒዏን ኤ ኦቬዒዔኦዅቋ፤ ዛዚ ሿዚህ ውቬዺ ቍንየንዔ (በዙቨ ኻቆፃ) ኢብዙዙ ዏቋዕቄኦኚው ሿነበበካ (ዏንኻዬ) ዂዺቷቋ፤ ሿ“ዮዒሪህ”ዔ ኦነዺሏቋ፤ ቒነዛቨ (ቬቆኤዘኧ) ኻቆፃ ቍዧዖኼዔና፣ ቍብዙዔዔ፤ ነኻዛ
(1) “ቍቋ-ባነህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/63)፣ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” ቈ’ዝዘሀቢኤ (7/312)፣ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 141 (2) ዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ሀቧን ቍሽ-ቮኤባኒ (189 ሪ.ሂ)፤ ኟሩዙኵ ሪቈዔ፣ ኟቍቡ ጯኒዠ ኹዛብ ኦዒዘ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ “ቒነዚህን ዖኹ ኟዟኹህ ዝዛዝዜኲ ሿኟካ ቍዏዶ?” ቩባቇ “ሿዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ሀቧን ዏፃህፍካ!” ቍቇ።
77
የአሒኞች ጋሻ ዀን ኵዛቐንና ጯዩሥ ውቬዺ ባቆው (ኻቆፃ) ዏቋቬ ቧዶና ሿዚኢዔ ዝዔ (1)
ቍቇ.. »
ዒቬኩዂቱ ቒኙህ ኩኹ ዒዔ በዚህ ንዀዀዙክው ሁቇዔ ኴዧዔካ ረቆዒዎኲ በዛዕቨ ኤ ቍንዬ ቍኤነካ ቍቋዔ ቒንዪክው ኢቬኻነዘቡ ቩሆን ቒንዧ “ዮህዑኤ-ኢህ”
ኢቇ
ኟዺዏካ
ጭፍዙዎኲ
በ“ኦፍቩዛ”
ቬዔ
(2)
ኟዑኢዘዂካካን ኟኦዛባ ካዛጓዓ ቍውዀዘዅቋ ፤ ዔቄንኢኧዔ ብዙሃኑ ዐቬቈዕኲ ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዀንዛቤኢክው ሿዑዖየካ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኢዝነኻድ ካንኩኔ በዏሆኑ ነው! በቒነዚህ ቍንኴፆኲና ጯዩሦኲ ኟኦዂቨካ ኟኩ ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ በዏድኴቪክው
(1) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/432) (2) ዮህዑኤ-ኢዎኲ ኟዑኦኻብካን ኟካዛኼዔ ዒዸዏዔ ቬቋካ “ኦፍቩዛ” ብቆው ኤቧኤዐ ቒንዧነበዛ ሿዑኢቪአ ዘኻባዎኲ ዏቂሿቋ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቍንዬ ዀቆቧብ “..ቍህ ዮሀነዔ ኤ ቒዀን ኢቬኴዔዺባኩቋ” ኟዑቆውን ሀዩሥ ቩቧዒ “ኤሄ ‘ኦፍቩዛ’ ቍቆው!” ብቌ ቒንዧኦናኻዖ ቩቧዐ ቒንዩህ ቍቇ፦
"!اجلَ ْه ِميَّةُ َس َواءًا ْ وؿ ُ "انْظُْر إليو! َك َما تَػ ُق
“ኦዏቋሿካ! ቋቄ ዮህዑኢዎኲ ቒንዧዑቇካ!” ቍቇ። [“ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/330) ኵዺዛ 259] ቍንዪንዬ ኴዧዔካ ቈውንካ በኼዪአ ኤ “ኦፍቩዛ” (ዒብዙዘኢ) ዒሿቋ በዅነኝነካ ኟዑሿቆቄቇካ ሿዚህ ቍኳኢ ቩሆን ቍንዪንያዔ ዂዧ ዝዛዝዛ ኤዘካ (“ሿኤዟኤ-ኢህ”) ኟዑኢዏዙን ኟካንኩኔ በዛ ሿነቍቂኪው ቆዏዝኾካ ነው!
78
የአሒኞች ጋሻ ኟኦነቪ ኟኦቆኟ ዒብዙዘኢና ኦዼዒዘ ኻቆፃ ቍኤቯዔና! ቆዚህ ነው በዛቂኩ ኟቍበው ቈውንካ ሿኤ ቒንዧኦድኴቧው “ቒንዧዏዶካ ቍቬቁዷክው!” ኤቇ ኟነበዖው!
ቬቆዚህዔ ነው ቍቋ-ዒዔ ቨፍኢን ብኑ ረኟኤነህ
ቒንዩህ
ኢቇካ፦
ٍ ِ ِ ِ ِ »!ف َوَال ِمثْ َل َ َال َكْي،ُف هللاُ بِو نَػ ْف َسوُ ِِف الْ ُق ْرآف فَقَراءَتُوُ تَػ ْفسيُه َ ص َ « ُك ُّل َش ْيء َو «ዒንኚውዔ ቍህ በኵዛቐን ዙቨን ኟኻቆበካ ነኻዛ ንባቡ ዒብዙዘኢው
ነው፤ “ቒንያካ”ዔ ሆነ ዒዏቪቧቋ ኟቆዔ!»
(1)
ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ (748 ሪ.ሂ) ኤህንንና ዏቧቋ ዘኻባዎኲን
ቩኢብዙ ቒንዩህ ኤቇ፦
ال يُبتغى هبا، أهنا بيّنة واضحة يف اللغة: يعين، قراءهتا تفسيىا:وكما قاؿ سفيا ُف وغيه..« »..مذهب السلف وىذا هو،مضائق التأويل والتحريف ُ ُ
«ቨፍኢንና ቊቌኲዔ ቒንዪቇካ፦ ንባባክው ዒብዙዘኢክው ነው! ዒቆካዔ፦ (ዏቋዕቄኩክው) በቋንቋ ዧዖዱ ፍንካው ኢቆ ዀቋፅ ነው፤ በቒነቨዔ ኤ ኟ“ኦቒዄቋ” ና ካዛኼዔ ኟዒዛባካ (ኦሕዘፍ) ድባብ
(1) “ቍቋ-ባነህ ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (3/166)፣ “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ (ኻፅ 70)፣ “ቮዛሁ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/431)፣ “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (397)፣ “ቍቈ’ዕከዬ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 123 ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።
79
የአሒኞች ጋሻ ዏንኻይኲ ቈዝቆዀባክው
ቍኤኻባዔ፤
ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ዏንኻዬ..!»
ኤህ
ነው
ኟኴዧዔካ
(ዧኾዀ)
(1)
--ዂዧ ዺኹቭኮ ቒንዏቆቬ፦ ቍቋ-ዒዔ ሧብየ’ዛ-ዖህዒን ብኑ’ቋ-ቩዔ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٍ « َال يػْنبغِي ِأل ِ ِ صف اَ َّّلل إَِّال ِمبَا وصف بِِو نَػ ْفسو ِِف اَلْ ُقر َوَال، َوَال يُ َشبِّوُ يَ َديِْو بِ َش ْي ٍء،آف َ ََ َُ َ َ ََحد أَ ْف ي َ ََ ْ ٍ ِ ِ ِ ِ ِ ،ُف نػَ ْف َسو ُ َولَك ْن يَػ ُق،َو ْج َهوُ ب َش ْيء َ ص َ ص َ َولَوُ َو ْجوٌ َك َما َو،ف نػَ ْف َسوُ ِف اَلْ ُق ْرآف َ لَوُ يَ َداف َك َما َو:وؿ ِ ي ِق ِ َف بِِو نَػ ْفسوُ ِِف اَلْكِت »..اب َ ص ُ َ َ ف عْن َد َما َو َ « ቍንዬዔ ቧው ቍህ ዙቨን በኵዛቐን በኻቆበካ ባህዘ ቂቋሆነ በኴዛ ቒዛቨን ዏዀቆፅ ቍኤኻባውዔ፣ ሁቆካ ቒዴኮንዔ ሿዔንዔ ኾዛ ዒዏቪቧቋ፣ ዟኧንዔ ሿዔንዔ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ኟቆበካዔ! ነኻዛ ዀን ዙቨን በኵዛቐን ቒንዧኻቆው፡ “ሁቆካ ቒዴኲ ቍቇካ፣ ዟካዔ ቍቆው..” ብቌ ቍህ በዏፅሀዞ ዙቨን ኟኻቆበካ ኤ ቈኺዔ ኤኻባዅቋ..»
(3)
---
(1) “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 251 (2) ሧብየ’ዛ-ዖህዒን ብኑ’ቋ-ቩዔ (132 – 191 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟዀብፅ ዒዔ፣ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቂዂዧሷክው ኟኹዛብ ኦዒዘዎኰክውና ኟቒውኴኩክው ቍቬኦዟዎኲ ቍንየ ነበ። (3) “ቨቇ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ብኒ ቍቢ ዘዏኒን፤ ኻፅ 75
80
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ (204 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ -صلى هللا عليو وسلم- وخَّب هبا نبيُّو َّ جاء هبا كتابُو،وصفات ٌ ٌ أَساء-تبارؾ وتعاىل- «ّلل وصح َّ - أحدا ِمن خ ْل ِق هللا َّ ، قامت لديو احلُ ّجةُ أ ّف القرآ َف نزؿ بو-وجل َّ عز ً ال يَ َس ُع،ّأمتَو فإ ْف خالف ذلك بعد،العدؿ؛ خالفُو ُ فيما َروى عنو-صلى هللا عليو وسلم-النب ُ عنده ّ قوؿ احلج ِة عليو من جهة اخلَّب؛ َّ - احلجة عليو؛ فهو كافر باهلل َّ عز ّ فأما قبل ثبوت.-وجل ّ ثبوت ِ وال با َّلرِوية و،فمعذور باجلهل؛ ألف عِلم ذلك ال يدرؾ بالعقل »...الفكر ّ ُ «ቆቍህ በዏፅጯዞ ውቬዺ ኟዏዶና ነብአዔ ቆህዝባክው ኟኦናኻሯክው ቬዕኲና ባህዘዎኲ ቍቇካ፤ ሿቍህ ፍዶዙን ዒንዔ ቢሆን በኵዛቐን ቒንዧኦዂቨ ዀቋፅ ዏዖዱ ሿዧዖቧውና ኟነብአዔ ንዀዀዛ ኩዒኝ ቍቬኦዟ ባዂዙው ካቄቄቆኚ ዘኻባ ቒዛቨ ዘንዬ ሿኦዖኾኻድ በኋ ኟኦቆኟ ቍቋዔ ኟዏኢዝ ዔዛዿ ቍኤኖዖውዔ፤ ዏዖዱው (በዀቋፅ ሁኔኩ) ሿዧዖቧው በኋ ሿኦፃዖዖው በቍህ ኟቂዧ ኤሆናቋ፤ ዏዖዱው በዘኻባ በቀቋ (ዀቋፅ ሆኖ) ቪኤዧዛቧው በዟካ ሿሆነ ዀን ባቆዒዂኵ ዔቄንኢካ ኤኩቆዠቋ (ሿሀዩ ቍኤሆንዔ)፤ ዔቄንኢኧዔ ኤህ በቍዕዔዜ (ዔዛዔዛ)፣ ዂኤዔ በቒዛኾኩ በዒቧብና በዒቧቧቋ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔና..!» ኤህንን ቂቇ በኋ ቍንዪንዬ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟዧኵባክውን ዒቬዖዱዎኲ በዔቪቊነካ ቍዸኴቨና ንዀዀዙክውን ቒንዩህ ብቆው ቋዽ፦
ِ الص َف ِ ِ ِ ِ«لكن نػُثْب :اؿ َ فَػ َق-تعاىل ِذ ْك ُره- َونَػْن ِفي التَّ ْشبِيوَ َك َما نَػ َفى َع ْن نَػ ْف ِس ِو،ات ُ ّ ت َىذه
»]ٔٔ :ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﮊ[الشورى
81
የአሒኞች ጋሻ «..ዀን ቒነኙህን ባህዘኢካ ቒናዬቆን፤ ዒዏቪቧቋንዔ (ቍህ) ቒዙቨ «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ብቌ ውዬኹ ቒንዪዧዖኻው ውዬኹ ቒናዧዛኾቆን።»
(1)
-- ኟዒዕኲ ዒዔ በዏባቋ ኟዑኩዂኵካ ብኑ ኹዘኤዒህ
(2)
ቍህ
ቆዙቨ ቬዧኴው ዟካ ( ) َو ْجوቩናኻ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ «فنحن ومجيع علمائِنا ِمن أىل احلِجا ِز ِ َّ وهتام َة واليم ِن والعِر ِاؽ و ثبت ُ ُ ُ ُ أنّا ن:صَر م ْذىبُنا ْ الش ِاـ وم ََ َُْ ِ ِ ِ من َغي أف نشبِّوَ َو ْج َو،ص ّدؽ ذلك بقلوبنا َ ُ ون، نُقّر بذلك بألسنتنا،هلل ما أثبتو هللاُ لنفسو ِ ِ ٍ ِ وجل ربُّنا عن مقالة َّ ،عز ربُّنا َعن أ ْف يُ ْشبِ َو ادلخلوقني ّ ،خالقنا بَِو ْجو أحد من ادلخلوقني »..ادلع ِطّلني
«ቒኚና ሁቇዔ ረቆዒዎኰኲን- ጱዱዝ፣ከሃዒ፣ ኟዏን፣ ሩዙኹ፣ ቱዔ፣ ዑቬዛ (ዀብፅ) ኢቇካ- ዏንኻዪኲን ቆቍህ ዙቨ ኢዧኴውን ዒፅዧኲን ነው፤ ኤህንን በቍንዧበኩኲን ቬናዖኾዀዺና በቋቦናኲን ቬናዔን ኟዝዸዘኢኲንን ዟካ ሿፍዶዙን ዏቂሿቋ ሿቍንየዔ ዟካ ኾዛ ቪናዏቪቬቋ
(1) “ዯዝን ዟ’ዕከዩ’ቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ” (ኟቍቡ ዸቈብ ቍቋ-ረቱዘ ዘኻባ ኟቒዳ ፅሁፍ ዏዝኻብ) ኻፅ 3፣ “ዕከየ’ቋ-ዒዔ ቍቢ ሧብዩ’ቋህ ዐጯዏዬ ብኒ ዬዘቬ ቍሽ-ቱዟሩኤ” ቈ’ቋ-ሀቂዘኤ ኻጽ 20፣ “ዏናቡ’ሽ-ቱዟኤ” ቈ’ብኒ ቍቢ ሃከዔ [ብኑ ጯዮዛ በ“ዝካሁ’ቋ-ባዘ” (13/407) ቒንዪዏሿኧካ]፣ “ድበኧ’ቋ-ሀናቢ” ቈ’ብኒ ቍቢ ኟዕ (1/283)፣ “ዘዔዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒ ኻፅ 23 (2) ዐጯዏዬ ብኑ ቬጲኹ ብኒ ኹዘኤዒህ (223 – 311 ሪ.ሂ)፤ ቍዬዪዖኵዺኒኤ “ቍኰ ኟቊቆው ፅኑ ዒዔ!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ።
82
የአሒኞች ጋሻ ነው፤
ኩኲን
ፍዶዙንን
ሿዏዔቧቋ
ሿዑኢቬኦባብቇካ ንዀዀዛዔ ኟሿበዖ ነው..!»
ኟኴ
ነው፤
ባህዘኢኧን
(1)
-- ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏንዪህ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
عز ّ موافق ًة لكتاب هللا نب هللا ّ «إف األخبار ِف صفات هللا ّ عز ّ وجل جاءت متواترًة عن ، قرنا بعد قرف؛ من لدف الصحابة والتابعني إىل عصرنا ىذا، نقلها اخللف عن السلف، وجل ّ
وجل بو ّ ُ والتسليم دلا أخَّب هللا،وجل وادلعرفة واِلياف بو ّ على سبيل إثبات الصفات هلل ّ عز ّ عز وترؾ، مع اجتناب التأويل واجلحود، عن كتابو- وبيّنو الرسوؿ–صلى هللا عليو وسلم،ِف تنزيلو »..التمثيل والتكييف «በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟኦዂ ዘኻባዎኲ ሿቍህ ነብኤ ( )ﷺበብዙ ቧነይኲ ኟኦዘኻቡና ኟቍህንዔ ዏፅጯፍ (ኵዛቐንን) ኟዑኻዺዐ ሆነው ዏዺኦዅቋ፤ ኟኋቆኞኮ ሿኴዬዕዎኮ ኦኴብቆው ሿቧጲቦኲና ኦሿኩእኰክው (ኩቢሩእኲ) ዮዔዜ ቒቬሿ ዘዏናኲን ዬዖቬ ሿካውቋዬ ካውቋዬ ባህዘኢኧን ቆቍህ በዒፅዧኹ፣ በዒዂኹና በዒዏን፣ ቒንዩሁዔ ቍህ ዂዖዧው (ኵዛቐን)ና ዏቋዕቄኦኚውዔ ሿዛቨ ዏፅሀፍ ቆኻቆዘካ ቒዳ በዏቬድካ፣ ዀቋፅ ዏቋዕቄኧን በቊ ዏኦዛዔን (ኦቒዄቋ) ቒና
(1) “ቍካ-ኦውሂዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/26) (2) ቍቋ-ዒዔ ዐጯዏዬ ብኑ ቬጲኹ ብኒ ዏንዧህ (310 – 395 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟጯዩሥ ቈኹ፤ ቍቡ-ቬዒሩቋ ቍቋ-ቍንሷዘ “ኟዘዏናክው ቍቆ” ብቆዅክዅቋ።
83
የአሒኞች ጋሻ ዒቬኦባበቋን ሿዏዙኹና ዒዏቪቧቋንዔ፣ ዝዛዝዛ ኤዘኧን ዏኻዏካንዔ (1)
ሿዏኦው ኾዙ ቍቬኦቋዝዅክዅቋ።»
-- ኩዅው ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ(2) ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ኟቍንዬነካ ቍቋዔን ቒንዩህ ቩቇ ኤድኹቪቇ፦
ِ ِ «وأمجعوا على ٍ من غي اعَت،ووص َفو بو نبيّو اض ْ َ ،نفسو َ وصف هللا تعاىل جبميع ما َ وصف بو ِ ٍ ».التكييف لو الزـ وترَؾ ٌ وأَ ّف اِليا َف بو و،فيو وال تكييف لو ْ ،اجب «ቍህን ዙቨን በኻቆበካና ነብአዔ ቒዛቨን በኻቆዘበካ (ባህዘኤ) በዐቇ ኢቆ ኹዙኔና ቬቆቍኳኋኑ ቪኤዏዙዏ በዏዀቆፅ ኤ፣ ቒንዩሁዔ በዚህ ዒዏን ዀያኩ በዏሆኑና ቬቆ ሁኔኩው ኤዘካ ዏዏዙዏዛን ዏኦው ኟዀዬ በዏሆኑ ኤ ኦቬዒዔኦዅቋ።»(3)
---
(1) “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ዏንዪህ (3/7) (2) ቍቡ’ቋ-ሀቧን ሧቈኤ ብኑ ቬዒሩቋ ቍቋ-ቍሽሧዘኤ፤ ቆ 40 ቍዏኩካ በዐዕኦዚዎኲ ቒዔነካ ውቬዺ ሿኺአ በኋ ኢንን በዀቋፅ በዏኦው ኟቧቆፎኲ ዏንኻዬ ዂዧዏቧክው ቍቂሄዬ ዟኩክውን ቍዞ፤ ሿዚኢዔ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪ ዏንኻይኲን ኟዑኢኾቋዶባክውን ዏፃህፍካ ቍዘኾዯ፤ ነኻዛ ዀን ዙቪክውን ሿቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ኟዑኺዺካ ኟ“ብኑ ቀቋ-ብ” ኦሿኩእኲ ቍቂሄዬ ኦፅዕኖ ቬዛ ዂዬኴው ነበዛ፤ በዺኹቇ በኦቆኤ በቬኦዏጭዖቱ ዂዧ ቧቆፎኲ ቍቋዔ ኦዏቋቧዅቋ! (3) “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቈቍቢ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ፤ ኻፅ 133
84
የአሒኞች ጋሻ ኩዅው ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ብኑ ሧብዩ’ቋ-በዛ
(1)
ቒንዩህ
ኤቇ፦
ِ وْحَْلِها، واِلياف هبا،بالصفات الواردة كلِّها ِف القرآف والسنة ّ السنة رلُْمعُوف على اِلقرار ّ «أىل وال ََيُدُّوف فيو صف ًة، إال أِنم ال يكيِّفوف شيئًا من ذلك،على احلقيقة؛ ال على اجملاز »..زلصورة
«ኟቨና ባቆቤኬኲ (ቍህቇ-ቨና) በኵዛቐንና በቨን-ና ኟኦዂቨካን (ኟቍህ) ባህዘኢካ በዐቇ በዒዖኾኻዺ፣ በነዛቨዔ በዒዏን፣ ቒንዩሁዔ በዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ (ዏዱዝ) ቪኤሆን በኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክው በዏኴበቋ በቍንዬ ቍቋዔ ኤ ኦቧባቬበዅቋ፤ ሆኖዔ ቬቆኟካኚውዔ (ባህዘኤ) ቍኳኋን ቍኤኻዔኧዔ፤ ኤህንንዔ በኦኻዧበ ኻቆፃ (ቬቆቍኳኋኑ) ቍኤዏዺኑዔ..!»
(2)
-- ኩዅው ሪቈዔ ቍቡ ቨቆኤዒን ቍቋ-ኸዺ-ዸቢ ኟጯዩሥ ድቢብ ቍቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ
(1)
(3)
ቒና ቬዏ-ዺ
ቒንዩህ ኤቇ፦
(1) ቍቋ-ዒዔ አቨፍ ብኑ ሧብዩህ ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (368 – 463 ሪ.ሂ)፤ ኟዘዏናክው ዀንባዛ-ኴዧዔ ቈኹ!፤ ቍቋ-ዒዐ ቍዝ-ዘሃቢኤ “ቮኤኹ’ቋ-ቬዔ” ብቆው ቧኤዏዅክዅቋ! (2) “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/145) (3) ጯዔዬ ብኑ ዐጯዏዬ ብኒ’ቋ-ኸዺ-ዸብ፤ ኟሀዩቬና ኟዝኹህ ቒውኴኬኲን ኢዸዏ ቈኹ፤ በ 388 ሪ.ሂ ቍዛዝዅቋ። “ቍቋ-ጙንኢህ ሧኒ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቬቆኦቧኗው ዏፅሀዠክው ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዖዮብ ቍውቬኦው “ኤህ ሿቍብዛኚው ዏፃህፍኩክው ኤ ኟዑዂቧዧውን ሿዚህ ኟኦቆኟና ኟ“ቍህቇ’ቋ-ሿዔ”ን ዏንኻዬ ኟዑኻዺዔ ንዀዀዙክውን ካኦው ቒንዧኦዏቆቨ ኢዏቄኩቋ።” ብቆዅቋ። [“ዝካጰ’ቋ-ባዘ” ቈብኒ ዖዮብ (7/237)]
85
የአሒኞች ጋሻ رضواف هللا-مذىب السلف فإ ّف ما ُروي منها ِف السنن والصحاح؛،«أما الكالـ ِف الصفات ُ
فأبطلوا, وقد نفاىا قوـ.ونفي الكيفية والتشبيو عنها ُ , وإجراؤىا على ظواىرىا,ػ إثبا ُهتا-عليهم فخرجوا ِف ذلك إىل ضرب من التشبيو, وح ّققها من ادلثبتني قوـ,ما أثبتو هللا سبحانو ودين هللا بني الغايل فيو, والقصد إ ّف ما ىو سلوؾ الطريقة ادلتوسطة بني األمور.والتكييف ِ ».ادلقصر عنو ّ و
«(ኟቍህን) ባህዘኢካ በኦዏቆሿኦ በ“ቨነን” ቒና በ“ቩጲሕ” ዺዙዞኲ በኦቆዞካ ቒነዚህ ዘኻባዎኲ ዙዘኢ ኟቧቆፎኲ ቍቂሄዬ፦ ባህዘኢኧን ዒፅዧኹና ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን (ኦኴብቌ) ዒቬቃዬ፡ ቒንዩሁዔ (ዝዛዝዛ ኤዘኩክውንና ሁኔኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነቪ) ኟ“ቒንያካ” ዺኢኸንና ዒዏቪቧቋን ውዬኹ ዒዬዖዀ ነው። ቍንዪንይኲ ጭዙሽ ዏቋዕቄኩክውን ቍቬኦባብቆው ቍህ ቆዙቨ ኢዖኾኻድውን ቍዠዛቧዅቋ፤ ቊቌኲ ዏቋዕቄኩክውን ኟኦኴበቇ ዧዀዕ በዚህ ኤ ዬንበዛ በዒቆፍ ዂዧ ዒዏቪቧቋና ቬቆሁኔኩክው ዂዧ ዏዘበዬ ዂዺኦዅቋ! ዑዛናዄው ቍቂሄዬ ዏቂሿቆኚው ዪና ኤ ዏጓዝ ነው፤ ኟቍህ ዩን በዬንበዛ ቍዟ ቒና ዂዧ ኋ በዑኴዛ (ፅንዝኞኲ) ዏቂሿቋ ነው!»
(2)
(1) ቍሕዏዬ ብኑ ሧቈኤ ብኒ ዂቢካ፤ ኩኵ ኟጯዩሥ ድቢብ፤ ብኑ’ቬቧዔሪኒኤ “ኢቆ ዔንዔ ቒቧዺ-ቍኻባ ኟኽዜኢክው ዒዔና ጲዟዝ ነበ!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ። በ 463 ሪ.ሂ ቍዖዞ። (2) “ዏቬቍህ ዟ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ ኻፅ 8፤ “ኦዝቁዖኧ’ቋጰፍ-ዠዝ” ቈዝ-ዘሀቢኤ (3/1142)፤ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (18/283)፤ “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 172፣ 185
86
የአሒኞች ጋሻ ዺኺዒ ኢቪቆፍናክውን ዺኹቭኲ ቍቬዏቋቄኬ ሁቆካ ነኻዜኲን ዒቆካ ቒዂዪቆሁ፦ 1- ቒነዚህና ቊቌኲ ቒቋፍ ቍፍ ዺኹቭኲ ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ዔዛዺ ካውቋይኲ
ኟቍህ
ባህዘኢካን
ሿዔንዔ
ነኻዛ
ኾዛ
ቪኢዏቪቬቇና
ቬቆሁኔኩክውዔ ቪኤዘባዛኵ፡ ቒንዩሁዔ ካዛኼዔ-ቍቋባ ቪኢዧዛኼና ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውንዔ ቪኢዛቡ በኦኻቢው ዏቋቀ ኦኴብቆው ኢዬኵ ቒንዧነበዛ በኴዺኩ ኢዖኾዀዸቇ!
(1)
ኤህ ቒውነኩ ቍንዪንዬ ቡዬኖኲ ቧቆፎኲ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኟዒኤኴበቇ ዂኤዔ ኟዒኢውኵ ቒንዧነበ ኟዑነዙካ ባይ ዐዀካ ዀቋፅ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኢቪኢቋ! ኤህንን ሿዑኢቇ ኟኩዘቄ ቒውነኩዎኲ ዏቂሿቋ ቆዘዏናካ ቒንዧ
ዮህዑኤ-ኢህ ቒና ዐዕኦዚህ ቂቇ ኟ“ኦዕዷቋ” ዙዎኲ ኾዛ ኢቂሄየካ ኟኦዠዠዏ ኟካዀቋ ዔዕዙፍ ነው፦ ባንዬ በቀቋ ቒነዚህ ቡዬኖኲን
(1) ባቪቆፍናክው ዘኻባዎኲ ኤ ኟኦዝቆኻው ኟቧቆፎኲ ዺኹቋ ቍቂሄዬ ዔን ኤዏቬቋ ቒንዧነበዛ በዺኹቋ ዏዛኋዄ ዔቪቊዎኲ በቍጭ ዒዏሿካ ቒንደ በኦቆኢአ ኟቍህ ዝዛዝዛ ባህዘኢካ ኤ ኟኦናኻካን ዒዖኾኻዿ ዘኻባዎኲ ዏቧብቧብ ቍኤዧቆዔ (ኤህ ቍጭዛ ፅጰፍ ነውና!)፤ ዝዛዝ በኦቆኢአ ኟኴዬዕ ኟሧዪና ኟጯዩሥ ዏዛዀብካ ኤ በቧነዬ ኟቧዝዖና ቒዳዀ ኟኦዙዼ ነው! በነኻዙኲን ኤ ቧጲቦኲ በዚህ ዛቒቬ ኤ ኟኦናኻካ ቍቬኦዔህዜካ ሿነዛቨ ካውቋዬ በኋ ሿዏዶካ ቈውንካ ንዀዀዜኲ ኾዛ ቩነፃዛ በኵዺዛ ቍናቪ ኟሆነበካ ዔቄንኢካ በዘዏናክው ኤህን ኼዪኤ ኟኦዏቆሿኧ ቢዬሪዎኲ ባቆዏሿቧኩክው ቒዛዒካ ቬቬዝቆኻ ነው! ኢኔዒ ሁቇዔ በንዘህ ቋቦና በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟኦድኴቨካን ኟኩ ዏኻቆዿዎኲ ኢቆዔንዔ ቍባዜና ቍኼቋ ዝቈዺ ኢቬኦናዀየና ኢቬኦቋዞ ነበዛ!
87
የአሒኞች ጋሻ “ዐሧዺ-ዷህ” (ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ሿካቄቄቆኚ ካዛጓዓኢክው ኟዑኢዙኵኧ) ብቆው ቩድሯክው በቊ በቀቋ ዧዀዕ ቒነዚኢ ኟዺዏካ ቍንዱዎኲ ዛዚ ዂዙሾኰክው ቒንዧዑኢዧዛኼካ ቧቆፎኲን “ዐቮብ-ቢሃህ” (ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ) ቒኢቇ ኤዂዛፏክው ነበዛ!
ኩዩኢ
ቧቆፎኲ
ባህዘኢኧን
ቒንዪቇ
ኟዒኤኴበቇ
ዂኤዔ
ዏቋዕቄኩክውን በዺኹቇዔ ቢሆን ጭዙሽ ቒንዧዒኢውኵ ኟዑናኻ ቢሆኑ ኖዜ ኤህን ሁቇ ኟዻዘ ፍቋዑኢ ዔን ቍዏዸው?! ቆዔንቬ በኦዙኒው (1)
ዙ “ቍዏቪቪእኲ” ኦብቆው ኦዘቆዞ?! ቋብ ኤበቇ!
2- ኤህንን ኟኴዬዕዎኮ ኟዐቬቈዐ ቍዛሪኢዎኲን ኟቍንዬነካ ቍቋዔ በዺኹቇዔ ኤሁን በዝዛዝዛ ኟዑኢዠዛቬ ቍንዬዔ ካቄቄቆኚና ዀቋፅ ዘኻባ ሿዺንካ ዮዔዜ
ቍቋኦኻኗዔ፤
ዂዧዟካዔ
ቍኤኻኝዔ!
ብዙ
ኟዺዏካ
ኦዸዘዎኲ ኟዑኢዸኹሷክው ኦዙኒ ዘኻባዎኲ = ዂኤ ካቄቄቆኚ ኟቧነዬ ኹብብቌሽ ኟዑዬክው ዧቂዒ ዂዚዎኲ፣ ዂኤ ዧዀዕ ጭዙሽ ኟቧነዬ ቋጓዔ
ኟቊክው
ቋኹ
ኹዺዝኬኲ
ናክው!
ኤህ
ቂቋሆነ
ዘኻባዎኮ
ቍቬኦውቌካ ኤቯ ኤሆናቋ ቒንደ ቂዏሿካነው ዏዛሆ ኟዂዶ ቍኤዧቇዔ! ቋብ ኤበቇ! በዏፃህፍካ ኤ ኦፅፎ ኟኦኻኗ ሁቇ ኟኦዖኾኻድ ዘኻባ ቍኤዧቆዔ!
ኩኵ ኟቬዔ ቈኹ ሧብየ'ህ ብኑ'ቋ-ዐባዖቄ (181 ሪ.ሂ)
ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ اِلسناد ِمن ِْ َولَْوَال،الدي ِن »َاد لََق َاؿ َم ْن َشاءَ َما َشاء ّ َ ُ َ ْ ِْ « ُ َاِل ْسن
(1) ቆኦዼዒዘ ዒብዙዘኢ ቭቬኦኚውን ድንኹ ቍቬዏቋቄኬ ኢቪቆፍነውን ኻቆፃ ኦዏቋቧው ኤዏቋሿኧ!
88
የአሒኞች ጋሻ «"ቬናዬ" (ሀዩሥ ዂኤዔ ቊ ዘኻባ ሿቍንዬ ቧው ዂዧቊ ኟዑኦቆፍበካ ኟኹብብቌሽ ንቆካ) ኟዩን ቍቂቋ ነው፤ "ቬናዬ"
ባኤኖዛ ኖዜ ዒቆካ ኟዝቆኻ ሁቇ ኢቱውን ባቆ ነበዛ!» በኦዼዒዘዔ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِْ : يَػ ْع ِن- »ني الْ َق ْوِـ الَْقوائِم .-اِل ْسنَ َاد َْ «بَػْيػنَػنَا َوبَػ ُ َ
«በኚና በቊቌኮ ዏቂሿቋ (ኟዑዪኝ) "ቬናዬ" ቍቆ!»
(1)
በዏሆኑዔ ሿኤ ኟኦድኴቨካ ሁቇዔ ዺኹቭኲ በዀዛ ቒንዧኦዏሿኦው ዂኤ ሿባቆቤኬኮ ሿዙቪክው ዏፃህፍካ ኟኦዂቧየ ናክው፤ ዂኤ ዧዀዕ በ“ቬናዬ” ሿኦዘኻቡባክው ካቄቄቆኚ ዔንጮኲ!
(1) ሁቆኧዔ በቭጱሕ ዐቬቈዔ ዏዀቢኢ ኤ (1/15) ኟቧዝ ካቄቄቆኚ ዘኻባዎኲ ናክው!
89
የአሒኞች ጋሻ
ኟሁቆኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ በቁርኣንና በሀዲሥ በቀጥታ ወይሔ በተዏዋዋመ ውድቅ የተደሖጉ ጉድለቶችን ሁሉ ውድቅ ሒድሖግ ሿቒውነኦኚ ቍዔቄ ዏኻቆዿዎኲ ቍንየ ሿኟካኚውዔ ሪኤነካ ቒንሿንና ኼዬቆካ ኟድዙ ፍዘዔ ዏሆኑ ነው። ኟቍህ ቬዕኲዔ ዏዔ ቢሆን ዔቇዕነኧን
ኟዑኢንባዛኵ
ቩሆኑ
ባህዘኢኧዔ
በኦቆኢአ
ዏንኻይኲ
ኟበኤነኧን ኢዖኾዀዸቇ። ቒንዩሁዔ ዏቆቅኩዄ ኩኹነኧን ኟዑፃዖ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ ውዬኹ ዏሆናክውን ቍቪውኺናቋ። ፍዶዙንን ዏዔቧቋን ዼዔዜ ሿኦቆኢአ ኟኼዬቆካ ባህዛኢካ ፍዘዔ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን በኦቆኢአ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ነዀዜናቋ። ኩዩኢ ቒዚህ ኤ ዒቬኦዅቋ ኟዑቯ ቭቬካ ነዺቦኲ ቍቇ፦ ቍንዧኚ፦ በቍብዛኚዎኮ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኟዔናቬኦውቆው ቒውነኩ ቍህ ቆቋኹናው ኟኦኻቡ ባህዘኢኧን በዝዛዝዛ ኻቆፃዎኲ ዒፅዧኵን ቩሆን ቆዛቨ ኟዒኤኻቡ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ዀን በዧዝናው ዂዬኹ ዒዬዖኼን ነው። ሿዚህ በቬኦኋ ኢቆው ዺበብ በቍዎንኩዄ ኻቆፃዎኲ ዏቋቂዔ ባህዘኢካን ዏዘዛዘዛ ፍዘዔነካንና ዔቇዕነካን በዒድናሿዛ ውዪቫን ኟዑኢነባብዛና ቍዪዒዽ ኢውክው ኟዑኲቇ ኟኩኹነካ ዏኻቆዿዎኲንዔ በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኟዑኢቬዖዪ ዏሆኑ ነው። በቍንፃዔ ጭዙሽ ኟቊቇ ዝዛዝዛ ቒንሿኖኲን ኢቆ ዔቄንኢካ በዏዧዛዧዛ በኟኦዙ ሿዒዠዖቬ ኤቋኹ በዺኹቋ ኻቆፃ ዏድኴዔ ኤበቋዺ ቄብዛን ኢጐቋ። ቒቬከ ኟዑሿኦቆውን ዔቪቊ ቒናቬኦውቋ፦ 90
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬ ሪቆዒዄ ንኼቬን በቍዛቁ ኻቆፃ ቆዒዕቂቮካ ኟዝቆኻ ኦናኾዘ ኟንኼቨን ዏቋቂዔ ባህዘኢካ በዏዘዛዘዛ «ንኼቪኲን ቍዅ፣ ቍቬኦዅኤ፣ ዮዀና፣
ህህ፣ ፍካሀዄ፣ ኩኾሽ፣ ክዛ፣ ዏቋሿ-ዏቋቂዔ ..ዂዘኦ ነው!» ቢቋ ውዪቫው ኢዒዖ ኤሆናቋ። ቒንዩሁዔ በዺኹቇ «ሿዘዏናኲን ነኻቬኩካ ቒንዧዛቨ ኢቆ ቍኤኻኝዔ፣ ቬብዕናው ሿኼዬቆካ ኟዪ ነው..» ቢባቋ ኻቆፃው ኟኦዅበ ኤሆናቋ። በቍንፃ ኟኦቆኢአ ቒንሿኖኲን በዝዛዝዛ ኻቆፃ በዏዧዛዧዛ «ንኼቪኲን
ዏሀኤዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቒንዧ ቒኻቊዔ ቋ ቍኤዧቆዔ፣ ቍዖዏኔዔ ቍኤዧቆዔ፣ ሽፍኩዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቁቬ ቍኢዂቋኹዔ፣ ቧቂዙዔዔ ቍኤዧቆዔ፣ ኺቱቱዔ ቍኤዧቆዔ፣ ዏናዷዔ ቍኤዧቆዔ፣ የዛኣዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቆቋዏናዔ ዧዳ ቍኤድናዔ፣ በኟቤኧዔ ቍኤቋሿቧሿቬዔ፣ ሿቆዔፅና ሿኵዔዺና ነፃ ነው፣ ቒንቬቪዔ ቍኤዏቬቋዔ፣ ቧኤዸንዔ ቍኤዏቬቋዔ..» ቢባቋ ነኻ ቒውነካ ቢሆን ቒንኳ ሿዒኹ ዂዧ ዒቪኹ ኟዑኢዧ ኟቍሽዐዛ ሀኦኩ ኤሆናቋ።
(1)
ቬቆሆነዔ ቍህ በኵዛቐን ውቬዺ በቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲ ውዬኹ ቂዧዖኾክው ባህዘኢካ ኤቋኹ ቆዙቨ በቍዎንኩዄ ኻቆፃዎኲ ኢዖኾኻዸክው ዏቋቂዔ
(1) ኟቬዔ ቬዏ-ዺዛ ቈውንካንና ኩኹ ዏዘዎኲን ኻዬቋና ኟቒዔነካ ዺንቂዚ ኟዑኢዂቨ ዏዛዀብካን ቬናኻብዺ ቍንዬዔ ቦኩ ኤ «ቒኻቊ ቍቬቂዘ ዏድዺን ቍኤድዸዔ ነበዛ፣ ቍኤቧዛኹዔ ነበዛ፣ ቍኢዏነዝዛዔ ነበዛ..!» ኟዑቋ ሀኦኩ ቍናኻኝዔ! ኤህ ሿዀቆቧቡ ኩኹነካ ቍንፃዛ ኴዬዕውኑ ቈዂቪ ኟዒኤኻባ በዏሆኑ ኢቆዔቄንኢካ ዏነኻ ጭዙሽ ዺዛዸዚን ኟዑኢጭዛ ቈሆን ኤኲቋ። ሆኖዔ በዧዝናው «ኟቍህን ቄቋሿዎኲ በፅኑ ኤድነኴኹ ነበዛ!» ሿኦባቆ ሿቄብ ኾዛ ኟዑሄዬ ዐኻቪ ኤሆናቋ።
91
የአሒኞች ጋሻ ባህዘኢኧ በኵዺዛ ቒዳዀ ኟበዙ ናክው። ኤህንን ዏዛሆ ቆዒዖኾኻዺ ሁቆካ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲን በዏዀቢኢነካ ቒንውቧዬ፦ ቍንዧኚው፦
ﭧ ﭨ ﮋ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧﮨ ﮩ ﮪ ﮫﮬﮭﮮﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴﮵﮶﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ﯂ ﯓ ]ٕٗ – ٕٕ :[الحشر
ﯔ ﯕﯖﮊ
«እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፣ ዴብቁንና ግሌፁን አዋቂ፣ እርሱ በጣም ሩህሩሁና አዛኙ ነው። እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፤ ንጉሱ፣ ከጉዴሇት ሁለ የጠራው፣ የሰሊም ባሇቤት፣ ዯህንነትን ሰጪው፣ (ባሮቹን) ጠባቂው፣ አሸናፉው፣ ኀያለ፣ ኩሩው! አሊህ ከሚያጋሩት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው፡፡ እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ፇጣሪው፣ (ካሇምንም) አስገኚው፣ ቅርጽን አሳማሪው! ሇእርሱ ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በሰማያትና በምዴርም ያሇው ሁለ እርሱን ያወዴሳሌ፡፡ እርሱም አሸናፉው ጥበበኛው ነው፡፡»[ቍቋ-ጯሽዛ 22-24] በነዚህ ቍናኹፅ ቍህ ዙቨን በኦቆኢአ ኟዔቋሧካ ባህዘኢካና ዏድዘኢዎኲ በዝዛዝዛ ኟኻቆ ቩሆን ሿዒንኚውዔ ቒንሿንና ዀዬዝካ ኟድዙ ዏሆኑን
92
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆው ዀን በዺኹቇ «ከሚያጋሩት ሁለ ጥራት የተገባው ነው!» በዒቆካ ነው። ሁቆኦኚው፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﭧ ﭨ ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።» [ቍሽ-ቯዙ
11]
በዚህ ቍንኴፅ ኤ ቍህ ፍዶዙንን ቒንዧዒኤዏቬቋ ቩነዀዖን “ኤህንን
ዂኤዔ ኢንን ቍኤዏቬቋዔ!” ኟዑቋ ዝዛዝዛ ቍቧዝዖዔ፤ ሆኖዔ በዺኹቋ ቋ ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆው ኦናዀሯቋ። በቍንፃ ዧዀዕ ቆዒንነኧ ዏኻቆዿ ኟሆኑ ኟዔቇቒነካ ባህዘኢኧን ኢዧኴው ኟቋኹና ባህዘኢካን ኢዘቇ ሁቆካ ዝዛዝዛ ቬዕኮን በዒውቪካ ነው። በኵዛቐን ኤህን ዏቧቋ ዺኹቋ ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲን በበዛቂኩ ቦኩዎኲ ኤ ቒናኻኚቆን፤ ቆቍብነካ ኢህቋዔ፦ ]ٔٛٓ :[الصافات
ﭧ ﭨ ﮋ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿﮊ
«ጌታህ - የአሸናፉነት ጌታ- ከሚገሌፁት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው!»[ቍቬ-ቪፍ-ዠካ 180]
ﭧﭨ ﮋ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ]ٜٕ – ٜٔ :[ادلؤمنوف
ﭷﭸﮊ
93
የአሒኞች ጋሻ «አሊህ ከሚገሌፁት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው! የዴብቁም የግሌፁ አዋቂ፤ ከሚያጋሩት(ሁለ) የሊቀ ነው!»[ቍቋ-ዐቒዑኑን 91-92] ]ٙ٘ :[مرمي
ﭧ ﭨ ﮋ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ]ٗ :[اِلخالص ﮋﭞﭟ ﭠ ﭡﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ቒነኙህ ሁቇ ኵዛቐናዄ ኻቆፃዎኲ ቍህ ፍዶዙንን ሿዏዔቧቋና ሿቊቌኲ ኼዬቆኬኲና ዀዬዝኬኲ ሁቇ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን በዺኹቇ ኤኻቋፃቇ። ብዙ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ዀን ቬቆቍህ ኟዑኢቧፍካ ኻቆፃ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዘውዛ ኤህን ኵዛቐናዄ ቬቋካ ኟኦዖነ ነው፤«ቍህ ቒንዩህ ቍኤዧቆዔ፣
ቒንዩኢዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኤህንን ቍኤዏቬቋዔ፤ ኢንንዔ ቍኤዏቬቋዔ፤ ሿዚህ ኟድዙ ነው፤ ሿዚኢዔ ኟድዙ ነው…‛ ኟዑቇ ኟዙቪክውን ቍቇኩዄ ሀኦኩዎኲ
ኢዘዂካዙቇ፤
ሿዚህዔ
ኾዛ
ካቄቄቆኚ
ባህዘኢኧን (1)
ኟዑኢዠዛቨባክውን ቍቱዑ ኻቆፃዎኲን ቍኢኤዘው ኤዘዖዝዙቇ!
በቍንፃ
ኟዑዘዖዝሯክው ኟዔቇዕነካ ዏኻቆዿዎኲ ቂቇ ዀን በዸዔ ዺካ ናክው!
(1) ቆዔቪቊ፦ ቍቡ'ቋ-ሀቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ «ዏኧ'ቋ-ቬዑኤ-ኡን» በኦባቆው ዏፅሃዠክው (1/235) ዐዕኦዚዎኲ ቬቆኩክው ኟዑቇካን ቍቬዏቋቄኬ ኢቬኦቆዞካን ኟዑኴፍ ዘኻባ ዒኟካ ኤኲቇ! (ዝዛዝን ቒዚህ ቆዒቬዝዛ ዏዬዝዛ ቍቬኰቆኝዔ!)
94
የአሒኞች ጋሻ በዏዖኧ ቍህ ሿፍዶዙኑ ኾዛ በፍዘዔ ኟዒኤነፃዛ በዏሆኑ ሿዀዬዝካ ዏኻቆዿዎኲ ቆዒዺዙካና ቆዒኹ ኩቬቦ ቢሆን ቒንኳ ኤህ ቍኤነኧን ኻቆፃ ዏዧዛዧዛ ሿቋዕቋናውና ሿዀዛዒው ኾዛ ኟዑቬዒዒ ቬዛሪካ ቍኤዧቆዔ! ኩዩኢ ቍንዪንዬ ዝዛዝዛ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ቆቍህ ቒንዧዒኤኻቡ በዔቪቊነካ ኟኦድኴቨባክው ቍንኴፆኲ ዏኖዙክው ኤህንን ቍዏዛኝ ኵዛቐናዄ ቍቂሄዬ ቍኢዠቋቬዔ፤ ዔቄንኢኧዔ፦ 1- ቒነዚህ ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲ ኟኦውቨካ ሿኤ ቒንዪኟነው ዔቪቊ በቍንዬ ቦኩ ኤ ኟኦዧዖዧ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን በኟኦዙ በዑኢቬኦናዀዬ ሀኦኩ ቍኤዧቆዔ፤ በኦቆኢአ ቦኩዎኲ ኤ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ኟዑኻኘ ናክው። 2- ቒነዚህ ዝዛዝዛ ኻቆፃዎኲ ኟኦድኴቨካ ቆኦኻቢ ዔቄንኢኬኲ ቩሆን በዺበባዄ ሂዧካና ቍኻባብ ኟኩዮቡ ናክው፤ ቆቍብነካ ሁቆካ ዔቄንኢኬኲን ቒንዺኴቬ፦ 2.1- ቍንዪንዬ ሿሀዩኢን ቬቆ ቍህ ኟኦናኻካን ኹዺዝካ ቆዒዖዔ፦ ቆዔቪቊ፦ ቋዳ ቒንዧቊቆው ቍዺብኺ ኦናዀሯቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ኟኦቆኢአ ኟቀፍዛ ቍዙዒዴኲ ቍህ ቋዳ ቒንዪቆው ዕዀኦዅቋና፦
ﭧﭨ ﮋ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽﮾ ﮿﯀ ﯁﯂ ]ٜٕ - ٛٛ :[مرمي
ﮊ
«“አር-ረሕማን ሌጅን ያዘ” አለም፤ (ወዯ) ከባዴ አዯጋ በርግጥ መጣችሁ፤ በዚህ የተነሳ ሰማያት ሉሰነጠቁ፣ ምዴርም ሌትቀዯዴ፣
95
የአሒኞች ጋሻ ተራሮችም ተንዯው ሉወዴቁ ይዯርሳለ፤ - ሇአር-ረሕማን ሌጅን ስሇሰየሙ! ሇአር-ረሕማንም ሌጅ መያዝ አይገባውም!»[ዏዛኟዔ 88-92] 2.2- በኵዛቐን ኟኦዂቨ ኟቍህ ዔቇዕ ባህዘኢካንና ዬዛኽኬኲን በኦዏቆሿኦ በቍንዪንዬ
ቧዎኲ
ቈኩቧብ
ኟዑኲቋን
ቒንሿን
ሿቍዕዔዜ
ቍቬኴዬዕ
በዒቬዂኻዬ ፍዘዔነኧን ዒፅናካ፦ ቆዔቪቊ፦
ዀዙፎኮን
ቧዒኢካና
ዔዬዛን
ዏድበኹ
ቒንዧዒኤሿብዧው
ኦናዀሯቋ፦ ]ٕ٘٘ :[البقرة
ﭧ ﭨ ﮋ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵﯶ ﯷ ﯸ ﯹﯺ ﮊ
«ኩርሲዩ ከሰማያትና አይከብዯውም»[ቍቋ-በኴዙህ 255]
ከምዴር
የሰፊ
ነው፤
ጥበቃቸውም
ፍዶዙን ቍንዬን ዬዛኽካ ዏዝዔ ሿኰቇ ኟዑኲቇካ በቋዠካና በኲዀዛ ቈሆን ኤኲቋ፤ ዝዸዘ ዀን ሿዚህ ሁቇ ቒንሿን ኟድዙና ኟኴ ነው። 3- ቒነዚህ ኟዀዬዝካ ባህዘኢካ ውዬኹ ቩዧዖኼ በኦዘዅዅዘ ኦዙኒ ኤዘኩክው ኟዑዬኹ ቬቆዑሆን ዔቇዕነካን ኢዏቄኩቇ። ኤህን ዏቋዕቄካ ኤበቋዺ ኟዑኢብዙዙው ሁቆኦኚው ነዺብ ነው፦ ሁቆኦኚ፦ ቍህ ሿኦቆኢአ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙ ዏሆኑን ቩነዀዖን ሁቆካ ኵዔ-ነኻዜኲን በኴዺኩ ቒና በኦዘዅዅዘ ቒንኻነዘባቆን፦ በኴዺኩ፦ ኤህ ባህዘ ቆቍህ ቬቆዒኤኻባ ውዬኹ ዏሆኑን፣
96
የአሒኞች ጋሻ በኦዘዅዅዘ ዧዀዕ፦ ኟዚህ ኼዬቆካ ኦዙኒ ኟሆነው ኟቋኹና ባህዘ ቆቍህ ቒንዧዑዬኹ። ሿቒንዩህ ቍኤነኧ ኻቆፃ በዅነኝነካ ኟዑዝቆኻው ዏቋዕቄካዔ ኤኸኚው ነው! “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ! ኟቍፍዙሽ ኻቆፃ ቍዒና ኤዘካ በኴዺኦኚ ዏቋዕቄኧ ኤ ብኰ ኟኦኻዧበ ሿሆነ ቒንዧ ውዪቫ ቍኤኺድዛዔ። ዔቄንኢኧዔ ንዀዀ ቒንዩኢዏቄካ ኟኦዝቆኻው ኟባህዘውን ቍቆዏኖዛ ብኰ ሿሆነ ዔንካነካን (ቍቆዏኖዛን) ኟዑድኵዔ
ኤሆናቋ፤
ዔንካነካ
ዧዀዕ
ባይነካ
ቒንደ
ዔቇዕነካ
ቍኤዧቆዔ! - በዚህዔ ኟኦነቪ ቍንዪንያ ቒነኙህ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ጭዙሽ ቈኴበቇ ኟዒኤኲቇ ዀረዝ ቍቂካዔ በዚህ ዏቧቋ ቍፍዙሽ ቍዖፍኦ-ነኻዛ ቈኻቆዘ ኤኲቇ። ቆዔቪቊ፦ “ኤህ ዀዬዀዪ ቧውን ቍኤበዬቋዔ!” ቢባቋ ቇ ቒውነካ ሿዏሆኑ ኾዛ ኻቆፃው ውዪቫን ቍኢዏቆቄካዔ! ዔቄንኢኧዔ ዀዬዀዪው በዏዖኧ ኤህንን ባህዘኤ ኟዒቬኦናኻዬ ኦዝዺዜ ቬቆቊቆው ነው ቒንደ ኟበዧቋ ኦፃዙዘ ኟሆነውን ፍካህ ኟኦበቧ ሆኖ ቍኤዧቆዔና! “ዬንኾአ ቍኢንኴዠዔ!” ቢባቋዔ “ንኵ ነው!” ዒቆካ ቬቋሆነ ቒንዧዚሁ ቋኹናውን ቍኤድኵዔዔ። - በኦዏቪቪኤ ዏቋቀዔ ቍንዬን ዺዠካ ቆዏዝዔ ቍኹዔ ኟቊቆው ቍቂቋ “ቄዞ ቍኤቧዙዔ!” ዒቆኧ ብኰ ውዪቫን ቍኢቬዼብዺዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ኟዚህን ቒቀኤ ዬዛኽካ ኦዙኒ (በጐነካ) ቒንዩኢቬኻነዝብ ኩቋዕ ኟኦነኻዖ ቬቋሆነ ነው።
97
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ “ቊባው ኟቤኦ-ዏንዀቬካን ንብዖካ ቍኤቧዛኹዔ!” ዒቆካ (1)
ዼዅነኧን ኟዑኢቬዖዪ ባቆዏሆኑ ቒንዧ ውዪቫ ቍኤኺድዛዔ!
ቬቆዚህ ቍህ ሿኦቆኢአ ቒንሿኖኲና ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙ ዏሆኑን ኟዑኢቪውኹበካ ንዀዀ በኦዘዅዅዘ ኟቒነዚህ ኦፃዙዘ ኟሆኑካን ኟዔቇዕነካ ባህዘኢኧን ኟዑኢዏቄካ ኟውዪቫ ኻቆፃ ነው። በዚህዔ ዏዖካ ኟዬቄዏካ ባህዘን ውዬኹ ቩኢዧዛዀ ኟብዛኩኧን ሃኢቋነካ ኟዑኢና ኤሆናቋ፤ ሿበዧቋ ኟድዙ ዏሆኑን ቩናኻዛዔ ፍካሀዄነኧን ኢዖኾዀዸቋ፤ ቒንኹቋፍዔ ሆነ ዒንኻዮካ ቒንዧዒኤዘው ቩነዀዖንዔ ኟህኤዂኧን ዔቇዕነካና ኟኵዺዺን ብዛኧነካ ኢቬኻነዝባቋ፤ ቒንዧዒኤዖቪ ቩነዀዖንዔ ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካ ኢቬኩውቪቋ…! ኤህንን ቆዏዖዪካ ቒነኙህ ቒውነኩዎኲ ኟኦኻቆዘባክውን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲ ቍኻባብና ኟቍኻቆፅ ሂዧካ ዒቬኦዅቋ በ ነው። ኤህንን ቒውነኩ ኢቋኦዖየ ብዙ ቬህኦኦኞኲ ዀን ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ቍህ
ኟዘዖዘዙክውን
ቍብዛኚዎኮን
ቍዎንኩዄ
ዏኻቆዿዎኲ
በዏኦው
ኟዙቪክውን ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲን በባይ ኤዘካ በዏዧዛዧዙክው ቍህን ኢዂዧቨ ኤዏቬክዅቋ!
(1) ኤህንን ዏዛሆ ቂዏሿኧካ ቈውንካ ዏቂሿቋ ኩዅው ኟቍቋ-ዒዔ ቍሽቱዟሩኤ ኹዛብ ኦዒዘ ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ሧብየ’ቋ-ሧዚዝ ብኑ ኟሕኢ ቍቋ-ቁናኒ (240 ሪ.ሂ) ቍንየ ናክው፤ “ቍቋ-ጯኤዪህ ዂቈ’ዕከዛዛ” ኟኦቧኗውን ዏፅሀዠክውን ኻፅ 46 ኤዏቋሿኧ።
98
የአሒኞች ጋሻ ቭቬኦኚ፦ ቍህ ሿኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ ኟድዙ ነው ቩባቋ በኵዛቐንና በዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜካ በዝዛዝዛ ኻቆጻ ውዬኹ ኟሆኑካን ብኰ ቪኤሆን ሿዚኢ ውጭ ኢቇካንዔ ቆዛቨ ቋኹና ኟዒኤኻቡ ኟካኞኮንዔ ኟቒንሿን ባህዘኢካ ቒንዧዑኢቂካካ ዒቬኦዅቋ ኢቱቋ። ዔቄንኢኧዔ በዺኹቇ ቆቍህ ኟኦዖኾኻዶካን
ኟዔቋሪካ
ባህዘኢካ
ዒፅዧኹ
ኦዙኒ
ኟኼዬቆካ
ዏኻቆዿዎኲን ውዬኹ ዒዬዖዀ ነውና! ቆዔቪቊ፦
ቍቆዒዂኹ
ኻዧብ-ኟቆሽ
ቒውኴኧን
ቒንዧዑፃዖዛ፣
ቬህኦካ
ፍዘዔነኧን ቒንዧዑሽዛ፣ ኟበኩኲነካ ኟበኤነኧን ቒንዧዑዖን፣ ቆኹቭ (ኟዬቄዏካ ዏኻቆዿ በዏሆኑ) ኟካነካ ዏኻቆዿውን ቒንዧዑኢዠዛቬ፣ ቆዏዖዪካ ብዙ ቍቬኦውቌካ ቍኤድኤኹዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ቆቍህ ኟዧኵካን ኟዔቋሧካ ባህዘኢካ ኟዑፃዖዛ ቒንሿን ሁቇ ቆቋዕቋናው ቒንዧዒኤኻባ ቆዒዂኹ ኟዀዬ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ ዏድኴቬ ቍኢቬዝቋኾክውዔ፤ በዚህ ዖኻዬ ኟኦዂዖየካ ቍብዛኚዎኮ ቍንኴፆኲ ሿኤ ቒንዪኟነው ዺኹቋ ኻቆፃዎኲን ኢዘቇ ኟዏሆናክው ቍንዧኚው ዺበብ ኤህ ነው! ኤህ ኵዛቐናዄ ቬቋካ በ በዏሆኑ ቍቬዝኽ ባቋሆነበካ ሂዧካ ኤ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ቒኟዧዖዧ በኟኦዙ ውዬኹ ዒዬዖኼ ኦኻቢ ቬዛሪካ ቍቆዏሆኑን ሿኤ ኦዖዬኦናቋ!
99
የአሒኞች ጋሻ
ኟቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ በርዕሱ ላይ በቁርኣንና በሐዲሥ ያልተወሱ ቃላትንና ገለፃዎችን ሏልክታቷውን ሳያጣሗ አለሏቀበል በኵዛቐንና
በካቄቄቆኚ
ጯዩሥ
ኟዧኵ ካንና ኻቆፃዎኲን ቒንዪቇ
ዏኴበቋ ኟዀዬ ዏሆኑ ሿኤ ኦብዙዛቷቋ። ቒነዚህ ካና ኻቆፃዎኲ ዔንኽዜዔ ሿቒንሿን ኟድ ናክውና ካዛኼዒክውን ዂኤዔ ዏቋዕቄኩክውን ኟዒኢውኹዔ ቧው ቢሆን ቍዒኝ ቒቬሿሆነ ዬዖቬ ኢቆ ኹዬዏ-ሁኔኩ በዏቆቅኩዄነኩክው ቈኴበክው ኤኻባቋ! ኤህ ዛዕቬ ሿኤ ቒንዧኦዂቪው ሿፍኦኚ ዺንኸ ኟዑቱ በዏሆኑ ኟነብኢካ ቒውነኦኚ ኦሿኩእኲ በኦኰክው ቍኹዔ ቬቆ ቍህ ኟዑናኻካን ኻቆፃ ሿኵዛቐንና ሿጯዩሥ በኦዂቧየ ካ ኤ ብኰ ቆዏኻዧብ ኤዺዙቇ። ኟካ ዔዬብ ቬቆ ቍህ ኟዑነኻ ኻቆፃዎኲን በኦዏቆሿኦ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኢቋኦዂቨ ካን በቭቬካ ዧዖዱዎኲ ሿፍቆን ዒኟካ ቒንኲቆን፦ ሀ- ኟዒኢቱዒ ዏቋዕቄካ ኢክው ካቄቄቆኚ ካ፦ ቒነኙህ ካ በኵዛቐንና በጯዩቬ ኟኦነኻካን ቒውነኩዎኲ ኟዑኻዺዐ ቒንደ ኟዑኢዠዛቨ ቬቋሆኑ ቍቬዝኽ በዑሆንበካ ቍኾዸዑ በዺኹዔ ኤ ዒዅቋ ኤዝኴዪቋ! ሆኖዔ ኧን ኟዔንድኴዏው ቆዒብዙዘኢነካ ቒንደ ሿቍህ ዏቋቂዔ ቬዕኲና ኟኵ ዏኻቆዿዎኲ በዏኵድዛ ሂዧካ ቍኤዧቆዔ።
100
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦
ኟቍበው
ቈውንካ
(ቧቆፎኲ)
በዘዏናክው
ኟነበካ
ኟዏዮዏዘኢዎኮ ዮህዑኤ-ኢዎኲ “ቍህ ሁቇዔ ቦኩ ነው!” ኟዑቋ ዝቈዺ ቩኢናፍቨ ዝዸዘ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውጭ ዏሆኑን ቆዏድኺዔ “ቍህ
ሿሧዛቯ በኤ ነው፤ ሿፍዶዙኑዔ ጭዙሽ ኟኦነድቆ ነው!” ( َبا ِئنٌ ِم ْن
) َخ ْل ِق ِهበዒቆካ ዒዖዑኢ ኢቬኦቋዞ ነበዛ። ቆቍብነካ ኢህቋ፦ ኩኵ ዒዔ ሧብየህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ (181 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ٍ [بِأَنَّو] فَػو َؽ سب ِع ََسو- عَّز وج َّل- ؼ ربػَّنَا َوَال، بَائِ ٌن ِم ْن َخلْ ِق ِو ِبَ ٍّد،ات َعلَى الْ َع ْر ِش ََ َ َ ُ «نػَ ْع ِر ََ ْ َ ْ ُ ِ َوؿ َكما قَال ِ َوأَ َش َار بِيَ ِد ِه إِ َىل ْاألَْر- » َى ُهنَا:ُاجلَ ْه ِميَّة !-ض ْ ت َ ُ نَػ ُق «ኩኲን ሿቧባካ ቧዒኢካ በኤ በሧዛቯ ኤ ሆኖ ሿፍዶዙኑ በኻዧብ ጭዙሽ ኟኦነድቆ (ኟኦቆኟ) በዏሆኑ ቒናውኴዅቆን፤ “ዮህዑኤ-ኢዎኲ” ቒንዧዑቇካ ቒዚህ [ነው] ቍንቋዔ!» (በቒዱክው ዂዧ ዏዚካ ቒኟድኺዐ)(1) -
ቒንዩሁዔ
ኟቢዬሧህ
ቍዙዒዴኲ
ቍህ
ሿሧዛቯ
በኤ
ዏሆኑን
ኟዑኢዖኾዀዶ ዀቋፅ ዒቬዛዱዎኲን ዒዸዏዔና ዏቋዕቄኩክውን ዒዛባካ
(1) “ቍቬ-ቨን-ነህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ (1/111፣ 175፣ 307)፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 47 ፣ “ቍቋ-ቍቬዒ ዂ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/169) ቒና በቊቌኲዔ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ኦቋፏቋ።
101
የአሒኞች ጋሻ ቩዮዔ ቍንዪንዬ ኩኹ ረቆዒዎኲ “ቍህ በዛኧ ሿሧዛቯ በኤ ነው!” በዒቆካ ቒውነኩውን ዏዀቆፅ ዮዏ!
(1)
ቋብ ቋንቆው ኟዑኻባው ቒነዚኢ ኩኹ ኟቧቆፍ ቈውንካ በነዚህ ካ ኟዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ ዀቋፅና ኟኩዂኴ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ኟኵዛቐንን ፅኑ ዏቋዕቄካ ሿዺዠኦኞኲ ዺዔዘዛ ኟዑሿሿቋ ዏሆኑን ነው። ኧ ኟኴዬዕውን ኵዛቐናዄ ቒውነኩ ቆዒፅናካ ኟዑዂቨ ቒንደ ቍዩቬ ዏቋዕቄካን ኟዑኢዬኵ ባቆዏሆናክው በኽዜኢክው ኢቆቍንዬዔ ኦውዕ ኤነኻ ነበዛ። ቆ- ቆቍህ ኟዒኤኻባ ዏቋዕቄካ ኟዑኢቬኦቋዞ ካ፦ ሿዚህ
በዟካ
ቒንዧኦኻቆው
ቒነዧነዚህ
ቍኤነካ
ቬቆዝዸዘ
ኟዀዬዝካ
ዏቋዕቄካን በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኦኾቡ ካን በፍዘዔ ዏድኴዔ ቒንዧዒኤኰቋ ዺዛዺዛ ኟቆዔ። ጯ- ቒውነካዔ ካ፦
ቬህኦካዔ ቈኦቆፍባክው ኟዑኲቇ ቍቱዑና ዏዹ
ኟኤኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኟዑኢድነዺነውዔ ቒነዚህን ካ ቍቬዏቋቄኬ ዐቬቈዕኲ ቈኖዙክው በዑኻባው ካቄቄቆኚ ቍቋዔ ዙዘኢ ነው።
(1)
ቆቍንዪንዬ ዔቪቊዎኲ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ (235-236) ኤዏቋሿኧ። “ዛካ” ( )ذاتኟዑቆው ቋ በዏቧቋ ቍኻባቦኮ ኟዑዂቄቆው ዏቋዕቄካ ኟቍንዬ ነኻዛ ህቋውና በኦዼባጭ ኟዑዖኾኻዺበካ ኻሀዪዄ ዏቆኢ ነው! ብዙዎኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ “ዛካ”ን በ“ቍቂቋ” ዏኦዛዔ ዏቋዕቄኧን ዒዺበብ ኤሆናቋ!
102
የአሒኞች ጋሻ ቍብዛኚዎኮ ኟ“ኦዕዷቋ” ጐዙዎኲ ብዙሃኑ ዐቬቈዕኲ ኟቍህ ባህዘኢካን በካቄቄቋ ቒንዪኢዖኾዀዶ ቆዒኻዬ ኟዑነዟክው ቍቱዑ ካ ኢቇ ቩሆን
“ደቬዔ” ()ج ْسى፣ “ደሃ” ()ج َّث “ዮውሀዛ” ِ ِ َ َ ()ج ْْ َِص፣ “ሧዖዬ” ()ع َصض.. ቒና ቊቌኲዔ ኤኻኚቇ።(1) ሿነቨዔ
ዏቂሿቋ፦
ቒዚህ
ኤ
ቈኢቬኦውቇካ
ዏቋዕቄኬኰክው ዏኖዙክውን
ባቱኻዛ
ነው!
ኟዑኻባው
ቆነኙህ
ኟዑቧጧክው
በዚህዔ
ዏዖካ
ካ
ፍቋቬፍናዄ ቒነዛቨን
ውዬኹ
ሿቋንቋዄ ካዛጓዓዎኲ በዒዬዖዀ
ቈኢዠዛቨ ኟዑዝቋኼካ ቍንዪንዬ ኟዅሆኲ ቒንዧዑኢቬቡካ ቆቍህ ኟዒኤኻቡ ኼዬቆኬኲን ቪኤሆን ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢኧን ነው። ኩዩኢ ኻቆፃዎኮን ቍቬዏቋቄኬ ዺኹቋ ኵዛቐናዄና ሀዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑድኵዐካና ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ቍዛሪኢ ኟሆኑካ ኴዧዔካ ኟቬዔ ካውቋይኲና ዔሁዙን ኟኦጓዙበካ ኟጯኹ ዪና ኟዑሿኦቆው ነው፡1- ቬቆቍህ ኤህን ዏቧቋ ካን በቍዎንኩዄዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ኻቆፃ ሿዏድኴዔ ፍዘዔ ዏኺድብ 2- ቒነኙህን ካ በቍዎንኩዄ ዂኤዔ በቍፍዙሽ ኻቆፃ ኟዑኢዂቪ ኦናኾዘ ቩኢኾዺዏን ኟኦዝቆኻበካን ዏቋዕቄካ ዒዸዙካ፦ - ካቄቄቆኚና ኦኻቢ ዏቋዕቄካን ቍቬቦ ሿሆነ ካቄቄቆኚውን ዏቋዕቄካ ኦኴብቆን በ(ቊ) ቮዘሪዄ ኻቆፃ ዒፅዧኹ፤ - ኟኩቧበው ዏቋዕቄካ ቬህኦካ ሿሆነ ዧዀዕ ውዬኹ ዒዬዖዀ!
(1) ሿነዚህ ቬኢዓዎኲ ኾዛ ኟኦኢኢዘ ካንኩኔ በዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኤዏዸቋ!
103
የአሒኞች ጋሻ - ሀቪቡ ካቄቄቆኚና ካቄቄቆኚ ኢቋሆነ ዏቋዕቄካን ኟኴኴቆ ሿሆነ ዧዀዕ ሁቆኧን ቆኤኬ ካቄቄቆኚውን ዏቋዕቄካ በ(ቊ) ቮዘሪዄ ኻቆፃ ዒፅዧኹና ካቄቄቆኚ ኢቋሆነውን ዏቋዕቄካ ውዬኹ ዒዬዖዀ!(
1)
ቍዎን! በዚህ ቍዧኻኚ ዛዕቬ ኤ ኤህን ዏቧቋ ዏዹ ካን በዧዝናው ዏኴበቋ ዂኤዔ ዏዂዔ ኟዒንዔ ዀያኩዔ ዏብካዔ ቍኤዧቆዔ! በቍንፃ በቒንዩህ ዐቬቈዕኲንዔ
ቍኤነካ ካና
ቆዏዝኦን
ኻቆፃዎኲ
ዏዕሿዛ
ሁቊዔ
ቒውነኩን
ቆዏዏዘንና
ውዥዔብዛና
ቄዛቄዛ
ኟዑኢቬሿካቋ ቍዩቬ ኟዝድዙ ቬቋካ ነው፤ ኟዐቬቈዔ ዺዘ ዂዧ ኵዛቐናዄና ሀዩዂዄ
ዏቆቅኩዄ
ቒውነኩዎኲ
ቒንደ
ዂዧዑኢዔኩኧ
ፍቋቬፍናዄ
ኻቆፃዎኲ ዏሆን ኟቆበካዔ፤ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲ ኟዑቋዽካ ሁቇዔ በዑኢዔንበካ ኟበኤ ፍዛዬ ብኰ ነውና! ቧቆፎኲ ቒነኙህን ዏቧቋ ካ በዚህ ዖኻዬ ኟዑድኴዐ ቧዎኲን ኢዂዀዙና በዚህ ኦዀባዙክው ብኰ ሿቨን-ናህ ዙ ኟዂዶ ኟቢዬሪ ቧዎኲ ቒንዧሆኑ ኤዝዛየ ነበዛ።(2) ነኻዛ በዔቪቊ
(1) ኩዩኢ ቍንዬ ቧው ኤህንን ዝዛዝዛ በቍዀባቡ ኟዑኦኻብዛበካ በ ቒውኴካ ኟቊቆው፣ ዂኤዔ ኢቆበካ ኽዜና ሁኔኩ ኟዒኤዝኹዬቆካ፣ ቍቈኢዔ ዝዛዝዛ ውቬዺ ዏዀባኧ ሿዺኹዐ ኼዪኧ ኟዑኢዏዝን ሿሆነ ኤህንን ቋ ቆዒፅዧኹዔ ኤሁን ቆዏዂዔ ዏዖዱ ባቆዏኖ ቒንዧዑኺድብ ቍቪውኺ ኟቒቧዺ-ቍኻባውን በዛ ዏዝኾካ ቍቆበካ። (2) “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (1/254)
104
የአሒኞች ጋሻ በዚህዔ ዏዖካ ቍህን በኦዏቆሿኦ “ደቬዔ”(1) «ነው!» ዂኤዔ «ቍኤዧቆዔ!» ብቌ ዏናኻ ኟኦሿቆሿቆ ነው። ዔቄንኢኧዔ በኟካኚውዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፅና ኟነብአ ቍቬኦዔህዜካ ኤ ቒንዩሁዔ በዏዮዏዘኢዎኮ ኴና ካውቋይኲ ቍንዧበካ ኤህ ቋ በቍዎንኩዄዔ ሆነ በቍፍዙሽ ኻቆፃ ቆቍህ ዏኻቆዿ ሆኖ ሿኬዔ ቍቋኦዂቪዔና! ቬቆሆነዔ ‚“ደቬዔ” ዏቋዕቄካ፦
ነው!» ኟዑቋ ኦናኾዘ ሿቇ ኋ ኢቧበው
- ቒንዧፍዶዙን ቍኤነካ ኟቍቂቋ ዀንባኩ ሿሆነ ቆቍህ ኟዒኤኻባ በዏሆኑ ውዬኹ ኤሆናቋ! በኦቆኢአ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ቍቬዖዴኲ ኟኦዖኾኻዶካን ኟቍህን ባህዘኢካ ዒፅዧኹ ዀን በፍዘዔ ኤህንን ዏቋዕቄካ ቍኢቬኻነዝብዔ፤ ዂዧዚህዔ ቍኢዏዙዔ፤ ኟቍህ ባህዘኢካና ዏኻቆዿዎኲ ቆዛቨ ኦኻቢ
(1) “ደቬዔ” ()جسْم ِ በኦቆዏዧው ኟሧዖብኚ ቋቪን “ቧውነካ” ዒቆካ ቩሆን ብዙ ኴዧዔካ ኟቋንቋ ቈኺኲ በዏዝኻበ-ካ ኤ ኟዑኢቬኦቋዞካዔ ኤህንኑ ዏቋዕቄካ ነው። ሆኖዔ “ቍህ ደቬዔ ቍኤዧቆዔ” ኟዑቋ ዝቈዺ ኟዑኢናፍቨካ ኟፍቋቬፍና ባቆቤኬኲ ኤህንን ቋ በዚህ ዏቋቀ ቍኤዧቆዔ ኟዑኦዖኼዐካ! ቒንዩኢውዔ ቇ ኟዑቧድውን ፍቋቬፍናዄ ካዛጓዓ በኦዏቋሿኦ ቒዛቬ በዛቪክው ኤዂዛኻባቇ! ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን” በኦቬኗው ዏፅህዠክው (2/4-8) ቍቬዙ ሁቆካ ኟኦቆኢአ ቍቋዕኲን ድኹቧዅቋ! ቍብዛኚዎኮ በዚህ ቬኢዓ ቬዛ ኦዼባጭ ኵቬ ቍቂካን ብኰ ቪኤሆን ዏኻቆዿ ባህዘኢካን ኟዑኢቬኦናዀየ ቒንዧ ውሃ፣ ቍኟዛ፤ ብዛሃን ቒና ቒቪካ ኢቇ ቈኩአ ኟዑኲቇዔ ኤሁኑ ኟዒኤኲቇ ነኻዜኲን ሁቇ ኢቂካኩቇ! ቬቆሆነዔ “ቍህ ደቬዔ ቍኤዧቆዔ!” በዑቆው ዏዝቄዛ ሽዠን ኟዑኢዙዔየካ ቍቋዔ ኟቍህን ባህዘኢካ በዒቬኦባበቋ ኟዏኖን ህቋውና ዏዀዝፍ ነው! ኦዼዒዘ ዒብዙዘኢ ዂዧ ዟካ ኤዏዸቋ!
105
የአሒኞች ጋሻ ኟሆኑካ ሿፍዶዙን ፍዘዔ በኦቆኟና ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ሁኔኩ ብኰ ነውና! - (ኢቧበው) ኟቍህ ህቋውና ኟዑዖኾኻዺበካንና ኟዑቆኤበካን “ዛካ” ሿሆነ ዧዀዕ (ዏቋዕቄኧ) ኦኴባኤነካ ኢኻኚቋ! ዏዔ ቍህ “ዛካ” ቒንዪቆው ሁቇዔ ኤቬዒዒቋ! ዔንዔ ቢሆን ዀን ኻቆፃው ቬህኦካ ነው! በዚሁ ዝዛዝዛ ዏዖካ ‚“ደቬዔ” ቍኤዧቆዔ!» ኟዑቋ ኦናኾዘን ቒናቬኦናዀዪቆን! ኻቆፃው ዀን ቍሁንዔ ቬህኦካ ነው! በፍቋቬፍና ኟኩነዘ ኦናኾዘዎኲ ኟዑኢዙቡካ ኟውዥንብዛ ቋ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ በቒቬዛ ኤ ቒኢቇ ኟኦሿዙሿሯክውን “ዮህዑኤኢዎኲ” ቍቬዏቋቄኬ ቒንዩህ ኤቇ፦
وما، وأنكروا الرواية واْلثار،احتجوا بشيء ما يَػ ْقوى قلب وال ينطق لساّن أف أَحكيَو ُّ »ولقد وكالمػا، اجلسم كذا وكذا: ولقد َجعل برغوث يقوؿ يل،َسعت مقالتهم ُ ظننتهم على ىذا حَّت ال، إال أّن أعلم أنو أح ٌد صمد، ما أدري ما ىذا: فجعلت أقوؿ،ىو الكفر باهلل العظيم «! فسكت عن، وىو كما وصف نفسو،ِشبو لو وال ِعدؿ «(ሿቍቬሿዟነኧ ኟኦነቪ) ቬኦቋዝው ቋቤ በዒኢቬኲቆውና ዔቫዔ በዒኤኩዘዝቆኝ (ኟፍቋቬፍና) ዏዖዱ ዕኻኧኝ! ጯዩሦኲንና ዘኻባዎኲን ቍቬኦባበቇ፤ ንዀዀዙክውን ቒቬቄቧዒ ዬዖቬ በዚህ ዏቋቀ ቍቋኻዔኩክውዔ ነበዛ! ‘በዛጙሥ’ (ኟኦባቆው) “ደቬዔ፣ ቒንኬ ዝንኬ..” ቒኢቆኝ በኩኵ ቍህ ቒንዧዏቂዬ ኟዑኺድዛ ንዀዀዛ ዏናኻዛ ዮዏዖ! ቒኔዔ “ኤህ ዔን ቒንዧሆነ ቍውኹቋህዔ፤ ነኻዛ ዀን ቒዛቨ (ቍህ) ቍንዬኣና "ቧዏዬ" (ኟሁቇ ዏድኽኢ)፣ ቍዔቪኢዔ ሆነ ቍኰ ኟቊቆው ዏሆኑን ቍውቆሁ፤
106
የአሒኞች ጋሻ ቒዛቨዔ ዙቨን ቒንዧኻቆው ነው..” ዒቆካ ኢዝቀኝ! ሿዚኢዔ ዝዔ ቍቆኝ»(1) በዺኹቇ ኟሀኹ ባቆቤኬኲ በኵዛቐንና በጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻዶ ባህዘኢካን ኢዬቇ፤ በኵዛቐንና በጯዩሥ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ውዬኹ ኟኦዧዖኼካን ውዬኹ ኢዧዛኾቇ፤ በዝዔኩ ኟኩቆዞካን ዧዀዕ በዝዔኩ ኢቋዠቇ፤ ቩኢዬኵዔ በቒውኴካ፣ ቩኢቬኦባብቇዔ በቒውኴካ! ኟቒውነኦኚ ቍዒኝነካና ኦሿኩኤነካ ዔቋቄካ ኤሄ ቍኤዧቆዔን?! ሽብዛ! ቒዚህ ኤ ቋብ ቈቇካ ኟዑኻባ ነዺብ ቍቆ፦ በኵዛቐንና በሀዩሥ ኟኦዖኾኻዶካን ኟኩ ባህዘኢካ በዑኢድዙዺዛ ዂኤዔ በዑኢቪኹኹ ቋ ዏዀቆፅ ቒውነኩውን ቍኤኴኤዖውዔ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆው ነበዛ፦
“ኟዑኟፍ
ኦኤፎ
ቍናቬዂዀዬዔ!”
ِ ٍ َوَال نُِزيل عْنو ِص َف ًة ِمن ِص َفاتِِو لشن..» « ..ت ْ اعة ُشنّ َع َ َ َُ ُ َ ْ
ቬዂኻዘ
(ብቆን)
ሿባህዘኢኧ
ቍንየንዔ
(2)
(1) “ዚቄ ዑሕነከ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ” ቈጯንበቋ ብኒ ቬጲኹ ኻፅ 52፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (2/253)፣ “ቍቋ-ቢዪኢህ ዂ’ን-ኒሃኢህ” ቈ’ብኒ ሿዛ (14/201) (2) “ቍቋ-ባና” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/326)፣ “ዘዔ-ዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒህ፤ ኻፅ 22
107
የአሒኞች ጋሻ በ"ኦዕዷቋ" ቍኴንኞኲ ንዀዀዛ ኤ “ቍህ ቆዙቨ ኢዧክውን
ባህዘኢካ ቍንኴበቋዔ!” ኟዑቋ ኴዺኦኚ ኟዒቬኦባበኢ ኻቆፃ ኤኻኝ ኤኲቋ! ሆኖዔ ቍብዛኚውን ኽዜ ቆዚህ ሪዒ ዏንኻየን ኟዑዧቆዬቇካ ባህዘኢኧን ኢቆ ቍዧብ በኦቆኢአ ኹፅዎኲ ቒኟድ ቒውነኩውን በዒዬበቬበቬ (1)
ነው :ቒንዧዏቬዒካና
ዒኟካ
ኢቇካን
ባህዘኢኧን
«ቍዕዙዬ»
ْ َ ()أع َصاض
ْ َ ኤሏክዅቋ፣ ቒንዧ ዟካና ቒዳ ኢቇካን «ቍዕዷቒ» ( )أع َظاءዂኤዔ ََ «ዮዅዘሕ» (ارح ِ ْ )جብቆው ኤቧኤሟክዅቋ፣ ቒንዧ ንዀዀዛ ኢቇ ቩዝቋዀ َ ኟዑዝፅዒክውን ቍዬዙኬኲ ዧዀዕ «ሀዅዩሥ» ()خ َْا ِدث ቩቇ ኤድሯክዅቋ፣ “ቍቬከዅቒ”ን (በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን)ና ሿፍዺዖኦ ሪቆዐ َ በኤ ዏሆኑን «ኦጯኤ-አዝ» ( )َتَ ُّّيኤቇኩቋ፣ ሿውቪኔውና ዬዛኽኧ ኋ ْ َ ኢቇካን ዺበቦኲና ሪዒዎኲ «ቍዀዙዬ» ( )أػ َصاضናክው ኤቇ…!
በዚህ ኤ ዧዀዕ ቒነዚህን ካና ዏቧቌኰክውን በኦዔኩኩ ፍቋቬፍናዄ ኤዘኩክው
ቒንደ
በዏዖኩዄው
ቋንቋዄ
ዏቋዕቄኩክው
ቍኤኦዖኼሟክውዔ፣ ቒንዧዚኢዔ ሆኖ ኟቍህ ባህዘኢካን ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዀንዛቤ በኵዛቐንና በጯዩሥ ቒንዧኦኻቆዘካ ኟዑኴበቇካን ኟጯኹ ባቆቤኬኲን
“ቍህን በነዚህ ቍቮዒ ዏኻቆዿዎኲ ኤኻቋፃቇ!” ቒኢቇ በኹዺዝካ ኤዂዛዠቇ!
(1) «ቈበሏካ ኢቧቧካን ቍዕዙ ‘ዳዀዙ’ ኤሏኩቋ»!
108
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ረሥዒን ብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ(1) ኤህንን ውዥንብዛ ኢቬዠዠ ቆነበዖ ቍንዬ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ዔሽ ቩቧዶ ቒንዩህ ኤቇ፦
َال يَػ ُقولُوُ أح ٌد من الْ ُمسلمني! َولَكنَّا،ب؛ فَػ َه َذا ُك ْفٌر ٌ َجار:َّه ْم يَػ ُقولُو َف ُ َوأ ََّما َد ْع َو َاؾ أَنػ..« ٌ ِح ُمَرَّك ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ َْ السمع والْبصر والْع ُ ِنػُثْب ُ َوأَثْػبَتَوُ لَو،يما أَنْػَزَؿ م ْن كتَابِو َ َ َ َ َ َ َ ْ َّ ُت لَو َ َك َما أَثْػبَتَوُ لنَػ ْفسو ف،ني ب َال تَ ْكييف ِ ،ات َّ ْ ُ َوع،ِح ٌ َ" َوَما أَ ْشبَػ َهوُ؛ َح ْش ٌو َو ُخَراف..ض ٌو ٌ " َجار:ٍ َوَى َذا الَّذي تُ َكِّرُرهُ َمَّرًة بَػ ْع َد َمَّرة،الر ُسوؿ ِ وتَ ْشنِيع َال يػ ُقولُو أَح ٌد ِمن الْعالَ ِمني! وقَ ْد رويػنَا ِرواي ِ ْ ص ِر والْ َع ص ْد ِر َى َذا َّ ات َ ني ِِف َ َ ْ ََ َ َ َ َ َ ُ َ ٌ َ َ َ َالس ْم ِع َوالْب ِ ِ اب بِأ َِّ وؿ ِ ِ ِ اظها َعن رس ِ َالْكِت َونَػ ْع ِن،اؿ َ َوؿ َك َما ق ُ فَػنَػ ُق،-اّللُ َعلَْيو َو َسلَّ َم َّ صلَّى َ - اّلل ُ َ ْ َ َسانيد َىا َوأَلْ َف َ ِ ! وتشنيع،ض ِاء" تكلّف ِمْنك ْ " َوِذ ْك ُر،وع َ َع ْ اجلََوارِِح َو ْاأل ٌ ُيف َعنَّا َم ْرف ُ ِ َوالتَّ ْكي،هبَا َك َما َع َن «..(ቍህቇ’ቨን-ናህ ቬቆቍህ ባህዘኢካ) “ኟኦኻዸድዏ ቍቂቋ..” ቒንዧዑቇ ዏዕኻካህን በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ ኤሄዒ ሿዐቬቈዕኲ ዏቂሿቋ ቍንየዔ ኟዒኤናኻዖው ቀፍዛ (ቄህዧካ) ነው! ነኻዛ ዀን ዏቬዒካን፣ ዒኟካን፣ ቍኤንን.. ቒዛቨ ዙቨ ባዂዖዧው ዏፅሀፍ ቆዙቨ ቒንዪዖኾኻድውና ዏቋዕቄኦኚውዔ
()ﷺ
ቒንዪዧኵቆካ
ቬቆ
ሁኔኩው
ቪናነቪ
ቒናዬኹቆኩቆን! ኤህ በኟኽዜው ኟዔካዧኾዀዏው “ዱዘሕ፣ ዬው..” ቒና ኟዏቪቧቆው ኻቆፃ በሪቆዔ ዒንዔ ኟዒኤናኻዖው ፍዚ-ቢቬ ሀኦኩ፣ ኟዒኤዏቬቋ ኦዖካና (ቬዔ ቆዒዺዠካ ኟዔኩኾንንበካ) ዒቮዒኴኢ ነው!
(1) ረሥዒን ቒብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ፤ ኩኵ ኟቨን-ናህ ዒዔ፡ ሿቍቋዒዔ ቍህዏዬና ሿቊቌኲ ኩኹ ዒዕኲ ኟሀዩቬን ዘዛዝ-ቒውኴካ ኟኴቧዐ ኟዘዏናክው ኦኴዪዑ ሪቈዔ ነበ። ቍቡ’ቋ-ዝዬቋ ቍቋ-ዱዩ “በህኤውካዔ ቒኢቆ ሿዕኦዔ በኋ በቍዛሪኢነኧ ኟዑሿኦቇካ ኦዔቪቊካ ነው!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ! ኢዖዞካ በ 280 ሪ.ሂ ነው።
109
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏፅሀፍ ዏዮዏዘኢ ኤ ዏቬዒካ፣ ዒኟካና ቍኤንን (ቆቍህ) ኟዑኢዖኾዀዶ ዘኻባዎኲን ሿነቧነዪክውና ሿነኩክው ሿቍህ ዏቋዕቄኦኚ ቍቬኦቋዝናቋ! ቒናዔ ቒዛቪክው ቒንዪቇካ ቒንቆን፤ በኻቆፃዎኮ ኟዝቆኼካንዔ ዏቋዕቄካ ቒንዝቋኾቆን! ቬቆሁኔኩው ዒንቪካ ሿኚ ኟዒኤድበኹ ነው! “ዮዅዘሕ” ቒና “ቍዕዷቒ”ን ዒውቪካ ዧዀዕ ኢንኦ ኼዛ ቬንድና ዒቮዒኴኢ ነው!»(1) ቍዎን! ኼዪአን በዺቋኹ ኟዒኤዖየ ዐቬቈዕኲን ቆዒዧናኻዛና ኟቍህን ባህዘኢካ ቒንዪኢዬኵ ቆዒቬበዛኻዀ ኟዑድኴዐባክው ኟሽብዛ ኻቆፃዎኲ!
ﮋ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬﯭ ﯮ ﯯ ﯰ :[النجم
...ﯱ ﯲ ﯳ ﯴﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿﮊ
]ٕٗ – ٕٖ
«እነኚህ እናንተና አባቶቻችሁ የሰየማችኋቸው ስያሜዎች እንጂ (ላሊ) አይዯለም፤ አሊህ በነርሱ (ተጨባጭነት ሊይ) ምንም ማስረጃ አሊወረዯም! ከጌታቸውም በርግጥ ምራቻ መጥቶሊቸው ሳሇ ጥርጣሬንና ነፍሶች የሚዘነበለሇትን እንጂ ላሊ አይከተለም፤ ወይስ ሇሰው የተመኘው (ሁለ) አሇው?!..»[ቍን-ነዳዔ 23-23]
(1) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍቋ-ዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (2/679)
110
የአሒኞች ጋሻ
ድዛዘኞኲ..! ኟብዥኩዎኰክው ዏነቱዎኲና ዏቋቭኰክው!
ከ
ኤ ኟኦብዙዙው ፍንካው ኢቆ ኟጯኹ ዪና ቍንየ ዏኻቆዿ ዑዛናዄነኧና ዏቂሿቆኝነኧ ዏሆኑን ቍውኴናቋ። ሿዚህ ነብኢዄ ዠና
ኢዝነኻዶ በዛቂኩ ቍንዱዎኲ ኢቇ ቩሆን በዅነኝነካ ሁቆካ ሪኤነካ ድዛዘኚ ዔዬቦኲ ውቬዺ ኤቂኦኩቇ፦ ዔዬብ ቍንዬ፦ ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ፤ ዔዬብ ሁቆካ፦ ኟቍህን ባህዘኢካ በሿዟቋ ዂኤዔ በዐቇ ኟዑኢዠዛቨ። ኟነዚህ ድዛዘኚ ዔዬቦኲ ዅነኚ ዏኻቆዿ በዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ቒንዧኦዘዖዘዖው ኟሀኹ ባቆቤኬኲ ቍበቄዖው ኟዑድነኴቋክውን ቍዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ በኦቆኢአ ዏዝቄዜኲ በዏሿቆቋ ዒዙዏዪክው ነው! ኟዏዮዏዘኢዎኮ
ዺዏካ
በዺኹቇ
ኟዑዞዖው
በዏዮዏዘኢዎኮ
ሁቆካ
ድንኺኲ (“ኦቄኡፍ”ና “ኦዔቋ”) ዛቢኢ ኤ ቩሆን ኟቊቌኮ ዧዀዕ በኦኴካ ሁቆኧ (“ኦዕዷቋ”ና “ኦሕዘፍ”) ኤ ነው። ሁቆኧዔ ኦዙኒ ዔዬቦኲን ቆዚህ ቍቬሿዟ ዏዘዝ ኟዪዖጓክው ዏነቱዎኲና ብዥኩዎኲ ቍቇ፤ ቒኢንዪንየን ሿዏዖኧ ዝንኹቆው ኟዑዺቇ በዛቂኩ ቍዺኾቢ ዔሾኲዔ ቍቇ፤ ዅና ዅናዎኮን ቒንዧዑሿኦቆው ቒናኢክዅቆን።
111
የአሒኞች ጋሻ
ዔዬብ ቍንዬ
ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ ዝዸዘን በቍንዪንዬ ባህዘኢካ ሿፍዶዛ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ ጭፍዙዎኲ በቬዔ ኩዘቄ ብኹ ብቆው ነበዛ። ኟቬዔ ቈዃንካ “ዐቮብ-ቢሀ” ( )مش ِبّهةዂኤዔ “ዐዏሥ-ህ” ( )مم ِث ّلةበዑቋ ቬኢዓ ቬዛ ኢድቋሏክዅቋ።(1) ኟቒነዚህ ጭፍዙዎኲና ኟዏቧቌኰክው ዺዠካ በቍብዛኚው ሿዑሿኦቇካ ቭቬካ ነዺቦኲ ቍኤዂዸዔ፦
(1) ሿነዛቨዔ ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቇካ ኤኻኘበኩቋ፦ ቍቋ-ዮዅዘቢኤ-ኢህ፦ ኟዪዃዬ ቍቋ-ዮዅዘቢኤ ኦሿኩእኲ ናክው። “ኩ
በቧው ኹዛፅ ኢቆ ነው! ሿሁቆካ ነኻዜኲ በቬኦኴዛ ሁቇዔ ኟቧው ቍቂካ ቍቇካ..”!! ቒኢቆ በዑዘኻንን ዏቋቀ ኤዘዖዝዛ ነበዛ! ቍህ ኟቬዙውን ኤቬድው!
ቍቋ-ሿዙዑኤ-ኢህ፦ ኟዐጯዏዬ ብኑ ሿዛ-ዙዔ ቍቬ-ቧዳቬኩኒ ኦሿኩእኲ ቩሆኑ ቍቬዙ ሁቆካ ኟዑሆኑ ኟኦቆኢአ ቍንዱዎኲ ናክው። “ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ኢቋቆበካ ሁኔኩ ቒንዩህ ነው፣ ቒንዩኢ ነው..” ቒኢቇ በዏዘበዬ ኤኩዂቇ! ቍቋ-ሂቱዑኢህ፦ ኟሂቱዔ ብኑ’ቋ-ጯሿዔ ኦሿኩእኲ ናክው። ቬቆ-ቍህ ኟኦቆኢአ ኟቀፍዛ ንዀዀዜኲን በዏኴባዟዛ ኟኩዂኴ ነበዛ፤ “ዛዝዏኧ፣ ኑና ዺቋኴኧ ቒቀቋ ነው..!” ኤቋ ነበዛ! ቊቌኲ ኦዏቪቪኤ ቡዬኖኲዔ በኩዘቄ ቍቋዝዅቋ። ንዀዀዜኰኲውዔ በኦቆኢአ ኟኩዘቄ ዒህዧዙካ ቧፍዖዅቋ።
112
የአሒኞች ጋሻ 1-
ባህዘኢኧን ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ዒዏቪቧቋ፦
በዚህዔ ቍቋዒክው ሿኤ ሿኦዂኻዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ ሁቆኦኚውን (ኦዔቋ) ኤኦኻብዙቇ! ቍቋ-ዒዐ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ َ َ ومن ق، وقَ َدـ َك َق َد ِمي، وي ٌد َكي ِدي، بصر َكبص ِري:وؿ ِ َّ َك فَػ َق ْد َشبَّو َ اؿ ذَل ٌ َ َاّلل ْ ََ َ َ َ َ َ ٌ َ َ ُ «الْ ُم َشبّ َهةُ تَػ ُق »ِلخَلْ ِق ِو
«ዐቮብ-ቢሃዎኲ “ቒንዧኔ ቍኤነካ ዒኟካ፣ ቒንዧኔ ቍኤነካ ቒዳ፣ ቒንዧኔ ቍኤነካ ቒዀዛ..” ኤቇ! ቒንዧዚኢ ኢቆ ቧው ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ቍዏቪቬሏቋ!» 2-
(1)
ኟቍህን ባህዘኢካ ቩኢዬኵ ዂቧን በዏኦቆፍ ኟባህዘኢኧን ሁኔኩና
ዝዛዝዛ ኤዘካ ቍቬዏቋቄኬ ቒንዧዏቧክው ዏዘበዬ፦
በዚህ
ኦዀባዙክው
ኟዏዮዏዘኢውን
ድንኹ
(ኦቄኡፍ)
በኴዺኩ
ኤዝፅዒቇ! 3-
በኵዛቐንና በሀዩቬ ጭዙሽ ኢቋኦዂቨ ባህዘኢካንና ዏኻቆዿዎኲን
ቆቍህ ዏቬድካ፦
በዚህዔ
ሂዧኩክው
ኟቭቬኧን
ዏቧዖኩዄ
ዏዛሆዎኲ
ዏቋዕቄካ
ኤፃዖዙቇ!
(1) “ብዸቇ’ካ-ኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/43)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዻህ (3/326)
113
የአሒኞች ጋሻ ቒነዚህ ቍንዱዎኲ ዀኝኩክው ቒኟኦዏናዏነ ሿዏሄየዔ በኤ ዺዏኩክው ዀቋፅ በዏሆኑ ቍብዛኚው ኟዐቬቈዔ ህብዖኦቧብ በቍባዜኢክው ኟዏቆሿዞ ቒዬቋ ቍናቪ ነው። ዒንኚውዔ ኟንዘህ ቍቒዔዜ ባቆቤካ በሪቆዒኧ ዝዸዘ ሀኢቇ ቍዔቄና በፍዶዙኑ ዏቂሿቋ ዔንዔ ቍኤነካ ኟባህዘኤ ቍንዬነካ ቈኖዛ
ቒንዧዒኤኲቋ
ኢቆቍቬኦዒዘ
ኤዖዪቋ!
ቬቆዚህ
ቬህኦኩክውን
ቆዒቬዖዪካ ብዙ ዒብዙዘኢዎኲ ዏዧዛዧ ቒዔብዛዔ ቍቬዝኽ ኤሆን ኤኲቋ። ሆኖዔ ቆብዥኩክው ዏነቱዎኲ ሿሆኑካ ዔቄንኢኬኲ ዅነኚውን ድኹቧን ዒዖዑኢውን ቒናቬሿካቋ። ብዥኩ - «ኟቍህ ኵዛቐን ቧዎኲ በዑኻነዘቡካ ቋንቋ ኟዂዖዧ በዏሆኑ ቬቆዙቨ
ኟነኻዖንን ሁቇ በኻሀየ ሪቆዔ በዔናኟው (በፍዶዙን) ኤዘካ ዏኦዛዔ ቍቆብን።» ቍቇ!! ዏቋቭኲ ኤህ ዐዀካ በበዛቂኩ ዏንኻይኲ ቍዺኾቢ ዔሽ ኤቧድዅቋ፤ ሆኖዔ ቭቬካ ዔሾኲን ብኰ ባጭ ቒንዏቋሿካ፦ ቍንዧኚ፦ ቍህ በኵዛቐኑ ቧዎኲ በዑኻነዘቡካ ቋንቋ ዙቨን ቒንዧኻቆው ሁቇ በዚኢው ኵዛቐኑና በዚኢው ዀቋፅ ቋንቋ ጭዙሽ ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆውዔ ነዀዜናቋ! ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ
11]
114
የአሒኞች ጋሻ ]ٗ :[اِلخالص
ﮋﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ]ٙ٘ :[مرمي
ﮋﭚﭛ ﭜ ﭝ ﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ኤህን ቍንኴፅ ቩኢብዙ ቒንዩህ ኤቇ:
ِ »!شبيها ؟ ّ « ىل تعلم ً للرب م ًثال أو “ቆኩ ቍዔቪኢ ዂኤዔ ቢዹን ኩውቆህን?”
(1)
ሁቆኦኚ፦ በኻሀየ ሪቆዔ ሿዔናኢክው ኦዼባጭ ቒውነኩዎኲ ቍንየ ፍዶዙን ዙቪክው በብዙ ዺኹቋ ዏድዘኢዎኲ በቬዔ ዧዖዱ ቈኾድዐ ቢኲቇዔ በኤዘካና በቍኳኋን ዏቆኢኟኩክው ነው። ኩዩኢ ኟባህዘኢካ ዺኹቋ ቬኢዓ ዏኻዸድዔ በፍዶዙን ዏቂሿቋ ቒንኳ ኟኤዘካንና ኟሁኔኩን ቍንዬነካ ዂኤዔ ዏዏቪቧቋ ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ቒንያካ ኟዝዸዘና ኟፍዶዛ (2)
ዏዏቪቧቋን ኢዏቄኩቋ?!
ቭቬኦኚ፦ ዝዸዘ በዝዸዘነኧ ሿፍዶዙን ጭዙሽ ኟዑቆኤ ቬቆሆነ ባህዘኢኧዔ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ጭዙሽ ኤቆኢቇ! ኟባህዘኢኧ ዔዺኴካዔ በቧዎኲ ዀዔካ
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘ” (18/226) (2) ኟዚህ ኩኹ ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ሿበዛቂኩ ዔቪቊዎኲ ኾዛ ቍቆፍ ብቌ ኤዏዸቋ፤ ን-ቱቍ'ህ!
115
የአሒኞች ጋሻ ኟዑቆቂ ቬቋሆነ ዝዛዝዛ ኤዘኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነኻዛ ዂዚ ሁቇ ኢቆ ቒውኴካ ኟዑቧነዘዛ ዏዔካ ነው! ኤህ ዧዀዕ በዸዔ ኟኦዂኻዘ ኟቧኤዸን (1)
ዪና ነው!
ውቬን ቍቒዔሯኲን ቒንኳን ቬቆዝዸዘ ቬቆ ፍዶዛ ባህዘኢካና
ሁኔኩ ቒንኳ ዐቇ ዀንዛቤ ኟቆውዔና! በዚህ ኼዪኤ ቍንዬ ኽዜ ኩኵ ዒዔ ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ዏህዩ (197 ሪ.ሂ) ሿቍንዬ ዂዸካ ኾዛ ኢዧዖኼካን ውኤኤካ ቒነሆ፦ - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቬቆ ኩ ቒንዧዔካናኻዛ፣ (ሁኔኩውን)
ቒንዧዔካኻቋፅና ቒንዧዔኩዏቪቬቆው ዂዚ ዧዛቭኚቋ!” - [ዂዸኧዔ፦] “ቍዎን..!” በዒቆካ ቬቆቍህ ባህዘኢካ ኤዘካ ዏናኻዛ ዮዏዖ! - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቋዲ ሆኤ! ኺኤ ዖኾ በቋ! ቒቬከ
ዏዮዏዘኢ ቬቆ ፍዶዛ ቒናውዙ፤ ቬቆ ፍዶዛ (ኤዘካ ዒዂኹ) ሿኦቪነን ቬቆ ዝዸዘ ዧዀዕ ቒዳዀ በበቆድ ዏቋቀ ኟዑቪነን ዏሆኑን ቒናዖኾዀዸቆን! ደብዘቋ (
ؑ) ቬዬቬካ ዏኬ ቄንፎኲ ኢቇካ ሆኖ
(1) ቍህ ኟቧኤዸንን ዂዺዏይኲ ቩኢዏቄካ ቒንዩህ ኤቋ፦ ]ٔٙ١ :[البقرة
ﮋﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
«እርሱም የሚያዛችሁ በመጥፎና በአፀያፉ ወንጀሌ፤ እንዱሁም በአሊህ [ቍቋ-በኴዙህ 169]
ሊይ የማታውቁትን እንዴትናገሩ ነው»
116
የአሒኞች ጋሻ ነብኢኲን
()ﷺ
ቒንዪአካ
ሿሧብየ’ህ
ቬቆኦቆዝቋን ጯዩሥ ንኻዖኝ!”
ብን
ዏቬረዬ
(
)
(1)
- (ዂዸኧዔ ጯዩዀን ቍዂኴው።) - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቬዬቬካ ዏኬ ቄንፎኲ ቬቇካ ፍዶዛ
ኤዘካ ንኻዖኝ!” - (ዂዸኧዔ ኟዑቆው ድፍኬካ ኤዏቆሿኩክው ዮዏዛ!) - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቋዲ
ሆኤ! (ቒንዩኢውዔ) ዺኢኸውን ኹቋቋህ፤ ቍዔቬካ ዏኬ ዘድና ቧባካ ቄንፎኲን ቒኦውቋሀቆሁ! ቬቆ ባቆ ቭቬካ ቄንፎኲ ፍዶዛ ሁኔኩ ንኻዖኝ! ቒቬከ ቭቬኦኚውን ቄንፍ ሁቆኧን ቍህ ቂኖዖበካ (ኟኦቆዏዧ) ቦኩ ኟኦቆኟ ቦኩ ኤ ዀድዏው!” - [ዂዸኧዔ፦] “ቬቆ ፍዶዛ ባህዘኤ ኤዘካ ዒዂኹ በዛዀዺ ቍኹኬናቋ፤ ቬቆ ዝዸዘ ዧዀዕ በበቆድ ዏቋቀ ቒዳዀ ኟዑኢኹኦን ነን! ቒናኻዛ ኟነበዖውን ካ ዏዏቆቫን ቍቬዏቧቄዜኩቆሁ፤ ቍህንዔ ዏሃዛኩ ቒድኤቆሁ!”
(2)
(1) ጯዩዀ ቍቋ-ቡኻዘ (3232) ቒና ዐቬቈዔ (174) ዘንዬ ኟኦዘኻበ ቩሆን በውኤኤኧ ኤ ኟድኴቨካን ኟዘኻባ ቧነዬ ቆዒቪድዛ ቬቋ ካክዅቆሁ! (2) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/585)፣ “ጱቋኟኧ’ቋ-ቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (9/8)
117
የአሒኞች ጋሻ
ዔዬብ ሁቆካ
ኟቍህን ባህዘኢካ በሿዟቋ ዂኤዔ በዐቇ ኟዑኢዠዛቨ ቒነዚህ ቡዬኖኲ በቬዔ ቈውንካ ዘንዬ “ዐሧዺ-ዷህ” () ُم َع ِطّلَة በዑቋ ቬኢዓ ኟዑኩዂኵካ ናክው። ቍህ በኵዛቐኑና በዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቍንዧበካ ቆዙቨ ኢዧክውን ባህዘኢካ በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ኤነፍኾቇ! ሿቍኻባቡ ሂዧካ ኾዛ በዒኤቬዒዒ ዏቋቀ ቢሆን ቒንኳ ካዛጓዓኢክውን ኤኺቆዔዒቇ! ኤህን ዺዏኩክውን ቩኢዙዔየ ዝዸዘን በዒኹ ዀዛይሽ ቬቆዑሿቆቇ ሿኤኞኮ በኦቆኟ ዏቋቀ ብዙ ቧዎኲ ኤ ኟበዛ ዂኤዔ ኢነቧ ኦፅቒኖ ዒቪዧዛ ኲቆዅቋ! ቬቆሆነዔ ቆዺዏኩክው ዏነቱ ኟሆኗክውን ዅና ዅና ብዥኩዎኲ በቍህ ዝዬ ድዙዛ ኟዑኢዪ (በቍንፃ) ቧዠ ኢቆ ዒብዙዘኢ ቒናቬሿካቆን! በኹዬዑኢ ቬቆዒንነኩክው ቍጭዛ ዺኺዒ ቒናቬኦቋፍ! ቒነኙህ ቡዬኖኲን (ዐሧዺ-ዷህ) በዅነኝነካ ቆቍዙካ ሿፍቆን ቋናኢክው (1)
ቒንኲቆን ፦
(1) ቆዀንዛቤ ቒንዩኢዏኲ ኟዺዏኩክው ቍቬሿዟነካ ቒኟዼዏዖ በዑሄዬበካ ኹዧዔኦሿኦቋ ቍቬኴዔዿክዅቆሁ።
118
የአሒኞች ጋሻ 1ኚ- ኟቍህን ቬዕኲና ቍንዪንዬ ዏኻቆዿዎኲ በዺኹቇ ቒኢዧኵ ሿዟቋ ባህዘኢኧን ኟዒኤኴበቇ ኤኸኚው ዙ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ኟዒኧዘዩኤ-ኢህ ቒና ኟዏቪቧቇካ ቡዬኖኲን ኢቂካኩቋ።
(1)
በዺኹቇ ሿዑኴበሏክው ዺካ ባህዘኢካ ውዾ ኢቇካን
ቒንዪቇ ዒፅዧኹ “ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ዒዏቪቧቋ ነው!” በዑቋ ቍባዜ
(1) ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቡዬኖኲ ኟቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ኦሿኩእኲ ቒንዧሆኑ ኤናኻዙቇ፤ በዏዖኧ በቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኟቍንዬን ዀቆቧብ ዏንኻዬ በጭፍን ዏሿኦቋ በቮዘሪው ኟኦዂኻዘ ነው፤ በዚህ ኤ ቍቡ’ቋ-ጯቧን በቬኦዏዼዖቱ ዂዧ ቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ዏንኻዬ በድኹቇ ኦዏቋቧዅቋ፤ ቆዚህዔ ቒዒኝ ሿዑሆኑ ዬዛቪናክው ዏቂሿቋ “ቍቋ-ባናህ ሧን ቨቈ’ዬ-ዩኢናህ”፣ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን ዂ’ኽከዞ’ቋ-ዐቭቋ-ቈን”፤ “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቒና ቊቌኲ ዏፅህፎኲ ኤኻኚቇ። ኟቍሽሧዘኤ-ኢዎኲን ኟዘዏናካ ኟቒዔነካ ኼዞ ኢቬኦዅቆ ቡዬኑ ሿኽዜ ዂዧ ኽዜ ኟዏዮዏዘኢውን ዝዛ ቒኟቆኴኴና ኤበቋዺ በፍቋቬፍና ዺዏካ ውቬዺ ቒኟቧዏድ ቒንዧሄዧ ዒቬኦዅቋ ኤኲቋ! በዏሆኑዔ ኟኴዬዕዎኮ ዏዘዎኰክው ኟዑኢዬቋክውን በዛቂኩ ባህዘኢካ ኟኋቆኞኮ በዒቬኦባበቋ ሿዐዕኦዚዎኲ ቍቋዔ ኾዛ ቒዳዀ ኟዑኴዙዖብ ቍቂሄዬ ዏቬዛኦዅቋ! ሿበዛቂኩ ዔቒኦ-ቍዏኩካ በዟካ ዮዔዜ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቡዬን በኵዛቐንና በጯዩሥ ሿዧኵካ ኟቍህ ባህዘኢካ ዏቂሿቋ ቧባኧን ብኰ በዏኴበቋ ኤ ኦዂቬነዅቋ! ቒነቨንዔ በኦኻቢው ዏቋቀ ቍኢዬኵዔ!! ሿዚህዔ ባቱኻዛ በዒን፣ በኴዧዛና በቊቌኲ በዛቂኩ ኟቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤዔ በዮህዑኤ-ኢዎኲ ኦፅዕኖ ቧዛ በዒዧዙክው ሿካቄቄቆኚው ነብኢዄ ዠና በዸዔ ዛኴዅቋ! (ኟ“ቍሕባሽ” ቡዬን በነዚህ ኼዪእኲ ኤ ኟዑኢቬኦኾባው ቍቋዔ ካቄቄቆኚ ኻፅኩ ሿዚህ ኟዂዸ ቍኤዧቆዔ! ቍብዛኞኮ ዒኧዘዩኢዎኲ ዧዀዕ ሿበዟኧዔ ቬዔንካ ባህዘኢካን ብኰ በ“ዒፅዧኹ” ኤ ኦኻዬበዅቋ!)
119
የአሒኞች ጋሻ (1)
ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውን በቊ ኤኦዖኼዒቇ!
ኟዑዬኵና ኟዒኤዬኵ
ባህዘኢካን ቆዏቆኟካ ኟዑዏዖቅዙበካ ዑዛን “ቍቒዔሯዄ” ቒንደ ኟኵዛቐንና ኟሀዩሥ “ዄ” ዏዖዱ ቒንዪቋሆነ በዛቂኩ ዏዘዎኰክው ኤናዘዛቇ!! 2ኚ-
ቬዕኮን
በዏድዘኢነካ
ብኰ
ቒኢኴዧኵ
ሁቇንዔ
ባህዘኢኧን
ኟዒኤኴበቇ (2)
ኟኸኚው ዙ ዧዀዕ በዅነኝነካ ኟዐዕኦዚዎኲን
ቡዬን ኢኴዝ ነው፤
“በዔንዔ ቍኤነካ ባህዘ ቍህን ዏዀቆፅ ቒዛቨን ሿፍዶዙን ኾዛ ዒዏቪቧቋ
(1)
ኩዩኢ ኟኵዛቐንና ኟሀዩቬ ዏዖዱዎኲን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኟዑኢዛቡባክው ቬቋኬኲና ኟዑቬጧክው ካዛጓዓዎኲ ቧቆፎኲ በቍንዧ ዬዔፅ ቂዂኻዟክው ሿዺንኬኮ ዮህዑኢዎኲ በኴዺኩ ኟኦቅዖዯ ቒንዧሆኑ ቆዒዂኹ ቍንዪንዬ (ሿቍሽሧዘኤ-ኢዎኲ ዏዝቋዝቋ በዟካ ኟነበ) ኴዧዔካ ቈውንካ ቆዮህዑኢዎኲ ውዥንብዛ ዔሽ ቆዏቬድካ ኢዘኾጇክውን ዏፃህፍካ ዒኟካ ኤኰቋ! ቆዚህ ዺ ዔቪቊ ኟዑሆነው ቍቋ-ዒዔ ረሥዒን ብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ (በ 280 ሪ.ሂ ኢዖዞ) ቢሽዛ ቍቋ-ዏዘቩ (218 ሪ.ሂ) በኦባቆው ቍንዬ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ኤ ኟፃዞካ ዔሽ ነው!
(2) ዐዕኦዚዎኲ ኟቍቒዔዜን ዬዛቱ ሿኦኻቢው በኤ በዒዀዘፍ ኟቒዔነካ ኼዪእኲ ዅነኚ ዏዖካ ቬዧዖኼካ ሿፍቋቬፍናክው ኾዛ ኢቋኻድዐካን ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ሁቇ ሿኰቇ ቒኢቬኦባበቇ ቂቋኰቇ ቍዸዔዏው ቒኟኦዖዐ ኖዖዅቋ! ቒዔነኩክውን ኟዑዏቧዛኧባክው ቍዔቬካ ዏቆኢ ዔቭቭዎኲ ቍሏክው! በዺኹቇ ቒንዧ ቍንዱ ኢክው ዀኝካ ቢዏናዏንዔ ቍብዛኚዎኮ ቒዔነኬኰክው በቊቌኲ ቍዒቂኤነካ ኦቋዝዅቋ! በቍሁኑ ኽዜ ተሪዎኲ (ዘኤዩኢዎኲን ዼዔዜ)፤ ባዩኤ-ኢዎኲና ቊቌኲ ቡዬኖኲ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟዑኢቬኦኾቡካ ኟዐዕኦዚዎኲን ቍቋዔ ነው! ቍሽሧዘኢዎኲና ዒኧዘዩኢዎኲዔ በዚህ ዛዕቬ ኤ ሿነዛቨ ብዙ ኟዙኵ ቍኤዧቇዔ!
120
የአሒኞች ጋሻ ነው!” በዑቋ ቍኼቋ ዝቈዺ ኟቍህን ዏቋቂዔ ቬዕኲ ሿዏቋቂዔ ካዛጓዓኢክው ነዺቆው ኢዙኵኩቇ! “ባህዘኢካን ኟዑኢቬኦናዀዬ ነኻዛ ሁቇ ‘ደቬዔ’ ነው፤ ሁቇዔ ደቬዕኲ ዧዀዕ ቍንዬ ቍኤነካ ናክው!”
(1)
ኤቇ!
3ኚ- ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ባድኤ ኟዒኤኴበቇ ኟዚህ
ቍባባቋ
ባቆቤኬኲ
ኟዏዮዏዘኢዎኮ
ፅንዝኚ
ዮህዑኢዎኲና
ዏቧቌኰክው ቩሆኑ ቆቍህ ዔንዔ ቍኤነካ ቬዕኲንዔ ሆነ ባህዘዎኲን ቍኢዖኾዀዶዔ፤ “ኢቋቆ ነው ()مَوجُود፤ ዀን በዔንዔ ቍኤነካ ቍዎንኩዄ ዏኻቆዿዎኲ ቍኤድዙዔ!” ኤቇ! “ኤህን ቂዧዖዀን (በሪቆዔ ኤ) ቂቇ
ነኻዜኲ
ኾዛ
ኤዏቪቧቋብናቋ!”
በዒቆካ
በቍፍዙሽ
ኻቆፃዎኲ
ብኰ
(2)
ኤኻቋዘኩቋ!
(1) ኤህንን ካንዀዛኩክውን ቩኢብዙ «ዒንኚውዔ “ደቬዔ” ኟኦኻዸድዏው
ቈሿዠዝቇ ሿዒኤኲቇ ካናንሽ ኦዏቪቪኤ ኟ“ዮውሃዛ” ንዺዖ-ነኻዜኲ ቬቆሆነ ቍንየ ሿቊው በኹዛፅ ቢቆኢኤዔ በዏዖኧ “ደቬዕኲ” ሁቇ ኦዏቪቪኤ ናክው..!» ኤቇ! ኤህንን ፍቋቬፍና ቒንኳን ቮዘሪህ ኦዙ ቍቒዔዜ ቒንኳ ቍንኹዜ ቒንዧዑኦዠው ዀቋፅ ነው! ኟቪኤንቬ ዀኝኬኲዔ ኟዑኢዖኾዀዶካ ጭዙሽ ውዬኹ ዏሆኑን ነው! ቆዒንኚውዔ ቬቆ ቒንዩህ ኢቇ ካ (“ደቬዔ”፣ “ዮውሀዛ”..ዂዘኦ) ቈኖዖን ኟዑኻባንን ቍቋዔ በዔዕዙፍ ቍንዬ በቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ቍቪቋዝናቋ። (2) ቍንዪንዬ ኟቬዔ ቈውንካ ዮህዔ ብኑ ቧፍዅን ቍህን ዝዸዘ ( )خالقቒና ኰኤ ( )قادرሿዑቇካ ዏድዘኢዎኲ በቬኦኴዛ በዔንዔ ቒንዧዒኤኻቋፅ ቍቬኦቆዝዅቋ። [“ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂ’ን-ነኹቋ” (5/187)]
121
የአሒኞች ጋሻ 4ኚ- ቬቆቍህ በዔንዔ ቍኤነካ ቍዎንኩዄዔ ኤሁን ቍፍዙሽ ዏቋቀ “ነው” ዂኤዔ “ቍኤዧቆዔ” ዒቆካን ውዬኹ ኟዑኢዧዛኼ ቍብዛኚዎኮ ኟዚህ ዬንበዛ-ዘቆቋ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ብኰ ቪኤሆን ሿኦቆኢአ ቮዘሪዄ ህዀኾካና ሿቒዔነካ ኼዪእኲ ኾዛ ኟኦኢኢዙ ቒውነኩዎኲን ሁቇ ኟዑኢቬኦባብቇ ዝቬዠዎኲና ኟባዷኒኤ-ኢህ ቍንዱዎኲ (1)
ናክው!
“ቍህን በዔንዔ ሪኤነካ ቍዎንኩዄዔ ሆነ ቍፍዙሽ ኻቆፃ ቍንኻቋፅዔ!” በዒቆካ ቍቒዔዜ ቈኴበቆው በዒኤኲቋ ዏቋቀ ሁቆካ ኦፃዙዘ ባህዘዎኲን ውዬኹ ኢዧዛኾቇ! “ኢቋቆ ቍኤዧቆዔ ()ال موجود፣ ኟቊቆዔ ቍኤዧቆዔ ( وال
)غيز موجود፤ ህኢውዔ ቍኤዧቆዔ፣ ሟኲዔ ቍኤዧቋ፤ ቍዅዔ ቍኤዧቋ፣ ቍዅዔ ቍኤዧቋ..ዂዘኦ” ቒኢቇ ኤኴዔዪቇ! ቍንዪንይኮ “ነውዔ ቍንቋዔ! ቍኤዧቆዔዔ ቍንቋዔ!” ኤቇ!!
(1) ቒነዛቨ ዘንዬ ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ፣ ቬቆዏዼዖቱው ኴንና፤ ቬቆኦቆኢአ ኟቍዔቋቅ (ኟሩባዪ) ዘዛፎኲ ኟኦነኻ ቒውነኩዎኲ በዐቇ ኟብዙሀኑን ቋብ ቆዏዀዛካና ህኤዂኩክውን ቬዛሪካ ቆዒቬኢዝ ኦብቌ ኟኦነኻ ዒቬዏቧኢዎኲ ቒንደ ካቄቄቆኚ ኻፅኩ ኟክውዔ!! ኤህንን ዑቬዺዛ ኟዑኢውኵካ ዀን ዺኬኲ ቒንዧሆኑ ኤናኻዙቇ። ቆዔቪቊ፦ ቬቆዮነካ ኾዎኲና ቬቆዮሀነዔ ቬእኲ ኟኦነኻዖን “ኟዔቬቁኑን ህዝብ ቬብዕና ቆዏዀዙካ ቒንደ ቒውነካ ሆኖ ቍኤዧቆዔ” ኤቇ! ቍንዪንይኮ ቒንዧዑቇካ ኟቧካ ካዛጓዓ =
ዑቬዺዜኰክውን ዒዂኹ፣ ኟፆዔ ካዛጓዓ ዧዀዕ= ዑቬዺዜኰክውን ዏዧበኹ፣ ኟጯዳ ዧዀዕ = ቮኤኾኰክውን ዏብኗካ.. ዂዘኦ ነው። ኟዚህ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ ዐቇ በዐቇ ሿቬዔ ዐቬቈዕኲ ኤቬዒዒቇ።
ኟዂዶ ሿሀዩኢን ቒንዧሆኑ ሁቇዔ
122
የአሒኞች ጋሻ ዔቄንኢኩክውንዔ ቩናኻ፦ “በቍዎንኩዄ ዏቋቀ ሿኻቆፅነው (በሪቆዔ
ኤ) ሿዑኻኘ ነኻዜኲ ኾዛ ኤዏቪቧቋብናቋ፤ በኦዙኒው ሿኻቆፅነው ዧዀዕ ሿቊቇ ነኻዜኲ ኾዛ ኤዏቪቧቋብናቋ” ኤቇ!!
ዔዛዏዙ
(1)
ኟነዚህን ቍዙካ ዙዎኲ ንዀዀዜኲ ኢቬኦዅቆ ቍንዬ ኵዔ ነኻዛ ኤኻነዘባቋ። ሁቇዔ ኟዑዘዔካ ቍህን ሿፍዶዙን ዏኻቆዿዎኲ ኟዒዺዙካና ኟዒኹ ቍዝዒኲ ቢሆንዔ ቒውነኩው ዀን በኦዙኒው ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዒዏቪቧቋ ቍዘኹካ ውቬዺ ዏውዧክው ነው! በዚህ ዖኻዬ ኟቬዔ ቈውንካ ዘንዬ ሿኩዂኵ ዏዛሆዎኲ ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቆው ቍባባክው ቍንየ ነው፦
« ُك ُّل ُم َع ِطّ ٍل شلَُثِّ ٌل «ሁቇዔ “ዐሧዺ-ዷቋ” (ኟቍህን ባህዘኢካ ሿኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክው ኟዑኢዙኵካ) = “ዐዏሥ-ቋ” (ቍህን ኟዑኢዏቪቬቋ) ነው!» “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ! ኤህን ዏዛሆ በሁቆካ ዏንኻይኲ ዒብዙዙካ ኤኰቋ፦
(1) ኟበሽኩው ዏነቱ ካቄቄቆኚ ዏንቬቑ ዂዧ ዟካ ኤድኴቪቋ፤ ዔንነኧን ቆዏዖዪካ ዔዛዏዙ ኤኴዬዒቋ!
123
የአሒኞች ጋሻ 1- ዐሧዺ-ዷዎኲ በኵዛሪንና በቨን-ናህ ኟኦዖኾኻዶካን ኟኩ ባህዘኢካ ዏቋዕቄካ ቒንዩኺቆዔዐ ኢዧዖኾክው ኴዬዕውኑ ኟዏዖዱዎኮን ዏቋዕቄካ ኟኦዖየካ ኟፍዶዙን ባህዘኢካን በዑዖየበካ ኤዘካ ዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦ ቍህ በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዒቬዖዱዎኲን ቩቧዐ ኟዑኻነዘቡካ
ዏቋዕቄካ
ቍንዬ
ፍዶዛ
በቊ
ነኻዛ
ኤ
ዏሆኑን
በዑኻነዘቡበካ ኤዘካ ቬቆሆነ “ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ሿሆነ ቆዛቨ ሧዛሽ
ኢቬዝቋኻዅቋ ዒቆካ ነው! ሧዛሽ ኤቮሿዏዅቋ ዒቆካ ነው! ..ዂዘኦ” በዑቋ ዝቈዺ ኟበኤነካ ባህዘውን ዂዧዒዠዖቬ ቍዏ! ኴዬዕውኑ ኤህን ኟፍዶዛ ዏኻቆዿ ሿዒቬዖዱዎኮ ኟዑዖዪው ህቈናው በዒዏቪቧቋ ቍባዜ ኟኦበሿቆ ብኰ ነው! ኤህዔ ኟነዚህና ኟኦዙኒዎኮ ቡዬኖኲ (ዐቮብ-ቢሀህ) ብዥኩ ዏነቱ ኦዏቪቪኤ ዏሆኑን ኢቪኢቋ! ቒነዚኢ በሽኩክውን ቬዂኵካ ዝውቬ ቍቋዝቆኼዔ! ቒነዚህ ዧዀዕ ዔናባክው ውቬዺ ሿኦነቧው ኟዒዏቪቧቋ በሽኩ ቆዏዝዂቬ ኟዒቬዖዱዎኲን ዏቋፅቄካ በዒዛባካ ዂዧ ቊ በሽኩ ቮቯ፤- ህፃናካ ሿቧው ቆዏዧበኹ ቍኤናክውን ቒንዧዑዼፍኑካ!! ቒኤኩክው በዚህ ብዥኩ ኢቋኦኾዖዧው ቍብዛኚዎኮ ዐቬቈዕኲ ዀን ኴዬዕውኑ ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዑዛናዄ ዀንዛቤኢክው ባህዘኢኧን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ቬቆዑኢዬኵ ዏዖዱዎኲን ቆዏኺቋዏዔ ዏንዧዠዧፍ ቍቬዝቆኾክውዔ! 2- ቒነዚህ ቡዬኖኲ “ሿዒዏቪቧቋ ቆዒዔቆዺ” በዑኢዧዛኼካ ኼዞ ኤ ሁቇ ኟዝካ ቍኤኴዛክውዔ!
124
የአሒኞች ጋሻ ብዙዎኲ ቍህን ህኢው ሿሆኑ ነኻዜኲ ኾዛ ቆዒዏቪቧቋ በዑቋ ዝቈዺ ኟኦቆኢአ ዏኻቆዿዎኮን በዒቬኦባበቋ ቆዐኩንና ቆዀረዛን ብኰ በዑኻቡ ባህዘኢካ ኤኻቋዘኩቋ! ቊቌኲ ዧዀዕ ሿዚህ ኦነቬኦው በህኤዂካ ቂቇዔ ሿቊቇዔ ኟሪቆዔ ፍዶዙን ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቧዏዏን ቆዏዪን ህቋውናውን በዑኻፍ ዏቋቀ ጭዙሽ ኟቊቇ ነዀዜኲ በዑኻቆዘበካ ዏኻቆዿዎኲ ኢዂቨኩቋ! ቊቌኲ ኟድናባክው ዧዀዕ፡ ቂቋቇዔ ሿቊቇዔ ነኻዜኲ ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቆዏኻኻቋ ብቆው ሁቇንዔ ዂዬኹ በዒዬዖዀ ፍዘዔ ቈኖ በዒኤኲቇ ነኻዜኲ ቍፍዙሽ ዏኻቆዿዎኲ ኤኻቋዘኩቋ! ሿኤ
ኢቪቆፍናክው
ቍዙካ
ዙዎኲ
ኤህን
ዔናባዄ
ሽሽካ
ቒንዧኟዀንዛቤኢክው ቒኢሿናዂኑ በዏኻቬኻቬ ቍሁን ኢቇበካ ኟኦዕዷቋ ቍዘኹካ ውቬዺ ዏነሿዙክው ዀቋፅ ነው! ኟዑዧንኴው ሿዑቮቯካ “ኲዀዛ” ኤቋኹ ኟዑኻቡበካ “ዏፍካሄ” ኟባቧ ዏሆኑ ነው! ሿዬዶ ዂዧ ዒዶ!
ኟበሽኩው ዏዘዝ ኤህ ኟዑኢቪኟው ዒንኚውዔ በኦዕዷቋ ኟኦበሿቆ ቋቦና በዚህ ዖኻዬ ቍዙካ ዅና ዅና ኟዺዠካ ዏዘዞኲን በቍንዬ ኤ ቒንዧዑኢቬኦናዀዬ ነው፤ ሁቆካ ኟ“ኦሽቢህ” (ዒዏቪቧቋ) ቒና ሁቆካ ኟ“ኦዕዷቋ” ፍዚዎኲ! በኹዧዔ ኦሿኦቋ ቒንዧዑሿኦቆው ኤኻቆፃቇ፦
ዏዙዙ
1. ሿኤ ቒንዪኟነው ኟቍህ ባህዘኢካን ኟኦዏቆሿኧ ዏዖዱዎኲ ኢዘቇካ ዀቋፅ ዏቋዕቄካ ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ ዏሆኑን ዒቧባክው፤ (“ኦሽቢህ”)
125
የአሒኞች ጋሻ 2. በዏኴድቋ
ኟቒነዚህን ዏቆቅኩዄ ዏዖዱዎኲ
ዏቋዕቄካ
በዒዛባካ
ባህዘኢካ
በዏንዝዀ
ካቄቄኚ ካዛጓዓኢክውን ዏዀዝፍ፤ (“ኦዕዷቋ”) 3. ሿዚኢዔ ቆቍህ ኟኦኻቡካን ካቄቄቆኚ ዏኻቆዿዎኮን ዒዙኺካ፤ (“ኦዕዷቋ”)
4. በዏዼዖቱዔ ሿኤ ቒንዧኦብዙዙው ኼዬቆካን በዑኢንባዛኵ ባይ ኻቆፃዎኲ ዒውቪካ! (“ኦሽቢህ”) ሿዚህ ሁቇ ቍቬሿዟ ድንኺኲ ቆዏዪን ኴቇ ዏፍካሄ ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ዔዛዺ ካውቋይኲ ቒንዪዧዖኼካ ኟቍህን ባህዘኢካ ሿዔንዔ ነኻዛ ኾዛ ቪኢዏቪቬቇና
ቬቆሁኔኩክውዔ
ቪኤዘባዛኵ፡
ቒንዩሁዔ
ካዛኼዔ-ቍቋባ
ቪኢዧዛኼና ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውንዔ ቪኢዛቡ ቆካነኧ በዑኻባ ዏቋቀ ቍዖኾዀዻ ዒቆፍ ነበዛ! ሆኖዔ ቒነዚኢ ኟኦዕዷቋ ቍንዱዎኲ ኤህንን ዑዛናዄና ንዘህ ዏንኻዬ ቒንዧ
“ዒዏቪቧቋ”
በዏኵድዛ
ሿዺንካ
ዮዔዜ
ኟጯኹ
ኦሿኩእኲን
“ዐቮብ-ቢሃህ” (ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ) ቒኢቇ በሀቧካ ቩኢዺቇና በሿሃዩነካ ቩዝዛዯ ኖዖዅቋ!! ኟኤኚው ዒብዙዘኢ በቒውነካ ቍዏቪቪእኮ ቒነዛቨ ዙቪክው ቒንዧሆኑ በዀቋፅ ኢቬዖዪቋ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِْ «وقَ ْد رأَيت ألَى ِل األَىو ِاء والْبِ َد ِع و ِ ِ َََس يدو َف ُّ يحةً يُ َس ُّمو َف ِهبَا أ َْى َل ُ يُِر،السن َِّة ْ ُ َْ َ َ اء َشن َعةً قَب ً ْ اخلالؼ أ َ َ َْ ِ ِ ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ْ أََّما،اجلُ َّهاؿ ْ الس َف َهاء َو ُّ َوا ِِل ْزَراءَ هب ْم عْن َد، َوالْ َوق َيعةَ فيه ْم،ك َعْيبَػ ُه ْم َوالطَّ ْع َن َعلَْيه ْم ُاجلَ ْهميَّة َ بِ َذل ِ ُّ فَِإنػَّهم يس ُّمو َف أَىل »..اّللِ! بَ ْل ُه ْم أ َْوََل بِالتَّ ْشبِ ِيه ْ ب َّ َُع َداء ْ اجلَ ْه ِميَّةُ أ َ َوَك َذ،"َ "الْ ُم َشبِّ َهة:السنَّة َُ ُْ َْ «ኟዀዄ ዝንባቊ፣ ኟቢዬሪህ፣ ቒና ኟውዝዀብ ቍዙዒዴኲ ቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህን ኟዑቧኤዐባክውን ቍኢዟና ቍቬድቈኩ ቬዕኲን ቍኤኰቆሁ! በዚህዔ 126
የአሒኞች ጋሻ ኟዑዝቋኼካ ቒነዛቨን ዒነዂዛ፣ ዏኦክካና ዏዝቆፍ ቒንዩሁዔ ቒነቨን ዕኞኲና ዏሀኤዒን ዘንዬ ዒዸዸቋ ነው! ዮህዑኤ-ኢዎኲዒ ቒህቇ’ቬ-ቨንናህን “ዐሽብ-ቢሃህ” ብቆው ኤድሯክዅቋ፤ ቒነዚህ ኟቍህ ድካ ኟሆኑካ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዅሽኦዅቋ! ቒንዩኢውዔ ቒነዛቨ (ዙቪክው) ቆ“ኦሽቢህ” (ዒዏቪቧቋ) ኤበቋዺ ኟኦኻቡ ናክው..!»
(1)
ቒንዧዚሁዔ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቡኻዘኤ (256 ሪ.ሂ) ቒንዧዑሿኦቆው ኤቇ፡
»"..ُاجلَ ْه ِميَّةَ ُى ُم الْ ُم َشبِّ َهة ْ "إِ َّف:ض أ َْى ِل الْعِْل ِم َ َ« َوق ُ اؿ بَػ ْع
«ቍንዪንዬ ኟቒውኴካ ባቆቤኬኲ “ዮህዑኤ-ኢዎኲ ናክው ቍዏቪቪእኮ..!” (2)
ብቆዅቋ።»
(1) “ብዸቇ’ካ-ኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/46) (2) “ኸቋኵ ቍፍሪቈ’ቋ-ሩባዬ” ቈ’ቋ-ቡኻዘኤ ኻፅ 43
127
የአሒኞች ጋሻ
ዏዬሃኒካ በዚህ ኤ ኢቇካንን ኟዀንዛቤ ዀዬዝኬኲ ኟዑኢቬኦቂቄቇና ኟቬህኦኦኞኲን ኟብዥኩ ዏነቱ ድዙዛኻው ኟዑኢቬዂዀየ ቭቬካ ኵቋፍ ዏዖኬኲን ቒናቬሿካቆን፦
የስያሓ አንድነት የይዏትን ሏሏሳሰል አያሏላክትሔ! ዒብዙዘኢ ኟሁቆካ ነኻዜኲ ቬኢዓ በቋ ዧዖዱ ዏኾድዐ ኟዀዬ ቍንዬ ቍኤነካ ባህዘኤ ኟዑኢዂዛቪክው ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! ቍዎን! በነባዙዄው ሪቆዔ ሿዔናኢክው ኦዼባጭ ቒውነኩዎኲ ቍንየ ፍዶዙን ዙቪክው በብዙ ዺኹቋ ዏድዘኢዎኲ በቬኢዓ ዧዖዱ ቈኾድዐ ቢኲቇዔ በኤዘካና በቍኳኋን በቧዟው ዏቆኢኟኩክው ነው። ኤህንን ኤበቋዺ ኟዑኢቬዖዪን ኟዑሿኦቆው ነዺብ ነው፦ ኟቍንዬን ባህዘ ቬኢዓ ቆብኰው ቬንቧዒ በቍቒዔሯኲን ኟዑዿዛ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቍቆ። ኤህ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ዀን በዚህ ዺኹቋነኧ ኟዑኻኗው በህቈናኲን ቒንደ በኻሃየ ሪቆዔ ኤ ቍኤዧቆዔ፤ በኻሀየ ሪቆዔ ኟዑኻኘካ ባህዘኢካ ሁቊዔ ኟኦኻዧቡና ባህዘኢኧን ሿኦበቨካ ነኻዜኲ ዒንነካና ዏኻቆዿ ኾዛ ኟኦቪቧ ናክውና! በዏሆኑዔ ኟባህዘውን ባቆቤካ ዒንነካ በዑኢቬዖዪ ቍኻባብ ቇን ቬንቧዒው ኟዏዮዏዘኢውን ቋኹ ዏቋዕቄካ ኟዑኻዬብ ዏቆኢ ቒንኻነዘባቆን። 128
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ “ዏኖዛ/ዀኝነካ” (existence / ) وجودኟዑቆውን ነድ ቋ ቬንቧዒ ኟሆነ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ በቍቒዔሯኲን ኤነቪቋ፤ ኟዔናቬበው ውቬን ኟ“ዏኖዛ” ሪኤነካ ኤኖዛ ኤኲቋ።
ቆኽዜው
“ኟካንኝ ዏኖዛ፣ ኟቧው ዏኖዛ፣ ኟዏቂዎኲ ዏኖዛ፣ ኟቍኾንንካ ዏኖዛ፣ ኟቍኟዛ ዏኖዛ፣ ኟዔዬዛ ዏኖዛ፣ ኟቧዒኤ ዏኖዛ፣ ኟሧዛሽ ዏኖዛ..” ቒኟኦባቆ ቩዘዖዘዛ ዏቋዕቄኧ ሿባህዘው ባቆቤኬኲ ዒንነካ ሆኖዔ፦
ኾዛ በዑሄዬ ኤዘካ ቬቆዑኦዖዔ ኟኦቆኢአ ዀንዛቤዎኲን ቒንዼብዸቆን! ሁቇዔ “ዏኖዛ” ኟኦባቆውን ዺኹቋ ኻቆፃ በዺኹቇ ኟዑኾ ቢሆንዔ በኻሀየ
ሪቆዔ
ኢክው
ኟ“ዏኖዛ”
ኤዘካ
ዀን
ቒዳዀ
ኤቆኢኢቋ!
ቒንዩኢውዔ ባህኤዘውን በኦበቨካ ዒንነካ ዏቂሿቋ ኢቆው ቋአነካ ቒኟቧዠ በሄዧ ኵዺዛ ባንየ “ዏኖዛ”ና በቊኚው “ዏኖዛ” ዏቂሿቋ ኢቆውዔ ቋአነካ ቒንዩሁ ኤጐቋ። ቊቌኲ ዔቪቊዎኲ - “ሀኤቋ” ኟዑቆውን ቋ ዏቋዕቄካ ቍቆ።
በነድ
ቬንቧዒ
ኟዔንኻነዘበው
ዺኹቋ
“ኟቧው ሀኤቋ፣ ኟኼንዪን ሀኤቋ፣ ኟዒሽን ሀኤቋ፣ ኟኒውቄቊዛ ሀኤቋ፣ ኟዏቂ ሀኤቋ ..” ቩባቋ ዀን ኟዏቋዕቄኧ ኤዘካ በባቆቤኧ ዒንነካ ኤ ኤዂቧናቋ!
ሁቇዔ
ሀኤቋ
ቍክው፣
በብዛኩካዔ ኤቆኢኢቋ! - “ብዛሃን” ቩባቋዔ ቒንዧዚሁ!
129
ዀን
ሀኤክው
በቍኤነካዔ
የአሒኞች ጋሻ “ኟቱዒ ብዛሃን፣ ኟቍዔፖቋ ብዛሃን፣ ኟሃኤ ብዛሃን፣ ዏቂዎኲ ኟኦዝድበካ ብዛሃን…” ሁቇዔ ብዛሃን ሿዏሆናክው ኾዛ በዏቂሿክው ኢቆው ቋአነካ ኟካኟቆቊ ነው! - “ቄንፍ” ኟዑቆውን ነድ ቬኢዓ ቬንቧዒ ሿዏብዖዛ ኾዛ ኟኦኢኢዘ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቒንኻነዘባቆን። ኩዩኢ ዂፎኲ ቄንፍ ቍክው፣ ካንኝዔ ቒንዩሁ! ቍውዜፕንዔ ቒንዩሁ! ዏቂዎኲዔ ቒንዧዚኢው! ኟቄንዠክው ኤዘካ ዀን በዸዔ ኤቆኢኢቋ፤ “ቄንፍ” በዑቆው ባህዘ ዺኹቋ ቬኢዓ በዏኾድዒክው ኦዏቪቧቇ ቍኤባቋዔ! ዏዔ ኟቍህ ቄቡዛ ባቆሟቋ ኟሆኑካ ዏቂዎኲ ሿካንኝ፣ ሿቍቒዅፍና ሿዀረዙ ቍውዜፕን ኾዛ ቒንዪኤዏቪቧቇ ቧዀኦን ቍህ ኢናዠክውን ቄንፍ ቍንቧቋባክውዔ! ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮊ.. ﮋ
] ٔ :[فاطر
«..መሌኣክትን
ባሇ ሁሇት፣ ባሇ ሶስትና ባሇ አራት ክንፎች መሌዕክተኞች አዴራጊ፤ ከፍጥረትም የፇሇገውን ይጨምራሌ..»[ዠዷዛ 1] ቬቆዚህ ዏቂዎኲን ባናኢክውዔ ቍህ ኟነኻዖንን ኦዏዛቀዘን ሿነዛቨ ዒንነካ ኾዛ ኟዑሄዬ ቋአ ቄንፍ ቒንዪክው ቒናዔናቆን ቒንደ “ቄንፍ
ዒቆካ ኟቒንኹቬቫኢክውን ፍዺነካ ቆዒቪኟካ ኟዑውቋ ዘኤቤኢዄ ቋ ነው..! ቁናዄ ኻቆፃ ነው..! ዔንካቫ..!” ቒኢቋን ኟዒኤዏቬቋ ሀኦኩ 130
የአሒኞች ጋሻ ቍንዘባዛኹዔ! በኦዙኒውዔ “ቄንዠክው ኟባ ነው! ቒንዩህ ኤዏቬቋ፤
ቒንዩኢ ኤዏቬቋ!..” ቒኢቋን ኢኟነውን ቂኟነው ኾዛ በዒነፃዛ ኢቆ ቒውኴካ ቍንዝዝቋዔ!
(1)
ኢቪቆፍናክውን ቊቌኲ ዔቪቊዎኲ በኦዏቆሿኦዔ ቒንዧዚሁ ኦዏቪቪኤ ዏዛሆ ቒንሿኦቆን!
ኟዮነካ ዔቪቊ ቍህ ቆዏቋቂዔ ባዜኮ በዘቋሪቆዒዄው ኟዮነካ ቍኻዛ ውቬዺ ቂዘኾዱክው ኟኦቆኢአ
ሽቋዒኬኲና
ዏቬኦንዀይዎኲ
ዏቂሿቋ
ኟኦዂቧኑካን
ቒንዧዘዖዘዖቋን ኟኩዂኴ ነው! ቒዚኢ ቬቇ ቋአ ቋአ ቍዛቁ ዏድዻኲና ዏብቌኲ፣ ፍዙፍዚዎኲ፣ ዂንዞኲ፣ ዸዻኲና ኟሀዛ ቍቋባቪካ፣ ሿፍ ኢቇ ቍቋኾዎኲ፣ ኟኦሽኺድኺዶ ህንፃዎኲና ቧኻነኬኲ፣ ቍኻቋኾእኲ፣ ኺነዱደካ (2)
ዑቬኬኲ ቒና ቬቆ ቊቌኲዔ ኾዎኲ ቍቪውኺናቋ!
ኩዩኢ በቍንዬ በቀቋ ኟቒነዚህን ካና ኻቆፃዎኲ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ኟዔንኻነዘብ
ቢሆንዔ በቊ
በቀቋ
ኟኾዎኮን ውቬዸዄ ኤዘካ ዀን
(1) ቒንዩህ ሪኤነካ ዐዀካ በዏቂዎኲ ኟዒዏን ዀያኩን ኟዑኢጓዬቋ ዏሆኑ ኟኩዂኴ ሿሆነ በኦዏቪቪኤ ዝቈዺ ኟቍህን ካቄቄቆኚ ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ በቍህ ኟዒዏን ዀያኩን ኤበቋዺ ቒንዧዑኢጓዬቋ ዺዛዺዛ ኟቆዔ! ኢቬኦውቇ! (2) ሿዮነካ ባቆ ጐኲ ሁቇ ኤበቋዺ ቍናቪ ኟሆነውን ዧዖዱ ኟዑኢኻኗው ዀቆቧብ በዮሀነዔ ኦኴዺኦው ሿዑዂዶካ ቧዎኲ ኟዏዼዖቱው ቩሆን ሽቋዒኧዔ ኟየንኢ ቍኻዛ ዐቇ ኾ ቒና ቍቬዛ ቒዺፍ ጭዒዘ ቒንዧሆነ በጯዩሥ ኦዖኾዀጧቋ። [ቍቋ-ቡኻዘ (806)፣(6571)፣ ዐቬቈዔ (182)፣(186)፣ (191) ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።]
131
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዒናውኹ ዀቋፅ ነው! ቍህዔ ቒነዚህንና ዏቧቋ ኾዎኲን ሿዏዘዛዘ ኾዙ ባዜኮን ቧቆዑድብቋክው ቋአ ሽቋዒኬኲ ዒንዔ ቒንዧዒኢውኹ ዏዀቆዘ ኤህንን ኢዖኾዀዸቋ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ :[السجدة
ﮋﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮊ ]ٔٚ
«(ሙእሚኖች) ይሰሩት በነበረው ምክንያት ከአይኖች መርጊያ (የፀጋ ዓይነቶች) ሇምንዲነት [ቍቬ-ቧዳዧህ 17] አታውቅም!»
የተዯበቀሊቸውንም
(ማንኛይቱም)
ነፍስ
ቒንዧዚሁዔ ነብኢኲን ( )ﷺቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٌ ُُ َ ْ َ ٌَْ َ َ َ َّ َ َ ُ ْ َ ْ َ َّ َ ُ «فَ َال َوَّل أذن،ْي َرأت يا َّل خ،اْلْي ِ ِ أعسدت ِه ِعتا ِد َي الص/- ع َّض َوجن- اهلل ََ َْ ََ َ َ َ ََ ْ َ َ »..ش ِ وَّل رطص لَع فو،س ًِعج ٍ بب
«አሊህ እንዱህ ብሎሌ፦ “ሇዯጋግ ባሮቼ አይን አይቶት የማያውቅ፣ ጆሮም ሰምቶት የማያውቅና በሰው ሌቦና ውሌ ብል የማያውቅ (ፀጋን) አዘጋጅቻሇሁ!”..»
(1)
ነኻዛ ዀን ባቆንበካ ኟየንኢ ቍኻዛዔ ሿዮነካ ኾዎኲ ኾዛ በዏድዘኢ ቍንዬ ኟሆኑ ኾዎኲን ቒናኢቆን! ቒንዩኢውዔ በዧዝናው ቬቆ ዂዩኢኚው ሪቆዔ ኟኦነኻንን ዔቪቊዎኲ ኟዔንዖዪው በዚህኚው ሪቆዒኲን ሿዔናውክው ኦዏቪቪኤ ቬኢዓዎኲ ዺኹቋ ቋንቋዄ ካዛጓዓ በዏነቪካ ነው! ኤህ ኟቬዔ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (3244)፣ (4779)…፣ ዐቬቈዔ (2824)
132
የአሒኞች ጋሻ ዏዏቪቧቋ ዀን ሃቪብን ቆዏዖዪካ ሿዒኻቋኻቇ ኢቆዝ ኦፅቒኖ ቈኖዖው ቍኤኻባዔ። ቬቆሆነዔ በዮነካና በየንኢ ኾዎኲ ዏቂሿቋ ኟቬኢዓ ቒንደ ኟኤዘካና ኟሁኔኩ ዏዏቪቧቋ ቒንዧቊቆ ሁኲንዔ ቒናውቆን! ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ቒንዩህ ኤቇ፦
«.ُالدنيا شلّا ِف اجلنِّة إال األَساء ّ ليس ِف َ » «በዮነካ ውቬዺ ቂቇ ነኻዜኲ የንኢ ውቬዺ ዔንዔ ኟቆዔ - ሿቬዕኲ በቬኦኴዛ!»
(1)
ቬቆሆነዔ ኟዮነካን ኾ በቍኤናኲን ባናኤዔ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሥ ቍቬኦዔህዜካ ኤ ኦዏዛቀዘን ዏቋዕቄኧን ቒናዬቋን ቒንደ ዏዔ ዘቋሪቆዒዄውን ኟዮነካ ኾ ሿድዟው ኟየንኢ ኾ ቆዏቆኟካ በዑቋ ዝቈዺ ቒነዚህን ቍዔቂዄ ኻቆፃዎኲ ሿካዛጓዓ ቍናዙኵካዔ፤ ቒንዩሁዔ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን በዏኺቋዏዔ “ዏድዶ ኟነፍቬ ቒዛቂኩን፣ ፍዙፍዚዎኮ
ኟዏቋቂዔ ቬዙን ውዹካ፣ ቍቋባቪኧ ኟኃዷኢካ ዏቮዝንን.. ኤዂቄቇ! (2)
..ኹብዛዺቬእ..!” ቒኢቋን ኟዮነካን ህቋውና ሿዏቧዖኧ ቍናዠዛቬዔ!
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘኤ” (1/392)፣ “ኦፍቩዛ ብኒ ቍቢ ጲከዔ” (1/66)፣ “ቍቋ-በዕሥ ዂ’ን-ኑቯዛ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 542፣ ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ኦቋፏቋ። (2) ሿዕካ በኋ ዏኴቬኴቬን ኟዑኢቬኦባብቇካ ኟባዷኒኤ-ኢህ ቡዬኖኲ ዏዖዱዎኲን በዚህ ዏቋቀ ቒንዧዑኢዸዔዐ ዺኺዒ ቍቋፏቋ፤ ቊቌኲ ኟኦዕዷቋ =>
133
የአሒኞች ጋሻ ዏቋዿ ቬቆዚህዔ ኟባህዘኢካ ዺኹቋ ቬኢዓ ዏኻዸድዔ በፍዶዙን ዏቂሿቋ ቒንኳ ኟኤዘካንና ኟሁኔኩን ቍንዬነካ ዂኤዔ ዏዏቪቧቋ ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ቒንያካ ኟዝዸዘና ኟፍዶዛ ዏዏቪቧቋን ኢዏቄኩቋ?! ፍዶዙን ዙቪክው ቍንዪንዬ ዺኹቋ ቬኢዓዎኲን ቒኟኦኾ በዏቂሿክው ቍህ ብኰ ኟዑኢውኴው ቧዟ ቋአነካና ዏበቆዺ ዏኖ ኟኦዖኾኻድ ሿሆነ በኩኵ ዝዸዘና በዧቂዒው ፍዶዛ ዏቂሿቋ ኢቆው ቋአነካ ቒንያካ ኤዏድናቋ?! በዔንቬ ኤቆቂቋ?! ኟዚህ ቋአነካ ዑቬዺዛቬ በኟካኚው ቍንዧበካ ኤዝኩቋ?! በዏሆኑዔ ቍህን ዙቨን በኻቆበካ ዏቋቀ በዏዀቆፅ ሂዧካ ዔንዔ ቍኤነካ ኟዒዏቪቧቋ ቬኾካ ቈዝድዛ ቍኤኻባዔ፤ ቆዝዸዘ ኟዧኵካ ባህዘኢካን ኟዔናዖዀዀድው ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ቋአ ዏቋቀ ቒንደ ሿፍዶዛ ኾዛ በዑኢዏቪቬቆው ኤዘካ ቍቆዏሆኑን ቍውኴናቋና!
ኵዛቐናዄ ዒዖኾኻዿ ኟኤኚውን ዏዖካ ሿዑኢዖኾዀዶ ቒውነኩዎኲ ዏቂሿቋ ቍህ ዙቨን በቧኟዏባክው ቬዕኲ ፍዶዙንን ኟድዙባክው በዛቂኩ ቍንኴፆኲ ዏኖዙክው
ዙዎኲ ቆነዛቨ በዚህ ኼዪኤ ኤ ኟዑቧጧክውን ዔሾኲ በቍህ ባህዘኢካ ኤ ቆዙቪክው ቢዏሿባክው ዏቋቂዔ ነበዛ! ዔቄንኢኧዔ “ቆዔን ቒነዚህን ዀቋፅ ቒውነኩዎኲ በቊ በዏኦዛዔ ኩቬኦባብኲሁ?” ቩሏክው ዏቋቪክው “ቒናንኦ ኟቍህን ባህዘኢካ ኟኦዏቆሿኧ ቒውነኩዎኲን በቊ
ቒንዧዔካኦዖኼዐካ ነው ቒንደ ዒቬኦባበቋ ቍኤዧቆዔ! ቒናንኦው በሿዝኩኲሁካ በዛ ነው ኟኻባነው!!” ኟዑቋ ኤሆናቋ!! ቍህ ቋብ ኤቬድን!
134
የአሒኞች ጋሻ ነው! ባህዘኢኧን በኻቆባክው ካዔ ኟቍንዪንዬ ፍዶዙንን ባህዘኢካ ኻቋጿቋ! ኟኦዂቧኑ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲን ቍብዖን ቒንኝ።
ّ َ ) ብቌ ቧኤሟቋ፦ ቍህ ዙቨን በዛቂኩ ቦኩዎኲ ኤ “ህኢው” (اهح ]ٕ وآؿ عمراف،ٕ٘٘ : [البقرة
«(ሇዘሊሇም) ህያውና
ﮋ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩﮊ
ራሱን ቻይ (ተብቃቂ) ከሆነው አሊህ በቀር
(እውነተኛ) አምሊክ የሇም!»
[ቍቋ-በኴዙህ 255/ ቐቈ-ሩዔዙን 2]
]٘ٛ :[الفرقاف
ﮋﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﮊ
«በዚያም በማይሞተው ህያው (አምሊክ) ሊይ ተመካ..»[ቍቋ-ዞዛን 58] ቒንዩሁዔ ሿፍዶዙኑ ሿዟቇን በኦዏቪቪኤ ቬኢዓ ድዛቷቋ፦ ]ٜٔ :[الروـ
ﮋﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴﮊ
«ከሙት ህያውን ያወጣሌ፤ ከህያውም ሙትን ያወጣሌ!»[ቍዛ-ዔ 19] ኩዩኢ “ህኢው” ኟዑቆው ቋ በዺኹቋ ዏቋዕቄኧ ኟዝዸዘንና ኟፍዶዛን ህኢውነካ
ቢኢቂካካዔ
ኤዘኩክው
ዀን
ጭዙሽ
ቈነፃዛ
ኟዑኲቋ
ቍኤዧቆዔ፤ ኟዝዸዘ ህኢውነካ በቧዎኲ ቍንዧበካ ኟዑብዙዙ ባኤሆንዔ ቢኢንቬ ሿፍዶዙን በኦቆኟ ዏቋቀ ዏዮዏዘኢና ዏዼዖቱ ኟቊቆው፣ ሿዒንኚውዔ ቒንሿን ኟድዙ ፍዘዔ.. ዏሆኑን ቒናውቆን!
135
የአሒኞች ጋሻ በዏሆኑዔ ሿዒዏቪቧቋ “ቆዒዔቆዺ” ብቆን ኟቇን ዀቋፅ ካዛጓዓ ዏኺቋዏዔ ቍኢቬዝቋኻንዔ! ኤህ ዒዏቪቧቋ ሿሆነ ዏዔ ህኢው ቂቋሆኑ ነኻዜኲ ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቍኤብቬዔ! ቋብ ኤበቇ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ቧዑው”ና “ኦዏቋቂኮ” ብቌ ድዛቷቋ፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ
11]
]٘ٛ :[النساء
ﮋﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳﮊ
«በርግጥ አሊህ (ሁላም) ሰሚ፣ ተመሌካች ነበር!»[ቍን-ኒቪቒ 58] ሿፍዶዙኑዔ ሿዟቇን በዚኢው ቬኢዓ ኻቋጿቋ፦ :[اِلنساف
ﮋ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱﮊ ]ٕ
«እኛ ሰውን ሌንፇትነው ከተቀሊቅሇ የፍትወት ጠብታ ፇጠርነው፤ እናም ሰሚ፣ ተመሌካች አዯረግነው፡፡»[ቍቋ-ንቪን
2]
ቍዎን! ቍህ ቧዑና ኦዏቋቂኲ ነው፤ ቧውዔ ቒንዩሁ! ሆኖዔ ኟቍህ ዏቬዒካና ዒኟካ ሿቧው ዏቬዒካና ዒኟካ ኾዛ ቈነፃዛ ቍኤኲቋዔ። ኟቋኡነኧን ዑቬዺዛ በውቬን ዀንዛቤኢኲን ዏፍኩካ ባንኲቋዔ ቢኢንቬ ኟቍህ ዏቬዒካ ቒንዧ ዧቂዒው ፍዶዛ በዛኴካ ዂኤዔ በቊ ዔቄንኢኬኲ 136
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዒኤኻዧብ ቒናውቆን!
ኟዬዔፆኲ ዝዀኩ ዂኤዔ ዏዧዙዖብ፣
ቍቈኢዔ ኟቋንቋዎኲ ዏቆኢኟካ ዔንዔ ቪኢዀዧው ሁቇንዔ ቒቀቋ ኤቧዒቋ! ዼቆዒዔ ኤሁን ቊ ዀዛይሽ ቪኤዂቬነው ሁቇንዔ ቒቀቋ ኢኢቋ! ዺዙካና ፍዘዔነካ ኟኦኻባው ኩኲን ቬዐ ኟኦኴዧቧ ነው! ዏዔ ሿፍዶዙን ኾዛ ቒንዪኤዏቪቧቋ ቧዀኦን ኤህን ዏቧቋ ኟዔቋሧካ ዏኻቆዿ በዏንዝዀ በዒኢአና በዒኤቧዐ ነኻዜኲ ቍንዏቬቆውዔ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ህህ”ና “ቍዛኝ” ( )﮸ ﮹ብቌ
ድዛቷቋ፦ ]ٖٔٗ :[البقرة
ﮋ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚﮊ
«አሊህ ሇሰዎች በጣም ሩህሩህ አዛኝ ነው»[ቍቋ-በኴዙህ 143] ዏቋዕቄኦኚውንዔ በኦዏቪቪኤ ቋ ቒንዩህ ቩቋ ኻቋጿቋ፦
ﮋﮬﮭﮮﮯ ﮰﮱ ﮲﮳ ﮴﮵ ]ٕٔٛ :[التوبة
﮶ ﮷ ﮸ ﮹ﮊ
«ከራሳችሁ የሆነ፣ ችግራችሁ ፅኑ የሚሆንበት፣ በእናንተ (መዴህን) ሊይ የሚጓጓ፣ ሇአማኞችም በጣም ሩህሩህ አዛኝ የሆነ መሌዕክተኛ በርግጥ መጥቶሊችኋሌ!»[ቍካ-ኦውባህ 128] ኟዝዸዘ ዛህዙሄና ቒዝነካ ዀን ቒንዧ ፍዶዛ ዛህዙሄና ቒዝነካ ቒንዪቋሆነ ኟኩዂኴ ነው!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ንኼቬ” ብቌ ቧኤሟቋ፦ 137
የአሒኞች ጋሻ ]ٔٔٙ : ادلؤمنوف،ٔٔٗ :[طاه
ﮋﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﮊ
«አሊህ - እውነተኛው ንጉሱ - (ከሃዱያን ከሚለት) ሊቀ!»[ጧሃ
114፣
ቍቋ-ዐቒዑኑን 116]
]ٕٖ :[الحشر
ﮋ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵… ﮊ
«እርሱ አሊህ ነው ፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፤ ንጉሱ ፣ ከጉዴሇት ሁለ የጠራው..»[ቍቋ-ጯሽዛ
23]
ቆቍንዪንዬ ፍዶዙንዔ ኤህንን ዏድዘኢ ቍፅዬቋቋ፦ ]٘ٗ ،٘ٓ :[يوسف
ﮋﮩ ﮪ ﮫ ﮬ… ﮊ
« ንጉሱም “አምጡሌኝ” አሇ..»[አቨፍ 50 ፣ 54] ኤኸኚው ንኼቬ ዀን ቒንዧዚኢኚው ንኼቬ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
ዙቨን “ቍዅ”ና “ኰኤ” (ኩኾሽ) ( )ﯓ ﯔብቌ ቧኤሟቋ፦ ]ٕٔ :[النساء
ﮋﮱ ﯓ ﯔﮊ
«አሊህም አዋቂ ቻይ ነው!»[ቍን-ኒቪቒ 12] ሿፍዶዙንዔ ቒነኙህን ዏድዘኢዎኲ ኟቧዸክው ቍቇ፦ ]ٕ٨ :[الذاريات
138
ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﮊ
የአሒኞች ጋሻ «በአዋቂ ወንዴ ሌጅ (ኢስሓቅ) አበሰርነው።»[ቍዝ-ዛዘኢካ 28] ]ٔٓٔ :[الصافات
ﮋﯵ ﯶ ﯷﮊ
«በቻይ ወንዴ ሌጅ (ኢስማዒሌ) አበሰርነው።»[ቍቬ-ሷዠካ 101] ኩዩኢ
ኟዝዸዘ
ቍዅነካና
ኰኤነካ
ሿፍዶዛ
ኾዛ
ቒንዧዒኤዏቪቧቋ
ኟኦዖኾኻድ ነው። በባህዘኢካዔ ቍውቬቷቋ፦
ዧዖዱ
ቬቆዙቨ
ባዂቪባክው
ኻቆፃዎኲ
ቬቆፍዶዙን
ቆዙቨ “ቒዂኴካ”ን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٔٙٙ :[النساء
ﮋﮖ ﮗ ﮊ
«(ቁርኣንን) በእውቀቱ አወረዯው..»[ቍን-ኒቪቒ 166] ]ٕ٘٘ :[البقرة
ﮋﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰﮊ
«ከእውቀቱም እርሱ በሻው ካሌሆነ በቀር ምንም ያህሌ አያካሌለም።» [ቍቋ-በኴዙህ 255]
ቍንዪንዬ ባዜኮንዔ በዚህ ባህዘ ኻቋጿቋ፦ ]ٙ٨ :[يوسف
139
ﮋﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷﮊ
የአሒኞች ጋሻ «እርሱም (የዕቁብ) እኛ ስሊሳወቅነው የእውቀት ባሇቤት ነው»[አቨፍ 68]
]٨ٖ :[غافر
ﮋﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖﮊ
«እነርሱ ዘንዴ ባሇው እውቀት ተዯሰቱ!»[ጛዟዛ 83] ኤኸኚው ቒውኴካና ኢኚው ዀን ፍዘዔ ቍኤዏቪቧቇዔ!
ቆዙቨ “ሃኤቋ” ቍፅዬቋቋ፦ ]٘٨ :[الذاريات
«አሊህ ብርቱው!»
በርግጥ
እርሱ
ﮋﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊﮊ
ነው
ሲሳይ
ሰጭ፣
የሃይሌ
ባሇቤት፣
[ቍዝ-ዛዘኢካ 58]
]ٔ٘ :[فصلت
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮊ
«ያ የፇጠራቸው አሊህ እርሱ ከነሱ በሃይሌ የበረታ መሆኑን አሊዩም?!»[ዞቬ-ቩቆካ 15] ቆቍንዪንዬ ፍዶዙንዔ ሀኤቋን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٕ٘ :[هود
ﮋﯻ ﯼ ﯽ ﯾﮊ
«..በሃይሊቸሁም ሊይ ሃይሌ ይጨምርሊችኋሌ..»[ሁዬ 52] ኤኸኚው ሃኤቋና ኢኚው ጭዙሽ ቍኤኻናኘዔ!
140
የአሒኞች ጋሻ ቒንዩሁዔ ቆዙቨ “ፍካ”ን/“ዏቱካ”ን ቒንዪዖኾኻድው ቆባዜኮዔ በዚኢው ቍንኴፅ ቍዖኾዀጧቋ፦ ]ٙ٨ :[األنفال
ﮋﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﮊ
«የቅርቢቱን ዓሇም ጥቅም ትፇሌጋሊችሁ፤ አሊህ የመጨረሻይቱን ዓሇም ይፇሌግሊችኋሌ!»[ቍቋ-ቍንዠቋ 67] ኟዝዸዘ ፍጐካ ዀን ሿፍዶዛ ፍካ ኤቆኢቋ።
ቆዙቨ “ዏውዧዬ”ን ቒንዪዖኾኻድውዔ ቆባዜኮ ቍዖኾዀጧቋ፦ ]٘ٗ :[المائدة
ﮋﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩﮊ
«..አሊህም የሚወዲቸውንና ያመጣሌ..»[ቍቋ-ዒዪህ 54]
የሚወደትን
ህዝቦች
ወዯፉት
ሁቆኧ ዏውዧይኲ ዀን ኤቆኢኢቇ።
ቆዙቨ
(ሿሃዩኢንን)
“ዏዺካ”ን
ቒንዪዧኴውዔ
ቆፍዶዙን
ቍፅዬቋቋ፦
ﮋﭲ ﭳﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ]ٔٓ :[غافر
ﭽ ﭾ ﭿ ﮀﮊ
«እነዚያ የካደት ሰዎች "ወዯ እምነት በምትጠሩና በምትክደ ጊዜ አሊህ (እናንተን) መጥሊቱ ነፍሶቻችሁን (ዛሬ) ከመጥሊታችሁ የበሇጠ ነው" ተብሇው ይጥጠራለ፡፡»[ጛዟዛ 10] 141
የአሒኞች ጋሻ ሁቆኧ ዏዺኬኲ ዀን ኟኦቆኢአ ናክው።
(በቫዖኚ ድኬኮ ኤ) “ቒንዧዑኢቫዛ” ቒንዧኻቆው ቍንዪንዬ
ፍዶዙንዔ ቒንዧዑኢቫ ኻቋጿቋ፦ ]ٖٓ :[األنفال
ﮋ ﮛ ﮜ ﮝﮞ ﮟ ﮠ ﮡﮊ
«(እነሱም) ያሴራለ፤ አሊህም ያሴራሌ፤ አሊህም ከሚያሴሩ ሁለ የተሻሇ ነው!»[ቍቋ-ቍንዠቋ :[الطارق
30]
ﮋ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮊ ]ٔ٨- ٔ٘
«እነርሱ ማሴርን ያሴራለ፤ እኔም ማሴርን አሴራሇሁ፤ ከሃዱዎችንም ቀን ስጣቸው፤ ጥቂትን ጊዜ አቆያቸው!»[ቍዺ-ጧዘኹ 15-17] ኟፍዶዙን ዒቫዛ በዺኹቋ ቒኤኩ ቒንዧ ቍዒውና ቍዝፃዐ ቍዎንኩዄ ዂኤዔ
ቍቇኩዄ
ኻፅኩ
ቈኖዖው
ኤኲቋ!
ሆኖዔ
ኟቍህ
ዒቫዛ
ኟቍዏኞኲን ኟዺዠካ ቫዙ ቒነዛቨ በዒኤኻዔኧካ ዘያ በዒዔሿንና ቍዘናዀኬ በዏኹዸካ ቬቆሆነ ሁቊዔ ቍዎንኩዄ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ኟዖኴኴ ዺበቡን፣ ኟዏድኴ ኲቌኩውንና ቍቮናዟነኧን ሿዑኢቇካ ቒውነኩዎኲ ኤዏዧባቋ። ኩዩኢ በሁቇዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኟዑቬኦዅቆው ቍኻባብ ኟዑኢቬኻነዝበው ዏቋዕቄካ በዚህ ኟዔቇዕነካ ኤዘካ ኟኦኻዧበ በዏሆኑ ቋኹ በሆነ ሂዧካ “ቍህ ኢቫዙቋ” ብቌ ቒንዧ ዏኻቆዿው ዏኵድዛ ኦኻቢ ቍኤሆንዔ፤ ኻቆፃው ኵዛቐናዄ ቍኻባቡን በዏቋዕቄካ ዧዖዱ ኟኦሿኦቆ ዏሆን ቍቆበካና።
142
የአሒኞች ጋሻ
ቆዙቨ “ሩዝ-ዛህ” () ِع ّزة
(1)
ቒንዪዧኴው ቆዏቋዕቄኦኚውና
ቆቍዒኞኲዔ ቍፅዬቋቋ፦
ﮋﮔ ﮕ ﮖ ﮗﮊ
]٨ :[المنافقون
«አሸናፉነትም ሇአሊህ፣ ሇመሌዕክተኛውና ሇሙእሚኖች ነው!»[ቍቋዐናዟኵን 8]
ኟቍህ ቍቮናዟነካ ቒንዧ ፍዶዙኑ ቍኤዧቆዔ፤ ሀኢቋነኧና ቄቡዛነኧዔ ቒንዩሁ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን በ“ኦናኾዘነካና በዒናኻዛ” ኻቋጿቋ፦ ]ٔٙٗ :[النساء
ﮋ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼﮊ
«አሊህም ሙሳን ማነጋገርን አነጋገረው!»[ቍን-ኒቪቒ 164] ]ٕٖ٘ :[البقرة
ﮋﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﮊ
«እነዚያ መሌዕክተኞቹ ናቸው፤ ከፉሊቸውን ከከፉሊቸው አስበሇጥን፤ ከነሱም መካከሌ አሊህ ያነጋገረው አሇ..»[ቍቋ-በኴዙህ 253]
ّ (1) “ሩዝ-ዛህ” ()عزة በሧዖብኚ ቭቬካ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬዼብዺ ኤኲቋ፦ ቍቮናዟነካ፣ ሀኢቋነካ/ብዛኧነካ ቒና ቄቡዛነካ/ኟዧዖዱ ኟበኤነካ። [“ቮቒኑ’ዬ-የሪቒ” ቈ’ቋ-ኸዺ-ዸቢ ኻፅ 47-48፣ “ቍቋ-ቂዟኟኧ ቍሽቱዟኢህ” (“ኑኒኤ-ኟኧ’ብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ”) ኟቬንኝ ኵዺዛ 3262-3265 ኤዏቋሿኧ።]
143
የአሒኞች ጋሻ ቆሿዟቋ ፍዶዙኑዔ ኤህንኑ ባህዘ ቍፅዬቋቋ፦
ﮋ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ]٘ٗ :[يوسف
ﭲﮊ
«ንጉሱም፦ “እርሱን አምጡሌኝ፤ ሇራሴ ግሇኛ ሊዴርግው” አሇ፤ ባናገረውም ጊዜ “አንተ ዛሬ እኛ ዘንዴ ታማኝ ባሇሟሌ ነህ” አሇ።»[አቨፍ 54]
ቍዎን! ሁቆኧ ዒናኻዜኲ ቒንዧዑቆኢአ ቍኤኩበቋዔ! “ቍህ ኟዑናኻዛ
ሿሆነ ቧዎኲ ቆዏናኻዛ ኟዑኢቬዝቋኾክው ነኻዛ ሁቇ ኟዀዬ ኢቬዝቋኼኩቋ!!” በዑቋ ቍኼቋ ዝቈዺ ባህዘውን ዏንዝዀ ቋነካ ነው! ኟኩን ቋአ ኟዏሆን ዑቬዺዛዔ ዏኾዠካ ነው!
ቒንዩሁዔ ዙቨን ሿበኤ በዏሆን (ቬከዅቒ) ኻቋጿቋ፦ ]٘ :[طاه
ﮋﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮊ
«አር-ረሕማን በዏርሹ ሊይ ሆነ»[ጧሃ 5] (በቊቌኲ ቬዬቬካ ቍንኴፆኲዔ ኤህንኑ ዏቋዕቄካ ቍፅንቷቋ!) ፍዶዙኑንዔ በቍንዪንዬ ቦኩዎኲ ኤ በኦዏቪቪኤ ቋ ኻቆጿቋ፦ ]ٕ٨ :[المؤمنون
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ… ﮊ
«አንተ አብረውህ ካለት ጋር በመርከቧ ሊይ (ወጥተህ) በተስተካከሌክ ጊዜ..»[ቍቋ-ዐቒዑኑን 28] 144
የአሒኞች ጋሻ ]ٗٗ :[هود
ﮋﯴ ﯵ ﯶﮊ
«(መርከቧም) “ዯዩኤ” (በተባሇ ተራራ) ሊይ ተስተካክሊ ረጋች»[ሁዬ 44]
ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ.. ﮋ ]ٖٔ- ٕٔ :[الزخرف
ﭯ ﭰﭱﭲﭳ ﭴﮊ
«ከመርከቦችና ከቤት እንስሳዎች የምትሳፇሩባቸውን ያዯረገሊችሁም ነው፦ በጀርባዎቹ ሊይ (ወጥታችሁ) እንዴስተካከለ፣ ከዚያም በርሱ ሊይ በተስተካከሊቸሁ ጊዜ የጌታችሁን ፀጋ እንዴታስታውሱ..»[ቍዝ-ዙኽፍ 12-13] ኟዝዸዘ ሿበኤ ዏሆንና ኟፍዶዛ ፍዘዔ ቒንዧዑቆኢኤ ዒንዔ ኟዒኤቬኦው ቒውነኩ ነው! “ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ሿሆነ ቆዛቨ ሧዛሽ ኢቬዝቋኻዅቋ ዒቆካ
ነው! ሧዛሽ ኤቮሿዏዅቋ ዒቆካ ነው! ዔንካቫ..” ቒኢቇ ኟኦቆዏየ ዧዖኹ ዒቬዝዙዘኢዎኰክውን በዒዙኻብ ኟበኤነኧን ኟዑኢቬኦባብቇ ቧዎኲ ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ዏዮዏዘኢውኑ ኟቍህን ሿሧዛሽ በኤ ኟዏሆን ኤዘካ ኟዑኻነዘቡካ ቋቄ ፍዶዙን ሿፍ ባቆ ነኻዛ ኤ በዑሆኑበካ ኤዘካ ቬቆሆነ ሿዒዏቪቧቋ በሽኩክው ቆዏዪን ኟኦቆዏዧውን ኟካዛኼዔ ዒዸዏዔ ኤዝፅዒቇ! «ዒንኚውዔ “ዐሧዺ-ዷቋ” “ዐቮብ-ቢህ” ነው!» ብቆን ቍቋነበዛ?! ኴዬዕውኑ ኟቍህን ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን በዚህ ዏቋቀ ኟዑዖዪ ቆቍህ ኦኻቢውን ቄብዛ ኟዑቧዺ ቍኤዧቆዔ! ቍህ ሿቒንዧዚህ ቍኤነካ ኼዬቆካ ኟድዙ ነው! ሿዒንኚውዔ ፍዶዛ ዔንዔ ቍኤነካ ቒዛዪኩ ኟዒኤዝቋዀ ኦብ ኩ ነው! ሧዛሽን፣ ቧዒኢካንና ዔዬዛን ቒንዩሁዔ ዏ
145
የአሒኞች ጋሻ ፍዶዙንን በዂቧን-ኟቆሽ ኲቌኩው ኟዑኺዸድዖውና ኟዑኢቬኦናብዖው ዒን ሆነና?! ኢቆ ቒዛቨ ቒዛዪኩ ኟካኚውዔ ፍዶዛ ቈኖዛዔ ሆነ ቈኺዔ ዏኲ ኤኲቋና?! ሃኢቇ ቍዔቂኲን ቋኹናና ዺዙካ ኟኦኻባው ነው!
ﮋ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ]ٗٔ :[فاطر
ﮟ ﮠﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮊ
«አሊህ ሰማያትንና ምዴርን እንዲይወገደ ይይዛቸዋሌ፤ ቢወገደ ከርሱ ላሊ አንዴም የሚይዛቸው የሇም! እነሆ እሱ ታጋሽ መሀሪ ነው።»[ዠዷዛ 41]
ቒንዩሁዔ ቆዙቨ “ቒዳ” ቍፅዬቋቋ፦ ]٨٘ :[ص
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﮊ
«“ኢብሉስ ሆይ! በሁሇት እጆቼ ሇፇጠርኩት ከመስገዴ ምን ከሇከሇህ?!” አሇ።»[ሷዬ
75]
ቆፍዶዙኑዔ ቒዴኲን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٕ :[الحشر
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠﮊ
«ቤቶቻቸውን በእጆቻቸውና በሙእሚኖች እጆች ያፇርሳለ!»[ቍቋ-ጯሽዛ 2] ኟዝዸዘ ቒዴኲ ዀን ሿፍዶዛ ቒዴኲ ዐቇ በዐቇ ኟኦቆአ ናክው! ቬቆ ቍህ ቒዴኲ ቩቧዐ በህቈናክው ሿዑዂዺኑካ ኟፍዶዛ ቒዴኲ ዔቬቋ
146
የአሒኞች ጋሻ ቆዏቮሽ
በ‘ኦቒዄቋ’
ቬዔ
ባህዘውን
ሿዏዖኧ
ዏናዬ
ኟኩዂኴው
ኟ“ኦዕዷቋ” ቍዙዒዴኲ ኦውኔካ ነው! -- በነዚህና በቊቌኲ ብዙ ቍንኴፆኲ ኤ ቍህ ቆዙቨ ባዧክው በዛቂኩ ዏድዘኢዎኲና ባህዘዎኲ ፍዶዙኑን ዏዺዙኧና ዏዀቆዘ ኤኩዂቋ።
(1)
ቒነዚህን ባህዘኢካ በኦኻቢው ዏቋቀ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ሿኦባቆ ውንዮው በኦዘዅዅዘ ኟዑኴቧዖው በኵዛቐን ባቆቤካ ኤ ኤሆናቋ!! ቍቋ-ዒዔ ቍዬ-ዪዘዑኤ (280 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ٍ ِ ِ ص ْفنَاهُ ِمبَا َّ »فَإِ ْف ُكنَّا ُم َشبِّ َهةً عِْن َد َؾ أَ ْف َو َّح ْدنَا َ ََخ ْذن َ اّللَ إِ َذلًا َواح ًدا بِص َفات أ َ اىا َعْنوُ َو َع ْن كتَابِو فَػ َو ِ َاّلل ِِف دعوا ُكم أ ََّو ُؿ الْم َشِب ِهني بِن ِِ ِ ِ ِِ وص وؿ هللا ﷺ الَّ ِذي ُ فس ِو! مثَّ َر ُس َ ََ َ ّ ُ ْ َ ْ َ َُّ َ ف،ف بو نَػ ْف َسوُ ِف كتَابو ِ «!!ُك َعْنو َ أَنْػبَأَنَا َذل «ቍህን ሿዛቨና ሿዏፅሃዞ በኢዝናክው ባህዘኢካ ዏዖካ በዏፅሃዞ ዙቨን በኻቆበካ በዏዀቆፅ ቍንዬ ቍዔቄ ቍዬዛኻን ነዺቆን በዏኻዛኩኲን ቍንኦ ዘንዬ ቍዏቪቪእኲ ሿሆንን በዐዀኩኲሁ ዏዖካ ኟዏዮዏዘኢው ዙቨን
(1) ቆኦዼዒዘ ዔቪቊዎኲ “ቍካ-ኦውጱዬ..” ኟኦቧኗውን ኟቍቋ-ዒዔ ብኑ ኹዘኤዒህ (311 ሪ.ሂ) ዏፅሀፍ (1/51-69)፣ ቒንዩሁዔ “ቍካ-ኦዬዐዘኤኢህ” ኟኦቧኗውን ኟቮኤኹ’ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ዏፅሀፍ ሿኻፅ 21 ቒቬሿ 30 ኤዏቋሿኧ።
147
የአሒኞች ጋሻ ቍዏቪቪኤ ቍህ ነው ዒቆካ ነው! ኴዺቌዔ ኤህንን ቬቆዛቨ ኢቪዂኵን ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ »!! ﷺ
(1)
ዏዔ ኤህንን ቆዒቆካ ኟዑዧፍዛ ዐቬቈዔ ኟቆዔ! ኴቇ ዏፍካሄ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨካ ኟዛቨ ሆነው፣ ዂዧ ቒዛቨዔ ኦድዀኦው ቬቆሆነ ሿዛቨ ውጭ ቆዒንዔ ኦኻቢ ቍኤሆኑዔ! ኟፍዶዙን ዏኻቆዿዎኲና ባህዘኢካዔ ኟኦዂቨካ ኟነቨ ሆነው፣ ዂዧ ባቆቤኬኮ ኦድዀኦው ቬቆሆነ ቆዝዸዘ ኦኻቢ ቍኤሆኑዔ! ኟዝዸዘን ዏኻቆዿ ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ቒናዬቆን፤ ኟፍዶዙንን ዧዀዕ ቆነዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ! ቍቆኴ! ዧኴኴ!
(1) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍ-ቋዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (1/303)
148
የአሒኞች ጋሻ
ስለከፊል የአላህ ሏገለጫዎች ሏናገር ስለሌሎቸሔ እንደሏናገር ነው! ዒብዙዘኢ ቬቆሿዟቋ ኟቍህ ባህዘኢካ በቍዖኾኾጭዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ካንኩኔ ዏናኻዛ ቬቆቊቌኲዔ ቒንዧዏናኻዛ ነው። ኤህ ዒቆካ ኟቍህን ባህዘኢካ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ሁቇንዔ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሥ በኦድኴቨበካ ሂዧካ ቒቀቋ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው፤ ሿዟቇን ኦኴብቌ ዒቬኦባበቋ ዀን ቒዛቬ በዛቨ ኟዑኾጭ ኟኦዔኩኩ ቍቂሄዬ ነው።
ቊውን
ኟኦዂቧኑ ባህዘኢካን ቒኟኦኴበቇ ሿቊቌኮ ኟዑዧነብካ ቍንዪንዬ ጐዙዎኲ ቒነዚኢኞኮን ሿዒፅዧኹ ኢኻዪክው ኟዒዏቪቧቋ ቬኾካ ቒነዚህኞኮዔ ኤ ቒንዧዒኤኴዛክው ቈኢቬኦውቇ ኤኻባቋ! ዏፍካሄው ቒነዚህን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ
ኤዘካ
ቒንዧኦኴበቇካ
ሁቇ
በቊቌኮዔ
ኤ
ኟዑዂዺኑካን
ኦዼባጭ ኢቋሆነ ቬኾካ ዂዧ ኋ በዏኦው ሁቇንዔ ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ሂዧካ ዏኴበቋ ነው! ቒነዚህን ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ቂቋሆነ ቊቌኮንዔ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ! ቊቌኮን ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ሿሆነ ዀን ቒነዚህንዔ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ነው! ዔቪቊ ቍንዬ ቧው ቒንዧ ቍሽሧዘኤ-ኢዎኲ ቆቍህ ቒውኴካን () ِعلم፣ ኲቌኩን ()قُدرة፣ ዏቬዒካን (س ْمع َ )፣ ዒኟካን ()بصر፣ ዏዝቆዀ/ዏቱካን (إرادة/ )مشيئةቒና ዏቧቋ ባህዘኢካን በዺኹቇ ቒንዧዑኢዬኹ ቒኟኦናኻዖ ቒንዧ ዏውዧዬ () َمحبّة፣ ዏዺካ ()كراهية፣ ቒዝነካ ( )رحمةኢቇ ቊቌኲን
149
የአሒኞች ጋሻ ዧዀዕ
ኟዒኤኴበቋና
ኴዺኦኚ
ካዛጓዓኢክውን
ኟዑኺቆዔዔ
ሿሆነ
“ባዧኹቂክውና በኦዂዔቂክው ባህዘኢካ ዏቂሿቋ ዔንዔ ቆውዺ ኟቆዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ቬቆ ቍንየ ባህዘ በዔካኦነካንበካ ዏቋቀ ቬቆቊውዔ ዏኦንኦን ኤኰቋና!” ቒንቆዅቆን! “ባህዘኢኧን ኢዧኹሿው በቒነዚህ ቬኢዓዎኲ ሿዑኻቆዘ ኟፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቋ ሿሆነ ኢቬኦባበቋቂክውንዔ ባህዘኢካ በዚሁ ዏቋቀ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቋ ዒፅዧኹ ካኲቆህ!” - ቒዛቨዔ፦ “ዀን ቒቅ ዏኺዸካ ቆዝዸዘ ቍኤኻባዔ! ዔቄንኢኧዔ ኵዸ
ኟንያካ ቬዓካ ነው፤ ኟዧዔ ዏፍካ ነው!..» ኟዑቋ ዔሽ ሿቧነዘዖ ቒንዩህ ቒንቆዅቆን፦ - “ፍካቬ ዺኹዔን ቆዒዀኗካ ዂኤዔ ኼዪካን ቆዒቬኴዖካ በቋብ
ኟዑኢዬዛ ቬዓኩዄ ዝንባቊ ቍኤዧቆዔን?!” - ቒዛቨዔ፦ “ቍኤ! ኤህዒ ኟፍዶዛ ፍካ ዏኻቆዿ ነው! ቒኔ ቆኩ ኟዒዬኴው ፍካ ቆዛቨ ዒንነካ ኟዑኻባውን ነው!” ዒቆኧ ቍኤኴዛዔ! - ቒኚዔ፦ “ኢኚውዔ ኟፍዶዛ ኵዸ ዏኻቆዿ ነው! ቒኚ ቒንዬኩዬኹ (1)
ኟድኟኹንህዔ ዏኺዸካ ቆኩ ዒንነካ ኟዑኻባውን ነው!” ቒንቆዅቆን!
(1) ኟባህዘን ዺኹቋ ዏቋዕቄካና ባህዘው በፍዶዛ ኤ ኟዑኢቬሿካቆውን ኦፅዕኖ ቍቆዏቆኟካ ቆዏቧቋ ቬህካኬኲ ዏነቱ ነው። ቆዔቪቊ፦ “ኟዧዔ ዏፍካ” ኵዸ በቧው ኤ ኟዑኢቪዬዖው ቍንዬ ኦፅዕኖ ቒንደ ኵዸ ዙቨ ቍኤዧቆዔ! “ኟዺዛቬ ዏኻቆዺና ኟኼንጭ ዏቧብቧብ” ቒኚ ኟዔናውኴው ኟቪኹ ውዹካ ቒንደ ቪኹ ዙቨ ቍኤዧቆዔ!..
150
የአሒኞች ጋሻ ቬቆቊቌኲ ባህዘኢካዔ በኦዏቪቪኤ ሂዧካ ዔሽ ኤቧድዅቋ! “ቒነዚህን ባህዘኢካ ሿቊቌኲ ነዺኣ በኴዺኩ ኢዖኾኻዺቀካ ቍቒዔሯዄ
ዏዖዱዎኲን በዏዏዛቅዝ ነው! ቆዔቪቊ፦ ፍዶዙኑን በኦቆኢአ ነኻዜኲ ዏቆኢኟኧና ዒበቆዶ ፍካ/ዏቱካ ቒንዪቆው ኢቪኢቋ..ዂዘኦ” ብቌ ሿኦሿዙሿዖ
(1)
በቭቬካ ዏንኻይኲ ዏቋቬ ዏቬድካ ቒንኲቆን፦
1- በቒንዩህ ኢቆ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ኤ በ“ቍቒዔዜ” ኤ ብኰ ኦዏዛቀዞ ዏቆቅኩዄ ቒውነኩዎኲን ዒፅዧኹና ዏቱዛ ሿባዬ ቍዧኾ ኢዘቆ ኟቬህኦካ ቍቂሄዬ ነው!
(2)
ቒቬከ ንኻዖን ጐበዝ! በዒን ቍቒዔዜ ነው ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ ቒውነኩዎኲ ኟዑቆቀካ?! ዧዀዕዔ በዏቧቋ ዛዕቧ-ኼዪእኲ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲን ቈቋጭ ኟዑኲቆው ብክኚው ፍዛዬ ሿበኤ ኟዑዏዸ ቍዔቂዄ ብኤን ነው! ሁቇዔ ኟዙቨን ዪኚ ሿቧኟዏ ዀን ዏቬዒዒካ ኤ ቍኤዧዖቬዔ! 2- ቒነዚኢን ባህዘኢካ ባዧኹቄባክው ቍቒዔሯዄ ዏንኻይኲ ዂኤዔ በኦቱቆ ዏቋቀ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟኦዂቨካን ቊቌኲ ባህዘኢካ ዒዖኾኻዺ ኤኰቋ! ቆዔቪቊ፦ ቆባዜኮ በጐ ዏዅቇና ዺዠኩክውን ኤኹዛ ዒቆኧ “ቒዝነኧ”ን ኢዏቄኩቋ፤ ኢዏቄኩቋ፤
ኩዛዦኲን ሿሃዩኢንን
በዏቋቂዔ ቆዘቆዔ
ዏዏንዪኧ
ዏኹዸኧ
ቒነዛቨን
ኢቪኢቋ..!
(1) ብዙ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ቒንዧዑቇካ! (2) ዒብዙዘኢውን ቍቆፍ ብቌ ኤዧዛቨበኩቋ፤ ን-ቱቍ’ህ!
151
“ዏውዧየ”ን “ዏዺኧ”ን
የአሒኞች ጋሻ 3- በዔካቆው ብንቬዒዒ ቒንኳ ሿቍንዬ በኤ ዒቬዖዱዎኲ ቈኴዛቡቆካ በዑኲቋ ነዺብ ኤ ቍንዬ ዒቬዖዱ ዏጓዧቇ (ቊ ዒቬዖዱ ቒቬቂቆ ዬዖቬ) ነዺቡን ውዬኹ ቍኢዧዛኻውዔ! ዂዧ ቍንዬ ሿኦዒ ሿዑኢዏ ሁቆካ ዏንኻይኲ ቍንየ ቢዘኾ ዂዧ ሿኦዒው ጭዙሽ ዏዬዖቬ ቍኤኰቋዔ ዒቆካ ነው ቒንያ?! ቬቆሆነዔ
“ቍቒዔሯዄ”
ዏዖዱዎኲ
ኟዑኢዏቄኧካ
ቬዔንኧን ባህዘኢካ ብኰ ቢሆን ኖዜ ቒንኳ ቊቌኮ
ቧባኧን
ዂኤዔ
በኵዛቐንና በጯዩሥ (1)
ቒቬሿኦዖኾኻዶ ዬዖቬ ኢቆዒዏንኩካ ቋንኴበክው ኤኻባቋ!
ቒዚህ ኤ ካቀዖካ ኟዑቱው ነዺብ ሿዟቋ ባህዘኢካን ብኰ ኟዑኢዬኵ ቧዎኲ ቒነቨንዔ ጭዙሽ ቆዑኢቬኦባብቇ ቊቌኲ ጐዙዎኲ ዔሽ ቆዏቬድካ በዺኹቇ ኟዑድኴዐበካ ቬቋካ ዙቨ ቆነቨ ቆዙቪክው ዏቋቬ ቆዏቬድካ ኟዑኢኻቆዀቋ ዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦
ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ
ቡዬኖኲ
ኟዑኴበሏክውን
ዺካ
ባህዘኢካ
ሿነቍቂኪው ቆዑኢቬኦባብቇካ ዐፅኦዚዎኲና ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒነዚህን ባህዘኢካ
ዒፅዧኹ
ቍህን
ሿፍዶዙን
ኾዛ
ዒዏቪቧቋ
ቒንዪቋሆነ
በዒብዙዙካ ዔሽ ኤቧጧክዅቋ! ኤህ ቬቋኩክው ዙቨ ቒነዛቨ ዙቪክው ኟዑኢቬኦባብሏክውን ባህዘኢካ ቍቬዏቋቄኬ ኟዑቧዸክው ኟዒዖዑኢ ቬቋካ ኤሆናቋ! ቆቊቌኲ ኤህን ዔሽ ቒኟቧዶ ቆዙቪክው ‘ቍቱዝዖን’ ቂቇ ዀን
(1) ኤህ ዔሽ ኟቬህኦኦኞኲን ኟቍቋዔ ዀጭካንና ዏዔኩኩካ ቆዒቪኟካ ኟዑነኻዛ ቒንደ ኵዛቐንና ጯዩሥ በውቬዸክው ቍቒዔሯዄ ዒቬዖዱዎኲን ቍኴዞዔ ዒቆካ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
152
የአሒኞች ጋሻ ኴዏዙክው (ፎዛዐክው) ኟኦዏቧኴቆ በዏሆኑ ውዹኧዔ ቒንዧዚኢው (1)
ነው ኟዑሆነው!
ኤህን ዏዖካ በዒብዙዙካ ኟቍህ ባህዘኢካን በዐቇ በዏንዝዀ ባይ ቬዕኲን ኟዑኴበቇካ ዐዕኦዚዎኲን በኦዏቪቪኤ ቬቋካ ዒዖዔ ኤኰቋ! ቒንዩህ ቒንክዅቆን፦ «ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ዏቆኢኟካ ኟኦዔኩኩ ቍቂሄዬ ነው! “በኻሀየ ቍቆዔ
በባህዘኢካ ቒንዧዑኻቆፅ ኟዔናውኴው “ደቬዔ” ብኰ ነው.. ቒንኬ ዝንኬ!” በዒቆካ ባህዘኢኧን ኟዔኩቬኦባብቇ ሿሆነ በቬኢዓዔ ዧዖዱ በኻሀየ ቍቆዔ ‘ህኢው’፣ ‘ቍዅ’፣ ‘ኰኤ’፣..ዂዘኦ ኦብቌ ቒንዧዑድዙ ኟዔኩዂኵካ “ደቬዔ” ቬቆሆነ ቬዕኮንዔ ቋኩቬኦባብቇ ነውን?!»
(1) በዏዖኧ ሿኵዛቐን ዏቆቅኩዄ ቍቬኦዔህዜካ በዒዝንኻዺ ቊ ቍዏቆቂሿካን ኢቬኦናኻዧ ሁቇ ቒንዩህ ኟኦዔኩኩ ሂዧካ ዏሿኦቇ ቍኤኴዛዔ፤ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇﮈﮊ ]٨ٕ :[النساء
«ቁርኣንን አያስተነትኑምን?! ከአሊህ ላሊ ዘንዴ (የወረዯ) ቢሆን ኖሮ በውስጡ ብዙ ግጭቶችን ባገኙ ነበር!»[ቍን-ኒቪቒ
82]
ቆዚህ ነው ቍህ ሿሃዩኢንን በዑሿኦቆው ዏቋቀ ኟኻቆፃክው፦ ]٘ :[ق
ﮋﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾﮊ
«ይሌቁንም እውነቱ በመጣሊቸው ጊዜ አስተባበለ፤ እነርሱ በተምታታ ነገር ውስጥ ነው ያለት!»[ፍ 5]
153
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዚሁዔ “ቧቆ ቍህ በዺኹቇ ዏኖን ቒንደ ዔንዔ ቍኤነካ
ቬዕኲንዔ ኤሁን ባህዘኢካ ቍናዬኹዔ!” ቆዑቇካ ፅንዝኚ ዮህዑኤኢዎኲና ዏቧቌኰክውዔ ቒንዩህ ቒንክዅቆን፦ «ኟቍህን
“ዏኖዛ”
ኢዖኾኻዸኲሁካ
ሿፍዶዙን
“ዏኖዛ”
ኾዛ
ቪኩዏቪቬቇ ሿሆነ ኟቬዕኮንና ኟባህዘኢኧንዔ ኤዘካ ሿፍዶዙን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቇ ዒፅዧኹ ኤኻባኲኋቋ፤ ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ዒፅዧኹ
ዒዏቪቧቋ
ሿሆነ ዧዀዕ
“ዏኖን”ዔ ዒፅዧኹ
ዒዏቪቧቋ
ቬቆዑሆን ጭዙሽ “ዏኖ”ን በዀቋፅ ቍንዧበካ ቋካቄየ ነው!» በቒንዩህ ቍኤነካ ቍቂሄዬ ኤህ “ዏዖካ” ሁቇዔ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ዙቪክውን ቒንዩኢዛዐ በዛ ኟዑሿፍካ ነው፤ ኩዩኢ ዒን ኤሆን ዂዧ ዔዙኰ ቍዬ ኟዑኻባው?!
154
የአሒኞች ጋሻ
ስለ አላህ ባህመያት ሏናገር ስለ “ዛቱ” እንደሏናገር ነው! ዒብዙዘኢ ፍዶዛ በኻሀየ ቍቆዔ ህቋውናው ኟዑቆኤበካ “ዛካ” ()ذات
(1)
ቒንዪቆው
ሁቇ ዝዸዘዔ ቋአ “ዛካ” ቒንዪቆው ኤኩዂቋ። ኩዩኢ ሁቇዔ በዺኹቇ ቒንዧዑቬዒዒው
ኟቍህ
“ዛካ”
ሿቊቌኲ
“ዛኬኲ”
ኾዛ
በፍዘዔ
ኟዒኤዏቪቧቋ ነው። ኤህን ቂዖኾኻዺን ኟዛቨ “ዛካ” ዏኻቆዿ ባህዘኢካዔ ሿቊቌኲ “ዛኬኲ” ዏኻቆዿ ባህዘኢካ ኤቆኢቇ ዒቆካ ነው! ቬቆዚህ ኟቍህን ባህዘኢካ ሿፍዶዙን
ባህዘኢካ
ኾዛ
ቆዒዏቪቧቋ
በዏቬኾካ
ካዛጓዓኢኲውን
ኟዑድዏዝዙካ ቡዬኖኲ ቆቍህ ቊቌኲ “ዛኬኲ”ን ኟዒኤዏቬቋ “ዛካ” ቒንዪዖኾኻዶካ ሁቇ ቆዚህ ቋአ “ዛኧ”
ኟቊቌኲ “ዛኬኲ”ን ባህዘኢካ
ኟዒኤዏቬቇ ቋአ ባህዘኢካን ዒዖኾኻዺ ኟዀዬ ኤክዅቋ! ቬዏ-ዺ ኟጯዩሥ ድቢብ ቍቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ (463 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
(1) “ዛካ” ( )ذاتኟዑቆው ቋ በዏቧቋ ቍኻባቦኮ ኟዑዂቄቆው ዏቋዕቄካ ኟቍንዬ ነኻዛ ህቋውና በኦዼባጭ ኟዑዖኾኻዺበካ ኻሀዪዄ ዏቆኢ ቒንዧሆነ ቍቪቋዝናቋ። ብዙዎኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ “ዛካ”ን በ“ቍቂቋ” ዏኦዛዔ ዏቋዕቄኧን ዒዺበብ ኤሆናቋ!
155
የአሒኞች ጋሻ وَيتذي ِف ذلك ح ْذ َوه,كالـ ِف الصفات فرعٌ عن الكالـ ِف الذات َ األصل ِف ىذا أ ّف ال ُ »و ٍ ىو إثبات-عز وجل- رب العادلني ٍ ال إثبات,وجود كيفية ُ ُ ِّ فإذا كاف معلوماً أف إثبات, ومثالَو ّ ّ ٍ ال إثبات,وجود ٍ إظلا ىو إثبات, فكذلك إثبات صفاتو, ٍ . «..وتكييف حتديد ُ «ኟዚህ ኼዪኤ ዏዖካ፦ ቬቆ ባህዘኢኧ ዏናኻዛ ቬቆ “ዛኧ” ኟዏናኻዛ ኹዛንዿፍ ዏሆኑ ነው! ኟዛቨንዔ የቂና ዔቪቊ ኤሿኦቋ! ኟሪቆዒኧ ኩን ህቋውና ዒፅዧኹ ዏኖን ቒንደ ሁኔኩውን (ኻዬቦ) ዒፅዧኹ ቒንዪቋሆነ ኩዅ ሿሆነ ቒንዧዚኢው ባህዘኢኧንዔ ዒፅዧኹ ዏኖዙክውን (1)
ዒፅዧኹ ቒንደ ኤዘኩክውንና ሁኔኩክውን ኻዬቦ ዒፅዧኹ ቍኤዧቆዔ!»
ቍዎን! ቬቆ ቍህ “ዛካ” ኤዘካና ሁኔኩ ቒንዧዒናውኴው ሁቇ ቬቆ ባህዘኢኧ ኤዘካና ሁኔኩ ቍናውኹዔ፤ ሆኖዔ ቒንዧዔናዬኴው ሁቇ ኤህንንዔ ቒናዬቆን!
ኢንን
በዺኹቇ
“ዛካ”ና ባህዘኤ ቍኤነዸድቇዔ! በዏዖኧ ቍንዬን “ዛካ” ሿቊው ኟዑቆአካ ዏኻቆዿዎኮ ቬቆሆኑ ዔንዔ ቍኤነካ ባህዘ ኟቊቆው “ዛካ” ጭዙሽ ቈኖዛ ቍኤኲቋዔ - በህቈና ቧዏዏን ቂቋሆነ በቬኦኴዛ! ባህዘኢካዔ በኻሀየ ሪቆዔ ቆብኰክው ሿባህዘኢኧ ባቆቤካ ኦነዺቆው ቈኖ ቒንዧዒኤኲቇ ዺኺዒ ቍቋፏቋ! ቬቆሆነዔ ኟቍህን
(1) “ዏቬቍህ ዟ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ ኻፅ 8፤ “ኦዝቁዖኧ’ቋሁፍ-ዠዝ” ቈዝ-ዘሀቢኤ (3/1142)፤ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (18/283)፤ “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 172 ኩዅው ሪቈዔ ቍቡ ቨቆኤዒን ቍቋ-ኸዺ-ዸቢ (388 ሪ.ሂ) ቒንዩሁ ኦዏቪቪኤ ንዀዀዛ ቍክው፤“ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 185 ኤዏቋሿኧ።
156
የአሒኞች ጋሻ ባህዘኢካ በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ዒቬኦባበቋ ኟዏኖዛ ህቋውናውን በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ቒንዧ ዒቬኦባበቋ ነው! ቧቆፎኲ ኤህንን ቒውነኩ ቍቬኴዬዏው ቬቆኦዖየ ኟ“ኦዕዷቋ” ዙዎኲ ኟዑኢዏቋቀካ ኟቊቆን ባይ ዔንካ ( )عدمቒንዧሆነ ኤናኻ ነበዛ! ቆቍብነካዔ ኢህቋ፦ ኩኵ ዒዔ ጯዔ-ዒዬ ብኑ ዘኤዬ (179 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ْ »مثَل :يل َ َوص؟ ق َ َ أَِِف َدا ِرَؾ َطلْلَةٌ؟ ق:ُيل لَو ٌ فَػلَ َها ُخ:يل َ ق. َال:اؿ َ ق. نَػ َع ْم:اؿ َ اجلَ ْهميَّة َمثَ ُل َر ُج ٍل ق ُ َ ِ ِ ِ ِ فَػلَ َها:يل َ َع؟ ق َ َب؟ ق َ َ ق.ف ٌ فَػلَ َها َس َع ٌ فَػلَ َها ج ْذ:يل ٌ فَػلَ َها َكَر:يل َ ق. َال:اؿ َ ق. َال:اؿ َ ق. َال:اؿ ِ !« فَ َال َطلْلَةَ ِِف َدا ِرَؾ:يل َ ََص ٌل؟ ق ْأ َ ق. َال:اؿ «ኟዮህዑኤ-ኢዎኲ ዔቪቊ ቋቄ “በዀቢህ ውቬዺ ዘንባባ ቍቆ?” ኦብቌ ቒንዧኦድኟኴ ቧው ነው፤ - ቒቨዔ “ቍዎን!” ቍቆ። - “(ዛዞ) ኹድቋ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ዘዛፍ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ኹዛንዿፍቬ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ዀንዬቬ ቍቆው?” ኦባቆ። 157
የአሒኞች ጋሻ - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ቬዛ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! (1)
- “ቒንዀዩኢውቬ በዀቢህ ውቬዺ ዘንባባ ኟቆዔ!” ኦባቆ!»
ቍቋ-ዒዔ
ብቆዅቋ፦
ሧብየህ
ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ
(181
ሪ.ሂ)
ቒንዩህ
»!اجلَ ْه ِميَّةُ َشْيئًا ْ س تَػ ْعبُ ُد َ «لَْي (2)
«ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዔንዔ ነኻዛ ቍኢዏቋቀዔ!» - በቊዔ ኽዜ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
«!َك الَّ ِذي تَػ ْعبُ ُد َال َش ْيء َ َّفَإِنػ َُّه ْم َُْي َعلُو َف َرب..» (3)
«..ቒነዛቨ ኟዔካኻዛው ኩህን ኟቊቆ ነኻዛ ኢዧዛኼኩቋና!»
(1) “ቮዛጰ ዏዛሂቢ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈብኒ ቱሂን ኻፅ 23፣ “ብዸቇ’ካኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/55)፣ “ቍቋ-ጰዳዱህ ዟ በኢኒ’ቋ-ዏጯዳ-ዱህ” ቈቍቢ’ቋ-ቩዔ ቍካ-ኦኤዑኤ (1/441) (2) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ (1/109) (3) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ (1/110)
158
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ኟዚዬ ብኑ ሃን (206 ሪ.ሂ) ቒንዩሁ ኦዏቪቪኤ ንዀዀዛ ቍክው።
(1)
ቍቋ-ዒዔ ዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ጯቧን ቍሽ-ቮኤባኒ (189 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِاجلماعةَ؛ ِألَنَّو قَ ْد وص َفو ب «!َص َف ِة َال َش ْيء َ َ َْ فَ َم ْن قَ َاؿ بَِق ْوِؿ َج ْه ٍم فَػ َق ْد فَ َار َؽ..» ُ ََ ُ «..ኟዮህዔን
ንዀዀዛ
ኟኦናኻዖ
ሿዐቬቈዕኲ
ቬብቬብ
ዔቄንኢኧዔ ጭዙሽ በቊቆ ነኻዛ ዏኻቆዿ ኻቋፆኩቋና!»
ቍዝንዀጧቋ!
(2)
ኟዒዕኲ ዒዔ በዏባቋ ኟዑኩዂኵካ ብኑ ኹዘኤዒህ (311 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِِ ِ َّ ِأل، َو َع َّز أَ ْف يَ ُكو َف َع َد ًما َك َما قَالَوُ الْ ُمْب ِطلُو َف،ني َف َما َال َ َو َج َّل َربػُّنَا َع ْن َم َقالَة الْ ُم َعطّل..« » !ِص َفةَ لَوُ َع َد ٌـ
«ኩኲን ሿዐሧዺ-ዷህ ንዀዀዛ ኟኴ ሆነ! ሀቧኦኞኲ ቒንዧዑቇካዔ ኟቊቆ ዔንካ ሿዏሆን ኟድዙ ቍቮናዟ ሆነ! -ዔቄንኢኧዔ (ዔንዔ) ባህዘ (3)
ኟቊቆው ነኻዛ = ኟዒኤኻኝ ዔንካ ነውና!»
(1) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/91)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈብኒ በዺ-ዸህ (2/100) (2) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/432) (3) “ቍካ-ኦውሂዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/26)
159
የአሒኞች ጋሻ ኩዅው ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ብኑ ሧብዩ’ቋ-በዛ (463 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ وىم ِعْند من أَثْػبتػها نَافُو َف لِْلمعب،َف من أَقَػ َّر ِهبا مشبِو »!ود ُْ َ َ ََ ْ َ َ ْ ُ َ ٌّ َ ُ َ ْ َ َّ َويَػ ْز ُع ُمو َف أ..«
«..በነዛቨ (በቍህ ባህዘኢካ) ኢዏነ ቍዏቪቪኤ ቒንዧሆነ (ዐሧዺ-ዷህ) ኤዕዀኩቇ! ቒነዛቨ (ኟቍህን ባህዘኢካ) ኢዧኵካ ዘንዬ ኟቍዔቄን (ዏኖዛ) ኟዑኢዠዛቨ ናክው!»
(1)
ቒነዚኢ ኟቧቆፍ ቈውንካ ሿኤ ኟቧዝዖው ዬዔዪዓ ኤ ኟዧዖቨካ ነኻን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኻነዝቡ ኟኴዧዔካ ዮህዑኤ-ኢዎኲን ንዀዀዜኲ በዒቬኦዅቋ ብኰ ቒንዧሆነ ሿኩዂኴ ኟኋቆኞኮ ቬቆ ቍህ በዬፍዖካ ኟዑናኻካን ኟዑሿኦቆውን ኵቋጭ ኢቆ ቍፍዙሽ ሀኦኩ ቢቧዐ ኖዜ ዔን ኤቇ ነበዛ፦
وال متّصال به وال منفصال، وال محايثا له وال مباينا،ُ»ليس داخلَ العالَِم وال خارجَه «!!.. وال فوق وال تحت،عنه ካዛኼዐዔ፦ «በፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውቬዺ ቍኤዧቆዔ፤ (ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ)
ውጭዔ ቍኤዧቆዔ!
በዛቨ (ዬንበዛ) ዂቬዺ ኟኻባዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኟዂዸዔ
(1) “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/145)
160
የአሒኞች ጋሻ ቍኤዧቆዔ! ሿዛቨ ኾዛ ኟኦኢኢዘዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኟኦነድቆዔ ቍኤዧቆዔ፤ ሿኤዔ ቍኤዧቆዔ፤ ሿኩኲዔ ቍኤዧቆዔ!..»!!
(1)
(1) ቒንዧ ቍሽሧዘ-ኢህ ኢቇ ዙዎኲ ኟዑኢቬኦኾቡካን ኤህንን ዏቧቋ ቋ በቧቆፎኲ ዘዏን ኟነበካ ኟኦዕዷቋ ቍኴንኞኲ በዀቋፅ ቆዏናኻዛ ቍብዛኚውን ኽዜ ቍኤዧፍዔ ነበዛ! ሿዚህ ኤቋኹ “ቍህ በቦኩ ቬቆዒኤኻዧብ ሁቇዔ ቦኩ ነው ኢቆው!” ዒቆካን ነበዛ ኟዑዏዛዶካ። ኢኔ ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ቍቆዏሆኑን ዏናኻዛ ቒዳዀ ኟዑኢቪኹኹ ቍቬኻዙዑ ካንዀዛካ በዏሆኑ ኟኦነቪ ሿዺካ ቍኾዸዑዎኲ በቬኦኴዛ በዀቋፅ ባኤናዘዙዔ ኤህንን ኟኦዖየ ረቆዒዎኲ ዀን በዏኻዖዔ ኢኾቋጧክው ነበዛ! ኤህንን ሿዑኢቪአ ዺኹቭኲ ዏቂሿቋ፦ ኩኵ ዒዔ ጯዔ-ዒዬ ብኑ ዘኤዬ (179 ሪ.ሂ) ቬቆ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒንዩህ ቍቇ፦ «ቒነዛቨ ኟዑዺካ (ኟዑዘኤየካ) ‘በቧዒኤ ዔንዔ (ቍዔቄ) ኟቆዔ’ ቆዒቆካ ነው!» [“ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ ቍሕዏዬ (1/117-118)፣ “ኸቋኵ ቍፍሪቈ’ቋ-ሩባዬ” ቈ’ቋ-ቡኻዘኤ ኻፅ 31፣ “ቍቬቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/127)] በኦዏቪቪኤ ዏቋቀ ሧብ-ባዬ ብኑ’ቋ-ሧው-ዅዔ (185 ሪ.ሂ)፦ «ቢሽዛ
ቍቋ-ዏዘቩን ቒና ጓይኮን ቍናዀዚኢክዅቆሁ! ኟንዀዀዙክው ዏዼዖቱ ኟዑዏቆቧው “በቧዒኤ ዔንዔ ኟቆዔ!” ዂዧዑቆው (ነዺብ) ቒንዧሆነ ቍኤኰቆሁ!» [“ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈቍብዩ’ህ ብኒ ቍሕዏዬ (1/126-127)፣ “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/113)] ኤህን ዏቧቋ ኟዏኻዖዔ ንዀዀዛ ሿኦናኻካ ዒዕኲ ዏቂሿቋ፦ ቍኤ-አብ ቍቬ-ቧኽከኢኒ (131 ሪ.ሂ)፣ ዮዘዛ ብኑ ሧብዩ’ቋ-ጯዑዬ (187 ሪ.ሂ)፣ ቍቡ በቄዛ ብኑ’ቋ-ሧኤ-ኢሽ (194 ሪ.ሂ)፣ ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ዏህዩ (198 ሪ.ሂ) ቒና ቊቌኲ ኤኻኚቇ። ሆኖዔ ዘዏን ቩኻዠ፣ ቒውኴካ ቩድዠ፣ ዺዏካ ቩቬዠዠ ኟዺንኬኮ ዐሧዺዷህ ኟዑኢቆባብቨካን ኟኋቆኞኮ ቍኤን ቍውዺኦው ኻቆዶካ! ቍቋዝውዔ ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዐቬቈዕኲን በዐቇ በሿሃዩነካ ዝዖዯ! ዂኤ ዝኦና!
161
የአሒኞች ጋሻ ኟኴዬዕው ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ዏንኻዬ ቒውነኦኚ ድንቪሽ ኟሆነው ብኑ ቀቋ-
ብ (243 ሪ.ሂ) ቒንኳ ቒንዩህ ኤቋ፦
ج منو! فنفاه نفيًا مستويًا؛ ألنو ُ ج من النظر واخلَّب ْ »وأ ٌ ال ىو ِف العامل وال خار:قوؿ من قاؿ ُ َخَر «!..أكثر منو َ ما قدر أف، صفو بالعدـ:لو قيل لو َ يقوؿ فيو
«ሿቍቒዔሯዄ ዔቋሿኩዔ ሿነኾዘካ ዒቬዖዱዎኲዔ (ኵዛቐንና ጯዩሥ) ኤበቋዺ ኢዝነኻድው ዧዀዕ “በፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውቬዺዔ ቍኤዧቆዔ፤ ውጭዔ ቍኤዧቆዔ!” በዒቆካ (ሁቆኧንዔ) ቒቀቋ ኟዑኢዝዛቧው ኦናኾዘ ንዀዀዛ ነው! ዔቄንኢኧዔ “(ቍህን) ጭዙሽ በቊቆ ዔንካነካ ዏኻቆዿ (1)
ዀቆው!” ቢባቋ ሿዚህ ኟበቆድ ንዀዀዛ ቈናኻዛ ቍኤኲቋዔና!»
ኢቪቆፍናክው
ኟቭቬኧ
ዏዖኬኲ
ዒብዙዘኢዎኲ
ኟሁቆኧንዔ
ድዛዘኚ
ዔዬቦኲ “ኟዒዏቪቧቋ” በሽኩ ሿዏዖኧ ኟዑዝነኹቇ ፍኧን ዏዬሃኒኬኲ ዏሆናክውን
ቍኤኦናቋ።
ብዙሃኑ
ኟዐቬቈዔ
ህብዖኦቧብ
ቒነዚህን
ዏዖኬኲ ባቪቆፍነው ዏቋቀ ዏኦንኦንና ዒቬዖዪካ ባኤኲቋ ቒንኳ ቒውነኩውን በፍቋቬፍና ባቋኦበሿቆ ቋቦና ቬቆዑኢኻናዝብ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ ኢቆው ቒዔነካ ቒነዚኢ ቡዬኖኲ ሿኻቡበካ ውዺንኹዺ ኟድዙ ነው።
(1) “በኢኑ ኦቋቢቩ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ (1/44)፣ “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (6/119) (-ሿብኑ ዞዖቄ ቒንዪኦቆዞካ)
162
የአሒኞች ጋሻ
ቮዘሪዄ ቋባቬ! ዐሧዺ-ዷዎኲ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢካ ቒንዪቇ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ
ቒዛቨን
ሿፍዶዙን
ኾዛ
ዒዏቪቧቋ
ቒንዧሆነ
በዏዕኻካ
ዏቋዕቄኩክውን ቆዏኴኟዛ ዧዠ ኴና ኟዑቇካ ሿኵዛቐን ዂኤዔ ሿካቄቄቆኚ (1)
ጯዩሥ ዏዖዱ ቍዀኝኦው ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! ነኻ ቊ ነው!
ሆኖዔ ቍብዛኚዎኮ በቮዘሪ ቋባቬ ብዙሃኑን ቆዏቮንኻቋ በኟቍኾዸዑው ኟዑኢነሷክው ቍንዪንዬ ዺኹቋ ዺኹቭኲ ቒንዪቇ ኤኩዂቋ! ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ በዔቪቊነካ ቒንውቧዬ፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11]
ሰሚውና
ቒቬቂሁን ባቪቆፍናክው ዒብዙዘኢዎኲ ኤህን ዏቧቋ ዺኹቋ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ቆቍህ ኟዧኵካን ዝዛዝዛ ባህዘኢካ ኟዑኢዠዛቬ ዏቋቒቄካ ቒንዧቊክው በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኢዖኾኻዺን ቢሆንዔ ዺካ ኦኢኢዥ ዺኺዒዎኲን በቍጭ ቒናቄቋ፦ 1- ኤህንና ዏቧቋ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲን ኢዂዖዧው ቊቌኲ ባህዘኢኧ ኟኦዖኾኻዶባክውን ቍንኴፆኲንዔ ኢዂዖዧው ኩ ዙቨ ቬቆሆነ ኟዑኾዽ ዏቋዕቄኬኲ ቈኖሯክው ቍኤኲቋዔ! ቬቆዚህ በሁቇዔ ዒዏን ዀያኩ
(1) ኟነኻን ቒውነኦኚ ኻፅኩ ቍቆፍ ብቆው ኤዧዛቨበኩቋ!
163
የአሒኞች ጋሻ ነው። ኤህ ኟዑኰቆው ዧዀዕ ሁቇንዔ ባህዘኢኧን ሿዔንዔ ኾዛ ቪኢዏቪቬቇ በዒፅዧኹ ብኰ ቒንዧሆነ ኦብዙዛቷቋ። 2- ቬቆባህዘኢኧ ሁኔኩ ቪኢነቨ ዏቋዕቄኩክውን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ዒፅዧኹ ቍህ ዂዬኹ ኢዧዖኻው ዒዏቪቧቋ ውቬዺ ቒንዧዒኤቂኦካ ኟኩዂኴ ነው፤ ዔቄንኢኧዔ ኟቬኢዓ ዏኻዸድዔ ኟኤዘካን ዏዏቪቧቋ ቍኢዏቄካዔና! ኟዚህ ዒብዙዘኢዔ ሿዔቪቊዎኲ ኾዛ ቍቋፏቋ። 3- ኟኤኚው ቍንኴፅ ሁቆካ ዅና ዅና ዏቋቒቄኬኲን ቍዝሏቋ፦ «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ኟዑቆው ኟቍንኴዘ ኟዏዮዏዘኢ ቄፍቋ ዝዸዘን ሿፍዶዛ ኾዛ በዔንዔ ዏቋቀ ዒዏቪቧቋ ውዬኹ ዏሆኑን ኟዑኢቬኻነዝብ ቩሆን፤ «እርሱም
ሰሚውና ተመሌካቹ ነው» ኟዑቆው
ዏቋዿ ዧዀዕ ዏቬዒካና ዒኟካን ዼዔዜ ቆቍህ በዏዖዱ ኟኦዖኾኻዶካን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን ኤድኵዒቋ። ቬቆሆነዔ ዏዖዱነኧ ቆኚ ቒንደ ቆነቨ ቍኤዧቆዔ! ኟዚህን ቍንኴፅ ዏቋቒቄካ ዙቨ በካቄቄቋ ኦዀባዙዄ ቍዬዛኻው ቢሆን ዂዧ ቒውነኦኚው ዪና በኦዏ ነበዛ! ኤህን ኟዑኢናው ዧዀዕ ኟዑኴዺቆው ነዺብ ነው፦ 4- ቍንዬ ነኻዛ ኟዑዂዧቧው በዏኻቆዿዎኮ ዔዺኴካ ቒንደ በባህዘ-ቍቋባነኧ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ዒቆኧ ውዪቫ
በዏሆኑ
ቈኢዏቄካ
ኟዏቆኢ
ቍኤኲቋዔ!
ባህዘኢኧን
ዏብዛካ
ቒንደ
ኦዙኒውን
ዔቄንኢኧዔ
ቇ
ኟዑኢቪኟው
ባህዘኢካ
ቒንዧቊቇካ ቢሆን ኖዜ ባይነካን ኟዑድኵዔ ኤሆን ነበዛ፤ ባይነካ ዧዀዕ ቒንዧቬኢዓው ባይነካን ቒንደ ዔቇዕነካን ቒንዧዒኢቬዼብዺ ሿዚህ በዟካ ቍኤኦናቋ።
164
የአሒኞች ጋሻ 5- ቒንዧነቨ ቍባባቋ ቍህ ቒዳዀ ብዙ ቦኩዎኲ ኤ በኦቆኢአ ቬቋኬኲ ዙቨን
ኟኻቆባክውን
ኼቋህ
ዏቋዕቄኬኲ
ዏኴበቋ
ቒንዧቊቆብን
ኟዑኢዏቄኦን ቒንዩህ በዧዝናው ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆው በዏንኻዛ ብኰ ሿሆነ ንዀዀ በብዙኃኑ ዐቬቈዕኲ ኟዒኤዝኩ ኟኹኔ ቋድዜ ነው ዒቆካ ነው!! ቇ ሿቒንዩህ ኢቆ ዏዬበቬበቬ ፍዘዔ ቆድዙውና ቆኴው ኩኲን ዔቬኾናና ውዪቫ ኟኦኻባ ነው! ቒንያ! ኟኤኚውን ዺኹቋ ቍንኴፅ ቒንዧ ዏዖዱ ቍዸኹቭ ቍህ ዙቨን በኦዧኾኾዑ ኟኻቆበካን ቒዝነካ፣ ኵዸ፣ ዏውዧዬ፣ ዏዺካ፣ ዏናኻዛ፣ በሧዛቯ ኤ ዏሆን፣ ዟካ፣ ቒዳ ..ቒና ቊቌኲ በዸዔ ብዙ ዏኻቆዿዎኲን በቍንዬ ቬንዝዛ ዏዧዔቧቬ ቒቅ ቍህ በዔዬዛ ኤ ኢቆውን ነኻዛ ሁቇ ቆኚ ቒንዧዝድዖቋን ኟኦናኻዖበካን ዺኹቋ ቍንኴፅ
(1)
ኦዏዛቀዞ ቒንዧ ቬዛኺካ፣
ዘዖዠ፣ ዝዐካ፣ ቍቬቂዘ ዏድዺ፣ ኟቍቪዒ ቬኾን ዏብካ.. ኢቇ ዀቋፅ ቮዘሪዄ ቄቋሿዎኲን ሿዒቬኦባበቋ ኟሿዠ ነው። ዔቄንኢኧዔ ቍህ ቬቆዙቨ ኟኻቆባክው ቍንኴፆኲ ቬቆ ጯቋና ጯዙዔ ህዀኾካ ሿኻቆባክው ኤበቋዺ ኟጐቇና ኟበዙ ናክውና!
(1)
ﮋ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﮊ
]ٕ١ :[البقرة
«እርሱ ያ በምዴር ያሇውን በሙለ ሇናንተ የፇጠረ ነው።»
165
[ቍቋ-በኴዙህ 29]
የአሒኞች ጋሻ
ኟበሽኩው ቒውነኦኚ ዏነቱ! “ኩዩኢ ዀን ቒነዚኢ ኟዺዏካ ቍዙኾቢዎኲ ቒንዩኢው ዔን ነቄቷክው ነው ዺዛካ ኢቆውን ኟነብኢካ ጐዪና ኟዑፃዖካ ዱቋ?!” ብቆው ብዙዎኲ ቩድኤኵ በህቈናኣ ኤኩኟኚቋ! ዏቋቨዔ፦ ዏዘዎኰክው በዅነኝነካ ሀኤዒኖኩዄ ዔዙኰን ኟዑኢዝቋኼካ በኵዛቐን (1)
ዂኤዔ በነብኢካ ቍቬኦዔህዜካ ውቬዺ ቬቋሆነ ነው! “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ!
ሿኤ ቒንዪኟነው ኴዺኦኚውን ዏንኻዬ በዏቋኴኹ ኟዺዏካ ኼዞ ኟዮዏካ ቡዬኖኲ ኟብዥኩክው ዅነኚ ዏነቱ ዔን ቒንዧሆነ ቍውኴናቋ፤ ኟዒዏቪቧቋ ብዥኩ! ብዙዎኲ ኟዒኤዖየካ ሿባዬ ቒውነኩ ዀን ቆዚህ ዏነቱ ቊ ዏነቱ ዏኖ ነው። በዛዕቨ ኤ ቂሏክው ሁቇዔ ዝዛዝዛ ብዥኩዎኲ በቬኦ-ዮዛባ ኢቆ ቍንዬ ኼዪኤ ቍቆ! “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ”!
(1) ኤህ በዚህ ኼዪኤ ኤ ኟኦቪቪኦን ሁቇ ኟዑዏቆሿካ ፍዛዬ ባኤሆንዔ ዅነኞኮን ኢቆ ዔንዔ ዒኾነን ኤዏቆሿኩቋ፤ ቒንዩኢው ቆዏሆኑ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዏዘኢዎኲን “ዄ ዒቬዖዱዎኲ ቒንደ ቍቒዔሯዄ ቬቋሆኑ ቒዛዀድኝነካን ቍኢዂዛቨዔ!” ቒኢቇ ሿዑኢዸዺቇ ቍንዧበኬኲ ዔን ኤድበቋ?! “ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ቒዛዀድኝነካን ቍኢቬኻኘዔ!” ኟዑቆው ቍቋዔ ኟዐዕኦዚዎኲና ኟቍብዛኚዎኮ ቍሽሧዘኤ-እኲ ቒዔነካ ዏሆኑን በዀቋፅ ሿኦናዘዙካ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ዏቂሿቋ ቍቋ-ዯዛዱኒኤ ቍንየ ነው። [“ቮዛጰ’ቋ-ዏዅፍ” (“ቍቋ-ዬ ኦቬጱጱ’ቋ-ሧዬ” ቈ’ቋዐሧቋ-ቈዑኤ ኻፅ 44 ኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው)]
166
የአሒኞች ጋሻ “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ኤህ ዘዛፍ ቬቆዝዸዘ ዏኖዛና ዏቧቋ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ሀኤዒኖኩዄ ባቋሆነ
ዏንኻዬ
ቍብዛሃኚዎኮ
ኟዑኢድና
ዏዛሆዎኮ
ኟኦዔኩኩ
ሿዺንኬኮ
ፍቋቬፍናዄ
ኟዀዘቄ
ቍቂሄዬ
ዝቬዠዎኲ
ቩሆን
ቍቬኦዔህዜካ
ኟኦኴየ ናክው!! ኟኦቆኢአ ኟዺዏካ ጭፍዙዎኲ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ በኦቪቪኦ ኟቒዔነካ ዪና ኤ ቒንዩኢዘዀዐ ቒውነኦኚ ዏነቱ ኟሆናክው ኤኸው ፍቋቬፍና
ነው!
ቢዏቬክውዔ
ኤዘኧ ቒውነኩው
ኴዺኦኚ
ቍቒዔሯዄ
ቬቋኬኲ
ዀን በውቬዶ ሿካቄቄቆኚ
ኤ
ኟኦኻነባ
ዀንዛቤ ኟዙኵ
ዏንዧዛዧዘኢ ሀቪቦኲና ዬዔዪዓዎኲ ኟኦቧኻቧኼበካ ዖዳዔ ኟዐዀካ ዪና ዏሆኑ ነው! በዚሁ ቍቂሄዬ ኤ ዕዬዓኢክውን ኟዝዯ ዐዀኦኞኲ ሿኴናው ኵዛቐናዄ ዏንኻዬ
ሿዒዝንኻዸክው
ባቱኻዛ
ዏዼዖቱክው
ዀዙ
ዏኾባካ፣ (1)
ዏድዙድዛና ዏኺዼካ ዏሆኑን ኟቍብዛኚዎኮ ኩዘቄ ኤዏቧቄዙቋ!
ኴዬዕውኑ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ ኟዝዸዘን ዀቋፅ ዏዏዘኢ ዂዧኋ ኻቮሽ ቍዬዛ ዂዧ ሿሀዩኢን ኟሀቪብ ኹዛዿካ ኟዒዔዙካ ውዹካ ኤህ ቒንደ ዔን ቈሆን ኤኲቋ?! ቒንያካቬ ኟዚህ ኩኹ ዏቆቅኩዄ ሀኤዒኖካ ባቆቤኬኲ በቒዔነኩክው ዏዖኬኲ ኤ ኟቊቌኲ ዺኻኚ ቈሆኑ ኤኲቇ?! ቬቆዝዸዘ ባዂኵ ሿሀዩኢን ዝቈዺ ኤ ኦዏዛቀዞ ቬቆዝዸዘ ቆዒዂኹ ዏኳኦን ኦቀን ቆቒዖኝነካ ሿዏዔዖዺ ቍኤብቬዔ?!
(1) ኟኦዂቧኑ ዔቪቊዎኲን ቆዒዀኗካ “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (1/159-163)፣ “ቍቬ-ቧዅሩኵ’ቋ-ዐዛቧህ” (2/664-669) ኤዏቋሿኧ።
167
የአሒኞች ጋሻ በዏሆኑዔ
ኟኴዧዔካ
ካውቋዬ
ረቆዒዎኲ
በቍንዬ (1)
ዏንኻዬና ባቆቤኬኮን ቍዺብኴው ኢዂዀዙ ነበዛ!
ቍቋዔ
ኤህንን
ቍንዬ ዔቪቊ ብኰ
ቒንኤ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِ َخْيػر لَوُ ِمن "الْ َك،الشرِؾ ت َّ «ألَ ْف يػُْبتَػلَى الْ َعْب ُد بِ ُك ِّل َما نػَ َهى ُ َولََقد اطَّلَ ْع،"الـ ٌ ْ ّ اّللُ َعنْوُ س َوى َ ٍ ِ ُ َف مسلِما يػ ُق ِ ِ اب الْ َك ِ َصح »!ك َ وؿ ذَل ُ َما ظَنَػْن،الـ َعلَى َش ْيء َ ً ْ ُ َّ ت أ َ ْ م ْن أ «ቍንዬ ቧው ሿ“[ሩቋዏ’ቋ]-ሿዔ” ኤቋኹ ሿሽዛቄ በቬኦኴዛ ባቇካ ቍህ በሿቆሿክው ሁቇዔ (ሀዷኢኬኲ) ቢዝኦን ኤቱቆዅቋ! በዛዀዺ ሿ“ሿዔ” ባቆቤኬኲ ዐቬቈዔ ኤናኻዖዅቋ ብኣ ኢቋድዖድዛቀካን ነኻዛ ቧዔኰቆሁ!»
(2)
ኩዩኢ ቧቆፎኲ ኤህንን ዏዹ ቍቂሄዬ ቒንዩህ ኟቅነኑካ ቍንዪንይኲ ቒንዧዑኻዔኧካ
በቍዪዩቬ
ፍቋቬፍናዄ
ካ
ኟኦዕ
ቬቆሆነ
ብኰ
ቍኤዧቆዔ፤ ሿዏዖኩዄ ኟዩን ዏዛሆዎኲ ኾዛ ሿዏዸዖቬ ቍቋፎ ዂዧ ቄህዧካና ዺዛዸዚ ቍዘኹኬኲ ቍንቮዙኬ ቬቆዑኢቬኻባዔ ጭዔዛ ቒንደ!
(1) በዚህ ዖኻዬ ኟኦናኻካንዔ በ“ቧነዬ” ኢቧዝ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ኤኻኚቇ። ቆዔቪቊ ኢህቋ፦ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ኟኦባቆውን ኟቍቡ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (481 ሪ.ሂ) ባቆ ቍዔቬካ ዺዙዝ ዺንኹዛ ኤዏቋሿኧ። (2) “ቐዪቡ’ሽ-ቱዟሩኤ ዂዏናቡህ” ቈብኒ ቍቢ ጲካዔ ኻፅ 137፣ “ዘዔዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (4/306-307) ኵዺዛ 1164፣ “ጱቋኟኧ’ቋ-ቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (9/111-112)፣ “ዏናቡ’ሽ-ቱዟሩኤ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (1/453-454)..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ቧፍሯቋ።
168
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ አቨፍ (182 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ »من طَلَب «!..ين بِالْ َك َالِـ تَػَزنْ َد َؽ ّ َ َْ َ الد
«ዩንን በ“ሿዔ” ኟዝቆኻ ቧው ዚንዩኹ (ሿቒዔነካ ኟዂዸ ሿሃዩ) ኤሆናቋ..!»
(1)
ኩዩኢ ቒንያካ ኤህ ቧዛ-ኻብ ቒንዩኢዠዛቨ ዔቄንኢካ ሆናክው?
ፍቋቬፍና
ኟቍህን
ባህዘኢካ
ኼየ ቒንዩህ ነው፦ ኟነቨ ዅነኚ ቋዠካና ካቋኵ ዺዖካ ኟዝዸዘን ዏኖዛ “ቍቒዔሯዄ” ብቆው በዑድካ ፍቋቬፍናዄ ዏንኻዬ ዒዖኾኻዺ ነው! ኤህንንዔ ኟሁቇዔ ቧው ኦኴዪዑ ዀያኩ ቍዬዛኻውኩቋ!
(2)
(1) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቩን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (1/166)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዸህ (ቍቋ-ቁኩቡ’ቋ-ቍው-ዂቋ) (2/537-538)፣ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” (4/210)። ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄዔ ኤህንኑ ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። (2) ቍቋፎ ኦዛፎዔ ኤህንን ሀኦኩ ጭዙሽ ቪኢውኵ ንዘህ ኟቒዔነካ ኑዜ ኟዑኻዞካን ብዙሃኑ ህዝበ-ዐቬቈዔ ቍቬዏቋቄኬ ኦዂዛዀበዅቋ፦ ቒዔነኩክው ካቄቄቋ ነው ዂኤቬ ውዬኹ? ዂኤቬ ካቄቄቋ ሿዏሆኑ ኾዙ በህኤዂኧ ቍንያዔ ቢሆን ኟዝዸዘን ዏኖዛ በዚህኚው ቬቋካ ኢዖኾኻድ ሁቇ ዂንዮቆኚ ኤሆናቋ?! ኤህ ፍዛዪክው ዂዧየዔ ድቇዔ ቧጲቦኲንና ኴዧዔካ ካውቋይኲን ኟዑዏቆሿካ ኤሆናቋ! ዔቄንኢኧዔ ቒነዛቨ ኤህንን ፍቋቬፍናዄ ዏንኻዬ ኟዑኢውኵና ኟዑኢዙዔየ ቒንዪቋነበ ዀቋፅ ቬቆሆነ!!
169
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ ኤህንን ቆዒዖኾኻዺ ሁቇዔ ኟዑሿኦቇካን ፍቋቬፍናዄ ኴዏዛ
“ዧቈ’ቇ’ቋ-ቍዕዙዬ” ( )دليل األعراضዂኤዔ “ዧቈቇ ጰየ’ቋ-ሪቆዔ” ( )دليل حدوث العالمብቆው ኤድኩቋ። ኤህ ዏንኻዬ ሀኦኩው ኟበዛ፣ ሀቪቡ ኟኦንዛዛ፣ ናው ኟድነዛ ሿዏሆኑ ኾዛ ቆብዙ ንካዛቅኲ በዛ ኟዑሿፍካ ዧቂዒ ቬቋካ ነው! ቒንዩኢዔ ሆኖ ዀን በቍንዬ ን በዚህኚው ቬቋካ ኟዝዸዘ
ዏኖዛን
ቍቬኦዔህዜካ
ዒዖኾኻዺና
ኟኦዂቨካን
በቊ
ን
ቍብዛኚዎኮን
በኵዛቐንና ኟዝዸዘ
በነብአ
ባህዘኢካ
()ﷺ ዒፅዧኹ
ኟዒኤኰቋ ቒንዧሆነ ኢዔናቇ! - ቍንየ ቊውን ኢዠዛቪቋና! ቬቆሆነዔ “ብክኚ” ቍዬዛኻው ኟዑኢዔኑካን ኤህን “ቍቒዔሯዄ ቬቋካ” ሿዏኦው ኟቍህ ባህዘኢካ ኟዧኵባክውን ኵዛቐናዄና ጯዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲን ዏኾዝዺ ዏዖዶ፤ - ኟኰቇካን ካዛኼዐን በዏኺቋዏዔ፣ ኢቋኰቇካን ዧዀዕ…!! ኟዚህን
“ዑቬዺዛ”
ቆዏዖዪካ
ኟቬቋኧን
ኤዘካ
በዸዔ
በዒቪድዛ
ቒንዧዑሿኦቆው ቒንኻቋዅቆን!
“ዒንኚውዔ ነኻዛ ሿሁቆካ ቄፍቌኲ ቍኤዂዸዔ!” ቍቇ! “ዂኤ ‘ዮውሀዛ’ َ ( )جِْصነው! ዂኤ ዧዀዕ ‘ሧዖዬ’ (”!)ع َصض “‘ዮውሀዛ’ ኟዑባቆው ኻሀዪዄ ዀኝካ ኢቆው ኵቬ ቍቂቋ ቩሆን፤ ቩኻዸድዔ ‘ደቬዔ’ ኤሆናቋ! ‘ሧዖዬ’ ዧዀዕ ኟ‘ደቬዔ’ ዏኻቆዿ (ባህዘ) ነው!” ቍቇ። “ዒንኚውዔ ‘ደቬዔ’ ቒንዧ ዏንኴቪኴቬ ዂኤዔ ቍቆዏንኴቪኴቬ ቂቇ ኟ‘ሧዖዬ ቄቬኦኬኲ’ ቬቆዒኤነድቋ (ዮውሀዛና ሧዖዬ) ቍንየ ቊውን ኴዬዕ ቍኤኻኝዔ! ቊን ነኻዛ ኴዬዕ ኢቋኦኻኗ ሁቇ ሿኽዜ በኋ ኟኦኻኗ ዏዹ ነው፤ ዒንኚውዔ ዏዹ ነኻዛ ዧዀዕ ቆዏኻኗካ ኟዀዬ ቍቬኻኙ ኢቬዝቋኻዅቋ።”
170
የአሒኞች ጋሻ “በዚህ ‘ዒቬዖዱ’ ዏዖካ በሪቆዒኲን ኤ ኢቇካ ነኻዜኲ ሁቇ ቒኢንዪንዪክው ኟ‘ዮውሀዛ’ና ኟ‘ሧዖዬ’ ኹንብዛ በዏሆናክው ሿኽዜ በኋ ኟኦኻኘ ዏዹ ናክው፤ ዒንኚውዔ ዏዹ ነኻዛ ዧዀዕ ኟዀዬ ቍቬኻኙ ቬቆዑኢቬዝቋኻው ኤህ ቍቆዔ ቍቬኻኙ (ዝዸዘ) ቍቆው ዒቆካ ነው!” ኤቇ!
“በዚህ ዏዖካ ኩ “ሧዖዬ” (ባህዘኢካ)ን ኟዑኢቬኦናዀዬ ሿሆነ “ደቬዔ” ኤሆናቋ! “ደቬዔ” ዧዀዕ ፍዶዛ ቒንደ ዝዸዘ ቍኤሆንዔ!” (1)
ኟዑቆው ዬዔዪዓ ኤ ዧዖቨ!
ቒንዀዩህ ዐቬቈዕኲ ሆኤ! ኟነኻ ሁቇ ቒውነኦኚ ዏነቱ ኤህ ነው! ኟቍህን ባህዘኢካ ኟዑኢዠዛቨበካ ቒውነኦኚው “ዏዖዱክው”ዔ ኤኸው ነው!- ፍቋቬፍናውን ኟቮዘሪ ቋባቬ ቆዒቋበቬ ኢቆ ቦኩው ኟዑዏዟክው ቍንኴፆኲ ቢኖዔ!! ዺኺዒ
ኤህን
ፍዛቄዛቄ
ቬቋካ
ኦድኹዕ
ቍህ
በዀቋፅ
ቋንቋ
ቆዙቨ
ኢዧክውን ዏኻቆዿዎኲ ዒዠዖቬ ሿዏዖኧ ውዬኹ ኟሆነ ቍቂሄዬ
(1) ሁቇዔ ዐሪዺ-ዷዎኲ ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ ኢክው ቍፍዙሽ ቍቋዔ ኟኦኻነባበካ ዅነኚ ዏዖካ ኤህ ነው፤ ሆኖዔ “ዏዖዱውን” በዏኦንኦን ሂዧካ ኤ በዺኧ ኟዑቆኢአ ቍኴዙዖቦኲንና ኹዧዔ-ኦሿኦቌኲን ቈድኴዐ ኤኲቇ ኤሆናቋ! ዐዕኦዚዎኲና ኟኴዬዕዎኮ ቍሽሧዘኤ-እኲ በቍንዪንዬ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟኦቆኢአ ቍቋዕኲን ኢንባዖኵካ በዚሁ ሂዧካ ኟ“ሧዖዬ”ን ካዛጓዓ ቍቬዏቋቄኬ በነበዙክው ኴጭን ቋአነካ ኟኦነቪ ነው። ፅሁዞን ቒንዪዂቪቬበው ባቋቧኾ ኖዜ ዝዛዝዛን ሿነዔቯ ባቧዝዛቀ ነበዛ!
171
የአሒኞች ጋሻ ዏሆኑን በብዙ ዏንኻይኲ ኟዑኢዖኾዀዶ ቍቬኦዒዒኝ ቮዘሪዄና ኴዺኦኚ ቍቒዔሯዄ ዏቋቭኲ ቒንዪቇ ኟኩዂኴ ነው። ሆኖዔ በዅነኝነካ ኟኦዝቆኻው ኟኲዀን ቒውነኦኚ
ዏንቬቑ
ዒዏሿካ ቬቆሆነ በዑሿኦቇካ
ዺካ
ዺኺዒዎኲ ቒንብቆን!፦ 1- በኹዬዑኢ ኟዝዸዘን ዏኖዛ ዒዂኹ ቍቒዔሯዄ ብኰ ቪኤሆን ቒዳዀ ኼቋህ ህዅቪዄና ኦዝዺሯዄ ቒውነኩ ( )فطرةበዏሆኑ ቍብዛኚዎኮ ሿሀዩኢን ቒንኳ ኢቋኦድዙድበካ ዏቬቄ ነው! ኩዩኢ ቒነዚኢ ኟ“ሿዔ” ቍንዱዎኲ ቒዬዓኢክውን ኟዑዝዯካ ቒነ ቍቡ ዮህቋ ቒና ቍቡ ቆሀብ ቒንኳ ኴዬዕውኑ ኢቋኦድዙድበካን ኼዪኤ ቆዒዖኾኻዺ ዏሆኑ ቍኢቪዝንዔ?! ]01 /[إةصاِيى
ﮋ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚﮊ
«መሌዕክተኞቻቸውም
“በአሊህ ዯግሞ ጥርጥር አሇ የሰማያትና የምዴር ፇጣሪ በሆነው?!” አለ።»[ብዙሂዔ 10]
እንዳ?-
2- ኤህን ቬቋካ ኟዩን ቍቂቋ ቍዬዛጐ ዏኵድዛ ውዀዝ ኟዝድዙ ኦዀባዛ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ቒንዩኢውዔ በነብኢካ ጭዙሽ ኟዒኢዔኑ ዝቬዠዎኲ ኟኦጓዙበካ ዏንኻዬ
(1)
ነው! ኤህንን ኟዙቪክውን ቬቋካ ኟኺዖኺካዔ (2)
ኟነብኢካን ዏቋዕቄካ ሿዏዖኧ ኟዒኤኴበቇ በዏሆናክው ነው!
ነብኢካ
ዂቆቋ ባቇ በዛቂኩ ቬቋኬኲ ቍህን ብኰ ዂዧ ዒዔቆቄ ሿዏዸዙኩክው ኾዙ ቧዎኲ ኟዝዸዘን ዏኖዛ በዚህኚው ዏንኻዬ ዒዏን ቒንዪቆባክው
(1) ቒንዧ ቍዘቬኬካቋ/ቍዘቬ ዸዸቈቬ ኢቇ! (2) “ቍቋ-ጙንኢህ ሧኒ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ኟኦቧኗውን ኟቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ኸዺዸቢኤ (388 ሪ.ሂ) ቍጭዛ ዏፅሀፍ ኤዏቋሿኧ።
172
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬዔ ኽዜ ቒንዪቬኦዒ ሁቇዔ ኢውቋ! ኟዚህ ህዝበ-ዐቬቈዔ ኴዧዔካ
ካውቋይኲዔ
በፍዘዔ
ኤህንን
ዏንኻዬ
ቍቋኦድኴዐዔ፤
በኦዙኒው ቬቆዚህ ዀዛዬፍ ፍቋቬፍና ኟቧዐካ ሁቇ ቩዂዐካና ቩኢዸዺቇካ ነበዛ። ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ ቒንዩህ ኦብቆው ቒንዧኦድኟኵ ኦዘዀቧቋ፦
ِ ُ »ما تػ ُق ِ َّاس ِم َن الْ َك َالِـ ِِف ْاألَ ْع َر «َج َس ِام؟ َ َ َ َح َد ْ اض َو ْاأل ْ يما أ َ وؿ ف ُ ث الن «ቧዎኲ ቬቆ “ቍዕዙዬ” (ኟ“ሧዖዬ” ብዙ ኵዺዛ) ቒና «ቍዳቪዔ» (ኟ“ደቬዔ” ብዙ ኵዺዛ) ቬቆዝድካ ዂዚ ዔን ኤቇ?» ዏቋቪክው ቒንዧዑሿኦቆው ነበዛ፦
ِ ِ ِ َالسل اؾ َوُك َّل ُْزل َدثٍَة؛ فَإِنػ ََّها َ َّ َوإِي،ف َّ ك بِ ْاألَثَِر َوطَ ِري َق ِة ُ »م َق َاَل:فَػ َق َاؿ َ ْت الَْف ََلس َفة! َعلَي «!ٌبِ ْد َعة - «ኟዝቬዠዎኲ ንዀዀዛ (ነው)! ቍዧዙህን “ቍዛ” (ኟዖቨቋና ኟቧሀባዎኲን ዠና) ቒና ኟኴዬዕዎኮን ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ዏንኻዬ (ኦሿኦቋ!)፤ (ቍዧዙህን) ሁቇንዔ ቍዪዩቬ (ዏንኻይኲ) ኦድንኴኹ፤ ቒነቨ ቢዬሪህ (1)
ናክውና!»
3- ቬቋኧ ሿብዙ ቋዠካ በኋ ኟዝዸዘን ዏኖዛ ኟዑኢዏቄካ ቢሆን ኖዜ ቒንኳ ፍንካው ኢቆውን ኟቒውነኩዎኲ ሁቇ ቒውነኩ ቒንዧ ዬብኹ ኼዪኤ
(1) “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቍቢ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (4/213-214) ኵዺዛ= 1015 ፣ “ቍጲዩሥ ዟ ዘዔ-ዑ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ’ቋዝዬቋ ቍቋ-ዐኹዘቒ ኻፅ 86
173
የአሒኞች ጋሻ በቒንዩህ ኢቆ ዺዔዝዔዝና ውቬብቬብ ዏንኻዬ ቆዒዖኾኻዺ ዏዕሿዛ ካቋኹ ቬህኦካ ነው። ዔቄንኢኧዔ ካቄቄቆኚ ቍቒዔዜ ኟዑዝዛዧው ኟዏዖዱ ቍኴዙዖብ ቬቋካ ዬብኹ ነኻዛን ቍዬዒዽ በዑኢዔንበካ ዀቋፅ ዏዖዱ ዒዏሿካ ቒንዧዑኻባ ቒንደ በኦዙኒው ዀቋዘን ቒውነኩ በዬብኹ ዏንኻዬ ቆዒዖኾኻዺ ዏኳኦን ቍኤዧቆዔ። ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ቒንዩህ ኤቇ፦
على ذلك أوضح داللةً من داللة- عليو السالـ- ستدؿ بو من أخباره َ ُكاف ما ي..» ِ و،األعراض اليت اعتمد على االستدالؿ هبا الفالسفة ومن اتبعها من القدرية أىل البدع ؛ من قِبل أف األعراض ال يصح االستدالؿ هبا إال- عليهم السالـ- ادلنحرفني عن الرسل «.. وي ِّدؽ الكالـ عليها،بعد رتب كثية يطوؿ اخلالؼ فيها «..በዛቪክው
(በዖቨቋ )ﷺንዀዀዜኲ ኤ በዏዏዛቅዝ ዏዖዱን ቆዚህ
ኼዪኤ ዒኹዖብ ዝቬዠዎኲና ቒነቨን ኟኦሿኦሏክው ቒንዧ ‘ኴዧዘኤ-ኢህ’ (ዐዕኦዚህ) ኢቇ ሿዏቋዕቄኦኞኲ (ዏንኻዬ) ኢዝነኻዶ ኟቢዬሪህ ባቆቤኬኲ ሿዑዏዖቅዙበካ ኟ‘ቍዕዙዬ’ ዏዖዱ ቬቋካ ኤበቋዺ ዀቋፅ ነው! ዔቄንኢኧዔ ኟ‘ቍዕዙዬ’ ዏዖዱ ዀቡን ኟዑዏኩው ኟዖዘዏ ውዝዀብና ኟኦዂቪቧበ ንዀዀዛን ቂኴዞ ብዙ ዧዖዱዎኲ በኋ ነው..!»
(1)
4- ኟዚህ ቬቋካ ቍንዪንዬ ዏንዧዛዧዘኢዎኲ በቬህኦካ ኤ ኟኦኻነቡ በዏሆናክው በካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ሂዧካ ኟዑዝቆኻውን ዀብ በዏዔኩካ ዝንኩ በኦዙኒው ብዙ ቍቬሿዟ ዏዘዞኲን ኢቬሿካቇ! ብዙዎኲ ኤህንን
(1) “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቈቍቢ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሪዘኤ ኻፅ (105106)
174
የአሒኞች ጋሻ ዏዹ ቬቋካ በዏዏዛቅዛክው ኟኦነቪ ሿኤ ቒንዪቪቆፍነው ኟቍህን ህቋውና በዑኢዠዛቬ ዏቋቀ ዏኻቆዿዎኮን ቩንየ ቬኦዅቆ ቆዒዖኾኻዺ ኟዑቆዞካ ኟዝዸዘ ዏኖዛን ቪኤሆን ቍቆዏኖዛን ኤዏቬቋ! ቒንዩኢው ቊው ኴዛኬ በዒኢዂዪ ሁኔኩ ኟዧኵካን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ቆዒቬኦባበቋ ዅነኚ ዏነቱ ሿዏሆን ቊ ዔንዔ ዏዘዝ ባኤኖዖው ኖዜ ቒንኳ ውዬኹ ቆዏሆኑ ኤህ ብኰ በ ዒቬዖዱ ኤሆን ነበዛ! ኩዩኢ ሿዏኬ ኢቆዞ ቊቌኲ ቄዞ ዏዘዞኲን ኟዑኢቬሿካቋ ዏሆኑ ሿኩዂኴቬ ዔን ኤባቋ (1)
በዝ?!
5- ኤህ ቬቋካ ኟኦዏዖኦባክው ቍንዪንዬ ዏንዧዛዧዘኢዎኲና ፅንቧ ሃቪቦኲ ቍቱዑ ኤዘካ ኢክው ሿዏሆናክው ባቱኻዛ ቒውነኩን በዑዺቬ ዏቋቀ ቆዑኩቆዏው ውዹካ ቒንዩውቇ ኟዑኺቆዏዐ ካን ኢዒሿቆ ነው። ቆዔቪቊ፦ “ሧዖዬ” ኟዑቆው ኟባህዘ ቬኢዓ ውቬዺ ‘ዬዛኽኬኲን’ ሁቇ ኢቂካኩቇ፤ “ዒንኚውንዔ ‘ቄቬኦካ’ ( )حوادثዏዝፅዔና ዒቬኦናኻዬዔ
ዏኴኟዛ (ቆውዺ) በዏሆኑ ኟፍዶዛ ቒንደ ኟዝዸዘ ዏኻቆዿ ቍኤዧቆዔ!..” በዒቆካ ቍቱዑ ቋ ኤቧነዝዙቇ! ኤህን ኟዑቇካ ቍህ በዑቱ ኽዜ ኟዑዝፅዒክውን ቍዬዙኩዄ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ በ‘ቄቬኦካ’ ቬዔ ውዬኹ ቆዒዬዖዀ ነው! ኤህንን ቩኢዙዔየዔ ቆባህዘዎኮ ኟኦቆዏየ ኹዺኢዎኲን ቒኟቆድዞ ነው። ቆዔቪቊ፦ በዝቆኻው ኽዜ ዏናኻን “‘ቄቬኦካ’ ነው!”
(1) “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (2/481) ኤዏቋሿኧ!
175
የአሒኞች ጋሻ (1)
በዒቆካ ኢዸዺቇኩቋ ፤ በኵዛቐኑ ቒንዪዧኴው በቒቆኦ-ኢዒህ ቆፍዛዬ ዏዔዸኧን “ቒንኹቬቫ ነው..!” በዒቆካ ኢቬኦባብቇኩቋ። ዔቄንኢኧዔ በነቨ ቤካ ዏንኴቪኴቬዔ ሆነ ቍቆዏንኴቪኴቬ ሁቆኧዔ ቄቬኦካ ናክው!
“ቄቬኦካ ዧዀዕ ዏኴኟዛ ነው! ዝዸዘ ዧዀዕ ቍኤኴኟዛዔ!..” ኤቇ።
በዏዖኧ ዏናኻዛዔ
ኤሁን
ዏንኴቪኴቬ
ዂኤዔ
ቍቆዏንኴቪኴቬ
“ዏኴኟዛ” ዏሆናክው ኟነቨ ፍቋቬፍናዄ ቍድዙዛ ቒንደ ሿነቨ ውጭ ኢቇ ባቆ ቍቒዔዜዎኲ ኟዑቬዒዐበካ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
“ኟዏንኴቪኴቬ”ና
“ኢቆዏንኴቪኴቬ”
ዒቬዝዙዘኢን
በኦዏቆሿኦ
በኹዬዑኢ ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦብዙዙው ኤህን ዏቧቋ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟቊቇ ኻቆፃዎኲን በቍዎንኩዄዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ዏቋቀ ቍንድኴዔዔ! ሆኖዔ ኤህንንና ዏቧቋ ኟሽብዛ ቋ ኟዑነዙ ቧዎኲ ሿዚህ በቬኦዮዛባ ኟዑኢኻኘካ ኦዼባጭ ውዹካ ቒንዧቊቆ ቈኢውኵ ኤኻባቋ! ዔቄንኢኧዔ፦ ኟቍህ ዏዔዸካ ቒንዧ ፍዶዛ ኟዀዬ ዏንኴቪኴቬን ኟዑኢቬኻነዝብ ሿሆነ ኵዛቐንና ካቄቄቆኚ ጯዩሥ በኴዺኩዔ ሆነ በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኻነዝበው ነኻዛ ሁቇ ጯኹ ነው! ኤህንን ኟዀዬ ኟዑኢቬኻነዝብ ቂቋሆነ ዧዀዕ ኟዐሪዺዷዎኲ ኦውዕ ሿዏዖኧ ኦንቅኩቅኦ ዒቆካ ነው። - ሁቆኧዔ ቍኢዅዸክውዔ! ቬቆዚህ በዏቧቋ ቬቋኬኲ ኵዛቐናዄ ቒውነኩን ዏኾዠካ ዏዖዱዎኲን ሿዒዸዏዔ በኴዛ ኟዑዝኤዧው ካዛፍ ኟቆዔ!
(1) ቍሽ-ሧዘኤ-እኲና ዒኧዘዩኤ-ኢዎኲ ሿዚህ ቆዏቮሽ ብቆው ነው “ኟኵዛቐን ኤዘካ
ሿቍህ ቢሆንዔ ኧና ኟዟዧኧ ቄሽን ዀን ‘ኟዛቨ ንዀዀዛ’ ኟዑባቆው ቒዛቨ ቬቆዝድዖው ቒንደ ቬቆኦናኻዖው ቍኤዧቆዔ!” በዒቆካ በዐዕኦዚዎኲና በቧቆፎኲ ዏሃቋ ቆዏቬዝዛ ኟዕሿካ! ሆኖዔ ቍቋቮቯዔ፤ ዞዛ ቍቇ!
176
የአሒኞች ጋሻ ዧዀዕዔ በዺኹቇ ቍህ ኟቱውን ሁቇ ዒዬዖዀ ኟዑኲቋ ዏሆኑ ኟዔቇቒነኧ ዏኻቆዿ ቒንደ ኼዬቆካ ቍኤዧቆዔ! በዸዔ ኟዑዧንኴው ዧዀዕ ቍህ ዘንዬ ቒውነኦኚ ቍዔቄ ኢቆዏሆን ቍንዬ ዔቋቄካ ቍቆዏናኻዛ ቩሆን ቒነዛቨ ዘንዬ ዀን ዏናኻዛ ነው!! ቍህ ቒንዩህ ብቌ ኦናዀሯቋ፦
ﮋ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵﮶ ﮷ ﮸ ]ٔٗ٨ :[أألعراف
﮹ ﮺﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮊ
«የሙሳ ህዝቦችም ከርሱ (መሄዴ) በኋሊ ጩኸት ያሇው በዴን ጥጃ ከጌጦቻቸው (በመስራት) (አምሊክ አዴርገው) ያዙ፤ እርሱ [ቍቋ-ቍዕዙፍ እንዯማያናግራቸውና መንገዴ እንዯማይመራቸው አሊዩምን?!..» 148]
ቍንዬ ዔቄዛ! ኟኤኚውን ቒውነኩ ኤበቋዺ ቆዏዖዪካ ኟዑሿኦቆውን ነዺብ ቍብዖን ቒናቬኦውቋ፦ ኟብዙ ቬህኦኬኲ ዏነቱ ሿህዅቪኲን ቬቆኦቧዂ ዏቆቅኩዄ ኼዪእኲ ኤዘካ ቆዏኻንዘብ
በቍቆዒኲን
ኟዔናኢክውን
ነኻዜኲ
ቒንዧ
ዅነኚ
ዏዏዘኚ
በዏውቧዬ ዏዔካ ዏቧንዘዛ ነው። ኤህ ዧዀዕ በዏቆቅኩዄ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኤኹዛና በቍቆዒዄ ነኻዜኲ ኤ ቒንኳ ካቄቄቆኚ ዬዔዪዓ ኤ
177
የአሒኞች ጋሻ ቆዏዬዖቬ
ኟዑኢቬኲቋ
ቍቂሄዬ
ቍኤዧቆዔ። ኤህንን
ኵቋጭ
ቍዬዛ
ኟዑኢቪኤ ቍንዬ ካቋኹ ዔቪቊ ቍብዖን ቒናዷን፦ ኟ“ሕ” ዔቪቊ ጲኲን (ነፍቪኲን) ኟህኢውነኩኲን ዑቬዺዛና ኟቒኚነኩኲን ዅና ቄፍቋ ሿዏሆኗ ኾዛ ካቄቄቆኚ ዔንነቷን ዀን በውቋ ቍናውኹዔ! ሆኖዔ በኦቆኢአ ኵዛቐናዄና ጯዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲ በኦቆኢአ ዏኻቆዿዎኲ ኦዂቬኩቆኲ፦ ቒንዧዔካቧዒ፣
ቒንዧዔኩኤ፣
ቒንዧዔኩውኹ፣
ቒንዧዔካዧቧካ፣
ቒንዧዔካሿዠ፣ በቒንኹቋፍ ዂኹካ ሿቧውነካ (ቪካኴኹ) ቒንዧዔካዂዸ፣ በዕካ
ኽዜ
ጭዙሽ
ቒንዧዑሿኦካ፣
ሿቍቂቋ
ቒንዧዔካነድቋ፣
ኟሟኮ
ቍኤንዔ
ዏቂዎኲ
ቒንዧዑኤዟካና
በቋአ
ሿዝን
ቒንዧዑኢኖሯካ፣ ሿዚኢዔ ዂዧ ቧዒኤ ቒንዧዔኩዛዀና ኦዏቋቪ ሿቧውነካ ኾዛ ቒንዧዔካዅሃዬ ቒና ቊቌኲዔ ባህዘዎቿ ኦኻቋዅቋ።
(1)
ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ቧዎኲ ቬቆ ሕ ዔንነካ ኟዑቧነዝሯክው ዏዔኬኲ (2)
ቒዳዀ ብዙ ናክው!
ቍንዪንይኲ “ቋአ ‘ደቬዔ’ ነኲ!” ቩቇ ቊቌኲ ዧዀዕ “‘ሧዖዬ’ ነኲ!” ኤቇ! ቊቌኲ “ቒንዩሁ ‘ህኤዂካ’ ሿዏሆኗ ውጭ ኟኦቆኟ ህቋውና
ኟካዔ!” ቩቇ ቍንዪንይኲ ኟቧውነካ ቍንዬ ቍቂቋ ዏሆኗን ኤኻቋፃቇ። ሿዚህ ውጭ ኟዑዧንኵ ዝዛዝዜኲንዔ ኟዑኢካኧ ቍቇ!
(1) ቆኦዼዒዘ ዏኻቆጭዎቿና ዒቬዖዱዎኰክው “ቍዛ-ሕ” ቈብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ሿ(2/580) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ። (2) ቍሁንዔ ቆብዙ ዔቪቊዎኲ “ቍዛ-ሕ” ቈብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ሿ (2/573) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ።
178
የአሒኞች ጋሻ ኤበቋዺ ካቀዖካ ኟዑቬበው ዀን ቍንዪንዬ ዝቬዠዎኲ ሕን ኟዑኻቋዘካ
“በቧውነካ ውቬዺዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ሿቧውነካ ውጭዔ ቍኤዧቆኲዔ! ሿቧውነካ ኾዛ ኟኦኢኢዘኲዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟኦነድቆኲዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟዔካንኴቪኴቬዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟዒካንኴቪኴቬዔ ቍኤዧቆኲዔ..!” ኤቇ! ኟድናባክው ዧዀዕ “በሪቆዔ ዝዸዘን
በዑኻቋዘበካ
ቬቋካ
ዏሆኑ
ነው!!
ውቬዺዔ ቍኤዧቆኲዔ፣ ውጭዔ ቍኤዧቆኲዔ!” ኤቇ!!
(1)
ዏዔ ኤህ ዔን ቍኤነካ ቋንቋ ቒንዧሆነ ኟዑኢውኴው ቍህ ብኰ ነው!! “ጭዙሽ ቬቋኦዝድዖኲ ሕ ዏኻቆዿ ንኻን!” ቢባቋ ዔን ኟኦቆኟ ነኻዛ ቒንዧዑኢቄቇ ቍሁንዔ ቍህ ነው ኟዑኢውኴው! ኟውዝዀቡ ዅና ዏነቱ ቧዎኲ በነባዙዄው ሪቆዔ ኟዑኢውኵካ ኟሕ ቍዔቪኢ ቪኤኖዛ ህቋውናዅ ቬቆዑዖኾኻዺበካ ዏኻቆዿ በኦዛነዝ ንፅፅዛ ዏኻዏኩክው ነው።
(2)
ቆዔቪቊ፦ ቍንዪንይኲ ኤዘቷን ሿ‘ደቬዔ’ ቆዏቆኟካ ህቋውናዅን ሿዏዖኧ በዑኢዠዛቬ
ዏቋቀ
ኤኦዖኼሟኩቋ!
ቊቌኲ
ዧዀዕ
ቍንዪንዬ
ዏኻቆዿዎቿን በዒኟካ ብኰ “ቒንዧዒንኚውዔ ‘ደቬዔ’ ነኲ!” ኤቇ! ቒነዚህ ዂኻኖኲ በዚህ ኻቆፃ ኟዝቆኼካ ‘ቧውነካ’ ዒቆካን ሿሆነ ኤህ ዀቋፅ ቬህኦካ ነው! ዔቄንኢኧዔ ሕ ሿቧውነካ ኾዛ ኦቆኢኤኩ ኟዔካዂቪና
(1) “ቍካ-ኦዬዐዛኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ ኻፅ 51 (2) ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍንዬን ነኻዛ ሁኔኩ ዒዂኹ ኟዑኰቋባክው ቍዒዙጮኲ ቭቬካ ብኰ ናክው፦ ቒዛቨን ዒኟካ፣ ቍዔቪኢውን ዒኟካ፣ ዔንነኧን በኦዏቆሿኦ ቒውነኦኚ ኟሆነ ኻቆፃ ዒዀኗካ።
179
የአሒኞች ጋሻ ሿዛቨዔ ኦነዺ በዙሷ ህቋውና ቋካኻኝ ኟዔካኲቋ በዏሆኗ ነው! ኢሏካ ቍንዪንዬ ባህዘኢካዔ ሿቧውነካ ዂኤዔ ሿቊቌኲ ‘ደቬዕኲ’ ባህዘኢካ ኾዛ በቋ ዧዖዱ ቢኻዺዐዔ በሁኔኩ ዀን ኤቆኢኢቇ።
(1)
“‘ደቬዔ’ ናካ!” ቩቇ ኢቧቡካ ኟዙሷ ህቋውና ኢካ፣ “ቒዚህ” ዂኤዔ “ቒዚኢ” በዒቆካ ቈኢዏቄቷካ ኟዑኰቋ ቆዒቆካ ሿሆነ ዀን ኟቇ ቍድኴዔ ቍቱዑ ቢሆንዔ ሀቪቡ ቋቄ ነው። ኢዔ ሆነ ኤህ ካቄቄቆኚው ቍቂሄዬ በዒቬዖዱ ኟኦዧኻዞካን ዏኻቆዿዎቿን ዒፅዧኹና በዛዀድኝነካ ኟዒኢውኵካን ኼዪኤ ዧዀዕ በዝዔኩ ዒቆፍ ነበዛ፤ ኟዑሿኦቆው ቍዔቂዄ ፍዛዬ ኟሁቇንዔ ዏዔካ በዛ ኟዑዘኾ ነውና!
ﮋﯮ ﯯ ﯰﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ]ٛ٘:[اِلسراء
ﯼﮊ
«ስሇ ሩሕም ይጠይቁሃሌ፤ “ሩሕ ከጌታዬ (ሚስጥራዊ) ጉዲይ ነው፤ ከእውቀትም ጥቂትን እንጂ አሌተሰጣችሁም!” በሊቸው።» [ቍቋ-ቬዙቒ 85]
ዏቋዿ ኩዩኢ ኟሕን ካቄቄቆኚ ዔንነካ ቍቆዒዂኲን በዏዖዱ ኟዧኵካን ዏኻቆዿዎቿን በኦቆኢአ ዝቈዻኲ ኟዔናዠዛቬበካ ዔቄንኢካ ቒንዧዒኤሆነን
(1) ቆዔቪቊ፦ ሿኦኚ ቧው ቧውነካ በዐቇ ቪካነድቋ ዂዧ ኤ ዏውዸቷ፤ ቒንዩሁዔ ቒንኹቬቫዅ ቒንዧ ቊቌኲ ‘ደቬዕኲ’ ቪኤሆን ቒንዧ ዏቂዎኲ ዖዳዔ ዛኴካን በኹፅበካ ኟዑኢዪዛቬ ዏሆኑ..ዂዘኦ ኤድኴቪቇ። [“ቮዛጰ ጯዩ’ን-ኑዙቋ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ ኻፅ (262-301)፣(396-400) ኤዏቋሿኧ።]
180
የአሒኞች ጋሻ ዀቋፅ ነው። ቒናዔ ቒነዚህን ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ ህቋውናዅን ዏንዝዀ ሿሆነ ኟኩኵን ኩ ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ ዧዀዕ ሿዚህ ቒዳዀ ኟሿዠ ዏሆኑንን ዒቬኦዅቋ ቍኤሿብዬዔ! ሕ ፍዶዛ ሿዏሆኗ ኾዛ በኻሃየ ሪቆዔ ኟዑኩዂኹ ቍዔቪኢ ቬቆቊካ ዏኻቆዿዎቿ በቋአ ዏቋቀ ኟዑዖኾኻዶካ ሿሆነ ኟሕ ዝዸዘ ዧዀዕ ሿዚህ ቒዳዀ በኴ ዏቋቀ ፍዘዔ ቍዔቪኢ ኟቊቆው ቬቆሆነ ኟዏድኵካ ባህዘኢኧ በቋአ ዏቋቀ ዏዖኾኻዸክው ኤበቋዺ ኟኦኻባ ነው ዒቆካ ነው! (1)
ኢቬኦውቇ!
ኟቒኚ ዬዛቱ ኟኦነኻዖንን ኦኴብቆን ቇንዔ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧንዔ ዒፅዧኹ ቒንደ
በውቬን
ቍቒዔሯኲን
ኢቋኦዖዪነውን
ኼዪኤ
ሁቇ
በዙቪኲን
(1) ቊ ቍጭዛ ዔቪቊ፡- ሿቍቆዒዄ ቬቋዸኔ ዐቇ ቆዐቇ ኟዙኴ ዒህበዖቧብ ውቬዺ ኟዑኖ ቧዎኲ ዛዚ በቍቆዒኲን ቬቇ በዛቂኩ ኟኪቄኖቌደ ውዹኬኲ ቢቧዐ ዔናቋባካ ‚‘ቍቒዔዜ’ ቍኤኴበቆውዔ!» በዒቆካ ቈኢቬኦባብቇ ኤኲቇ!! ቒቬከ ቒንዩህ ብቆን ቒናቬብ፦ ሿዏቂሿክው ቍንዬ ኩዒኝ ዀቆቧብ ዂዧ ሿኦዒ ኟዏውዸካ ቒዬቋ ቍዀኝኬ ቒዚኢ ቬኟው ኼዬ ቆዘዏይኮ ቩኢዿውካ
“ኟቧውን ንዀዀዛ ዬዔዘን ቪኤኴኤዛ ቒንዪቆ ኟዑዧዀዔ ኵዙጭ ብዖካ ቍኟሁ!” ኤክዅቋ፤ -ኟዕባኤቋ ኴፎ ዂኤዔ ቊ ኟዬዔፅ ዏኹዖዿ ዏቪዘኢ ዒቆኧ ነው! ሿዚህ በኤ ቈኢቬዖዪክው ቍቋኰቆዔ፤ ቢኲቋዔ ኖዜ ቒነቨ ቍኤኻነዘቡካዔ! ኲዀ ዀን ቒነቨ ሿቨ ኦቆኤኦው ኟዙቪክውን ዏዔካ ዏቧንዘዛ ኢዙ! “ኢ ቒኻቊ ኟነኻዖን ብዖካ ኟቧውን ንዀዀዛ ኟዑዧዀዔ ሿሆነ
ኟዑቧዒበካ ዴዜና ኟዑናኻዛበካ ዔቬ ቍቆው ዒቆካ ነው! ዔቬ ቂቆው ዧዀዕ ኟዀዬ ቍፍ ኤኖዖዅቋ! ..ቬቆዚህ ህኤዂካ ኢቆው ፍዶዛ ነው! ቒንዧዛ ሿሆነ ዧዀዕ በቍዞ ዏዏኻቡ ቍኤኴዛዔ! ኟዑዏኻብ ሿሆነ ዧዀዕ..!! ቍኤ! ቒንዧዚኢዒ ቍኤሆንዔ! ኟብዖካ ቒንቬቪ ቍኤኦን ቍናውኹዔ! ቬቆዚህ ቒኻቊ ዒቆካ ኟዝቆኻው ‘ቧው ቩናኻዛ ብዖኧ ኟዑናኻዛ ኤዏቬቋ!’ ቆዒቆካ ቒንደ..! ዂኤ ዧዀዕ ኦቪቬኬ ኤሆን?..”…ዔቪቊውን ቒናንኦው ዼዛቨካ!
181
የአሒኞች ጋሻ ቍኦዖጓዔ በዏድዔዘዝ ቒውነኩውን ዒዠዖቬ ቍኤዧቆዔ!! ቒናዔ ቍህ ቬቆዙቨ ኟነኻዖንን ነኻዛ ኤዘካ ኦዖዪንዔ ቍቋኦዖዪን ቒንዪቆ ዏኴበቋ ኟዀዬ ነው፤ ሁኔኩው ባኤኻቆፅቋንዔ ኟኦባቋነውን ቪንኴኤዛ ዒዏን ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዏንኻዬ ነው። ዝዛዝን ኢዂኹነውን ኟዏቆቅካ ዛዕቬ ሿነቍቂኪው ዒቬኦባበቋ ኟኚ ኟዐቬቈዕኲ ቍቂሄዬ ቍኤዧቆዔ። ቍህ ሿሃዩኢንን ቩዂኹቬ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٖٜ :[يونس
ﮋ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬﮊ
«ይሌቁንም እውቀቱን ባሊካሇለት ነገር አስተባበለ፤ ገሃዲዊው ፍቺ ገና ሳይመጣሊቸው በፉት!»[አኑቬ 39] በዏሆኑዔ “ቍህ ቒንዩህ ቍኤነካ ባህዘ ቂቆው ቒንዩህ ነው ዒቆካ
ነው..!” ቒኢቇ ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢካ ኤዘካ ኢቆ ቒውኴካ ዏኦንኦን ቆቍዧኻኚ ዏዘዞኲ ኤዪዛኾቋ! ኟ“ኦዕዷቋ” ጭፍዙዎኲ ዺዏካ ዅነኚ ዏነቱ ኤሄ ቒንደ ቊ ዔን ሆነና?!
ቍቋ-ዒዔ
ሧብየቋ-ሧዚዝ
ብኑ’ቋ-ዒዮቯን
(164
ሪ.ሂ)
ቒንዧዑሿኦቆው ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِِ ِ ُّ الر ني ِِف َّ ف َ ص ُ استَػ ْه َوتْوُ الشَّيَاط ْ ب م ْن نَػ ْفسو تَػ َع ُّم ًقا َوتَ َكلُّ ًفا ف َقد َ فأ ََّما الَّذي َج َح َد َما َو..« ِ ِ ِِ ِ ْاأل َْر َال:اؿ َ َب َو ََسَّى ِم ْن نَػ ْف ِس ِو بِأَ ْف ق ُّ الر َّ ف َ ص َ ص َار يَ ْستَد ُّؿ بَز َعمو َعلَى َج ْحد َما َو َ َ ف،ض َحْيػَرا َف ِ ِّبُ َّد إِ ْف َكا َف لَوُ َك َذا ِم ْن أَ ْف يَ ُكو َف لَوُ َك َذا! فَػ َع ِمي َع ِن الْبَػ ب ِم ْن ْ ِني ب ُّ الر َّ و َج َح َد َما ََسَّى،اخلَِف ِّي َ ِ بصم،نػَ ْف ِس ِو »..ب َع َّما َملْ يُ َس ِّم ِمنْػ َها ُّ الر َّ ت َْ «..ኩ ሿዙቨ ባህዘኢካ ኟኻቆውን ድቋኺ በዏጐዛጐዛና በዏፍዼዛዼዛ ኟቂዧውዒ ዀዙ ኟኦኾባ ቩሆን ቧኤዸኖኲ (ቍኩቋቆው) በዔዬዛ ኤ
182
የአሒኞች ጋሻ ዏንኻዬ ቍቬኦውኩቋ፤ በዏሆኑዔ “ቒንዩህ ነኻዛ ኢቆው ሿሆነዒ ኟዀዬ ቒንዩህ ነኻዛዔ ቪኤኖዖው ቍኤኴዛዔ..!” በዒቆካ ኩ ሿዙቨ ባህዘኢካ ኟኻቆውንና ኟቧኟዏውን ቆዏቂዬ በቨ ቤካ ዏዖዱ ዒኹዖብ ኢዘ! ሿዀቋዘ ነኻዛ በዬብኵ ኟኦነቪ ኩዂዖ! ኩ ቬቆ ዙቨ በዝዔኩ ባቆዠክው (ዬብኹ (1)
ዝዛዝዜኲ) ዔቄንኢካዔ ቬቆ ዙቨ (በዀቋፅ) ኟቧኟዏውን ቂዧ!»
ቍዎን! ኢዂኹነውን ቍቆዒዂኲን ኢዂኹነውን ቒንዬናቬኦባብቋ ዔቄንኢካ ቈሆነን ቍኤኻባዔ! ኢቬኦውቇ!
ቋብ ቈቇካ ኟዑኻባው ነዺብ በነብኢካ ቍቬኦዔህዜካ ውቬዺ ሿካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ቒውነኩዎኲ ኾዛ ኟዑኾጭ ቍንዬዔ ነኻዛ ኟቆዔ፤ ቈኖዛዔ ቍኤኲቋዔ! ሿቍቒዔዜ ዸዙ በኤ ኟሆኑ ነኻዜኲ ዀን ቍቇ! ኩዩኢ ዺዏካ ኟድዒክው
ዺዙዝ
ነድኺኲ
ኤዘኩክውን
ፍቆኾ
በዏዝዝቋ
ኼዛ
ኤቧነዺቇ! ቍዅዎኲ ዀን ሿቍህ ዘንዬ ኟዂዖዧውን ሁቇ በኹን ቋቦና ኤኴበቇ!
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ]ٚ :[آؿ عمراف
﯂ ﮊ
(1) “ቍቋ-ባነህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/63)፣ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 141
183
የአሒኞች ጋሻ «እርሱ ባንተ ሊይ መፅሏፈን ያወረዯው ነው፤ ከርሱ “የተከሸኑ” (ግሌፅ) አንቅፆች አለ፤ እነሱም የመፅሏፈ ‘እናት’ (መሠረትና ዋነኛ መገሇጫ) ናቸው፤ ላልች (ዯግሞ) ”ሙተሻቢህ” (በአንፃሩ አሻሚ ገፅታ ያሊቸው) ናቸው፤ እነዚያ በሌባቸው ጥመት ያሌሇ ፇተናን በመፇሇግና ( 1)
“ተእዊለን” በመፇሇግ የተመሳሰሇውን (አሻሚውን) ይከታተሊለ፤ "ተእዊለን" ከአሊህ በቀር ማንም አያውቅም፤ በእውቀት ውስጥ የሰረፁትም “በርሱ አምነናሌ፤ ሁለም ከጌታችን ዘንዴ ነው” ይሊለ..»[ቐቈ ሩዔዙን 7]
ኦዂዪዯ ዏቋቒቄኦኚ ( )ﷺኤህንን ቍንኴፅ ቍንብበው ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َّ َ َ ُ َ ُ ْ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ َ َّ ُ ُ ْ َ َ َ ُ يٌ َس ََّّم َ اَّل اهلل؛ اَّل ِ ؾأ ْوَّل ِئك،َُيٌ يت ِتعْن يا تشاةُ ِي ِ «إِذا رأحخى ُ َ ْ َ »ؾاخش ُروِ ْى
«አነዚያ ከርሱ (ከቁርኣን) የተመሳሰሇውን (አሻሚ ሆኖ ያገኙትን) የሚከታተለትን ካያችሁ አሊህ (በአንቀፁ) የጠቀሰው እነሱኑ ነውና (2) ተጠንቀቋቸው!»
(1) “ኦቒዄቋ” በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ” ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ዏሆኑንና ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅዔ ቒንዩሁ “ኦቒዄቋ” ቒንዧዑባቋ ቒንዪኤዘነኼ! (2) ቍቋ-ቡኻዘኤ (4547)፣ ዐቬቈዔ (2665) ኤ ሿቒናኩኲን ሪቱህ ቒንዧኦቆዝው።
184
የአሒኞች ጋሻ
“ኦቒዄቋ” ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍህን ዏኻቆዿዎኲ ዏኴበቋ ኟዒኤዝቋኼ ሁቇ ኟዏዖዱዎኮን ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄካ በዒዠዖቬ በቊ ኟዑኦቀበካን ሂዧካ “ኦቒዄቋ” ብቆው ኤድኩቋ! ቒነቨ ዘንዬ ኟ“ኦቒዄቋ” ፍኯ፦ ኟቍንዬን
ንዀዀዛ
ኼቋህ
()ظاهر
ዏቋዕቄካ በዏኦው
በቊ
ዘኤቤ
(1)
ዏኦዛዔ ነው!
በዚህ ፍኯ ዏዖካ “ኦቒዄቋ”ን ቈኢቬኦናዀየ ኟዑኲቇ ንዀዀዜኲ ኟዀዬ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ኟኦቮሿዐ ቩሆኑ ቍንዧኚው ዏቋዕቄካ ሿቊው ኤበቋዺ ኟ በዏሆኑ ኴዬዕ ዂዧ ቍቒዔዜ ኤዘቋቋ፤ ሆኖዔ ኤኸኚው ዏቋዕቄካ በቦኩው ኦዝኽ ቒንዪቋሆነ ኟዑኢቬኻነዝብ ቍቪዒኝ ዏዖዱ ቩኖዛ ዂዧ ዬብኵ ዏዏቆቬ ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዀያኩ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው!
(1) ኤህ ሿኽዜ በኋ ኟዏዸ ኪቄኒቂዄ ፍኯ ቩሆን ቇ በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ”፤ ዂኤዔ ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካና ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅ ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ቒንዧሆነ ቍቪቋዝናቋ! ቬዛዂ-ቇ በቧቆፎኲ ዘንዬ በዀቬዔ ኤሁን በቬዔ ዏቋቀ ኟዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ በዚህ ዙዘኢ ኢቆ ነው። ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ኽዜ ሿኵዛቐን ውጭ ቧዠ ባቆ ቍኻባቡ በዺኹቇ “ኦፍቩዛ” (ዏዀቆፅ፣ ዒብዙዙካ) ኟዑቋ ዏቋዕቄካ ኤኖዖዅቋ። ሆኖዔ በኴዺኦኚዔ ኤሁን በ“ዘኤቤኢዄ”፣ በ“ዀቋፅ”ዔ ኤሁን በ“ዬብኹ” ካዛጓዓ ቍኤኻዧብዔ!
185
የአሒኞች ጋሻ ኤህንን
ኴዏዛ
በቍህ
ባህዘኢካ
ኤ
ኦዀባዙዄ
ኟዑኢዧዛኼካ
“ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍብዛኚዎኮ ዏዖዱዎኲን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዏኴበቋ ቍህን ዒዏቪቧቋና ቆዛቨ ኼዬቆካን ዒፅዧኹ ቬቆሆነ ኟዀዬ ቊ ዘኤቤኢዄ ካዛኼዔ ቋንዝቋዀ ኤኻባቋ!” ኤቇ። ቒንዧዑሿኦቆው
ነው፦
በዏዖኧ ቆዚህ ዏዧዔዧዑኢ ኢበክው ቒውነኦኚ “ዏዖዱክው” ሿዚህ በዟካ ኢኟነው ፍቋቬፍናዄ ዏነቱ ቒንዧሆነ ዀቋፅ ነው! ቬቆሆነዔ ቬቆ ኦቒዄቋ ኟዑኢቧፍካን ካንኩኔና ኟባህዘኢኧን ካዛጓዓ ቆዏኺቋዏዔ ኟዑሿኦቇካን ቬቋካ ኢቬኦዅቆ ቍዒክው ቍህ ኟዝቆኻውን ዏቋዕቄካ ዏዖዪካና ዒፅዧኹ ቪኤሆን ዒቬዖዱዎኮ ሿዑኢንባዛኵካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ (1)
በኦኻኗው ኴዪዪ ሁቇ ዏቮሽ ቒንዧሆነ በኴቇ ኤዖዪቋ!
ቒውነኩው ኤህ ቬቆሆነ ቒነዛቨ ዘንዬ በዅነኝነካ ዀያኩ ኟዑሆነው ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን ቍቆዏኴበቋ ዏሆኑንና ኟኦቒዄቋ ካዛጓዓ ዒዝቆዀ ካዛፍ ነኻዛ ዏሆኑን ብዙዎኮ ኤናዘዛቇ! ቍብዛኞኮ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ዏንኻዬ ቍኴንኞኲ በዚህ ኤ ኦዏቬዛኦው ኟዏዖዱዎኮን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቪኤኴበቇ ባይ ካን ብኰ ዒቬኦናኻዬን (“ኦፍዄዬ”ን) “ኟቧቆፎኲ
(1) ቒንዧ ቍዝዒኲ ሿዑዧኾዀሟክው ዏዛሆዎኰክው ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቆው ቬንኝ ቍንየ ነው፦
!"ض َوُرْـ تَػْن ِز َيها ْ أ َِّولْوُ أ َْو فَػ ِّو
ص أ َْوَى َم التَّ ْشبِ َيها ٍّ َ"وُك ُّل ن
«ዒዏቪቧቋን ኟዑኢቬኻነዝብ ዒንኚውዔ ዏዖዱን በቊ ኦዛኼዔ! ዂኤዔ ካዛጓዓውን (ዂዧ ቍህ) ቍቬድኾ! ቍህንዔ (ኴዺኦኚው ካዛኼዔ ሿዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ) ቆዒዺዙካ ዝቋዀ!!» [“ዮውሀዖኦ’ኦውጱዬ” (“ኧሕዝኧ’ቋ-ዐዘዬ” ሿኦባቆው ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 91]
186
የአሒኞች ጋሻ (1)
ዏንኻዬ” ኤቇኩቋ!
ኟ‘ኦቒዄቋ’ ካዛጓዓ ዏቬድኧን ዧዀዕ ኟኸቆፎኲ
(ኦኦቁ ካውቋይኲ) ዏንኻዬ! ቍኢኤዘውዔ፦ “ኟቧቆፎኲ ቍቂሄዬ ኤበቋዺ
ሿቍዧኾ ኟዙኴ ነው፤ ኟኸቆፎኲ ዧዀዕ ኤበቋዺ በቒውኴካና በዺበብ ኟኦዕ ነው!” ቩቇ ኢቆ ቒፍዖካ ኤናኻዙቇ! ቒንዀዩህ ‘ኸቆፎኲ’ ኟዑሏክው በ‘ሩቋዏ’ቋ-ሿዔ’ ፍቋቬፍና ኟኦድዏኵካን ዏቧቌኰክውን ነው! ቨብጲነ’ህ! ቒነዚኢ ኟሿሃዩኢን ፍቋቬፍና ቍዙዒዴኲ፣ ቒነዚኢ
ኟቒዔነካ
ኋ ኴዜኲ፣ ቒነዚኢ ኟዺዛዸዚ ኦሿኩእኲ.. ቍህ ቂዂዧቪክውና ቆቧው ዘዛ ኦዔቪቊካ ቂዧዖኾክው ቧጲባዎኲና ኦሿኩእኰክው ኾዛ በዔን ሪኤነካ ዬፍዖካ ነው ኴዬዕውኑ ኟዑነፃካ?! ቒንያካቬ ሆኖ ነው ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ በቒውኴካና በዺበብ ሿነቨ ኟዑቱቇካ!.. “ኼቋህ ( )ظاهرዏቋዕቄካ”! ኟ‘ኦቒዄቋ’ ፅንቧ-ሀቪብ ኟኦኻነባው ቒነዚኢ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢቬኻነዝቡካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ “ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ ነው!” በዑቆው ዏንዧዛዧዘኢ ኤ ዏሆኑ ሿኤ ኦድኵሟቋ። ቍዎን! ኟኲዀ ዔንጭ ኤኸው ዏሆኑን ሿበ ዒብዙዘኢና ዔሽ ኾዛ ቍኤኦናቋ። ሆኖዔ ቒዚህ ኤ ካቀዖካ ቈክዖው ኟዑኻባ ቍንዬ ነዺብ ቍቆ! ቒኤኩክው በዒዏቪቧቋ ብዥኩ ኟኦኾዖዧ ቧዎኲ ቍህ ዙቨን ሿኻቆባክው ንዀዀዜኲ በዀዛዬፍ ዀንዛቤኢክው ኟዑዖየካን ኟፍዶዙን ዏኻቆዿ “ኼቋህ ()ظاهر
(1) ኤህ በቧቆፎኲ ኤ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዺኹቭኲን ቍቪቋዝናቋ! ቒንዩሁዔ በዔዕዙፍ ቍንዬ ባቪቋፍነው ኟቭቬኦኚውን ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ኤህንን ውዬኹ ኟዑኢዧኼ ቍንዪንዬ ዒቬዖዱዎኲን ቍኤኦናቋ!
187
የአሒኞች ጋሻ ዏቋዕቄካ” ብቆው ዏዺዙኩክው ኟዅሆኲን ኟዑኢድዔየበካ ኟኦቆዏዧ ዒቪቪኰ ነው! ኤህ ኟኼዬቆካ “ዏቋዕቄካ” ቆነቨና ቆዏቧቌኰክው ብኰ ነው “ቋኬ” ኟኩኟው! በዺኹቇ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢንባዛኵካ “ኼቋህ” ዏቋዕቄካን በኦዏቆሿኦ ኢክው ቒኤኩ በኦዛባ ዀንዛቤ ኤ ኟኦዏዖኦ ቬቆሆነ ቆብዙ ቍቬሿዟ ዏዘዞኲ ኤኾቆዸቇ! ቍንየና ዅነኚው ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክው
ንዀዀዜኲ
ኟዑኢንባዛኵካ
ዏቋቒቄካ
ኦኻቢ
ቒንዪቋሆነ
በዒቧብ ቒንዧዔንዔ ብቌ በቊ “ኟኦቒዄቋ” ካዛጓዓ ቆዏኦቂካ ዏኳኦን ነው! ቨብጲነ’ህ! ኴዬዕውኑ ቍህ ቆቧዎኲ ዔዙኰ ባዂዖዧው ኦቍዔዙዄና ዺበባዄ
ዏፅሀፍ
ዙቨን
ኟኻቆበካ
ንዀዀ
በኼቋህ
ዏቋቒቄኧ
ኟዑኢቬኻነዝበው ቒንዩህ ኢቆ ቄህዧካን ቒንዧሆነ ዒቧብ ዔን ኢቆ ዬፍዖካ ነው?! ቍንዬ ኵዔ ነኻዛ ቒንኦዅዂቬ! “ንዀዀዛ” ዒቆካ ኟቋንቋን ቬዛሪካ በድበኴ
ሂዧካ
ኟኦዅኴ
ካ
ኟዑኢቬኻኘካ
ውዹካ
ቒንዧሆነ
ኤኩዂቋ! ቬቆሆነዔ ኟቍንዬ ቋ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ኟዑንባዖኴው ሿቍኻባቡ ቍኳኢ ቒንዧሆነ ዒንኚውዔ ቍቬኦዅኤ ኤዖዪቋ! ኤህዔ ዒቆካ ቇ
በቍንዬ
ቍዖፍኦ-ነኻዛ
ዂኤዔ
ሀዖዀ
ኦቧቄኬ
ኟዑኢቬኻነዝበው
ዏቋዕቄካ በቊ ቍኻባብ ሿዑኢቬኻነዝበው ቈቆኤ ኤኲቋ! በዚሁ
ዏቋቀ
ቆኩ ዏኻቆዿ
ሆኖ ኟኦዂቪ
ቋ
በዚኢ ቍቧቂቀ
ኟዑኢንባዛኴው ኼቋህ ዏቋዕቄካ በቊ ቦኩ ኟፍዶዛ ዏኻቆዿ ሆኖ ቩድኴቬ ሿዑኢንባዛኴው ኾዛ በኤዘካ ፍዘዔ ኤቆኢኢቋ! -ቍህ ቆዙቨ ኢዧክው ባህዘኢካ በዐቇ ኟኦሿቮኑበካ ቋንቋዄ ቍኻባብ ኟዑኢንባዛኴው ቒውነኦኚ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ሿፍዶዙን ኾዛ ዏዏቪቧቇን ኟዑድኵዔበካ ዔንዔ
ዏንኻዬ
ኟቆዔና።
ቬቆሆነዔ
188
ብዙሃኑ
ዐቬቈዕኲ
ቒነዚኢን
የአሒኞች ጋሻ ዒቬዖዱዎኲ ቩቧዐ ዂዧ ቍቒዔሯክው ኟዑቧዛው ቆዝዸዘ ሃኢቋነካና ቋኹና ኟዑኻባው ዏቋዕቄካ በዏሆኑ ቊ ካዛጓዓ ፍቆኾ ቍቋኳኦኑዔ! በዚህ ዏዖካ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ዒቬዖዱዎኲ ኼቋህ ()ظاهر ዂኤዔ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኦዝኽ ነው ዂኤቬ ቍኤዧቆዔ? ኟዑቆው ዺኢኸ ኟዑዝኩው ኦናኾዘው ኼቋህነካንና ኴዺኦኚነካን ሿዑቆቂበካ ዑዛን ቍኳኢ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው፦ “ኴዺኦኚው/ኼቋህ ዏቋዕቄካ” በዑቆው ቋ ኢቧበው ኟፍዶዙንን ዏኻቆዿ ሿሆነ ኤህ ኦዝኽ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው፤ ቆቍህ ቋኹና ኟዑኻባውን ሿሆነ ዧዀዕ ኤህ በዛዀዺ ኦዝኽ ነው። ቧቆፎኲዔ ኟዏዖዱዎኮን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ቒንዧሆነ ቩናኻ ኟዑዝቋኼካ ኤኸኚዂን ንዘህ ኤዘካ ቒንደ በዒዏቪቧቋ ቍባዜ ኟኦበሿቇ ህቈናዎኲ ኟዑዂዺኑካን ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
189
የአሒኞች ጋሻ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ዏቬዝዛካ ንዀዀዜኲ ሿዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ ዀቋፅነካ ቍኳኢ በቭቬካ ቈሿዝቇ ኤኲቇ፦ ኟዏዮዏዘኢው
ቄፍቋ
ቍንዬ
ዏቋዕቄካን
ብኰ
ኵቋጭ
ቍዬዛጐ
ኟዑኢቬኦቋፍ ነው! ()نص ّ ሁቆኦኚው ዧዀዕ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬኦቋፍ ኟዑኲቋ ቩሆን ቍንዧኚው ዏቋዕቄካ ዀን ሿቊቌኮ ኤበቋዺ ቋኬ ኤንባዖቋ! ()ظاهر ሆኖዔ ሿቍኻባቡ ቍንፃዛ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ኦዝኽ ቒንዧሆነ ኟዑኢኑ ቍዏቂኳኲ
ቩኖ
ዂኤዔ
በኦናኾዘው
ቍንዧበካ
በዚህኚው
ኤዘካ
ቩዧኾኻዔ ዏቋዕቄኧ በቍንየ ኤ ብኰ ቬቆዑዂቧን ሿዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ኾዛ ኟዑኴኴቋ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው! ቭቬኦኚው ዧዀዕ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬኻነዝብ ኟዑኲቋ ቩሆን ኦዝኽውን ዏቋዕቄካ ቆዏዖዪካ ኟዀዬ ዒብዙዘኢ ኟዑቱ ነው! () ُمجمل ቍብዛኚዎኮ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ኻቆፃዎኲ ኟዏዮዏዘኢዎኮ ሁቆኧ ቄፍቌኲ ውቬዺ ቒንዧዑቂኦኧ ዀቋጽ ነው! ኩዩኢ ‘ኦቒዄቋ’ ሿኤ ባኟነው ኪቄኒቂዄ ፍኯው ዏዖካ ኦዝፃዑ ኟዏሆን ቒዬቋ ኢቆው በሁቆኦኚው ቄፍቋ ኤ ብኰ ቒንዧሆነ ቋብ ኤበቇ! ቍብዛኚዎኮ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
ኟኦድኴቨባክው
ዒቬዖዱዎኲ
ዧዀዕ
ሿቍኻባባክው ቍንፃዛ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄካን ኟዑኢቬኦቋዞ ቬቋሆኑ ኟዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ውቬዺ ኟዑኻቡ ናክው! ቍንዪንዬ ባህዘኢካ ኤ 190
የአሒኞች ጋሻ ኟዑድኴቨ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ በዏዖኩዄ ቒኤኩ በሁቆኦኚው ቄፍቋ ውቬዺ ቈኻቡ ቢኲቇዔ ባህዘኢኧ በቊቌኲ ዀቋፅ ሂዧኬኲ በዏፅዧክውና በኦዏቪቪኤ ኤዘካ በዏዧኾኻዒክው ዂዧ ዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ኤድቆቇ! ቬቆሆነዔ ዒቬዖዱዎኮ ቆ‘ኦቒዄቋ’ ኟዑኢቬኦዛዞካ ካንሽዔ ቍዀዬዔ ኟቆዔ ዒቆካ ነው! ሆኖዔ ቒንዩኢው ኤሁን ኦብቌ ሁቇዔ ዏዖዱዎኲ በሁቆኦኚው ቄፍቋ ውቬዺ ቢቂኦኧ ኖዜ ቒንኳ ኟዑኴኟዛ ነኻዛ ኟቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ኟቍንዬ ንዀዀዛን
‘ኼቋህ’
ዏቋዕቄካ
በዏኦው
በቊ
“ዘኤቤኢዄ”
ኤዘካ
ቆዏኦዛጐዔ ኟዀዬ ቍዔቬካ ድንቂዙ ዏቬዝዛኬኲ ቈሟቇ ኤኻባቋ! ኤህ ዒቆካ ኦቒዄቇ ዀቡን ኟዑዏኩው ቍዔቬኧንዔ ዒዸዘኢ ዝኦናዎኲ በኟኦዙ ዒቆፍ ቩኲቋ ብኰ ነው! ኢ ዧዀዕ “ዔ ቍቆኝ በቧዒኤ..!” ነው! ዒዸዘኢዎኮን ቒነሆ! ዒዸዘኢ ኵዺዛ 1 ቇ ኟዑኢንባዛኴውን ኼቋህ ዂኤዔ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ በዏኦው ዂዧ ቊ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ዒዔዙካ ሿኦቆዏዧው ኟቋንቋ ሂዧካ ዏውዸካ በዏሆኑ ቆዚህ ዔቄንኢካ ኟዑሆን ቍቪዒኝ ዏዖዱ ዒኹዖብ፤ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 2 ቇ ኟዑኦዖዔበካ ዘኤቤ በዺኹቇ በቋንቋ ኟዑኩዂኹ ዏሆኑ፤ ቂቋሆነ ዀን ቋንቋ ኤ ኟዑዝዔ ኹዺዝካ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው!
191
የአሒኞች ጋሻ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 3 ኤህ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ሿዚህኚው ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ ቍንፃዛ ኟዑኩዂኹ
ዏሆኑ፤
ኟዑኢቬኦቋዝውን
ዔቄንኢኧዔ ዘኤቤኢዄ
ቍንዬ
ዏቋዕቄካ
ቋ በቊ
በኦዂቧነ
ቍዀባብ
ቍኻባብ
ኢቬኦቋፍ
ኤኲቋና! ኤህ ካቀዖካ ኟዑቱ ኼዪኤ በዏሆኑ በቍዒዛኚ ዔቪቊ ቒናብዙዙው! “ዏዛኻዺ” ኟዑቆውን ቬዛዂ ቋ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ቧቄኦን ቒንኟው፦ “ዏብካ ዏዛኻዺ፣ ጮቤ ዏዛኻዺ፣ ቬብቧባ ዖዀዻ ዏውዸካ” ሁቇዔ ዘኤቤዎኲ ሿዏዛኻዺ ኾዛ ኟኦኺዙኘ ቢሆንዔ ዏቋዕቄኩክው ዀን ቒንዧኟቍኻባባክው ቬቆዑቆኢኤ ቍንየን በቊው ዏኦዛዔ ቍኤኰቋዔ! ቒንዩሁዔ ቍንዬ ቧው “ቒኻቊ ዖኻድኝ!” ቩቋ ንዀዀን በዏብካ ዖኻዸ ዂኤዔ በቊ ዘኤቤ ዏኦዛዔ ሿዏዖኩዄው ቋንቋዄ ሂዧካ ዏውዸካ በዏሆኑ
ኟዀዬ
ቍቪዒኝ
ዔቄንኢካ
ኢቬዝቋኻዅቋ!
ሆኖዔ
ኴዺኦኚ
ዏቋቒቄኧን በዑኢና ቒና ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓን በዑፃዖዛ ቍኻባብ ሿኩዮበ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄካ ቍኤኖዖውዔ! ቆዔቪቊ፦ “ቒኻቊ በኺዪ ዿዒው ዖኻድኝ!”፣ “…በኦኚሁበካ ሆያ ኤ ዖኻድኝ!” ዂዘኦ ቩባቋ ኟኦቒዄቋ (1)
በዛ ዺዛኹዔ ብቌ ኤዘኾቋ ዒቆካ ነው! ኢቬኦውቇ!
(1) ኤህንን ዏዛሆ በዏዖዪካ ቍንዪንዬ ዐዀኦኞኲ ቍህ በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን በዑኢዖኾዀዶ ቍንዪንዬ ዏዖዱዎኲ ዙዘኢ ቋንቋዄ ውዥንብዛ ቆዒንቪካ ‚‘ቬከዅቒ’ ቍቬዙ ዔናዔን ካዛኼዔ ቍቆው፤ ሧዛሽ ኤህን ኢህቋ =>
192
የአሒኞች ጋሻ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 4 ኟንዀዀ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቍንያ ሿኦቆኴኴ በኋ ኟኦቆኢአ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓዎኲን ቈኢቬኦናዀዬ ቬቆዑኲቋ ቍንየን ቆኤኬ ቆዏዔዖዺ በ ዔቄንኢካ ዒኹዖብ! ዒዸዘኢ ኵዺዛ 5 ኼቋህ ዏቋዕቄኧን ቆዑኢድናቄና ኤህን ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ቆዑኢዠዛቨ ቊቌኲ ዏዖዱዎኲና ቍዏቂኳኲ በዐቇ ቍዺኾቢ ዏቋቬ ዏቬድካ! --ኩዩኢ ኟኦዕዷቋ ቍዙዒዴኲ ኟዑኢዙዀቧክውን ኟ‘ኦቒዄቋ’ (ኟ“ኦሕዘፍ”) ካዛጓዓዎኲን
በነዚህ
ዒዸዘኢዎኲ
ቬንዝካናክው
ሁቇዔ
ሿዳዔ
ኦንቅኩቀኦው ቒንዧዑዂዬኵ ዀቋፅ ነው! ዏዸዘኢ ኵዺዛ ቍንዬን ቆዒቆፍ
ካዛኼዔ ቍቆው..ዔንካቫ!» ኟዑቇካ ዅኾ ኟቊቆው ኦውዕ ዏሆኑን በኴቇ ዒዂኹ ኤኰቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ቒነዛቨ ቒንዧዑቇካ ቇ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ብዙ ካዛኼዕኲን ኟዑኢንባዛኹ ቢሆን ቒንኳ ቍህ በኵዛቐኑ ኤ ቆዙቨ ኢዧኴው ‘ቬከዅቒ’ ቒና ‘ሧዛሽ’ ዀን በዔንዔ ዏቋቀ ሿዑኩዂኴው ቍንዬ ዏቋዕቄካ ውዾ ካዛጓዓ ቈኖዖው ቍኤኲቋዔ! -ንዀዀ ኤህንን በዑኢኑ ቍኻባቦኲና በዛቂኩ ዏዖዱዎኲ ኟኩዮበ ነውና! በዏዖኧ በሪዖብኚ ቋንቋ “ቬኦዅቒ” ኟዑቆው ቋ “ሧ” ( )ﭬሿዑቆው ዏቬኦዅዬዬ ኾዛ ቩኺዙኝ ኟዑድኵዏው “ሿኤ ዏሆንን” ብኰ ነው። በቍንፃ ቒነዛቨ ቒንዧዑኢዧዛኼካ ኤህንን ኵዛቐናዄ ሀዖዀ “ቬኦው” (ኦኺዸድዖ!) ብቌ ዏኺቋዏዔ በ42 ዏንኻይኲ ዂዬኹ ዏሆኑን ቆዒዖኾኻዺ ሿዝቆኼ “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋዐዛቧህ” (3/888-946) ኤዏቋሿኧ!
193
የአሒኞች ጋሻ ኟዑኢኴዛቡካ ዔቄንኢካ “ባህዘኢኧን በኴዺኩ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ነው፤
ኟፍዶዙንን ዏኻቆዿ ዏቬድካ ነው..” ኟዑቆውን ኟኦቆዏዧ ቍባዜ ነውና! ኤህ
ዏነቱ
ዧዀዕ
ሿዏዖኧ
ውዬኹ
ቒንዧሆነ በኦቆኢአ
ዏኻይኲ
ቍውኴናቋ። ቬቆዚህ ዠኤቇ ሿዂዩሁ ኤዘኾቋ ዒቆካ ነው። በዚህ ኤ ኤህንን
ዒዸዘኢ
ዘቆው
ቢኢቋዞ
ቒንኳ
ቍብዛኚዎኮ
ካዛጓዓዎኲ
ሁቆኦኚውን ዒዸዘኢ ቍኢቋዞዔ! ሿዚኢ በኋ ኢቇካን ኟዑኢቋፍዒ ቆኤቬዐ ኢህቋ ቒንኳ ቍኤኻኝዔ! ዔቪቊ ኤህንን ኤበቋዺ ቆዏዖዪካ ቒነዛቨ “ድንቂዙ” ብቆው ኟዑዂቬየካን ቍንዬ (1)
ኟ‘ኦቒዄቋ’ ካዛጓዓ በዔቪቊነካ ቒንውቧዬ ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٚ٘ :[ص
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤﮊ
«(አሊህ) አሇ፦ ‘ኢብሉስ ሆይ! በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት (ሇኣዯም) እንዲትሰግዴ ምን ከሇከሇህ?’»
(1) በዚህ ዔቪቊ ኤ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ቒንያካ ዀቋፅ ዒቬዖዱዎኲን በዏኦው በቍቱዑ ነኻዜኲ ኤ ቒንዧዑንድድቇ ዒቬኦዅቋ ኢቱቋ!
ﮊ.. ﮋ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ
]ٚ :[آؿ عمراف
«እነዚያ በሌባቸው ጥመት ይከታተሊለ..»[ቐቈ ሩዔዙን 7]
ያሇ
194
የተመሳሰሇውን
(አሻሚውን)
የአሒኞች ጋሻ ቍብዛኚዎኮ ኟኦዕዷቋ ዙዎኲ ቍህ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ቦኩዎኲ ኤ ቆዙቨ ኢዖኾኻድውን ቒዳ ኟዑኦዖኼዐካ በኾ/ውቆኩ ( )نِعمةዂኤዔ በኲቌኩ ( )قُدرةነው! ቒቬከ ኤህንን ካዛጓዓ በቍዔቬኧ ዒዸዘዎኲ ቒንዝካነው፦ ኟዏዮዏዘኢውን ዒዸዘኢ በኦዏቆሿኦ ዏቋዕቄኧን ሿኼቋህ ኤዘኧ ቆዒቬዂኻዬ ኟዑኢኴዛቡካ ‘ዏዖዱ’ ኢው “ቒዳ ቂቆው ሿፍዶዙን ኾዛ
ኤዏቪቧቋ፤..‘ደቬዔ’ ኤሆናቋ!..” ኟዑቆው ኟኦቧቆክ ዐዀካ ነው! ኤህ ዧዀዕ ሿዚህ በዟካ ቒንዪዖኾኻዺነው ጭዙሽ ዏዖካ ኟቊቆው ባይ ቬኾካ ነው!
ኟኦቆኢአ
ኟቍህ
ባህዘኢካን ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ
ቪናዏቪቬቋ ቒንዧዔናዬኴው ሁቇ ቒዴኮዔ ሿፍዶዙን ቒዴኲ ፍዘዔ ኟኦቆአ ዏሆናክውን ሿዒፅናካ ኾዛ ቬቆሁኔኩክው ቪንዘባዛኹ ባህዘውን ቒንዪቆ ሿዒፅዧኹ ኟዔንኺድብበካ ዔንዔ ዔቄንኢካ ኟቆዔ! ኩዅው ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚኤ (279 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َ فَػتَأ ََّول،السمع والبصر َّ قَ ْد ذَ َكَر..« ُت اجلَ ْه ِميَّة َ َ َ َ َ ْ َّ اّللُ َع َّز َو َج َّل ِف َغ ْي َم ْوض ٍع م ْن كتَابو اليَ َد َو ِِ ِ !آد َـ بِيَ ِده َّ إِ َّف: َوقَالُوا،وىا َعلَى َغ ِْي َما فَ َّسَر أ َْى ُل العِْل ِم َ اّللَ َملْ َخيْلُ ْق َ َىذه اْليَات؛ فَػ َف َّس ُر ِ ِ ِ ِ َ َاىنَا ال ُق َّوة! وق َّشبِيوُ إِ َذا ْ إَِّظلَا يَ ُكو ُف الت:يم ُ إِ َّف َم ْع َن اليَد َى:َوقَالُوا َ ال إ ْس َحا ُق بْ ُن إبْ َراه َّ َوأ ََّما إِذَا قَ َاؿ َك َما قَ َاؿ... أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع، أ َْو َسَْ ٌع َك َس ْم ٍع، أ َْو ِمثْ ُل يَ ٍد، يَ ٌد َكيَ ٍد:قَ َاؿ ُاّلل ُ َوالَ يَػ ُق،ف ُ َوالَ يَػ ُق،صٌر َ فَػ َه َذا ال، َوالَ َك َس ْم ٍع، ِمثْ ُل َسَْ ٍع:وؿ َ َكْي:وؿ َ َ َوب، َوَسَْ ٌع، يَ ٌد:تَػ َع َاىل ِ اّلل تَػع َاىل ِِف كِت ﮋﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ:ابو َ َ َُّ َوُى َو َك َما قَ َاؿ،يَ ُكو ُف تَ ْشبِ ًيها ]ٔٔ :[الشورى
»
195
ﭧﮊ
የአሒኞች ጋሻ «ቍህ ሿቍንዬ በኤ ቦኩዎኲ ኤ ቒዳን፣ ዏቬዒካንና ዒኟካን በዛዀዺ ቍውቬቷቋ፤ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዀን ቒነዚህን ቍንኴፆኲ በ‘ኦቒዄቋ’ ኦዛኼዏው ኟቒውኴካ ባቆቤኬኲ ሿኻቆዘካ በኦቆኟ ዏቋቀ ቍብዙሯዅክው! ቒናዔ “ቍህ ቐዧዔን በቒዯ ቍቋዝድዖዔ” ቍቇ! ቒንዩሁዔ “ቒዚህ ቦኩ ኤ ኟ‘ቒዳ’ ካዛጓዓ ‘ሀኤቋ’ ነው!” ቍቇ! ቬጲኹ ብኑ ብዙሂዔ [ብኑ ዙሀዂኤህ] ቒንዩህ ቍቇ፦ “ዒዏቪቧቋ ኟዑሆነው “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ቒዳ”፣ ‘ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ዏቬዒካ’ ቩባቋ ነው፤…ነኻዛ ዀን ቍህ ቒንዧኦናኻዖው ‘ቒዳ፣ ዏቬዒካ፣ ዒኟካ’ ብቌ ‘ቒንያካ’ ቂቆ፣ ‘ቒንዩህ ቍኤነካ፣ ቒንዩኢ ኢቆ ዏቬዒካ..’ ቂቆ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ። ቍህ ዙቨ በዏፅሃዞ ቒንዪቆው ‘እንዯርሱ ያሌሇ
(አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው’
[ቍሽ-ቯዙ
11] (1)
»
ቬቆዚህ ቈኻነቡካ ኢቧቡካ ቒዚሁ ኤ ኦፍዖቄዛቅ ኤናዪቋ! ኟ‘ኦቒዄቇ’ በዛዔ ሿዂዩሁ ኤዘኾቋ! በኤሁንኩ ቒንኴዺቋ፦
ሆኖዔ
ዔቪቊውን
ኤበቋዺ
ቆዒብዙዙካ
ዂዧ ሁቆኦኚው ዒዸዘኢ ቬናቋፍ፦ በዛዀዺ “ቒዳ” ( )يدኟዑቆው ቋ በቍንዪንዬ ኟሧዖብኚ ቍኻባቦኲ ውቆኩን ዂኤዔ ኲቌኩን ቈኢዏቄካ ኤኲቋ! ቆዚህዔ በዛቂኩ ዔቪቊዎኲ ቍቇ። ሆኖዔ ኤህ ዘኤቤ በኟካኚውዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ኤ ኦድኹቭ ቍኢውኹዔ፤ ቒዴኲዔ ኤሁኑ ውቆኩና ኲቌኩ በሁቇዔ ቦኩዎኲ ኟኦዂቨካ በኦቆዏየካ ካ ነው! ቬቆዚህ ኤህ ካዛጓዓ በዺኹቇ ቆኵዛቐናዄ ኻቆፃ ቒንዀዪ ነው ዒቆካ ነው!
(1) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿሀዩቬ ኵዺዛ (662) በኋ
196
የአሒኞች ጋሻ ኢዔ ሆነ ኤህ ቍንዬ ቋ በቍንዬ ቍኻባብ ኟዑኢቬኻነዝበውን ዏቋዕቄካ በቊ ኢቬኻነዝብ ኤኖዛበኩቋ፦
ቬቆዑኲቋ
ኟዀዬ
በዑኴዺቆው
ዒዸዘኢ ዏዝኦን
በቭቬኦኚው ዒዸዘኢ ኤ ዧዀዕ ዔንዔ ቍኤነካ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ቒዬቋ ቍናኻኝዔ! ዔቄንኢኧዔ፦ 1ኚ- ሧዖቦኲ
ቒዳ ()يد
በዑቆው ቋ
ውቆኩን ዂኤዔ ኲቌኩን
ኟዑኢዏቄኧበካ ዘኤቤኢዄ ቍቧቂቄ በቍንኴዘ ኤ ሿዔናኟው በዀቋፅ ኟዑቆኤ በዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦
ِ ك عِْن ِدي َمل أ «ك َ َُجْبت َ َت ل ْ َ»لَ ْوالَ يَد َكان ْ ْ َ َج ِزَؾ هبَا َأل
ዒቆካዔ፦ “ቒኔ ዘንዬ ኢቆህ “ቒዳ” (=ውቆኩ) ባኤኖዛ ዔሽ ቒቧዺህ
ነበዛ..!”
(1)
ቒንዩሁዔ “ቒኻቊ ኤህንን ኟዑኾዝዺበካ ቒዳ (=ኲቌኩ) ኟቆውዔ!” ኤቇ። በቍንኴዘ ኤ ኢቆው ቍኻባብ ዀን በዚህ ዏቋቀ ቈኦዛጐዔ ቍኤኲቋዔ! ዔቄንኢኧዔ ሧዖቦኲዔ ኤሁኑ ቊቌኲ “በቒዴ ቧዙሁ፤ በቒዲ ፃፍቀኝ፣
በቒዲ ኢዝቀኝ..” ኟዑቇካ በካቄቄቋ በቒዳ ዏዝዔን ቆዒዏሿካ ብኰ ነው! ቆዚህዔ ነው ቍንዬ ኦናኾዘ “ቆቒኻቊ ብዛ ቧድሁካ፤..ዧብዪቤ ፃፍቀኝ..” ቩቋ ኟዀዬ በቒዯ ዏቬድኧን ዂኤዔ ዏፃዞን ቍኢቬኻነዝብዔ፤ ቊ ቧው ኟዛቨን ብዛ ቒንዩቧድው ዂኤዔ በቬዐ ቒንዩፅፍ ካዕዛዝ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (2731) (ረዛዂህ ብኑ ዏቬረዬ ቆቍቡ በቄዛ ኟኦናኻዖው)
197
የአሒኞች ጋሻ ቍቬኦቋፎ ቈሆን ኤኲቋና! “በቒዲ ቧድሁካ፤ ..በቒዲ ፃፍቀኝ” ቂቆ ዀን በካቄቄቋ በዙቨ ቒዳ ዏቬድኧንና ዏፃዞን ብኰ ነው ኟዑኢቪኟው! ሆኖዔ ቍንዪንይኲ ኤህንን ቒውነኩ ቆዒዠዖቬ ሿዚህ ኾዛ ኟዒኤኻናኝ ቍንኴፅ ኤድኹቪቇ፦ ]ٗٚ :[الذاريات
ﮋﯰ ﯱ ﯲ ﮊ
«ሰማይንም በሀይሌ (አጠናክረን) ገነባናት»[ቍዝ-ዛዘኢካ
47]
በቍንኴዘ ኤ “ቍኤዬ” ( )أيدኟዑቆው ኟ“ኟዬ” ( )يدብዙ ኵዺዛ ዏቬሏክው ነው! ኤህ ዀቋፅ ኟቋንቋ ዬህነካ ነው! ዔቄንኢኧዔ፦ ኤህ ቋ
“ቐዧ”
)آد
=
ድነሿዖ/በዖኩ)፣
“ኟየ”
(يئيد
=
ኤድነቄዙቋ/ኤበዖኩቋ) ኟዑቆው ዀቬ ቍዛዕቬካ ( )مصدرቒንደ ቒነዛቨ ቒንዪቧቡካ ቍኤዧቆዔ። ቇ በኦቆኢኟ ኹዛፅ ቩነኻዛዔ ኟዑኢቬኻነዝበው ኤህንኑ ነው! ሿኵዛቐን ሁቆካ ዔቪቊዎኲን ቒንኤ፦ ]ٔٚ :[ص
ﮋﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙﮊ
«ባሇ ሀይሌ (ብርታት) የሆነውን ባሪያችንን ዲዉዴ አውሳ..»[ሷዬ ]ٗٓ :[التوبة
17]
ﮋﯢ ﯣ ﯤ ﯥﮊ
«ባሊያችኋቸው ሰራዊቶችም አበረታው..»[ቍካ-ኦውባህ
40]
ቒናዔ ኤህ ኟኩዂኴ ኴዺኦኚ ቋንቋዄ ዏቋዕቄኧ ቒንደ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ዂኤዔ ‘ኦቒዄቋ’ ቍኤዧቆዔ! ሿቧቆፎኲዔ ኤሁን ሿቋንቋ ቈኺኲ ቇን በዏቧቋ ቍኻባቦኲ ‘ቒዴኲ’ ብቌ ኟኦዖዪዔ ዒንዔ ኟቆዔ! ኤህንን በቍኤኑ
198
የአሒኞች ጋሻ ቆዒኟካ ኟዑቱ ኟኦቆኢአ ኟ‘ኦፍቩዛ’ና ኟቋንቋ ዏዛዀብካን ዒኻበዺ ብኰ ነው ኟዑድበኹበካ! ቍቋ-ዒዔ ብኑ ኹዘኤዒህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ َِّعلِي ِم والتَّسلِي ِم إِ َىل الْ َكتَات ِ ج ِمنْوُ إِ َىل التػََّرُؤ س َْ »فَ َم ْن َال يػُ َفِّر ُؽ بَػ ْ يب أ ُ َح َو ْ َ ْ ني الْيَد َو ْاألَيْد فَػ ُه َو إ َىل التػ «!َِوالْ ُمنَاظََرة «በ“ኟዬ” (ቒዳ) ቒና በ“ቍኤዬ” (ብዛኩካ) ዏቂሿቋ ኢቆውን ቋአነካ ኟዒኢውኹ ቧው ቆዏዘነካና ቆቄዛቄዛ ሿዑኢቬኴዬዐካ ኤቋኹ ቈኢቬኦዔካና ቆዏዖኦ-ካዔህዛካ ቈኢቬዖቄቡካ ኟዑኢቬዝቋኻው ነው!»
(1)
ቬቆሆነዔ ኤህ ጭዙሽ ሿዛዕቨ ውጭ ኟሆነ ዐዀካ ነው፤ ኧ በዟዧቋ ኤዘኩክው ቈዏቪቧቇ ኟዑኲቇበካ ቍኻባብ ቢኖዛዔ በዏቋዕቄካ ዀን (2)
ጭዙሽ ኟዑቆኢአ ናክውና!
በዚህ ኤ ዧዀዕ ቍህ በቍንኴዘ ኤ ኢቆው በዺኹቇ “ቢቍኤዬ” ()ﯲ ቒንደ ዂዧ ዙቨ በዒቬድኾካ “ቢቍኤዩና” ( )بأيديناቍኤዧቆዔ! 2ኚ- ቍህ ቍባኩኲን ቐዧዔን በሁቆካ ቒዴኮ ቒንዧዝድዙክው በኦናኻዖበካ ቍንኴፅ ኤ ‘ቒዴኲ’ በዑቆው ዝንኩ ‘ኾዎኲ’ ዂኤዔ ‘ኲቌኩዎኲ’
(1) “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/191) (2) ዂዧ ዏቋቂዔ ቬዙ ኻዠዟ ዔቄንኢካና ኟበዀ ኺዪ ኻዠዟ በቬዛዂ ቋ ሿዏዖኧ ቒንዧዑቆኢአካ ዒቆካ ነው!
199
የአሒኞች ጋሻ ኟዑቆውን ቍቬኻብኦን ቬንዕቄዛ ኟሧዖፍኦ-ነኻን ኤዘካ ቒዳዀ ባኤኦዅዛ ኢዧዛኻዅቋ፦ «በሁቆኧ ኾዎ ቆዝድዛቀካ!»፣ «በሁቆኧ ኲቌኩዎ
ቆዝድዛቀካ!»!! ቆዏሆኑ ኟቍህ ኾዎኲ ሁቆካ ብኰ ናክው ቒንያ?! ኲቌኩውቬ ቆሁቆካ ኤሿዝቋን?! َُ በሧዖብኚ ቋንቋ ቍንዬ ነኻዛ በሁቆካእሽ ()يث َّّن ኤዘካ ሿኦኻቆ ብዛኧ ኟዀዬ (በኵዺዛ) ሁቆካ ብኰ ቒንዧሆነ ኢቪኢቋ! ኟቍህ ቒዴኲ ዧዀዕ በዚህ ብኰ ቪኤሆን በኦቆኢአ ዒቬዖዱዎኲ ኤ ሁቆካ ዏሆናክው ኦዖኾዀጧቋ። በቊ ቦኩ ሿቍኻባቡ ኾዛ በዑሄዬ ና በነድ ዂኤዔ በብዜካ ቍድዙዛ ዏድኴቪክው ዀን በሧዖብኚው ህዀ ዏዖካ ቬቆዒኢቬኻነዝብ ሿዚኢ ኾዛ ኟዑኾጭ ቍኤዧቆዔ!
ኟኦኻዧበ
ኵዺዛን
3ኚ- በቍንኴዘ ኤ «በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት» ኟዑቆው በኾ ዂኤዔ በኲቌኩ ኟዑኦዖዔ ሿሆነ ቍባኩኲን ቐዧዔ ሿቊቌኲ ፍዶዙን በዔን ኦቆአ?! በዚህ ካዛጓዓ ዏዖካ “ቍህ ሁቇንዔ ነኻዛ በቒዯ ነው
ኟዝድዖው!” ብቌ ዏናኻዛ ኤኰቋ ዒቆካ ነው! ቧዎኲ በካንቪቑ ኴን ቍዒዳ ፍቆኾ ዂዧ ኩኹ ነብኢካ ቒኟሄየ በቋአ ካዠኬኰክው ቩኢዂዬሷክው ቍባኩኲን ቐዧዔን ዧዀዕ «ቍንኦ ኟቧው
ዘዛ ቍባካ ነህ፤ ቍህ በቒዯ ዝዺዜሃቋ፤ ዏቂዎኲ ቒንዩቧዀየቋህዔ ቍዬዛጓቋ..»
(1)
ኟዑሏክው
ኤህ
ቍንዬ
ዏቆኢክው
ቒንያ?!
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (3340)፣ (7516)፣ ዐቬቈዔ (194)
200
ቬቆሆነ
ቍኤዧቋ
የአሒኞች ጋሻ ኤህ ዀቋፅ ነው፤ ቍቋ-ጯዔየ ቈ’ህ! ሆኖዔ ቍንዪንይኲ ቍሁንዔ ኤህንን ቒውነኩ ቆዒዠዖቬ ቋንቋዄ ቍኻባቡ ኟዑቆኤ ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ኤድኹቪቇ፦ ]ٚٔ :[يس
ﮋﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﮊ
«እጆቻችን ከሰሩት አሊዩምን?»[ኢቩን 71]
እኛ
እንስሶችን
እንዯፇጠርንሊቸው
ዯግሞ
ኤህንን ሿዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ኾዛ በዒነፃዛ “ኤህ ቍንኴፅ ቍህ
ቒንቬቭኲን በቒዴኮ ዏፍድን ቒንዧዒኢዏቆቄኦው ሁቇ ኟዏዮዏዘኢውዔ ቐዧዔን በቒዴኮ ቒንዧዝድዙክው ቍኢዏቆቄካዔ!” ኤቇ! ሆኖዔ ኟሧዖብኚን ቋንቋ ድቋኺ ኟኦዖዪ ቧው ኟሁቆኧን ቋአነካ በኴቇ ዒቬኦዅቋ ኤኲቋ። ቋብ ኤበቇ፤ በዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ቧዅቬዅዄ ሂዧካ ኤ ኟዬዛኽኧ ኴዺኦኚ ባቆቤካ ሆኖ ኟኦዂቪው ቍህ ዙቨ ነው፤ ቒዴኮ ዧዀዕ ኟዬዛኽኧ ዏዝዑኢ ዏሆናክውን ቆዒቪኟካ ሿዏቬኦዅዬዬ ኾዛ ኦኺዙኝኦዅቋ፦ «..በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት..»! ኤህ ሪኤነካ ኻቆፃ ሿኤ ቒንዪኟነው በካቄቄቋ በቒዳ ዏዝዔን ኟዑኢቬኻነዝብ ነው! በቊኚው ቍንኴፅ ኤ ዀን ዬዛኽኧን በኴዺኩ ዂዧ ቒዴኮ በዒቬድኾካ
«..እጆቻችን ከሰሩት..» ብሏቋ። ኤህ ኟሧዖብኚ ቍቧቂቄ ኟዑኢዏቄኦው ዬዛኽካን በዺኹቇ ዏዝዔን ቒንደ ኟዀዬ በቒዳ ዏቬዙካን ቍኤዧቆዔ! ቍኻባቡ ኟዑኢናው ዅነኚ ዏቋዕቄካ ኟኦኢኢዘው ሿቒዴኮ ባቆቤካ ኾዛ ቒንደ ሿቒዴኮ ዙቪክው ኾዛ ቍኤዧቆዔና! ኢ ቢሆን ኖዜ “ቒንቬቭኲን
በቒዴኰኲን ቒንዧዝድዛንክው..” ባቆ ነበዛ! ዧዀዕዔ በቍንኴዘ ኤ
201
የአሒኞች ጋሻ ሿቒዴኮ ኾዛ ኢኺዙኗው ቋ «እንዯፇጠርንሊቸው» ኟዑቆውን ቪኤሆን «ከሰሩት» ኟዑቆውን ዏሆኑ ኤህንን ቒውነኩ ኢናቋ። ኤህ ኟኦቆዏዧ ኻቆፃ ቊቌኲ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲዔ ቍቇካ፦
ﮋﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ]ٖٓ :[الشورى
ﰆﮊ
«ከመከራም የሚያገኛችሁ ሁለ እጆቻችሁ በሰሩት ነው፤ ከብዙም ይቅር ይሊሌ»[ቍሽ-ቯዙ 30] ،ٕٔٛ :[آؿ عمراف
ﮋ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱﮊ ]٘ٔ :األنفاؿ
«ያ (ቅጣት) እጆቻችሁ ባስቀዯሙት (ስራ) ነው፤ አሊህም ሇባሮቹ በዲይ ባሇመሆኑ ነው!»[ቐቈ ሩዔዙን 182 / ቍቋ-ቍንዠቋ 51] ቋብ
ኢዬዛኼ!
“በቒዴኰኲሁ
በቧዙኲሁካ..”
ዂኤዔ
“በቒዴኰኲሁ
ባቬኴዧዒኲሁካ..” ቍቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ቧዎኲ ኃዷኢካን ኟዑዝፅዐካ ኟዀዬ በቒዴኰክው ብኰ ቍኤዧቆዔና! ሆኖዔ ቬዙ በብዛካ ኟዑሿናዂነው በቒዳ ሿዏሆኑ ቍንፃዛ ኤህ ሪኤነኧ ኻቆፃ በቒዳ ኟዒኤዝዔ ቬዙን ዼዔዜ ዒንኚውንዔ ዬዛኽካ በዺኹቇ ቆዒዏሿካ ኤውቋ! በቍዒዛኚኲን “ቒኻቊ ኟቒዯን ቍኻኗ!” ኟዑቆው ኻቆፃ ሿዚህ ኾዛ ኤኴዙዖባቋ፤ “ኟቬዙውን ቍኻኗ!” ዒቆካ ቒንዧሆነ ዀቋፅ ነው። ቬቆዚህ ቒነቨ ቆዑኢዸኹቨካ ቍንኴፅ በቍኦዛጓዔ ቍኰ ኟዑሆኑካ ቒነዚህና ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቒንደ ኟዏዮዏዘኢው ቍኤዧቆዔ!
202
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ኤ ኤኸኚው ኤ ዙቨ ቒዴኮን በኾ ዂኤዔ በኲቌኩ ዏኦዛዔ ኟዑኢቬቃዬ ቍኤዧቆዔ፤ ቍቬዝኽነካዔ ኟቆውዔ፤ ኴዬዕውኑ ቒንቬቪዎኲን በቒዯ ቒንዧዝድዖ ኟዑኢቬኻነዝብ ቍኤዧቆዔና! ዧዀዕዔ ኾ/ውቆኩ ኟዑዝቆዀበካ “ኟዬ” ( )يدብዙ ኵዺ “ቍኤዩ” َ ( )أيْسيቪኤሆን “ቍኢዩ” ( )أياديነው። ሆኖዔ ኤኸኚውዔ ኤሁን ኟዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ቒነቨ በዑቇካ ዘኤቤ ቢኦዛዔ ኖዜ ቒንኳ ኤህ ሁቇ ቄዛቄዛ ኟቍባኩኲንን ቐዧዔ ቍንዬ ካዠካ ቆዏቂዬ ቂቋሆነ በቬኦኴዛ ኟቍህን ቍኤዖዪክውዔ ነበዛ! ዔቄንኢኧዔ፦
ሁቆካ
ቒዴኲ
ቆዒቬኦባበቋ
4ኚ- በቋንቋ ቋዒዪዄ ህዀ ዏዖካ ‘ቒዳ’፣ ‘ዟካ’ ቒና ኟዏቪቧቇካ ካ በዘኤቤኢዄ ኻቆፃ ኟቍንዬ ህኢው ነኻዛ ዏኻቆዿ ሆነው ኟዑዂቨካ ኴዬዕውኑ ሿባህዘኢኧ ባቆቤኬኲ ቍንየ ሿሆነ ብኰ ነው! ቆዔቪቊ፦ “ቬቋዸኑ በቒኻቊ ቒዳ ነው ኢቆው!” ቩባቋ ነኻ በኵዺዺ ቬዛ ቒንዪቆ ዂኤዔ በዝየ ኟዑዂቧን ቒንዧሆነ ቒንደ ‘ቬቋዸን’ ኟዑባቋ ዀረዝ ነኻዛ በዏዪዞ ጭብዺ ውቬዺ ዏኖን ቒንዧዒኢቪኤ ዀቋፅ ነው! ቒንዩሁዔ “ቒኻቊ ቆዬሆኲ ቒዯን ኤዘዖኾቋ” ቩባቋ ቆኾቬነኧን፣ “ቒዯ ቍኤዝኩዔ” ቩባቋ ዧዀዕ ኦዙኒውን ኢቬኻነዝባቋ! ሆኖዔ በሁቆኧዔ ኻቆፃዎኲ ኤ ኟዀዬ ኟቒዯ ቍቂቋ ኤዘዖኾዔ ኤኩድፍዔ ኤኲቋ። ዀን ዏቬድካ ቍብዛኚውን ኽዜ ኟዑዝዏው ቒዳን በዏዘዛኾካ ሿዏሆኑ ቍኳኢ ኻቆፃው ኤህን ዏቧቋ ዏቋዕቄካ ኢቬኦቋዠቋ! ኩዩኢ ኟቋንቋ ባቆቤኬኲ በዚህ ዏቪኤ ዘኤቤ ሕኢው ነኻዛን ኟዑኻቋዘካ ኴዬዕውኑ በካቄቄቋ ቒዳ ኢቆው ዂኤዔ ኟነበዖው ሿሆነ ብኰ ቬቆሆነ ሿዘኤቤኢዄው ዏቋዕቄኧ ን ቆን ሿቒዳ ባቆቤኬኲ ቍንየ ዏሆኑን 203
የአሒኞች ጋሻ ኢቪኢቋ።
(1)
ጭዙሽ ህኤዂካ ኟቊቆውን ነኻዛ በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ “ዟካ
ቆዟካ” ( )بين يديهቒንዧዑቆው ቂቇ ቒዳዀ ዺካ ቍኻባቦኲ በቬኦኴዛ ዏቧቋ
“ዝናቡ በዧዏናው ቒዳ ነው!” ዂኤዔ “ዧዏናው ቆቒዛቱው ቒዯን ኤዘዖኾቋ!”.. ዘኤቤኢዄ
ኻቆፃዎኲን
በፍዘዔ
ቍኤድኴዐዔ!
ቆዔቪቊ፦
ቍኤባቋዔ!! በዚህ ዏዖካ ቍህ በዘኤቤኢዄዔ ኤሁን በቊ ኤዘካ ቬቆ ቒዯ ኢዂቪበካ ዒንኚውዔ ዏዖዱ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ባህዘውን በካቄቄቋ ኟዑኢዬኹ ነው! ቧቆፎኲዔ ኟቍህን ቒዳ በኴዺኦኚ ንዀዀዛ ሿዑኢዖኾዀዶ ዒቬዖዱዎኲ ባቱኻዛ ኤህን ዏቧቋ ቍንኴፆኲንዔ በቍቬዖዳነካ ኢዸኹቨ ኟነበዖው ሿዚህ ቍንፃዛ ነው።
(2)
ቆዔቪቊ፦
ﮋ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ]ٙٗ :[ادلائدة
ﯳ ﯴﮊ
«አይሁድችም “የአሊህ እጅ የታሰረች ናት!” አለ! እጆቻቸው ይታሰሩ! ባለትም ሳቢያ ይረገሙ! ይሌቁንስ ሁሇቱ እጆቹ የተዘረጉ ናቸው፤ እንዯፇሇገው ይሇግሳሌ..»[ቍቋ-ዒዪህ 64]
(1) ዀቆቧቡ ቒዴኮ ኟኦኺዖዶ ቢሆን ቒንኳ ኹዬዑኢ ኟቒዳ ባቆቤካ ኟነበዖ ሿዏሆኑ ቍኳኢ በዚህ ኻቆፃ ውቬዺ ኤቂኦኩቋ! ዔቄንኢኧዔ ቧዎኲ በዏዖኩዄ ቒኤኩ ባቆ ቒዴኲ ናክውና! (2) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍ-ቋዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (1/235-238) ቒንዩሁዔ “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (3/958- 968) ኤዏቋሿኧ!
204
የአሒኞች ጋሻ ኤህ ቍንኴፅ ኟቍህን ክዛነካ ኢቬኻነዝባቋ፤ ሿዚሁ ኾዛ ዧዀዕ በካቄቄቋ ኟቒዴኲ ባቆቤካ ዏሆኑን ቍኢኤዞ ኢቪኢቋ፤ ሁቆኧ ዏቋዕቄኬኲ ኟዑነዸድቇ ቍኤዧቇዔና! በዚህ ኤ ዧዀዕ ቒነዚኢ ሿሃዩኢን “ቒዯ ኟኩቧዖኲ ናካ!” ባቇ ኽዜ ኟቧዸክው ዏቋቬ ዐሧዺ-ዷዎኲ ቒንዧዑቇካ “ቒዛቨ ጭዙሽ ቒዳ
ኟቆውዔ!” ኟዑቋ ቍኤዧቆዔ! ቒንዩኢውዔ «ሁሇቱ እጆቹ የተዘረጉ
ናቸው!» ብቌ በኵዺዛ ኻዬቦ ዒቬዝ ቒውነኩውን ኤበቋዺ ኢናቋ፤ ቍህ ቋብ ኤቬድን! ቒንዧዚሁዔ፦ ]ٔ :[ادللك
ﮋﭑ ﭒ ﭓ ﭔﮊ
«ያ ንግስና በእጁ የሆነው ጌታ ትሩፊቱ በዛ..»[ቍቋ-ዐቋቄ ]ٖٛ :[يس
1]
ﮋﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺﮊ
«ያ የሁለም ነገር ስሌጣን በእጁ የሆነው (ጌታ) ጥራት የተገባው ነው!»[ኢቩን 83] ]ٕٙ :[آؿ عمراف
ﮋﮚ ﮛ ﮊ
«..መሌካሙ (ሁለ) በእጅህ ነው.።»[ቐቈ ሩዔዙን 26] ቒነዚህና ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቍህ ኟንዀቬና፣ ኟቬቋዸንና ኟዏቋቂዔ ነኻዛ ሁቇ ባቆቤካ ዏሆኑን ቩኢቬኻነዝቡ ቒዳ ቒንዪቆውዔ በዚኢው ኢዏቄኩቇ፤ በዏዖኧ
ኟቒዳ
ባቆቤካ
ባኤሆን
ቍኢቧፍዛዔ ነበዛና! 205
ኖዜ
ቒነዚህን
ዏቧቋ
ኻቆፃዎኲ
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏዖካ ቍንዪንዬ ኽዜ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ ቒነኙህን ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቩኢብዙ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧን ብኰ ቍቬፍዖው ዒቆዠክው ቒንዧ ‘ኦቒዄቋ’ ኟዑኺድዛ ቍኤዧቆዔ፤ ኟቒዳ ባቆቤካ ዏሆኑ ኟኩዂኴ በዏሆኑ በኟቦኩው ዏድኴቨ ኟዀዬ ቍኤዧቆዔና! በዺኹቇ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ቍዙዒዴኲ ቆዏቬድዔ ባኻኗው ቒንዼካ ኤ ቒንዧዑንድድቋ ቧው ብዙ ቢፍዼዖዼዔ ኤህንን ዒዸዘኢ ቆዒቆፍ ኟዑኢቬኲቋ ዏዖዱ ኟክውዔ! ቍሁን ዧዀዕ ዂዧ ቍዙኦኚው ዒዸዘኢ ቒንቆፍ፦ ኟቍንኴዘን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ሿቆኴኵ ዂዩህ ሿ‘ዘኤቤኢዄ’ ካዛጓዓዎኮ ቍንዧኚውን ቆኤኬ ቆዏዔዖዺ
ኟዑኢቬኲቋ
ቍብዛኚዎኮ
በዚህዔ
በ
ኤሁን
ዔቄንኢካ በቊቌኲ
ቍኢኴዛቡዔ!
ቦኩዎኲ
ኤ
ቒንዩኢውዔ ‘ኦቒዄክውን’
ኟዑኢዙዔየካ በዺዛዸዚ ዏንዝቬ “ኟኦዝቆኻው ቒንዩህ ቈሆን ኤኲቋ፣
ቒንዩኢዔ ቈሆን ኤኲቋ..!” ቒኢቇ ኟኦቆኢአ ዏዔኬኲን በዏቧንዘዛ ነው። በዏዖኧ በዅነኝነካ ኟዑኢቪቬባክው ሿኼቋህ ዏቋዕቄኧ ዒዔቆዺ ቒንደ ኟኦዝቆኻውን ዏዖዪካ ቒንዪቋሆነ ሿኤ ቍኤኦናቋ! ቍዔቬኦኚው ዒዸዘኢ ኤ ዧዀዕ ጭዙሽ ዏዝናዝኚ ኟቆዔ! ቍህ ቆዛቨ ቋኹና ኟኦኻቡ ቒዴኲ ቒንዪቇካ በዒኢዂዪ ቋ ኟዑኢዖኾዀዶካን ቊቌኲ ዒቬዖዱዎኲ በዔን ቍኹዔ ነው ቈኾዝዶ ኟዑኲቇካ! ቒቬከ ቆቍብነካ ኢህቋ በዸዔ ዺኧን ቒንኦዅዂቬ! ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦
ﮋﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ]ٙٚ :[الزمر
ﯰ ﯱ ﯲﮊ
206
የአሒኞች ጋሻ «አሊህንም በሚገባው ሌክ አሊከበሩትም! - ምዴር በመሊ በትንሳኤ ቀን ጭብጡ ሆና ሳሇ፤ ሰማያትም በቀኙ የሚጠቀሇለ ሆነው..!»[ቍዝ-ዙዏዛ 67]
ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚዔ ( )ﷺኟቍንኴፘን ዏቋዕቄካ በቍፅኖካ ቩኢዖኾዀዶ ዸኬኰክውን ቒኟዼበዶና ቒኟዘዛኼ በዒቪኟካ ቒንዩህ ቍቇ፦
ْ َ ُ ْ ََ ُ ََ ُ َُ َ ْ َ َ ُ »يَأ ُر ُش َ ًَ َس- َع َّض َو َج َّن- اهلل «.. أٍا ال ًَ ِوك،اهلل أٍا/ فيقْل،ُِ اوا ِح ُِ َوأ َر ِطي ُِ ِبيسي «አሊህ ሰማያቱንና ምዴሮቹን በሁሇት እጆቹ ይይዝና “እኔ አሊህ ነኝ! (1) እኔ ነጉሱ ነኝ!” ይሊሌ።» ቒንዩሁዔ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َُْ َ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ ً َ َ ًَْ ُ َ َ ْ َ َْ ُ ْ َْ ُ ُ َ ُ َّاْلَت لًا يلؿأ،ِار ِبيَ ِسه يلؿؤِا،اخسة ِ «حلْن اْلرض يْم اه ِقياي ِث رْبة و ْ َ ً ُ َ َّ َّ ْ ََُْ ُ ْ ُ ُ َ َ »السؿ ِص؛ ٍ ُضَّل ِْلِ ِن اْلََ ِث ْبحُ ِِف أخسكى ر «ምዴር የትንሳኤ እሇት አንዴ ሙሌሙሌ (ዲቦ) ትሆናሇች፤ አንዲችሁ ዲቦውን እያገሊበጠ ሇጉዞ እንዯሚያሰናዲው ሃያለ (ጌታ) በእጁ አገሊብጦ (2) ሇጀነት ባሇቤቶች መስተንግድነት ያሰናዲታሌ!»
(1) (ኟዐቬቈዔ ዘኻባ) ቍቋ-ቡኻዘ (7412)፣ ዐቬቈዔ (2788)፣ ሿብኑ ረዏዛ ቒንዪቬኦቆዞካ። ቒንዩሁዔ ቍቋ-ቡኻዘኤ (7283) ቒና ዐቬቈዔ (2787) ሿቍቡ ሁዖኤዙህ ኟዘኻቡካን ኦዏቪቪኤ ጯዩሥ ኤዏቋሿኧ! (2) ቍቋ-ቡኻዘ (6520)፣ ዐቬቈዔ (2792)፣ ቍቡ ቧሩዬ ቍቋ-ኹዬዘኤ ኢቬኦቆዞካ።
207
የአሒኞች ጋሻ ْ َّ ََ ْ ُ ْ َّ َْ َ َ ْ الص َّ َخ ٌْ يًَْي،لَع َيََاة َص ِي ٌْ ٍُْر َو ِِكخَا،- َع َّض َو َجن- ٌِ ْح هلل ِ » ِإن الًق ِس ِطْي ِعَس ا ِ ِ ِ ٍ ٌ ًَيَ َسيُْ ي «..ْي ِ ِ «ፍትኸኞች አሊህ ዘንዴ በብርኃን መንበሮች ሊይ ከአር-ረሕማን (1) በስተቀኝ በኩሌ ይሆናለ፤ ሁሇቱም እጆቹ ቀኝ ናቸው..» ኟቍህ ቒዴኲ በነዚህና በቊቌኲ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ቒንዩሁዔ በቧጲቦኲና በኩቢሩእኲ ቍንዧበካ ‘ኦቒዄቋ’ን ቈኢቬኦናዀየ በዒኤኲቇ ኦድኹቧዅቋ!
ኟኦቆኢአ
ቍኻባቦኲ
ሿዏኢዝ፣
ሿዏኬ
ሿዏድኹቆቋ፣
ኽዜ
በኤ
(2)
ሿዏዼበዺ፣
ኦዧኾዀዏው ሿዏዘዛኾካ፣
ሿዸኬኲ፣ ሿኴኝነካ ቒና ሿቊቌኲ ዏኻቆዿዎኲ ኾዛ ኦዂቬኦዅቋ! ቒነዚህ ዏዖዱዎኲ ኟዒኢቪዔኑካ ቍህ ቋቦና ቒንዩቧድው ኤዒን!
(1) ዐቬቈዔ (1827)፣ ሧብየ’ህ ብኑ ሧዔዛ ኢቬኦቆዞካ። ቒዴኮ ፍዶዙን ዘንዬ ቒንዧኦቆዏዧው ኟዑበቆዶ ቪኤሆኑ ሁቆኧዔ በካዠካ ኴኝ ናክው፤ ኤህ ኟኩዂኴ ኟሧዖብኚ ቬቋካ ነው። ሿዚህ ቍንፃዛ ቊኚው ቒዯን በ‘ዀዙ’ ዏቧኟዔ ዔንዔ ቒንኳ ቍንዪንዬ ቍዂዛኾቢ ዏዖዱዎኲ ኤ ቢዬኹዔ ቍህን ሿዒኹ ቍንፃዛ ቇን ቍቆዏድኴዐ ኦኻቢ ቬዛሪካ ዏሆኑን ኢቪኢቋ። (2) “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (3/984)
208
የአሒኞች ጋሻ “ቒናንኦዔ ቒንዧኚው..!” ዐሧዺ-ዷዎኲ ኟዑኢዙዔየካ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ኴዏዛ ሿዏዖኧ ኟኦዠቆቧ ቒንዧሆነ ቍኤኦናቋ! በዚህዔ ኟኦነቪ ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ሿቋንቋዄ ቍኻባብ ቍንፃዛ ቋኬ ኟዑንባዖኴውን
ዏቋዕቄካ
ኟዑኢዬኵባክውን
ቍንዪንዬ
ኴዺኦኚ
ካዛጓዓዎኲ ቒንዧ “ኦቒዄቋ” ኺዺዖው “ኟኚዔ ‘ኦቒዄቋ’ ቒንዧዚህ
ነው!” በዒቆካ ኟዙቪክውን ዺዏካ ቆዒናካ ኤዕቄዙቇ! ኟዚህ ውዥንብዛ ዅነኚ ዏነቱ ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍንዬን ንዀዀዛ ዏቋዕቄካ ኼቋህነካ ኟዑኢአካ ሿኦቪቪኦ ቍኹዸዿ ዏሆኑ ነው! ዔቪቊ ሿዚህ
በዏነቪካ
ኟ“ኦዕዷቋ”
ቍዙዒዴኲ
ኟጯኹ
ባቆቤኬኲን
ሿዑዕዀኧባክው ዔቪቊዎኲ ቍንየን ቒንዏቋሿካ፦ - ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٗ :[احلديد
ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﮊ
«እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር ነው!»[ቍቋ-ጯዩዬ
4]
ብዥኩ ኤህንና ዏቧቋ ቍንኴፆኲን በዒዸኴቬ ኟጯኹ ኦሿኩእኲን ቒንዩህ ቩቇ ኤዕዀኩቇ፦ «ኟነዚህ ቍንኴፆኲ ‘ኼቋህ’ ዏቋዕቄካ ኟዑኢቬኻነዝበው ቍህ
በዔዬዛ ኤ ሿቧዎኲ ኾዛ ኦኴኹቌ ቒንዪቆ ነው! ሆኖዔ በቒውኴኧ፣ 209
የአሒኞች ጋሻ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በኵዺዺ ..ዂዘኦ ቒንደ ቒዛቨ ዙቨ በ‘ዛኧ’ ሿኚ ኾዛ ቒንዪቋሆነ ዒዏናኲሁ ዂዧ “ኦቒዄቋ” ቒንዪዏዙኲሁ ኟዑኢቪኤ ነው! ቬቆዚህ ቒናንኦ ኼቋህ ዏቋዕቄኧን ቒንዪቆ ዏኴበቋ ቬቆዒኤኰቋ ኤህን “ኦቒዄቋ” ቒንዧዝዒኲሁካ ቒኚዔ ኼቋህ ዏቋዕኬኲን ዏኴበቋ በዒኤኰቋበካ ቦኩ ኤ ኦቒዄቋን ቒንዝፅዒቆን!» ዏቋቬ ኤህ ውዥንብዛ ውዬኹ ቒንዧሆነ ሿዑኢዖኾዀዶ በዛቂኩ ዔሾኲ ዏቂሿቋ ዺኧን ቒነሆ፦ ቍንዧኚ፦
ኴዬዕውኑ
ኟነዚህ
ቍንኴፆኲ
ኼቋህ
ዏቋዕቄካ
ቒናንኦ
ቒንዪኲሁካ ቍህ በ‘ዛኧ’ ዔዬዛ ኤ ሿባዜኮ ኾዛ ኦኹኹቌ ቒንዪቆ ኟዑኢቬኻነዝብ ቈሆን ቍኤኲቋዔ፤ ቍብዛኚዎኮ ዐቬቈዕኲዔ ቍንኴፆኮን ቩቧዐ ኤህ ቍኢዟ ቒቪቤ በቍቒዔሯክው ጭዙሽ ውቋ ኟዒኤቋ ሆኖ ቪቆ ቒንያካ ‘ኼቋህ’ ኤባቋ?! በቬዔ ኩዘቄዔ ቍንዬዔ ሪቈዔ ዏቧቋ ቍንኴፆኲን
ቒናንኦ
በዔካዂዺኑካ
ዏቋቀ
ቍቋኦዖዪዔ!
ኤቋኵንዔ
ቍብዜነኧ በቒውኴኧ፣ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በዏኺዸድና በዏቪቧቇካ ኤዘኬኲ ቒዧሆነና ቒዛቨ ዙቨ ዀን ሿሧዛቯ በኤ ቒንዧሆነ ኢቆ ዔንዔ ውዝዀብ
ኦቬዒዔኦዅቋ!
ኤህንን
ቬዔዔነኩክውን
ሿዘኻቡካ
በዛቂኩ
ቈውንካ ዏቂሿቋ ቍንየ ኟሆኑካ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ረዏዛ ቍዺ-
ድቆዏንቁ (429 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
» أمجع ادلسلموف من أىل السنة على أف معن ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﮊ وضلو ذلك من « وأف هللا فوؽ السموات بذاتو مست ٍو على عرشو كيف شاء،علمو ُ القرآف؛ أف ذلك «ኟቨን-ናህ ኦሿኩኤ ዐቬቈዕኲ
ነው!
ﮋኟዑቆውና
ﮊ
እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር
ዏቧቋ ኟኵዛቐን ዏቋቒቄካ ‘ቒውኴኧ’ ቒንዧኦዝቆኻበካና 210
የአሒኞች ጋሻ ቍህ ዙቨ ዧዀዕ ሿቧዒኢካ በኤ በሧዛቯ ኤ በቱው ሁኔኩ ሿፍ ብቌ ቒንዪቆ ኦቬዒዔኦዅቋ!»
(1)
ቊቌኲ ቈውንካዔ ኤህንን ኟቧቆፎኲ ቬዔዔነካ ቍፅዬኴዅቋ።
(2)
ኤህ
ቒውነኩ ቍንኴፆኮ ኟዑኢንባዛኵካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቒናንኦ ኟዔካቇካ ቍኤነካ ቈሆን ቒንዧዒኤኲቋ ኢዖኾዀዸቋ! ሁቆኦኚ፦ “ከናንተ ጋር” ( )معكمኟዑቆው ቍኻቆፅ በሧዖብኚዔ ኤሁን በቊቌኲ ቋንቋዎኲ ኟዑኢቬኦቋዝው ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ቧዟ በዏሆኑ ዺኹቋ ቍብዜነካን ቒንደ ኟዀዬ ኟቦኩ ዏኾዙካን ኟዑኢቬኻነዝብ ቍኤዧቆዔ! ኤህንን ዺኹቋ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ በኦዂቧነ ኤዘካ ኤ ኟዑኻዬበው ቇ ኟኦነኻዖበካ ቍኻባብና ቍኳኢ ነው። ‘ኼቋህ’ ዏቋዕቄካ ኟዑባቆውዔ ሿዚህ ቍንፃዛ ቧዎኲ በኴቇ ኟዑኻነዘቡካ ዏቋዕቄካ ነው። ቆዔቪቊ፦
በዔ
ّ
ኤሁን
ዏዺፎ
ኦዀባዛን
ሿቊቌኲ
ኾዛ
ዏኾዙካ
በቍብዜነካ ( )يعيثቈዂቪ ኤኲቋ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٜٔٔ :[التوبة
ﮋ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹﮊ
(1) “ቍቋ-ዃቨቋ ዏዕዘዝከ’ቋ-ቨቋ” በዑቆው ዏፅሀዠክው ኢቧዝካ። [“በኢን ኦቋቢቩ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” (1/186)፤ “ቍቋ-ቇው” ኻፅ 246 ኤዏቋሿኧ።] (2) ሿቧጲቦኲ ዘዏን ዮዔዜ ኟነበ ኴዧዔካ ዔሁዙን ኟቍህ ቍብዜነካ በቒውኴኧና በዏቪቧቇካ ኤዘኬኲ ቒንደ በ‘ዛኧ’ ቒንዪቋሆነ ኟኦናዀሯክውን ቍንዪንዬ ዺኹቭኲ ሿዒብዙዘኢ ኾዛ ቆዒኟካ “ቍቋ-ቍዂ’ቋ-ዏዛዄኤ-ኢህ ዟ ቩዝከ’ቋዏሩኤ-ኢህ” ኟኦቧኗውን ዏፅሀፍ ኤዏቋሿኧ!
211
የአሒኞች ጋሻ «እናንተ ያመናችሁ ሆይ! አሊህን ከእውነተኞችም ጋር ሁኑ!»[ቍካ-ኦውባህ 119]
(በመፍራት)
ተጠንቀቁት፤
ቒንዩሁዔ ዏቂዎኲ ቆዏዛኟዔ ቒንዩህ ቒንዪሏካ ነዀዜናቋ፦ ]ٖٗ :[آؿ عمراف
ﮋ … ﯔ ﯕ ﯖﮊ
«..ከአጎንባሾች ጋርም አጎንብሺ (ስገጂ)!»[ቍቈ ሩዔዙን
43]
ኤህ ዏዔ ቒዛሷ ሿዂንይኲ ኾዛ ኦኴኹ ቒንዧዔካቧዀዬ ቍኢዏቄካዔ! - ቒንዩሁዔ ቍንዬ ቧው በቍንዬ ሀኤዒኖኢዄ ዂኤዔ ቊ ዛዕቬ ኤ ቬቆው ቍቋዔ ቩድኟኹ “ሿ‘ቒኻቊ’ ኾዛ ነኝ!” ብቌ ቈዏቋቬ ኤኲቋ፤ ዔናቋባካ ዀን በቒቨና በ‘ቒኻቊ’ ዏቂሿቋ ቧዟ ኟቦኩ ዛኴካ ኤኖዙቋ፤ ቒንዩኢውዔ ‘ቒኻቊ’ ሿብዙ ቄፍቆ-ዘዏናካ በዟካ ኟኖዖ ዀቆቧብዔ ቈሆን ኤኲቋ! ቬቆዚህ ሿዚህ ቍኻባብ ኟዔንዖዪው ኼቋህ ዏቋዕቄካ በቍቋዔ ሿዛቨ ኾዛ ዏሆኑን ቒንደ ቍንዬ ቦኩ ኤ ዏቧባቧባክውን ቍኤዧቆዔ! - ቒንዧዚሁ ሁቇ “በንዀዬ ቬዙ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በኾብኰ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በሀቪብ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በቦኩ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን..” ኟዑቇካ ቍባባቌኲ በቍኻባባክው ቋአነካ ኟኦነቪ ኟኦቆኢአ ኟቍብዜነካ ዏቋዕቄኬኲን ኢቬዼብዸቇ! - ቒንዩሁዔ ሧዖቦኲ “ቆቈኧን ዐቇ ቬንጓዝ ዼዖ ሿኚ ኾዛ ነበዖኲ!” ቩቇ ሿኻቆፃው ሿዼዖ ኾዛ በቍንዬ ቦኩ ዏቧባቧባክውን ኟዑኻነዘብ ኟቆዔ! ዔናቋባካዔ ቍንዬ ቧው “ኤህ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ነው!” ብቌ ቢናኻዛ ቈቪኹበካ ኤኲቋ!
212
የአሒኞች ጋሻ - ቒንዩሁዔ በቊ ቍኻዛ ኢቇ ቧዎኲን በቬቋቄ ቒኢናኻዖ ዂኤዔ በኴዺኩ ኟዔቬቋ ኴዖፃ ዬዛኽኩክውን ቒኟኦሿኩኦቆ ኢቆ ዀቆቧብ “ሿነቒኻቊ ኾዛ ነኝ..” ብቌ ዏናኻ ኟኦቆዏዧ ነው። - ቒንዧዚሁዔ ቍንዬ ንኼቬ ዂኤዔ ባቆ ኾ ዂኤዔ ቊ ቧው በቊ ቍኻዛ ኢቇ
ዂኻኖኮን
ኟኦቆኢአ
ቒዛዪኩዎኲን
ቒንዧዑቆዀቪክው
ቆዏዀቆፅ
(1)
“ቍኤዟኲሁ! ቒኔ ሿናንኦ ኾዛ ነኝ!” ኤክዅቋ!
ቬቆዚህ በነዚህና በዏቧቋ ቍኳኢዎኲ ፍዶዙን ኹ ቂቇካ ኾዛ (ቍብዖው) ዏሆናክው ኟዑኰቋ ሿሆነ ቍህ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ በኤ ሿፍ ኢቆ ሆኖ ሿባዜኮ ኾዛ ዏሆኑ ቒንያካ ኤኩበቋ?! ኟፍዶዙን ቍብዜነካ ኟዀዬ በቦኩ ዏቧባቧብን ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ኟኩኵ ዝዸዘ ቍብዜነካ ቒንያካ ኤህንን ኢዏቄኩቋ?!
ቍህ
ቍሿቱቮናክው ኤኲቇ፦
ሿባዜኮ ሁቆካ
ኾዛ
ዏሆኑን
ቍኤነካ
ኟኻቆፃባክው
ኟቍብዜነካ
ቍንኴፆኲ
ዏቋዕቄካን
በቋንቋዄ
ቈኢቬኻነዝቡ
(1) ቍንዪንዬ ዘኻባዎኲ ኤ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ ቍህ በቧዒኤ (ሿፍዶዙኑ በኤ) ቒንደ በዔዬዛ ቍቆዏሆኑን በፅሁፍ ባቧዝ ኽዜ ቍንዬ ቧው ( ﮋﭮﭯﮊእርሱም ከናንተ ጋር ነው!) ቬቆዑቆው ቍንኴፅ ቩድኤክው
«ዂዧ ቍንዬ ቧው ሿዛቨ ኟዙኹቄ ሆነህ ቪቆ “ቒኔ ቂንኦ ኾዛ ነኝ!” ብቆህ ቒንዧዔካፅዝው ነው!» ብቆው ዏዏቆቪክው ኦዂዛቷቋ። [“ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/337) ኤዏቋሿኧ።)
213
የአሒኞች ጋሻ 1- ሿዐቬቈዐዔ ኤሁን ሿቊው ኾዛ ዏሆኑን በዑኢቪአ ቍኻባቦኲ ኤ በቒውኴኧ፣ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በኵዺዺ.. ዂዘኦ ሿሁቇዔ ኾዛ ዏሆኑን፤ 2- ቍብዜነኧን በቍዒኞኲ ኤ በዑኻዬብ ቍኻባብ ዧዀዕ ሿኤኚው ዏቋዕቄካ ባቱኻዛ በቒዛዪኩው፣ በቒንቄብቂቤው፣ በዺበውና በዏቪቧቇካ ቍኳኢዎኲ ሿነዛቨ ኾዛ ዏሆኑን። ቒናዔ ሿቍንኴፆኮ በኴዺኩ ኟዔንዖዪው ኼቋህ ዏቋዕቄካ ኤህ በዏሆኑ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ዺዔዘዛ ቍኢቬዝቋኻውዔ! ቭቬኦኚ፦ ቍንኴፆኮ ቒዛቨ በ‘ዛኧ’ ሿቒኚ ኾዛ ኦኴኹቌ ዏኻኗኧን ጭዙኲ ቒንዧዒኢቬኻነዝቡ
ሿዑኢቬዖየካ
ቒውነኩዎኲ
ዏቂሿቋ
ቍብዛኚዎኮ
ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካና ዏቧቋ ዏቋዕቄኬኲን በዑኢዖኾዀዶ ቍኻባቦኲ ኟኩዮቡ ዏሆናክው ነው። ቆዔቪቊ ኟኤኚውን ቍንኴፅ በዐቇ ቍኻባቡ ቒናዷነው፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﭳ ﭴ ﭵ ]ٗ :[احلديد
ﭶ ﭷﮊ
«እርሱ ያ ሰማያትንና ምዴርን በስዴስት ቀናት የፇጠረ፤ ከዚያም በዏርሹ ሊይ ከፍ ያሇ ነው፤ በምዴር ወስጥ የሚገባውን፣ ከርሷም የሚወጣውን፣ ከሰማይ የሚወርዯውንም በእርሷ ውስጥ የሚያርገውንም ያውቃሌ፤ እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር ነው፤ አሊህም የምትሰሩትን ተመሌካች ነው!»[ቍቋ-ጯዩዬ 4] 214
የአሒኞች ጋሻ ቋብ ኤበቇ! በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን ሿኻቆ በኋ ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካ በዔቪቊዎኲ ቍቬኻነዘበን፤ ሿዚኢዔ ሿኚ ኾዛ ዏሆኑን ድኹቭ ኟዔንቧዙውን ሁቇ ቒንዧዑዏቆሿካ በዏንኻዛ ቍንኴዘን ቋዼ። ሿዟካና ሿኋ ኢቇካ ቍዖፍኦ-ነኻዜኲ ኟቍብዜነካ ዏቋዕቄኧ በቒውኴኧ፣ በዒኟኧና በዏኺዸድ ኟዑኻቆፅ ዏሆኑን ኵቋጭ ቍዬዛኻው ቬቆዑኢብዙ ኟቍንኴዘ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዔን ቒንዧሆነ ዏዖዪካ ቍኢዪዀካዔ! በዚህ ኤ ዧዀዕ ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን በዏቄዝኰው ኤ ቍቬኴዬዕ ዒፅናኧ “ከናንተ ጋር ነው” ሿዑቆው ቋ ቒዛቨ ዙቨ በዔዬዛ ሿባዜኮ ኾዛ ዏሆኑን ቆዏኻንዘብ ዔንዔ ኢህቋ ዏዝናዝኚ ቍቬኴዖዔ! ቍዎን! ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውጭ ሿዏሆኑ ኾዛ ሿዕውኴኧ ኟዑቧዂዛ፣ ሿቒኤኩው ኟዑቮቮዀ፣ ሿኵዺዺ ኟዑዂዸ.. ኹንዸካ ነኻዛ ባቆዏኖ
በካቄቄቋ
ሿባዜኮ
ኾዛ
ነው!
ቬቆሆነዔ
በዛቂኩ
ኟቧቆፍ
ቈውንካ ሁቆኧን ዏቋዕቄኬኲ በቍንዬ ኤ ቍኢኤዘው ኤናኻ ነበዛ። ቆቍብነካ ኢህቋ፦ ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ዏቬረዬ (
) ቒንዩህ ኤቇ፦
« وال خيفى عليو شيءٌ ِمن أعمالكم، وهللاُ فوؽ العرش..» «..ቍህዔ
ሿሧዛቯ
በኤ
ነው፤
ሿዔካቧካዔ
ዔንዔ
ነኻዛ
(1)
ቍኤቮቮዀበካዔ!»
(1) “ቍቋ-ዐዕዮዐ’ቋ-ሿቢዛ” ቈ’ዺ-ድበዙኒ (9/228)፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋዮህዑኤ-ኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 55፣ “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈብኒ ኹዘኤዒህ (1/243-244)፣ “ቍቋ-ሧዞዒህ” ቈቍቢ’ሽ-ቮኤኽ (2/565)፣ “ቮዛጰ =>
215
የአሒኞች ጋሻ ቊ ዔቪቊ፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵﭶ ﭷ ]ٚ :[اجملادلة
ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
«አሊህ በሰማያት ውስጥ ያሇውን በምዴርም ውሰጥ ያሇውን ሁለ የሚያውቅ መሆኑን አታይምን? ከሦስት ሰዎች መንሾካሾክ አይኖርም እርሱ አራተኛቸው ቢሆን እንጂ፤ ከአምስትም (አይኖርም) - እርሱ ስዴስተኛቸው ቢሆን እንጂ፤ ከዚያ ያነሰም የበዛም (አይኖርም) - እርሱ የትም ቢሆኑ ከነርሱ ጋር ቢሆን እንጂ! ከዚያም በትንሣኤ ቀን የሠሩትን ሁለ ይነግራቸዋሌ፤ አሊህ ነገሩን ሁለ ዏዋቂ ነው፡፡»[ቍቋ-ዐዱዧህ 7] ኟቍንኴዘ ዏቄዝኰ ቬቆ ቒውኴኧ፣ ዏዝኽኢውዔ ቬቆ ቒውኴኧ ቒንዧዑኢዂቪ ኢቬኦውቇ! ቍሁንዔ ቊ ዔቪቊ፦ ]ٗٙ :[طاه
ﮋ ﯝ ﯞ ﯟﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﮊ
ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/395-396)፣ “ቍቋቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/291) ..ቒና በቊቌኲ ዏዛዀብካ ኟኦቆዝ ቩሆን ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ ቒና ቊቌኲ ኟዘኻባውን ካቄቄቆኝነካ ዏቬቄዖዅቋ። [“ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 79]
216
የአሒኞች ጋሻ «(አሊህም) “አትፍሩ! እኔ ከናንተ ጋር ነኝና - እሰማሇሁ አያሇሁም!” አሇ።»[ዸሃ 46]
ቍዙኦኚ፦
ቍህ
ሿፍዶዙኑ
በኤ
ዏሆኑ
ቬፍዛ ኵዺዛ
በቊክው
ዏዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻድ በዏሆኑ ቍብዜነኧ ሿባዜኮ ኾዛ በቦኩ ዏኴኴቇን (1)
ቈኢዏቄካ ቍኤኲቋዔ!
-- በዺኹቇ ኤህ ኟቧቆፎኲ ዀንዛቤ ሿሁቋ ኽዜው ዏዛሃክው ኢዝነኻድ “ኦቒዄቋ” ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ሆኗቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ቍህ ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዏሆኑን
ኟኻቆባክው
ዒቬዖዱዎኲ
ኴዬዕውኑ
ኟቦኩን
ዏኾዙካ
ኟዑኢቬኻነዝቡ ቬቋሆኑ ዏቋዕቄኩክውን ሿኤ በኦኻቆው ዏቋቀ ዒፅዧኵ ኼቋህ ቋንቋዄ ኤዘኩክውን ዏሿኦቋ ቒንደ ኟ“ኦቒዄቋ” ካዛጓዓን ዒዙዏዬ
ቍኤዧቆዔና!
ኤህንን
ኟዀዬ
“ኦቒዄቋ”
ብቆን
ዏዺዙካ
ቒንዪቆብን ኟዐዺኝ ብቌ ኟዑዕዀካ ቂቋቆ ዧዀዕ፦ ኤህ ኦፍቩዛ ኟኦዕዷቋ ቍዙዒዴኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ ኟዒኢዂየ ዒቬዖዱዎኲን በዑፃዖዛ ኼዛ ቬንድ ካን ዏድዔዘዝና ካዛኼዔ ዒዛባካ ቪኤሆን ኵቋጭ ኢቇ ዒቬዖዱዎኲን ኦዏዛቀዞ ቒውነኩውን ዒብዙዙካ ነው! ቬቆዚህ በዔንዔ ዏቋቀ ኟጯኹ ባቆቤኬኲ ዏንኻዬ ሿዺዏካ ቧቆባዎኲ ዏንኻዬ ኾዛ ቈነፃዛ ቍኤኲቋዔ። ቍቋ-ጯዔየ ቈ’ህ!
(1)
ኟቍህን ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ በኤ ዏሆን በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢዖኾዀዶ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ ሿተህ ቒንዧዑበቋዶ ቍንዪንዬ ኴዧዔካ ዔሁዙን ኦናዀዖዅቋ! በዛቂኩ ኟቬዔ ቈውንካ ኟኦዂቧኑካ ዏዖዱዎኲን ኢቧባቧቡ ዺዙዞኲን ቍቬፍዖዅቋ።
217
የአሒኞች ጋሻ ሿኤ በኦብዙዙው ዏቋቀ ቍህ ኹዛብ ዏሆኑን ኟድኴቧባክውና ዏቧቋ ኻቆፃዎኲ ኤ ኟዑነቨ ኦዏቪቪኤ ውዥንብዜኲዔ ዏቋቬ ቈኢኻኘ ኤኲቇ!
218
የአሒኞች ጋሻ
ኟንካ ዺዘ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሦኲ በዀቋፅ ሂዧካ ኟዧኵካን ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ቒንዪቇ ዒዖኾኻዺ ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዀያኩ ዏሆኑ በኦቆኢአ ዒቬዖዱዎኲ ኦብዙዛቷቋ! ኤሁንና ቍብዛኚዎኮን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ቆዝዸዘ ኟዒኤኻባ ኼዬቆካን ቒንዧዑኢንባዛኵ
በዒዏን
ቪኤኩቄኧ
ካዛጓዓኢክውንዔ
ኟዑድዏዝዙ
ቍንዬ
ዙዎኲ
በቍንዬ
ቒንዪቇ
ኟዑኢዠዛቨና
ቍውኴናቋ።
ኤህ
ቍቂሄዪክው በኦዘዅዅዘ ኟዑኢንባዛኴው ዏቋዕቄካ ቒዳዀ ቍዧኻኚ ነው! ሆኖዔ ቍብዛኚዎኮ ቍኤዖየካዔ! ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦኻቆው ኟቍንዬ ኦናኾዘ ንዀዀዛ በኦዂቧኑ ዛዕቭኲ ኤ ሁቋ ኽዜ ቍቱዑና ኟኦዬበቧበቧ ኟዑሆነው፦ - ዂኤ ቬቆ ኼዪአ ቂቆው ቒውኴካ ዒነቬ ነው፤ - ዂኤ ዧዀዕ ሿቍኻቆፅ ኲቌኩው ዒነቬ ነው፤ - ቍቈኢዔ ቒውነኩውን ኟዏዀቆፅ ፍካ (ኹንነካ) ቂቆዏኖዛ ነው! ሿቒነኙህ ቭቬካ ቒንሿኖኲ ቍንየዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ንዀዀዛ ዂቬዺ ፍዘዔ ቈኖዛ ቒንዧዒኤኲቋ ዧዀዕ ኟዒኤኩበቋ ቒውነኩ ነው።
(1)
(1) በዔዕዙፍ ቍንዬ ኤ ኟዏዮዏዘኢውን ዏዛሆ ዒብዙዙኢ ዧዀዏው ቢኢአካ ኤበቋዺ ኤድኴዒቇ!
219
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏዖካ ቒነዚኢ ኟ‘ኦዕዷቋ’ ቍዙዒዴኲ ቂቇበካ ቧዏዏን ኤነኵ ዘንዬ ኟዑሿኦቇካን ዺኢኸዎኲ ቒናኴዛብክዅቆን፦ 1- ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲና ኟዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜኬኲ ቒነዚኢን ኟኦቆኢአ ኟቍህ
ባህዘኢካ
ዧዀዏው
ዧኾዀዏው
በዑኢኑ
ኟኦቆኢአ
ቍኻባቦኲ
ኟዑኢዂቨካ ቆዔንዧነው? 1.1- ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ቆኩ ኟዑኻባውን ዏኻቆዿ ‘ቒንዧናንኦ’ ኟዒኢውኵ ሆነው ነው?! 1.2- ዂኤቬ ቒናንኦ በዔኩዘዂካሯክው ካ ቒውነኩውን ዏዀቆፅ ኦቬኗክው?! 1.3- ዂኤቬ ሆን ብቆው ኼዪአን በዒዬበቬበቬ ዐቬቈዕኲን ቆዒቪቪካ ነው?! ዏቋቪኲሁ “ቍዖ በፍዘዔ..!” ኟዑቋ ቒንዧሆነ ቒንድብቆን! ኩዩኢ ዔነው ቆነዚኢ ዀቋፅ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲ ቒዳ ዏቬድካ ኦቪናኲሁ?! 2- ቍህ ቬቆ ኵዛቐን ዂዧ ቒውነካ ኟዑዏዙ ብዛሃን፣ ኟኦብዙ ቍንኴፆኲን ኢዘቆ፤ ቆዀንዛቤ ኟኴቆቆ፤ በዀቋጽ ሧዖብኚ ቋንቋ ኟዂዖዧ ቒና ኟዏቪቧቇካ ዏኻቆዿዎኲን ኟኦበቧ ቒንዧሆነ ኟዑነዀዖን ሁቇ ቒውነካ ቍኤዧቆዔ ዒቆካ ነው?! ዏዔ “ቒውነካ ነው ቒንደ!..” ዒቆኩኲሁ ቍኤኴዛዔ! ኩዩኢ፦
220
የአሒኞች ጋሻ 2.1- ኟኩን ህቋውና በዑዏቆሿኦው በዚህ ኩኹ ዏዖካ ኤ ኵዛቐን ኟዑኢንባዛኴው ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቄህዧካን ኟዑኢቬኻነዝብ ቈሆን ኤኲቋ?!
(1)
2.2- ዂኤቬ ቍህ በኦዟዟዖ
ዘኤቤ ዙቨን ቆዒዂዧቬ በኴዺኩ
ኼዬቆካን ኟዑኢቬኦቋዞ ኻቆፃዎኲን ዧኾዀዕ ኢቧፍዙቋ? 2.3- ቒንያካቬ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ቒዛቬ በዛቬ ኟዑዖኑ ዀቋፅና ዬብኹ ዏቋዕቄኬኲን ቍዸዔዖው ኢቬኦቋዠቇ? 2.4-
በዚህ
ኼዪኤ
ኤ
ቧዎኲ
ዔዙኰን
ኟዑኢኻኘካ
ቒናንኦ
በዔካዪቄበካ “ቍቒዔሯዄ” ዏንኻዬ ሿሆነ ኵዛቐን ኟዏውዖየ ዠኤዪ ዔንዬነው? 2.5- ቒንዩኢውዔ ቒንዧናንኦ ቍባባቋ ኵዛቐን ብዙ ቦኩዎኲ ኤ ቬቆ ቍህ
ዏኻቆዿዎኲ
ኟዑኢንባዛኴው
ኼዬቆካን
ቬቆሆነ
ቍዒኞኲ
ቒነዚህን ኻቆፃዎኲ ኦሿካቆው በኻፍ “ሿዑድዐ” ጭዙቯኑ ባኤዂዛዬ ቍኤቱቋዔ ነበዛ?!
(1)
ሿቍሽሧዘኤ-ኢህ ኩኹ ቍኴንኞኲ ቍንየ ኟሆነው ቍቬ-ቧኑቩ (895 ሪ.ሂ) “ኟቄህዧካ (ኟቀፍዛ) ዏዖኬኲ ቬዬቬካ ናክው..” ብቌ ቍዔቬኧን ዘዛዝዜ ቬዬቬኦኚውን ቒንዩህ ቩቋ ኻቆ፦ “በቒዔነካ ዏዖኬኲ ኤ ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ ኼቋህ ዏቋዕቄኬኲን በቍቒዔሯዄ ዒቬዖዱዎኲና በኵዛድኚ ቮዘሪዄ ቒውነኩዎኲ ቪኤዏዝኑ ቒንዪቇ ዏኢዝ..”!! [“ቮዛጰ ዔ-ዑ’ቋ-በዙሂን” ኻፅ 81] ቒንዧዚሁዔ ቍቬ-ሷዄ ቒንዩህ ኤቋ፦ “..ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ኼቋህ ዏቋዕቄኬኲን ዏኢዝ ሿቀፍዛ ዏዖኬኲ ነውና!”!![“ጲተኟኧ’ቬ-ሷዄ ሪ ኦፍቩዘ’ቋ-ዮቆኤን” (3/9)]
221
የአሒኞች ጋሻ 2.6- ዂኤቬ ሪዒው በውቬዶ ኢቇካን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ በዀዘቄ ዝቬዠዎኲ ዏዛሆ ዏዖካ ቒንዧዔንዔ ዒዠዖቬና ዏቋዕቄኩክውን በኦኻኗው ዏቪዘኢ ዏኺቋዏዔ ኟዑኲቆው “ጮቊ” ዒን ቒንዧሆነ ቒዬዓ በዒኤዝኩው ኟቒንኺኹቋሽ ዝኦና ዏቆኟካ ነው?! 2.7- ውዝዀባኲንን ሁቇ ዂዧ ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜካ ቒንዬንዏቋቬ በኵዛቐን ውቬዺ በቍፅኖካ ኟኩዘዝነውቬ “ቒንኺኹቋቯን” ኤባቬ ቆዒዂቪቧብ ነው?! 3- ኟቍህ ዏቋዕኦኚ ( )ﷺቬዔን ቆዏዒዛ ቍዅውዔ ቍዅውዔ፣ ሿኦዓውዔ ቍኻዚውዔ፣ ካቋኵዔ ካንቯዔ ሁቇዔ ሿኦቆኢኟ ኟዀንዛቤ ዧዖዱክው ኾዛ ዂዧዛቪክው ቩዏዶ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ኟቍህን ባህዘኢካ ኢዘቇካን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኢቆ “ዒቬድንኴኢ” በኻሀዬ ኢቬኦቋዞ ነበዛ። ኩዩኢ፦ 3.1- ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኰክው ኟኦዝቆኼ ባኤሆን ኖዜ ኟ“ኦቒዄቋ” ዒብዙዘኢዎኲን በዒሿቋ ኦሿኩእኰክውን ሿውዥንብዛ ቒንዪኢዬኑ ዔን ሿቆሿክው?! 3.2-
ቒንያካቬ
ዐሧዺ-ዷዎኲ
ዘውካዛ
ቒንዧዑኢዧዛኼካ
ባህዘኢኧን በዀቋፅ ባኢዠዛቨ ቒንኳ ቢኢንቬ ቍንዬ ኴን ቒንኳ ኴጭን ዺኺዒ ቪኢቬኦቋዞ ቍቆዞ? 4- በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኟኦዂዧቨካ ቧጲቦኲና ኦሿኩኤ ካውቋይኲ
ኟዐቬቈዐ
ህብዖኦቧብ
ዏሆናክው ኤኩዂቋ። ኩዩኢ፦
222
ኴዪዑ
ኦዔቪቊካና
ቍዛሪኢ
የአሒኞች ጋሻ 4.1- ኤህን ዏዖኩዄ “ቒውነኩ” ቒነኙህ ዔዛዺ ካውቋይኲ ቪኤዖየካ ኴዛኦው ሿኽዜ በኋ ኟዏዶካ ኟሿሃዩኢን ፍቋቬፍና ቍኴንኞኲና ኟቒዔነካ ኋ ኴዜኲ ዧዖቨበካ ዒቆካ ነው?! 4.2- ዂኤቬ ቧቆፎኲ ቒናንኦ ቒንዧዔኩዧዛኼካ ቍኾዸዑ ቩዏኰኲዔ ቪኤዏኰኲ ኟቒነዚህን ዏዖዱዎኲ ዏቋዕቄካ ቆዒዠዖቬና ቆዏኺቋዏዔ ኢቋኩዧቇካ ቆዩን ‘ቒንዧ ቒናንኦ’ ኟዑኺዖኺ ቬቋነበ ነው?! 4.3- ኤቋኵንዔ ኦዙኒ ንዀዀዜኲን ኤቧነዝ ኟነበዖውቬ ሆን ብቆው ኼዪአን ቆዒዬበቬበቬ ነበዛ?! --በዏዼዖቱዔ
ቍህ
ዏዖኩዄ
ቒዔነካ
ህብዖኦቧብ
ቧዔ
ዙቨን
ኟኻቆባክውን
በዏኵድዛ
በኦቆኢአ
ቆዑኢዧዝዛቨካ
ባህዘኢካ
ዒዠዖቬን
ውዥንብዜኲ
ዂኻኖኲ
ቒንዧ
ኟዐቬቈዐን
ኟዑሿኦቆውን
ቬዻኩ
ቍበዖቄኩቆሁ፦ ኩዘቂዄ ውኤኤካ
“ኵዛቐን ፍዶዛ ነው!” ኟዑቆውን ኟቍህን ኟዏናኻዛ ባህዘ ኟዑኢዠዛቬ ኟቄህዧካ ቍቋዔ ባቆዏኴበክው ኩቬዖው ኟነበ ቍንዬ በቒዬዓ ድና ኢቇ ሪቈዔ ሿቍሕዏዬ ብን ቍቢ የቐዬ
(1)
ኾዛ ኸቈዠው ቍቋ-ዅኹ (232
(1) ኤህ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬን ቆዒቬኻዧቋ ቩዺዛ ኟነበዖ ኟቨን-ናህ ኴንዧኚ ድካ ነው!
223
የአሒኞች ጋሻ ሪ.ሂ)
ባቆበካ
ኢዧዖኼካን
ዔቋቋቬ
በቍጭ
ቒንዧዑሿኦቆው
ቍኴዛበዅቆሁ፦ -
[ኸቈዠው
ቆሪቈዐ፦]
“ሿቍሕዏዬ
ብን
ቍቢ
የቐዬ
ኾዛ
ኦዂኢአ!”… - [ሪቈዐ፦] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ኟዔንዏቆቪክውን ካ
በዧንብ ብኩቬኦውቋቋን..?” - [ኸቈዠው፦] “ቒተ!” - [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ኤህ ቧዎኲን ዂዧ ቒዛቨ ኟዔካዸዙው (ኟቢዬሪህ) ንዀዀዛህ ኟዩን ቒዔነካ ዂቬዺ ኟዑቂኦካ ዀያኩና ኢቆ ቒዛቨ ዩን ኟዒኤዕ ነውን?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!” - [ሪቈዐ፦] “ቍህ ዏቋዕቄኦኚውን ( )ﷺዂዧ ባዜኮ ቩቋቄ ቒዛቪክው
ቒንዩኢቬኦቋዞ ሿኩዘዙካ ኟዩን ኼዪኤ ኟቮቮኼካ ነኻዛ ቍቆ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ኟቆዔ”! -
[ሪቈዐ፦]
“ኩዩኢ
ዏቋዕቄኦኚው
()ﷺ
ዂዧዚህ
ንዀዀዛህ
ኦዸዛኦዅቋ?!” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ዺ!)
(1)
- [ሪቈዐ፦] “ኦናኻዛ ቒንደ!” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!)
(1) “ቍዎን!” ቂቆ በዔንዔ ዏዖዱ ቈዧዀዝው ኟዒኤኲቋ ቍኤን ኢዝድድ ኹዺዝካ ቬቆዑሆን ነው ዝዔ ኢቆው! ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዂዧ ኦዕዷቋ ኦዸዛኦዅቋ ብቌ ኟዑዕዀካ ቂቆ ኟዔቨን ኹዺዝካ ቋቦናው ኢውኴዅቋ!
224
የአሒኞች ጋሻ - [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ቍንዬ (ብቆህ
ኵድዛቋኝ)!” - [ኸቈዠው፦] “ቍንዬ!” - [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ዒነው ቒውነኦኚው? ሀኤዒኖኩኲንን
-
ቒንዪሟቋን ኟነኻዖን[ቍቋ-ዒዪህ 3] ቍህ? ዂኤቬ ኤህንን ዏዹ ንዀዀዛህን ቒቬቄናዔን ዬዖቬ ይቌ ቒንዧሆነ ኟነኻዛሿን ቍንኦ?!” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ዺ!) [ሪቈዐ፦] “ዏቋቬቋኝ!” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!) [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ሁቆካ በቋቋኝ!” [ኸቈዠው፦] “ሁቆካ!” [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቒቬከ ንኻዖኝ! ኤህንን ንዀዀዛህን ዏቋዕቄኦኚው ቍውኴውካ ነበዛ ዂኤቬ ቍዂኵካዔ?” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍውኴውኩቋ!” [ሪቈዐ፦] “ቧዎኲን ዂዧዚኢ ድዛኦዅቋ?” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!) [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ቭቬካ በቋቋኝ!” [ኸቈዠው፦] “ቭቬካ!” [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቒንዧዔካቆው ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺኤህንን ቒኢዂኵካ ኦሿኩእኰክውን ዂዧዚህ ባቆዏዸዙኩክው
ኦብኹኦዅቋ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!” - [ሪቈዐ፦] “ቍቡ በቄዛ፥ ረዏዛ፥ ረሥዒንና ሧቈኤዔ ቒንዧዚሁ በዝዔኩ ኦብኹኦው ነበዛ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!”
225
የአሒኞች ጋሻ - [ሪቈዐ ዂዧ ኸቈዠው በዏዞዛ፦] “ዖቨቋን ( )ﷺቍቡ በቄዛን፥
ረዏዛን፥ ረሥዒንንና ሧቈኤን ኢብክው ዝዔኩ ኟዒኢብህ ሿሆነ፦ ቆነቨ ኟኦዏኰክው ኟዒኤዏክው ሁቇ ቍህ ዔኳካን ኤንቪው!” - [ኸቈዠው፦] “ቍዎን! ዖቨቋን ቍቡ በቄዛን፥ ረዏዛን፥ ረሥዒንንና ሧቈኤን ኢብክው ዝዔኩ ኟዒኢብን ሿሆነ፦ ቆነቨ ኟኦዏኰክው ኟዒኤዏክው ቍህ ዔኳካን ኤንቪው!!” (1)
ሿዚህ ኽዜ ዮዔዜ ኸቈዠው ኟዀቋ ቍቋዐን ቒንዪቬኦቂሿቆ ኤነኻዙቋ!
(1) “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋ-ቐዯዛ-ዘኤ ኻፅ 91፣ “ኩዘኹ በጝዪዬ” ቈ’ቋ-ኸዷብ (11/271)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዸህ (2/269)፣ ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ ቧፍሯቋ።
226
የአሒኞች ጋሻ
ቒውነኩውን ቆኦፃዖካ ኢቆን ዔቋሿኩ ካቄቄቆኚውን
ኟቒዔነካ
ዪና
ኟዑቬኧ
ሁቇ
ቍንዬ
ዂዺ
ብኤን
ኟዑዏቆሿኩክው ቍኤዧቇዔ። ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ني ِِف أُص َّ ؼ أ وؿ ال ِّدي ِن َوالْ َك َالِـ َعلَى َ ضا أَ ْف يػُ ْعَر ً ْ» َوشلَّا يَػْنبَغي أَي َ َف الطََّوائ َ ف الْ ُمْنتَسبَةَ َإىل َمْتبُوع ُ ِ ٍ وؿ ع ِظ ِ ٍ السنَّةَ ِِف أ ف ُّ ف َ َ َومنْػ ُه ْم َم ْن يَ ُكو ُف َّإظلَا َخال،يمة َ َ منْػ ُه ْم َم ْن يَ ُكو ُف قَ ْد َخال:َد َر َجات ُ َ َ ُص «..السنَّةَ ِِف أ ُُموٍر َدقِي َق ٍة ُّ
«..ቒንዩሁዔ ቈኩዂኹ ኟዑኻባው ነኻዛ በሀኤዒኖካ ዏዖኬኲና በ“ሿዔ” ዂዧኦቆኢአ ዏዘዎኲ ዙቪክውን ኟዑኢቬድኼ ጭፍዙዎኲ በኦቆኢአ ዧዖዱዎኲ ኤ ዏሆናክው ነው፦ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ በኩኹ ዏዖኬኲ ኤ ካቄቄቆኚውን ዝቆዀ ኟኦፃዖዖ ቍቆ፤ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ዧዀዕ ካቄቄቆኚውን ዝቆዀ ኟኦፃዖዖው በውቬብቬብ ኼዪእኲ ኤ ኟሆነ ኤኖዙቋ…‛
(1)
ኟቍህን ዏኻቆዿዎኲ በኦዏቆሿኦው
ኩኹ
ዛዕቧ-ኼዪኤ
ኤ
ዀቋፅ
ዺዏካን ኢዙቡ ኟነበካ ኟዏዮዏዘኢዎኮ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ቧቆፎኲ ዘንዬ በዺኹቋ ቒኤኩ ቒንዧ ሿሃዩኢን ኤኩአ ነበዛ።
(2)
ዔቄንኢኧዔ
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (3/348) (2) ኤህን ቒውነኩ ኢቬኦቆዞ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ቍቇ። ቆዔቪቊ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቆቂኤ (418 ሪ.ሂ) ኟኵዛቐንን ኟቍህ ንዀዀዛ ዏሆን ቆዒቬኦባበቋ “ፍዶዛ ነው!” ኟዑቇካን ዮህዑኤ-ኢዎኲ በዺኹቇ በሿሃዩነካ ኟዝዖዯ በዛቂኩ ኟቧቆፍ ቈውንካን ሿዘዖዘ በኋ ቒንዩህ ኤቇ፦ =>
227
የአሒኞች ጋሻ ዀቋፅ ዒቬዖዱዎኲን በዒቬኦባበቋ ሁቇንዔ ኟዝዸዘን ቬዕኲና ባህዘኢካ ሿዏዖኧ በዒዠዖቪክው ነው። ሆኖዔ በነቨ ኦፅቒኖ ቬዛ ኢዧካ ሁቇ ኟዀዬ በዚህ ቒኤኩ ኟዑኻዏኻዐ ቍኤዧቇዔ! ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ
ኦኤዑኤ-ኢህ ቬቆ ፅንዝኚዎኮ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ٍ ِ َف النُّصوص الْم َخالَِفةَ لَِقوذلِِم ِِف الْكِتَ ِ السن َِّة » َوتػُغَلَّ ُ اب َو ُّ ط َم َق َاالتُػ ُه ْم م ْن ثََالثَة أ َْو ُجو؛ أ َ ْ ْ َح ُد َها :أ َّ ُ َ ُ َّان :أ َّ ِ ِ ِ ِِ ِ َّح ِر ِ َو ِْ يف .الث ِ الصانِ ِع يل َّ ورةٌ َوإَِّظلَا يَػ ُردُّونَػ َها بِالت ْ اِل ْمجَ ِاع َكث َيةٌ جدِّا َم ْش ُه َ َف َحقي َقةَ قَػ ْوذل ْم تَػ ْعط ُ ِ ِ اِليَ ِ اف ِْ َصل ِْ الصانِ ِع ،فَ َك َما أ َّ َوإِ ْف َكا َف ِمْنػ ُه ْم َم ْن َال يَػ ْعَل ُم أ َّ اِلقْػَر ُار يل َّ َف أ ْ َ َف قَػ ْوَذلُ ْم ُم ْستَػ ْلزٌـ تَػ ْعط َ ِ اِلنْ َكار َِِّ ِ ت َعلَْي ِو الْ ِملَ ُل ُكلُّ َها َوأ َْى ُل الْ ِفطَِر ّلل .الثَّالِ ُ َّه ْم ُخيَال ُفو َف َما اتَّػ َف َق ْ بِاَ َّّلل فَأ ْ ث :أَنػ ُ َص ُل الْ ُك ْف ِر ِْ ُ َّ ِ اِليَ ِ يم ِة ُكلِّ َها؛ لَكِ ْن َم َع َى َذا قَ ْد َخيْ َفى َكثِيٌ ِم ْن َم َق َاالهتِِ ْم َعلَى َكثِ ٍي ِم ْن أ َْى ِل ِْ اف َح ََّّت يَظُ َّن السل َ ك الْمؤِمنُو َف مؤِمنِ ِ ِ ّلل ورسولِِو ب ِ ِ احل َّق معهم لِما يوِردونَو ِمن ُّ ِ أ َّ اطنًا الشبُػ َهاتَ .ويَ ُكو ُف أُولَئ َ ُ ْ ُْ َ ني باَ َّ َ َ ُ َ َف َْ َ َ ُ ْ َ ُ ُ ُ ْ
ِِ ِ ِ ِ ِ »فَػهؤَال ِء َخَْ ِ ٍ ني ِس َوى ني َو ْاألَئ َّمة الْ َمْرضيِّ َ ني َوأَتْػَب ِاع التَّابِع َ س مائَة َوَخَْ ُسو َف نػَ ْف ًسا أ َْو أَ ْكثَػُر م َن التَّابِع َ َُ ُ ِ ِ ِ ض ِي ِ ِ اخلَِِيين عَلى اختِ َالؼ ْاأل َْع ِ ِ َّ ِ ني َو ْاأل َْع َو ِاـَ .وفي ِه ْم َْضل ٌو ِم ْن ِمائٍَة إِ َم ٍاـ شل َّْن الص َحابَة ْ ّ َ َ ْ السن َ َ صار َوُم ّ ّ ِ ِ ِِ ِ ت أ ََْسَ ُاؤُى ْم أُلُوفًا ني لََبػَل َغ ْ ت بَِنػ ْق ِل قَػ ْوِؿ الْ ُم ْح َدث َ َّاس بَِق ْوذل ْم َوتَ َديػَّنُوا مبَ َذاىبِ ِه ْم َ ,ولَ ِو ا ْشَتػ َغْل ُ أَ َخ َذ الن ُ َكثِ َيًة«
«ቒነኙህ ሿዧኾኮ ቧጲቦኲ ውዾ ኢቇ ዘዏናክው ሿዏቆኢኟኧና ቍዏኩካ )ሿዏኦቂቂኩክው ኾዛ ሿኩቢሩእኲ፣ ሿነዛቨ ኦሿኩኤ ካውቋይኲና ሿ(ቊቌኲ ኦዂዪዳ ዒዕኲ (ኟኦውዸዶ) ቍዔቬካ ዏኬ ሃዔቪ ዂኤዔ ሿዚኢ በኤ ኟዑሆኑ ነፍቭኲ ናክው! በውቬዸክውዔ ቧዎኲ ንዀዀዙክውን ኤዘው ዏዝሃቦኰክውን ኟዑሿኦቇ ኟሆኑ ዏኬ ኢህቋ ዒዕኲ ኤኻኚቇ! ኟኹዛብ ኽዜዎኮን (ሪቈዕኲ) ንዀዀዜኲ በዒዸኴቬ ብድዏዬ ኖዜ ቬዕኰክው ብዙ ተዎኲ በዧዖቨ ነበዛ!» [“ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ])ቆቂኤ (2/344
228
የአሒኞች ጋሻ ِ ِ اىرا؛ وإَِّظلَا الْتبس علَي ِهم وا ْشتبو ى َذا َكما الْتبس علَى غَ ِيِىم ِمن أَصن فَػ َه ُؤَال ِء،اؼ الْ ُمْبتَ ِد َع ِة َ ْ ْ ْ ْ َ َ ََ َ َ َ ََ َ ْ ْ َ َ ََ َ ً ََوظ ِ ِ ِ ِ ِ ور ُ َّارا قَطْ ًعا بَ ْل قَ ْد يَ ُكو ُف مْنػ ُه ْم الْ َفاس ُق َوالْ َعاصي؛ َوقَ ْد يَ ُكو ُف مْنػ ُه ْم الْ ُم ْخط ُئ الْ َم ْغ ُف ً لَْي ُسوا ُكف ِ َاِلي ِْ لَوُ؛ َوقَ ْد يَ ُكو ُف َم َعوُ ِم ْن «.ُاّللِ بِ َق ْد ِر إيَانِِو َوتَػ ْق َواه َّ اف َوالتَّػ ْق َوى َما يَ ُكو ُف َم َعوُ بِِو ِم ْن َوَاليَِة «ንዀዀዙክው በቭቬካ ኖኲ ቍቬሿዟነኧ ኤኻቆፃቋ፦ ቍንዧኚ፦ ንዀዀዙክውን ኟዑዖኑ ኟኵዛቐን፣ ኟጯዩሥና ኟዳዒዕ ዒቬዖዱዎኲ ቒዳዀ ብዙና ኟኩዂኵ ናክው። ሆኖዔ ቒነዚህን ኟዑዏቋሷክው በዒዸዏዔ ነው! ሁቆኦኚው፦ ኟንዀዀዙክው ቒውነኦኚ ኻፅኩ ኟዝዸዘን ህቋውና ዒቬኦባበቋ ነው - ዔንዔ ቒንኳ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ኟንዀዀዙክው ውዹካ ኟዝዸዘን ህቋውና ዒቬኦባበቋ ዏሆኑን ኟዒኢውኹ ቢኖዛዔ! ቒዔነካ በዏዖኩዄ ቒኤኩ በቍህ ዒዏን ቒንዧሆነው ሁቇ ቄህዧካዔ በዏዖኩዄ ቒኤኩ ቍህን ዏቂዬ ነው። ቭቬኦኚው፦ ቒነዛቨ ሁቇዔ ኟቒዔነካ ዏንኻይኲና ኟንዘህ ኦዝዺዜ ባቆቤኬኲ ኟዑቬዒዐባክውን ቒውነኩዎኲ ኤፃዖዙቇ! ሆኖዔ ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ኟብዙ ንዀዀዜኰክው ቒውነኦኚ ኻፅኩ ሿብዙ ኟዒን ባቆቤኬኲ ቈቧዂዛ ኤኲቋ - በዑኢኴዛቡካ ውዥንብዛ ኟኦነቪ ቒውነኧ ኢቆው ቒነዛቨ ዘንዬ ቒቬቁዏቬቆው ዬዖቬ! ቒነዚኢ ቍዒኞኲዔ በዀቋፅዔ በዬብኹዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ኟዑኢዔኑ ኤሆናቇ። ኤህ ኟኦዔኩኩባክውና ኟኦዏቪቧቆባክው ቋቄ ቊቌኲ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪህ ቧቆባዎኲ (ቒውነኩው) ቒንዧኦዔኩኩባክው ነው! በዛዀድኝነካ ቒነዚህ ሿሃዩኢን (ቂዟዜኲ) ቍኤዧቇዔ! ኤቋኵንዔ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ቍዏፃኚና ዂንዮቆኚ ኟዑሆን ኤኖዙቋ፤ ቒንዩሁዔ ኟኦቪቪኦና ዺዠኧ ኟዑዒዛቆካ
229
የአሒኞች ጋሻ ኤኖዙቋ፤ ዔናቋባካዔ ዒንና ኦኹዅ (ኟቍህ ፍዙኰ) ኢቆውና በዚኢው )(1
»!ቋቄዔ ኟቍህን ዂዪዳነካ ኟዑናፅፍ ኤኖዙቋ ዒቬድንኴኢ
ዒዠዖቬ ቄህዧካን
በኦቆኢአ ቈውንካ ቍንዧበካ ኟቍህን ባህዘኢካ
(ቀፍዛን) ዏዝዔ ቒንዧሆነ ኟዑኢቬኻነዝቡ ዺኹቋ ፍዛይኲን ዏቬዝዛኬኲ !ቍኤዝኴዬዔ
ዒዬዖዀ
ኦዝፃዑ
ኤ
በዀቆቧቦኲ
በኴዺኩ
ቪኤሟቇ
ዔቄንኢኧዔ በዺኹቋ ኻቆፃ “ኤህንን ኟቧዙ ቂዟዛ ኤሆናቋ!” ቩባቋ ቒንዧሆነ
)(ቀፍዛ
ኦዀባዛ
ኟቄህዧካ
ኦዀባ
ኟዑዝቆኻው
በዅነኝነካ
ዒዏሿካ ቒንደ ኤህንን በኟካኚውዔ ዔቄንኢካ ኟኦኻበዖ ሁቇ ኢቆ ኹዬዏ!ሁኔኩ ሿቬዔ ኤቧናበኩቋ ዒቆካ ቍኤዧቆዔና ቍሁንዔ ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِِ ِ ِ »..فَػتَك ِْفي الْم َع َّ ِ وز ني ِم ْن َى ُؤَال ِء ْ اجلُ َّه ِاؿ َوأ َْمثَاذل ْم ِ -بَْي ُ ث َُْي َك ُم َعلَْيو بِأَنَّوُ م ْن الْ ُكفَّا ِر َ -ال َُيُ ُ ُ ُ ِ ِ ِ ِ ِ ِْ َّه ْم ُسلَال ُفو َف َحدى ْم ْ احلُ َّجةُ الرسالية الَِّيت يػَتَبَػ َّ ُ ني هبَا أَنػ ُ اِلقْ َد ُاـ َعلَْيو َّإال بَػ ْع َد أَ ْف تَػ ُق َ وـ َعلَى أ َ لِ ُّلرس ِل -وإِ ْف َكانَ ِ ِ ِ ِ ِ ني ْ ب أَنػ ََّها ُك ْفٌرَ .-وَى َك َذا الْ َك َال ُـ ِِف تَكْف ِي َمجي ِع الْ ُم َعيَّن َ ت َىذه الْ َم َقالَةُ َال َريْ َ ُ َ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ٍ َم َع أ َّ ُّ س ِف ض َىذه الْب ْدعَة أ َ َشد م ْن بَػ ْعضَ ،وبَػ ْع ُ َف بَػ ْع َ ض الْ ُمْبتَد َعة يَ ُكو ُف فيو م ْن ْاِليَاف َما لَْي َ ض؛ فَػلَيس ِألَح ِد أَ ْف ي َك ِّفر أ ِ ِِ َخطَأَ َوغَلِ َط َح ََّّت تػُ َق َاـ َعلَْي ِو ْ احلُ َّجةُ ني َوإِ ْف أ ْ َح ًدا م ْن الْ ُم ْسلم َ ُ َ َ بَػ ْع ٍ ْ َ َ ِ ت إيَانُوُ بِيَ ِق ٍ وؿ َّإال بَػ ْع َد إقَ َام ِة َّك؛ بَ ْل َال يَػ ُز ُ ك َعْنوُ بِالش ِّ ني َملْ يَػ ُزْؿ ذَل َ َوتُػبَػ َّ َ ني لَوُ الْ َم َح َّجةَُ .وَم ْن ثػَبَ َ الشْبػ َه ِة!« احلُ َّج ِة َوإَِزالَِة ُّ ْ «..ሿቒንዧነዚኢ ዏሃኤዒንና ዏቧቌኰክው ኢቋቇ ዀቆቧቦኲን ቍንዪክው ነብኢካን ኟዑፃዖዛ ዏሆኑ ኟዑዖኾኻዺበካ ዏቆቅኩዄ ዒቬዖዱ ንኬ
)(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (3/355
230
የአሒኞች ጋሻ ቪኤዧዛቧው በዟካ ሿሿሃዩኢን ቒንዧሆነ በዑዝዖዬበካ ኤዘካ በሿሃዩነካ ቆዏዝዖዳ (ቆዒቄዝዛ) ዏዪዝዛ ቍኤዝኴዬዔ! - ዔንዔ ቒንኳ ንዀዀ ኢቆዔንዔ ዺዛዺዛ ኟቄህዧካ ንዀዀዛ ቢሆንዔ! ሿዟቋ ቢዬሪዎኲ ሿሿዟቇ ኟባቨ ሿዏሆናክውና ሿዟቋ ኟቢዬሪህ ቍዙዒዴኲ ሿዟቌኮ ዘንዬ ኟቊቆ (ኟኦቱቆ) ቒዔነካ ኢክው ሿዏሆናክው ኾዛ ኤህ ኻቆፃ ዒንኚውንዔ ዀቆቧብ በሿሃዩነካ ዏዝዖዳን ኟኦዏቆሿኦ ነው! ቒናዔ ዒንዔ ቧው ሿዐቬቈዕኲ ቍንየ ቢቪቪካ ቒንኳ ዒቬዖዱው ንኬ ቒቬቁዧዛቧውና ቒውነኦኚው ዏንኻዬ ቒቬቁኻቆዺቆካ ዬዖቬ በሿሃዩነካ ኟዏዝዖዳ ዏብካ ኟቆውዔ! ቍዒኝነኧ በዛዀድኝነካ ኟዧኴ ቧው ኤህ (ዏኻቆዿው) በዺዛዸዚ ቍኤዂኻዬዔ፤ ኤቋኵንዔ ዒቬዖዱው ንኬ ሿዧዖቧውና ውዥንብ ሿዪቆካ በኋ ቒንደ ቍኤዂኻዬዔ!»
(1)
ኤህንን ዑዛናዄ ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ቍቂሄዬ ኟዑፃዖዛ ፅንዝኚ ቍቋዔ ኟዑኢንባዛኵካ ዀቆቧቦኲና ቡዬኖኲ ዅነኚ ቬህኦካ ሁቆካ ቒዛሿኖኲ ቍቇካ፦ ቍንዧኚው፦ ዺዠካ ኢቋሆኑ ነኻዜኲን ቒንዧዺዠካ በዏኵድዛ፣ ዂኤዔ ዺዠካ ቢሆኑ ቒንኳ ቆቄህዧካ ጭዙሽ ኟዒኢበኵ ኼዪእኲን በዒኾነን በቄህዧካ ዏዝዖዳ ቩሆን፤ ሁቆኦኚው፦ ኟቀፍዛ ዂኤዔ ኟሽዛቄ ዏኻቆዿዎኲን ኟዝዐ ዀቆቧቦኲ ዂኤዔ ቡዬኖኲን ዏቬዝዛኬኲ ዏሟኩክውንና ኟብኤኑን ኦዝፃዑነካ ኟዑኢዀየ ዔቄንኢኬኲ ቍቆዏኖዙክውን ቪኢዖኾዀዶ በኴዺኩ በሿሃዩነካ ዏዝዖዳ ነው።
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (12/500-501)
231
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬ ኟቀፍዛ ቍቋዔ ኢንባዖኴ ዀቆቧብ በሿሃዩነካ ቒንዪኤዝዖዳ ቈኢዀየ ሿዑኲቇ
ዔቄንኢኬኲ
ዏቂሿቋ
ቍቆዒዂኹ፣
ዏቪቪካ፣
ዏኻዧዬና
ኟዏቪቧቇካ ኤኻኚቇ። ብዙ ኟቢዬሪህ ድኞኲ ሁቆኧንዔ ኟቬህኦካ ቒዛሿኖኲ ኦዝፃዑ በዒዬዖዀ ህዝበ-ዐቬቈዐን ቩኢውቀና ቩሿዠፍቇ ቒንዧኖ ኟዑኢዖኾዀዶ ቒዒኞኲ በኩዘቄ ዒህዧዛ ኟቧዝ ቩሆን በነባዙዄው ሂዧካ ቍንዪንይኮ ዘንዬ በኦዼባጭ ኟዔናኟው ኟ“ኦቄዟዛ” ዀንፍቋኦኝነካዔ በ ዏቬቂዘ ነው።
(1)
ኟዑዧንኴው ዀን ሿኤ ኢቪቆፍነው ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ዑዛናዄ ብኤን በኦቆኢአ ፅሁፎኰክው ሿዏብዙዙኧ ኾዛ ቒነዛቨን በኦዙኒው ኟኦቄዟዛ ዺዒካ ኢቆባክው ቍዬዛ ቆዏቪቋ ኟዑዧዖኻው ኢቧቆቧ ዏፍዼዛዼዛ ነው፤ ኟዒንን ቆዒን?!
(1) “ቍሕባሾኲ” ቆዚህ ዺ ዔቪቊ ኤሆናቇ! በዛቂኩ ረቆዒዎኲን ዼዔዜ ብዙዎኲን ኢቆ ቍዀባብ በሿሃዩነካ (በቂዟዛነካ) ቒንዩዝዛዯ ዔቄንኢካ ኟሆኗክውን ዀዬዝኬኲ ሿነቒዛዒኬኰክው በቍጭ ቆዏኗካ “ዟዛኴኧ’ቋቍሕባሽ” ኟኦቧኗውን ዺናኩዄ ፅሁፍ ሿ(2/645) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ።
232
የአሒኞች ጋሻ
ቒንዀዩህ ቍንባቢ ሆኤ! 1- ቒውነኩው ዀቋፅ ነው! ቍህ ቆዙቨ በኵዛቐኑ ዂኤዔ በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኢዧኴውን ሁቇ ኢቆ ዒዏቪቧቋና ኢቆ ካዛኼዔ ዒዸዏዔ ቒንኴበቆን፤ ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ኟባህዘኢኧን ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቒናዖኾዀዸቆን። ኤህ ነው ኟነብኢካና ኟኦሿኩእኰክው ዪና! ኤህ ነው ውዝዀብን ኟዑዝኩው ኟዏፍካሄ ቍቂሄዬ! 2- ሁቋ ኽዜዔ ቢሆን ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ኟዑጓዙበካ ዏንኻዬ በህቈና ቧዔና በቋቦና ቬቄነካ ኟኩዮበ ነው! ኦፃዙዘው ዧዀዕ በንካዛቄና በዺዛዸዚ ኟኦዂቪቧበ ነው። 3- ኟዺዏካ ቍኴንኞኲ በዛዕቨ ኤ ኟዑኢንባዛኵካ ካቄቄቆኚ ቍቋዔ ቂቋቆ ኴዬዕውኑ በኵዛቐንና በጯዩሥ በኴዺኩዔ ሆነ በኦዘዅዅዘ ኟቧዝዖ ቒንደ ቊ ቈሆን ቍኤኲቋዔ፤ ቬቆዚህ ሿነዛቨ ኟዑሿዮቋ ቍዩቬ ቒውነኩ ኟቆዔ።
ቒውነካን
ሿኻድዐባክው
ውጭ
ኢቇ
ንዀዀዜኰክው
ዧዀዕ
ዏዖዱዎኲ ኤ ኟኦዏዖቅዙ ቍኤዧቇዔ፤ ኤቋኵንዔ ሿዑሿኦቇካ ቍዙካ (1)
ዺኹቋ ቬቋኬኲ ቍኤዂዶዔ፦
(1) ኩዅው ዔሁዛ ብኑ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ኤህንን ኵዔነኻዛ ቩኻቋዘ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ واَسع نصيحةَ من لو خَّب مبا عند الورى من كثْرِة اجلو الف ُْ َ ََ ِ ما عندىم ِ وهللا خي غي ما أخذوه عمن جاء بال ُق رآف ّ َ َ ٌ ِ ِ ُتشكيك ورأي ف ٍ ! الف بث ُ الكل ُّ و ُ فبِدعةٌ أو فْريةٌ أو:بعد ُ
233
የአሒኞች ጋሻ ሀ- ቍዪዩቬ ኟቢዬሪህ ዝቈዻኲን ዏዝቋቧፍ፤ ቆ- ዒድዙድዘኢ ዺናኬኲን ዒኹዖብ፤ ጯ- “ቒኻቊ”ን በጭፍን ዏሿኦቋ፤
(1)
(2)
ዏ- በቒውነኦኞኲ ኤ ዏኹድፍ! ቭቬካ ዔቄዜኲ 1ኚ- ካቄቄቆኚውን ዪና ቆቪኧ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦ :[سبأ
ﮋ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪﯫ ﯬ ﯭﮊ ] ٗٙ
«“እኔ የምገስፃችሁ በአንዱት ነገር ብቻ ነው!” በሊቸው! ፡- ሇአሊህ ብሊችሁ ሁሇት ሁሇት ሆናችሁና ሇየብቻ ተነስታችሁ ከዚያ [ቧበቒ 46] እንዴታስተውለ!..»
(1) ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦ ] ٗٙ :[سبأ
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫﮊ
«ከጌታችሁ ዘንዴ ወዯናንተ የወረዯውን ተከተለ፤ ከርሱ ውጭ ላልች ረዲቶችን አትከተለ!» (2) ኟቒውነካ ኦሿኩእኲ ኤ ሿዑኴዺፏክው ኟኦቆዏየ ውቮኬኲ ዏቂሿቋ፦ «ቍህን በቧው ኤዏቬቇ፣ “ቒንዧ ቧው ቍቂቋ ቍቆው!” ኤቇ..»..ዂዘኦ ኟዑቇካ ኤኻኘበኩቋ!
234
የአሒኞች ጋሻ ኢቬኦውቇ! ኦዼባዽ ሪቆዔ ቒንዧዑዏቧቄዖው ብዙ ቧዎኲ በኦቧበቧቡበካ ቍኾዸዑ ቒውነኩን ቍዸዛኬ ኟዑኢቪኤ ውኤኤካ ዏዝዔ ቒዳዀ ቍቬክኾዘ ነው - በኦቆኤ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ! ዔቄንኢኧዔ በቍብዛኚው ንዘህ ቒቪቤን ኟዑኢዧዝዛቨና ጭፍን ዂኻንኦኝነካን ኟዑኴቧኹቨ ሁኔኩዎኲ ዏንባዖክው ቍኤኴዛዔና! በቍንኴዘ ኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው ሁቆካ ሆነው ቍንየ ኟዧዖቧበካን ቒውነኩ ቆቊው በዒኹዖብ በኹንነካ ዏዂኢኟካ ቆቍቬኦውቌካ
ቍዏኯ
ሁኔኩን
ኤዝዺዙቋ!
ቆብኰው
ኟሆነዔ
ባቋኦዖበቮ ቋቦና ዏዖዱዎኲን ኟዒኻናዘብ ቒዬቋ ኤኖዖዅቋ።
ቧው
(1)
ሿዚህ ኾዛ ቍህ ኴዺኦኚውን ዏንኻዬ ቒንዩዏዙን ዏዒን ቈዘነኾ ኟዑኲቋ ኼዪኤ ቍኤዧቆዔ! 2ኚ- ዺዛዸዚን ቆዑኢቬኦናዀየ ዏዖኧ
ኟኦድናሿዖ
ዛዕቧ-ኼዪኤ
ኤ
ቆዑነቨ
ቍዟ
ውዥንብዜኲ
ካቄቄቆኚ ዔሽን ቍቆዒዂኹህ/ሽ በኼዪአ ኤ ዺዛዸዚን ቍኢጭዛዔ! ዔቄንኢኧዔ
ዏዖኩዄ
ቒዛዀድኝነካ
በኹዛንዿዠዄ
ዺኢኸ
ቈናዂዺ
ቍኤኻባዔና! በዚህ ኤ ዧዀዕ ቍንኦ ቋካዝኩው ኢቋኰቋሿውን ኟዺዛዸዚ ቋድዜ ቊ ቍዅ በቍህ ዝዬ ኤዝኩዅቋ! «ቋቦናህን ቆቍዟ ሃቪቦኲና ውዥንብዜኲ ቒንዧ ቒቬፖንዳ ቍኩዬዛኻው! ቒነቨን ዏዺዻ ሿነቨ ቊ ኟዑኦዠው ቍኤኖዖውዔና! ነኻዛ ዀን ቒንዧ ድንቂዙ ዏቬኩዂካ ቍዬዛኻው፦ ውዥንብ ሿኤ በቀቋ ኢቋዠቋ፤ ዂዧ ውቬዺ ዀን ቍኤዘቋኹዔ! በዺዙኧ ቍቪቋፎ ኢኢክዅቋ፤ በዺንቂዚውዔ
(1)
“ቍቋ-በሕ’ቋ-ዐጱዺ” ኤዏቋሿኧ።
(ኦፍቩዛ
235
ቍቢ
ጯኤ-ኢን)
(7/290-291)
የአሒኞች ጋሻ ኤቋቋዒክዅቋ! ኟዑኢኾዺዔህን ውዥንብዛ ሁቇ ቆቋብህ ኟዔኩዀኦው ሿሆነ ዀን ኟውዥንብዛ ዏድዙኴዑኢ ኤሆናቋ!»
(1)
3ኚ- ቒውነኧን ቆኦዖየ ቒውነካን ቆዒዂኹ ቍህ ኟዖዪው ቧው ቒዛቨን ቈኢዏቧዀንና በዚኢ ኤ ቒንዩኢናው ቈዒነው ኤኻባቋ። ቊቌኲን በንኴካ ቍኤን ሿዒኟካዔ ዙቨን ቈድብኹ ኟዀዬ ኤቋ። በኦዖዝ ቒውነኩውን ቆዒዏሿካ ኟዔናዧዛኻው ዺዘ ሁቋኽዜ በዺበብና በቒውኴካ
ኤ
ኟኦዒሿቆ
ኤሁን!
ኟኦዖዪ
ሁቇ
ቊን
ቈኢቬዖዪ
ቒንዧዒኤኲቋዔ ቍኤዘንኼ! ሿፍዚ-ቢቬ ቄዛቄዛ ዏዙኹዔ ቍንዬ ብቋሃካ ነው! ሿሁቇ በኤ ውዬ ንብዖኩኲን ቒዔነኩኲን ነውና ቒንዪኤበሿቋ ቒንድብኴው፤ ቒንንሿባሿበው! ቍህ ሁኲንንዔ ዂዧ ኴዺኦኚው ዪና ኤዔዙን! ዼዛቱቆሁ!
(1) ሿቮኤኹ’ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ዂዛዒ ዔቄዜኲ ቍንየ ነው። “ዑፍኩጰ ዪዘ’ቬ-ቧሪዪህ” ቈ’ብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ (1/140) ኤዏቋሿኧ።
236
የአሒኞች ጋሻ اْلًس هلل وكىف ،والصَلة والسَلم لَع عتسه املصطىف ،أيا ةعس/ ّ ٌ ؾّشه رساهث مْجضة وطعخّا ةالوؼث اْليّصيث -اإلثيْبيثِ -ف حقصيص ادلَّلئن لَع وبيان يا َكن عويُ إثتات صؿات اهلل الْارد ِة ِف المخاب وصديح السَث، ِ ُ َتصيص الالكم لَع السوؽ الصاْلْن ِف ِشا اْلاب ،ولى يلٌ يٌ يقصْدي َ ُّ َُ َ اهعقس، فْاعس راسز ٍث َتن املسائن املخصوث ةآخاد الصؿات ،وإًٍا أَشت إىل ّ الً ْعخَ َقسَ ، َتقيـ ِشا اْلصن يٌ ُ َ وحُنْي ّ وخويخّا ةأيثو ٍث حُ ّ قصب ادل ْر َب ملٌ رام ِ ْ ْ َ اْلفىص ،وحُ َشهِّ ُن يا هعوُّ ُ اسخَعىص.. عُس لَع اهؿّى و ّ ِشا ،وفس اسخَ ُ قيج أػوب مْاد ا لصساهث يٌ لخب ةعض اْلعَلم ،يَّا" /اهؿخاوى اْلًْيث المربى" ،و"اتلسمصيث" الكًِا لشيذ اإلسَلم اةٌ حيًيّث ،و"خمخرص
الصْاعـ املصسوث" لإليام اةٌ اهقيى -ارخصار املْصيل ،-و"الصد لَع املصييس" لإليام ادلاريم ،و"اتلْخيس" لإليام اةٌ رضيًث ،وػْي ذلك يٌ مصَؿات اْلئًث المثْية اهِت أَشت إىل ةعظّا ِف اْلْايش. ويقاصس ِشا اتلأَلؽ يبسْطث ِف ةاةْي؛ أيا األول /ؾيدخْي لَع َشح ةعض اْلصْل ِف حقصيص اْلـ اَّلي جيب لَع املسوى اعخقاده ،وبيان يشِب السوؽ ِف َ َ ذلك ،وأيا اثلاين /ؾيف ذلص ةعض اهقْاعس اهِت حَ ّ سك خصْن املزاهؿْي ،وحقوع جشور يقاتلّى. ّ وسًيخّاُ /جَث املؤيَْي ِف إثتات صؿات رب اهعاملْي.
ّ ْ َ ُ ّ اهؿْت واهلل املسؤول أن يْؾقِن واملسوًْي لسساد اهقْل واهعًن ,وجيَبََا
والضلن ،واْلًس هلل رب اهعاملْي.
ُ أبو حنيف إلياس بن أمحد 237
የአሒኞች ጋሻ
ﭧﭨ ﮋﭮ ﭯ ﭰ ﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸ ﭹﭺﭻﭼﭽﭾ ]ٔٔ٘ :[النساء
ﭿﮀ ﮁ ﮂ ﮊ
«(የ)ምራቻ (መንገዴ) ከተገሇጠሇት በኋሊ መሌዕክተኛውን የሚፃረርና ከሙእሚኖች መንገዴ ላሊ የሚከተሌ የመረጠውን (ጥመት) እናሸክመዋሇን፤ ጀሀነምም እናስገባዋሇን፤ ከመመሇሻነቷ (አኳያ)ም የከፊች ሆነች!» [ቍን-ኒቪቒ 115]
238
የአሒኞች ጋሻ
جنّةُ املُؤمنني يف إثبات صفات رب العاملني تأليف
أبو ُحنيف إلياس أمحد
الطبعة األوَل مجاد األوَل 1434ه 239
ኢልያስ አሕሏድ
የአሒኞች ጋሻ
ኟዏዮዏዘኢ ህካዏካ 1434 ሪ.ሂ / 2013 ቒ.ቑ.ቍ
©
ኟዏፅሃዞን ቍዘኾዳ ቂቬዝኴየ በኋ
ቍቪካዕ በነፃ ቆዒቧዙዼካ ቂቋሆነ በኴዛ ኟዒቪኦዔና ኟዒባዛካ ዏብኧ ኟኦድበኴ ነው። حقوق الطتع والنرش حمفوظث ّ َ َْ .إال ملن أراد طتعه وتتوزيعه جمانا ةعد مراجعث املؤلف
1
የአሒኞች ጋሻ
ቍዎን!
ቒውነካን
ፍቆኾ
ቆኦቪቪኧ
ሪቈዕኲ
ኟዑቧድው ዒቬኦቂሿኢ በቢዬሪ ቍዙዒዳ ድኞኲ ኤ ቒንዧዑዧዛቧው ውዀዘካ ቍኤዧቆዔ! ሆኖዔ ቬህኦካ ዒንዔ ኤቬዙው ዒን ሁቊዔ ቬህኦካ ነው! ቬህኦካ ሁቇ ዧዀዕ ኟዏዧበኚ «ኺፍ»
ዑዛን ኤ ቍኤቧኴቋዔ፤ ቍዮንዪው በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟኦዘኾ
ኟቍንዬነካ
ዛዕቬ
ቍኤዧቆዔና!
ቒንደ
ቍቆበዚኢ
ኟኺፍ
ዒንዔ
ዛዕቬ
በዩን
ቬዔ
ኢቱውን ቍቋዔ ኢቆኦውዕ ቒንዩኢዙዔዬ በዛ
ዏቄዝካ ኤሆንብናቋ! ኤህ ፅጰፍ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዖኩዄ ኼዪኤ
ኤ ኟዑነቨ ቍንዪንዬ “ውዝዀቦኲ”ዔ ሿዚህኚው ዙ
ቒንዧዑዏዧቡ
ዒቬዖዱዎኲንና
ቒዒኝ
በቍቬኦዒዒኝ
ኟዑሆኑ
ዘኻባ
ኟቧዝ
ዺኹቭኲን በንባብዎ ውቬዺ ኢኻኚቇ። ሿዏፅሃዞ ኟኦዂቧዧ
2
የአሒኞች ጋሻ ዒውዿ ዛዕቬ
ኻፅ
ዏኹዬዔ ……………………………………………….…….. 7 ዏቮኾኻዘኢ …………………………………………………... 13 ቄፍቋ 1
ኟኼዪአ ቍንኻብኾቢነካ ………..………………….….. 13 ቄፍቋ 2
ኟውዝዀቡ ቍነቪቬ ……………………………….…... 17 ኟቍንዱዎኲ ዏዝቋዝቋ ....……………….….….…… 18 ቄፍቋ 3
ዒን ኤፍዖዧን?…………………………………….... 25 ኟቍቒዔዜ ዬዛቱ ………………………….……….... 31 ዔንዬነው ኟዑድበኹብን? ……………….…….….... 33 ዔዕዙፍ ቍንዬ ..………………………………….………..… 35 ቭቬኧ ዏዛሆዎኲ………………………….……..….. 35 ቄፍቋ 1
ኟዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ …………………….. 36 ዏነቱ ………………………………………………. 36 ዏዬዖቱ ……………………………………………. 39 ዏቋዿ ……………………………………………... 41 ኴኤ ዏቬዏዛ …………………………….…………. 45 ቍንዧኚው ድንኹ (ኦቄኡፍ) ………………………….. 46 ኩዘቂዄ ዔቪቊ …………………………………….... 47 ሁቆኦኚው ድንኹ (ኦዔቋ) ..………………………. 49 3
የአሒኞች ጋሻ ቭቬኦኚው ድንኹ (ኦዕዷቋ) ………………….………. 52 ቍዙኦኚው ድንኹ (ኦሕዘፍ) ……….………….….…... 63 ኟቒውነካ ዑዛናዄነካ …….…………………….….….. 66 ኟቧቆፎኲ ዪና …………………………...….….……. 69 ዺካ ዺኹቋ ዺኹቭኲ …….………………....….….... 70 ዺኺዒ ……………………………………...…...…… 87 ቄፍቋ 2
ኟሁቆኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ …………….…….…….. 90 ቍንዧኚው ነዺብ ……………………..…..…….…..... 90 ሁቆኦኚው ነዺብ ..…………………….……….…….. 96 ቭቬኦኚው ነዺብ ……………………………..….……. 99 ቄፍቋ 3
ኟቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ….………………….….. 100 ኟካ ዔዬብ…………………………….…….…... 100 ሽብዛ ..……………………………………….….…. 107 ዔዕዙፍ ሁቆካ …………….…………………….………..….. 111 ዏዀቢኢ
ድዛዘኞኲ ……….…………………………….…..… 111 ቄፍቋ 1
ዔዬብ ቍንዬ (ዐቮብ-ቢሃህ) ……………….…..…… 112 ዺዠኩክው ………………………………….……….. 112 ብዥኩክው …………………………………..……… 114 ዏቋቭኲ …………………………………….….…… 114 ቄፍቋ 2
ዔዬብ ሁቆካ (ዐሧዺ-ዷህ)……………….….……. 118 ዔዛዏዙ ……………………..…………………..…. 123 4
የአሒኞች ጋሻ ኟበሽኩው ዏዘዝ …….…………..……………..…... 125 ቄፍቋ 3
ዏዬሃኒካ ……………………………................. 128 ቍንዧኚው ዏዖካ (ኟቬኢዓ ዏዏቪቧቋ..) ….……..… 128 ዔቪቊዎኲ ……………..………………….……..… 129 ኟዮነካ ዔቪቊ …………………………….……..…. 131 ዏቋዿ ………..……………………………..….… 134 ኵዛቐናዄ ዒዖኾኻዿ ….………………….…….…... 134 ኴቇ ዏፍካሄ ……..…………………………...…. 148 ሁቆኦኚው ዏዖካ (ቬቆ ሿዟቋ ባህዘኢካ…).............. 149 ዔቪቊ ……………………….………………….…. 149 ቭቬኦኚው ዏዖካ (ቬቆ ባህዘኢካ ዏናኻዛ..)…….…... 155 “ዛካ”ና ባህዘ ቍኤነዸድቇዔ……………………...... 156 ቄፍቋ 4
ቮዘሪዄ ቋባቬ …………………….……..……..….. 163
(ٌس َك ِمثْلِ ِو َش ْيء َ )لَْيኟዑቆው ቒውነኦኚ ዏቋዕቄካ……....... 163
ቄፍቋ 5
ኟበሽኩው ቒውነኦኚ ዏነቱ …….………………...…. 166 “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ”…….…………………………… 167 ኼየ ቒንዩህ ነው! .......................................... 169 ዺኺዒ…..….………………………………….…… 171 ቍንዬ ዔቄዛ …..……………………………..……. 177 ኟሕ ዔቪቊ …..……………………………..……. 178 ዏቋዿ ….…………………….……..……..…….. 180 ቄፍቋ 6
ኦቒዄቋ ……..……………………………..……… 185
5
የአሒኞች ጋሻ ኼቋህ ዏቋዕቄካ …..…………..………………... 187 ኟኦቒዄቋ ዏቬዝዛካ ….………………………….. 190 ኟኦቒዄቋ ዒዸዘኢዎኲ .…………………………… 191 ዔቪቊ ….………………………….……………. 194 “ቒናንኦዔ ቒንዧኚው..!” ………….…………….. 209 ዔቪቊ ….………………………….……………. 209 ዏቋቬ ….………………………….……………. 210 ቄፍቋ 7
ኟንካ ዺዘ .………….…………………………. 219 ኩዘቂዄ ውኤኤካ …………..…...………………. 223 ቄፍቋ 8
ቒውነኩውን ቆኦፃዖካ ኢቆን ዔቋሿኩ………...….. 227 ዒቬድንኴኢ……………………………………… 230 ዏዝኽኢ …………………………………..……………….. 233 ቭቬካ ዔቄዜኲ
1ኚ …………………..………………….…..… 234 2ኚ …………………..………………….…..… 235 3ኚ …………………..……………………..…. 236 ኟሧዖብኚ ዏዀቢኢ ………………………………..…………. 237
6
የአሒኞች ጋሻ
አ
ንባቢ ሆኤ! ኤህ ፅሁፍ ሿበዛቂኩ ዺናኬኲ ኦዼዔኺ ኟዂዸ ካዔህዛኩዄ
ዺንኹዛ
ነው፤
በኵዛቐንና
በካቄቄቆኚ
ኟጯዩሥ
ዘኻባዎኲ በኦዂቨካ ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ዙዘኢ ኟዑዙኻቡ “ውዝዀቦኲ”ን ቍቬዏቋቄኬ ሁቇዔ ዐቬቈዕኲ ቈጓዙበካ ኟዑኻባውን ኟዏፍካሄ ዪና በዀጭ ኢዏቄኩቋ። ፅሁዞ በሁቇዔ ኟቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ዝዛዝዛ ቍቬኦዔህዜኬኲ ቒንዩቧዺ ኩኹይ ኟኦዘኾዮ ቍኤዧቆዔ። ሆኖዔ በቍህ ዝዬ ዏዖኩዄና ዏዛኋዄ በሆነ ዪቧቪ ካቄቄቆኚውን ኟዒን ቍዬዒቬ ቍኼቋኬ ቆዒቪኟካና በዛዕቨ ኤ ኟዑነቨ ውዥንብዜኲን ሿቬዛ-ዏዖኩክው ቆዏዝንኴቋ ኟዑኢበውን ብካ ቒንዧኦናዝ ቍቬባቆሁ። በኦኰቆኝ ቍኹዔ በኦቆኢአ ኟቒውኴካ ዧዖዱ ኤ ኢቇ ዂንዬዕኲንና ቒህኬኲን ዀንዛቤ ኟዑዏዺንና ሿዀቋፅነካ ኾዛ ዺቋኴካን፣ ሿቍቬኦዒዘነካ ኾዛ ቍዙዑነካን፣ ሿዏዛሆዎኲ ኾዛ ዔቪቊዎኲን ኢኺዙኗ ቒንዩሆን ቆዒዬዖዀ
ዕቄዚኢቆሁ።
ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ
ዺኹቭኲን
ሿኴዧዔካ
ቈውንካ ኟቍንዬነካ ቍቋዔ (“ዳዒዕ”) ኾዛ በዒዛዏዬና ሿካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ቍቬዖዴኲ ኾዛ በዑዛናዄነካ በዒቬኦቪቧዛ ቆዀንዛቤና ቆዺናካ በዑኢዏኲ ኹዧዔ-ኦሿኦቋ በቍጭ ሿካቤዅቆሁ። 7
የአሒኞች ጋሻ ኟካዔህዛኧ ቍበኤካ ቍዮንዪዎኲ ኟኦድናኴካ በሁቆካ ዔዕዙፎኲ ቩሆን ቒኢንዪንዪክው
በኦኢኢዥ
ዛዕቧ-ኼዪእኲ
ኟኦሿዠዝቇ
ናክው።
ኟዏዮዏዘኢው ዔዕዙፍ ካቄቄቆኚው ቒዔነካ በዑብዙዙባክው ዏዛሆዎኲ ዙዘኢ በዅነኝነካ ኟዑኢድነዺን ቩሆን ሁቆኦኚው ዧዀዕ ዏንኻዬ ኟቪኧ ቡዬኖኲ ኟዑኩዖዐባክው ዏዖኬኲን ኢዒሿቆ ነው። ቍዒኣ ካቄቄቆኚውን ቒዔነካ በቒውኴካና በቒውነካ ዑዛን ቍዸዛኬ ቆዐቬቈዔ ዂንዬዕና ቒህኬ ዒኹዖብ ነው! ሿቍንባቢኢን ኟዑድበኴው ዧዀዕ ኹንነካና ቍቬኦውቌካ ብኰ ነው፤ ሁቆኧ ቂቇ በቍህ ዝዬ ቒውነኧ
=
ኴዬዕውኑ
ኟነበዖ፣
ዀቋፅ፣
ቆቍቒዔዜ
ኟዒኤሿብዬና
ኢቋኦዂቪቧበ ዏሆኑን፣ በቍንፃ ዧዀዕ ቬህኦኧ = ዏዹ፣ ዀዙ ኟዑኢኾባ፣ ኟኦዔኩኩና ውቬብቬብ ዏሆኑን በኴቇ ዏዖዪካ ኤኰቋ! --ቍዎን! ዺካ ኟዒኤባቇ ዀቆቧቦኲ በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟዑቬኦኾቡ ቍቆዏዀባባኬኲን በቬዔ ቈውንካ ዏቂሿቋ ኟኦሿቧኧ ኦዙ ኟውዝዀብ ዛዕቭኲ ቍዬዛኻው ቬቆዑኻዔኧ ኟካዔህዛኧ ቍንኻብኾቢነካ ኤኩኢክው ቒንዧዑኲቋ
ቍውቆሁ!
ብዙዎኮ
ኤህን
ዏቧቋ
ቍዧኻኚ
ዬዔዪዓ
ኟዑኢንባዛኵካ ሿዀንዛቤ ቒዺዖካ በዏዸ ኟዅህነካ ቩሆን ቊቌኲ ዧዀዕ ቒውነኩውን በኦኻቢው ዏቋቀ ቆዏዖዪካ ሿዑዧዖዀ ውኤኤካ ቆዏቮሽ ነው። ኤህንን ብዥኩ ቆዒቬዂኻዬ ቍንዬ ዒቬኩዂቱ ባጭ ቒድኹቪቆሁ፦ ቬቆ ቬዒዄ ህዀኾካ ቈኖዖን ኟዑኻባውን ዔቋሿኩ በሁቆካ ሿፍቆን ቋናኤ ቒንኲቆን፦
8
የአሒኞች ጋሻ 1ኚ- በዛዕቭኮ ኤ ኟዑቧድው ቮዘሪዄ ፍዛዬ በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟዧኴ ቒንዧሆነ
ኟካኚውዔ
ሪኤነካ
ውዝዀብ
ኟዑቬኦናኻዬበካ
ዏዬዖቄ
ቍኤኖዛዔ፤ ብኤኑንዔ ኢቆዔንዔ ዒንኻዙኻዛ ኦኴብቌ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ኤሆናቋ። ኤህንን ቒውነኩ ሿኦዖየ በኋ በቍዮንዪው ኤ ሿኦዏቆሿኦው ቮዘሪዄ ቍቬኦዔህዜካ ኾዛ ኟዑዸዖቬ ቍቋዔ ዒንባዖኹ ቍህ ሿዘዖኾቋን ኴዺኦኚ ዪና ዒዝንኻዺ በዏሆኑ ቆውዀዘካ ኤዪዛኾቋ!
ﭧﭨ ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ]ٔٔ٘ :[النساء
ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮀ ﮁ ﮂ ﮊ
«(የ)ምራቻ (መንገዴ) ከተገሇጠሇት በኋሊ መሌዕክተኛውን የሚፃረርና ከሙእሚኖች መንገዴ ላሊ የሚከተሌ እናሸክመዋሇን፤ ጀሀነምም እናስገባዋሇን፤ የከፊች ሆነች!» [ቍን-ኒቪቒ 115]
የመረጠውን ከመመሇሻነቷ
(ጥመት) (አኳያ)ም
ቆዚህ ቄፍቋ ዔቪቊ ቈሆኑ ኟዑኲቇ በዛቂኩ ዬንኾዎኲ ቍቇ፤ ሿቍህ በኴዛ ዒንንዔ (ኟቍዔቋቅ ዺዘ) ቍቆዏዸዙካ፣ ኟቍህ ቬዕኲንና ባህዘኢኧን ዏቋዕቄኩክውን ቪኢዛቡ በኦኻቢው ዏቋቀ ኦኴብቌ ዒቬኦናኻዬ፣ ዒን ዏቋቂዔ ንዀዀዛንና ኦዀባዛን ቒንዧዑኢቂካካ ዒዖኾኻዺ፣ በኴዧዛ በቍዀባቡ ዒዏን …ዂዘኦ። ቒነኙህ ሿቒዔነካ ህቋውና ኾዙ ኴዺኦኚ ዝዔዬና ኢክው ኼዪእኲ ኤ ዔንዔ ቍኤነካ ቦኩ ኟዑቧድው “ኺፍ” (ውዝዀብ) ኟቆዔ! በዛዀዺ ሿዏዮዏዘኢዎኮ ዔዛዺ ካውቋይኲ በኋ ሿዏዶካ ኟኋቆኞኮ ቈውንካ ዏቂሿቋ ቍንዪንይኮ ቒንዧቊቌኲ ዛዕቭኲ ሁቇ በዚህኚውዔ ኤ በኦቆኢአ ዔቄንኢኬኲና ካፅዕኖዎኲ ኟኦነቪ ቬህኦካ ኤ ዏውዧክው
9
የአሒኞች ጋሻ ኤኩዂቋ።
ኤህ
ቍቋዒክው
ዀን
ቒንዧ
ቬህኦካ
ኩኤኬ
በቬዛሪኧ
ኤኩዖዒቋ ቒንደ ኟኴዬዕዎኮን ካውቋይኲ ቬዔዔነካ ኟዑንዬ “ኺፍ” በፍዘዔ ቍኤሆንዔ! ቍዎን! ቒውነካን ፍቆኾ ቆኦቪቪኧ ሪቈዕኲ ኟዑቧድው ዒቬኦቂሿኢ በቢዬሪ ቍዙዒዳ ድኞኲ ኤ ቒንዧዑዧዛቧው ውዀዘካ ቍኤዧቆዔ! ሆኖዔ ቬህኦካ ዒንዔ ኤቬዙው ዒን ሁቊዔ ቬህኦካ ነው! ቬህኦካ ሁቇ ዧዀዕ ኟዏዧበኚ «ኺፍ» ዑዛን ኤ ቍኤቧኴቋዔ፤ ቍዮንዪው በዀቋጽ ኵዛቍናዄና ነቢኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦቋዼና በኴዧዔካ ረቆዒዎኲ ዐቇ ቬዔዔነካ ኟኦዘኾ ኟቍንዬነካ ዛዕቬ ቒንደ ኟኺፍ ዛዕቬ ቍኤዧቆዔና! ቍቆበዚኢ ዒንዔ በዩን ቬዔ
ኢቱውን
ቍቋዔ
ኢቆኦውዕ
ቒንዩኢዙዔዬ
በዛ
ዏቄዝካ
ኤሆንብናቋ! ኤህ ፅጰፍ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዖኩዄ ኼዪኤ ኤ ኟዑነቨ ቍንዪንዬ “ውዝዀቦኲ”ዔ
ሿዚህኚው
ዙ
ቒንዧዑዏዧቡ
ቒዒኝ
ኟዑሆኑ
ዒቬዖዱዎኲንና በቍቬኦዒዒኝ ዘኻባ ኟቧዝ ዺኹቭኲን በንባብዎ ውቬዺ ኢኻኚቇ። ቒናዔ ኤህንን ዏቧቋ ዏዖኩዄ ኼዪኤ “ኦዙ ኟኺፍ ዛዕቬ” ዂኤዔ “ፍዚ-ቍቋባ ካውቋይኲንና ዏቬዅካነካን
ውዝዀብ” ኦኦቁ ሿንኧና
ብቌ
ዏቧኟዔ
ዏዘዎኲን ቒዛባና-ቢቬ
ኟኴዧዔካ
ኟቄፍቆ-ዘዏናካ ቍዬዛ
ኟቬዔ ቋዠካ፣
ዏኵድዛና
ዔዛዺ ኻዬቋና
ቍዧዙክውንዔ
ዏብካ ዏሆኑን ዒዂኹ ኢቱቋ!(1)
(1) በዏቧዖኧ ዂዧ ዺዏካ ኟዑዸና ቬህኦካን ኟዑኢቧዙዽ ባኤኖ ኖዜ ኟጯኹ ባቆቤኬኲ ዔሽ ቆዏቬድካ ዏዬሿዔ ባቬዝቆኾክው ነበዛ!
10
የአሒኞች ጋሻ 2ኚ- በዛዕቭኮ ኤ ኟዑድኴቨካ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑድኵዐካን ዏቋዕቄካ በኦዏቆሿኦ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ በዀንዛቤ ቋአነካ ኟኦቆኢኟ ቍቋዔ ኢንፗባዖኵ ሿሆነና ኼዪእኮ በረቆዒዎኲ ዘንዬ ቮዘሪዄ ዔቋሿኩን (“ዳከሃዬ”ን) ኟዑኢቬኦናዀየ ዏሆናክው ኟኩዂኴ ቒንዧሆነ ቍንዬ ሪቈዔ ሿዚህ በዟካ ሿነበካ ኟረቆዒዎኲ ቍቋዕኲ ቍንየን ቢዏዛዺ፣ ብቌዔ
ቢቪቪካ
ፍዛየ
ቒንዧዐቇ
ዺዠካ
ኦዂቬይ
ቍኤቅነንዔ፤
ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቒንዧዚህ ብቆዅቋ፦
َ َ ْ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ ُ َج َو ِإذا خل َى ؾاجخّس ثى أرطأ،ان ص اكى ؾاجخّس ثى أصاب ؾوُ أ ِ َ » ِإذا خلى اْل ِ ْ َ ََُ »ؾوُ أج ٌص
«አንዴ ፇራጅ ሲፇርዴ (እውነታን ሇመረዲት) ተጣጥሮ ትክክሌ ከሆነ ሁሇት ምንዲ (አጅር) አሇው፤ ሲፇርዴ (እውነታን ሇመረዲት) ተጣጥሮ ከተሳሳተ ዯግሞ አንዴ አጅር አሇው!»(1) ሆኖዔ ኟኤኚው ጯዩሥ ቒንዧዑኢቬዖዪው በዚህኚውዔ ዛዕቬ ኤ ቢሆን ቒውነካን ቆዒዂኹ ሁቇዔ ቒንዧኟቍኹዐ ዏዸዛ ኤድበኹበኩቋ። --በዏዼዖቱዔ
ኤህ
ፅሁፍ
ቆቬህኦኦኞኲ
ዔዙኰን፣
ቆኦድዙዸዘዎኲ
ቒዛዀድኝነካን፣ ቆቒዛዀድኞኲ ዧዀዕ ፅናካን ኟዑኢዂዛቬ ቒንዩሆን ቍህን ቒዒናቆሁ! በዏፅሃዞ ኤ ኟኦብዙካን ኵዔ ነኻዜኲ በቍዀባቡ ዏዖዪካ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (7352) ፣ ዐቬቈዔ (1716)
11
የአሒኞች ጋሻ በቍህ
ዝዬ
ሿዺዏካ
ውዥንብዜኲ
ዏድበኢ
ቒንዩሆን
ኦቬዠ
በዒዬዖዀ “ኟቍዒኞኲ ኾቱ” ብኣ ቧኤዓዅቆሁ።
[email protected]
12
የአሒኞች ጋሻ
ኟኼዪአ ቍንኻብኾቢነካ
የ
ዕውኴካ ቍኤነኬኲ ብዙ ናክው፤ ኟቍቬዝኽነኩክውዔ ዧዖዱ ቒንዩሁ ኤቆኢኢቋ። ኩዩኢ ኟቍንዬ ዘዛዝ-ዕውኴካ ቄብዛና ቦኩ በዅነኝነካ
ኟዑቆቂው በውቬዶ ባቂኦኦው ዛዕቬ ኩኹነካ ዏሆኑ ኤኩዂቋ። በዚህዔ ዏዖካ በዕውኴካ ቈዪቧቨ ሿዑኲቇ ቍዮንዪዎኲ ሁቇ ኤበቋዺ ቄቡዛና ቍቪቪቢ ኟሆነው ኟኩኲን ዒንነካ ኟዑኻቆፅባክውን ቍዔቂዄ ቬዕኮንና ባህዘዎኮን ኟኦዏቆሿኦው ዛዕቧ-ኼዪኤ ነው። ኟዛዕቨን ኩኹነካ ሿዑኢቇካ ዔቄንኢኬኲ ቍንየ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ዏኻኗካና በውቬዶ ሿዑቬኦናበካ ሂዧኬኲ በቬኦኋ ቂቇካ ዑቬዺዜኲ ኾዛ ኢቆው ኵዛኝካ ነው፦
ﭧ ﭨ ﮋﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ ﰕ ﰖ ﰗ ﰘ ﰙ ﰚ ﰛﮊ
]ٕٔ :[الطالق
«አሊህ ያ ሰባት ሰማያትን ከምዴርም መሰሊቸውን የፇጠረ ነው፣ በመካከሊቸው ትዕዛዙ ይወርዲሌ፦ አሊህ በሁለ ነገር ሊይ ቻይ መሆኑንና ሁለን ነገር በዕውቀቱ እንዲካበበ ታውቁ ዘንዴ» [ቍዺ-ዻኹ 12] ቍዎን! ኟዚህን ዀዙፍ ሪቆዔ ዖኹ ሂዧካና ቄንውን ኟዑኺዸድዖውና ኟዑኢቬኦናብዖው ዝዸዘኢኲን ኲቌኩው ኢቆ ቋቃካ ኟዏድኴ፣ ዺበቡ ኢቆ ቍዔቪኢ ኟዖኴኴ፣ ዕውኴኧ ኢቆ ኻዧብ ኟድቆኴ ቬቆዏሆኑ ኟፍዺዖኦ-ሪቆዐ 13
የአሒኞች ጋሻ ካዕኤንካ ዙቨ ዏቬቂዘ ነው። ኤህን ዒዂኲንዔ ፍዺዖኩካ ሿኦኻኘበካ ቄቡዛ ሪዒዎኲ ቍንየ ዏሆኑን ኟኤኚው ቍንኴፅ በዀቋፅ ኢቬዖዪቋ። ቒንዧዑኩዂኴው ሿዒን ዏቧዖኬኲ ኟዏዮዏዘኢውና ዅነኚው ዔቧቭ በቍህ ዒዏን ነው፤ ኤህ ዧዀዕ ብክኚ ካነኧንና ቍዔቄነኧን ሿዒዖኾኻዺ ኾዛ በዏቋቂዔ ቬዕኮና ባህዘኢኧ ዒዏንን ኢድቋቋ። ቒንዩኢውዔ ቍህ በቒነዚህ ዏኻቆዿዎኮ ኦኾዘ ኟቊቆው ብክኚ ዏሆኑን ዒፅዧኹ ቊቌኮን ኟኦውጱዬ ዘዛፎኲ በቍዀባቡ ቆዒዖኾኻዺ ዅነኚ ዏዖካ ነው! ዔቄንኢኧዔ፦ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍቬኦዔህዜኬኲ ኟኦዘዖዘካ ዏቋቂዔ ቬዕኮና ቒንሿን - ኟቆሽ ባህዘኢኧ ፍዘዔነኧንና ዔቇዕነኧን በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኟዑኻቋዘ ናክው። ቒነዚህ ኟካነካ ዏኻቆዿዎኮ
ዧዀዕ
ኟቍዔቋቅ ብክኚ ባቆቤካና ባቆዏብካ ቒንዧሆነ ቬቆዑኢዖኾኻዶ ባዜኲ ኩክውን በነዚህ ኢዒ ቬዕኲ ቒንዩድካና ቒንዩቆዔኑካ ኩዘዅቋ።
ﭧﭨ ﮋﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
]ٔ٨ٓ :[األعراف
«ሇአሊህም ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በነሱም ጥሩት፤
እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።» [ቍቋ-ቍዕዙፍ 180] ቒንዩሁዔ ነብኢካ ቍህ ኢቆ ቍንዬዔ ኦኾዘ ቈዏቆቄ ኟዑኻባው ዏሆኑን ቆህዝቦኰክው ቩኢቬኦዔ ኟዚህ ኩኹ ዏብካ ብክኚ ባቆቤካ ኟዑኢዧዛኼካን ባህዘኢኧንና ዏኻቆዿዎኮን ቒኢዂቨ ነበዛ! በቍንፃ ዧዀዕ ቢኢንቬ ቒንዧ ዒኟካ፣ ዏቬዒካና ዏናኻዛ ኢቇ ኟዔቇዕነካ ባህዘኢካ 14
የአሒኞች ጋሻ ኟቊቇካ ዒንኚውዔ ቍቂቋ ኤህ ኼዬቆኧ ቆዛቨ ኟዑውቆውን ኟካኚውንዔ ኟቍዔቋቅ ዘዛፍ ሿዏዖኧ ዞዛሽ ሿዑኢዧዛኼ ቍቬዖዴኲ ቒንዧዑዏዧብ በዒቬዖዪካ ዺዘኢክውን ኢቂሂየ ነበዛ! ቆዔቪቊ፦ ቍህ በኵዛቐኑ ኩኵ ነብኤ
ብዙሂዔ
(
)
ቆዸዖካ ቍዔቁ
ቍባኩክው
ኟኦናኻካን
ቩኢቬኦቋፍቋን ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮊ ]ٕٗ :[مريم
«ሇአባቱ፦
“አባቴ ሆይ! ሇምን የማይሰማ፣ የማይጠቅምህን ታመሌካሇህ?!” ባሇ ጊዜ..»[ዏዛኟዔ 42] ቒንዧዚሁዔ ቍህ ኟዐቪ (
የማያይና
ምንም
) ህዝቦኲን ቩነኹዠክው ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵﮶ ﮷ ﮸ ]ٔٗ٨ :[أألعراف
﮹ ﮺﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮊ
«የሙሳ ህዝቦችም ከርሱ (መሄዴ) በኋሊ ጩኸት ያሇው በዴን ጥጃ ከጌጦቻቸው (በመስራት) (አምሊክ አዴርገው) ያዙ፤ እርሱ [ቍቋ-ቍዕዙፍ እንዯማያናግራቸውና መንገዴ እንዯማይመራቸው አሊዩምን?!..» 148]
በዧዝናው ኟዝዸዘን ቬዕኲና ባህዘኢካ በኦኻቢው ዏቋቀ ዏኻንዘብ ዂዧ ጯቧካ ኟቍዔቋቅ ዏቬቅኲ ኟዑኢዏ ዏንኻይኲን ሁቇ ዐቇ ቆዐቇ ኟዑዘኾ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ በዚህኲ ዔዬዛ ኟዏኻኗኩኲን ቄቡዛ ዔቄንኢካ ኟሆነውን
ኟቒውነኦኚ
ቍዔቋቅ
ዀያኩኲንን
ኤዖዪናቋ!
15
በቍዀባቡ
ቒንዬንዂዸው
የአሒኞች ጋሻ ዏዔ ኟዒንኚውዔ ቧው ቋቦና ቬቆዑኻዛው ቍዔቄ ዒንነካ በዺኹቇዔ ቢሆን ቆዒዂኹ ኤጓጓቋ! ዏውዧዬ ኤኰቋ?!
ጭዙሽ
ኟዒኢውኵካን
ቒንያካ
ዒዔቆቄና
ኩዩኢ ቍህን ቒዛቨ ዙቨና ዏቋዕቄኦኞኮ በኻቆዘካ ዏቋቀ ዒዂኹ ሿዺዙዝ-ነድኹ ንካዛቅኲና ሿህቈናዄ ውዺንኹዻኲ በዒቪዖፍ ኟቒዔነካ ቒዛቂኩን
ኢዂዛቧናቋ።
በቋቦናኲን
ሿዒቪዧዀ
ቒንዩሁዔ ቍቋፎ
ቆዛቨ
ኟዒናኲንን
ኢቆንን
ውያኩና
ቍዬዒቬ
ፍዙኰ
በኟቍኹዸዿው
ኢቧዠቋናቋ፤ በቍዔቋቅ ዏቬቄዔ ኤ ብዛኩካን ኢብቧናቋ! ዔቄንኢኧዔ ቒኢንዪንየን ኟቍህ ቬዔ ቒና ባህዘ በቍዀባቡ ዒዂኹ ቒዙቨን ኟኰቆ ኟቍዔቋቅ ፍዚ ቍቆውና! ቆዔቪቊ፦ ቍህ ቧዑ፣ ኦዏቋቂኲ ቒና ሁቇን ቍዅ ዏሆኑን በፅኑ ኢዏነ ቧው ቍንዧበኧን ቒና ቍቂቇን ቍህ ሿዒኤዂዧው ንዀዀዛና ኦዀባዛ ቆዏድበኹ ቪኤኩቄካ ኤዺዙቋ! ቍህ ዏቋቂዔ ቧዘ ቍዒኞኲን ቒንዧዑዂዬ ኢዖኾኻድዔ ኟዛቨን ውያኩ ቆዏናፍ ቆዏካኾካ ኤነቪቪቋ፤ በህህነኧ ኟዑኢዔንዔ ቒዝነኧን ኤቆዔናቋ፤ ሿኵዸውዔ ኤድነኴቋ!.. ቆዚህ ነው “ሿቧዎኲ ቍህን ኤበቋዺ ኟዑዝካ ኤበቋዺ ኟዑኢውኵካ ናክው” ኟዑባቆው! ቬቆሆነዔ ሀኤዒኖኧን በካቄቄቆኚ ዏዖካ ኤ ዏኻንባካ ኟዑቱ ዒንኚውዔ ዐቬቈዔ ኤህንን ኟቒዔነካ ዏዖካ ሿዑበቄቇ ዂዖዛሽኞኲ ዙቨን ቈኢዬን ኤኻዧዪቋ!
16
የአሒኞች ጋሻ
ኟ“ውዝዀቡ” ቍነቪቬ
የ
ዏዼዖቱው ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺኟኴዬዕዎኮን ነብኢካ ኦቋዕቅ ኟዑኢዖኾዀዶና ኟዑኢሟቇ ዀቋፅ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲን ኤዘው
ብኹ ቒንዪቇ በሧዖቢኢ ዔዬዛ ቍዺቋኬ ኟነበዖው ኟዏሃኤዔነካ ፅቋዏካ ኦኻዛቬቭ ኟኹናኰ ዂኾኻን በኟቍዬዒቨ ኦቧዙዼ። ኟዏቋዕቄኦኚው ኩኩዘ ቧጲቦኲዔ ሿኩክው ዘንዬ ቆኦሿው ፍዘዔ ዏዏዘኢ በኹን ቋቦና ኦኻዢ ዏሆናክውን በንዘህ ኦዀባዙክው ቍቬዏቧሿ። ቍዎን! በዺዙዝ ነድኹ ፍቋቬፍና ቍቒዔሯክው ቍቋኦበዖዘዔ፤ በቍኼቋ ዝቈዺዔ ቒኤኩክው ቍቋኦሟቮዔ፤
ኟዏቋዕቄኦኚው
ቍቬኦዔህዜካ
ቬብቒናክውን
በኵዛናዄ
ቬዛሪካ ቍንፆኩቋና! ሿቒቪክው ( )ﷺሕቋዝኦ-ሕኤዂካ በኋ በነበካ ዘዏናካዔ በኦቆኢአ ኟሪቆዔ
ዒዕዘናካ
ኟቬዔ
ቬዛጭካ
ቩኴዺቋ
ቧጲቦኲና
ኹን
ኦሿኩእኰክው በዿንክው ኤ ኟኦዸቆውን ኟቒዔነካ ሀዟነካ በዏዂዸካ ዖኻዬ ቆኦኦቁው ካውቋዬ ዏቋቂዔ ቍዛሪኢ ሆኑ። በኦቆኢአ ኟቒዔነካ ዏቬቅኲዔ ኟኴዬዕውን ነብኢዄ ዠና በዏሿኦቋ በዂንዬዒዒኲነካ ዏንዝቬ ኦዅህዧው ቍንዬነኩክውን ድብኴው ቧነበኧ። ኤህንን ዬንኹ ኟዒን ካቬቬዛ ቈኢቇ ኟዑኲቇ ቍንዪንዬ ቍቆዏዀባባኬኲ ሿኦሿቧኧ ዂዧ ኵዛቐንና ዂዧ ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዝቆዀ በዏዏቆቬ ዏፍካሄን ኤቯ ነበዛ። ሆኖዔ ዂዧዑኴዺቇካ ካውቋይኲ በዺዙካ ቒኟኦቆዝ ኟነበዖውን ኟቒዔነካ ቍዧዙ ኟዑኢዧዝዛቨ ቍዪዩቬ ዝቈዻኲ በዐቬቈዐ ዒህበዖቧብ ዏጯቋ ዒዺዺ ኟዮዏካ ኻና ሿዖዠየ ነበዛ። 17
የአሒኞች ጋሻ ነኻ ቒንዩህ ነው፦ ቍንዪንይኲ
በድባብ
“ቍቒዔሯዄ”
ቒኤኩዎኲ
ኤ
ኦዏዛቀዘው
በዏቆቅኩዄው ዏዏዘኢ በኦኻቆዘካ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ኤ ቍዪዩቬ ቍዏቆቂሿኬኲን ዏቧንዘዛ ዮዏ! ኤህ ቍኾዸዑ ኟዧክው ሿዺንኧ ኟቀፍዛ ቍቱዙ ኢቋኦዝዂቨ ቍንዪንዬ ቍዓቃዎኲ በዒህበዖቧቡ ዏሀቋ ኦቧዀቬኻው ዏዛዛክውን በዒዛ ቒኢዂቨ በዏዛዼካ ቒኻዛ ቍዧዖኼክው። ኤህ ሁቇ ቩሆን በዕውኴካ ኟኦቂኑካ ኟቬዔ ባቆቍዧዙ ዮዀኖኲ ቒዱክውን ቍዸዔዖው ቍአዔ። ኟቧጲባዎኲ ካውቋዬ ቪኤኻባዧዬ በዟካ ቍንዪንዬ ኟዝድዙ ኦዀባዙካና ቍዏቆቂሿኬኲ ቢቬኦዅቇዔ በቍብዛኚው በውቬን ዀቆቧቦኲ ኤ ኟኦኻዧቡ ቬቆነበ ቒነዛቨ ኟዑጭካን ኟቢዬሪ ቒቪካ ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዔዛዺ ዂዙሾኲ በዕውኴካ ባህዙክው ሿዏኹፅበካ ቍዪፍነው ኢሿቬዐካ ነበዛ። ኟቍንዱዎኲ ዏዝቋዝቋ ቆዏዮዏዘኢ ኽዜ በቍዩቬ ዝቈዸዄ ቒዔነካ ኤ ኟኦኻነባ ቍንዱ ዏቬዛኦው በቡዬናዄነካ ዙቪክውን ሿብዙሀኑ ሕዝበ-ዐቬቈዔ ኢኻቆቇካ «ቍቋ-
ኸዅዘዳ» ኟኦባቇካ ጭፍዙዎኲ ነበ። ቒነዛቨዔ በሧቈኤ ብኑ ቍቢ ዸቈብ (
) ዘዏነ-ዏንዀቬካ ነበዛ ብኹ ኢቇካ። «ሿባባዬ ኃዷኢኬኲን
ኟዝዏ ሁቇ ቂዟዛ ነው!!» ኟዑቋ ቍዩቬ ዏዝቄዛ ቍነቨ። ኤሄኚው ቍኴበካ ዧዀዕ ዂዧቊቌኲ ኟቢዬሪ ቍዘኹኬኲ ኦንቮዙኦው ቒንዩኻቡ ቍዧዖኾክው።
18
የአሒኞች ጋሻ ሿዚኢዔ
ሧቈኤ ብኑ ቍቢዸቈብን ቒና ኟዖቨቋን( )ﷺቤኦቧቦኲ
በዏውዧዬ ሽዠን ኟኦሿቆቇ ኹቤ ቍንጓኳኲ ኟ«ተሪህ» ቒዔነካን ዏቧዖካ ዘዖኼ። ኴዺቌዔ ሿዅነኚ ኟዒን ዏቧዖኬኲ ቍንየ ኟሆነውን «ኴዧዛ»ን ኢቬኦባበቇ ዀቆቧቦኲ ኦኻኘ። ኦዀባዛን
ሿቒዔነካ
በዏነድቋ
ኟኩዂኵካ
ኟ«ዐዛደቍህ»
ቡዬኖኲዔ
«ዒን ቍኤዼዔዛዔ፤ ቍኤኴንቬዔ!» ብቆው ቍዖዞካ። ኟ«ዐዕኦዚህ» ጭፍዙዎኲዔ ሿኦቆኢአ ኟቢዬሪ ቍቋዕኲ ኾዛ ዙቪክውን ቆዐቬቈዐ ዒህበዖቧብ ቍቬኦዅዂኵ። ኢኔ ቢዬሪክው በብዛካ ኢድነዺን ኟነበዖው ኃዷኢካ ቆቧዙ ዐቬቈዔ በዑቧድው ብኤንና በ“ኴዧዛ” ዙዘኢ ነበዛ።(1) ኟባቧ ዸዸ.. ኟሿዠው የብዪ ኟኦሿቧኦው ዀን በሁቆኦኚው ዔዕኦ-ቍዏካ ኟዏዮዏዘኢ ቍኾዒሽ ኤ ነበዛ። በኦቆኢአ ኟዀዘቄና ኟዜዒን ዑዛን-ኟቆሽ ፍቋቬፍናዎኲ ኟኩነዘ
ዀቆቧቦኲ
በቍቬኦዔህዜኬኰክው
ቍህ
በኵዛቐኑ፣
ኢዧቋክውን
ዏቋዕቄኦኚው
ኟኩኲንን
ቬዕኲና
ዧዀዕ ባህዘኢካ
በኦዔኩኩ ዝቈዸክው ዒቬኦባበቋና ካዛኼዒክውን ዒዛባካ ዮዏ።
(1) ዏዮዏዘኢ ብኹ ቒንዪቇ ቆኦዂቧኑ ኽዜኢካ ቬቆ ቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዏናኻዛ ቍቋዮዏዔ ነበዛ። [“ቮዛጰ’ቋ-ሧዧከ’ቋ-ቍቬበሃኒኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋቬዔ ኻፅ 111 ]
19
የአሒኞች ጋሻ በዚህዔ ሂዧካ ኟዝዸዘን ህቋውና ካዛኼዔ በዑኢቪዶ ንዀዀዜኲ ዏዘበዬ ኴድቇ። ኟዚህን ቒንዀዪ ዝቈዺ ኟዏቧዖካ ዬንኾኤ በቬዔ ኩዘቄ ውቬዺ በዒኖ ኟዑኩዂኴው ዀቆቧብ ቍቋ-ዮዕዬ ብኑ ዩዛሀዔ ኦብቌ ኤድዙቋ።(1) ኤህንን ዺዏካ ሿዛቨ ዂዛቭ ሿቊቌኲ ዝቈዻኲ ኾዛ በዏኴኟዺ በኦባው ቋቪኑ ዂዧ ሕዝበ-ዐቬቈዐ ዏዛዙን ኟዖዼው ኾቱ ዱዀዚው ቍቋ-ዮህዔ
ብኑ ቧፍዅን (128 ሪ.ሂ)
(2)
ነበዛ።
በዚህዔ ኟኦነቪ በዐቇዔ ኤሁን በሿዟቋ ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ቆዏኴበቋ ካዛኼዒክውን ኟዑኢዛቡ ሁቇ ቧቆፎኲ ዘንዬ “ዮህዑኤ-ኢህ” ( )جهميَّةበዑቋ ዏድዘኢ ቬዛ ኤቂኦኧ ነበዛ። ኤኸኚውን ኟቢዬሪ ዪና ሿቊቌኮ ዏቂሿቋ ሁቆካ ነኻዜኲ ቍቇ፦
ኟሿዠ ሿዑኢዧዛኼካ ዔቄንኢኬኲ
(1)
ቍንዪንዬ ቈውንካና ኟኩዘቄ ዘኾቢዎኲ ቒንዧዑኢቬኻነዝቡካ ዀቆቧቡ ኟዺዏኧን ፅንቧ-ሀቪብ ኟዂቧዧው ሿቍባን ብኑ ቧዔሪን ቩሆን ቒዛቨ ዧዀዕ ዸቇካ ሿኦባቆ ኟቆቢዬ ብኑ’ቋ-ቍዕቧዔ ቒህካ ቋዳ ነው ኟኦዒዖው፤ ዸቇካ ዧዀዕ ሿቍኧ ቆቢዬ! ቆቢዬ ብኑ’ቋ-ቍዕቧዔ በኦቆኢአ ጯዩሦኲ ቒንዧኦዖኾኻድው በዏቋዕቄኦኚው ኤ ዬዀዔካ ኟኦበኦበው ቍኤሁዪዄ ዀቆቧብ ነው! [“ኩዘኹ ዩዏሽቕ” ቈ’ብኒ ሧቪቁዛ (72/99-100)፣ “ቍቋ-ቂዑቋ ዟ’ካ-ኩዘኽ” ቈብኒ’ቋ-ቍዛ (6/149)፣ “ቍቋ-ቢዪኢህ ዂ’ን-ኒሃኢህ” ቈ’ብኒ ሿዛ (13/147) ..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ ቧፍሯቋ።] (2) በፅሁዞ ኤ ሿዀቆቧብ ቬዕኲ በቬኦን በኹንፍ ኢቧዝዛኳክው ቒንዩህ ኢቇ ኵዺዜኲ ዀቆቧቡ ቒንዧ ሂዳዙ ቍኺዸድዛ ኟዕኦበካን ሪዏካ ኟዑኢዏቄኧ ናክው።
20
የአሒኞች ጋሻ ቍንዧኚው፦ ኼዪአ በኴዺኩ ሿኩ ዒንነካና ህቋውና ኾዛ ኟኦኢኢዘ ዏሆኑ ቩሆን፤ ሁቆኦኚው፦
ኟዚህኚው
ቢዬሪ
ቍዙዒዴኲ
ኟኵዛቐንና
ኟሀዩሥ
ቍቬኦዔህዜካን በኦቆኢአ ቍንፃዙዄ «ፍቋቬፍናዄ» ዝቈዻኲ በዬፍዖካ (1)
ዏኾዝዸክው ነው!
ኤኸኚውዔ ቍባዜ ቒኢዧዛ ዂዧኦቆኢአ ቡዬኖኲ ዏቮኾኻዛ ኢዘ። ሁኔኩውን በዸዔ ኢባባቧው ዧዀዕ በዏቒዐን ኟኸቈዠነካ ዘዏን (198 218 ሪ.ሂ) ኟኦሿዝኦው ቧዟ ኟዺዏካ በዛ ነበዛ! ኤህ ኸቈዠ ባቋኦቆዏዧ ዏቋቀ ኩኹ ኟቢዬሪ ቍኴንኞኲን በዏዂዪዮካ ኟኹዛብ ቍዒቂዘው ቩኢዧዛኾክው ነበዛ ነኻዛ ኟኦበቮው! ኟኦቆኢአ ኟዀዘቄና ኟህንዬ ኴዧዔካ ዝቬዠዎኲ ዏቆቅኩዄ ኟቒዔነካ ኼዪእኲን
ዼዔዜ
በኦቆኢአ
ዛቒቭኲ
ዙዘኢ
ኟፃፏክውን
ዬዛቪናካ
ሿቤዛንኩኤን ዀዛኬኲ (በኦቆኤ ሿኺጵዜቬ) በዒቬቄ ዂዧ ሧዖብኚ ቋንቋ ቒንዩኦዖዐ ቍዧዖኻ! ኤህ ዧዀዕ ቆዀዬዝኬኮ ዅነኚ ዏንቬቑ ኟሆነው (2)
“ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ቒንዩቬዠዠ ካቋኹ ቒኻዛ ቍዧዖኻ!
በዚህ ኤ
(1) ሿነቨ በዟካ ኟነበካ ኟቢዬሪ ቍዙዒዴኲ ኟኵዛቐንና ኟሀዩሥን ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄካ በዒዛባካ፣ በዏዼዏዛና በዏኴነቬ ቍዪዩቬ ኟዺዏካ ዪናዎኲን ቢዧቆዬቇዔ ቒንዧነኙህ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲን ሿዏቧዖኧ ኻቮሽ በዒዬዖዀ ቆኵንፅቋ ቍቒዔሯዄ ዝቈዻኰክው ኹዬዑኢ ቆዏቬድካ ቍቋዪየዔ ነበዛ! (2) “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ቬቆዝዸዘ ዏኖዛና ዏቧቋ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ሀኤዒኖኩዄ ባቋሆነ ዏንኻዬ ኟዑኢድና ኟኦዔኩኩ ፍቋቬፍናዄ ቍቂሄዬ ነው፤ ኤህ ዏንኻዬ ኟኦቆኢአ ቍንዱዎኲ በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ቒንያካ ካቄቄቆኚውን ቒዔነካ ቒንዩኴኤ ቒንዪዧዖኾክው በዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኦብዙዛቷቋ።
21
የአሒኞች ጋሻ ኸቈዠው ኟህዝበ-ዐቬቈዐን ኟድዙ ቒዔነካ በቬቋዸኑ ሀኤቋ ቆዏበሿቋ ካዕዛዙን በሁቇዔ ዀዛኬኲ በኦዅዖዬ ቍቬኦቆዝ! ሿዛቨ በኋ ኟኦኦቀካ ሁቆካ ኸቈዠዎኲዔ በዧዏነፍቬ የቂውን ኦሿኦቇ! ዂኤ ዝኦና..! በዚህ ዏቋቀ ኟዺንኧን ኟጧኧን ኴዺኦኚ ዏንኻዬ ኟቆኴኵ ቍንዱዎኲ በኦቆኢአ ዛዕቧ-ኼዪእኲ ኤ ባኤኦዅዛ ኟቒዔነካ ዝቈዻኲን ቍንዀበው በኟቍኹዸዿው
ኦዝቆዝቇ።
ኟዏቋዕቄኦኚውዔ()ﷺነብኢዄ
ካንቢካ
በኻሀየ ሪቆዔ ኦዝፃዑ ሆነ፦
َ ْ َ َّ « ِإن أِن:اؿ - ِوؿ هللا َ َ ق-صلَّى هللاُ َعلَْي ِو َو َسلَّ َم َ إِ َّف َر ُس: قاؿ، عن ُم َعا ِويَةَ بْ ِن أَِِب ُس ْفيَا َف َ َ َ َ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ ُ ْ ََُْ َْ َ ْ َ َّ َ ً َّ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ ث ِ اه ٍ َتق لَع ثَل ِ ْي افَتفْا ِِف ِدي َِ ِّى لَع ِثنخ ِ مخاب ِ و ِإن ِ ِش ِه اْليث سخؿ،ْي وست ِعْي ِموث َ ْ ْ َّ ْ ُ َّ ُ َ َ َ َ َ ً َ َ ْ َ ً َّ َ ْ َ َ َ ُّ ُ َ َ ْ َّ َو ِإٍُ َسيَز ُص ُج ِِف،اعث ً و ِِه اْل،ار ِإَّل وا ِخسة ِ َُكّا ِِف انل،- اْلِْاء/ حع ِِن- ُوست ِع َْي ِموث ٌ َ ْ ْ ُْ َ َ َ َ َاء َل ًَا َحخ ٌ َْ ْأ َّيِت أف ُ َارى اه ْ َك َ ج َ َام ََت ُ َْ ِْ ك ْاْل َّل حتًْف ِيَُ ِع ْصق،ُِ ب ِة َصا ِخ ِت ارى ِة ِّى ِحو ِ ُ َ َ َ َّ ٌ ْ َ َ َ » ُوَّل يؿ ِصن إَِّل درو ሿዐሪዄኟህ ብኑ ቍቢ-ቨፍኢን ቒንዧኦዘኻበው ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺቒንዩህ ቍቇ፦
«የሁሇቱ መፃህፍት ባሇቤቶች በሀይማኖታቸው ወዯ ሰባ ሁሇት መንገድች ተከፊፇለ፤ ይሄኛውም ህዝበ-ሙስሉም ወዯ ሰባ ሶስት መንገድች ይከፊፇሊሌ፤ ከአንዶ በስተቀር ሁለም ሇእሳት የተገቡ ናቸው፤ እሷም “አሌ-ጀማዓ” ናት። ከኔ ኡመትም ውስጥ ሌክ የዕብዴ ውሻ በሽታ በታማሚው እንዯሚሰርፀው ግሊዊ ዝንባላያቸው በውስጣቸው የሚሰርፅ
22
የአሒኞች ጋሻ ሰዎች ይመጣለ፤ (በሽታው) (1) መገጣጠሚያ የሇም!»
ሳይዘሌቀው
የሚተወው
ስር
ወይም
ቒነዚህ ዏዹ ኟቢዬሪ ጭፍዙዎኲና ዀቆቧቦኲ ኢኔ.. በኴዬዕዎኮ ኟቬዔ ካውቋይኲ ዏቂሿቋ ኟዑኻዞካ ኑዜ ውዀዘካና ባኤኦዅዛነካ ኟኦዕበካ ነበዛ፤ ህዝበ-ዐቬቈዐ ቧዛ-ኻብነኩክውን ቍውኺ በቍብዛኚዎኮ ሿኦዕኲና ዀዛኬኲ ኢኻቋክውና ኤድነኴክው ነበዛ። ሆኖዔ ኴቬ በኴቬ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪ ዝቈዻኰክው በኦቆኢአ ኦፅዕኖዎኲ ቍኾዥነነካ ቒኟኦቧዙዽ ሄየ፤ ካውቋዬ በካውቋዬ በኦኦቂ ኵዺዛ ውዥንብዜኲ ቍኟቇ፤ ኦባዙ፤ ብዙ ቧዎኲዔ ኦቮነኻቇ..! ቍህ ሿዝኦና ኢውዸን!
ህዝበ-ዐቬቈዐ ሿኤ ቆኦኻቆው ቄፍፍቋ ቢበዔ ኟዺንኧን ኴና ዪና ቍዺብኴው በዏሿኦቋ በቒውነካ ኤ ኟኑና ኟዑኑ ጭፍዙዎኲ ሁቊዔ ቍቋድዞዔ፤ ቍኤድዞዔዔ! ሿኴዬዕው ዠና ኢዝነኻዶካ ዂዧ ኴዺኦኚው ዏቬዏዛ ቒንዩዏቆቨ ዘዂካዛ ኤኩኻቇ፤ ኟሀቧካ ቍዙዒዴኲ ቆዑኢነሷክው ውዥንብዜኲና ዒዔኩኰዎኲ ካቄቄቆኚ ዔሾኲን ኤቧዸቇ፤ ቒውነኦኚው ዩን ቒንዪኤበዖዝ ቍህ ኟቧኟዒክው ኟቬዔ ዘቦኲ ናክው!
(1) ዐቬነየ’ቋ-ዒዑ ቍህዏዬ (16937)፣ ቨነኑ ቍቢ ዪዃዬ (4597)፤ ኤህ ሀዩሥ በዺኹቇ ሿኦቆኢአ ቧጲቦኲ ኟኦዘኻበ ቩሆን በዛቂኩ ኟጯዩሥ ቈውንካ ካቄቄቆኝነካኧን ቍፅዬኴዅቋ፤ በዏዖኧ ኟጯዩዀ ዏቋዕቄካ ሿቊቌኲ ጯዩሦኲ ኟኦቆኟበካ ቒውነኩ ቢኖዛ ኟቍንዱዎኮ ብዛካ በኵዺዛ ዏድኴቨ ቒንደ በዺኹቇ ህዝበ-ዐቬቈዐ ዏሿዠዝቇ በቊቌኲ ዏዖዱዎኲ ኟኦዏሿኦ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ በኻሀየ ሪቆዔ ኟዑቬኦዅቆው ነባዙዄው ሁኔኩዔ ኟዑኢዖኾኻድው ነው።
23
የአሒኞች ጋሻ ُ َ َ ٌَ ٌْ « َّل ح َضال َطائِؿث ِي:وؿ ََِس ْع: عن معاوية قاؿ ُ يَػ ُق-اّللِ –صلى هللا عليو وسلم َّ وؿ َ ت َر ُس ُ ْ َ َ ُ َّ ُ ْ َ َ َ َّ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ ْ ُ ُّ ُ َ َ َّ ْ َ ً َ َ َّ ُ اَّلل َوِ ْى ظا ِِ ُصون ِ اَّلل َّل يُضِى يٌ رشلّى أو راهؿّى خِت يأ ِِت أمص ِ أي ِِت فائًِث ةِأم ِص ََ .» اس ِ َّلَع انل
ሿዐሪዄኢ በኦቆዝው ዘኻባ ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ቒንዩህ ቩቇ ቧዒሁ ኤቋ፦
«ከእኔ ኡመት የተወሰኑ ጭፍራዎች በአሊህ ትዕዛዝ ሊይ የፀኑ ከመሆን አይወገደም፤ የከዲቸው ወይም የተፃረራቸው አይጎዲቸውም - ከሰዎች (1) (ሁለ) የበሊይ ሆነው እንዲለ የአሊህ ውሳኔ እስኪመጣ ዴረስ!» ቍህ ሿነዛቨ ኤበቆን!
(1) ቍቋ-ቡኻዘ (7312)፣ ዐቬቈዔ (1037)… ሀዩዀ ሿኦቆኢአ ቧጲቢእኲ በኦቆኢአ ኻቆፃዎኲ ኟኦዘኻበ ነው።
24
የአሒኞች ጋሻ
ዒን ኤፍዖዧን?! ዒንኚውንዔ
ኟቒዔነካ
ኼዪኤ
ቍቬዏቋቄኬ
ቒኢንዪንየ
ዐቬቈዔ
ዏነቱውን፣ ዏዬዖቱውንና ዏዏቆቱውን ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ኤ ዒዬዖዀ ቒንዪቆበካ ቪኤኩቆዔ ኟኦዝኩ ነው። ቈነቨ ኟዑኲቇ ውዝዀቦኲ ሁቇ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ቋ ዪኝነካ ቈቋዽ ኤኻባቋ። በቒንዩህ ቍኤነካ ኼዪእኲ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲን ቈዝኩ ኟዑኲቆው ብክኚው ፍዛዬ ሿበኤ ኟዑዏዸ ቍዔቂዄ ብኤን ብኰ ነውና! ሁቇዔ ኟዙቨን ቍቒዔሯዄ ዑዛን ዪኚ ቍዬዛ ሿቧኟዏ ዀን ኟቧዎኲ ቍቒዔዜ ቒንዧ ዏቋቂክው ዥንኼዛኼዛ ቬቆሆነ ዏቬዒዒካ ኤ ቍኤዧዖቬዔ! ቍህ በኩኵ ኵዛቐን ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍﰎ ]ٜ٘ :[النساء
ﰏ ﰐ ﰑ ﰒﮊ
«በምንም ነገር ብትወዛገቡ በአሊህና በመጨረሻው ቀን የምታምኑ ከሆናችሁ ወዯ አሊህና ወዯ መሌዕክተኛው መሌሱት፤ ይህ የተሻሇና (ገሀዲዊ) መመሇሻው (ውጤቱ) ይበሌጥ መሌካም የሆነ ነው።» [ቍን-ኒቪቒ 59]
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ]ٙ٘ :[النساء
ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮﮊ
«በጌታህም
እምሊሇሁ! በመካከሊቸው በተከራከሩበት ጉዲይ እስከሚያስፇርደህ ከዚያም በፇረዴከው (ብይን) በነፍሶቻቸው ውስጥ 25
የአሒኞች ጋሻ ጥበትን (ቅሬታን) እስከማያገኙና አሊመኑም ።» [ቍን-ኒቪቒ 65]
ፍፁም
እጅ
እስኪሰጡም
ዴረስ
ቍዎን! ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚውን ዏዏዘኢ በዔንዔ ቍኤነካ ዝቈዺና ፍቋቬፍና ዏኾዝዺ ኟዒን ዛ ነው። ቒንዧዚሁዔ ዏቋዕቄኦኚው
ቒነዚህን ()ﷺ
ኵዛቐናዄና በዝቆኼካ
ነብኢዄ ዏቋቀ
ዏቋዕቄኬኲን
ቆዏኻንዘብ
ቍህና
ቬቆኴናነኩክው
በዘቋሪቆዒዄ ቋ ኟኦዏቧሿዖክው ቧጲቦኲን ዠና ዏሿኦቋ ኟዀዬ ነው፤ ኟነዛቨ ቬብዕና ኟኩነው ሿኩኵ ዏቋዕቄኦኚ ኢቆቍዒቂኤ በኴቧዐካ ዏቆቅኩዄ ካዔህዛካ ነውና።
ﭧﭨ ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘﭙﭚﭛﭜﭝﭞ ﭟﭠﭡﭢﭣ ]ٔٓٓ :[التوبة
ﭤ ﭥ ﭦﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﮊ
«ከሙሏጂሮችና አንሳሮች የመጀመሪያዎቹ ቀዲሚዎች እነዚያም በበጎ
ሥራ የተከተሎቸው አሊህ ከነርሱ ወዶሌ ፤ ከርሱም ወዯዋሌ፤ ከስሯ ወንዞች የሚፇሱ የሆነችን ጀነትም ሇነርሱ በውስጧ ዘሌዓሇም የሚዘወትሩ ሆነው አዘጋጀሊቸው፤ ያም ታሊቁ እዴሌ ነው።»[ቍካ-ኦውባህ 100] ቒንዩሁዔ ሧብየህ ብኑ ዏቬረዬና ቊቌኲ ቧጲቦኲ በዑኢቬኦቋዞካ ዘኻባ ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َ ُ َ َّ َّ ُ ْ ُ َ ُ َ َ َّ َّ ُ ْ َ ُ ْ « َر »..،يٌ يَوْج ُّ ْى اَّل ِ ثى،اَّليٌ يوْجّى ِ ثى،اس فص ِِن ِ َّْي انل
26
የአሒኞች ጋሻ «ከሰዎች (ሁለ) በሊጩ የእኔ ትውሌዴ ነው፤ ከዚያም የነርሱ (1) ቀጣዮች፤ ከዚያም የነርሱ ቀጣዮች፤..»
ኩዩኢ
ቬቆኩኲን
ዒንነካ
ቆዏዖዪካ
ዏቆቅኩዄ
ዔንጮኰኲን
(ኵዛቐንና ሀዩሥ) ኤበኵናቋ? ዂኤቬ ቧው-ቧዙሽ ዺናኬኲና ዝቈዻኲ ኢቬዝቋኼናቋ?! ቍህ ኟዘዖኾቋን ኟቍዔቋቅ ዪና ሁቆንኦናዄ በዏሆኑ በሁቇዔ ዏቬቅኲ ኤ ቬቆዑኢቬዝቋኼን ኼዪእኲ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ በ ኻቆፃዎኲን ቒንዪዧዖኻቋን ኤኩዂቋ።
ﭧﭨ ﮋﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸﮊ
]ٜٛ :[النحل
«መፅሀፈንም ሇሁለ ነገር ማብራሪያ፣ እንዱሁም ሇሙስሉሞች መመሪያ፣ እዝነትና ብስራት እንዱሆን በአንተ ሊይ አወረዴን።»
[ቍን-ነሕቋ
89]
ﭧﭨ ﮋ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ]ٖ :[ادلائدة
ﮄ ﮅﮊ
(1) ቍቋ-ቡኻዘ (3651)፣ ዐቬቈዔ (2533) ቒና በቊቌኲዔ ቦኩዎኲ ኦዘዀቧቋ።
27
የአሒኞች ጋሻ «ዛሬ ሀይማኖታችሁን ሞሊሁሊችሁ፤ ፀጋዬንም በናንተ ሊይ ፇፀምኩ፤ ከሀይማኖትም ኢስሊምን ወዯዴኩሊችሁ» [ቍቋ-ዒዪህ 3] َ ُ َّ َِّ عن عب ِد ِ اّلل بْ ُن َع ْم ِرو بْ ِن الْ َع « ِإٍُ ل ْى: أنو قاؿ-صلى هللا عليو وسلم-َّب ِ ِ عن الن،اص َْ َ َ ُ َ َّ ُ َّ ُ َ ْ َ ْ َ َ ًّ َ َ َ َّ ْ َ ٌّ َ ْ ُ َ َّ َويَُْش َر ُِ ْى ََش،لَع َر ْْي َيا َح ْعوَ ًُ ُُ ل َ ُّ ْى ُِب قت ِِل إَِّل َكن خقا عوي ُِ أن يسل أيخ ِ ِ ِ ٍ ٌيل َ ََْ ُ »...َيا حعو ًُُ ل ُّ ْى ሧብየህ ብኑ ሧዔዛ (
) ቒንዪቬኦቆዞካ ኟቍህ ነብኤ ()ﷺ
ቒንዩህ ቍቇ፦
«እነሆ! ከኔ በፉት ነብይ ኖሮ ሇህዝቦቹ የሚያውቅሊቸውን መሌካም ነገር እንዱያመሊክታቸውና የሚያውቅሊቸውንም መጥፎ ነገር (1) እንዱያስጠነቅቃቸው ግዳታ ያሌሆነበት የሇም።» - ቒንዩሁዔ ቒንዧዑሿኦቆው ቍቇ፦
َ َ َََ ََُْ ََ ْ ُ ََُْ ْ َ ٌ َ َّ ْ َْ ُ َ ْاْلي َ ْ لَع ».. َّل يَ ِضيغ خَ َّا َبع ِسي ِإَّل ِالِك،ارِا ّ َ ل ا ّ و َل ، ء ا ظ «فس حصكخلى ِ ِ «ሇሉቱ እንዯ ቀን በሆነ ፍንትው ባሇ (ግሌፅ ጎዲና) ሊይ በርግጥ ትቻችኋሇሁ፣ ከጠፉ በስተቀር ከእኔ በኋሊ ከርሱ የሚያፇነግጥ (2) የሇም!...»
(1) ዐቬቈዔ (1844) (2) ቍሕዏዬ (17142) ቒና ቊቌኲ ኟዘኻቡካ ካቄቄቋኚ ሀዩሥ ነው።
28
የአሒኞች ጋሻ ِ َ َالر ْْح ِن ب ِن ي ِزيد عن سلْما َن [الفارسي] ق ِ عن - قَ ْد َعلَّ َم ُك ْم نَبِيُّ ُك ْم:ُيل لَو ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َّ عبد َ ق:اؿ ٍ ِ ِ َج ْل! لََق ْد نَػ َهانَا أَ ْف نَ ْستَػ ْقبِ َل الْقْبػلَ َة ْ ُك َّل َش ْىء َح ََّّت-صلى هللا عليو وسلم َ فَػ َق:اؿ َ َاخلَراءَ َة؟ ق َ أ:اؿ ِ ِ ِ ِ أَو أَ ْف نَستَػنْ ِجى بِالْي ِم،لِغَائِ ٍط أَو بػوٍؿ أ َْو أَ ْف،َح َجا ٍر ْ أ َْو أَ ْف نَ ْستَػنْج َى بِأَقَ َّل م ْن ثَالَثَة أ،ني َ َ ْ ْ َْ ْ ِ ٍ .نَ ْستَػنْ ِجى بَِرِجي ٍع أ َْو ب َعظْم َ ሧብየ-ዛዖህዒን ብኑ ኟዚዬ ቒንዪቬኦቆዞካ ኩኵ ቧጲቢ ቧቋዒን
ቍቋ-ዠዘቩ ቒንዩህ ኦብቆው ኦድኟኵ፦ «ነብኢኲሁ ሁቇንዔ ነኻዛ ቍቬኦዒዙኲሁ፤ ዏዪዪካንዔ ጭዔዛ?!» ቒቪክውዔ፦ «ቒንያኩ! በቧኻዙና በሽንካ ኽዜ ዂዧ ብ ቒንዪንኹዸጭ፣
ዂኤዔ በኴኝ ቒዱኲን ቒንዪንዪዪ፣ ዂኤዔ ሿቭቬካ ባነቧ ዬንኾኤ ቒንዪንዪዪ፣ ቍቈኢዔ በዠንዬኢ ዂኤዔ በቍዺንካ ቒንዪንዪዪ በዛዀዺ (1)
ሿቋቄቆውናቋ።» አለ።
ቍቋ-ዐዘኒኤ (264 ሪ.ሂ) ሿቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩ (204 ሪ.ሂ) ቍዸኹቧው ቒንዪቬኦቆዞካ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ (179 ሪ.ሂ) በኦውሂዬ ኤ ቬቆዑነቪ «ሿዔ» ኦድኤኴው ቒንዩህ ቍቇ፦
ومل يػُ َعلِّ ْم ُهم،َ أنو علَّم َّأمتو االستنجاء-صلى هللا عليو وسلم- «زلاؿ أف يُظَ َّن بالنَّب « !..التوحيد
(1) ዐቬቈዔ (262)
29
የአሒኞች ጋሻ «ዏቋዕቄኦኚው ሕዝባክውን ቬቆ ዏዪዪካ ቬዛሪካ ቍቬኦዔዖው ቬቆ ‘ኦውጱዬ’ ቍቬኦዒዔ ብቌ ዏኻዏካ ቈሆን ኟዒኤኲቋ ነኻዛ ነው!..»
(1)
ኩዩኢ.. -
ቒነዚህንና
ሿነዚህዔ
ኟድቆኵ
ዝዛዝዛ
ዛዕቧ-ኼዪእኲን
በኦብዙ
ዏዏዘኢዎኲ
ኢቂቆቆው
ኟኩኲን ኵዛቐንና ኟዏቋዕቄኦኚው
()ﷺ
ቍቬኦዔህዜካ : ኤህን ሿሁቇ በኤ ቄቡዛና ቍንኻብኾቢ ኟቒዔነካ ዏዖካና ኟሁቇዔ ነብኢካ ኦቋዕቅ ዏዞዘኢ ዛቢኢ ኢቋኻቆ ቈሆን ኤኲቋን?!
-«ዩናኲሁን ዕሁኲሁ..!» ቒኢቆ “ባዜኮ ቈኢዏቋቀካ ቬቆዑኻባው ቒውነኦኚ ቍዔቄ ዒንነካ ኦኻቢ ቍቬኦዔህዜካ ቍቬኦቆዝዔ!” ኦብቌ ኤኩዏናቋን ?! - ቧዎኲ ቬቆዝዸዘኢክው ዒንነካና ዏኻቆዿ በዙቪክው ኵንጽቋ ዀንዛቤ ኤ ኦዏዛቀዘው ቒንዩዘብየ ቈዝኹዬቬ ኤኲቋ?! ቋብ ኢቆው ቋብ ኤበቋ!
(1)“ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዔ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቋ-ሀዖዄ (4/282-283) ኵዺዛ 1128፣ “ቍጲዩሥ ዟ ዘዔ-ዑ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ’ቋ-ዝዬቋ ቍቋ-ዐኹዘቒ ኻፅ 92
30
የአሒኞች ጋሻ ኟቍቒዔዜ ዬዛቱ ቍቒዔዜ ኩኹ ኾ ቩሆን በቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኢቆው ዬዛቱ ቒውነኩን ዒኻናዘብና ቆኤኬ ዏዔዖዺ ነው! ቬቆሆነዔ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍቬኦዔህዜካ ቍቒዔዜን ኟዑኴቧኹቨ ብዙ ዺዘዎኲንና ኟዏዖዱ ቍኴዙዖቦኲን ቒናኻኚቆን። ሆኖዔ ሿ“ቍቒዔዜ” ቍዬዒቬ ውጭ ቬቆ ኟቒዔነካ ኼዪኤ በ“ቍቒዔዜ” ኤ ብኰ ኦዏቬዛኬ ዏዘበዬ “ቍቒዔዜ” ዙቨ ኟዑዝኹዧው ቒዛዔዱ ቍኤዧቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ቍህ ቆዝድዖው ነኻዛ ሁቇ ዂቧን ቍበዳቷቋና! ቍኤን ኟዑኢኟው ኟኦዂቧነ ዛኴካ ዬዖቬ ብኰ ነው፤ ኹዛብ ነኻዜኲንዔ ቆዏዏቋሿካ ኟዀዬ ብዛሃን ኢቬዝቋኻዅቋ! ቒንዧዚሁ ቍቒዔዜ በዀንዛቤው ኟዑኢቂቋቆው ዛኴካዔ ኟኦኻዧበ ነው፤ ኢቬዝቋኻዅቋ፤ ቍዎን! ኟ“ዂሕኤ” ብዛሃን!
ቆዀንዛቤውዔ
“ብዛሃን”
ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ]ٕ٘ :[الشورى
ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧﮊ
«እንዯዚሁም ወዯ አንተ ከትዕዛዛችን (ህይወት የሚዘራ) “ሩሕ”ን (ቁርኣንን) ገሌፀናሌ፤ መፅሃፈም እምነቱም ምን እንዯሆነ (ቅዴሚያ) የምታውቅ አሌነበርክም! ግን ከባሮቻችን የምንሻውን የምንመራበት ብርሃን አዯረግነው..»[ቍሽ-ቯዙ 52]
31
የአሒኞች ጋሻ በቍንዪንዬ ዏዛዀብካ ኤ ቒንዧኦድኴቧው በቍንዬ ቍኾዸዑ ቍንዬ ቧው ቋዯን ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ዘንዬ ኤዞ ኴዖበና
ቒንዩህ ቍክው፦
“ኤህ ቋዲ ቍቒዔዜውን ቄዛቄዛ ቍናውዻኩቋ፤ ቋቦናውን ቧቋቦኩቋ፤ ኢቆ ቍኹዔ ዏፍዼዛዼዛ ሿኩው ኾዛይኩቋ!”
ንካዛቄ
- ቒዛቪክውዔ ቆቋዯ ቒንዩህ ቍቇካ፦ “ኟዂንዬዓ ቋዳ ሆኤ! ቒቬከ
በቍኤንህ ቍዛኴህ ቍዒካዛ፤ ሿዒይ ኟዔኩኟው ቍቂቋ ዔንዬነው?” - ቋዯዔ፦ “ቒኻቊ ነው!” ቍክው። - ቒዛቪክውዔ ኴዺቆው፦ “ሿዛቨ ኋ ቒንዧ ቧዏዏን ኟዑኩኟው ብዥኩ ዔንዬነው?” ቍቇካ። - ቋዯዔ፦ “ቒኔ ቒንዱ!” ቍቆ። - ኢኔ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ቒንዩህ ቍቇካ፦
ِ ِ ِ ِ وف حدِّا َْزل ُد ِ » يا ابن ِ ك َّ أخي! فَ َك َما َج َع َل َ ورا؛ فَ َك َذل ً َ ْاّللُ ِِِلب َ ُصا ِر الْعُي ً ُودا م ْن ُدوِنَا ح َجابًا َم ْست َْ َ ِ ُجعل ِِِلبصا ِر الْ ُقل «!َّاىا ً َو ُح ُد،وب َغايَةً َال ُُيَا ِوُزَىا َ ودا َال يَػتَػ َعد َ ْ َ ََ “ኟዂንዬዓ ቋዳ ሆኤ! ቍህ ቆቍኤኖኲ ቒኤኩ ሿበቬኦኋው ኟኦቮዝነ ዀዛይሽ ኢቋቆ ኟኦኻዧበ ዂቧን ቒንዪዧዖኻው ሁቇ ቆቋቦኲ ቒኤኩዔ ኟዒኤቱኻካን ዂቧንና ኟዒኤኦቆዞካን ዬንበዜኲ ቍዬዛጓቋ!”
32
የአሒኞች ጋሻ ቋዯዔ
በዚህ
ኽዜ
ኟኦቧቆበው
ህቈናውን
ቍህ
ዏቆቧቆካ፤
ቬቆዒኤዏቆሿኦው ነኻዛ ዏድኟኹና ቬቆዒኤድኹዏው ኼዪኤ ዏዏዙዏዛን (1)
ኦዂ..!
ዔንዬነው ኟዑድበኹብን? ቬቆ ቍህ ዏድዘኢዎኲና ዏኻቆዿዎኲ ዒዂኹ ሿኤ ቒንዧኦኻቆው ሿሁቇ ኤቋኹ ቄቡዛና ቍቬዝኽ ዘዛፍ ቢሆንዔ ሿዝዸዘ ህቋውና ኾዛ በኴዺኩ ኟኦዛዏዧ
ዏቆቅኩዄ ኼዪኤ
ዏሆኑ ቒዳዀ
ሿፍኦኚ
ዺንኸ ኟዑቱ
ኢዧዛኻዅቋ። ቬቆሆነዔ በዚህ ኤ ኟዑቧዶ ካንኩኔዎኲ ዐቇ በዐቇ በኵዛቐንና በጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኤ ኟኦዏዖቅዙ ዏሆናክው ኟዑቧድው ቍፅዕኖካ በቊቌኲ ዛዕቭኲ ኤ ሿዑቧድው ኟበዛ ነው፤ ኟቍህ ቬዕኲና ዏኻቆዿዎኲ በቧዎኲ ቍቬኦኢኟካና ቍዕዔሯዄ ዔዛዔዛ ኟዑዬኵና ኟዑቱ ቍኤዧቇዔና! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ (241 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وال نتع ّدى...نفسو أو وصفو بو رسولُو َ بأكثر شلا َوصف بو َ -وال يُوصف هللاُ – تعاىل..« ».. وال نتعدى ذلك، ونصفو كما وصف نفسو،القرآ َف واحلديث؛ فنقوؿ كما قاؿ «ቍህ ዙቨን ሿኻቆበካ ዂኤዔ ዏቋዕቄኦኚው ቒዛቨን ሿኻቆዘበካ ባቆዝ ቍኤኻቆፅዔ፤ ...ኵዛቐንና ሀዩሥን ቍንኦቆፍዔ፤ ቒዛቨ ቒንዪቆው
(1) “ቍቋ-ባናህ” ቈብኒ በዺ-ዸህ (1/422) ኤ ኟኦዘኻበ ቩሆን ኟኦቆዝበካ ቧነዬ ዬቄዏካ ቢኖዛበካዔ ሿቊቌኲ ዏዖዱዎኲ ኾዛ ኟዑኻዺዔ ኟዺበብ ንዀዀዛ በዏሆኑ ቒንዪቆ ቍቬፍዚዅቆሁ።
33
የአሒኞች ጋሻ ቒንቆን፤
ቒዙቨን
ቍንኦቆፍዔ..»
ቒንዧኻቆው
ቒንኻቋዅቆን፤
ኤህንንዔ
(1)
ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ነቬዛ ቍቬ-ቩዳዚ (444 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وكذلك شرحها ال ُيوز إال،«قد اتفقت األئمة على أف الصفات ال تؤخذ إال توقيفا » ..بتوقيف «ኟቍህ ባህዘኢካ ሿ“ኦውፍ” (ኴዺኦኚ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱ) በቬኦኴዛ ቒንዧዒኤዂቧየ ኟቬዔ ዏዘዎኲ ኦቬዒዔኦዅቋ፤ ቒንዩሁዔ በ“ኦውፍ” ቂቋሆነ ቒነቨን ዒብዙዙካዔ ቍኤዝኴዬዔ..!»
(2)
(1) “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/326)፣ “ዘዔዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒህ፤ ኻፅ 22 (2) “ዘቪህ ቍህቈ ዘቢዬ” ቈ’ቬ-ቩዳዚ፤ ኻፅ 139
34
የአሒኞች ጋሻ
ቭቬኧ ዏዛሆዎኲ
ይ
ህን ቒዳዀ ቍቪቪቢ ኼዪኤ ቍቬዏቋቄኬ ቍህ በዏቆቅኩዄ ዏፃህፍኧ ኢዂዖዧው፣ ነብኢካ ቆኦሿኩእኰክው ኢዂዖቨካ፣ ቧጲቦኲና ኦኦቁ
ካውቋይኲ በቍዧዙ ኢኺአካ ካቄቄቆኚ ኟቒዔነካ ቍቋዔ ዔን ኤዏቬቋ? ኤህ በዒንኚውዔ ጯኹ ዝኽ ዐቬቈዔ ቍቒዔዜ ውቬዺ ቈነቬ ኟዑኲቋ ዺኢኸ ነው። ዏቋቨ ድኹቆቋ ባቆ ዏቋቀ በዑሿኦቇካ ቭቬካ ዅና ዅና ነዺቦኲ ውቬዺ ቈቂኦካ ኤኲቋ፦
1- አላህ በቁርኣኑ ሙሱን የገለፀባቷውን ወይሔ ሏልዕክተኛው ()ﷺ በተሖጋገጡ ዏገባዎች ላይ ያፀደቋቷውን የጌታችንን ስሕችና ባህመያት በሐሉ እንዳሉ ተቀብሎ ሒፅደቅ፤ 2- በቁርኣንና በሐዲሥ በቀጥታ ወይሔ በተዏዋዋመ ውድቅ የተደሖጉ ጉድለቶችን ሁሉ ውድቅ ሒድሖግ፤ 3- በርዕሱ ላይ በቁርኣንና በሐዲሥ ያልተወሱ ቃላትንና ገለፃዎችን ሏልዕክታቷውን ሳያጣሗ አለሏቀበል።
35
የአሒኞች ጋሻ
ኟዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ አላህ በቁርኣኑ ሙሱን የገለፀባቷውን ወይሔ ሏልዕክተኛው ()ﷺ በተሖጋገጡ ዏገባዎች ላይ ያፀደቋቷውን የጌታችንን ስሕችና ባህመያት በሐሉ እንዳሉ ተቀብሎ ሒፅደቅ፤ ዏነቱ ኤህንን ዏዛሆ በዺቋኴካ ቆዏዖዪካ በኹዬዑኢ ኟዑሿኦቇካን ቭቬካ ዏዖኩዄ ነዺቦኲ ቍብዖን ቒናዷን፦
1
ቍህ ቬቆዙቨዔ ኤሁን ቬቆቊቌኲ ሿዒንዔ ኤበቋዺ ቍዅና ቒውነኦኚ
በዏሆኑ በኵዛቐንዔ ኤሁን በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ቆዙቨ ኢዧኴውን ዒንኚውንዔ ቒውነኩ በቄፍካ ቋቦና ኦኴብቌ ዒዖኾኻዺ ኟሁቇዔ ዐቬቈዔ ዀያኩ ነው። ቆቒዛቨ ቋኹና ኦኻቢ ኟዑሆኑካንና ኟዒኤሆኑካን ዏቆቅኩዄ ባህዘኢካ ሿዛቨ ሿዙቨና ሿዏቋዕቄኦኞኮ ኤበቋዺ ቆኤ ቍውቆሁ ብቌ ዒን ኤዕዀኩቋ? ]ٔٗٓ :[البقرة
ﭧ ﭨ ﮋ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨﮊ
«“እናንተ ይበሌጥ ታውቃሊችሁ ወይስ አሊህ?!” በሌ።» [ቍቋ-በኴዙህ 140] ﭧ ﭨ ﮋﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﮊ
]ٛٚ :[النساء
«በወሬ ከአሊህ የበሇጠ እውነተኛ ማን ነው?!»
36
[ቍን-ኒቪቒ 87]
የአሒኞች ጋሻ ]ٕٕٔ :[النساء
ﭧﭨﮋ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«በንግግር ከአሊህ የበሇጠ እውነተኛ ማን ነው?!»[ቍን-ኒቪቒ 122] 2
ኩኲን ቍህ ኵዛቐንን ኢዂዖዧው ቆቧዎኲ ዏዏዘኢ ቒንዩሆን ነውና
ዀቋፅና ኟዒኢቱዒ ንዀዀዛ ቍዬዛኩቋ፤ ቒንዩህዔ ብሏቋ፦ ]ٕ :[يوسف
«እኛ እናንተ አወረዴነው»[አቨፍ 2]
ﮋ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮊ
እንዴታገናዝቡ
]ٖ :[فصلت
ዏረብኛ
ቁርኣን
አዴርገን
ﮋ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﮊ
«ሇሚያውቁ ሕዝቦች ዏረብኛ ቁርኣን ሆኖ አንቀጾቹ የተብራሩ መጽሏፍ ነው፡፡»[ዞቬ-ቩቆካ 3]
ﮋﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ]ٜٔ٘ – ٜٕٔ :[الشعراء
ﮡﮢﮣﮤ ﮥﮦﮊ
«እሱም (ቁርኣን) ከአሇማቱ ጌታ የተወረዯ ነው፤ ታማኙ መንፇስ (ጂብሪሌ) አወረዯው፤ ከአስጠንቃቂዎቹ እንዴትሆን (አወረዯው)፤ በግሌፅ የዏረብኛ ቋንቋ»[ቍሽ-ቯሧዙቒ 192-195]
በሌብህ
ሊይ
ﮋﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ]ٔٛ٘ :[البقرة
37
ﮢ ﮣﮊ
የአሒኞች ጋሻ
«ያ በርሱ ውስጥ ሇሰዎች መመሪያ እንዱሁም ቅን ምራቻና (እውነትን ከውሸት) የሚሇዩ ግሌፅ ማስረጃዎች (ኖረውት) ቁርኣን የተወረዯበት የረመዲን ወር ነው፡፡»[ቍቋ-በኴዙህ 185] ሿዚህዔ በኦዼዒዘ ኟኵዛቐን ዏቋዕቄካ ኵዛቐን በዂዖዧባክው ነብኤ ()ﷺ ቍቬኦዔህዜካ ቍዒቂኤነካ ኦብዙዛቷቋ።
ﭧ ﭨ ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎﮊ
]ٙٗ :[النحل
«መፅሀፈንም እነርሱ የተሇያዩበትን (ጉዲይ) እንዴትገሌጽሊቸውና፣ ሇሚያምኑ ህዝቦች ምራቻና እዝነት እንዱሆን እንጂ (ሇላሊ) ባንተ ሊይ አሊወረዴነውም።»[ቍን-ነሕቋ 64] ቒንዩሁዔ ዝዸዘ ኟዑቋቂክው ነብኢካ በዐቇ ዀቋፅ ዏቋዕቄካን ኢቬኦቋዞ ዘንዬ በህዝቦኰክው ቋንቋ ቒንዩናኻ ቍዬዛጓክዅቋ። ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٗ :[إبراىيم
ﮋﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮊ
«ማንንም መሌዕክተኛ በህዝቦቹ ቋንቋ (የሚናገር አዴርገን) እንጂ አሌሊክንም = ሇነርሱ እንዱገሌፅሊቸው!»[ብዙሂዔ «በህዝቦቹ
ቋንቋ» ኟዑቆው
ሀዖዀ
ኟነብኢካ
4]
ካዔህዛካ
ህዝቦኰክው
ሿኦዏየካ ኟቋንቋ ቬዛሪካና ኟኻቆፃ ሂዧካ ኢዝነኻድ ቒንዀዪ ዘኤቤና ቒንኺኹቋሽ ቒንዧዒኤሆን በኦዼዒዘ ኤድኵዒቋ።
38
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ ሿዚህ ኟኻቆፃ ኲቌኩ ኩኵን ዬዛቱ ኟኦናዞካ ኟዏቋዕቄኦኞኲ ዏዧዔዧዑኢ ኟኚው ነብኤ ( )ﷺዏሆናክው ኟኩዂኴ ነው።
3
ህሁና ቍዛኘ ቍህ ቒኚን ዂዧ ኴዺኦኚው ዏንኻዬ ቈዏዙን ቒንደ
ቈኢድዏን ቍኤቱዔ፤
ቍኤዂዬዔ፤
ቒውነካን
ቈኻቋፅቋን
ቒንደ
ቈኢዪፍንብን
ﭧﭨﮋ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ]ٕٙ :[النساء
ﯮ ﯯﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﮊ
«አሊህ ሇናንተ ሉገሌፅሊችሁ፣ ከበፉታችሁ የነበሩትንም (ቀና ህዝቦች) ፊና ሉመራችሁና ይቅር ሉሊችሁ ይፇሌጋሌ፤ አሊህም አዋቂውና ጥበበኛው ነው።»[ቍን-ኒቪቒ 26] ዏዬዖቱ ኟቭቬኧ ነዺቦኲ ዒድቆኢ = ቍህ ቬቆዙቨና ቬቆቊቌኲ ሿሁቇ በኤ ኟዑኢውኹ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ንዀዀ ባዜኮ ኦኻንዝበውካ ቒንዩዏበካ ኟዂዖዧ በዏሆኑ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ኼዪእኲ ኤ ሿሁቇ በኤ ቒውነካን ኻቋፆ በዒብዙዙካ ዂዧ ኹን ዪና ኟዑዏዙ ቋ ነው። ]ٗ :[األحزاب
ﭧ ﭨ ﮋﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕﮊ
«አሊህም እውነታውን ይናገራሌ፤ እርሱም (ትክክሇኛውን) መንገዴ ይመራሌ።»[ቍቋ-ቍሕዛብ
4]
ﮋﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﮊ
]ٜ :[اِلسراء
39
የአሒኞች ጋሻ «ይህ ቁርኣን ይበሌጥ ወዯ ተቃናችዋ (መንገዴ) ይመራሌ»[ቍቋ-ቬዙቒ 9]
ቒንዩሁዔ ኟቍህ ዏቋዕኦኚ ( )ﷺሿዒንኚውዔ ቧው ኟበቆድ ቬቆኩክው ዒንነካ ኟዑኢውኵና ኵዛቐንን በንዀዀዙክውና በኦዀባዙክው ኟዑኢብዙ፣ ቒንዩሁዔ ቆህዝበ-ዐቬቈዐ ኟዑኺዖኺ ኹን ነበ። ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ቬዔን ቆዏዒዛ ቍዅውዔ ቍዅውዔ፣ ሿኦዓውዔ ቍኻዚውዔ፣ ካቋኵዔ ካንቯዔ ሁቇዔ ሿኦቆኢኟ ኟዀንዛቤ ዧዖዱክው ኾዛ ዂዧዛቪክው ቩዏዶ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ኟቍህን ባህዘኢካ ኢዘቇካን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኢቆ “ዒቬድንኴኢ”
በኻሀዬ
ኢቬኦቋዞ
ነበዛ።
ኟኦዝቆኼ ባኤሆን ኖዜ ኟዀዬ ኟ“ኦቒዄቋ”
(1)
ዀቋፅ
ዏቋዕቄኬኰክው
ዒብዙዘኢዎኲን በዒሿቋ
ኦሿኩእኰክውን ሿውዥዔብዛ ኢዬኑ ነበዛ! ቒናቬ? ቒናዒ ቒነዚህ ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ በንዘህ ቋቦና ቆኦኻነዘባክው ቍዒኝ ዀቋዺ ኢቆና ኟዒኢቱዒ ዏቋዕቄካ ኢዘቇ ናክዅ! ኤህንን ቒውነኩ ዏፃዖዛ ኟቍህንና ኟዏቋዕቄኦኚውን በኦዘዘዅዅዘ ዏንኴፍ ኤሆናቋ! ዔቄንኢኧዔ፦
ቍቬኦዔህዜካ
ቒንዧዑኩውኴው ኟቍንዬ ኦናኾዘ ንዀዀዛ በኦዂቧኑ ዛዕቭኲ ኤ ሁቋ ኽዜ ቍቱዑና ኟኦዬበቧበቧ ኟዑሆነው፦
(1) ኟ“ኦቒዄቋ” ካቄቄቆኚ ዔንነካ ዂዧዟካ ኦድኹሷቋ።
40
የአሒኞች ጋሻ (1) ዂኤ ቬቆ ኼዪአ ቂቆው ቒውኴካ ዒነቬ ነው፤ (2) ዂኤ ዧዀዕ ቂቆው ኟቍኻቆፅ ኲቌኩ ዒነቬ ነው፤ (3) ቍቈኢዔ ቒውነኩውን ኟዏዀቆፅ ፍካ (ኹንነካ) ቂቆዏኖዛ ነው! ሿቒነኙህ ቭቬካ ቒንሿኖኲ ቍንየዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ንዀዀዛ ዂቬዺ ፍዘዔ ቈኖዛ ቒንዧዒኤኲቋ ዧዀዕ ኟዒኤኩበቋ ቒውነኩ ነው። ሿኤ ኢኟናክው ቭቬካ ነዺቦኲዔ ኤህንኑ ኟዑኢዖኾዀዶ ናክው። ዏቋዿ ሿነዚህ ዏዖኬኲ ኦነቬኦን ኟዔንዧዛቬበካ ዏቋዿ = ኟህሁ ዝዸዘኢኲን ንዀዀዛ፡ ቒንኳን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ኴዛኬ በቊቌኲዔ ዛዕቬ-ኼዪእኲ ኤ ሿኦዬበቧበቧ ካዕዛዝዔ ሆነ ዜና ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን ነው። በዀቋፅ ሿዑቬኦዅቆው ዏቋዕቄካ ኾዙ ኟዑፃዖ ዬብኹ ዺኺዒዎኲዔ በፍዘዔ ቒንዧዒኢቬኦቋፍ ቍንድዙድዛዔ። ቆቧው ዘዛ ዏዏዘኢነካ ኢዂዖዧው ቇዔ በቒንኺኹቋሽ ኟኦዕ ኟካንዀዛካ ዏፅሀፍ ቍኤዧቆዔ፤ ቧዔና ዂዛኵ ኟዒኤቆኤ ኟኹኔ ዝኦናዔ ኟቆበካዔ፤ ቍቋ-ጯዔየ ቈህ! ቬቆዚህዔ ኟኦቆኢአ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ኟኵዛቐንና ኟቨን-ናህ ዒቬዖዱዎኲ በሧዖብኚው ቋንቋዄ ቬቋካና ቍኻባብ ዏዖካ ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኲን
ኢዘቇ
ቬቆሆኑ
ኧንዔ
ዏቋዕቄኩክውንዔ
ዔንዔ
ቪኤዼዔና ቪኤኴንቨ በኴዺኩ ኦኴብቌ በቒዔነካ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው። ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ነቬዛ ቍቬ-ቩዳዚ (444 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
41
የአሒኞች ጋሻ ٍ «الواجب أف يعلم أف هللا تعاىل إذا وصف نفسو اخلطاب ورد و،بصفة ىي معقولةٌ عند العرب ُ ُ
صلى-النب ُّ فسرىا ّ ومل،هبا عليهم مبا يتعارفوف بينهم ّ وال،يبني سبحانو أِنا لخالؼ ما يعقلونو »! بتفس ٍي خيالف الظاىر= فهي على ما يعقلونو ويتعارفونو-هللا عليو وسلم «ቍህ ሧዖቦኲ ዘንዬ በዑኩዂኹ ባህዘ ዙቨን ኻቋፆ፣ ንዀዀዔ ቒነቨ በኦዏየካ ቬቋካ ዏዺኬ ቍህ ቒነዚህ ኻቆፃዎኲ ቒነቨ (ሧዖቦኲ) ሿዑኻነዘቡካ በኦቆኟ ዏቋቀ ዏሆናክውን ቂቋኻቆ፣ ዏቋዕቄኦኚውዔ ሿዀቋፅ ዏቋዕቄኩክው በዑቆኤ ዏቋቀ ቂብዙሯክው= ቒነዛቨ (ሧዖቦኲ) በዑኻነዘቡካና በዑዀባቡበካ (ካዛጓዓ) ኤ ዏሆናክውን ዒዂኹ ኟዀዬ ነው።»(1) ቍዎን! ነኻ ዀቋፅ ነው! ቬቆሆነዔ በኵዛቐንና በነብአ ( )ﷺቍንዧበካ በዧኵካ በሁቇዔ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኢቆዔንዔ ዒዏንኩካ ዒዏን ኟዀዬ ነው። በቍኻቆፅ ዧዖዱዔ በኦኰቆ ቍኹዔ በዒቬዖዱዎኮ ኤ ኟኦድኴቨበካን ሂዧካና ቍኻባብ ዏሿኦቋ ኢቬዝቋኾቋ። በዚህዔ ዏዖካ ኟቍህ ዏድዘኢ ሆነው ኟኦዂቨካ ቬዕኮን በቬዔነኩክው ቒናዬቆን! ቒዛቨዔ ቒንዪዘዘን በነዛቨ ቒንድዙዅቆን፤ ቒንቆዔነዅቆን! በውቬዸክው ኢዘቇካንዔ ዏኻቆዿ ባህዘኢካ ኦኴብቆን ቒናዖኾዀዸቆን!
(1) “ዘቪህ ቍህቈ ዘቢዬ” ቈ’ቬ-ቩዳዚ ኻፅ 183
42
የአሒኞች ጋሻ
ﭧﭨ ﮋﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ]ٔ٨ٓ :[األعراف
ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
«ሇአሊህም ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በነሱም ጥሩት፤
እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።» [ቍቋ-ቍዕዙፍ 180] ቆዔቪቊ፦
ﮉ
(ቍዛ-ዖሕዒን) (በዸዔ ህሁ/ ቍዛኘ) ሿቍህ ዏድዘኢ
ቬዕኲ ቍንየ ዏሆኑን ቒናዔናቆን፤ በውቬዶ ኢዘቆውን ዏቋዕቄካዔ ቆቋኹናው በዑኻባ ዏቋቀ በዒፅዧኹ ቍህ ኟቒዝነካ ( )رحمةባቆቤካ ዏሆኑን ቍኢኤዘን ቒናናቆን! በዚህ ባህዘውዔ ኟኦነቪ ቆባዜኮ ቒንዧዑኢዝን
ቒዘንቋን..” ቒኢቋን ቒንዒነዅቆን። ቍንዪንዬ ኟፍቋቬፍና ቧቆባዎኲ ቒንዬዑቇካ፦ «ዏዙዙካ ቆኩነኧ ቬቆዒኤኻባ ካዛጓዓውን፦ “ኾውን ቆዏቬድካ ዏዝቆዀ..” ቒንቆዅቆን..!» በዒቆካ ኟዔቇዕነካ ዏኻቆዿውን ቍናጓዬቋዔ! ሿዂዩሁ
ቍዖኾዀድን፦
ቒንዧዚሁዔ
ቊቌኲ
“ቍዛ-ዖሕዒን
ባህዘኢኧንዔ
ሆኤ!
በኦድኴቨበካ
ዏቋቀ
ቍዖኾዀድን
ቒናቋዠቆን። ሆኖዔ ባህዘኢኧ ቆቍህ ዏድዘኢ ቬዔ ሆነው ኟኦዂቨበካን ቍኻባብ ቂኻኗን በቬኦኴዛ ኧን ዂዧ ቬኢዓ በዏኴኟዛ ቍዪዩቬ ቬዕኲ ቍናበዳዔ! ቆዔቪቊ፦
ቍህ
በዝቆኻው
ሁኔኩ
ቒንዧዑናኻዛና
ኟዝቆኻውንዔ
ቒንዧዑኢናዀዛ ቆዏኵድዛ በዑኢዪዀኧ ዒቬዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻድ ነው። ኵዛቐንዔ ኟዛቨ ቋ ዏሆኑ ቒዐን ነው! ኩዩኢ ኤህንን ባህዘ ቆቍህ ኢቆ ቍዔቪኢ ቒናዬቆን ቒንደ ቒንዧ ቍንዪንዬ ኟዺዏካ ጭፍዙዎኲ “ኟቍህ
43
የአሒኞች ጋሻ ንዀዀዛ ቋና ዟዧቋ ቍኤዧቆዔ፤ ..ዂዘኦዛዝ..” ቒኢቋን በቒዳ ቍዙዛ ባህዘውን ቍናቬኦባብቋዔ! በቊዔ በቀቋ ኤህንን ባህዘ ዂዧ ዏድዘኢ ቬዔ በዒቪዧዀ “ቍቋ-ዐኦሿቋ-
ቈዔ” (ኦናኾዘው)፣ ዂኤዔ “ቍቋ-ዐሿቋ-ቈዔ” (ቍናኾዘው) ኟዑቋ ቬዔ ቍናዂዸቆካዔ።
44
የአሒኞች ጋሻ ኴኤ ዏቬዏዛ! ቒውነኦኚ ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ቒነዚህን ባህዘኢካ ቆዝዸዘ ኩኹነካና ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ኟዑኢዖኾዀዶ ቩሆኑ በዚህ ቒዔነኩክው ኟዑድነኴቋክው ቍዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ ቍቇ፤ ቒነዛቨዔ፦
ኤ
ْ َ 1- ኟባህዘኢኧን ሁኔኩ ዂኤዔ ውቬዸዄ ኤዘካ ዏኻዏካ (ل ِييؽ )ح َ 2- ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ()ت ًْ ِثين
3- ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ባቆዏኴበቋ َْ ካዛኼዔ ዒቪዸካ ()تع ِطين
4- ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ካ ዂኤዔ ካቄቄቆኚ َْ ካዛኼዔ ቍዛብኬ ዏኴኟዛ ()َت ِصيؽ
ሿነዚህ ድንኺኲ ቍንየንዔ ዏዝዔ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ቆዑሿኦቆው ቍዔቂዄ ዛኰ ኟዑዪዛዀ ነው፦
ﭧ ﭨ ﮋ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ]ٔٛٓ :[األعراؼ
ﮂﮊ
«እነዚያ ስሞቹን የሚያጣምሙትንም ተዉዋቸው፤ ይሰሩት የነበረውን (ዋጋ) ይመነዲለ።»[ቍቋ-ቍዕዙፍ
180]
45
የአሒኞች ጋሻ ዒብዙዘኢ ቒነዚህ ቍዙካ ድንኺኲን ዏድንኴኹ ኟዀዬ ኟዑሆንበካ ዔቄንኢካ በቍጭ ቒንዧዑሿኦቆው ኤብዙዙቋ፦
1ኚው ድንኹ ኟባህዘኢኧን ሁኔኩ ዂኤዔ ውቬዸዄ ኤዘካ ዏኻዏካ ኟቍንዬን ነኻዛ ሁኔኩ ዒዂኹ ኟዑኰቋባክው ቍዒዙጮኲ ቭቬካ ብኰ ናክው፦ - ቒዛቨን ዒኟካ፣ - ቍዔቪኢውን ዒኟካ፣ - ዔንነኧን በኦዏቆሿኦ ቒውነኦኚ ኟሆነ ኻቆጻ ዒዀኗካ። ቍህ ዀን በዚህኚው ህኤዂካ ቆዒንዔ ቍኤኩኤዔ፣ በዂዩኢኚው ሪቆዔ ቍዒኞኲ ቩኢአካዔ በቒኤኩ ቍኢቂቋቇካዔ፤ ቍዔቪኢዔ ፍዘዔ ኟቆውዔ፤ ቬቆዚህ ቬቆዛቨ ዒዂኹ ኟዔንኲቋበካ ብክኚ ዏንኻዬ ቭቬኦኚው ነው፤ ቒውነኦኚ ኻቆፃ! ኤህ ኻቆፃ ዧዀዕ ሿቍህ ሿዙቨና ሿዏቋዕቄኦኚው ()ﷺ ንዀዀዛ ውጭ ቈሆን ቒንዧዒኤኲቋ ቍውኴናቋ፤ ኩዩኢ ቬቆባህዘኢኧ ሁኔኩና ዝዛዝዛ ኤዘካ በኵዛቐንዔ ኤሁን በሀዩሥ ቍቋኦነኻዖንዔ፤ ኟባህዘኢኧ ዔዺኴካዔ በቧዎኲ ዀዔካ ኟዑቆቂ ቬቋሆነ ዝዛዝዛ ኤዘኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነኻዛ ዂዚ ሁቇ ኢቆ ቒውኴካ ኟዑቧነዘዛ ዏዔካ ነው! ኤህ ዧዀዕ በዸዔ ኟኦዂኻዘ ኟቒዔነካ ዛ ነው! ቬቆዚህ ኟቒኚ ዬዛቱ ኟኦነኻዖንን ኦኴብቆን ቇንዔ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧንዔ
46
የአሒኞች ጋሻ ዒፅዧኹ ቒንደ ቬቋኦነኻዖን ኟ«ኻኤብ»(1) ኼዪኤ በውቬን ቍቒዔዜሪኲን ዏኻዏካ ቍኤዧቆዔ፤ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﮊ
]ٔٔٓ :[طه
«በእውቀት እርሱን አያካብቡትም»
[ጧሃ 110]
ቍዎን! ፍዶዙን ቬቆዝዸዘ ኟዑኢውኵካ ነኻዛ ቢኖዛዔ ዐቇ ዒንነኧን በቒውኴኩክው ቈኢዪዛቨ ቍኤኰክውዔ። ኩዩኢ ቬቆ ዝዸዘ ባህዘኢካ ሁኔኩና ዝዛዝዛ ኤዘካ ዏናኻዛና ዒቧብ ኟኦሿቆሿቆው ቍህ በባህዘኢኧ ኟዙቨ ሁኔኩ ኟቊቆው ሆኖ ቍኤዧቆዔ፤ ዒንኚውዔ ነኻዛ ኟዙቨ ሁኔኩ ቒንዪቆው ዀቋፅ ነው፤ ኟዝዸዘ ሁኔኩ ዀን በቧው ቍቒዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ። ቍህ ቒንያካ ቒንዪቋቆ ሿቒዛቨ በኴዛ ኟዑኢውኹ ኟቆዔ! ሆኖዔ ቍህ ቆዙቨ ኢዧክውን ባህዘኢካ ኟኦበቧው ቆኩኹነኧ በዑኻባ ቋአ ዏቋቀ ዏሆኑን ዒዏንና ሁቊዔ ዒቬኩዂቬ ኦኻቢ ነው። ሿዚህ ቍኳኢ ኟባህዘኢኧን ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ዒዖኾኻዺ ሁኔኩክውን ሿዏዀቆፅ ቍኤዏዧብዔ፤ ኢ ቊ ኤሄ ቊ! ኢቬኦውቇ! ኩዘቂዄ ዔቪቊ ቍንዬ ዀቆቧብ በቍንዬ ቍኾዸዑ ዂዧ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ (179 ሪ.ሂ) ዏዸና
ኟዑሿኦቆውን
ኵዛቐናዄ
ቍንኴፅ
ቍንብቦ
ቍንዬ
ዺኢኸ
ቍኴዖበክው፦
َْ (1) «ኻኤብ» ( )غيبኟዑባቆው ሿህዅቬ ኟዙኴና በቍቒዔዜ ዔዛዔዛ ቈዧዖቬበካ ኟዒኤኲቋ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ነው።
47
የአሒኞች ጋሻ ﭧ ﭨ ﮋﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮊ
]٘ :[طو
«አር-ረሕማን በዏርሹ ሊይ ሆነ።»[ጧሃ 5] “ቍህ በሧዛቯ ኤ ኟሆነው ቒንያካ ነው?” ቍክው! ኤህንን ቩቧዐ ዟኩክውን ዧዞ፤ ብዔ ቍድዏክው፤ ሿዚኢዔ ቒንዩህ ብቆው ዏቆቨ፦
ِ ِِ ِْ و،وؿ ِ ٍ ٍ االستِواء غَيػر َْرله «.ٌالس َؤ ُاؿ َعنْوُ بِ ْد َعة ُّ َو،ب ُ َوالْ َكْي،وؿ ُ ُْ ُ َ ْ « ٌ اِليَا ُف بو َواج َ ف غَْيػ ُر َم ْع ُق «ኟቍህ ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን )“ቬከዅቒ”( ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ
(ዏቋዕቄኧ ዀቋጽ ነው)። ‘ቒንያካ?’ (ኟዑቆው ዺኢኸ ዏቋቬ) በቍዕዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ፤ በዚህ (በኦድኴቧው ባህዘ) ዒዏንዔ ዀያኩ ነው፤ ቬቆዚህ ዏድኟኹዔ (በዩን ዃቬዺ ኟዏዸ) ዝድዙ “ቢዬሪ” ነው!» ሿዚኢዔ (ድኢውን)፦ «ኟቢዬሪህ ቧው (ዐብኦዩዕ) ካዏቬቆኚቆህ!» (1)
ቂቇካ በኋ ሿዏቬደየ ቒንዩዂዸ ካዕዛዝ ቍቬኦቆዞ!
(1) “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/150-151)፣ “ቍቈ’ዕከዬ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 56፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋ-ዮህዑኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 33፣ “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/151)፣ “ጱቋኟኧ’ቋቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (6/325-326)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/398)፣..በቊቌኲዔ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ቧፍሯቋ። ኤህ በኦቆኢአ ቧነይኲ ኟኦዖኾኻድ ዘኻባ ቩሆን ኟኦቆኢአ ቈውንካ ካቄቄቆኚ ቬቆዏሆኑ ዏቬቄዖዅቋ፤ ቍንዬዔ ኩዅ ሪቈዔ በዚህ ቒውነኩ ኤ ኟዑኢድዙዺዛ ቋ ቍቋኦናኻዖዔ!
48
የአሒኞች ጋሻ ኤህን ዏቧቋ ዺኢኸ ቆዛቪክው ዏዔህዛ ቍቋ-ዒዔ ዖቢሪህ ብን
ቍቢ ሧብዩ’ዛ-ዖህዒን (136 ሪ.ሂ) ኴዛቦክውዔ በኦዏቪቪኤ ዏቋቀ ቒንዩህ ብቆው ነበዛ፦
ِ ِ ِ الرس ٍ ف َغيػر م ْع ُق ٍ ِّ ِ َوِم َن هللا،وؿ َو َعلَْيػنَا،ُوؿ الْبَ َالغ ُ َّ َو َعلَى،ُالر َسالَة َ ُ ْ ُ َوالْ َكْي،« اال ْست َواءُ َغْيػ ُر َْرل ُهوؿ ِ «.يم ُ التَّ ْسل «ኟቍህ ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን )“ቬከዅቒ”( ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ
(ዏቋዕቄኧ ዀቋጽ ነው)። ‘ቒንያካ?’ (ኟዑቆው ዺኢኸ ዏቋቬ) በቍዕዔዜ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔ፤ ዏቋዕቄኧ ሿቍህ ዘንዬ ነው፤ በዏቋዕቄኦኚው ኤ ኢቆው (ሀዟነካ) ዒዬዖቬ ነው፤ በቒኚ ኤ ኢቆው (ዀያኩ) ዏኴበቋ (1)
ነው።»
ኤህ ሿሁቆኧ ዬንኹ ዒዕኲ ኟኦቧድው ዬንኹ ዔሽ በኟካኞኮዔ ኟቍህ ባህዘኢካ ኤ ቆዑነቪ ኟ“ቒንያካ?” ዺኢኸ ቍዺኾቢ ዏቋቬ ኢዘቆ ዏዛሆ ነው። --2ኚው ድንኹ ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ዏዔ
በዝዸዘና
በፍዶዛ
ዏቂሿቋ
ዏዏቪቧቋና
ቍንዬነካ
ቈኖዛ
ቒንዧዒኤኲቋ ዒንኚውዔ ንዘህ ቍዕዔዜ ኢዖኾዀዸቋ።
(1)
“ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/151)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/398)፣ “ኩዘኹ’ሥ-ካ” ቈቋ-ሩዳቈ ኻፅ 158 ኵዺዛ 431፣ “ቍቋ-ረቇዃ ቈቋ-ሧቈኤ-ኡ’ቋ-ኻፍ-ዠዛ” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 98
49
የአሒኞች ጋሻ ቆዚህ ዒቬዖዱነካ ሿዑድኴቨካ ቍንኴፆኲ ዏቂሿቋ፦
]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11] ]ٗ :[اِلخالص
ﮋﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ]ٙ٘ :[مرمي
ﮋﭚﭛ ﭜ ﭝ ﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ኩኵ ቧጲቢኤ ብኑ ሪብ-ባቬ (
) ኤህን ቍንኴፅ ቩኢብዙ ቒንዩህ
ኤቇ:
ِ »!شبيها ؟ ّ « ىل تعلم ً للرب م ًثال أو “ቆኩ ቍዔቪኢ ዂኤዔ ቢዹን ኩውቆህን?”
(1)
ቬቆዚህ ኟኩ ዏድዘኢዎኲና ዏኻቆዿዎኲ ቍንዪንያ ሿፍዶዙን ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካ ኾዛ በካ ዧዖዱ ቢኻዺዐ
ቒንኳ በኤዘካ ዀን ፍዘዔ
ቍኤዏቪቧቇዔ፤ ኩ በኩነኧ ሿፍዶዙን ዏቆኢዎኲ ኟድዙና በቬዕኮዔ ኤሁን በባህዘኢኧ ኦኾዘ ኟቊቆው ብክኚ ነውና!
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘ” (18/226)
50
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ “ዒዏቪቧቋ” ኟዑባቆው ባህዘኢኧን ሿፍዶዙን ኾዛ በሁኔኩ ዒዛዏዬ ቒንደ ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ኢዧኵካን ዏኴበቋ ቒንዪቋሆነ (1)
ቈኩዂኹ ኤኻባቋ ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚኤ (279 ሪ.ሂ) ቒንዧዑኢቬኦቋዞካ ኩዅው
ቍቋ-ዒዔ ቬጲሃኹ ብኑ ዙሀዂኤህ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٍ ِ ٍ َس ٌع َ َ فَإِذَا ق.َس ٌع َك َس ْم ٍع أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع َ َ«إَِّظلَا يَ ُكو ُف التَّ ْشبِيوُ إِذَا ق َْ :اؿ َْ أ َْو، يَ ٌد َكيَد أ َْو مثْ ُل يَد:اؿ َّ اؿ َ َ َك َما ق-اؿ َ َ َوأ ََّما إِ َذا ق،َُك َس ْم ٍع أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع فَػ َه َذا التَّ ْشبِيو َ َوال،صٌر َ َ َوب، َوَسَْ ٌع، يَ ٌد:-اّللُ تَػ َع َاىل ِ ُ والَ يػ ُق، َكيف:وؿ » . فَػ َه َذا الَ يَ ُكو ُف تَ ْشبِ ًيها،َس ٍع َوالَ َك َس ْم ٍع َْ مثْ ُل:وؿ َ َ َ ْ ُ يَػ ُق «ዒዏቪቧቋ ኟዑሆነው “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ቒዳ”፣ “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ዏቬዒካ” ቩባቋ ነው፤…ነኻዛ ዀን ቍህ ቒንዧኦናኻዖው “ቒዳ፣ ዏቬዒካ፣ ዒኟካ” ብቌ “ቒንያካ” ቂቆ፣ “ቒንዩህ ቍኤነካ፣ ቒንዩኢ ኢቆ ዏቬዒካ..” ቂቆ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ!»
(3)
ቍዎን! ኟኵዛቐን ኻቆፃን ኟኦሿኦቆን ቧው ዒውኻዝ በኦዘዅዅዘ ኵዛቐንን ዙቨን ዒውኻዝ ቒንዧሆነ ዒቬኩዂቬ ኢቱቋ! ---
(1) ዒብዙዘኢውን ቄፍቋ ሁቆካ ኤ ኤዧዛቨበኩቋ፤ ን-ቱቍ’ህ! (2) ቬጲኹ ብኑ ብዙሂዔ (ብኑ ዙሀዂኤህ) (161 – 238 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟዐቬቈዕኲ ዒዔ፤ በዘዏናክው ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ “በየንኢ ኤ ቆቬጲኹ ዂዧዛ ቍውኹቆካዔ!” ብቆዅቋ። (3) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿጯዩሥ ኵዺዛ (662) በኋ
51
የአሒኞች ጋሻ 3ኚው ድንኹ ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨባክውን ዏዖዱዎኲ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ባቆዏኴበቋ ካዛኼዔ ዒቪዸካ ሿኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ኟኵዛቐንና ኟቨን-ናህ ዒቬዖዱዎኲ በሧዖብኚው ቋንቋዄ ቬቋካና ቍኻባብ ዏዖካ ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኲን ኢዘቇ ቬቆሆኑ ኧንዔ ኦኴብቌ በቒዔነካ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው።
ዏቋዕቄኩክውንዔ
በኴዺኩ
“ኟነዚህ ቍንኴጾኲና ነብኢዄ ንዀዀዜኲ ዏቋዕቄካ ቍኤኩዂኹዔ፣ ዂኤዔ ቍቱዑ ነው! ቧጲቦኲና ኦሿኩኤ ካውቋይኲዔ ኟቒነኙህን ቍንኴፆኲ ዏቋዕቄካ ቍኢውኵዔ ነበዛ!” ብቌ ሿዚህ
ቍንፃዛ
ቍንዪንይኲ
ቒንዧዑቇካ
ዏዕኻካ ቬህኦካ ብኰ ቪኤሆን ካንዀዛካዔ ነው! ቒንዩኢው ቆዏሆኑ፦ - ሿኩኲን ዒንነካ ኾዛ ኟኦኢኢዘውን ኤህን ኩኹና ቍንኻብኾቢ ዛዕቬ ቆሁቇዔ ዏቬቄ ዏዏዘኢ ኟሆነው ኵዛቐን ኢቆ በ ዒብዙዘኢ ቍቆባብቭ ኢቋዝዅቋን?! - ህሁ ዝዸዘኢኲን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ዏቋዕቄኩክው ኟዒኤኩዂኹ ቍቱዑ ካን ቍውዛይ ባዜኮን ኢዔኩኩቋ ኦብቌ ኤኩቧባቋን?! - ዂኤቬ ቒነዚህ ዀቋፅ ቋንቋዄ ኤዘካና ቍኻባብ ኢክው ቍንኴፆኲ በቍንዪንዬ ዔዕዙፎኲ ዏዀቢኢ ኤ ቒንዪቇካ ﮋﭤﮊቒና
ኟዏቪቧቇካ)
ኢቋኦቆዏየ
(ቒንዧ
ኦሪዔዙዄ
ﮋﭑﮊ፣ ﮋﭑﮊ፣
ኟዟዧቋ
ቄሽኖኲ
ናክው?! - ቍህ ኟኵዛቐንን ዏቋዕቄካ ኟዒኤዖየ ቧዎኲን በኦቆኢአ ቍንኴፆኲ ቅንኖ ቪቆና ኤህንንዔ ሿሿሃዩኢን ዏኻቆዿዎኲ ዏቂሿቋ ቒኟኺድዖው በዚህ ዂቪኝ
52
የአሒኞች ጋሻ ኼዪኤ ኤ ኢቇ ቍንኴፆኲን ካዛጓዓ ዒዂኹ ቍኤኰቋዔ ዒቆካ ዀዙ ቍኢኾባዔን?!
(1)
- ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲ ቒዳዀ ብዙ ሿዏሆናክው ኾዛ ቍህ ኵዛቐንን ሿዟቇን ሿሿዟቇ ቪኤቆኤ ሁቇንዔ ቆዏኻንዘብ ዏዸዸዛና ዒቬኦንኦን
ቒንዪቆብን
ቍዂኻዘዔን?!
ሿዏንኻ
ባቱኻዛ
ቇን
ኟዒኢቬኦውቇካን
(2)
- ኩኵ ዏቋዕቄኦኚና ባቋዧዖቦኰክው በዚህ ኩኹ ዛቒቬ ኤ ቒንዧ ዏሀኤዒን ዏቋዕቄኩክውን ኟዒኢውቋክውን ቍንኴጾኲን ኢነበንቡ ነበዛ ኦብቌቬ ኤኻዏኩቋን?!
(1) ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦
ﮋﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ﮊ
]ٗٙ – ٗ٘ :[إلسراء
«ቁርኣንን ባነበብክም ጊዜ ባንተና በመጨረሻው ዓሇም በማያምኑት መካከሌ የሚሸሽግ ግርድሽ አዴርገናሌ፤ እንዲይገነዘቡትም በሌቦቻቸው ሊይ ሽፊንን፣ በጆሮዎቻቸውም ሊይ ዴንቁርናን አዯረግን»[ቍቋ-ቬዙቒ 45-46]
ﮋﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
]٨٨ :[لنساء
«እነዚህ ህዝቦች ምን ሆነው ነው ንግግርን ሊሇመረዲት የዯረሱት?!»[ቍንኒቪቒ 78]
(2) ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٕٗ :[دمحم
ﮋﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮊ
«ቁርኣንንም አያስተነትኑምን? [ዐጯዏዬ 24] አሌለባትን?»
53
በሌቦቻቸው
ሊይ
ቁሌፎቿ
የአሒኞች ጋሻ - ነብኢኲን ቂቆባክው ቒውነካን ኟዒዬዖቬ ሀዟነካና ቂክው ኹንነካ
ቍናኹፅ ካቄቄቆኚ ካዛጓዓ ቬቆዒኤኩዂኹ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን ቍካኴበቇ!” ቪኤቇ ኴ?! ቍንፃዛ
ቒንያካ
ቍንዬዔ
ኴን
“ኟነዚህ
- ቧጲቦኲቬ ሿኩኵ ዏቋዕቄኦኚ በኦዒካ ዏዖካ ቆኦሿኩአ ካውቋዬ ኵዛቐንን በዐቇ ቩኢብዙ “ኟነዚህን ቍንኹፆኲ ካዛኼዔ ቍናውኹዔ!” ቆዔን ቍቇዔ?!
(1)
(1) ቆቍብነካ ኢህቋ፦
ٍ كا َف الرجل ِمنَّا إذا تعلَّم ع ْشر: قاؿ، عن ابن مسعود،معانيه َّن ُياوزى ّن حَّت يعرؼ آيات مل َ ُ ُ .هبن َّ العمل َ و
ሧብየህ ብኑ ዏቬረዬ ቒንዩህ ቍቇ፦«ሿኚ ዏቂሿቋ ቍንዪኲን ቍቬዛ
ቍንኹፆኲን ቩዒዛ ዏቋዕቄኩክውንና ቍኦኻባበዙክውን ቒቬቁኢውኹ ዂዧ ቊ ቍኢቋፍዔ ነበዛ!» [“ኦፍቩዛ ብኒ ዮዘዛ” (1/80)]
ِ ِ ْ « َح َّدثَػَنا َم ْن َكا َف يػُ ْق ِرئُػَنا ِم ْن أ:اؿ صلَّى هللاُ َعَلْي ِو َ َالر ْْحَ ِن ق َّ َع ْن أَِِب َعْب ِدَ - َّب ِّ َص َحاب الن ٍ ع ْشر آي- صلَّى هللا عَلي ِو وسلَّم-ِوؿ هللا ِ أَنػَّهم َكانُوا يػ ْق ََِتئُو َف ِمن رس- وسلَّم فَ َال يَأْ ُخ ُذو َف،ات َ َ َ َ ََ َْ ُ َ َ َُ ْ ُْ َ ََ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ». فَػ َعل ْمَنا الْعْل َم َوالْ َع َم َل: قَالُوا،ُخَرى َح ََّّت يَػ ْعَل ُموا َما ِِف َىذه م َن الْعْل ِم َوالْ َع َم ِل ْ ِِف الْ َع ْش ِر ْاأل
ቍቡ ሧብዩ’ዛ-ዖሕዒን [ቍቬ-ቨቆዑኤ] ቒንዩህ ቍቇ፦ «ሿነብአ ቧሃቦኲ
ዏቂሿቋ ኵዛቐን ኢቬኦዔን ኟነበካ ሿዏቋዕቄኦኚው ቍቬዛ ቍንኴፆኲን ዒንበብ ቒንዧኦዒ በቒነኙህ ውቬዺ ኢቆውን ቒውኴካና ኦዀባዛ ቒቬቁዒ ዬዖቬ ቊቌኲ ቍቬዜኲን ኟዒኤኴበቇ ቒንዧነበ ነዀዖውናቋ፤ “ቒውኴካንና ኦዀባዛን (በቍንዬ ኤ) ኦዒዛን” ቍቇ!» [ቍሕዏዬ (23482)፣ ብኑ ቍቢ ቮኤበህ (10/460-461)፣ ቍቋ-ጲቁዔ (1/557)፣ ቍቋ-በኤሀኤ (3/119120) ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።] =>
54
የአሒኞች ጋሻ - በኟካኚውዔ ኽዜና ቦኩ፣ በኟካኚውዔ ኦዙ ኟህኤዂካ ዏቬቄ ኤ ኟዑኢኦቀዛ ኟፅሁፍ ዏዏዘኢ ኟዧዖቧው ካውቋዬ ኟዏዏዘኢውን ዏቋዕቄካ ኢቋኦዖዪ ሆኖና ቆዏዖዪካዔ ዔንዔ ቍኤነካ ፍካና ኼኼካ ቪኤኖዖው፣ ቧቆ ኼዪአዔ ጭዙሽ ዺኢኸ ቪኢነቪ ኢሿካዒቋ ኦብቌ ኤድዖድዙቋን?! ኩዩኢ ቒንያካ ኢ ሿሁቇዔ ኟኦቱቆው ብዛኹኣው ኟቧጲቦኲና ኟኩቢሩእኲ ካውቋዬ ሿኩክው ዘንዬ ኟዏዸክው ኩኹ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢ፣ በኦቆኤ ዧዀዕ ቬቆኦዂዪዯ ዝዸዘኢክው ዒንነካ ኟኦዏቆሿኦው ዂቪኝ ዛዕቬ በበ ሁኔኩ ኢቋኦኻቆ ቢሆን ኖዜ ቬቆኼዪአ ቆዒዂኹ ቪኤጓኼና ዺኢኸን ቪኢነቨ ኢቋዠቇ?!
‚“ቬከዅቒ” ኟዒኤኩዂኹ ቍኤዧቆዔ» ብቆው ዀቋፅነኧን ድኴቨ ቒንደ “ኟዑኩዂኹ -
ሿኤ
ቒንዧኦድኴቧው
ሁቆኧ
ኩኹ
ዒዕኲ
(1)
ቍኤዧቆዔ!” ቆዔን ቍቇዔ?!
، من فاحتتو إىل خامتتو،ادلصحف على ابن عباس ثالث َعْرضات عرضت « : قاؿ، عن رلاىدَ ُ ِ ».كل آية منو وأسألُو عنها ِّ أُوقفو عند
ዐዱሂዬ ቒንዩህ ኤቇ፦ «ኵዛቐንን ቭቬካ ኽዜ ሿዏዮዏዘኢው ቒቬሿ
ዏዼዖቱው ዂዧ ብኑ ሧብ-ባቬ (ቆካዔህዛካ) ቍኴዖብቀኝ፤ ቒኢንዪንየ ቍንኴፅ ኤ ቒኢቬኺዔቀ ቬቆ ቒዛቨ ቒኟድኟኹቀካ!» [“ኦፍቩዛ ብኒ ዮዘዛ” (1/90)] (1) ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቒና ቍቋ-ዒዔ ዖቢሧህ “ቬከዅቒ” ኟኩዂኴ ዏሆኑን ቩናኻ ኟዝቆኼካ ዏቋዕቄካ = ቇ በዚህ ዏቧቋ ቍኻባብ ኟዑኢቬኦቋዝው ቋንቋዄ ዏቋዕቄካ ዀቋፅ በዏሆኑ ዒብዙዘኢ ቒንዧዒኤቱ ዏሆኑን ቆዏዖዪካ ብዙ ዒቬኦዅቋ ቍኤድበኹዔ! ኟዒቈቁኢው ሪቈዔ ቍቡ በቄዛ ብኑ’ቋ-ሧዖቢ «ኟዒቈቄ ቍቂሄዬ (ዏዝሀብ) ኟሁቇዔ ዏቧቋ ሀዩሦኲ ዏቋዕቄካ ኟኩዂኴ =>
55
የአሒኞች ጋሻ
ዏሆኑ ነው፤ ቬቆዚህዔ ነው ቆድኟክው ቧው “ቬከዅቒ ኟኩዂኴ ነው፤ ቍኳኋኑ ኟዒኤኩዂኹ ነው…” ኢቇካ..» ብቆዅቋ![“ሪዘይኧ’ቋ-ቍሕዂዚኤ” (3/166)] ቊኚው ኟዒቈቁኢ ቈኹ ቍቋ-ኵዛዶቢ ኤህን ቩኻቋዘ፦ ‚“ኟኩዂኴ ነው” ቩቇ በቋንቋ ዧዖዱ ዒቆኩክው ነው» ብቆዅቋ። [“ኦፍቩ’ቋ-ኵዛዶቢ” (7/219)] በኦዼዒዘዔ ኟቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢን [“ቍቋ-ረቇው” ኻጽ 251]፣ ኟብኑ’ቋ-ኴኤ-ኡዔን [“ዏዪዘዯ’ቬ-ቪቈቁን” (2/84)]፣ ቒና ኟቍቋ-ቍቇቩን [“ኻዙቡ’ቈ’ዀከዙብ” ኻፅ 387] ንዀዀዛ በዅቢነካ ኤዏቋሿኧ! ሆኖዔ ቍንዪንዬ ቍቪቪኳኲ «(ቬከዅቒ) ኟኩዂኴ ነው ቩቇ ዒቆካ ኟዝቆኼካ
“በኵዛቐን ውቬዺ በቋ ዧዖዱ ዏድኴቨ ኟኩዂኴ ነው” ቆዒቆካ ነው!» ብቆው በሿንኧ ቆዏዕኻካ ኤዺዙቇ! ኤህን ኟዑቇ ቧዎኲ “ ቒንዩህ ኢቆ ዏቋቬ ኟቧዶካ ድኢው ኢነቪው ዺኢኸ ኤህንን ኟኦዏቆሿኦ ቬቆሆነ ነው!” ዒቆኩክው ሿሆነ ቒንዩኢው ቆዏሆኑ፦ - ድኢው ዙቨ ኟኵዛቐን ቍንኴዘን ቍንብቦክው ቪቆ ኤህ ቋ ኵዛቐን ውቬዺ ቬቆዏኖ ኤድኤቋ ኦብቌ ኤድዖድዙቋን?! - በሁቇዔ ዘኻባዎኲ ኤ ቒንዧዑቬኦዅቆው “ቬከዅቒ”ን ቍቬዏቋቄኬ “ቒንያካ ነው?” ብቌ ድኟክው ቒንደ “ኵዛቐን ኤ ኦድኹሷቋ ዂኤ?” ቍክውን?! - ዺኢኸው ቒንዩኢ ቢሆን ኖዜ ቆዔን ብ ቍድዏክው?! “ዐብኦዩዕ” ቪካሆን ቍካኴዛዔ ብቆውቬ ቆዔን ኻቧፘካ?! ቆዔንቬ ሿዏቬደዬ ቒንዩዂዸ ቍዧዖኼካ?! - ቆዔንቬ ቬቆ ቍኳኋኑ ( )كيفيةዏቋቬ ዏቬድካ ቍቬዝቆኾክው?! “ቍኤ! ቒቪክው በዙቪክው ቍነቪኝነካ ኟኦናኻካ ዒብዙዘኢ ነው!” ሿኦባቆ ዧዀዕ፦ - ሁቆኧዔ ዒዕኲ በዀቋፅ ቋንቋ “(ቬከዅቒ) ኦድኹሷቋ ( ”!) َم ْذ ُكورዂኤዔ ዏቧቋ ዀቋፅና ኟዒኢቱዒ ኻቆፃ ዏድኴዔ ኤቪናክዅቋ?! [በዚህ ቍኾዸዑ “ቍዬ-ዧቈቇ’ቋ-ኴዄዔ” በኦቧኗው ኟሧብየህ ቍቋ-ሀዖዘ ዏፅጯፍ ኻፅ 36 (ኟኴዬዕው ህካዏካ) ኤ «(ቬከዅቒ) ኦድኹሷቋ ( »!) َم ْذ ُكورበዑቋ =>
56
የአሒኞች ጋሻ ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ቧዎኲ ቒንዧዑቇካ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲን ዏቋዕቄካ ኟዑኢውኴው ቍህ ብኰ ቒንዧሆነና ካዛጓዓኢክው ጭዙሽ ኟዒኤኩዂኹ ዂኤዔ ቍቱዑ ዏሆኑን ዏናኻዛ ፍዘዔ ኟቬህኦካ ዪና ቒና በዔንዔ ቍኤነካ ዏዖዱ ኤ ኢቋኦዏዖኦ ዝቈዺ ዏሆኑን ዒዂኹ ኢቬዝቋኾቋ!
(1)
ቍዎን! ቍህ ቒነዚህን ባህዘኢካ ኟኦበቧበካን ሁኔኩ ሿዛቨ
በኴዛ ዒንዔ ቍኢውኹዔ፤ ኟቍንኴፆኮ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ዀን ዀቋፅ ዏሆኑን ሿኤ ኦዖዬኦናቋ።
ቋ ቍቋ-ቆቂኤ ዘንዬ ኟኦዂዙ ዘኻባ ቒንዪቆ ቆዒቬዏቧቋ ኟኦዧዖኻው ኟዒዔኩኩካ ዐሿዙ ዀቋፅ ኹዺዝካ ዏሆኑ ቈኩዂኹ ኤኻባቋ!] - “ኟኩዂኴ ነው!” ኢቇካ ቇን (ቬከዅቒ) ቒንደ ኟቍንኴዘን ዐቇ ቍዖፍኦነኻዛ ቍቆዏሆኑ ኟቇ ዏቋዕቄካ ዀቋፅ ቒንዧሆነ ዒዏሿኩክውን ቍኢቪኤዔን?! - በኟካኚውቬ ቍኦዖጓዔ ነው ቬቆቍንዬ ነኻዛ ቍኳኋን ኦድኤኺ “ቇ ኟኩዂኴ ነው” ቩባቋ “ዏድኴቨ ኟኩዂኴ ነው” ዒቆካ ኟዑሆነው?! - ቊው ቢኴዛ ቍኳኋኑን ( )كيفيةዒዂኹ ቒንዧዒኤኰቋ ዏናኻዙክው በቍንፃ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄኧን ዏዖዪካ ቒንዧዑኰቋ ቍኢቪኤዔን?! ዏዖኩዄ ዏቋዕቄኧን ጭዙሽ ኟዒኢውኹ ቧው ሿዚኢ በኤ ቬቆው ዝዛዝዛ ዔን ቍቬዂዙው ?! ቨብሃነ’ህ! ቒውነካን ቆዏኴበቋ ኤህን ኢህቋ ዏኦዙዏቨን ዔን ኤቇኩቋ ዱቋ?! (1) ኤህ ቍቂሄዬ «ኦፍዄዬ» ( )حؿْيضበዏባቋ ኟዑኩዂኹ ቩሆን ኟዚህኚው ድንኹ (ኦዕዷቋ) ቍንዬ ኻፅኩ ነው። ኟዑዧንኴው ኟዚህ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ “ኟዒኢውኵካ” “ውቬዸዄ” ካዛጓዓውን ቒንደ - ቒንዧነቨ ቍባባቋ ዒቬዖዱዎኮ ኟዑኢቬኦቋዞካን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ዒፅዧኹ “ዒዏቪቧቋ” በዏሆኑ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ኦዝኽ ቍቆዏሆኑን በቒዛዀድኝነካ “ኢውቇ”! ኤህ ቍቂሄዪክውዔ ኟቧቆፎኲ ዏንኻዬ ቒንዧሆነ ኤዕዀኩቇ፤ ኤህ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዺ ዺኺዒ ዂዧ ዟካ ኤዏዸቋ፤ ን-ቱቍ’ህ።
57
የአሒኞች ጋሻ ዺኺዒ ሆኖዔ በዛዕቨ ኤ ቒንዧ ዏዖዱ ኟዑድኹቨካ ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ቍቆ። ቒዛቨዔ፦
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ]ٚ :[آؿ عمراف
﯂ ﮊ
«እርሱ ባንተ ሊይ መፅሏፈን ያወረዯው ነው፤ ከርሱ “የተከሸኑ” (ግሌፅ) አንቀፆች አለ፤ እነሱም የመፅሏፈ ‘እናት’ (መሠረትና ዋነኛ መገሇጫ) ናቸው፤ ላልች (ዯግሞ) “ሙተሻቢህ” (በአንፃሩ አሻሚ ገፅታ ያሊቸው) ናቸው፤ እነዚያ በሌባቸው ጥመት ያሌሇ ፇተናን በመፇሇግና “ተእዊለን” በመፇሇግ የተመሳሰሇውን (አሻሚውን) ይከታተሊለ፤ "ተእዊለን" ከአሊህ በቀር ማንም አያውቅም፤ በእውቀት ውስጥ የሰረፁትም “በርሱ አምነናሌ፤ ሁለም ከጌታችን ዘንዴ ነው” ይሊለ፤..» [ቍቈ ሩዔዙን 7]
ኤህንን
ቒንዧዏዖዱ
በዒኹዖብ
ሿኤ
ኟኦድኴቧው
ዬዔዪዓ
ኤ
ኟዑዧዛቨካ ሁቆካ ኟኦዛነዞ ዏንዧዛዧዘኢ ሀቪቦኲን በዒቆፍ ነው፤
“ዐኦቱቢሃካ” ኟኦዂቨባክው ዏሆናክው፤ ቍንዧኚው፦
ኟኦባቇካ
58
ቍንኴፆኲ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
የአሒኞች ጋሻ ሁቆኦኚው፦ “ኦቒዄቋ” ዒቆካ ሿንዀዀ ዀቋፅ ዏቋዕቄካ ኟዑቆኤ
ውቬዸዄ ዏቋዕቄካ ዂኤዔ ካዛጓዓ ዒቆካ ዏሆኑ! ሿዚኢዔ ቒነዚህን ኹዬዏ-ሀቪቦኲ ቍንዬ ኤ በዏኴዏዛ፦ “ኟነዚህን
ቍንኴፆኲ ዏቋዕቄካ ዂኤዔ ካዛጓዓ (ሿኤ በኦድኴቧው ቍንኴፅ ዏዖካ) ሿቍህ በኴዛ ዒንዔ ቍኢውኹዔ!” ኟዑቋ ቍዧኻኚ ዏዧዔዧዑኢ ኤ ዧዖቨ!
ኟዑዧንኴው
ሁቆኧዔ
ኟዏንዧዛዧዘኢ
ሀቪቦኲ
ፍዘዔ
ቬህኦካ
(1)
ዏሆናክው ነው! ቒዛዒካ
ኟዏዮዏዘኢው ዏንዧዛዧዘኢ ዏዖካ ኟቊቆው ዏሆኑን ቆዏዖዪካ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ ኤህንን ቍንኴፅ ቩኢብዙ በኼዪአ ኤ ኟኦቧነዘካን ሁቇንዔ ኟረቆዒዎኲ ቍቬኦኢኟኬኲ ሿዏዺኴቪክው ኾዙ ቍንዪክውዔ ኟቍህ ባህዘኢካ
በዧዝናው
“ዐኦቱቢህ”
ቒንዧሆኑ
ቍቆዏናኻዙክውንና
ሿቧጲቦኲዔ ኤሁን ሿኦሿኩእኰክው ዏቧቋ ቍባባቌኲን ቍቆዏዘኻባክውን ዒዂኵ ብኰ በ ነው!
(2)
(1) ዒንኚውዔ ኟሀቪብ ዬዔዪዓ ካቄቄቋ ኟዑሆነው ኟኦኻነባባክው ሁቇዔ ዏንዧዛዧዘኢዎኲ በቒውነካ ዑዛን ኦቆቄኦው ቩኢቋዞ ቒንዧሆን ኟኩዂኴ ነው፤ ቍንየ ቒንኳ ሿዂዧኴ ዬዔዪዓው ዐቇ በዐቇ ኤዠዖቪቋ! (2)
ቆቍብነካ ኢህቋ ኟቍቋ-ዒዔ ብኑዮዘዛ ኦፍቩዛን (3/172-175)፣ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን” ኟኦባቆውን ኟቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ዏፅጯፍን (1/293)፣ ቒንዩሁዔ “ዛየ’ቋ-ዏቩዛ” ኟኦባቆውን ኟብኑ’ቋዮውዚ ኦፍቩዛ ቒና ቊቌኲንዔ ኤዏቋሿኧ!
59
የአሒኞች ጋሻ ኩኵ ኟቬዔ ድቢብና ቈኹ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ (728 ሪ.ሂ) ኤህንን ቩኢዖኾዀዶ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ َفَإِِّّن ما أ َْعلَم َعن أَح ٍد ِمن سل...« ْ َال أ،ف ْاأل َُّم ِة َوَال ِم ْن ْاألَئِ َّم ِة َُْحَد بْ ِن َحنْبَ ٍل َوَال غَ ِْيه؛ أَنَّو َ ْ َ ْ ُ َ ِ ِ ِ ِ ِِ ِ َ ِجعل ذَل »..َُح ٌد َم ْعَناه َ ك م ْن الْ ُمتَ َشابو الدَّاخ ِل ِِف َىذه ْاْليَة َونَػ َفى أَ ْف يَػ ْعلَ َم أ َ ََ «ቒኔ ሿዚህ ህዝበ-ዐቬቈዔ ኴዧዔካ ካውቋይኲዔ፣ ሿዒዕኲዔ ቍህዏዬ ብኑ ጯንበቋዔ ኤሁኑ ቊቌኲ - ኤህንን (ኟቍህን ባህዘኢካ) በዚህ ቍንኴፅ ውቬዺ ኟዑቂኦካ “ዐኦቱቢህ” ኢዧዖኻና ካዛጓዓውንዔ (1)
ዒንዔ ቒንዧዒኢውኴው ኟዕኻኦ ቍንዬንዔ ቍውኹዔ!»
በኦዼዒዘዔ ቍህ ዙቨን ኟኻቆፅባክው ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ሂዧካና ቍኻባብ ዏድኴቪክውን ሿኤ ባቪቆፍናክው ዒብዙዘኢዎኲ ኤ ቍኤኦናቋ፤ ቬቆሆነዔ ኟቍንኴፆኮ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ “ዐኦቱቢህ” ኟዑቆው ቬኢዓ ውቬዺ ቈቂኦካ ቍኤኲቋዔ! ቍዎን! ቬቆ ሁኔኩክውና ዝዛዝዛ ኤዘኩክው ዀን ሿቍህ በኴዛ ዒንዔ በካቄቄቋ ዒዂኹ ቒንዧዒኤኲቋ ቒንቬዒዒቆን። ሁቆኦኚውን ዏንዧዛዧዘኢ በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ ብዙዎኲ ቒንዧዑቪቪኧካ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኤ “ኦቒዄቋ” ኟዑቆው ቋ ቍንዬዔ ኽዜ “ኟቍንዬን ቋ ካዛጓዓ ሿኼቋህ ዏቋዕቄኧ ዂዧ ቊ
ንፅፅዙዄ ዏቋዕቄካ ዒዞዛ” ኟዑቋ ካዛኼዔ ኤዞ ቍቋዏዸዔ። ዔቄንኢኧዔ ኤህ ቒንዧ “ቨቇ’ቋ-ዟኹህ” ኢቇ በቬኦኋ ኟኦዅኴ ዘዛፎኲ ቒኢዧዛ ቩቬዠዞ ዺኹዔ ኤ ኟዅቆ “ኪቄኒቂዄ” ፍኯ ቒንደ በዏዮዏዘኢዎኮ ዘዏናካ ኟዑኩዂኹ ቍቋነበዖዔና!
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (13/294-295)
60
የአሒኞች ጋሻ ነኻዛ ዀን ቇ በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ” ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ቩሆን ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅዔ ቒንዩሁ “ኦቒዄቋ” ኤባቋ።
(1)
ቆዚህዔ ቍኻባቦኮን ዒዹኑ ብኰ በ ነው።
ቆዔቪቊ ኢህቋ፦
ﮋ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ]٣٥ /[اْلعصاف
ﭬﭭﮊ
«“ተእዊለ”ን (ገሀዲዊ ፍፃሜውን) እንጂ (ላሊን) ይጠባበቃለን? "ተእዊለ" የሚመጣ ቀን እነዚያ ከዚያ በፉት የዘነጉት “በርግጥ የጌታችን መሌዕክተኞች በእውነት መጡ” ይሊለ።»[ቍቋ-ቍዕዙፍ 53] ]ٔٓٓ :[يوسف
ﮋ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜﮊ
«እርሱም (ዩሱፍ) አሇ፦ አባቴ ሆይ! ይህ የበፉት ህሌሜ “ተእዊሌ” (ውጫዊ ፍጻሜ/ክስተት) ነው፤ ጌታዬ በርግጥ እውን አዯረጋት!»[አቨፍ
100]
ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒﮊ
]ٜ٘ :[النساء
(1) ቬዛዂ-ቇ በዀቬዔ ኤሁን በቬዔ ዏቋቀ ኟዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ በዚህ ዙዘኢ ኢቆ ነው። ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ኽዜ ሿኵዛቐን ውጭ ቧዠ ባቆ ቍኻባቡ በዺኹቇ “ኦፍቩዛ” (ዏዀቆፅ፣ ዒብዙዙካ) ኟዑቋ ዏቋዕቄካ ኤኖዖዅቋ። ሆኖዔ በ“ዀቋፅ”ዔ ኤሁን በ“ዬብኹ” ፣በ“ውዿዄ”ዔ ኤሁን በ“ውቬዸዄ” ካዛጓዓ ቍኤኻዧብዔ!
61
የአሒኞች ጋሻ «በምንም ነገር ብትወዛገቡ በአሊህና በመጨረሻው ቀን የምታምኑ ከሆናችሁ ወዯ አሊህና ወዯ መሌዕክተኛው መሌሱት፤ ይህ የተሻሇና "ተእዊለ" (ውጤቱ) ይበሌጥ መሌካም የሆነ ነው!»[ቍን-ኒቪቒ 59] በዚህ ዏዖካ ቬቆ ኩኵ ኟፍዛዬ ቒቆካ ዂኤዔ ሿዚኢ በኋ ቬቆዑኖዖው ቄቬኦካ ኟዑነኻዛ ዜና ዂኤዔ ካንቢካ ቒና ነኻ በኻሀዬ ኦሿቬኬ ቒውን ዏሆኑ ቆኟኹቋ ናክው፤ ህቋዔ ቒና ኟህቋዐ ፍኯ በኻሀዬ ዏሿቧኧ ቍንዬ ቍኤዧቇዔ።
ኟዚህ
ውዿዄ ፍፃዓ
ኻሀዪዄ ኤዘካ ነው
“ኦቒዄቋ”
ኟዑባቆው። ኩዩኢ ኤህን “ኦቒዄቋ” በኦሟ ዏቋቀ ቆዒዂኹ ዝዛዝዛ ቍኳኋኑን
ዒዂኹ
ኟዀዬ
ኤቋ።
ኤህንን
ዧዀዕ
ሿቄቬኦኧ
በዟካ
ኟዑኢውኴው ኟ“ኻኤብ” ቒውኴካ ባቆቤካ ኟሆነው ቍህ ብኰ ነው! ቆዚህዔ ነው ሿኤ በኦዏቆሿኦው ኟኵዛቐን “ኦቒዄቇን” ኟዑኢውኹ ቒንዧቊቆ ኟኦነኻዖው።
ቍንኴፅ
ሿቍህ
በኴዛ
በዚህ ዒብዙዘኢ ዏዖካ ቍህ ብኰ ኟዑኢውኴው ኟባህዘኢኧ “ኦቒዄቋ” ኟዑዂቄቆው ባህዘኢኧ ኢቇበካን ሁኔኩና ውቬዸዄ ኤዘካ ቒንደ በቋንቋዄ ቍኻባባክው ኟዑኢቬኻነዝቡካን
ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ቍኤዧቆዔ! ቬቆ
ካንቪቑና ዏቧቋ ዛዕቭኲ ኟኦነኻንን ካንቢኬኲ ቋንቋዄ ዏቋዕቄካ በዺኹቇ ቒንዧዔንዖዪው ሁቇ ቬቆቍዔቂኲን ባህዘኢካ ኟዑኢዂቨካን ኻቆፃዎኲንዔ ዏቋቒቄካ በዺኹቇ ቒንዖዪቆንና! ኢቬኦውቇ! ---
62
የአሒኞች ጋሻ 4ኚው
ድንኹ
ባህዘኢኧ
ኟኦድኴቨባክውን
ካቄቄቆኚ ካዛኼዔ ቍዛብኬ ዏኴኟዛ
ዏዖዱዎኲ
ካ ዂኤዔ
(1)
ካንና ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን ሆን ብቌ ዏኺቋዏዔ በብዛኧ ኟኦቅነነ ኟቍኤሁዪውኢን ዏኻቆዿ ነው! ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ]ٚ٘ :[البقرة
ﯯﯰﯱﯲﯳ ﯴﯵﮊ
«(አይሁድች) እንዱያምኑሊቸሁ ትጓጓሊቸሁን? - በርግጥ ከነሱ ከፉልቹ የአሊህን ቃሌ የሚሰሙና ከዚያም ከተረደት በኋሊ እያወቁ የሚቀይሩት የነበሩ ሆነው ሳለ!»[ቍቋ-በኴዙህ 75] ]ٗٙ :[النساء
ﮋ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ከእነዚያ አይሁዲውያን ከሆኑት (መካከሌ) ቃሊትን ከአቀማመጣቸው ይቀይራለ..!»[ቍን-ኒቪቒ 46] (1) ኤኸኚው ድንኹ (“ኦሕዘፍ”) ሿቭቬኦኚው (“ኦዕዷቋ”) ኟዑቆኟው ኤሄ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢኑካን ካቄቄቆኚ ካዛኼዔ ቍብዜ በዒኤሄዬ ቊ ካዛኼዔ ዏኴኟዛ ቩሆን “ኦዕዷቋ” ዧዀዕ ኦቆዅጭ ካዛኼዔ ባኤቧዶዔ በዺኹቇ ኴዺኦኚውን ዏቋዕቄካ ውዬኹ ዒዬዖዀ ነው። ቬቆዚህ “ኦዕዷቋ” “ኦሕዘፍ”ን ኟዑኢኹፍ ቧዟ ኤዘካ ኢቆው ቋ ነው። “ኦሕዘፍ” በሁቇዔ ኵዛቐናዄ ቍኻባቡ በውዀዘካ ኟኦዂቪ ቩሆን ኟቢዬሪህ ቍኴንኞኲ “ኦቒዄቋ” በዑቋ ቬኢዓ ኟዑኢዙዔየካ ኟቋ ዺዔዘዛ ኤኸኚው ድንኹ ውቬዺ ኟዑቂኦካ ነው፤ በዅነኝነካ ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄኧን በዏኴኟዛ ኤ ኟዑኢኦቀ ቢሆንዔ በዺካ ቍኾዸዑዎኲ (በኦቆኤ ኟሀዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኤ) ዟዧካን ዂኤዔ ካን በዏዼዏዛ፣ በዏኴነቬ ዂኤዔ ቍነባበቡን በዏቆዂዺ ኟዒዧናኻዛ ቬቋካ ኤድኴዒቇ!
63
የአሒኞች ጋሻ ሿኤ ቒንዧኦዖኾኻድው ዝዸዘኢኲን ሿዒንዔ በኤ ቍዅ፣ ቒውነኦኚና ቆባዜኮ ቍዛኝ በዏሆኑ፡ ቒንኳን በቒንዩህ ኢቆ ዏዖኩዄና ሿባዬ ቍዮንዪ ኤ ኴዛኬ በቊቌኲዔ ዛዕቬ-ኼዪእኲ ኤ በኵዛቐኑ በዀቋፅ ሿዑቬኦዅቆው ዏቋዕቄካ
ኾዙ
ኟዑፃዖ
ዺኺዒዎኲን
በዒቬኦቆፍ
ሀኤዒኖኩኲንን
ቍኢዂቪቬብብንዔ። ዏዔ ኵዛቐን ዀቋፅ ኟሧዖብኚ ንዀዀዛ ዏሆኑን ነዀዜን ቩኢበ ቒንዧ ኹኔ ቧዔና ዂዛኵን ቆአ ብቌ ቍኤዝካነንዔ! ቒናዔ ኟዚህ ድንኹ ኦድዎኲ ቒንዧዑኢቬኦኾቡካ ቒነዚህ ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲ በኴዺኩ ኟዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ “ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ በዏሆኑ” ኟኦቆኟ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ቒንዧዑኢቬዝቋኾክው ዏናኻዛ ቋንቋዄ ቍዀባቡን ዙቨ ኢቋኦሿኦቆ ዐዀካ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ቆቊቌኲ በዛቂኩ ዏዘዞኲ ኢኾቋዸቋ፤ ቆዔቪቊ ኢህቋ፦ - ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺንዀዀዛ ኟዑኢንባዛኴው ዏቋዕቄካ ኼዬቆካን ኢቬኻነዝባቋ ብቌ በቄዞ ዏድዛድዛ፣ - ቍህ ቆዙቨ ኢዧኴውን ባህዘ ቍቆዏኴበቋ፣ - ካቄቄቆኚውን ኵዛቐናዄ ዏቋዕቄካ ዒቬኦባበቋ፣ - በቦኩው ቬህኦኦኚ ካዛጓዓን ዏኦቂካ፣ - ኟቍህና ኟዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቋ በዐቬቈዕኲ ዘንዬ ኢቆውን ሿበዚኩ በዏኴነቬ ሁቇዔ ኢቱውን ካዛጓዓ ቒንዩቧዺ ዏንኻዬ ዏዺዖዀ፣ - ኟነቢኢካን ዏንኻዬ ዏፃዖዛ፣ - በዺብኹ ኟኦቅነነውን ኟቍኤሁዪውኢን ዏኻቆዿ ዏኦዀበዛ፣
64
የአሒኞች ጋሻ (1)
- ቬቆቍህ ኟዒኢውኵካን በዏናኻዛ ኟቧኤዸንን ዏንኻዬ ዏሿኦቋ ፣ ቒና ኟዏቪቧቇካ ኤኻኚቇ። ቆዚህ ዔቪቊ ሿዑሆኑ ኟኦቆዏየ ኟካዛኼዔ ዺዔዘዛዎኲ ዏቂሿቋ፦ ኟቍህን ዏቬዒካና ዒኟካ ፡ “ዒዂኹ”! ዏውዧየን፣ ዏዧቧኧንና ቒዝነኧን (ዛህዙሄውን) ፡ “በዺ ዏዏንዪካ
ዏዝቆዀ”! ዏኺዸኧን ፡ “ኹዸኧ”! ሁቆካ ቒዴኮን ፡ “ኲቌኩው ዂኤዔ ኾው”! ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን ፡ “ቬቋዸኑን ዏኺዸድ”! በፍዛየ ኴን ዏዔዸኧን ፡ “ኟካዕዛዙ ዏዔዸካ”! ..ዂዘኦ ቒኢቇ ኟኩዂኴውን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ዒዛባካ ኤኻኝበኩቋ።
(2)
(1) ቍህ ኟቧኤዸንን ዂዺዏይኲ ቩኢዏቄካ ቒንዩህ ኤቋ፦ ]ٔٙ١ :[البقرة
ﮋﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
«እርሱም የሚያዛችሁ በመጥፎና በአፀያፉ ወንጀሌ፤ እንዱሁም በአሊህ ሊይ የማታውቁትን እንዴትናገሩ ነው»[ቍቋ-በኴዙህ
169]
(2) ቆዚህ ብዥኩ ዅነኚ ዏነቱዎኲ በ ዔሾኲን ኢቂኦኦውን ዒብዙዘኢ ዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኤዧዛቨበኩቋ.. ን-ቱቍ’ህ!
65
የአሒኞች ጋሻ ኟቒውነካ ዑዛናዄነካ በዺኹቇ በኴዺኦኚው ዏንኻዬ ኤ ኟኑካ ቍዒኞኲ በዚህ ዖኻዬ ሿኵዛቐንና ሿሀዩቬ ቍቬኦዔህዜካ ፍንቄኲ ቍኤቇዔ፤ በቍንዬ በቀቋ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክውን ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካን በዐቇ ቆኩኹነኧና ቆቋቒቋናው በዑኻባው ዏቋቀ ቢኢዬኵዔ በቍንፃ በባህዘኢኧ ኤዘካ ፍዘዔ ቍዔቪኢና ዂዧዛ
ኟቊቆው
ዏሆኑን
ቍቬዖዀድው
ኢዔናቇ።
ኤህንን
ኵዛቐናዄ
ቍቋዒክውን ቩኢዙዔየ ዏዛሃክው ኟዑሿኦቆው ኟቍህ ቋ ነው፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11]
ሰሚውና
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ኟዑቆው ኟቍንኴዘ ኟዏዮዏዘኢ ቄፍቋ ዝዸዘን ሿፍዶዛ ኾዛ በዔንዔ ዏቋቀ ዒዏቪቧቋ ጭዙሽ ውዬኹና ዏቧዖኦ-ቢቬ ዏሆኑን ኟዑኢቬኻነዝብ ቩሆን፤ «እርሱም
ሰሚውና ተመሌካቹ
ነው» ኟዑቆው ዏቋዿ ዧዀዕ ዏቬዒካና ዒኟካን ዼዔዜ ቆቍህ በዏዖዱ ኟኦዖኾኻዶካን
ቬዕኲና ባህዘኢካ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን
ኤድኵዒቋ። በዚህዔ ዏዖካ ኟሀኹ ባቆቤኬኲ ኟዑጓዙበካ ዪና ኟቍህን ባህዘኢካ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ሿዑኢዏቪቬቇና ቬቆ ዝዛዝዛ ሁኔኩክው ኢቆ ቒውኴካ ሿዑዘብየ ቡዬኖኲ ኟዺዏካ ዪና ኟዙኴ ቒንዧሆነው ሁቇ በቍንፃ
‘ሿፍዶዙን
ኟኦድኴቨባክውን
ኾዛ
ዀቋፅ
ቆዒዏቪቧቋ’ ዒቬዖዱዎኲ
በዑቋ ዏቋዕቄካ
ቍባዜ
ባህዘኢኧ
ሿዑኺቆዔዐና
ዏኻቆዿዎኮንዔ ካዛኼዔ ሿዑኢቪዶ ቡዬኖኲ ኟዺዏካ ዏንኻዬ ፍዘዔ
66
የአሒኞች ጋሻ ኟዙኴ ነው! ጯኵ ኢቆው ባዝነኻዶካ ሁቆኧ ድዛዘኚ ጐዙዎኲ ዏቂሿቋ ነውና። ቬቆሆነዔ ቆቍህ ኟኦዖኾኻዶካን ዏኻቆዿዎኲ
ቩኢዬኵ ባህዘኢኧን
ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ በዒዏቪቧቋ ቍኤዧቆዔ፤ ዝዸዘኢክው ፍዶዙንን ሿዏዔቧቋና ሿቊቌኲ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን ቩኢዔኑዔ
ኟካቄቄቆኚ
ባህዘኢኧን
ዏቋዕቄካ
ቒኢቬኦባበቇና
ቒኢዛቡ
ቍኤዧቆዔ፤ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክው ቬኢዓዎኲና ባህዘኢካ ዔንኽዜዔ ዔቇዕነካንና
ፍዘዔነካን ቒንደ ኼዬቆካንና ቒንሿንን ኟዑኢቬኦቋዞ
ቍኤዧቇዔና። ኩኵ ኟቬዔ ዔሁዛ ኑሧኤዔ ብኑ ጯዔ-ዒዬ
(1)
ኤህን ዑዛናዄ
ቍቋዔ ቩድኵዐ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
وليس ما وصف،نفسو فقد كفر َ ومن أنكر ما َوصف بو،«من شبّو هللاَ لخلقو فقد ك َفر »نفسو وال رسولُو تشبيها َ هللاُ بو
«ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኢዏቪቧቆ በቒዛዀዺ ቄህዧካን ዝፅሟቋ፤ (ቍህ) ዙቨን ኟኻቆበካን ኢቬኦባበቆዔ በቒዛዀዺ ቄህዧካን ዝፅሟቋ፤ ቍህ ዙቨን
(1) ኑሧኤዔ ብኑ ጯዔ-ዒዬ ቍቋ-ኹዛሩኤ፤ ኩኵ ዒዔ፤ ሿሧብየ’ህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄና ሿቊቌኲ ቒውኴካን ኟኴቧዐ ቩሆን ቒንዧ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቡኻዘ ኢቇ ኩኹ ኟጯዩሥ ቈኺኲ ዏዔህዛ ነበ። “ዏዮዏዘኢ ኤ
ኟዮህዑኤ-ኢህ ኦሿኩኤ ነበዛቀ፤ ቆዚህ ነው ንዀዀዙክውን በዧንብ ኢዂኹቀካ፤ ጯዩሥን ዒዺናካ ቬዮዔዛ ቍቋዒክው ኟዝዸዘን ህቋውና ዂዧ ዏዀዝፍ ቒንዧዑዏቆቬ ኦዖዪሁ!” ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ “ኑሧኤዔ ሿኩዒኞኲ ነበዛ!” ብቆዅቋ። በ 229 ሪ.ሂ ቍዖዞ።
67
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆበካዔ ሆነ ዏቋዕቄኦኚው (ቒዛቨን ኟኻቆዘበካን ዒፅዧኹ) ዒዏቪቧቋ ቍኤዧቆዔ!»
(1)
ቍዎን! ፍዶዙንን ቒንዧዒኤዏቬቋ ኟነኻዖን ኩ ቒዙቨ ቒነኙህን ባህዘኢካ ቆዙቨ ዒፅዧኵ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን በዺኹቇ ዏኴበቋ ዒዏቪቧቋ ቒንዪቋሆነ ኢዖኾዀዸቋ።
(1) “ቮዛሁቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/532)፣ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቋ-ሀዖዄኤ (4/263)፤ ቍቋዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ በዸዔ ካቄቄቆኚ በሆነ ቧነዬ ቒንዧዧዖቪክው ዏቬቄዖዅቋ። [“ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (13/299)] ዒቬኩዂቱ፦ ቍንዬ ዐቬቈዔ ኟቄህዧካ ኦዀባዛን ቢዝፅዔ ቒንኳ ሿቬዔ ዏውዸኧ ኟዑዝዖዧው ቒንዧ ዒዂኹ ኢቇ ዏቬዝዛኬኲ ቩሟቇና ብኤኑን ኟዑሿቆቄቇ ዔቄንኢኬኲ ዏዂኻዪክው ቩዖኾኻዺ ቒንዧሆነ ኤኩዂቋ!
68
የአሒኞች ጋሻ ኟቧቆፎኲ ዪና ኟኤኚው ዒብዙዘኢ ኟሕዝበ-ዐቬቈዐ ቍበው ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ቒና ኟቬዔ ቬዏ-ዺዛ ቈውንካ ኟኦዙዏየበካን ዏቂሿቆኚ ዪና ኟዑኻቋፅ ነው!
በኦቆኢአ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
ዙዘኢ
ኟኦዘኻቡካን
ዝዛዝዛ
ቍቬኦዔህዜኬኰክውን ቪናነቪ በዛዕቨ ኤ ሿኦዘኻቡካ ዺኹቋ ንዀዀዜኰክው ዏቂሿቋ ዺኧን ብኰ ቆቍብነካ ኢህቋ በኦዼዒዘነካ ቒናኢቆን።
(1)
በኹዬዑኢ ዀን ቆዚህ ቒንዧ ዏንዧዛዧዘኢ ኟዑሆነንን ቍንዬ ኩኹ ዏዛሆ ቒንዺኴቬ፦ ቍንዬ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ኟቧቆፎኲ ቍቋዔ ዏሆኑ ኟዑዖኾኻድው ሿሁቆካ ዏንኻይኲ በቍንየ ነው፦ 1- ኤህንን ቍቋዔ በኴዺኩ ኟዑኢቪአ ኢቆቍንዬዔ ሪቈዔ ኦውዕ ኟኦቧዙዽ ንዀዀዜኰክውን በዒዸኴቬ፣ 2- ኤህ ኟነቨ ኟቍንዬነካ ቍቋዔ ዏሆኑን ኟዑድኹቬ ኟኩዒኝና ዺናኦ-ቧዟ ሪቈዔ ዔቬቄዛነካ በዒዸኴቬ! ኴዺቆን ኟዔናኢክው ዺኹቭኲ በሁቆኧዔ ዏንኻይኲ ኟኴዧዔካ ቈውንካን ኟቍንዬነካ ቍቋዔ ኟዑኢዖኾዀዶ ናክው!
(2)
(1) ቍቬዝኽ ቩሆን ቍድዛ ኢቇ ዒብዙዘኢዎኲን ቒኢሿቋቀና ቍንዪንዬ ቍንባቢኢን ዘንዬ ኤኩዂኵ ኟዑኲቇካን ረቆዒዎኲ ዒንነካ በዀዛ በቍጭ ቒኟድኺዔቀ ቍቬፍዚኢክዅቆሁ። ቍብዛኚዎኮ ሿቍዙኦኚው ቄፍቆ-ዘዏን በዟካ ኟኖ ናክው። ሿኤ ኢቆዞ ዺኹቭኲን ዧዀዓ ቍቋድኹቬዔ። (2) ብዙ ቬህኦኦኞኲ ዀን ቒውነካ ብቆው ኟዑኢዙዔየካን ቍቋዔ ሁቇ ኢቆ ኦዼባጭ ዘኻባ በዬፍዖካ ዂዧ ቧቆፎኲ በዒቬድኾካ በባይ ዐዀካ ቬህኦኩክውን ቈኢኑ ዏዕሿዙክው ኟኦቆዏዧ “ብቋሀካ” ነው! “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (4/151) ኤዏቋሿኧ።
69
የአሒኞች ጋሻ በኦቆኢአ ኽዜኢካና ሿኦዕኲ ኟኖካና ሿኦቆኢአ ኟ“ዟኹህ”
ዏዝሀቦኲ
ኟኦውዸዶካ ቒነዚህ ብዛኹ ኟቬዔ ዘቦኲ በቍብዛኚው ኟዙቪክውን ቍቋዔ ብኰ ቪኤሆን ኟቊቌኲ ቧቆፎኲን ቬዔዔነካ ቍቬፍዖዅቋ!
ቒነሆ... ዺካ ዺኹቋ ዔቪቊዎኲ ኤህን ዛዕቬ ቬቆኦዏቆሿኧ ሀዩሦኲ ኩዅዎኮ ኩቢሩእኲ ዏቄሁቋ
ቒና ቍዝ-ዙህዘ
(2)
(1)
ኦድኤኴው፦
»«أَِم ُّروىا كما جاءت ብቆው
ዏቆቨ።
ቍቬቁዷክው!»
«ቒንዧዏዶካ
ካዛኼዐዔ፦
(ኦኴብኲሁ)
(3)
ቒንዧዚሁዔ ቍቋ-ዂቈዬ ብኑ ዐቬቈዔ
(4)
ቒንዩህ ቍቇ፦
(1) ዏቄጰቋ= ቍቡ ሧብዩ’ህ ቍዬ-ዩዏሽኤ፤ በቒውኴኩክው ሿዏድኵካ ኩዅ ኩቢሩእኲ ቍንየ ናክው። ቍንዪንይኲ ቒንዩኢውዔ ሿቍቋ-ዒዔ ቍዝዙህዘኤ ኢቬበቋጧክዅቋ! ኟዕኧካ በ 116 ሪ.ሂ ቍቂባቢ ነው። (2) ኩዅው ኩቢሩኤ ዐጯዏዬ ብኑ ዐቬቈዔ ብኑ ተሃብ ቍዝ-ዙህዘኤ (50 – 124) ሪ.ሂ፤ በኽዜኢክው ኟነበ ረቆዒዎኲ ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዙህዘኤ ኦዂዪዪዘ ቒንዧቊክው ኤዏቧቄ ነበዛ። (3) ቍቋ-ቍቬዒቒ ዂቬ-ቩዠካ ቈ’ቋ-በኤህኤ (2/377) ቒና ቊቌኲዔ.. (4) ቍቋ-ዂቈዬ ብኑ ዐቬቈዔ፤ ኟቱዔ ኩኹ ሪቈዔ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ ቬቆዛቪክው ቩኢዂቨ “ሿቱዔ ቧዎኲ ቒንዧቨ ኢቆ ብቋህ ቧው ቍኟሁዔ!” ብቆዅቋ። በ 195 ሪ.ሂ ዕኧ።
70
የአሒኞች ጋሻ «ዒቈቄ ብን ቍነቬን፣ ቨፍኢን ቍሥ-ውዘኤን(1)፣ ቍቋ-ቆኤሥ ብን ቧዕዬን(2)ና ቍቋ-ቍውዛሩኤን በቩዠካ (በቍህ ባህዘኢካ) ዙዘኢ ቬቆኦዂካ ዘኻባዎኲ ድኟኳክው፤ ቒነቨዔ፦
»!«أَِم ُّروىا كما جاءت بال كيف «ኢቆ “ቒንያካ” (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ) ቒንዧዏዶካ (ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው!» ብቆው ዏቆቨ። (3) ቍቋ-ዒዐ ቍሕዏዬዔ ቆዑኴዛበክው ኦዏቪቪኤ ዺኢኸ ቒንዧዚሁ ሪኤነካ ዔሽ ኤቧዶ ነበዛ።(4)
(1) ኩዅው ቨፍኢን ብኑ ቧሩዬ ቍሥ-ውዘኤ (97 – 161) ሪ.ሂ፤ ሿየንኢ ብዛኹኣ ዒዕኲ ቍንየ ናክው፤ በሩቋዒክውና በሩባዪክው ዂዧዛ ቍቋነበዙክውዔ፤ በዛቂኩ ኩኹ ዒዕኲ “ኟሀዩሥ ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን” ብቆው ኤቧኤሟክው ነበዛ። (2) ቍቋ-ቆኤሥ ብን ቧዕዬ (94 – 175) ሪ.ሂ፤ ኩኵ ኟዀብፅ ዒዔ፤ ቍቋዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ በዟኹህ ሿቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ኢቬበቋጧክው ነበዛ! (3) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ ኻፅ 159፣ “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ ኻፅ 57፤ “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ዏንዪህ (3/110)፣ “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋ-ቍዯዛ-ዘኤ ኻፅ 310፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/241)፣ “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/527) ..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ቧፍሯቋ። (4) “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (3/327፣331) ፣ “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋቍዯዛ-ዘኤ ኻፅ 329
71
የአሒኞች ጋሻ ቨፍኢን ብኑ ረኟኤናህ(1) በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ቬቆኦነኻ ኟሀዩሥ ዘኻባዎኲ ኦድኤኴው ቒንዩህ ቩቇ ዏቋቧዅቋ፦
ِ ِ « ِىي َكما جاء »! بال َكْيف،ث ِهبَا ُ َوُضلَ ّد، نُقُّر ِهبَا،ت ََْ َ َ «ቒነዛቨ ቒንዧዏዶካ ናክው፤ ኢቆ “ቒንያካ” (ቬቆቍኳኋኑ ቪናዂቪ) ቒናዬክዅቆን፤ (ዘኻባዎኮንዔ) ቒናቬኦቋዠክዅቆን!» (2) ኩዅው ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚ በኩዅው ኟሃዩቬ ዺዙዛክው ቬቆ ዏቧቋ ዛዕቭኲ በዛቂኩ ኟቬዔ ዔሁዙን ኟኦናኻካን ቒንዩህ ቩቇ ኢቬኦቋዠቇ፦
ِّ قَ ْد ثبتت:قَالُوا..« َى َك َذا ُرِو َى.ف ُ َوالَ يػُ َق، َوالَ يػُتَػ َوَّى ُم، َويػُ ْؤَم ُن ِهبَا،ات ِِف َى َذا َ َكْي:اؿ ُ َالرَواي ِ ِ ِ ِ اّللِ ب ِن الْمبارِؾ؛ أَنػَّهم قَالُوا ِِف ى ِذهِ األ ٍِ َوىا بِال َ أَمُّر:َحاديث َ َ ُْ َ َ ُ ْ َّ َع ْن َمالك َو ُس ْفيَا َف بْ ِن عُيَػْيػنَةَ َو َعْبد »..اع ِة ُّ َو َه َك َذا قَ ْو ُل أ َْه ِل الْعِل ِْم ِم ْن أ َْه ِل.َكْيف َ السن َِّة َوا ْْلَ َم ‚“በዚህ ኤ ኢቇ ዘኻባዎኲ ቍኤኻዏካዔ፤ ቒንያካዔ ሿቨፍኢን ብን ረኟኤና ሀዩሦኲ ቍቬዏቋቄኬ “ኢቆ
ኟኦዖኾኻዶ ናክው፤ ኤኩዏንባክዅቋ፤ በሀቪብ ቍኤባቋዔ” ብቆዅቋ፤ ቒንዧዚሁ ሿዒቈቄ፣ ቒና ሿሧብየህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ ቒነኙህን ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ) (ኦኴብኲሁ)
(1) ቨፍኢን ብኑ ረኟኤናህ (107 – 198) ሪ.ሂ፤ ኩኵ ዒዔ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ “ቒንዧ ቨፍኢን ብኑ ረኤኤናህ ኟዕውኴካ ብካ ኢቆው ቍኟሁዔ!” ብቆዅቋ። (2) “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ (ኻፅ 72)፣ “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/148)
72
የአሒኞች ጋሻ ቍቬቁዷክው!” ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። (ኟኦኴካ) ኟቍህቇ’ቬቨና ዂቋዮዒሪ ቈውንካ ቍቋዔዔ ቒንዩሁ ነው።»(1)
--ሿነዚህ ቍባባቌኲ ዔን ኦዖዪን?
ቒነዚህ ኴዧዔካ ቈውንካ በነዚህ ዘኻባዎኲ ኤ «ቒንዧዏዶካ
(ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው..!» ዒቆኩክው በቒነዚህ ቍንኴፆኲና ሀዩሦኲ ኟኦዂቨካ ኟኩ ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ በዏድኴቪክው ኟኦነቪ ኟኦቆኟ ዒብዙዘኢና ኦዼዒዘ ኻቆፃ ቒንዧዒኤቯ ኢቬኦዔዙቋ፤ ኤህ ዧዀዕ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን ኤኴበቇ ቒንዧነበዖና በ“ኦቒዄቋ” ቍባዜ ኴዺኦኚ ካዛጓዓኢክውን በፍዘዔ ቒንዧዒኢዛቡ በኴቇ ኢቬኻነዝባቋ! ቍንዪንዬ ቧዎኲ ኢቆ ቒውኴካ ቒንዧዑኻዔኧካ ቧቆፎኲ ኤህንን ኢቇካ ቒነዚህ ቍንኴፆኲና ጯዩሦኲ ዏቋዕኩክው ጭዙሽ ኟዒኤኩዂኹ ዂኤዔ ካዛኼዔ-ቍቋባ
ቒንዧሆኑ
ቍዔነው
ቍኤዧቆዔ!
ቒንዩኢውዔ
ነኻ
«ቒንዧዏዶካ (ኦኴብኲሁ) ቍቬቁዷክው..!»፣«..ኤኩዏንባክዅቋ..»፤ ሿዑቆው ንዀዀዙክው በዀቋፅ በኦዙኒው
ነው!
ዔቄንኢኧዔ
ኟዔንዖዪው ባህዘኢኧ ኟኦድኴቨበካን ቋዔ ኤሁን ዏቋዕቄካ ቪኤኴኤ ቒንዪቇ ዏኴበቋና ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን ነው። በኦዼዒዘዔ ነኻ ቒንዩኢ ቢሆን ኖዜ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ
ቪኩዂቨ)» ዒቆካ ባቬዝቆኾክው ነበዛ፤ ዔቄንኢኧዔ ቍንዬ ቧው ዄ
(1) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿጯዩሥ ኵዺዛ (662) በኋ
73
የአሒኞች ጋሻ ካዛጓዓውን ጭዙሽ ቬቆዒኢውኴው ዂኤዔ ቬቆዒኢዬኴው ዏቋዕቄካ ቍፍዙሽ ንዀዀዛ ቩናኻዛ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ)» ኟዑቋ ጭዒዘ ዒሿቇ ካዛኼዔ ቍኤኖዖውዔ፤ ቬቆ ቍኳኋኑ ዒዂኹ ቒንዧዒኤኰቋ ዏናኻዛ በኦዘዅዅዘ ኢቪኢቋና!
ዏዖኩዄ
ዏቋዕቄኧን
ዏዖዪካንና
ዏኴበቋን
በቊ ቍነኾኻዛ ኟቍንዬን ኻቆፃ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ቬቆዏኴበቋ ዔንዔ ቍኤነካ ኦውዕ ቪኢንባዛኵ ሿዚኢ ቬቆዝው ቍኳኋንና ኤዘካ ኟዑዧዖዀ ዀዔኩዄ
ኻቆፃን
ኢቬኻነዝባቋ። ቬቆሆነዔ
ነዺቌ
ዒውኻዝ
ዏዖኩዄ
ዏቋዕቄኧን
ዏኴበቋን
(1)
«ቒንዧዏዶካ
(ኦኴብኲሁ)
ቍቬቁዷክው..!»
ኟዑቆው
ኻቆፃክው ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውን ቆዏኴበቋ ካዛኼዒክውን ዒዛባካን ኟዑሿቆቄቋ ቩሆን፣ «ኢቆ ቒንያካ (ቬቆ ቍኳኋኑ ቪኩዂቨ)» ኟዑቆው ዧዀዕ ቍኳኋኑንና ኤዘኧን ዏዀቆፅን ዂኤዔ ሿፍዶዛ ኾዛ ዒዏቪቧቋን ኤሿቆቄቋ። ቋብ ኢቆው ቋብ ኤበቋ!
--ዂዧ ዺኹቭኮ ቒንዏቆቬ፦
(1) ቆበቆድ ዀንዛቤ “ኟ3ኚውን ድንኹ” ዒብዙዘኢ ዧዀዏው ኤዏቋሿኧ።
74
የአሒኞች ጋሻ ኩኵ ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቍውዛሩኤ(1) ቒንዩህ ኤቇ፦
السنَّةُ بِِو َّ إِ َّف:وؿ ُ « ُكنَّا َوالتَّابِعُو َف ُمتَػ َوافُِرو َف نَػ ُق ُّ َونُػ ْؤِم ُن ِمبَا َوَرَد ِت، فَػ ْو َؽ َع ْرِش ِو-تَػ َع َاىل ِذ ْك ُرُه- َاّلل »ِم ْن ِص َفاتِِو
« ኩቢሩእኲ በብዛካ (በህኤዂካ) ቒኢቇ፡ “ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ነው!” ቒንቋና በሀዩሥ በኦድኴቨካ ባህዘኢኧዔ ቒናዔን ነበዛ!»(2)
-- ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ (150 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ፦
، وغضبُو ورضاه صفتاف من صفاتو بال كيف، بصفات ادلخلوقني-«ال يُوصف هللا –تعاىل غضبو عقوبتو! ورضاه: وال يقاؿ، وىو يَغضب ويَرضى،وهو قول أهل السنة واْلماعة
» ...ثوابو! ونصفو كما وصف نفسو
«ቍህ በፍዶዙን ባህዘኢካ ቍኤኻቆፅዔ፤ ኵዸውና ውያኩው ኢቆ “ቒንያካ” ሿባህዘኢኧ ሁቆኧ ናክው፤ ኤህ ኟ“ቍህቇ’ቬ-ቨን-ና ዂ’ቋዮዒሪህ” ቍቋዔ ነው! ቒዛቨዔ (ቍህ) ኤኺዸቋ፣ ኤዂዪቋ፤ “ኵዸው
(1) ቍቋ-ቍውዛሩኤ = ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ሧዔዛ (97 – 157) ሪ.ሂ ፤ በኽዜኢክው ሿነበካ ኩኹ ዒዕኲ ቍንየ ናክው፤ በዘዏናክው ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቬቆዛቪክው ቩኢዂቨ “ቍቋ-ቍውዛሩኤ በቍዛሪኢነኧ ኟዑሿኦቇካ ዒዔ ነው!” ብቆዅቋ። (2) “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/150)፣ ቍዝ-ዘሀቢኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ዏዘኻቡን ዏቬቄዖዅቋ። [“ኦዝቁዖኧ’ቋ-ጰፍ-ዠዝ” (1/181-182)]፤ ብኑ ጯዮዛዔ ድንቂዙ ቧነዬ ብቆውኩቋ። [“ዝካጰ’ቋባዘ” (13/406)]
75
የአሒኞች ጋሻ ኹዸኧ ነው! ውያኩው ዏቋቂዔ ዔንዪው ነው!” ቍኤባቋዔ! ቒዙቨን ቒንዧኻቆው ቒንኻቋዅቆን..»(1) በቊዔ ቦኩ ቒንዧዑሿኦቆው ኤቇ፦
«ቒዯ “ኲቌኩው
ِِ ِ « الصفة ّ » َوَال يػُ َقاؿ إِف يَده قدرتُو اَْو ْنع َمتو؛ ألَف فيو إبطَاؿ
ዂኤዔ ኾው ነው” ቍኤባቋዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ኤህን
ዒቆካ ባህዘውን ዒዠዖቬ ነውና!»
(2)
-- ቍቋ-ዒዔ ሧብየቋ-ሧዚዝ ብኑ’ቋ-ዒዮቯን ቬቆዑኢቬኦባብቇካ
ዮህዑኤ-ኢዎኲ
ኦድኤኴው
(3)
ኟቍህን ባህዘኢካ
በፃዞካ
ዔሽ
ኤ
ቒንዧዑሿኦቆው ብቆዅቋ፦
ِ ِ اّلل ِمن نَػ ْف ِس ِو وَسَّاه علَى لِس ف منو علم ْ َّ َوَملْ نَػتَ َكل،ُاف َر ُسول ِو ََسَّْيػنَاهُ َك َما ََسَّاه َ ص َ فَ َما َو..« ْ َُّ ف َ َ ُ ََ ِ وَال نَػت َكلَّف مع ِرفَ َة ما َمل ي،؛ َال َْصلح ُد ما وصف- وَال ى َذا، َال ى َذا-،ماسواه ».ف ْ ص َ َ َ َ ْ َ َْ ُ َ َ َ َ َ َ َ «..ቍህ ቬቆዙቨ ኟኻቆበካንና በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኟኦቧኟዏበካን (ቍቬዏቋቄኬ) ቒኚዔ ቒንዧዚኢው ቒንቧኤዏዅቆን፤ ሿዚኢ ዂዩኢ ኢቆውን ቆዒዂኹ ቍንፍዼዖዼዛዔ፤ ኤህንንዔ ኢንንዔ (ቍናዧዛዀዔ)፦ (ዙቨን)
(1) “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍብቧዺ” ኻፅ 56፣ “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍቄበዛ” (ሿይ/ዛ ቍቋኹዏኤቬ ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 159 (2) “ቍቋ-ዟኹሁ’ቋ-ቍቄበዛ” (ሿይ/ዛ ቍቋ-ኹዏኤቬ ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 27 (3) ቍቋ-ዒዔ ሧብየቋ-ሧዚዝ ብኑ’ቋ-ዒዮቯን፤ ኩኵ ኟዏዩና ሪቈዔ፤ቍንዬ ኽዜ ሿዛቪክውና ሿቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ውዾ በዏዩና ዒንዔ ዝካዅ ቒንዪኤቧዺ ዺዘ ኦዧዛ ነበዛ፤ በ 164 ሪ.ሂ ቍዖዞ።
76
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆበካን
ቍናቬኦባብቋዔ፤
ቍንፍዼዖዼዛዔ!»
ዙቨን
ቬቋኻቆበካ
ቆዒዂኹዔ
(1)
--
ቍቋ-ዒዔ
ዐጯዏዬ
ብኑ’ቋ-ጯቧን
(2)
ቍሽ-ቮኤባኒ
ቒንዩህ
ብቆዅቋ፦
«اتّفق الفقهاءُ كلُّهم ِم ن ادلشرؽ إىل ادلغرب على اِلياف بالقرآف واألحاديث اليت جاء هبا ِ من غي تفسي وال-عز وجل- الرب ُ ّالث ّ ِف صفة-صلى هللا عليو وسلم- قات عن رسوؿ هللا صلى هللا- فقد خرج شلا كاف عليو النب،فسر اليوـ شيئًا من ذلك ّ فمن َ ،وصف وال تشبيو ِ ِ ولكن أفتَوا مبا ِف الكتاب والسنة،يفسروا ّ وفارؽ اجلماعة؛ فإِنم مل يَصفوا ومل،-عليو وسلم »..،مث سكتوا «ሿዔቬዙኹ ቒቬሿ ዔቒዙብ ኢቇካ ሁቇዔ ቈውንካ በኩ ባህዘኢካ ዙዘኢ በኵዛቐን ኟዏዶካንና ኩዒኞኲ ኢቬኦቆፏክውን ጯዩሦኲ ኢቆ “ኦፍቩዛ” (“ኦቒዄቋ”)፣ ኢቆ (ኦዼዒዘ) ኻቆፃና፣ ኢቆ ዒዏቪቧቋ በዒዏን ኤ ኦቬዒዔኦዅቋ፤ ዛዚ ሿዚህ ውቬዺ ቍንየንዔ (በዙቨ ኻቆፃ) ኢብዙዙ ዏቋዕቄኦኚው ሿነበበካ (ዏንኻዬ) ዂዺቷቋ፤ ሿ“ዮዒሪህ”ዔ ኦነዺሏቋ፤ ቒነዛቨ (ቬቆኤዘኧ) ኻቆፃ ቍዧዖኼዔና፣ ቍብዙዔዔ፤ ነኻዛ
(1) “ቍቋ-ባነህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/63)፣ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” ቈ’ዝዘሀቢኤ (7/312)፣ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 141 (2) ዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ሀቧን ቍሽ-ቮኤባኒ (189 ሪ.ሂ)፤ ኟሩዙኵ ሪቈዔ፣ ኟቍቡ ጯኒዠ ኹዛብ ኦዒዘ፤ ቍቋ-ዒዔ ቍህዏዬ “ቒነዚህን ዖኹ ኟዟኹህ ዝዛዝዜኲ ሿኟካ ቍዏዶ?” ቩባቇ “ሿዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ሀቧን ዏፃህፍካ!” ቍቇ።
77
የአሒኞች ጋሻ ዀን ኵዛቐንና ጯዩሥ ውቬዺ ባቆው (ኻቆፃ) ዏቋቬ ቧዶና ሿዚኢዔ ዝዔ (1)
ቍቇ.. »
ዒቬኩዂቱ ቒኙህ ኩኹ ዒዔ በዚህ ንዀዀዙክው ሁቇዔ ኴዧዔካ ረቆዒዎኲ በዛዕቨ ኤ ቍንዬ ቍኤነካ ቍቋዔ ቒንዪክው ኢቬኻነዘቡ ቩሆን ቒንዧ “ዮህዑኤ-ኢህ”
ኢቇ
ኟዺዏካ
ጭፍዙዎኲ
በ“ኦፍቩዛ”
ቬዔ
(2)
ኟዑኢዘዂካካን ኟኦዛባ ካዛጓዓ ቍውዀዘዅቋ ፤ ዔቄንኢኧዔ ብዙሃኑ ዐቬቈዕኲ ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዀንዛቤኢክው ሿዑዖየካ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኢዝነኻድ ካንኩኔ በዏሆኑ ነው! በቒነዚህ ቍንኴፆኲና ጯዩሦኲ ኟኦዂቨካ ኟኩ ባህዘኢካ በዀቋፅ ቋንቋዄ ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ በዏድኴቪክው
(1) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/432) (2) ዮህዑኤ-ኢዎኲ ኟዑኦኻብካን ኟካዛኼዔ ዒዸዏዔ ቬቋካ “ኦፍቩዛ” ብቆው ኤቧኤዐ ቒንዧነበዛ ሿዑኢቪአ ዘኻባዎኲ ዏቂሿቋ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቍንዬ ዀቆቧብ “..ቍህ ዮሀነዔ ኤ ቒዀን ኢቬኴዔዺባኩቋ” ኟዑቆውን ሀዩሥ ቩቧዒ “ኤሄ ‘ኦፍቩዛ’ ቍቆው!” ብቌ ቒንዧኦናኻዖ ቩቧዐ ቒንዩህ ቍቇ፦
"!اجلَ ْه ِميَّةُ َس َواءًا ْ وؿ ُ "انْظُْر إليو! َك َما تَػ ُق
“ኦዏቋሿካ! ቋቄ ዮህዑኢዎኲ ቒንዧዑቇካ!” ቍቇ። [“ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/330) ኵዺዛ 259] ቍንዪንዬ ኴዧዔካ ቈውንካ በኼዪአ ኤ “ኦፍቩዛ” (ዒብዙዘኢ) ዒሿቋ በዅነኝነካ ኟዑሿቆቄቇካ ሿዚህ ቍኳኢ ቩሆን ቍንዪንያዔ ዂዧ ዝዛዝዛ ኤዘካ (“ሿኤዟኤ-ኢህ”) ኟዑኢዏዙን ኟካንኩኔ በዛ ሿነቍቂኪው ቆዏዝኾካ ነው!
78
የአሒኞች ጋሻ ኟኦነቪ ኟኦቆኟ ዒብዙዘኢና ኦዼዒዘ ኻቆፃ ቍኤቯዔና! ቆዚህ ነው በዛቂኩ ኟቍበው ቈውንካ ሿኤ ቒንዧኦድኴቧው “ቒንዧዏዶካ ቍቬቁዷክው!” ኤቇ ኟነበዖው!
ቬቆዚህዔ ነው ቍቋ-ዒዔ ቨፍኢን ብኑ ረኟኤነህ
ቒንዩህ
ኢቇካ፦
ٍ ِ ِ ِ ِ »!ف َوَال ِمثْ َل َ َال َكْي،ُف هللاُ بِو نَػ ْف َسوُ ِِف الْ ُق ْرآف فَقَراءَتُوُ تَػ ْفسيُه َ ص َ « ُك ُّل َش ْيء َو «ዒንኚውዔ ቍህ በኵዛቐን ዙቨን ኟኻቆበካ ነኻዛ ንባቡ ዒብዙዘኢው
ነው፤ “ቒንያካ”ዔ ሆነ ዒዏቪቧቋ ኟቆዔ!»
(1)
ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ (748 ሪ.ሂ) ኤህንንና ዏቧቋ ዘኻባዎኲን
ቩኢብዙ ቒንዩህ ኤቇ፦
ال يُبتغى هبا، أهنا بيّنة واضحة يف اللغة: يعين، قراءهتا تفسيىا:وكما قاؿ سفيا ُف وغيه..« »..مذهب السلف وىذا هو،مضائق التأويل والتحريف ُ ُ
«ቨፍኢንና ቊቌኲዔ ቒንዪቇካ፦ ንባባክው ዒብዙዘኢክው ነው! ዒቆካዔ፦ (ዏቋዕቄኩክው) በቋንቋ ዧዖዱ ፍንካው ኢቆ ዀቋፅ ነው፤ በቒነቨዔ ኤ ኟ“ኦቒዄቋ” ና ካዛኼዔ ኟዒዛባካ (ኦሕዘፍ) ድባብ
(1) “ቍቋ-ባነህ ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (3/166)፣ “ቍቬ-ቩዠካ” ቈ’ዬ-ዪዖኵዺኒኤ (ኻፅ 70)፣ “ቮዛሁ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/431)፣ “ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (397)፣ “ቍቈ’ዕከዬ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 123 ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።
79
የአሒኞች ጋሻ ዏንኻይኲ ቈዝቆዀባክው
ቍኤኻባዔ፤
ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ዏንኻዬ..!»
ኤህ
ነው
ኟኴዧዔካ
(ዧኾዀ)
(1)
--ዂዧ ዺኹቭኮ ቒንዏቆቬ፦ ቍቋ-ዒዔ ሧብየ’ዛ-ዖህዒን ብኑ’ቋ-ቩዔ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٍ « َال يػْنبغِي ِأل ِ ِ صف اَ َّّلل إَِّال ِمبَا وصف بِِو نَػ ْفسو ِِف اَلْ ُقر َوَال، َوَال يُ َشبِّوُ يَ َديِْو بِ َش ْي ٍء،آف َ ََ َُ َ َ ََحد أَ ْف ي َ ََ ْ ٍ ِ ِ ِ ِ ِ ،ُف نػَ ْف َسو ُ َولَك ْن يَػ ُق،َو ْج َهوُ ب َش ْيء َ ص َ ص َ َولَوُ َو ْجوٌ َك َما َو،ف نػَ ْف َسوُ ِف اَلْ ُق ْرآف َ لَوُ يَ َداف َك َما َو:وؿ ِ ي ِق ِ َف بِِو نَػ ْفسوُ ِِف اَلْكِت »..اب َ ص ُ َ َ ف عْن َد َما َو َ « ቍንዬዔ ቧው ቍህ ዙቨን በኵዛቐን በኻቆበካ ባህዘ ቂቋሆነ በኴዛ ቒዛቨን ዏዀቆፅ ቍኤኻባውዔ፣ ሁቆካ ቒዴኮንዔ ሿዔንዔ ኾዛ ዒዏቪቧቋ፣ ዟኧንዔ ሿዔንዔ ኾዛ ዒዏቪቧቋ ኟቆበካዔ! ነኻዛ ዀን ዙቨን በኵዛቐን ቒንዧኻቆው፡ “ሁቆካ ቒዴኲ ቍቇካ፣ ዟካዔ ቍቆው..” ብቌ ቍህ በዏፅሀዞ ዙቨን ኟኻቆበካ ኤ ቈኺዔ ኤኻባዅቋ..»
(3)
---
(1) “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 251 (2) ሧብየ’ዛ-ዖህዒን ብኑ’ቋ-ቩዔ (132 – 191 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟዀብፅ ዒዔ፣ ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄ ቂዂዧሷክው ኟኹዛብ ኦዒዘዎኰክውና ኟቒውኴኩክው ቍቬኦዟዎኲ ቍንየ ነበ። (3) “ቨቇ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ብኒ ቍቢ ዘዏኒን፤ ኻፅ 75
80
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ (204 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ -صلى هللا عليو وسلم- وخَّب هبا نبيُّو َّ جاء هبا كتابُو،وصفات ٌ ٌ أَساء-تبارؾ وتعاىل- «ّلل وصح َّ - أحدا ِمن خ ْل ِق هللا َّ ، قامت لديو احلُ ّجةُ أ ّف القرآ َف نزؿ بو-وجل َّ عز ً ال يَ َس ُع،ّأمتَو فإ ْف خالف ذلك بعد،العدؿ؛ خالفُو ُ فيما َروى عنو-صلى هللا عليو وسلم-النب ُ عنده ّ قوؿ احلج ِة عليو من جهة اخلَّب؛ َّ - احلجة عليو؛ فهو كافر باهلل َّ عز ّ فأما قبل ثبوت.-وجل ّ ثبوت ِ وال با َّلرِوية و،فمعذور باجلهل؛ ألف عِلم ذلك ال يدرؾ بالعقل »...الفكر ّ ُ «ቆቍህ በዏፅጯዞ ውቬዺ ኟዏዶና ነብአዔ ቆህዝባክው ኟኦናኻሯክው ቬዕኲና ባህዘዎኲ ቍቇካ፤ ሿቍህ ፍዶዙን ዒንዔ ቢሆን በኵዛቐን ቒንዧኦዂቨ ዀቋፅ ዏዖዱ ሿዧዖቧውና ኟነብአዔ ንዀዀዛ ኩዒኝ ቍቬኦዟ ባዂዙው ካቄቄቆኚ ዘኻባ ቒዛቨ ዘንዬ ሿኦዖኾኻድ በኋ ኟኦቆኟ ቍቋዔ ኟዏኢዝ ዔዛዿ ቍኤኖዖውዔ፤ ዏዖዱው (በዀቋፅ ሁኔኩ) ሿዧዖቧው በኋ ሿኦፃዖዖው በቍህ ኟቂዧ ኤሆናቋ፤ ዏዖዱው በዘኻባ በቀቋ (ዀቋፅ ሆኖ) ቪኤዧዛቧው በዟካ ሿሆነ ዀን ባቆዒዂኵ ዔቄንኢካ ኤኩቆዠቋ (ሿሀዩ ቍኤሆንዔ)፤ ዔቄንኢኧዔ ኤህ በቍዕዔዜ (ዔዛዔዛ)፣ ዂኤዔ በቒዛኾኩ በዒቧብና በዒቧቧቋ ኟዑዧዖቬበካ ቍኤዧቆዔና..!» ኤህንን ቂቇ በኋ ቍንዪንዬ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟዧኵባክውን ዒቬዖዱዎኲ በዔቪቊነካ ቍዸኴቨና ንዀዀዙክውን ቒንዩህ ብቆው ቋዽ፦
ِ الص َف ِ ِ ِ ِ«لكن نػُثْب :اؿ َ فَػ َق-تعاىل ِذ ْك ُره- َونَػْن ِفي التَّ ْشبِيوَ َك َما نَػ َفى َع ْن نَػ ْف ِس ِو،ات ُ ّ ت َىذه
»]ٔٔ :ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﮊ[الشورى
81
የአሒኞች ጋሻ «..ዀን ቒነኙህን ባህዘኢካ ቒናዬቆን፤ ዒዏቪቧቋንዔ (ቍህ) ቒዙቨ «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ብቌ ውዬኹ ቒንዪዧዖኻው ውዬኹ ቒናዧዛኾቆን።»
(1)
-- ኟዒዕኲ ዒዔ በዏባቋ ኟዑኩዂኵካ ብኑ ኹዘኤዒህ
(2)
ቍህ
ቆዙቨ ቬዧኴው ዟካ ( ) َو ْجوቩናኻ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ «فنحن ومجيع علمائِنا ِمن أىل احلِجا ِز ِ َّ وهتام َة واليم ِن والعِر ِاؽ و ثبت ُ ُ ُ ُ أنّا ن:صَر م ْذىبُنا ْ الش ِاـ وم ََ َُْ ِ ِ ِ من َغي أف نشبِّوَ َو ْج َو،ص ّدؽ ذلك بقلوبنا َ ُ ون، نُقّر بذلك بألسنتنا،هلل ما أثبتو هللاُ لنفسو ِ ِ ٍ ِ وجل ربُّنا عن مقالة َّ ،عز ربُّنا َعن أ ْف يُ ْشبِ َو ادلخلوقني ّ ،خالقنا بَِو ْجو أحد من ادلخلوقني »..ادلع ِطّلني
«ቒኚና ሁቇዔ ረቆዒዎኰኲን- ጱዱዝ፣ከሃዒ፣ ኟዏን፣ ሩዙኹ፣ ቱዔ፣ ዑቬዛ (ዀብፅ) ኢቇካ- ዏንኻዪኲን ቆቍህ ዙቨ ኢዧኴውን ዒፅዧኲን ነው፤ ኤህንን በቍንዧበኩኲን ቬናዖኾዀዺና በቋቦናኲን ቬናዔን ኟዝዸዘኢኲንን ዟካ ሿፍዶዙን ዏቂሿቋ ሿቍንየዔ ዟካ ኾዛ ቪናዏቪቬቋ
(1) “ዯዝን ዟ’ዕከዩ’ቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ” (ኟቍቡ ዸቈብ ቍቋ-ረቱዘ ዘኻባ ኟቒዳ ፅሁፍ ዏዝኻብ) ኻፅ 3፣ “ዕከየ’ቋ-ዒዔ ቍቢ ሧብዩ’ቋህ ዐጯዏዬ ብኒ ዬዘቬ ቍሽ-ቱዟሩኤ” ቈ’ቋ-ሀቂዘኤ ኻጽ 20፣ “ዏናቡ’ሽ-ቱዟኤ” ቈ’ብኒ ቍቢ ሃከዔ [ብኑ ጯዮዛ በ“ዝካሁ’ቋ-ባዘ” (13/407) ቒንዪዏሿኧካ]፣ “ድበኧ’ቋ-ሀናቢ” ቈ’ብኒ ቍቢ ኟዕ (1/283)፣ “ዘዔዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒ ኻፅ 23 (2) ዐጯዏዬ ብኑ ቬጲኹ ብኒ ኹዘኤዒህ (223 – 311 ሪ.ሂ)፤ ቍዬዪዖኵዺኒኤ “ቍኰ ኟቊቆው ፅኑ ዒዔ!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ።
82
የአሒኞች ጋሻ ነው፤
ኩኲን
ፍዶዙንን
ሿዏዔቧቋ
ሿዑኢቬኦባብቇካ ንዀዀዛዔ ኟሿበዖ ነው..!»
ኟኴ
ነው፤
ባህዘኢኧን
(1)
-- ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏንዪህ
(2)
ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
عز ّ موافق ًة لكتاب هللا نب هللا ّ «إف األخبار ِف صفات هللا ّ عز ّ وجل جاءت متواترًة عن ، قرنا بعد قرف؛ من لدف الصحابة والتابعني إىل عصرنا ىذا، نقلها اخللف عن السلف، وجل ّ
وجل بو ّ ُ والتسليم دلا أخَّب هللا،وجل وادلعرفة واِلياف بو ّ على سبيل إثبات الصفات هلل ّ عز ّ عز وترؾ، مع اجتناب التأويل واجلحود، عن كتابو- وبيّنو الرسوؿ–صلى هللا عليو وسلم،ِف تنزيلو »..التمثيل والتكييف «በቍህ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟኦዂ ዘኻባዎኲ ሿቍህ ነብኤ ( )ﷺበብዙ ቧነይኲ ኟኦዘኻቡና ኟቍህንዔ ዏፅጯፍ (ኵዛቐንን) ኟዑኻዺዐ ሆነው ዏዺኦዅቋ፤ ኟኋቆኞኮ ሿኴዬዕዎኮ ኦኴብቆው ሿቧጲቦኲና ኦሿኩእኰክው (ኩቢሩእኲ) ዮዔዜ ቒቬሿ ዘዏናኲን ዬዖቬ ሿካውቋዬ ካውቋዬ ባህዘኢኧን ቆቍህ በዒፅዧኹ፣ በዒዂኹና በዒዏን፣ ቒንዩሁዔ ቍህ ዂዖዧው (ኵዛቐን)ና ዏቋዕቄኦኚውዔ ሿዛቨ ዏፅሀፍ ቆኻቆዘካ ቒዳ በዏቬድካ፣ ዀቋፅ ዏቋዕቄኧን በቊ ዏኦዛዔን (ኦቒዄቋ) ቒና
(1) “ቍካ-ኦውሂዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/26) (2) ቍቋ-ዒዔ ዐጯዏዬ ብኑ ቬጲኹ ብኒ ዏንዧህ (310 – 395 ሪ.ሂ)፤ ኩኵ ኟጯዩሥ ቈኹ፤ ቍቡ-ቬዒሩቋ ቍቋ-ቍንሷዘ “ኟዘዏናክው ቍቆ” ብቆዅክዅቋ።
83
የአሒኞች ጋሻ ዒቬኦባበቋን ሿዏዙኹና ዒዏቪቧቋንዔ፣ ዝዛዝዛ ኤዘኧን ዏኻዏካንዔ (1)
ሿዏኦው ኾዙ ቍቬኦቋዝዅክዅቋ።»
-- ኩዅው ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ(2) ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ኟቍንዬነካ ቍቋዔን ቒንዩህ ቩቇ ኤድኹቪቇ፦
ِ ِ «وأمجعوا على ٍ من غي اعَت،ووص َفو بو نبيّو اض ْ َ ،نفسو َ وصف هللا تعاىل جبميع ما َ وصف بو ِ ٍ ».التكييف لو الزـ وترَؾ ٌ وأَ ّف اِليا َف بو و،فيو وال تكييف لو ْ ،اجب «ቍህን ዙቨን በኻቆበካና ነብአዔ ቒዛቨን በኻቆዘበካ (ባህዘኤ) በዐቇ ኢቆ ኹዙኔና ቬቆቍኳኋኑ ቪኤዏዙዏ በዏዀቆፅ ኤ፣ ቒንዩሁዔ በዚህ ዒዏን ዀያኩ በዏሆኑና ቬቆ ሁኔኩው ኤዘካ ዏዏዙዏዛን ዏኦው ኟዀዬ በዏሆኑ ኤ ኦቬዒዔኦዅቋ።»(3)
---
(1) “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ዏንዪህ (3/7) (2) ቍቡ’ቋ-ሀቧን ሧቈኤ ብኑ ቬዒሩቋ ቍቋ-ቍሽሧዘኤ፤ ቆ 40 ቍዏኩካ በዐዕኦዚዎኲ ቒዔነካ ውቬዺ ሿኺአ በኋ ኢንን በዀቋፅ በዏኦው ኟቧቆፎኲ ዏንኻዬ ዂዧዏቧክው ቍቂሄዬ ዟኩክውን ቍዞ፤ ሿዚኢዔ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪ ዏንኻይኲን ኟዑኢኾቋዶባክውን ዏፃህፍካ ቍዘኾዯ፤ ነኻዛ ዀን ዙቪክውን ሿቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ኟዑኺዺካ ኟ“ብኑ ቀቋ-ብ” ኦሿኩእኲ ቍቂሄዬ ኦፅዕኖ ቬዛ ዂዬኴው ነበዛ፤ በዺኹቇ በኦቆኤ በቬኦዏጭዖቱ ዂዧ ቧቆፎኲ ቍቋዔ ኦዏቋቧዅቋ! (3) “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቈቍቢ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ፤ ኻፅ 133
84
የአሒኞች ጋሻ ኩዅው ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ብኑ ሧብዩ’ቋ-በዛ
(1)
ቒንዩህ
ኤቇ፦
ِ وْحَْلِها، واِلياف هبا،بالصفات الواردة كلِّها ِف القرآف والسنة ّ السنة رلُْمعُوف على اِلقرار ّ «أىل وال ََيُدُّوف فيو صف ًة، إال أِنم ال يكيِّفوف شيئًا من ذلك،على احلقيقة؛ ال على اجملاز »..زلصورة
«ኟቨና ባቆቤኬኲ (ቍህቇ-ቨና) በኵዛቐንና በቨን-ና ኟኦዂቨካን (ኟቍህ) ባህዘኢካ በዐቇ በዒዖኾኻዺ፣ በነዛቨዔ በዒዏን፣ ቒንዩሁዔ በዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ (ዏዱዝ) ቪኤሆን በኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክው በዏኴበቋ በቍንዬ ቍቋዔ ኤ ኦቧባቬበዅቋ፤ ሆኖዔ ቬቆኟካኚውዔ (ባህዘኤ) ቍኳኋን ቍኤኻዔኧዔ፤ ኤህንንዔ በኦኻዧበ ኻቆፃ (ቬቆቍኳኋኑ) ቍኤዏዺኑዔ..!»
(2)
-- ኩዅው ሪቈዔ ቍቡ ቨቆኤዒን ቍቋ-ኸዺ-ዸቢ ኟጯዩሥ ድቢብ ቍቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ
(1)
(3)
ቒና ቬዏ-ዺ
ቒንዩህ ኤቇ፦
(1) ቍቋ-ዒዔ አቨፍ ብኑ ሧብዩህ ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (368 – 463 ሪ.ሂ)፤ ኟዘዏናክው ዀንባዛ-ኴዧዔ ቈኹ!፤ ቍቋ-ዒዐ ቍዝ-ዘሃቢኤ “ቮኤኹ’ቋ-ቬዔ” ብቆው ቧኤዏዅክዅቋ! (2) “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/145) (3) ጯዔዬ ብኑ ዐጯዏዬ ብኒ’ቋ-ኸዺ-ዸብ፤ ኟሀዩቬና ኟዝኹህ ቒውኴኬኲን ኢዸዏ ቈኹ፤ በ 388 ሪ.ሂ ቍዛዝዅቋ። “ቍቋ-ጙንኢህ ሧኒ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቬቆኦቧኗው ዏፅሀዠክው ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዖዮብ ቍውቬኦው “ኤህ ሿቍብዛኚው ዏፃህፍኩክው ኤ ኟዑዂቧዧውን ሿዚህ ኟኦቆኟና ኟ“ቍህቇ’ቋ-ሿዔ”ን ዏንኻዬ ኟዑኻዺዔ ንዀዀዙክውን ካኦው ቒንዧኦዏቆቨ ኢዏቄኩቋ።” ብቆዅቋ። [“ዝካጰ’ቋ-ባዘ” ቈብኒ ዖዮብ (7/237)]
85
የአሒኞች ጋሻ رضواف هللا-مذىب السلف فإ ّف ما ُروي منها ِف السنن والصحاح؛،«أما الكالـ ِف الصفات ُ
فأبطلوا, وقد نفاىا قوـ.ونفي الكيفية والتشبيو عنها ُ , وإجراؤىا على ظواىرىا,ػ إثبا ُهتا-عليهم فخرجوا ِف ذلك إىل ضرب من التشبيو, وح ّققها من ادلثبتني قوـ,ما أثبتو هللا سبحانو ودين هللا بني الغايل فيو, والقصد إ ّف ما ىو سلوؾ الطريقة ادلتوسطة بني األمور.والتكييف ِ ».ادلقصر عنو ّ و
«(ኟቍህን) ባህዘኢካ በኦዏቆሿኦ በ“ቨነን” ቒና በ“ቩጲሕ” ዺዙዞኲ በኦቆዞካ ቒነዚህ ዘኻባዎኲ ዙዘኢ ኟቧቆፎኲ ቍቂሄዬ፦ ባህዘኢኧን ዒፅዧኹና ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን (ኦኴብቌ) ዒቬቃዬ፡ ቒንዩሁዔ (ዝዛዝዛ ኤዘኩክውንና ሁኔኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነቪ) ኟ“ቒንያካ” ዺኢኸንና ዒዏቪቧቋን ውዬኹ ዒዬዖዀ ነው። ቍንዪንይኲ ጭዙሽ ዏቋዕቄኩክውን ቍቬኦባብቆው ቍህ ቆዙቨ ኢዖኾኻድውን ቍዠዛቧዅቋ፤ ቊቌኲ ዏቋዕቄኩክውን ኟኦኴበቇ ዧዀዕ በዚህ ኤ ዬንበዛ በዒቆፍ ዂዧ ዒዏቪቧቋና ቬቆሁኔኩክው ዂዧ ዏዘበዬ ዂዺኦዅቋ! ዑዛናዄው ቍቂሄዬ ዏቂሿቆኚው ዪና ኤ ዏጓዝ ነው፤ ኟቍህ ዩን በዬንበዛ ቍዟ ቒና ዂዧ ኋ በዑኴዛ (ፅንዝኞኲ) ዏቂሿቋ ነው!»
(2)
(1) ቍሕዏዬ ብኑ ሧቈኤ ብኒ ዂቢካ፤ ኩኵ ኟጯዩሥ ድቢብ፤ ብኑ’ቬቧዔሪኒኤ “ኢቆ ዔንዔ ቒቧዺ-ቍኻባ ኟኽዜኢክው ዒዔና ጲዟዝ ነበ!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ። በ 463 ሪ.ሂ ቍዖዞ። (2) “ዏቬቍህ ዟ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ ኻፅ 8፤ “ኦዝቁዖኧ’ቋጰፍ-ዠዝ” ቈዝ-ዘሀቢኤ (3/1142)፤ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (18/283)፤ “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 172፣ 185
86
የአሒኞች ጋሻ ዺኺዒ ኢቪቆፍናክውን ዺኹቭኲ ቍቬዏቋቄኬ ሁቆካ ነኻዜኲን ዒቆካ ቒዂዪቆሁ፦ 1- ቒነዚህና ቊቌኲ ቒቋፍ ቍፍ ዺኹቭኲ ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ዔዛዺ ካውቋይኲ
ኟቍህ
ባህዘኢካን
ሿዔንዔ
ነኻዛ
ኾዛ
ቪኢዏቪቬቇና
ቬቆሁኔኩክውዔ ቪኤዘባዛኵ፡ ቒንዩሁዔ ካዛኼዔ-ቍቋባ ቪኢዧዛኼና ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውንዔ ቪኢዛቡ በኦኻቢው ዏቋቀ ኦኴብቆው ኢዬኵ ቒንዧነበዛ በኴዺኩ ኢዖኾዀዸቇ!
(1)
ኤህ ቒውነኩ ቍንዪንዬ ቡዬኖኲ ቧቆፎኲ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍንኴፆኲን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኟዒኤኴበቇ ዂኤዔ ኟዒኢውኵ ቒንዧነበ ኟዑነዙካ ባይ ዐዀካ ዀቋፅ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኢቪኢቋ! ኤህንን ሿዑኢቇ ኟኩዘቄ ቒውነኩዎኲ ዏቂሿቋ ቆዘዏናካ ቒንዧ
ዮህዑኤ-ኢህ ቒና ዐዕኦዚህ ቂቇ ኟ“ኦዕዷቋ” ዙዎኲ ኾዛ ኢቂሄየካ ኟኦዠዠዏ ኟካዀቋ ዔዕዙፍ ነው፦ ባንዬ በቀቋ ቒነዚህ ቡዬኖኲን
(1) ባቪቆፍናክው ዘኻባዎኲ ኤ ኟኦዝቆኻው ኟቧቆፎኲ ዺኹቋ ቍቂሄዬ ዔን ኤዏቬቋ ቒንዧነበዛ በዺኹቋ ዏዛኋዄ ዔቪቊዎኲ በቍጭ ዒዏሿካ ቒንደ በኦቆኢአ ኟቍህ ዝዛዝዛ ባህዘኢካ ኤ ኟኦናኻካን ዒዖኾኻዿ ዘኻባዎኲ ዏቧብቧብ ቍኤዧቆዔ (ኤህ ቍጭዛ ፅጰፍ ነውና!)፤ ዝዛዝ በኦቆኢአ ኟኴዬዕ ኟሧዪና ኟጯዩሥ ዏዛዀብካ ኤ በቧነዬ ኟቧዝዖና ቒዳዀ ኟኦዙዼ ነው! በነኻዙኲን ኤ ቧጲቦኲ በዚህ ዛቒቬ ኤ ኟኦናኻካ ቍቬኦዔህዜካ ሿነዛቨ ካውቋዬ በኋ ሿዏዶካ ቈውንካ ንዀዀዜኲ ኾዛ ቩነፃዛ በኵዺዛ ቍናቪ ኟሆነበካ ዔቄንኢካ በዘዏናክው ኤህን ኼዪኤ ኟኦዏቆሿኧ ቢዬሪዎኲ ባቆዏሿቧኩክው ቒዛዒካ ቬቬዝቆኻ ነው! ኢኔዒ ሁቇዔ በንዘህ ቋቦና በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟኦድኴቨካን ኟኩ ዏኻቆዿዎኲ ኢቆዔንዔ ቍባዜና ቍኼቋ ዝቈዺ ኢቬኦናዀየና ኢቬኦቋዞ ነበዛ!
87
የአሒኞች ጋሻ “ዐሧዺ-ዷህ” (ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ሿካቄቄቆኚ ካዛጓዓኢክው ኟዑኢዙኵኧ) ብቆው ቩድሯክው በቊ በቀቋ ዧዀዕ ቒነዚኢ ኟዺዏካ ቍንዱዎኲ ዛዚ ዂዙሾኰክው ቒንዧዑኢዧዛኼካ ቧቆፎኲን “ዐቮብ-ቢሃህ” (ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ) ቒኢቇ ኤዂዛፏክው ነበዛ!
ኩዩኢ
ቧቆፎኲ
ባህዘኢኧን
ቒንዪቇ
ኟዒኤኴበቇ
ዂኤዔ
ዏቋዕቄኩክውን በዺኹቇዔ ቢሆን ጭዙሽ ቒንዧዒኢውኵ ኟዑናኻ ቢሆኑ ኖዜ ኤህን ሁቇ ኟዻዘ ፍቋዑኢ ዔን ቍዏዸው?! ቆዔንቬ በኦዙኒው (1)
ዙ “ቍዏቪቪእኲ” ኦብቆው ኦዘቆዞ?! ቋብ ኤበቇ!
2- ኤህንን ኟኴዬዕዎኮ ኟዐቬቈዐ ቍዛሪኢዎኲን ኟቍንዬነካ ቍቋዔ በዺኹቇዔ ኤሁን በዝዛዝዛ ኟዑኢዠዛቬ ቍንዬዔ ካቄቄቆኚና ዀቋፅ ዘኻባ ሿዺንካ ዮዔዜ
ቍቋኦኻኗዔ፤
ዂዧዟካዔ
ቍኤኻኝዔ!
ብዙ
ኟዺዏካ
ኦዸዘዎኲ ኟዑኢዸኹሷክው ኦዙኒ ዘኻባዎኲ = ዂኤ ካቄቄቆኚ ኟቧነዬ ኹብብቌሽ ኟዑዬክው ዧቂዒ ዂዚዎኲ፣ ዂኤ ዧዀዕ ጭዙሽ ኟቧነዬ ቋጓዔ
ኟቊክው
ቋኹ
ኹዺዝኬኲ
ናክው!
ኤህ
ቂቋሆነ
ዘኻባዎኮ
ቍቬኦውቌካ ኤቯ ኤሆናቋ ቒንደ ቂዏሿካነው ዏዛሆ ኟዂዶ ቍኤዧቇዔ! ቋብ ኤበቇ! በዏፃህፍካ ኤ ኦፅፎ ኟኦኻኗ ሁቇ ኟኦዖኾኻድ ዘኻባ ቍኤዧቆዔ!
ኩኵ ኟቬዔ ቈኹ ሧብየ'ህ ብኑ'ቋ-ዐባዖቄ (181 ሪ.ሂ)
ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ اِلسناد ِمن ِْ َولَْوَال،الدي ِن »َاد لََق َاؿ َم ْن َشاءَ َما َشاء ّ َ ُ َ ْ ِْ « ُ َاِل ْسن
(1) ቆኦዼዒዘ ዒብዙዘኢ ቭቬኦኚውን ድንኹ ቍቬዏቋቄኬ ኢቪቆፍነውን ኻቆፃ ኦዏቋቧው ኤዏቋሿኧ!
88
የአሒኞች ጋሻ «"ቬናዬ" (ሀዩሥ ዂኤዔ ቊ ዘኻባ ሿቍንዬ ቧው ዂዧቊ ኟዑኦቆፍበካ ኟኹብብቌሽ ንቆካ) ኟዩን ቍቂቋ ነው፤ "ቬናዬ"
ባኤኖዛ ኖዜ ዒቆካ ኟዝቆኻ ሁቇ ኢቱውን ባቆ ነበዛ!» በኦዼዒዘዔ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِْ : يَػ ْع ِن- »ني الْ َق ْوِـ الَْقوائِم .-اِل ْسنَ َاد َْ «بَػْيػنَػنَا َوبَػ ُ َ
«በኚና በቊቌኮ ዏቂሿቋ (ኟዑዪኝ) "ቬናዬ" ቍቆ!»
(1)
በዏሆኑዔ ሿኤ ኟኦድኴቨካ ሁቇዔ ዺኹቭኲ በዀዛ ቒንዧኦዏሿኦው ዂኤ ሿባቆቤኬኮ ሿዙቪክው ዏፃህፍካ ኟኦዂቧየ ናክው፤ ዂኤ ዧዀዕ በ“ቬናዬ” ሿኦዘኻቡባክው ካቄቄቆኚ ዔንጮኲ!
(1) ሁቆኧዔ በቭጱሕ ዐቬቈዔ ዏዀቢኢ ኤ (1/15) ኟቧዝ ካቄቄቆኚ ዘኻባዎኲ ናክው!
89
የአሒኞች ጋሻ
ኟሁቆኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ በቁርኣንና በሀዲሥ በቀጥታ ወይሔ በተዏዋዋመ ውድቅ የተደሖጉ ጉድለቶችን ሁሉ ውድቅ ሒድሖግ ሿቒውነኦኚ ቍዔቄ ዏኻቆዿዎኲ ቍንየ ሿኟካኚውዔ ሪኤነካ ቒንሿንና ኼዬቆካ ኟድዙ ፍዘዔ ዏሆኑ ነው። ኟቍህ ቬዕኲዔ ዏዔ ቢሆን ዔቇዕነኧን
ኟዑኢንባዛኵ
ቩሆኑ
ባህዘኢኧዔ
በኦቆኢአ
ዏንኻይኲ
ኟበኤነኧን ኢዖኾዀዸቇ። ቒንዩሁዔ ዏቆቅኩዄ ኩኹነኧን ኟዑፃዖ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ ውዬኹ ዏሆናክውን ቍቪውኺናቋ። ፍዶዙንን ዏዔቧቋን ዼዔዜ ሿኦቆኢአ ኟኼዬቆካ ባህዛኢካ ፍዘዔ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን በኦቆኢአ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ነዀዜናቋ። ኩዩኢ ቒዚህ ኤ ዒቬኦዅቋ ኟዑቯ ቭቬካ ነዺቦኲ ቍቇ፦ ቍንዧኚ፦ በቍብዛኚዎኮ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኟዔናቬኦውቆው ቒውነኩ ቍህ ቆቋኹናው ኟኦኻቡ ባህዘኢኧን በዝዛዝዛ ኻቆፃዎኲ ዒፅዧኵን ቩሆን ቆዛቨ ኟዒኤኻቡ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ዀን በዧዝናው ዂዬኹ ዒዬዖኼን ነው። ሿዚህ በቬኦኋ ኢቆው ዺበብ በቍዎንኩዄ ኻቆፃዎኲ ዏቋቂዔ ባህዘኢካን ዏዘዛዘዛ ፍዘዔነካንና ዔቇዕነካን በዒድናሿዛ ውዪቫን ኟዑኢነባብዛና ቍዪዒዽ ኢውክው ኟዑኲቇ ኟኩኹነካ ዏኻቆዿዎኲንዔ በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኟዑኢቬዖዪ ዏሆኑ ነው። በቍንፃዔ ጭዙሽ ኟቊቇ ዝዛዝዛ ቒንሿኖኲን ኢቆ ዔቄንኢካ በዏዧዛዧዛ በኟኦዙ ሿዒዠዖቬ ኤቋኹ በዺኹቋ ኻቆፃ ዏድኴዔ ኤበቋዺ ቄብዛን ኢጐቋ። ቒቬከ ኟዑሿኦቆውን ዔቪቊ ቒናቬኦውቋ፦ 90
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬ ሪቆዒዄ ንኼቬን በቍዛቁ ኻቆፃ ቆዒዕቂቮካ ኟዝቆኻ ኦናኾዘ ኟንኼቨን ዏቋቂዔ ባህዘኢካ በዏዘዛዘዛ «ንኼቪኲን ቍዅ፣ ቍቬኦዅኤ፣ ዮዀና፣
ህህ፣ ፍካሀዄ፣ ኩኾሽ፣ ክዛ፣ ዏቋሿ-ዏቋቂዔ ..ዂዘኦ ነው!» ቢቋ ውዪቫው ኢዒዖ ኤሆናቋ። ቒንዩሁዔ በዺኹቇ «ሿዘዏናኲን ነኻቬኩካ ቒንዧዛቨ ኢቆ ቍኤኻኝዔ፣ ቬብዕናው ሿኼዬቆካ ኟዪ ነው..» ቢባቋ ኻቆፃው ኟኦዅበ ኤሆናቋ። በቍንፃ ኟኦቆኢአ ቒንሿኖኲን በዝዛዝዛ ኻቆፃ በዏዧዛዧዛ «ንኼቪኲን
ዏሀኤዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቒንዧ ቒኻቊዔ ቋ ቍኤዧቆዔ፣ ቍዖዏኔዔ ቍኤዧቆዔ፣ ሽፍኩዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቁቬ ቍኢዂቋኹዔ፣ ቧቂዙዔዔ ቍኤዧቆዔ፣ ኺቱቱዔ ቍኤዧቆዔ፣ ዏናዷዔ ቍኤዧቆዔ፣ የዛኣዔ ቍኤዧቆዔ፣ ቆቋዏናዔ ዧዳ ቍኤድናዔ፣ በኟቤኧዔ ቍኤቋሿቧሿቬዔ፣ ሿቆዔፅና ሿኵዔዺና ነፃ ነው፣ ቒንቬቪዔ ቍኤዏቬቋዔ፣ ቧኤዸንዔ ቍኤዏቬቋዔ..» ቢባቋ ነኻ ቒውነካ ቢሆን ቒንኳ ሿዒኹ ዂዧ ዒቪኹ ኟዑኢዧ ኟቍሽዐዛ ሀኦኩ ኤሆናቋ።
(1)
ቬቆሆነዔ ቍህ በኵዛቐን ውቬዺ በቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲ ውዬኹ ቂዧዖኾክው ባህዘኢካ ኤቋኹ ቆዙቨ በቍዎንኩዄ ኻቆፃዎኲ ኢዖኾኻዸክው ዏቋቂዔ
(1) ኟቬዔ ቬዏ-ዺዛ ቈውንካንና ኩኹ ዏዘዎኲን ኻዬቋና ኟቒዔነካ ዺንቂዚ ኟዑኢዂቨ ዏዛዀብካን ቬናኻብዺ ቍንዬዔ ቦኩ ኤ «ቒኻቊ ቍቬቂዘ ዏድዺን ቍኤድዸዔ ነበዛ፣ ቍኤቧዛኹዔ ነበዛ፣ ቍኢዏነዝዛዔ ነበዛ..!» ኟዑቋ ሀኦኩ ቍናኻኝዔ! ኤህ ሿዀቆቧቡ ኩኹነካ ቍንፃዛ ኴዬዕውኑ ቈዂቪ ኟዒኤኻባ በዏሆኑ ኢቆዔቄንኢካ ዏነኻ ጭዙሽ ዺዛዸዚን ኟዑኢጭዛ ቈሆን ኤኲቋ። ሆኖዔ በዧዝናው «ኟቍህን ቄቋሿዎኲ በፅኑ ኤድነኴኹ ነበዛ!» ሿኦባቆ ሿቄብ ኾዛ ኟዑሄዬ ዐኻቪ ኤሆናቋ።
91
የአሒኞች ጋሻ ባህዘኢኧ በኵዺዛ ቒዳዀ ኟበዙ ናክው። ኤህንን ዏዛሆ ቆዒዖኾኻዺ ሁቆካ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲን በዏዀቢኢነካ ቒንውቧዬ፦ ቍንዧኚው፦
ﭧ ﭨ ﮋ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧﮨ ﮩ ﮪ ﮫﮬﮭﮮﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴﮵﮶﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ﯂ ﯓ ]ٕٗ – ٕٕ :[الحشر
ﯔ ﯕﯖﮊ
«እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፣ ዴብቁንና ግሌፁን አዋቂ፣ እርሱ በጣም ሩህሩሁና አዛኙ ነው። እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፤ ንጉሱ፣ ከጉዴሇት ሁለ የጠራው፣ የሰሊም ባሇቤት፣ ዯህንነትን ሰጪው፣ (ባሮቹን) ጠባቂው፣ አሸናፉው፣ ኀያለ፣ ኩሩው! አሊህ ከሚያጋሩት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው፡፡ እርሱ አሊህ ነው፤ ያ ፇጣሪው፣ (ካሇምንም) አስገኚው፣ ቅርጽን አሳማሪው! ሇእርሱ ከሁለ የተሻለ መሌካም ስሞች አለት፤ በሰማያትና በምዴርም ያሇው ሁለ እርሱን ያወዴሳሌ፡፡ እርሱም አሸናፉው ጥበበኛው ነው፡፡»[ቍቋ-ጯሽዛ 22-24] በነዚህ ቍናኹፅ ቍህ ዙቨን በኦቆኢአ ኟዔቋሧካ ባህዘኢካና ዏድዘኢዎኲ በዝዛዝዛ ኟኻቆ ቩሆን ሿዒንኚውዔ ቒንሿንና ዀዬዝካ ኟድዙ ዏሆኑን
92
የአሒኞች ጋሻ ኟኻቆው ዀን በዺኹቇ «ከሚያጋሩት ሁለ ጥራት የተገባው ነው!» በዒቆካ ነው። ሁቆኦኚው፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﭧ ﭨ ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።» [ቍሽ-ቯዙ
11]
በዚህ ቍንኴፅ ኤ ቍህ ፍዶዙንን ቒንዧዒኤዏቬቋ ቩነዀዖን “ኤህንን
ዂኤዔ ኢንን ቍኤዏቬቋዔ!” ኟዑቋ ዝዛዝዛ ቍቧዝዖዔ፤ ሆኖዔ በዺኹቋ ቋ ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆው ኦናዀሯቋ። በቍንፃ ዧዀዕ ቆዒንነኧ ዏኻቆዿ ኟሆኑ ኟዔቇቒነካ ባህዘኢኧን ኢዧኴው ኟቋኹና ባህዘኢካን ኢዘቇ ሁቆካ ዝዛዝዛ ቬዕኮን በዒውቪካ ነው። በኵዛቐን ኤህን ዏቧቋ ዺኹቋ ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲን በበዛቂኩ ቦኩዎኲ ኤ ቒናኻኚቆን፤ ቆቍብነካ ኢህቋዔ፦ ]ٔٛٓ :[الصافات
ﭧ ﭨ ﮋ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿﮊ
«ጌታህ - የአሸናፉነት ጌታ- ከሚገሌፁት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው!»[ቍቬ-ቪፍ-ዠካ 180]
ﭧﭨ ﮋ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ]ٜٕ – ٜٔ :[ادلؤمنوف
ﭷﭸﮊ
93
የአሒኞች ጋሻ «አሊህ ከሚገሌፁት (ሁለ) ጥራት የተገባው ነው! የዴብቁም የግሌፁ አዋቂ፤ ከሚያጋሩት(ሁለ) የሊቀ ነው!»[ቍቋ-ዐቒዑኑን 91-92] ]ٙ٘ :[مرمي
ﭧ ﭨ ﮋ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ]ٗ :[اِلخالص ﮋﭞﭟ ﭠ ﭡﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ቒነኙህ ሁቇ ኵዛቐናዄ ኻቆፃዎኲ ቍህ ፍዶዙንን ሿዏዔቧቋና ሿቊቌኲ ኼዬቆኬኲና ዀዬዝኬኲ ሁቇ ኟድዙና ኟኴ ዏሆኑን በዺኹቇ ኤኻቋፃቇ። ብዙ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ዀን ቬቆቍህ ኟዑኢቧፍካ ኻቆፃ ኟዑኢድነዺንበካ ዏዘውዛ ኤህን ኵዛቐናዄ ቬቋካ ኟኦዖነ ነው፤«ቍህ ቒንዩህ ቍኤዧቆዔ፣
ቒንዩኢዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኤህንን ቍኤዏቬቋዔ፤ ኢንንዔ ቍኤዏቬቋዔ፤ ሿዚህ ኟድዙ ነው፤ ሿዚኢዔ ኟድዙ ነው…‛ ኟዑቇ ኟዙቪክውን ቍቇኩዄ ሀኦኩዎኲ
ኢዘዂካዙቇ፤
ሿዚህዔ
ኾዛ
ካቄቄቆኚ
ባህዘኢኧን (1)
ኟዑኢዠዛቨባክውን ቍቱዑ ኻቆፃዎኲን ቍኢኤዘው ኤዘዖዝዙቇ!
በቍንፃ
ኟዑዘዖዝሯክው ኟዔቇዕነካ ዏኻቆዿዎኲ ቂቇ ዀን በዸዔ ዺካ ናክው!
(1) ቆዔቪቊ፦ ቍቡ'ቋ-ሀቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ «ዏኧ'ቋ-ቬዑኤ-ኡን» በኦባቆው ዏፅሃዠክው (1/235) ዐዕኦዚዎኲ ቬቆኩክው ኟዑቇካን ቍቬዏቋቄኬ ኢቬኦቆዞካን ኟዑኴፍ ዘኻባ ዒኟካ ኤኲቇ! (ዝዛዝን ቒዚህ ቆዒቬዝዛ ዏዬዝዛ ቍቬኰቆኝዔ!)
94
የአሒኞች ጋሻ በዏዖኧ ቍህ ሿፍዶዙኑ ኾዛ በፍዘዔ ኟዒኤነፃዛ በዏሆኑ ሿዀዬዝካ ዏኻቆዿዎኲ ቆዒዺዙካና ቆዒኹ ኩቬቦ ቢሆን ቒንኳ ኤህ ቍኤነኧን ኻቆፃ ዏዧዛዧዛ ሿቋዕቋናውና ሿዀዛዒው ኾዛ ኟዑቬዒዒ ቬዛሪካ ቍኤዧቆዔ! ኩዩኢ ቍንዪንዬ ዝዛዝዛ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ቆቍህ ቒንዧዒኤኻቡ በዔቪቊነካ ኟኦድኴቨባክው ቍንኴፆኲ ዏኖዙክው ኤህንን ቍዏዛኝ ኵዛቐናዄ ቍቂሄዬ ቍኢዠቋቬዔ፤ ዔቄንኢኧዔ፦ 1- ቒነዚህ ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲ ኟኦውቨካ ሿኤ ቒንዪኟነው ዔቪቊ በቍንዬ ቦኩ ኤ ኟኦዧዖዧ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን በኟኦዙ በዑኢቬኦናዀዬ ሀኦኩ ቍኤዧቆዔ፤ በኦቆኢአ ቦኩዎኲ ኤ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ኟዑኻኘ ናክው። 2- ቒነዚህ ዝዛዝዛ ኻቆፃዎኲ ኟኦድኴቨካ ቆኦኻቢ ዔቄንኢኬኲ ቩሆን በዺበባዄ ሂዧካና ቍኻባብ ኟኩዮቡ ናክው፤ ቆቍብነካ ሁቆካ ዔቄንኢኬኲን ቒንዺኴቬ፦ 2.1- ቍንዪንዬ ሿሀዩኢን ቬቆ ቍህ ኟኦናኻካን ኹዺዝካ ቆዒዖዔ፦ ቆዔቪቊ፦ ቋዳ ቒንዧቊቆው ቍዺብኺ ኦናዀሯቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ኟኦቆኢአ ኟቀፍዛ ቍዙዒዴኲ ቍህ ቋዳ ቒንዪቆው ዕዀኦዅቋና፦
ﭧﭨ ﮋ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷ ﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽﮾ ﮿﯀ ﯁﯂ ]ٜٕ - ٛٛ :[مرمي
ﮊ
«“አር-ረሕማን ሌጅን ያዘ” አለም፤ (ወዯ) ከባዴ አዯጋ በርግጥ መጣችሁ፤ በዚህ የተነሳ ሰማያት ሉሰነጠቁ፣ ምዴርም ሌትቀዯዴ፣
95
የአሒኞች ጋሻ ተራሮችም ተንዯው ሉወዴቁ ይዯርሳለ፤ - ሇአር-ረሕማን ሌጅን ስሇሰየሙ! ሇአር-ረሕማንም ሌጅ መያዝ አይገባውም!»[ዏዛኟዔ 88-92] 2.2- በኵዛቐን ኟኦዂቨ ኟቍህ ዔቇዕ ባህዘኢካንና ዬዛኽኬኲን በኦዏቆሿኦ በቍንዪንዬ
ቧዎኲ
ቈኩቧብ
ኟዑኲቋን
ቒንሿን
ሿቍዕዔዜ
ቍቬኴዬዕ
በዒቬዂኻዬ ፍዘዔነኧን ዒፅናካ፦ ቆዔቪቊ፦
ዀዙፎኮን
ቧዒኢካና
ዔዬዛን
ዏድበኹ
ቒንዧዒኤሿብዧው
ኦናዀሯቋ፦ ]ٕ٘٘ :[البقرة
ﭧ ﭨ ﮋ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵﯶ ﯷ ﯸ ﯹﯺ ﮊ
«ኩርሲዩ ከሰማያትና አይከብዯውም»[ቍቋ-በኴዙህ 255]
ከምዴር
የሰፊ
ነው፤
ጥበቃቸውም
ፍዶዙን ቍንዬን ዬዛኽካ ዏዝዔ ሿኰቇ ኟዑኲቇካ በቋዠካና በኲዀዛ ቈሆን ኤኲቋ፤ ዝዸዘ ዀን ሿዚህ ሁቇ ቒንሿን ኟድዙና ኟኴ ነው። 3- ቒነዚህ ኟዀዬዝካ ባህዘኢካ ውዬኹ ቩዧዖኼ በኦዘዅዅዘ ኦዙኒ ኤዘኩክው ኟዑዬኹ ቬቆዑሆን ዔቇዕነካን ኢዏቄኩቇ። ኤህን ዏቋዕቄካ ኤበቋዺ ኟዑኢብዙዙው ሁቆኦኚው ነዺብ ነው፦ ሁቆኦኚ፦ ቍህ ሿኦቆኢአ ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙ ዏሆኑን ቩነዀዖን ሁቆካ ኵዔ-ነኻዜኲን በኴዺኩ ቒና በኦዘዅዅዘ ቒንኻነዘባቆን፦ በኴዺኩ፦ ኤህ ባህዘ ቆቍህ ቬቆዒኤኻባ ውዬኹ ዏሆኑን፣
96
የአሒኞች ጋሻ በኦዘዅዅዘ ዧዀዕ፦ ኟዚህ ኼዬቆካ ኦዙኒ ኟሆነው ኟቋኹና ባህዘ ቆቍህ ቒንዧዑዬኹ። ሿቒንዩህ ቍኤነኧ ኻቆፃ በዅነኝነካ ኟዑዝቆኻው ዏቋዕቄካዔ ኤኸኚው ነው! “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ! ኟቍፍዙሽ ኻቆፃ ቍዒና ኤዘካ በኴዺኦኚ ዏቋዕቄኧ ኤ ብኰ ኟኦኻዧበ ሿሆነ ቒንዧ ውዪቫ ቍኤኺድዛዔ። ዔቄንኢኧዔ ንዀዀ ቒንዩኢዏቄካ ኟኦዝቆኻው ኟባህዘውን ቍቆዏኖዛ ብኰ ሿሆነ ዔንካነካን (ቍቆዏኖዛን) ኟዑድኵዔ
ኤሆናቋ፤
ዔንካነካ
ዧዀዕ
ባይነካ
ቒንደ
ዔቇዕነካ
ቍኤዧቆዔ! - በዚህዔ ኟኦነቪ ቍንዪንያ ቒነኙህ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ጭዙሽ ቈኴበቇ ኟዒኤኲቇ ዀረዝ ቍቂካዔ በዚህ ዏቧቋ ቍፍዙሽ ቍዖፍኦ-ነኻዛ ቈኻቆዘ ኤኲቇ። ቆዔቪቊ፦ “ኤህ ዀዬዀዪ ቧውን ቍኤበዬቋዔ!” ቢባቋ ቇ ቒውነካ ሿዏሆኑ ኾዛ ኻቆፃው ውዪቫን ቍኢዏቆቄካዔ! ዔቄንኢኧዔ ዀዬዀዪው በዏዖኧ ኤህንን ባህዘኤ ኟዒቬኦናኻዬ ኦዝዺዜ ቬቆቊቆው ነው ቒንደ ኟበዧቋ ኦፃዙዘ ኟሆነውን ፍካህ ኟኦበቧ ሆኖ ቍኤዧቆዔና! “ዬንኾአ ቍኢንኴዠዔ!” ቢባቋዔ “ንኵ ነው!” ዒቆካ ቬቋሆነ ቒንዧዚሁ ቋኹናውን ቍኤድኵዔዔ። - በኦዏቪቪኤ ዏቋቀዔ ቍንዬን ዺዠካ ቆዏዝዔ ቍኹዔ ኟቊቆው ቍቂቋ “ቄዞ ቍኤቧዙዔ!” ዒቆኧ ብኰ ውዪቫን ቍኢቬዼብዺዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ኟዚህን ቒቀኤ ዬዛኽካ ኦዙኒ (በጐነካ) ቒንዩኢቬኻነዝብ ኩቋዕ ኟኦነኻዖ ቬቋሆነ ነው።
97
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ “ቊባው ኟቤኦ-ዏንዀቬካን ንብዖካ ቍኤቧዛኹዔ!” ዒቆካ (1)
ዼዅነኧን ኟዑኢቬዖዪ ባቆዏሆኑ ቒንዧ ውዪቫ ቍኤኺድዛዔ!
ቬቆዚህ ቍህ ሿኦቆኢአ ቒንሿኖኲና ኟኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ኟድዙ ዏሆኑን ኟዑኢቪውኹበካ ንዀዀ በኦዘዅዅዘ ኟቒነዚህ ኦፃዙዘ ኟሆኑካን ኟዔቇዕነካ ባህዘኢኧን ኟዑኢዏቄካ ኟውዪቫ ኻቆፃ ነው። በዚህዔ ዏዖካ ኟዬቄዏካ ባህዘን ውዬኹ ቩኢዧዛዀ ኟብዛኩኧን ሃኢቋነካ ኟዑኢና ኤሆናቋ፤ ሿበዧቋ ኟድዙ ዏሆኑን ቩናኻዛዔ ፍካሀዄነኧን ኢዖኾዀዸቋ፤ ቒንኹቋፍዔ ሆነ ዒንኻዮካ ቒንዧዒኤዘው ቩነዀዖንዔ ኟህኤዂኧን ዔቇዕነካና ኟኵዺዺን ብዛኧነካ ኢቬኻነዝባቋ፤ ቒንዧዒኤዖቪ ቩነዀዖንዔ ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካ ኢቬኩውቪቋ…! ኤህንን ቆዏዖዪካ ቒነኙህ ቒውነኩዎኲ ኟኦኻቆዘባክውን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲ ቍኻባብና ኟቍኻቆፅ ሂዧካ ዒቬኦዅቋ በ ነው። ኤህንን ቒውነኩ ኢቋኦዖየ ብዙ ቬህኦኦኞኲ ዀን ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ቍህ
ኟዘዖዘዙክውን
ቍብዛኚዎኮን
ቍዎንኩዄ
ዏኻቆዿዎኲ
በዏኦው
ኟዙቪክውን ቍፍዙሽ ኻቆፃዎኲን በባይ ኤዘካ በዏዧዛዧዙክው ቍህን ኢዂዧቨ ኤዏቬክዅቋ!
(1) ኤህንን ዏዛሆ ቂዏሿኧካ ቈውንካ ዏቂሿቋ ኩዅው ኟቍቋ-ዒዔ ቍሽቱዟሩኤ ኹዛብ ኦዒዘ ኟነበካ ቍቋ-ዒዔ ሧብየ’ቋ-ሧዚዝ ብኑ ኟሕኢ ቍቋ-ቁናኒ (240 ሪ.ሂ) ቍንየ ናክው፤ “ቍቋ-ጯኤዪህ ዂቈ’ዕከዛዛ” ኟኦቧኗውን ዏፅሀዠክውን ኻፅ 46 ኤዏቋሿኧ።
98
የአሒኞች ጋሻ ቭቬኦኚ፦ ቍህ ሿኼዬቆካ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ ኟድዙ ነው ቩባቋ በኵዛቐንና በዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜካ በዝዛዝዛ ኻቆጻ ውዬኹ ኟሆኑካን ብኰ ቪኤሆን ሿዚኢ ውጭ ኢቇካንዔ ቆዛቨ ቋኹና ኟዒኤኻቡ ኟካኞኮንዔ ኟቒንሿን ባህዘኢካ ቒንዧዑኢቂካካ ዒቬኦዅቋ ኢቱቋ። ዔቄንኢኧዔ በዺኹቇ ቆቍህ ኟኦዖኾኻዶካን
ኟዔቋሪካ
ባህዘኢካ
ዒፅዧኹ
ኦዙኒ
ኟኼዬቆካ
ዏኻቆዿዎኲን ውዬኹ ዒዬዖዀ ነውና! ቆዔቪቊ፦
ቍቆዒዂኹ
ኻዧብ-ኟቆሽ
ቒውኴኧን
ቒንዧዑፃዖዛ፣
ቬህኦካ
ፍዘዔነኧን ቒንዧዑሽዛ፣ ኟበኩኲነካ ኟበኤነኧን ቒንዧዑዖን፣ ቆኹቭ (ኟዬቄዏካ ዏኻቆዿ በዏሆኑ) ኟካነካ ዏኻቆዿውን ቒንዧዑኢዠዛቬ፣ ቆዏዖዪካ ብዙ ቍቬኦውቌካ ቍኤድኤኹዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ቆቍህ ኟዧኵካን ኟዔቋሧካ ባህዘኢካ ኟዑፃዖዛ ቒንሿን ሁቇ ቆቋዕቋናው ቒንዧዒኤኻባ ቆዒዂኹ ኟዀዬ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ ዏድኴቬ ቍኢቬዝቋኾክውዔ፤ በዚህ ዖኻዬ ኟኦዂዖየካ ቍብዛኚዎኮ ቍንኴፆኲ ሿኤ ቒንዪኟነው ዺኹቋ ኻቆፃዎኲን ኢዘቇ ኟዏሆናክው ቍንዧኚው ዺበብ ኤህ ነው! ኤህ ኵዛቐናዄ ቬቋካ በ በዏሆኑ ቍቬዝኽ ባቋሆነበካ ሂዧካ ኤ ኟኼዬቆካ ባህዘኢካን ቒኟዧዖዧ በኟኦዙ ውዬኹ ዒዬዖኼ ኦኻቢ ቬዛሪካ ቍቆዏሆኑን ሿኤ ኦዖዬኦናቋ!
99
የአሒኞች ጋሻ
ኟቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ በርዕሱ ላይ በቁርኣንና በሐዲሥ ያልተወሱ ቃላትንና ገለፃዎችን ሏልክታቷውን ሳያጣሗ አለሏቀበል በኵዛቐንና
በካቄቄቆኚ
ጯዩሥ
ኟዧኵ ካንና ኻቆፃዎኲን ቒንዪቇ
ዏኴበቋ ኟዀዬ ዏሆኑ ሿኤ ኦብዙዛቷቋ። ቒነዚህ ካና ኻቆፃዎኲ ዔንኽዜዔ ሿቒንሿን ኟድ ናክውና ካዛኼዒክውን ዂኤዔ ዏቋዕቄኩክውን ኟዒኢውኹዔ ቧው ቢሆን ቍዒኝ ቒቬሿሆነ ዬዖቬ ኢቆ ኹዬዏ-ሁኔኩ በዏቆቅኩዄነኩክው ቈኴበክው ኤኻባቋ! ኤህ ዛዕቬ ሿኤ ቒንዧኦዂቪው ሿፍኦኚ ዺንኸ ኟዑቱ በዏሆኑ ኟነብኢካ ቒውነኦኚ ኦሿኩእኲ በኦኰክው ቍኹዔ ቬቆ ቍህ ኟዑናኻካን ኻቆፃ ሿኵዛቐንና ሿጯዩሥ በኦዂቧየ ካ ኤ ብኰ ቆዏኻዧብ ኤዺዙቇ። ኟካ ዔዬብ ቬቆ ቍህ ኟዑነኻ ኻቆፃዎኲን በኦዏቆሿኦ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኢቋኦዂቨ ካን በቭቬካ ዧዖዱዎኲ ሿፍቆን ዒኟካ ቒንኲቆን፦ ሀ- ኟዒኢቱዒ ዏቋዕቄካ ኢክው ካቄቄቆኚ ካ፦ ቒነኙህ ካ በኵዛቐንና በጯዩቬ ኟኦነኻካን ቒውነኩዎኲ ኟዑኻዺዐ ቒንደ ኟዑኢዠዛቨ ቬቋሆኑ ቍቬዝኽ በዑሆንበካ ቍኾዸዑ በዺኹዔ ኤ ዒዅቋ ኤዝኴዪቋ! ሆኖዔ ኧን ኟዔንድኴዏው ቆዒብዙዘኢነካ ቒንደ ሿቍህ ዏቋቂዔ ቬዕኲና ኟኵ ዏኻቆዿዎኲ በዏኵድዛ ሂዧካ ቍኤዧቆዔ።
100
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦
ኟቍበው
ቈውንካ
(ቧቆፎኲ)
በዘዏናክው
ኟነበካ
ኟዏዮዏዘኢዎኮ ዮህዑኤ-ኢዎኲ “ቍህ ሁቇዔ ቦኩ ነው!” ኟዑቋ ዝቈዺ ቩኢናፍቨ ዝዸዘ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውጭ ዏሆኑን ቆዏድኺዔ “ቍህ
ሿሧዛቯ በኤ ነው፤ ሿፍዶዙኑዔ ጭዙሽ ኟኦነድቆ ነው!” ( َبا ِئنٌ ِم ْن
) َخ ْل ِق ِهበዒቆካ ዒዖዑኢ ኢቬኦቋዞ ነበዛ። ቆቍብነካ ኢህቋ፦ ኩኵ ዒዔ ሧብየህ ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ (181 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ٍ [بِأَنَّو] فَػو َؽ سب ِع ََسو- عَّز وج َّل- ؼ ربػَّنَا َوَال، بَائِ ٌن ِم ْن َخلْ ِق ِو ِبَ ٍّد،ات َعلَى الْ َع ْر ِش ََ َ َ ُ «نػَ ْع ِر ََ ْ َ ْ ُ ِ َوؿ َكما قَال ِ َوأَ َش َار بِيَ ِد ِه إِ َىل ْاألَْر- » َى ُهنَا:ُاجلَ ْه ِميَّة !-ض ْ ت َ ُ نَػ ُق «ኩኲን ሿቧባካ ቧዒኢካ በኤ በሧዛቯ ኤ ሆኖ ሿፍዶዙኑ በኻዧብ ጭዙሽ ኟኦነድቆ (ኟኦቆኟ) በዏሆኑ ቒናውኴዅቆን፤ “ዮህዑኤ-ኢዎኲ” ቒንዧዑቇካ ቒዚህ [ነው] ቍንቋዔ!» (በቒዱክው ዂዧ ዏዚካ ቒኟድኺዐ)(1) -
ቒንዩሁዔ
ኟቢዬሧህ
ቍዙዒዴኲ
ቍህ
ሿሧዛቯ
በኤ
ዏሆኑን
ኟዑኢዖኾዀዶ ዀቋፅ ዒቬዛዱዎኲን ዒዸዏዔና ዏቋዕቄኩክውን ዒዛባካ
(1) “ቍቬ-ቨን-ነህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ (1/111፣ 175፣ 307)፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 47 ፣ “ቍቋ-ቍቬዒ ዂ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/169) ቒና በቊቌኲዔ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ኦቋፏቋ።
101
የአሒኞች ጋሻ ቩዮዔ ቍንዪንዬ ኩኹ ረቆዒዎኲ “ቍህ በዛኧ ሿሧዛቯ በኤ ነው!” በዒቆካ ቒውነኩውን ዏዀቆፅ ዮዏ!
(1)
ቋብ ቋንቆው ኟዑኻባው ቒነዚኢ ኩኹ ኟቧቆፍ ቈውንካ በነዚህ ካ ኟዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ ዀቋፅና ኟኩዂኴ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ኟኵዛቐንን ፅኑ ዏቋዕቄካ ሿዺዠኦኞኲ ዺዔዘዛ ኟዑሿሿቋ ዏሆኑን ነው። ኧ ኟኴዬዕውን ኵዛቐናዄ ቒውነኩ ቆዒፅናካ ኟዑዂቨ ቒንደ ቍዩቬ ዏቋዕቄካን ኟዑኢዬኵ ባቆዏሆናክው በኽዜኢክው ኢቆቍንዬዔ ኦውዕ ኤነኻ ነበዛ። ቆ- ቆቍህ ኟዒኤኻባ ዏቋዕቄካ ኟዑኢቬኦቋዞ ካ፦ ሿዚህ
በዟካ
ቒንዧኦኻቆው
ቒነዧነዚህ
ቍኤነካ
ቬቆዝዸዘ
ኟዀዬዝካ
ዏቋዕቄካን በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኦኾቡ ካን በፍዘዔ ዏድኴዔ ቒንዧዒኤኰቋ ዺዛዺዛ ኟቆዔ። ጯ- ቒውነካዔ ካ፦
ቬህኦካዔ ቈኦቆፍባክው ኟዑኲቇ ቍቱዑና ዏዹ
ኟኤኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኟዑኢድነዺነውዔ ቒነዚህን ካ ቍቬዏቋቄኬ ዐቬቈዕኲ ቈኖዙክው በዑኻባው ካቄቄቆኚ ቍቋዔ ዙዘኢ ነው።
(1)
ቆቍንዪንዬ ዔቪቊዎኲ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ (235-236) ኤዏቋሿኧ። “ዛካ” ( )ذاتኟዑቆው ቋ በዏቧቋ ቍኻባቦኮ ኟዑዂቄቆው ዏቋዕቄካ ኟቍንዬ ነኻዛ ህቋውና በኦዼባጭ ኟዑዖኾኻዺበካ ኻሀዪዄ ዏቆኢ ነው! ብዙዎኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ “ዛካ”ን በ“ቍቂቋ” ዏኦዛዔ ዏቋዕቄኧን ዒዺበብ ኤሆናቋ!
102
የአሒኞች ጋሻ ቍብዛኚዎኮ ኟ“ኦዕዷቋ” ጐዙዎኲ ብዙሃኑ ዐቬቈዕኲ ኟቍህ ባህዘኢካን በካቄቄቋ ቒንዪኢዖኾዀዶ ቆዒኻዬ ኟዑነዟክው ቍቱዑ ካ ኢቇ ቩሆን
“ደቬዔ” ()ج ْسى፣ “ደሃ” ()ج َّث “ዮውሀዛ” ِ ِ َ َ ()ج ْْ َِص፣ “ሧዖዬ” ()ع َصض.. ቒና ቊቌኲዔ ኤኻኚቇ።(1) ሿነቨዔ
ዏቂሿቋ፦
ቒዚህ
ኤ
ቈኢቬኦውቇካ
ዏቋዕቄኬኰክው ዏኖዙክውን
ባቱኻዛ
ነው!
ኟዑኻባው
ቆነኙህ
ኟዑቧጧክው
በዚህዔ
ዏዖካ
ካ
ፍቋቬፍናዄ ቒነዛቨን
ውዬኹ
ሿቋንቋዄ ካዛጓዓዎኲ በዒዬዖዀ
ቈኢዠዛቨ ኟዑዝቋኼካ ቍንዪንዬ ኟዅሆኲ ቒንዧዑኢቬቡካ ቆቍህ ኟዒኤኻቡ ኼዬቆኬኲን ቪኤሆን ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢኧን ነው። ኩዩኢ ኻቆፃዎኮን ቍቬዏቋቄኬ ዺኹቋ ኵዛቐናዄና ሀዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑድኵዐካና ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ቍዛሪኢ ኟሆኑካ ኴዧዔካ ኟቬዔ ካውቋይኲና ዔሁዙን ኟኦጓዙበካ ኟጯኹ ዪና ኟዑሿኦቆው ነው፡1- ቬቆቍህ ኤህን ዏቧቋ ካን በቍዎንኩዄዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ኻቆፃ ሿዏድኴዔ ፍዘዔ ዏኺድብ 2- ቒነኙህን ካ በቍዎንኩዄ ዂኤዔ በቍፍዙሽ ኻቆፃ ኟዑኢዂቪ ኦናኾዘ ቩኢኾዺዏን ኟኦዝቆኻበካን ዏቋዕቄካ ዒዸዙካ፦ - ካቄቄቆኚና ኦኻቢ ዏቋዕቄካን ቍቬቦ ሿሆነ ካቄቄቆኚውን ዏቋዕቄካ ኦኴብቆን በ(ቊ) ቮዘሪዄ ኻቆፃ ዒፅዧኹ፤ - ኟኩቧበው ዏቋዕቄካ ቬህኦካ ሿሆነ ዧዀዕ ውዬኹ ዒዬዖዀ!
(1) ሿነዚህ ቬኢዓዎኲ ኾዛ ኟኦኢኢዘ ካንኩኔ በዔዕዙፍ ሁቆካ ኤ ኤዏዸቋ!
103
የአሒኞች ጋሻ - ሀቪቡ ካቄቄቆኚና ካቄቄቆኚ ኢቋሆነ ዏቋዕቄካን ኟኴኴቆ ሿሆነ ዧዀዕ ሁቆኧን ቆኤኬ ካቄቄቆኚውን ዏቋዕቄካ በ(ቊ) ቮዘሪዄ ኻቆፃ ዒፅዧኹና ካቄቄቆኚ ኢቋሆነውን ዏቋዕቄካ ውዬኹ ዒዬዖዀ!(
1)
ቍዎን! በዚህ ቍዧኻኚ ዛዕቬ ኤ ኤህን ዏቧቋ ዏዹ ካን በዧዝናው ዏኴበቋ ዂኤዔ ዏዂዔ ኟዒንዔ ዀያኩዔ ዏብካዔ ቍኤዧቆዔ! በቍንፃ በቒንዩህ ዐቬቈዕኲንዔ
ቍኤነካ ካና
ቆዏዝኦን
ኻቆፃዎኲ
ዏዕሿዛ
ሁቊዔ
ቒውነኩን
ቆዏዏዘንና
ውዥዔብዛና
ቄዛቄዛ
ኟዑኢቬሿካቋ ቍዩቬ ኟዝድዙ ቬቋካ ነው፤ ኟዐቬቈዔ ዺዘ ዂዧ ኵዛቐናዄና ሀዩዂዄ
ዏቆቅኩዄ
ቒውነኩዎኲ
ቒንደ
ዂዧዑኢዔኩኧ
ፍቋቬፍናዄ
ኻቆፃዎኲ ዏሆን ኟቆበካዔ፤ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲ ኟዑቋዽካ ሁቇዔ በዑኢዔንበካ ኟበኤ ፍዛዬ ብኰ ነውና! ቧቆፎኲ ቒነኙህን ዏቧቋ ካ በዚህ ዖኻዬ ኟዑድኴዐ ቧዎኲን ኢዂዀዙና በዚህ ኦዀባዙክው ብኰ ሿቨን-ናህ ዙ ኟዂዶ ኟቢዬሪ ቧዎኲ ቒንዧሆኑ ኤዝዛየ ነበዛ።(2) ነኻዛ በዔቪቊ
(1) ኩዩኢ ቍንዬ ቧው ኤህንን ዝዛዝዛ በቍዀባቡ ኟዑኦኻብዛበካ በ ቒውኴካ ኟቊቆው፣ ዂኤዔ ኢቆበካ ኽዜና ሁኔኩ ኟዒኤዝኹዬቆካ፣ ቍቈኢዔ ዝዛዝዛ ውቬዺ ዏዀባኧ ሿዺኹዐ ኼዪኧ ኟዑኢዏዝን ሿሆነ ኤህንን ቋ ቆዒፅዧኹዔ ኤሁን ቆዏዂዔ ዏዖዱ ባቆዏኖ ቒንዧዑኺድብ ቍቪውኺ ኟቒቧዺ-ቍኻባውን በዛ ዏዝኾካ ቍቆበካ። (2) “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (1/254)
104
የአሒኞች ጋሻ በዚህዔ ዏዖካ ቍህን በኦዏቆሿኦ “ደቬዔ”(1) «ነው!» ዂኤዔ «ቍኤዧቆዔ!» ብቌ ዏናኻ ኟኦሿቆሿቆ ነው። ዔቄንኢኧዔ በኟካኚውዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፅና ኟነብአ ቍቬኦዔህዜካ ኤ ቒንዩሁዔ በዏዮዏዘኢዎኮ ኴና ካውቋይኲ ቍንዧበካ ኤህ ቋ በቍዎንኩዄዔ ሆነ በቍፍዙሽ ኻቆፃ ቆቍህ ዏኻቆዿ ሆኖ ሿኬዔ ቍቋኦዂቪዔና! ቬቆሆነዔ ‚“ደቬዔ” ዏቋዕቄካ፦
ነው!» ኟዑቋ ኦናኾዘ ሿቇ ኋ ኢቧበው
- ቒንዧፍዶዙን ቍኤነካ ኟቍቂቋ ዀንባኩ ሿሆነ ቆቍህ ኟዒኤኻባ በዏሆኑ ውዬኹ ኤሆናቋ! በኦቆኢአ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ቍቬዖዴኲ ኟኦዖኾኻዶካን ኟቍህን ባህዘኢካ ዒፅዧኹ ዀን በፍዘዔ ኤህንን ዏቋዕቄካ ቍኢቬኻነዝብዔ፤ ዂዧዚህዔ ቍኢዏዙዔ፤ ኟቍህ ባህዘኢካና ዏኻቆዿዎኲ ቆዛቨ ኦኻቢ
(1) “ደቬዔ” ()جسْم ِ በኦቆዏዧው ኟሧዖብኚ ቋቪን “ቧውነካ” ዒቆካ ቩሆን ብዙ ኴዧዔካ ኟቋንቋ ቈኺኲ በዏዝኻበ-ካ ኤ ኟዑኢቬኦቋዞካዔ ኤህንኑ ዏቋዕቄካ ነው። ሆኖዔ “ቍህ ደቬዔ ቍኤዧቆዔ” ኟዑቋ ዝቈዺ ኟዑኢናፍቨካ ኟፍቋቬፍና ባቆቤኬኲ ኤህንን ቋ በዚህ ዏቋቀ ቍኤዧቆዔ ኟዑኦዖኼዐካ! ቒንዩኢውዔ ቇ ኟዑቧድውን ፍቋቬፍናዄ ካዛጓዓ በኦዏቋሿኦ ቒዛቬ በዛቪክው ኤዂዛኻባቇ! ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን” በኦቬኗው ዏፅህዠክው (2/4-8) ቍቬዙ ሁቆካ ኟኦቆኢአ ቍቋዕኲን ድኹቧዅቋ! ቍብዛኚዎኮ በዚህ ቬኢዓ ቬዛ ኦዼባጭ ኵቬ ቍቂካን ብኰ ቪኤሆን ዏኻቆዿ ባህዘኢካን ኟዑኢቬኦናዀየ ቒንዧ ውሃ፣ ቍኟዛ፤ ብዛሃን ቒና ቒቪካ ኢቇ ቈኩአ ኟዑኲቇዔ ኤሁኑ ኟዒኤኲቇ ነኻዜኲን ሁቇ ኢቂካኩቇ! ቬቆሆነዔ “ቍህ ደቬዔ ቍኤዧቆዔ!” በዑቆው ዏዝቄዛ ሽዠን ኟዑኢዙዔየካ ቍቋዔ ኟቍህን ባህዘኢካ በዒቬኦባበቋ ኟዏኖን ህቋውና ዏዀዝፍ ነው! ኦዼዒዘ ዒብዙዘኢ ዂዧ ዟካ ኤዏዸቋ!
105
የአሒኞች ጋሻ ኟሆኑካ ሿፍዶዙን ፍዘዔ በኦቆኟና ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ሁኔኩ ብኰ ነውና! - (ኢቧበው) ኟቍህ ህቋውና ኟዑዖኾኻዺበካንና ኟዑቆኤበካን “ዛካ” ሿሆነ ዧዀዕ (ዏቋዕቄኧ) ኦኴባኤነካ ኢኻኚቋ! ዏዔ ቍህ “ዛካ” ቒንዪቆው ሁቇዔ ኤቬዒዒቋ! ዔንዔ ቢሆን ዀን ኻቆፃው ቬህኦካ ነው! በዚሁ ዝዛዝዛ ዏዖካ ‚“ደቬዔ” ቍኤዧቆዔ!» ኟዑቋ ኦናኾዘን ቒናቬኦናዀዪቆን! ኻቆፃው ዀን ቍሁንዔ ቬህኦካ ነው! በፍቋቬፍና ኟኩነዘ ኦናኾዘዎኲ ኟዑኢዙቡካ ኟውዥንብዛ ቋ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ በቒቬዛ ኤ ቒኢቇ ኟኦሿዙሿሯክውን “ዮህዑኤኢዎኲ” ቍቬዏቋቄኬ ቒንዩህ ኤቇ፦
وما، وأنكروا الرواية واْلثار،احتجوا بشيء ما يَػ ْقوى قلب وال ينطق لساّن أف أَحكيَو ُّ »ولقد وكالمػا، اجلسم كذا وكذا: ولقد َجعل برغوث يقوؿ يل،َسعت مقالتهم ُ ظننتهم على ىذا حَّت ال، إال أّن أعلم أنو أح ٌد صمد، ما أدري ما ىذا: فجعلت أقوؿ،ىو الكفر باهلل العظيم «! فسكت عن، وىو كما وصف نفسو،ِشبو لو وال ِعدؿ «(ሿቍቬሿዟነኧ ኟኦነቪ) ቬኦቋዝው ቋቤ በዒኢቬኲቆውና ዔቫዔ በዒኤኩዘዝቆኝ (ኟፍቋቬፍና) ዏዖዱ ዕኻኧኝ! ጯዩሦኲንና ዘኻባዎኲን ቍቬኦባበቇ፤ ንዀዀዙክውን ቒቬቄቧዒ ዬዖቬ በዚህ ዏቋቀ ቍቋኻዔኩክውዔ ነበዛ! ‘በዛጙሥ’ (ኟኦባቆው) “ደቬዔ፣ ቒንኬ ዝንኬ..” ቒኢቆኝ በኩኵ ቍህ ቒንዧዏቂዬ ኟዑኺድዛ ንዀዀዛ ዏናኻዛ ዮዏዖ! ቒኔዔ “ኤህ ዔን ቒንዧሆነ ቍውኹቋህዔ፤ ነኻዛ ዀን ቒዛቨ (ቍህ) ቍንዬኣና "ቧዏዬ" (ኟሁቇ ዏድኽኢ)፣ ቍዔቪኢዔ ሆነ ቍኰ ኟቊቆው ዏሆኑን ቍውቆሁ፤
106
የአሒኞች ጋሻ ቒዛቨዔ ዙቨን ቒንዧኻቆው ነው..” ዒቆካ ኢዝቀኝ! ሿዚኢዔ ዝዔ ቍቆኝ»(1) በዺኹቇ ኟሀኹ ባቆቤኬኲ በኵዛቐንና በጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻዶ ባህዘኢካን ኢዬቇ፤ በኵዛቐንና በጯዩሥ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ውዬኹ ኟኦዧዖኼካን ውዬኹ ኢዧዛኾቇ፤ በዝዔኩ ኟኩቆዞካን ዧዀዕ በዝዔኩ ኢቋዠቇ፤ ቩኢዬኵዔ በቒውኴካ፣ ቩኢቬኦባብቇዔ በቒውኴካ! ኟቒውነኦኚ ቍዒኝነካና ኦሿኩኤነካ ዔቋቄካ ኤሄ ቍኤዧቆዔን?! ሽብዛ! ቒዚህ ኤ ቋብ ቈቇካ ኟዑኻባ ነዺብ ቍቆ፦ በኵዛቐንና በሀዩሥ ኟኦዖኾኻዶካን ኟኩ ባህዘኢካ በዑኢድዙዺዛ ዂኤዔ በዑኢቪኹኹ ቋ ዏዀቆፅ ቒውነኩውን ቍኤኴኤዖውዔ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆው ነበዛ፦
“ኟዑኟፍ
ኦኤፎ
ቍናቬዂዀዬዔ!”
ِ ٍ َوَال نُِزيل عْنو ِص َف ًة ِمن ِص َفاتِِو لشن..» « ..ت ْ اعة ُشنّ َع َ َ َُ ُ َ ْ
ቬዂኻዘ
(ብቆን)
ሿባህዘኢኧ
ቍንየንዔ
(2)
(1) “ዚቄ ዑሕነከ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ” ቈጯንበቋ ብኒ ቬጲኹ ኻፅ 52፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ” (2/253)፣ “ቍቋ-ቢዪኢህ ዂ’ን-ኒሃኢህ” ቈ’ብኒ ሿዛ (14/201) (2) “ቍቋ-ባና” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/326)፣ “ዘዔ-ዐ’ካ-ኦቒዄቋ” ቈ’ብኒ ኵዪዒህ፤ ኻፅ 22
107
የአሒኞች ጋሻ በ"ኦዕዷቋ" ቍኴንኞኲ ንዀዀዛ ኤ “ቍህ ቆዙቨ ኢዧክውን
ባህዘኢካ ቍንኴበቋዔ!” ኟዑቋ ኴዺኦኚ ኟዒቬኦባበኢ ኻቆፃ ኤኻኝ ኤኲቋ! ሆኖዔ ቍብዛኚውን ኽዜ ቆዚህ ሪዒ ዏንኻየን ኟዑዧቆዬቇካ ባህዘኢኧን ኢቆ ቍዧብ በኦቆኢአ ኹፅዎኲ ቒኟድ ቒውነኩውን በዒዬበቬበቬ (1)
ነው :ቒንዧዏቬዒካና
ዒኟካ
ኢቇካን
ባህዘኢኧን
«ቍዕዙዬ»
ْ َ ()أع َصاض
ْ َ ኤሏክዅቋ፣ ቒንዧ ዟካና ቒዳ ኢቇካን «ቍዕዷቒ» ( )أع َظاءዂኤዔ ََ «ዮዅዘሕ» (ارح ِ ْ )جብቆው ኤቧኤሟክዅቋ፣ ቒንዧ ንዀዀዛ ኢቇ ቩዝቋዀ َ ኟዑዝፅዒክውን ቍዬዙኬኲ ዧዀዕ «ሀዅዩሥ» ()خ َْا ِدث ቩቇ ኤድሯክዅቋ፣ “ቍቬከዅቒ”ን (በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን)ና ሿፍዺዖኦ ሪቆዐ َ በኤ ዏሆኑን «ኦጯኤ-አዝ» ( )َتَ ُّّيኤቇኩቋ፣ ሿውቪኔውና ዬዛኽኧ ኋ ْ َ ኢቇካን ዺበቦኲና ሪዒዎኲ «ቍዀዙዬ» ( )أػ َصاضናክው ኤቇ…!
በዚህ ኤ ዧዀዕ ቒነዚህን ካና ዏቧቌኰክውን በኦዔኩኩ ፍቋቬፍናዄ ኤዘኩክው
ቒንደ
በዏዖኩዄው
ቋንቋዄ
ዏቋዕቄኩክው
ቍኤኦዖኼሟክውዔ፣ ቒንዧዚኢዔ ሆኖ ኟቍህ ባህዘኢካን ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዀንዛቤ በኵዛቐንና በጯዩሥ ቒንዧኦኻቆዘካ ኟዑኴበቇካን ኟጯኹ ባቆቤኬኲን
“ቍህን በነዚህ ቍቮዒ ዏኻቆዿዎኲ ኤኻቋፃቇ!” ቒኢቇ በኹዺዝካ ኤዂዛዠቇ!
(1) «ቈበሏካ ኢቧቧካን ቍዕዙ ‘ዳዀዙ’ ኤሏኩቋ»!
108
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ረሥዒን ብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ(1) ኤህንን ውዥንብዛ ኢቬዠዠ ቆነበዖ ቍንዬ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ዔሽ ቩቧዶ ቒንዩህ ኤቇ፦
َال يَػ ُقولُوُ أح ٌد من الْ ُمسلمني! َولَكنَّا،ب؛ فَػ َه َذا ُك ْفٌر ٌ َجار:َّه ْم يَػ ُقولُو َف ُ َوأ ََّما َد ْع َو َاؾ أَنػ..« ٌ ِح ُمَرَّك ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ٍ ِ ِ َْ السمع والْبصر والْع ُ ِنػُثْب ُ َوأَثْػبَتَوُ لَو،يما أَنْػَزَؿ م ْن كتَابِو َ َ َ َ َ َ َ ْ َّ ُت لَو َ َك َما أَثْػبَتَوُ لنَػ ْفسو ف،ني ب َال تَ ْكييف ِ ،ات َّ ْ ُ َوع،ِح ٌ َ" َوَما أَ ْشبَػ َهوُ؛ َح ْش ٌو َو ُخَراف..ض ٌو ٌ " َجار:ٍ َوَى َذا الَّذي تُ َكِّرُرهُ َمَّرًة بَػ ْع َد َمَّرة،الر ُسوؿ ِ وتَ ْشنِيع َال يػ ُقولُو أَح ٌد ِمن الْعالَ ِمني! وقَ ْد رويػنَا ِرواي ِ ْ ص ِر والْ َع ص ْد ِر َى َذا َّ ات َ ني ِِف َ َ ْ ََ َ َ َ َ َ ُ َ ٌ َ َ َ َالس ْم ِع َوالْب ِ ِ اب بِأ َِّ وؿ ِ ِ ِ اظها َعن رس ِ َالْكِت َونَػ ْع ِن،اؿ َ َوؿ َك َما ق ُ فَػنَػ ُق،-اّللُ َعلَْيو َو َسلَّ َم َّ صلَّى َ - اّلل ُ َ ْ َ َسانيد َىا َوأَلْ َف َ ِ ! وتشنيع،ض ِاء" تكلّف ِمْنك ْ " َوِذ ْك ُر،وع َ َع ْ اجلََوارِِح َو ْاأل ٌ ُيف َعنَّا َم ْرف ُ ِ َوالتَّ ْكي،هبَا َك َما َع َن «..(ቍህቇ’ቨን-ናህ ቬቆቍህ ባህዘኢካ) “ኟኦኻዸድዏ ቍቂቋ..” ቒንዧዑቇ ዏዕኻካህን በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ ኤሄዒ ሿዐቬቈዕኲ ዏቂሿቋ ቍንየዔ ኟዒኤናኻዖው ቀፍዛ (ቄህዧካ) ነው! ነኻዛ ዀን ዏቬዒካን፣ ዒኟካን፣ ቍኤንን.. ቒዛቨ ዙቨ ባዂዖዧው ዏፅሀፍ ቆዙቨ ቒንዪዖኾኻድውና ዏቋዕቄኦኚውዔ
()ﷺ
ቒንዪዧኵቆካ
ቬቆ
ሁኔኩው
ቪናነቪ
ቒናዬኹቆኩቆን! ኤህ በኟኽዜው ኟዔካዧኾዀዏው “ዱዘሕ፣ ዬው..” ቒና ኟዏቪቧቆው ኻቆፃ በሪቆዔ ዒንዔ ኟዒኤናኻዖው ፍዚ-ቢቬ ሀኦኩ፣ ኟዒኤዏቬቋ ኦዖካና (ቬዔ ቆዒዺዠካ ኟዔኩኾንንበካ) ዒቮዒኴኢ ነው!
(1) ረሥዒን ቒብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ፤ ኩኵ ኟቨን-ናህ ዒዔ፡ ሿቍቋዒዔ ቍህዏዬና ሿቊቌኲ ኩኹ ዒዕኲ ኟሀዩቬን ዘዛዝ-ቒውኴካ ኟኴቧዐ ኟዘዏናክው ኦኴዪዑ ሪቈዔ ነበ። ቍቡ’ቋ-ዝዬቋ ቍቋ-ዱዩ “በህኤውካዔ ቒኢቆ ሿዕኦዔ በኋ በቍዛሪኢነኧ ኟዑሿኦቇካ ኦዔቪቊካ ነው!” ብቆው ቍዂዬቧዅክዅቋ! ኢዖዞካ በ 280 ሪ.ሂ ነው።
109
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏፅሀፍ ዏዮዏዘኢ ኤ ዏቬዒካ፣ ዒኟካና ቍኤንን (ቆቍህ) ኟዑኢዖኾዀዶ ዘኻባዎኲን ሿነቧነዪክውና ሿነኩክው ሿቍህ ዏቋዕቄኦኚ ቍቬኦቋዝናቋ! ቒናዔ ቒዛቪክው ቒንዪቇካ ቒንቆን፤ በኻቆፃዎኮ ኟዝቆኼካንዔ ዏቋዕቄካ ቒንዝቋኾቆን! ቬቆሁኔኩው ዒንቪካ ሿኚ ኟዒኤድበኹ ነው! “ዮዅዘሕ” ቒና “ቍዕዷቒ”ን ዒውቪካ ዧዀዕ ኢንኦ ኼዛ ቬንድና ዒቮዒኴኢ ነው!»(1) ቍዎን! ኼዪአን በዺቋኹ ኟዒኤዖየ ዐቬቈዕኲን ቆዒዧናኻዛና ኟቍህን ባህዘኢካ ቒንዪኢዬኵ ቆዒቬበዛኻዀ ኟዑድኴዐባክው ኟሽብዛ ኻቆፃዎኲ!
ﮋ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬﯭ ﯮ ﯯ ﯰ :[النجم
...ﯱ ﯲ ﯳ ﯴﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿﮊ
]ٕٗ – ٕٖ
«እነኚህ እናንተና አባቶቻችሁ የሰየማችኋቸው ስያሜዎች እንጂ (ላሊ) አይዯለም፤ አሊህ በነርሱ (ተጨባጭነት ሊይ) ምንም ማስረጃ አሊወረዯም! ከጌታቸውም በርግጥ ምራቻ መጥቶሊቸው ሳሇ ጥርጣሬንና ነፍሶች የሚዘነበለሇትን እንጂ ላሊ አይከተለም፤ ወይስ ሇሰው የተመኘው (ሁለ) አሇው?!..»[ቍን-ነዳዔ 23-23]
(1) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍቋ-ዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (2/679)
110
የአሒኞች ጋሻ
ድዛዘኞኲ..! ኟብዥኩዎኰክው ዏነቱዎኲና ዏቋቭኰክው!
ከ
ኤ ኟኦብዙዙው ፍንካው ኢቆ ኟጯኹ ዪና ቍንየ ዏኻቆዿ ዑዛናዄነኧና ዏቂሿቆኝነኧ ዏሆኑን ቍውኴናቋ። ሿዚህ ነብኢዄ ዠና
ኢዝነኻዶ በዛቂኩ ቍንዱዎኲ ኢቇ ቩሆን በዅነኝነካ ሁቆካ ሪኤነካ ድዛዘኚ ዔዬቦኲ ውቬዺ ኤቂኦኩቇ፦ ዔዬብ ቍንዬ፦ ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ፤ ዔዬብ ሁቆካ፦ ኟቍህን ባህዘኢካ በሿዟቋ ዂኤዔ በዐቇ ኟዑኢዠዛቨ። ኟነዚህ ድዛዘኚ ዔዬቦኲ ዅነኚ ዏኻቆዿ በዏዮዏዘኢው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ቒንዧኦዘዖዘዖው ኟሀኹ ባቆቤኬኲ ቍበቄዖው ኟዑድነኴቋክውን ቍዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ በኦቆኢአ ዏዝቄዜኲ በዏሿቆቋ ዒዙዏዪክው ነው! ኟዏዮዏዘኢዎኮ
ዺዏካ
በዺኹቇ
ኟዑዞዖው
በዏዮዏዘኢዎኮ
ሁቆካ
ድንኺኲ (“ኦቄኡፍ”ና “ኦዔቋ”) ዛቢኢ ኤ ቩሆን ኟቊቌኮ ዧዀዕ በኦኴካ ሁቆኧ (“ኦዕዷቋ”ና “ኦሕዘፍ”) ኤ ነው። ሁቆኧዔ ኦዙኒ ዔዬቦኲን ቆዚህ ቍቬሿዟ ዏዘዝ ኟዪዖጓክው ዏነቱዎኲና ብዥኩዎኲ ቍቇ፤ ቒኢንዪንየን ሿዏዖኧ ዝንኹቆው ኟዑዺቇ በዛቂኩ ቍዺኾቢ ዔሾኲዔ ቍቇ፤ ዅና ዅናዎኮን ቒንዧዑሿኦቆው ቒናኢክዅቆን።
111
የአሒኞች ጋሻ
ዔዬብ ቍንዬ
ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ ዝዸዘን በቍንዪንዬ ባህዘኢካ ሿፍዶዛ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ ጭፍዙዎኲ በቬዔ ኩዘቄ ብኹ ብቆው ነበዛ። ኟቬዔ ቈዃንካ “ዐቮብ-ቢሀ” ( )مش ِبّهةዂኤዔ “ዐዏሥ-ህ” ( )مم ِث ّلةበዑቋ ቬኢዓ ቬዛ ኢድቋሏክዅቋ።(1) ኟቒነዚህ ጭፍዙዎኲና ኟዏቧቌኰክው ዺዠካ በቍብዛኚው ሿዑሿኦቇካ ቭቬካ ነዺቦኲ ቍኤዂዸዔ፦
(1) ሿነዛቨዔ ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቇካ ኤኻኘበኩቋ፦ ቍቋ-ዮዅዘቢኤ-ኢህ፦ ኟዪዃዬ ቍቋ-ዮዅዘቢኤ ኦሿኩእኲ ናክው። “ኩ
በቧው ኹዛፅ ኢቆ ነው! ሿሁቆካ ነኻዜኲ በቬኦኴዛ ሁቇዔ ኟቧው ቍቂካ ቍቇካ..”!! ቒኢቆ በዑዘኻንን ዏቋቀ ኤዘዖዝዛ ነበዛ! ቍህ ኟቬዙውን ኤቬድው!
ቍቋ-ሿዙዑኤ-ኢህ፦ ኟዐጯዏዬ ብኑ ሿዛ-ዙዔ ቍቬ-ቧዳቬኩኒ ኦሿኩእኲ ቩሆኑ ቍቬዙ ሁቆካ ኟዑሆኑ ኟኦቆኢአ ቍንዱዎኲ ናክው። “ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ኢቋቆበካ ሁኔኩ ቒንዩህ ነው፣ ቒንዩኢ ነው..” ቒኢቇ በዏዘበዬ ኤኩዂቇ! ቍቋ-ሂቱዑኢህ፦ ኟሂቱዔ ብኑ’ቋ-ጯሿዔ ኦሿኩእኲ ናክው። ቬቆ-ቍህ ኟኦቆኢአ ኟቀፍዛ ንዀዀዜኲን በዏኴባዟዛ ኟኩዂኴ ነበዛ፤ “ዛዝዏኧ፣ ኑና ዺቋኴኧ ቒቀቋ ነው..!” ኤቋ ነበዛ! ቊቌኲ ኦዏቪቪኤ ቡዬኖኲዔ በኩዘቄ ቍቋዝዅቋ። ንዀዀዜኰኲውዔ በኦቆኢአ ኟኩዘቄ ዒህዧዙካ ቧፍዖዅቋ።
112
የአሒኞች ጋሻ 1-
ባህዘኢኧን ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ዒዏቪቧቋ፦
በዚህዔ ቍቋዒክው ሿኤ ሿኦዂኻዙካ ቍፍዙሽ ድንኺኲ ሁቆኦኚውን (ኦዔቋ) ኤኦኻብዙቇ! ቍቋ-ዒዐ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ َ َ ومن ق، وقَ َدـ َك َق َد ِمي، وي ٌد َكي ِدي، بصر َكبص ِري:وؿ ِ َّ َك فَػ َق ْد َشبَّو َ اؿ ذَل ٌ َ َاّلل ْ ََ َ َ َ َ َ ٌ َ َ ُ «الْ ُم َشبّ َهةُ تَػ ُق »ِلخَلْ ِق ِو
«ዐቮብ-ቢሃዎኲ “ቒንዧኔ ቍኤነካ ዒኟካ፣ ቒንዧኔ ቍኤነካ ቒዳ፣ ቒንዧኔ ቍኤነካ ቒዀዛ..” ኤቇ! ቒንዧዚኢ ኢቆ ቧው ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ቍዏቪቬሏቋ!» 2-
(1)
ኟቍህን ባህዘኢካ ቩኢዬኵ ዂቧን በዏኦቆፍ ኟባህዘኢኧን ሁኔኩና
ዝዛዝዛ ኤዘካ ቍቬዏቋቄኬ ቒንዧዏቧክው ዏዘበዬ፦
በዚህ
ኦዀባዙክው
ኟዏዮዏዘኢውን
ድንኹ
(ኦቄኡፍ)
በኴዺኩ
ኤዝፅዒቇ! 3-
በኵዛቐንና በሀዩቬ ጭዙሽ ኢቋኦዂቨ ባህዘኢካንና ዏኻቆዿዎኲን
ቆቍህ ዏቬድካ፦
በዚህዔ
ሂዧኩክው
ኟቭቬኧን
ዏቧዖኩዄ
ዏዛሆዎኲ
ዏቋዕቄካ
ኤፃዖዙቇ!
(1) “ብዸቇ’ካ-ኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/43)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዻህ (3/326)
113
የአሒኞች ጋሻ ቒነዚህ ቍንዱዎኲ ዀኝኩክው ቒኟኦዏናዏነ ሿዏሄየዔ በኤ ዺዏኩክው ዀቋፅ በዏሆኑ ቍብዛኚው ኟዐቬቈዔ ህብዖኦቧብ በቍባዜኢክው ኟዏቆሿዞ ቒዬቋ ቍናቪ ነው። ዒንኚውዔ ኟንዘህ ቍቒዔዜ ባቆቤካ በሪቆዒኧ ዝዸዘ ሀኢቇ ቍዔቄና በፍዶዙኑ ዏቂሿቋ ዔንዔ ቍኤነካ ኟባህዘኤ ቍንዬነካ ቈኖዛ
ቒንዧዒኤኲቋ
ኢቆቍቬኦዒዘ
ኤዖዪቋ!
ቬቆዚህ
ቬህኦኩክውን
ቆዒቬዖዪካ ብዙ ዒብዙዘኢዎኲ ዏዧዛዧ ቒዔብዛዔ ቍቬዝኽ ኤሆን ኤኲቋ። ሆኖዔ ቆብዥኩክው ዏነቱዎኲ ሿሆኑካ ዔቄንኢኬኲ ዅነኚውን ድኹቧን ዒዖዑኢውን ቒናቬሿካቋ። ብዥኩ - «ኟቍህ ኵዛቐን ቧዎኲ በዑኻነዘቡካ ቋንቋ ኟዂዖዧ በዏሆኑ ቬቆዙቨ
ኟነኻዖንን ሁቇ በኻሀየ ሪቆዔ በዔናኟው (በፍዶዙን) ኤዘካ ዏኦዛዔ ቍቆብን።» ቍቇ!! ዏቋቭኲ ኤህ ዐዀካ በበዛቂኩ ዏንኻይኲ ቍዺኾቢ ዔሽ ኤቧድዅቋ፤ ሆኖዔ ቭቬካ ዔሾኲን ብኰ ባጭ ቒንዏቋሿካ፦ ቍንዧኚ፦ ቍህ በኵዛቐኑ ቧዎኲ በዑኻነዘቡካ ቋንቋ ዙቨን ቒንዧኻቆው ሁቇ በዚኢው ኵዛቐኑና በዚኢው ዀቋፅ ቋንቋ ጭዙሽ ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆውዔ ነዀዜናቋ! ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ
11]
114
የአሒኞች ጋሻ ]ٗ :[اِلخالص
ﮋﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ ﮊ
«ሇእርሱም አንዴም ብጤ የሇውም፡፡»[ቍቋ-ኽቬ 4] ]ٙ٘ :[مرمي
ﮋﭚﭛ ﭜ ﭝ ﮊ
«ሇርሱ በስሙ ወዯር ታውቃሇህን?»[ዏዛኟዔ 65] ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ኤህን ቍንኴፅ ቩኢብዙ ቒንዩህ ኤቇ:
ِ »!شبيها ؟ ّ « ىل تعلم ً للرب م ًثال أو “ቆኩ ቍዔቪኢ ዂኤዔ ቢዹን ኩውቆህን?”
(1)
ሁቆኦኚ፦ በኻሀየ ሪቆዔ ሿዔናኢክው ኦዼባጭ ቒውነኩዎኲ ቍንየ ፍዶዙን ዙቪክው በብዙ ዺኹቋ ዏድዘኢዎኲ በቬዔ ዧዖዱ ቈኾድዐ ቢኲቇዔ በኤዘካና በቍኳኋን ዏቆኢኟኩክው ነው። ኩዩኢ ኟባህዘኢካ ዺኹቋ ቬኢዓ ዏኻዸድዔ በፍዶዙን ዏቂሿቋ ቒንኳ ኟኤዘካንና ኟሁኔኩን ቍንዬነካ ዂኤዔ ዏዏቪቧቋ ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ቒንያካ ኟዝዸዘና ኟፍዶዛ (2)
ዏዏቪቧቋን ኢዏቄኩቋ?!
ቭቬኦኚ፦ ዝዸዘ በዝዸዘነኧ ሿፍዶዙን ጭዙሽ ኟዑቆኤ ቬቆሆነ ባህዘኢኧዔ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ጭዙሽ ኤቆኢቇ! ኟባህዘኢኧ ዔዺኴካዔ በቧዎኲ ዀዔካ
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘ” (18/226) (2) ኟዚህ ኩኹ ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ሿበዛቂኩ ዔቪቊዎኲ ኾዛ ቍቆፍ ብቌ ኤዏዸቋ፤ ን-ቱቍ'ህ!
115
የአሒኞች ጋሻ ኟዑቆቂ ቬቋሆነ ዝዛዝዛ ኤዘኩክውን ቍቬዏቋቄኬ ኟዑነኻዛ ዂዚ ሁቇ ኢቆ ቒውኴካ ኟዑቧነዘዛ ዏዔካ ነው! ኤህ ዧዀዕ በዸዔ ኟኦዂኻዘ ኟቧኤዸን (1)
ዪና ነው!
ውቬን ቍቒዔሯኲን ቒንኳን ቬቆዝዸዘ ቬቆ ፍዶዛ ባህዘኢካና
ሁኔኩ ቒንኳ ዐቇ ዀንዛቤ ኟቆውዔና! በዚህ ኼዪኤ ቍንዬ ኽዜ ኩኵ ዒዔ ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ዏህዩ (197 ሪ.ሂ) ሿቍንዬ ዂዸካ ኾዛ ኢዧዖኼካን ውኤኤካ ቒነሆ፦ - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቬቆ ኩ ቒንዧዔካናኻዛ፣ (ሁኔኩውን)
ቒንዧዔካኻቋፅና ቒንዧዔኩዏቪቬቆው ዂዚ ዧዛቭኚቋ!” - [ዂዸኧዔ፦] “ቍዎን..!” በዒቆካ ቬቆቍህ ባህዘኢካ ኤዘካ ዏናኻዛ ዮዏዖ! - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቋዲ ሆኤ! ኺኤ ዖኾ በቋ! ቒቬከ
ዏዮዏዘኢ ቬቆ ፍዶዛ ቒናውዙ፤ ቬቆ ፍዶዛ (ኤዘካ ዒዂኹ) ሿኦቪነን ቬቆ ዝዸዘ ዧዀዕ ቒዳዀ በበቆድ ዏቋቀ ኟዑቪነን ዏሆኑን ቒናዖኾዀዸቆን! ደብዘቋ (
ؑ) ቬዬቬካ ዏኬ ቄንፎኲ ኢቇካ ሆኖ
(1) ቍህ ኟቧኤዸንን ዂዺዏይኲ ቩኢዏቄካ ቒንዩህ ኤቋ፦ ]ٔٙ١ :[البقرة
ﮋﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﮊ
«እርሱም የሚያዛችሁ በመጥፎና በአፀያፉ ወንጀሌ፤ እንዱሁም በአሊህ [ቍቋ-በኴዙህ 169]
ሊይ የማታውቁትን እንዴትናገሩ ነው»
116
የአሒኞች ጋሻ ነብኢኲን
()ﷺ
ቒንዪአካ
ሿሧብየ’ህ
ቬቆኦቆዝቋን ጯዩሥ ንኻዖኝ!”
ብን
ዏቬረዬ
(
)
(1)
- (ዂዸኧዔ ጯዩዀን ቍዂኴው።) - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቬዬቬካ ዏኬ ቄንፎኲ ቬቇካ ፍዶዛ
ኤዘካ ንኻዖኝ!” - (ዂዸኧዔ ኟዑቆው ድፍኬካ ኤዏቆሿኩክው ዮዏዛ!) - [ቍቋ-ዒዔ ብኑ ዏህዩ፦] “ቋዲ
ሆኤ! (ቒንዩኢውዔ) ዺኢኸውን ኹቋቋህ፤ ቍዔቬካ ዏኬ ዘድና ቧባካ ቄንፎኲን ቒኦውቋሀቆሁ! ቬቆ ባቆ ቭቬካ ቄንፎኲ ፍዶዛ ሁኔኩ ንኻዖኝ! ቒቬከ ቭቬኦኚውን ቄንፍ ሁቆኧን ቍህ ቂኖዖበካ (ኟኦቆዏዧ) ቦኩ ኟኦቆኟ ቦኩ ኤ ዀድዏው!” - [ዂዸኧዔ፦] “ቬቆ ፍዶዛ ባህዘኤ ኤዘካ ዒዂኹ በዛዀዺ ቍኹኬናቋ፤ ቬቆ ዝዸዘ ዧዀዕ በበቆድ ዏቋቀ ቒዳዀ ኟዑኢኹኦን ነን! ቒናኻዛ ኟነበዖውን ካ ዏዏቆቫን ቍቬዏቧቄዜኩቆሁ፤ ቍህንዔ ዏሃዛኩ ቒድኤቆሁ!”
(2)
(1) ጯዩዀ ቍቋ-ቡኻዘ (3232) ቒና ዐቬቈዔ (174) ዘንዬ ኟኦዘኻበ ቩሆን በውኤኤኧ ኤ ኟድኴቨካን ኟዘኻባ ቧነዬ ቆዒቪድዛ ቬቋ ካክዅቆሁ! (2) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/585)፣ “ጱቋኟኧ’ቋ-ቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (9/8)
117
የአሒኞች ጋሻ
ዔዬብ ሁቆካ
ኟቍህን ባህዘኢካ በሿዟቋ ዂኤዔ በዐቇ ኟዑኢዠዛቨ ቒነዚህ ቡዬኖኲ በቬዔ ቈውንካ ዘንዬ “ዐሧዺ-ዷህ” () ُم َع ِطّلَة በዑቋ ቬኢዓ ኟዑኩዂኵካ ናክው። ቍህ በኵዛቐኑና በዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺቍንዧበካ ቆዙቨ ኢዧክውን ባህዘኢካ በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ኤነፍኾቇ! ሿቍኻባቡ ሂዧካ ኾዛ በዒኤቬዒዒ ዏቋቀ ቢሆን ቒንኳ ካዛጓዓኢክውን ኤኺቆዔዒቇ! ኤህን ዺዏኩክውን ቩኢዙዔየ ዝዸዘን በዒኹ ዀዛይሽ ቬቆዑሿቆቇ ሿኤኞኮ በኦቆኟ ዏቋቀ ብዙ ቧዎኲ ኤ ኟበዛ ዂኤዔ ኢነቧ ኦፅቒኖ ዒቪዧዛ ኲቆዅቋ! ቬቆሆነዔ ቆዺዏኩክው ዏነቱ ኟሆኗክውን ዅና ዅና ብዥኩዎኲ በቍህ ዝዬ ድዙዛ ኟዑኢዪ (በቍንፃ) ቧዠ ኢቆ ዒብዙዘኢ ቒናቬሿካቆን! በኹዬዑኢ ቬቆዒንነኩክው ቍጭዛ ዺኺዒ ቒናቬኦቋፍ! ቒነኙህ ቡዬኖኲን (ዐሧዺ-ዷህ) በዅነኝነካ ቆቍዙካ ሿፍቆን ቋናኢክው (1)
ቒንኲቆን ፦
(1) ቆዀንዛቤ ቒንዩኢዏኲ ኟዺዏኩክው ቍቬሿዟነካ ቒኟዼዏዖ በዑሄዬበካ ኹዧዔኦሿኦቋ ቍቬኴዔዿክዅቆሁ።
118
የአሒኞች ጋሻ 1ኚ- ኟቍህን ቬዕኲና ቍንዪንዬ ዏኻቆዿዎኲ በዺኹቇ ቒኢዧኵ ሿዟቋ ባህዘኢኧን ኟዒኤኴበቇ ኤኸኚው ዙ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ኟዒኧዘዩኤ-ኢህ ቒና ኟዏቪቧቇካ ቡዬኖኲን ኢቂካኩቋ።
(1)
በዺኹቇ ሿዑኴበሏክው ዺካ ባህዘኢካ ውዾ ኢቇካን
ቒንዪቇ ዒፅዧኹ “ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ዒዏቪቧቋ ነው!” በዑቋ ቍባዜ
(1) ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቡዬኖኲ ኟቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ኦሿኩእኲ ቒንዧሆኑ ኤናኻዙቇ፤ በዏዖኧ በቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኟቍንዬን ዀቆቧብ ዏንኻዬ በጭፍን ዏሿኦቋ በቮዘሪው ኟኦዂኻዘ ነው፤ በዚህ ኤ ቍቡ’ቋ-ጯቧን በቬኦዏዼዖቱ ዂዧ ቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ዏንኻዬ በድኹቇ ኦዏቋቧዅቋ፤ ቆዚህዔ ቒዒኝ ሿዑሆኑ ዬዛቪናክው ዏቂሿቋ “ቍቋ-ባናህ ሧን ቨቈ’ዬ-ዩኢናህ”፣ “ዏኧ’ቋ-ቬዑኤ-ኡን ዂ’ኽከዞ’ቋ-ዐቭቋ-ቈን”፤ “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቒና ቊቌኲ ዏፅህፎኲ ኤኻኚቇ። ኟቍሽሧዘኤ-ኢዎኲን ኟዘዏናካ ኟቒዔነካ ኼዞ ኢቬኦዅቆ ቡዬኑ ሿኽዜ ዂዧ ኽዜ ኟዏዮዏዘኢውን ዝዛ ቒኟቆኴኴና ኤበቋዺ በፍቋቬፍና ዺዏካ ውቬዺ ቒኟቧዏድ ቒንዧሄዧ ዒቬኦዅቋ ኤኲቋ! በዏሆኑዔ ኟኴዬዕዎኮ ዏዘዎኰክው ኟዑኢዬቋክውን በዛቂኩ ባህዘኢካ ኟኋቆኞኮ በዒቬኦባበቋ ሿዐዕኦዚዎኲ ቍቋዔ ኾዛ ቒዳዀ ኟዑኴዙዖብ ቍቂሄዬ ዏቬዛኦዅቋ! ሿበዛቂኩ ዔቒኦ-ቍዏኩካ በዟካ ዮዔዜ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቡዬን በኵዛቐንና በጯዩሥ ሿዧኵካ ኟቍህ ባህዘኢካ ዏቂሿቋ ቧባኧን ብኰ በዏኴበቋ ኤ ኦዂቬነዅቋ! ቒነቨንዔ በኦኻቢው ዏቋቀ ቍኢዬኵዔ!! ሿዚህዔ ባቱኻዛ በዒን፣ በኴዧዛና በቊቌኲ በዛቂኩ ኟቒዔነካ ቍዮንዪዎኲ ኤዔ በዮህዑኤ-ኢዎኲ ኦፅዕኖ ቧዛ በዒዧዙክው ሿካቄቄቆኚው ነብኢዄ ዠና በዸዔ ዛኴዅቋ! (ኟ“ቍሕባሽ” ቡዬን በነዚህ ኼዪእኲ ኤ ኟዑኢቬኦኾባው ቍቋዔ ካቄቄቆኚ ኻፅኩ ሿዚህ ኟዂዸ ቍኤዧቆዔ! ቍብዛኞኮ ዒኧዘዩኢዎኲ ዧዀዕ ሿበዟኧዔ ቬዔንካ ባህዘኢካን ብኰ በ“ዒፅዧኹ” ኤ ኦኻዬበዅቋ!)
119
የአሒኞች ጋሻ (1)
ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውን በቊ ኤኦዖኼዒቇ!
ኟዑዬኵና ኟዒኤዬኵ
ባህዘኢካን ቆዏቆኟካ ኟዑዏዖቅዙበካ ዑዛን “ቍቒዔሯዄ” ቒንደ ኟኵዛቐንና ኟሀዩሥ “ዄ” ዏዖዱ ቒንዪቋሆነ በዛቂኩ ዏዘዎኰክው ኤናዘዛቇ!! 2ኚ-
ቬዕኮን
በዏድዘኢነካ
ብኰ
ቒኢኴዧኵ
ሁቇንዔ
ባህዘኢኧን
ኟዒኤኴበቇ (2)
ኟኸኚው ዙ ዧዀዕ በዅነኝነካ ኟዐዕኦዚዎኲን
ቡዬን ኢኴዝ ነው፤
“በዔንዔ ቍኤነካ ባህዘ ቍህን ዏዀቆፅ ቒዛቨን ሿፍዶዙን ኾዛ ዒዏቪቧቋ
(1)
ኩዩኢ ኟኵዛቐንና ኟሀዩቬ ዏዖዱዎኲን ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኟዑኢዛቡባክው ቬቋኬኲና ኟዑቬጧክው ካዛጓዓዎኲ ቧቆፎኲ በቍንዧ ዬዔፅ ቂዂኻዟክው ሿዺንኬኮ ዮህዑኢዎኲ በኴዺኩ ኟኦቅዖዯ ቒንዧሆኑ ቆዒዂኹ ቍንዪንዬ (ሿቍሽሧዘኤ-ኢዎኲ ዏዝቋዝቋ በዟካ ኟነበ) ኴዧዔካ ቈውንካ ቆዮህዑኢዎኲ ውዥንብዛ ዔሽ ቆዏቬድካ ኢዘኾጇክውን ዏፃህፍካ ዒኟካ ኤኰቋ! ቆዚህ ዺ ዔቪቊ ኟዑሆነው ቍቋ-ዒዔ ረሥዒን ብኑ ቧሩዬ ቍዬ-ዪዘዑኤ (በ 280 ሪ.ሂ ኢዖዞ) ቢሽዛ ቍቋ-ዏዘቩ (218 ሪ.ሂ) በኦባቆው ቍንዬ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ኤ ኟፃዞካ ዔሽ ነው!
(2) ዐዕኦዚዎኲ ኟቍቒዔዜን ዬዛቱ ሿኦኻቢው በኤ በዒዀዘፍ ኟቒዔነካ ኼዪእኲ ዅነኚ ዏዖካ ቬዧዖኼካ ሿፍቋቬፍናክው ኾዛ ኢቋኻድዐካን ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዖዱዎኲ ሁቇ ሿኰቇ ቒኢቬኦባበቇ ቂቋኰቇ ቍዸዔዏው ቒኟኦዖዐ ኖዖዅቋ! ቒዔነኩክውን ኟዑዏቧዛኧባክው ቍዔቬካ ዏቆኢ ዔቭቭዎኲ ቍሏክው! በዺኹቇ ቒንዧ ቍንዱ ኢክው ዀኝካ ቢዏናዏንዔ ቍብዛኚዎኮ ቒዔነኬኰክው በቊቌኲ ቍዒቂኤነካ ኦቋዝዅቋ! በቍሁኑ ኽዜ ተሪዎኲ (ዘኤዩኢዎኲን ዼዔዜ)፤ ባዩኤ-ኢዎኲና ቊቌኲ ቡዬኖኲ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟዑኢቬኦኾቡካ ኟዐዕኦዚዎኲን ቍቋዔ ነው! ቍሽሧዘኢዎኲና ዒኧዘዩኢዎኲዔ በዚህ ዛዕቬ ኤ ሿነዛቨ ብዙ ኟዙኵ ቍኤዧቇዔ!
120
የአሒኞች ጋሻ ነው!” በዑቋ ቍኼቋ ዝቈዺ ኟቍህን ዏቋቂዔ ቬዕኲ ሿዏቋቂዔ ካዛጓዓኢክው ነዺቆው ኢዙኵኩቇ! “ባህዘኢካን ኟዑኢቬኦናዀዬ ነኻዛ ሁቇ ‘ደቬዔ’ ነው፤ ሁቇዔ ደቬዕኲ ዧዀዕ ቍንዬ ቍኤነካ ናክው!”
(1)
ኤቇ!
3ኚ- ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ባድኤ ኟዒኤኴበቇ ኟዚህ
ቍባባቋ
ባቆቤኬኲ
ኟዏዮዏዘኢዎኮ
ፅንዝኚ
ዮህዑኢዎኲና
ዏቧቌኰክው ቩሆኑ ቆቍህ ዔንዔ ቍኤነካ ቬዕኲንዔ ሆነ ባህዘዎኲን ቍኢዖኾዀዶዔ፤ “ኢቋቆ ነው ()مَوجُود፤ ዀን በዔንዔ ቍኤነካ ቍዎንኩዄ ዏኻቆዿዎኲ ቍኤድዙዔ!” ኤቇ! “ኤህን ቂዧዖዀን (በሪቆዔ ኤ) ቂቇ
ነኻዜኲ
ኾዛ
ኤዏቪቧቋብናቋ!”
በዒቆካ
በቍፍዙሽ
ኻቆፃዎኲ
ብኰ
(2)
ኤኻቋዘኩቋ!
(1) ኤህንን ካንዀዛኩክውን ቩኢብዙ «ዒንኚውዔ “ደቬዔ” ኟኦኻዸድዏው
ቈሿዠዝቇ ሿዒኤኲቇ ካናንሽ ኦዏቪቪኤ ኟ“ዮውሃዛ” ንዺዖ-ነኻዜኲ ቬቆሆነ ቍንየ ሿቊው በኹዛፅ ቢቆኢኤዔ በዏዖኧ “ደቬዕኲ” ሁቇ ኦዏቪቪኤ ናክው..!» ኤቇ! ኤህንን ፍቋቬፍና ቒንኳን ቮዘሪህ ኦዙ ቍቒዔዜ ቒንኳ ቍንኹዜ ቒንዧዑኦዠው ዀቋፅ ነው! ኟቪኤንቬ ዀኝኬኲዔ ኟዑኢዖኾዀዶካ ጭዙሽ ውዬኹ ዏሆኑን ነው! ቆዒንኚውዔ ቬቆ ቒንዩህ ኢቇ ካ (“ደቬዔ”፣ “ዮውሀዛ”..ዂዘኦ) ቈኖዖን ኟዑኻባንን ቍቋዔ በዔዕዙፍ ቍንዬ በቭቬኦኚው ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ቍቪቋዝናቋ። (2) ቍንዪንዬ ኟቬዔ ቈውንካ ዮህዔ ብኑ ቧፍዅን ቍህን ዝዸዘ ( )خالقቒና ኰኤ ( )قادرሿዑቇካ ዏድዘኢዎኲ በቬኦኴዛ በዔንዔ ቒንዧዒኤኻቋፅ ቍቬኦቆዝዅቋ። [“ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂ’ን-ነኹቋ” (5/187)]
121
የአሒኞች ጋሻ 4ኚ- ቬቆቍህ በዔንዔ ቍኤነካ ቍዎንኩዄዔ ኤሁን ቍፍዙሽ ዏቋቀ “ነው” ዂኤዔ “ቍኤዧቆዔ” ዒቆካን ውዬኹ ኟዑኢዧዛኼ ቍብዛኚዎኮ ኟዚህ ዬንበዛ-ዘቆቋ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ ኟቍህን ቬዕኲና ባህዘኢካ ብኰ ቪኤሆን ሿኦቆኢአ ቮዘሪዄ ህዀኾካና ሿቒዔነካ ኼዪእኲ ኾዛ ኟኦኢኢዙ ቒውነኩዎኲን ሁቇ ኟዑኢቬኦባብቇ ዝቬዠዎኲና ኟባዷኒኤ-ኢህ ቍንዱዎኲ (1)
ናክው!
“ቍህን በዔንዔ ሪኤነካ ቍዎንኩዄዔ ሆነ ቍፍዙሽ ኻቆፃ ቍንኻቋፅዔ!” በዒቆካ ቍቒዔዜ ቈኴበቆው በዒኤኲቋ ዏቋቀ ሁቆካ ኦፃዙዘ ባህዘዎኲን ውዬኹ ኢዧዛኾቇ! “ኢቋቆ ቍኤዧቆዔ ()ال موجود፣ ኟቊቆዔ ቍኤዧቆዔ ( وال
)غيز موجود፤ ህኢውዔ ቍኤዧቆዔ፣ ሟኲዔ ቍኤዧቋ፤ ቍዅዔ ቍኤዧቋ፣ ቍዅዔ ቍኤዧቋ..ዂዘኦ” ቒኢቇ ኤኴዔዪቇ! ቍንዪንይኮ “ነውዔ ቍንቋዔ! ቍኤዧቆዔዔ ቍንቋዔ!” ኤቇ!!
(1) ቒነዛቨ ዘንዬ ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ፣ ቬቆዏዼዖቱው ኴንና፤ ቬቆኦቆኢአ ኟቍዔቋቅ (ኟሩባዪ) ዘዛፎኲ ኟኦነኻ ቒውነኩዎኲ በዐቇ ኟብዙሀኑን ቋብ ቆዏዀዛካና ህኤዂኩክውን ቬዛሪካ ቆዒቬኢዝ ኦብቌ ኟኦነኻ ዒቬዏቧኢዎኲ ቒንደ ካቄቄቆኚ ኻፅኩ ኟክውዔ!! ኤህንን ዑቬዺዛ ኟዑኢውኵካ ዀን ዺኬኲ ቒንዧሆኑ ኤናኻዙቇ። ቆዔቪቊ፦ ቬቆዮነካ ኾዎኲና ቬቆዮሀነዔ ቬእኲ ኟኦነኻዖን “ኟዔቬቁኑን ህዝብ ቬብዕና ቆዏዀዙካ ቒንደ ቒውነካ ሆኖ ቍኤዧቆዔ” ኤቇ! ቍንዪንይኮ ቒንዧዑቇካ ኟቧካ ካዛጓዓ =
ዑቬዺዜኰክውን ዒዂኹ፣ ኟፆዔ ካዛጓዓ ዧዀዕ= ዑቬዺዜኰክውን ዏዧበኹ፣ ኟጯዳ ዧዀዕ = ቮኤኾኰክውን ዏብኗካ.. ዂዘኦ ነው። ኟዚህ ቍቋዔ ባቆቤኬኲ ዐቇ በዐቇ ሿቬዔ ዐቬቈዕኲ ኤቬዒዒቇ።
ኟዂዶ ሿሀዩኢን ቒንዧሆኑ ሁቇዔ
122
የአሒኞች ጋሻ ዔቄንኢኩክውንዔ ቩናኻ፦ “በቍዎንኩዄ ዏቋቀ ሿኻቆፅነው (በሪቆዔ
ኤ) ሿዑኻኘ ነኻዜኲ ኾዛ ኤዏቪቧቋብናቋ፤ በኦዙኒው ሿኻቆፅነው ዧዀዕ ሿቊቇ ነኻዜኲ ኾዛ ኤዏቪቧቋብናቋ” ኤቇ!!
ዔዛዏዙ
(1)
ኟነዚህን ቍዙካ ዙዎኲ ንዀዀዜኲ ኢቬኦዅቆ ቍንዬ ኵዔ ነኻዛ ኤኻነዘባቋ። ሁቇዔ ኟዑዘዔካ ቍህን ሿፍዶዙን ዏኻቆዿዎኲ ኟዒዺዙካና ኟዒኹ ቍዝዒኲ ቢሆንዔ ቒውነኩው ዀን በኦዙኒው ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዒዏቪቧቋ ቍዘኹካ ውቬዺ ዏውዧክው ነው! በዚህ ዖኻዬ ኟቬዔ ቈውንካ ዘንዬ ሿኩዂኵ ዏዛሆዎኲ ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቆው ቍባባክው ቍንየ ነው፦
« ُك ُّل ُم َع ِطّ ٍل شلَُثِّ ٌل «ሁቇዔ “ዐሧዺ-ዷቋ” (ኟቍህን ባህዘኢካ ሿኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክው ኟዑኢዙኵካ) = “ዐዏሥ-ቋ” (ቍህን ኟዑኢዏቪቬቋ) ነው!» “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ! ኤህን ዏዛሆ በሁቆካ ዏንኻይኲ ዒብዙዙካ ኤኰቋ፦
(1) ኟበሽኩው ዏነቱ ካቄቄቆኚ ዏንቬቑ ዂዧ ዟካ ኤድኴቪቋ፤ ዔንነኧን ቆዏዖዪካ ዔዛዏዙ ኤኴዬዒቋ!
123
የአሒኞች ጋሻ 1- ዐሧዺ-ዷዎኲ በኵዛሪንና በቨን-ናህ ኟኦዖኾኻዶካን ኟኩ ባህዘኢካ ዏቋዕቄካ ቒንዩኺቆዔዐ ኢዧዖኾክው ኴዬዕውኑ ኟዏዖዱዎኮን ዏቋዕቄካ ኟኦዖየካ ኟፍዶዙን ባህዘኢካን በዑዖየበካ ኤዘካ ዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦ ቍህ በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዒቬዖዱዎኲን ቩቧዐ ኟዑኻነዘቡካ
ዏቋዕቄካ
ቍንዬ
ፍዶዛ
በቊ
ነኻዛ
ኤ
ዏሆኑን
በዑኻነዘቡበካ ኤዘካ ቬቆሆነ “ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ሿሆነ ቆዛቨ ሧዛሽ
ኢቬዝቋኻዅቋ ዒቆካ ነው! ሧዛሽ ኤቮሿዏዅቋ ዒቆካ ነው! ..ዂዘኦ” በዑቋ ዝቈዺ ኟበኤነካ ባህዘውን ዂዧዒዠዖቬ ቍዏ! ኴዬዕውኑ ኤህን ኟፍዶዛ ዏኻቆዿ ሿዒቬዖዱዎኮ ኟዑዖዪው ህቈናው በዒዏቪቧቋ ቍባዜ ኟኦበሿቆ ብኰ ነው! ኤህዔ ኟነዚህና ኟኦዙኒዎኮ ቡዬኖኲ (ዐቮብ-ቢሀህ) ብዥኩ ዏነቱ ኦዏቪቪኤ ዏሆኑን ኢቪኢቋ! ቒነዚኢ በሽኩክውን ቬዂኵካ ዝውቬ ቍቋዝቆኼዔ! ቒነዚህ ዧዀዕ ዔናባክው ውቬዺ ሿኦነቧው ኟዒዏቪቧቋ በሽኩ ቆዏዝዂቬ ኟዒቬዖዱዎኲን ዏቋፅቄካ በዒዛባካ ዂዧ ቊ በሽኩ ቮቯ፤- ህፃናካ ሿቧው ቆዏዧበኹ ቍኤናክውን ቒንዧዑዼፍኑካ!! ቒኤኩክው በዚህ ብዥኩ ኢቋኦኾዖዧው ቍብዛኚዎኮ ዐቬቈዕኲ ዀን ኴዬዕውኑ ሿዒዏቪቧቋ በዪ ዑዛናዄ ዀንዛቤኢክው ባህዘኢኧን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ቬቆዑኢዬኵ ዏዖዱዎኲን ቆዏኺቋዏዔ ዏንዧዠዧፍ ቍቬዝቆኾክውዔ! 2- ቒነዚህ ቡዬኖኲ “ሿዒዏቪቧቋ ቆዒዔቆዺ” በዑኢዧዛኼካ ኼዞ ኤ ሁቇ ኟዝካ ቍኤኴዛክውዔ!
124
የአሒኞች ጋሻ ብዙዎኲ ቍህን ህኢው ሿሆኑ ነኻዜኲ ኾዛ ቆዒዏቪቧቋ በዑቋ ዝቈዺ ኟኦቆኢአ ዏኻቆዿዎኮን በዒቬኦባበቋ ቆዐኩንና ቆዀረዛን ብኰ በዑኻቡ ባህዘኢካ ኤኻቋዘኩቋ! ቊቌኲ ዧዀዕ ሿዚህ ኦነቬኦው በህኤዂካ ቂቇዔ ሿቊቇዔ ኟሪቆዔ ፍዶዙን ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቧዏዏን ቆዏዪን ህቋውናውን በዑኻፍ ዏቋቀ ጭዙሽ ኟቊቇ ነዀዜኲ በዑኻቆዘበካ ዏኻቆዿዎኲ ኢዂቨኩቋ! ቊቌኲ ኟድናባክው ዧዀዕ፡ ቂቋቇዔ ሿቊቇዔ ነኻዜኲ ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቆዏኻኻቋ ብቆው ሁቇንዔ ዂዬኹ በዒዬዖዀ ፍዘዔ ቈኖ በዒኤኲቇ ነኻዜኲ ቍፍዙሽ ዏኻቆዿዎኲ ኤኻቋዘኩቋ! ሿኤ
ኢቪቆፍናክው
ቍዙካ
ዙዎኲ
ኤህን
ዔናባዄ
ሽሽካ
ቒንዧኟዀንዛቤኢክው ቒኢሿናዂኑ በዏኻቬኻቬ ቍሁን ኢቇበካ ኟኦዕዷቋ ቍዘኹካ ውቬዺ ዏነሿዙክው ዀቋፅ ነው! ኟዑዧንኴው ሿዑቮቯካ “ኲዀዛ” ኤቋኹ ኟዑኻቡበካ “ዏፍካሄ” ኟባቧ ዏሆኑ ነው! ሿዬዶ ዂዧ ዒዶ!
ኟበሽኩው ዏዘዝ ኤህ ኟዑኢቪኟው ዒንኚውዔ በኦዕዷቋ ኟኦበሿቆ ቋቦና በዚህ ዖኻዬ ቍዙካ ዅና ዅና ኟዺዠካ ዏዘዞኲን በቍንዬ ኤ ቒንዧዑኢቬኦናዀዬ ነው፤ ሁቆካ ኟ“ኦሽቢህ” (ዒዏቪቧቋ) ቒና ሁቆካ ኟ“ኦዕዷቋ” ፍዚዎኲ! በኹዧዔ ኦሿኦቋ ቒንዧዑሿኦቆው ኤኻቆፃቇ፦
ዏዙዙ
1. ሿኤ ቒንዪኟነው ኟቍህ ባህዘኢካን ኟኦዏቆሿኧ ዏዖዱዎኲ ኢዘቇካ ዀቋፅ ዏቋዕቄካ ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ ዏሆኑን ዒቧባክው፤ (“ኦሽቢህ”)
125
የአሒኞች ጋሻ 2. በዏኴድቋ
ኟቒነዚህን ዏቆቅኩዄ ዏዖዱዎኲ
ዏቋዕቄካ
በዒዛባካ
ባህዘኢካ
በዏንዝዀ
ካቄቄኚ ካዛጓዓኢክውን ዏዀዝፍ፤ (“ኦዕዷቋ”) 3. ሿዚኢዔ ቆቍህ ኟኦኻቡካን ካቄቄቆኚ ዏኻቆዿዎኮን ዒዙኺካ፤ (“ኦዕዷቋ”)
4. በዏዼዖቱዔ ሿኤ ቒንዧኦብዙዙው ኼዬቆካን በዑኢንባዛኵ ባይ ኻቆፃዎኲ ዒውቪካ! (“ኦሽቢህ”) ሿዚህ ሁቇ ቍቬሿዟ ድንኺኲ ቆዏዪን ኴቇ ዏፍካሄ ኟህዝበ-ዐቬቈዐ ዔዛዺ ካውቋይኲ ቒንዪዧዖኼካ ኟቍህን ባህዘኢካ ሿዔንዔ ነኻዛ ኾዛ ቪኢዏቪቬቇና
ቬቆሁኔኩክውዔ
ቪኤዘባዛኵ፡
ቒንዩሁዔ
ካዛኼዔ-ቍቋባ
ቪኢዧዛኼና ኴዺኦኚ ዏቋዕቄኩክውንዔ ቪኢዛቡ ቆካነኧ በዑኻባ ዏቋቀ ቍዖኾዀዻ ዒቆፍ ነበዛ! ሆኖዔ ቒነዚኢ ኟኦዕዷቋ ቍንዱዎኲ ኤህንን ዑዛናዄና ንዘህ ዏንኻዬ ቒንዧ
“ዒዏቪቧቋ”
በዏኵድዛ
ሿዺንካ
ዮዔዜ
ኟጯኹ
ኦሿኩእኲን
“ዐቮብ-ቢሃህ” (ቍህን ሿፍዶዙን ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቇ) ቒኢቇ በሀቧካ ቩኢዺቇና በሿሃዩነካ ቩዝዛዯ ኖዖዅቋ!! ኟኤኚው ዒብዙዘኢ በቒውነካ ቍዏቪቪእኮ ቒነዛቨ ዙቪክው ቒንዧሆኑ በዀቋፅ ኢቬዖዪቋ! ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِْ «وقَ ْد رأَيت ألَى ِل األَىو ِاء والْبِ َد ِع و ِ ِ َََس يدو َف ُّ يحةً يُ َس ُّمو َف ِهبَا أ َْى َل ُ يُِر،السن َِّة ْ ُ َْ َ َ اء َشن َعةً قَب ً ْ اخلالؼ أ َ َ َْ ِ ِ ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ْ أََّما،اجلُ َّهاؿ ْ الس َف َهاء َو ُّ َوا ِِل ْزَراءَ هب ْم عْن َد، َوالْ َوق َيعةَ فيه ْم،ك َعْيبَػ ُه ْم َوالطَّ ْع َن َعلَْيه ْم ُاجلَ ْهميَّة َ بِ َذل ِ ُّ فَِإنػَّهم يس ُّمو َف أَىل »..اّللِ! بَ ْل ُه ْم أ َْوََل بِالتَّ ْشبِ ِيه ْ ب َّ َُع َداء ْ اجلَ ْه ِميَّةُ أ َ َوَك َذ،"َ "الْ ُم َشبِّ َهة:السنَّة َُ ُْ َْ «ኟዀዄ ዝንባቊ፣ ኟቢዬሪህ፣ ቒና ኟውዝዀብ ቍዙዒዴኲ ቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህን ኟዑቧኤዐባክውን ቍኢዟና ቍቬድቈኩ ቬዕኲን ቍኤኰቆሁ! በዚህዔ 126
የአሒኞች ጋሻ ኟዑዝቋኼካ ቒነዛቨን ዒነዂዛ፣ ዏኦክካና ዏዝቆፍ ቒንዩሁዔ ቒነቨን ዕኞኲና ዏሀኤዒን ዘንዬ ዒዸዸቋ ነው! ዮህዑኤ-ኢዎኲዒ ቒህቇ’ቬ-ቨንናህን “ዐሽብ-ቢሃህ” ብቆው ኤድሯክዅቋ፤ ቒነዚህ ኟቍህ ድካ ኟሆኑካ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዅሽኦዅቋ! ቒንዩኢውዔ ቒነዛቨ (ዙቪክው) ቆ“ኦሽቢህ” (ዒዏቪቧቋ) ኤበቋዺ ኟኦኻቡ ናክው..!»
(1)
ቒንዧዚሁዔ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቡኻዘኤ (256 ሪ.ሂ) ቒንዧዑሿኦቆው ኤቇ፡
»"..ُاجلَ ْه ِميَّةَ ُى ُم الْ ُم َشبِّ َهة ْ "إِ َّف:ض أ َْى ِل الْعِْل ِم َ َ« َوق ُ اؿ بَػ ْع
«ቍንዪንዬ ኟቒውኴካ ባቆቤኬኲ “ዮህዑኤ-ኢዎኲ ናክው ቍዏቪቪእኮ..!” (2)
ብቆዅቋ።»
(1) “ብዸቇ’ካ-ኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/46) (2) “ኸቋኵ ቍፍሪቈ’ቋ-ሩባዬ” ቈ’ቋ-ቡኻዘኤ ኻፅ 43
127
የአሒኞች ጋሻ
ዏዬሃኒካ በዚህ ኤ ኢቇካንን ኟዀንዛቤ ዀዬዝኬኲ ኟዑኢቬኦቂቄቇና ኟቬህኦኦኞኲን ኟብዥኩ ዏነቱ ድዙዛኻው ኟዑኢቬዂዀየ ቭቬካ ኵቋፍ ዏዖኬኲን ቒናቬሿካቆን፦
የስያሓ አንድነት የይዏትን ሏሏሳሰል አያሏላክትሔ! ዒብዙዘኢ ኟሁቆካ ነኻዜኲ ቬኢዓ በቋ ዧዖዱ ዏኾድዐ ኟዀዬ ቍንዬ ቍኤነካ ባህዘኤ ኟዑኢዂዛቪክው ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! ቍዎን! በነባዙዄው ሪቆዔ ሿዔናኢክው ኦዼባጭ ቒውነኩዎኲ ቍንየ ፍዶዙን ዙቪክው በብዙ ዺኹቋ ዏድዘኢዎኲ በቬኢዓ ዧዖዱ ቈኾድዐ ቢኲቇዔ በኤዘካና በቍኳኋን በቧዟው ዏቆኢኟኩክው ነው። ኤህንን ኤበቋዺ ኟዑኢቬዖዪን ኟዑሿኦቆው ነዺብ ነው፦ ኟቍንዬን ባህዘ ቬኢዓ ቆብኰው ቬንቧዒ በቍቒዔሯኲን ኟዑዿዛ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቍቆ። ኤህ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ዀን በዚህ ዺኹቋነኧ ኟዑኻኗው በህቈናኲን ቒንደ በኻሃየ ሪቆዔ ኤ ቍኤዧቆዔ፤ በኻሀየ ሪቆዔ ኟዑኻኘካ ባህዘኢካ ሁቊዔ ኟኦኻዧቡና ባህዘኢኧን ሿኦበቨካ ነኻዜኲ ዒንነካና ዏኻቆዿ ኾዛ ኟኦቪቧ ናክውና! በዏሆኑዔ ኟባህዘውን ባቆቤካ ዒንነካ በዑኢቬዖዪ ቍኻባብ ቇን ቬንቧዒው ኟዏዮዏዘኢውን ቋኹ ዏቋዕቄካ ኟዑኻዬብ ዏቆኢ ቒንኻነዘባቆን። 128
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ “ዏኖዛ/ዀኝነካ” (existence / ) وجودኟዑቆውን ነድ ቋ ቬንቧዒ ኟሆነ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ በቍቒዔሯኲን ኤነቪቋ፤ ኟዔናቬበው ውቬን ኟ“ዏኖዛ” ሪኤነካ ኤኖዛ ኤኲቋ።
ቆኽዜው
“ኟካንኝ ዏኖዛ፣ ኟቧው ዏኖዛ፣ ኟዏቂዎኲ ዏኖዛ፣ ኟቍኾንንካ ዏኖዛ፣ ኟቍኟዛ ዏኖዛ፣ ኟዔዬዛ ዏኖዛ፣ ኟቧዒኤ ዏኖዛ፣ ኟሧዛሽ ዏኖዛ..” ቒኟኦባቆ ቩዘዖዘዛ ዏቋዕቄኧ ሿባህዘው ባቆቤኬኲ ዒንነካ ሆኖዔ፦
ኾዛ በዑሄዬ ኤዘካ ቬቆዑኦዖዔ ኟኦቆኢአ ዀንዛቤዎኲን ቒንዼብዸቆን! ሁቇዔ “ዏኖዛ” ኟኦባቆውን ዺኹቋ ኻቆፃ በዺኹቇ ኟዑኾ ቢሆንዔ በኻሀየ
ሪቆዔ
ኢክው
ኟ“ዏኖዛ”
ኤዘካ
ዀን
ቒዳዀ
ኤቆኢኢቋ!
ቒንዩኢውዔ ባህኤዘውን በኦበቨካ ዒንነካ ዏቂሿቋ ኢቆው ቋአነካ ቒኟቧዠ በሄዧ ኵዺዛ ባንየ “ዏኖዛ”ና በቊኚው “ዏኖዛ” ዏቂሿቋ ኢቆውዔ ቋአነካ ቒንዩሁ ኤጐቋ። ቊቌኲ ዔቪቊዎኲ - “ሀኤቋ” ኟዑቆውን ቋ ዏቋዕቄካ ቍቆ።
በነድ
ቬንቧዒ
ኟዔንኻነዘበው
ዺኹቋ
“ኟቧው ሀኤቋ፣ ኟኼንዪን ሀኤቋ፣ ኟዒሽን ሀኤቋ፣ ኟኒውቄቊዛ ሀኤቋ፣ ኟዏቂ ሀኤቋ ..” ቩባቋ ዀን ኟዏቋዕቄኧ ኤዘካ በባቆቤኧ ዒንነካ ኤ ኤዂቧናቋ!
ሁቇዔ
ሀኤቋ
ቍክው፣
በብዛኩካዔ ኤቆኢኢቋ! - “ብዛሃን” ቩባቋዔ ቒንዧዚሁ!
129
ዀን
ሀኤክው
በቍኤነካዔ
የአሒኞች ጋሻ “ኟቱዒ ብዛሃን፣ ኟቍዔፖቋ ብዛሃን፣ ኟሃኤ ብዛሃን፣ ዏቂዎኲ ኟኦዝድበካ ብዛሃን…” ሁቇዔ ብዛሃን ሿዏሆናክው ኾዛ በዏቂሿክው ኢቆው ቋአነካ ኟካኟቆቊ ነው! - “ቄንፍ” ኟዑቆውን ነድ ቬኢዓ ቬንቧዒ ሿዏብዖዛ ኾዛ ኟኦኢኢዘ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቒንኻነዘባቆን። ኩዩኢ ዂፎኲ ቄንፍ ቍክው፣ ካንኝዔ ቒንዩሁ! ቍውዜፕንዔ ቒንዩሁ! ዏቂዎኲዔ ቒንዧዚኢው! ኟቄንዠክው ኤዘካ ዀን በዸዔ ኤቆኢኢቋ፤ “ቄንፍ” በዑቆው ባህዘ ዺኹቋ ቬኢዓ በዏኾድዒክው ኦዏቪቧቇ ቍኤባቋዔ! ዏዔ ኟቍህ ቄቡዛ ባቆሟቋ ኟሆኑካ ዏቂዎኲ ሿካንኝ፣ ሿቍቒዅፍና ሿዀረዙ ቍውዜፕን ኾዛ ቒንዪኤዏቪቧቇ ቧዀኦን ቍህ ኢናዠክውን ቄንፍ ቍንቧቋባክውዔ! ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮊ.. ﮋ
] ٔ :[فاطر
«..መሌኣክትን
ባሇ ሁሇት፣ ባሇ ሶስትና ባሇ አራት ክንፎች መሌዕክተኞች አዴራጊ፤ ከፍጥረትም የፇሇገውን ይጨምራሌ..»[ዠዷዛ 1] ቬቆዚህ ዏቂዎኲን ባናኢክውዔ ቍህ ኟነኻዖንን ኦዏዛቀዘን ሿነዛቨ ዒንነካ ኾዛ ኟዑሄዬ ቋአ ቄንፍ ቒንዪክው ቒናዔናቆን ቒንደ “ቄንፍ
ዒቆካ ኟቒንኹቬቫኢክውን ፍዺነካ ቆዒቪኟካ ኟዑውቋ ዘኤቤኢዄ ቋ ነው..! ቁናዄ ኻቆፃ ነው..! ዔንካቫ..!” ቒኢቋን ኟዒኤዏቬቋ ሀኦኩ 130
የአሒኞች ጋሻ ቍንዘባዛኹዔ! በኦዙኒውዔ “ቄንዠክው ኟባ ነው! ቒንዩህ ኤዏቬቋ፤
ቒንዩኢ ኤዏቬቋ!..” ቒኢቋን ኢኟነውን ቂኟነው ኾዛ በዒነፃዛ ኢቆ ቒውኴካ ቍንዝዝቋዔ!
(1)
ኢቪቆፍናክውን ቊቌኲ ዔቪቊዎኲ በኦዏቆሿኦዔ ቒንዧዚሁ ኦዏቪቪኤ ዏዛሆ ቒንሿኦቆን!
ኟዮነካ ዔቪቊ ቍህ ቆዏቋቂዔ ባዜኮ በዘቋሪቆዒዄው ኟዮነካ ቍኻዛ ውቬዺ ቂዘኾዱክው ኟኦቆኢአ
ሽቋዒኬኲና
ዏቬኦንዀይዎኲ
ዏቂሿቋ
ኟኦዂቧኑካን
ቒንዧዘዖዘዖቋን ኟኩዂኴ ነው! ቒዚኢ ቬቇ ቋአ ቋአ ቍዛቁ ዏድዻኲና ዏብቌኲ፣ ፍዙፍዚዎኲ፣ ዂንዞኲ፣ ዸዻኲና ኟሀዛ ቍቋባቪካ፣ ሿፍ ኢቇ ቍቋኾዎኲ፣ ኟኦሽኺድኺዶ ህንፃዎኲና ቧኻነኬኲ፣ ቍኻቋኾእኲ፣ ኺነዱደካ (2)
ዑቬኬኲ ቒና ቬቆ ቊቌኲዔ ኾዎኲ ቍቪውኺናቋ!
ኩዩኢ በቍንዬ በቀቋ ኟቒነዚህን ካና ኻቆፃዎኲ ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ኟዔንኻነዘብ
ቢሆንዔ በቊ
በቀቋ
ኟኾዎኮን ውቬዸዄ ኤዘካ ዀን
(1) ቒንዩህ ሪኤነካ ዐዀካ በዏቂዎኲ ኟዒዏን ዀያኩን ኟዑኢጓዬቋ ዏሆኑ ኟኩዂኴ ሿሆነ በኦዏቪቪኤ ዝቈዺ ኟቍህን ካቄቄቆኚ ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ በቍህ ኟዒዏን ዀያኩን ኤበቋዺ ቒንዧዑኢጓዬቋ ዺዛዺዛ ኟቆዔ! ኢቬኦውቇ! (2) ሿዮነካ ባቆ ጐኲ ሁቇ ኤበቋዺ ቍናቪ ኟሆነውን ዧዖዱ ኟዑኢኻኗው ዀቆቧብ በዮሀነዔ ኦኴዺኦው ሿዑዂዶካ ቧዎኲ ኟዏዼዖቱው ቩሆን ሽቋዒኧዔ ኟየንኢ ቍኻዛ ዐቇ ኾ ቒና ቍቬዛ ቒዺፍ ጭዒዘ ቒንዧሆነ በጯዩሥ ኦዖኾዀጧቋ። [ቍቋ-ቡኻዘ (806)፣(6571)፣ ዐቬቈዔ (182)፣(186)፣ (191) ቒና ቊቌኲዔ ዘዀበውኩቋ።]
131
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዒናውኹ ዀቋፅ ነው! ቍህዔ ቒነዚህንና ዏቧቋ ኾዎኲን ሿዏዘዛዘ ኾዙ ባዜኮን ቧቆዑድብቋክው ቋአ ሽቋዒኬኲ ዒንዔ ቒንዧዒኢውኹ ዏዀቆዘ ኤህንን ኢዖኾዀዸቋ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ :[السجدة
ﮋﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮊ ]ٔٚ
«(ሙእሚኖች) ይሰሩት በነበረው ምክንያት ከአይኖች መርጊያ (የፀጋ ዓይነቶች) ሇምንዲነት [ቍቬ-ቧዳዧህ 17] አታውቅም!»
የተዯበቀሊቸውንም
(ማንኛይቱም)
ነፍስ
ቒንዧዚሁዔ ነብኢኲን ( )ﷺቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ٌ ُُ َ ْ َ ٌَْ َ َ َ َّ َ َ ُ ْ َ ْ َ َّ َ ُ «فَ َال َوَّل أذن،ْي َرأت يا َّل خ،اْلْي ِ ِ أعسدت ِه ِعتا ِد َي الص/- ع َّض َوجن- اهلل ََ َْ ََ َ َ َ ََ ْ َ َ »..ش ِ وَّل رطص لَع فو،س ًِعج ٍ بب
«አሊህ እንዱህ ብሎሌ፦ “ሇዯጋግ ባሮቼ አይን አይቶት የማያውቅ፣ ጆሮም ሰምቶት የማያውቅና በሰው ሌቦና ውሌ ብል የማያውቅ (ፀጋን) አዘጋጅቻሇሁ!”..»
(1)
ነኻዛ ዀን ባቆንበካ ኟየንኢ ቍኻዛዔ ሿዮነካ ኾዎኲ ኾዛ በዏድዘኢ ቍንዬ ኟሆኑ ኾዎኲን ቒናኢቆን! ቒንዩኢውዔ በዧዝናው ቬቆ ዂዩኢኚው ሪቆዔ ኟኦነኻንን ዔቪቊዎኲ ኟዔንዖዪው በዚህኚው ሪቆዒኲን ሿዔናውክው ኦዏቪቪኤ ቬኢዓዎኲ ዺኹቋ ቋንቋዄ ካዛጓዓ በዏነቪካ ነው! ኤህ ኟቬዔ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (3244)፣ (4779)…፣ ዐቬቈዔ (2824)
132
የአሒኞች ጋሻ ዏዏቪቧቋ ዀን ሃቪብን ቆዏዖዪካ ሿዒኻቋኻቇ ኢቆዝ ኦፅቒኖ ቈኖዖው ቍኤኻባዔ። ቬቆሆነዔ በዮነካና በየንኢ ኾዎኲ ዏቂሿቋ ኟቬኢዓ ቒንደ ኟኤዘካና ኟሁኔኩ ዏዏቪቧቋ ቒንዧቊቆ ሁኲንዔ ቒናውቆን! ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ሧብ-ባቬ (
) ቒንዩህ ኤቇ፦
«.ُالدنيا شلّا ِف اجلنِّة إال األَساء ّ ليس ِف َ » «በዮነካ ውቬዺ ቂቇ ነኻዜኲ የንኢ ውቬዺ ዔንዔ ኟቆዔ - ሿቬዕኲ በቬኦኴዛ!»
(1)
ቬቆሆነዔ ኟዮነካን ኾ በቍኤናኲን ባናኤዔ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሥ ቍቬኦዔህዜካ ኤ ኦዏዛቀዘን ዏቋዕቄኧን ቒናዬቋን ቒንደ ዏዔ ዘቋሪቆዒዄውን ኟዮነካ ኾ ሿድዟው ኟየንኢ ኾ ቆዏቆኟካ በዑቋ ዝቈዺ ቒነዚህን ቍዔቂዄ ኻቆፃዎኲ ሿካዛጓዓ ቍናዙኵካዔ፤ ቒንዩሁዔ ዀቋፅ ዏቋዕቄኩክውን በዏኺቋዏዔ “ዏድዶ ኟነፍቬ ቒዛቂኩን፣ ፍዙፍዚዎኮ
ኟዏቋቂዔ ቬዙን ውዹካ፣ ቍቋባቪኧ ኟኃዷኢካ ዏቮዝንን.. ኤዂቄቇ! (2)
..ኹብዛዺቬእ..!” ቒኢቋን ኟዮነካን ህቋውና ሿዏቧዖኧ ቍናዠዛቬዔ!
(1) “ኦፍቩ’ዺ-ዻበዘኤ” (1/392)፣ “ኦፍቩዛ ብኒ ቍቢ ጲከዔ” (1/66)፣ “ቍቋ-በዕሥ ዂ’ን-ኑቯዛ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ ኻፅ 542፣ ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ኦቋፏቋ። (2) ሿዕካ በኋ ዏኴቬኴቬን ኟዑኢቬኦባብቇካ ኟባዷኒኤ-ኢህ ቡዬኖኲ ዏዖዱዎኲን በዚህ ዏቋቀ ቒንዧዑኢዸዔዐ ዺኺዒ ቍቋፏቋ፤ ቊቌኲ ኟኦዕዷቋ =>
133
የአሒኞች ጋሻ ዏቋዿ ቬቆዚህዔ ኟባህዘኢካ ዺኹቋ ቬኢዓ ዏኻዸድዔ በፍዶዙን ዏቂሿቋ ቒንኳ ኟኤዘካንና ኟሁኔኩን ቍንዬነካ ዂኤዔ ዏዏቪቧቋ ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ቒንያካ ኟዝዸዘና ኟፍዶዛ ዏዏቪቧቋን ኢዏቄኩቋ?! ፍዶዙን ዙቪክው ቍንዪንዬ ዺኹቋ ቬኢዓዎኲን ቒኟኦኾ በዏቂሿክው ቍህ ብኰ ኟዑኢውኴው ቧዟ ቋአነካና ዏበቆዺ ዏኖ ኟኦዖኾኻድ ሿሆነ በኩኵ ዝዸዘና በዧቂዒው ፍዶዛ ዏቂሿቋ ኢቆው ቋአነካ ቒንያካ ኤዏድናቋ?! በዔንቬ ኤቆቂቋ?! ኟዚህ ቋአነካ ዑቬዺዛቬ በኟካኚው ቍንዧበካ ኤዝኩቋ?! በዏሆኑዔ ቍህን ዙቨን በኻቆበካ ዏቋቀ በዏዀቆፅ ሂዧካ ዔንዔ ቍኤነካ ኟዒዏቪቧቋ ቬኾካ ቈዝድዛ ቍኤኻባዔ፤ ቆዝዸዘ ኟዧኵካ ባህዘኢካን ኟዔናዖዀዀድው ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ቋአ ዏቋቀ ቒንደ ሿፍዶዛ ኾዛ በዑኢዏቪቬቆው ኤዘካ ቍቆዏሆኑን ቍውኴናቋና!
ኵዛቐናዄ ዒዖኾኻዿ ኟኤኚውን ዏዖካ ሿዑኢዖኾዀዶ ቒውነኩዎኲ ዏቂሿቋ ቍህ ዙቨን በቧኟዏባክው ቬዕኲ ፍዶዙንን ኟድዙባክው በዛቂኩ ቍንኴፆኲ ዏኖዙክው
ዙዎኲ ቆነዛቨ በዚህ ኼዪኤ ኤ ኟዑቧጧክውን ዔሾኲ በቍህ ባህዘኢካ ኤ ቆዙቪክው ቢዏሿባክው ዏቋቂዔ ነበዛ! ዔቄንኢኧዔ “ቆዔን ቒነዚህን ዀቋፅ ቒውነኩዎኲ በቊ በዏኦዛዔ ኩቬኦባብኲሁ?” ቩሏክው ዏቋቪክው “ቒናንኦ ኟቍህን ባህዘኢካ ኟኦዏቆሿኧ ቒውነኩዎኲን በቊ
ቒንዧዔካኦዖኼዐካ ነው ቒንደ ዒቬኦባበቋ ቍኤዧቆዔ! ቒናንኦው በሿዝኩኲሁካ በዛ ነው ኟኻባነው!!” ኟዑቋ ኤሆናቋ!! ቍህ ቋብ ኤቬድን!
134
የአሒኞች ጋሻ ነው! ባህዘኢኧን በኻቆባክው ካዔ ኟቍንዪንዬ ፍዶዙንን ባህዘኢካ ኻቋጿቋ! ኟኦዂቧኑ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲን ቍብዖን ቒንኝ።
ّ َ ) ብቌ ቧኤሟቋ፦ ቍህ ዙቨን በዛቂኩ ቦኩዎኲ ኤ “ህኢው” (اهح ]ٕ وآؿ عمراف،ٕ٘٘ : [البقرة
«(ሇዘሊሇም) ህያውና
ﮋ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩﮊ
ራሱን ቻይ (ተብቃቂ) ከሆነው አሊህ በቀር
(እውነተኛ) አምሊክ የሇም!»
[ቍቋ-በኴዙህ 255/ ቐቈ-ሩዔዙን 2]
]٘ٛ :[الفرقاف
ﮋﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﮊ
«በዚያም በማይሞተው ህያው (አምሊክ) ሊይ ተመካ..»[ቍቋ-ዞዛን 58] ቒንዩሁዔ ሿፍዶዙኑ ሿዟቇን በኦዏቪቪኤ ቬኢዓ ድዛቷቋ፦ ]ٜٔ :[الروـ
ﮋﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴﮊ
«ከሙት ህያውን ያወጣሌ፤ ከህያውም ሙትን ያወጣሌ!»[ቍዛ-ዔ 19] ኩዩኢ “ህኢው” ኟዑቆው ቋ በዺኹቋ ዏቋዕቄኧ ኟዝዸዘንና ኟፍዶዛን ህኢውነካ
ቢኢቂካካዔ
ኤዘኩክው
ዀን
ጭዙሽ
ቈነፃዛ
ኟዑኲቋ
ቍኤዧቆዔ፤ ኟዝዸዘ ህኢውነካ በቧዎኲ ቍንዧበካ ኟዑብዙዙ ባኤሆንዔ ቢኢንቬ ሿፍዶዙን በኦቆኟ ዏቋቀ ዏዮዏዘኢና ዏዼዖቱ ኟቊቆው፣ ሿዒንኚውዔ ቒንሿን ኟድዙ ፍዘዔ.. ዏሆኑን ቒናውቆን!
135
የአሒኞች ጋሻ በዏሆኑዔ ሿዒዏቪቧቋ “ቆዒዔቆዺ” ብቆን ኟቇን ዀቋፅ ካዛጓዓ ዏኺቋዏዔ ቍኢቬዝቋኻንዔ! ኤህ ዒዏቪቧቋ ሿሆነ ዏዔ ህኢው ቂቋሆኑ ነኻዜኲ ኾዛ ሿዒዏቪቧቋ ቍኤብቬዔ! ቋብ ኤበቇ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ቧዑው”ና “ኦዏቋቂኮ” ብቌ ድዛቷቋ፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ
11]
]٘ٛ :[النساء
ﮋﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳﮊ
«በርግጥ አሊህ (ሁላም) ሰሚ፣ ተመሌካች ነበር!»[ቍን-ኒቪቒ 58] ሿፍዶዙኑዔ ሿዟቇን በዚኢው ቬኢዓ ኻቋጿቋ፦ :[اِلنساف
ﮋ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱﮊ ]ٕ
«እኛ ሰውን ሌንፇትነው ከተቀሊቅሇ የፍትወት ጠብታ ፇጠርነው፤ እናም ሰሚ፣ ተመሌካች አዯረግነው፡፡»[ቍቋ-ንቪን
2]
ቍዎን! ቍህ ቧዑና ኦዏቋቂኲ ነው፤ ቧውዔ ቒንዩሁ! ሆኖዔ ኟቍህ ዏቬዒካና ዒኟካ ሿቧው ዏቬዒካና ዒኟካ ኾዛ ቈነፃዛ ቍኤኲቋዔ። ኟቋኡነኧን ዑቬዺዛ በውቬን ዀንዛቤኢኲን ዏፍኩካ ባንኲቋዔ ቢኢንቬ ኟቍህ ዏቬዒካ ቒንዧ ዧቂዒው ፍዶዛ በዛኴካ ዂኤዔ በቊ ዔቄንኢኬኲ 136
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዒኤኻዧብ ቒናውቆን!
ኟዬዔፆኲ ዝዀኩ ዂኤዔ ዏዧዙዖብ፣
ቍቈኢዔ ኟቋንቋዎኲ ዏቆኢኟካ ዔንዔ ቪኢዀዧው ሁቇንዔ ቒቀቋ ኤቧዒቋ! ዼቆዒዔ ኤሁን ቊ ዀዛይሽ ቪኤዂቬነው ሁቇንዔ ቒቀቋ ኢኢቋ! ዺዙካና ፍዘዔነካ ኟኦኻባው ኩኲን ቬዐ ኟኦኴዧቧ ነው! ዏዔ ሿፍዶዙን ኾዛ ቒንዪኤዏቪቧቋ ቧዀኦን ኤህን ዏቧቋ ኟዔቋሧካ ዏኻቆዿ በዏንዝዀ በዒኢአና በዒኤቧዐ ነኻዜኲ ቍንዏቬቆውዔ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ህህ”ና “ቍዛኝ” ( )﮸ ﮹ብቌ
ድዛቷቋ፦ ]ٖٔٗ :[البقرة
ﮋ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚﮊ
«አሊህ ሇሰዎች በጣም ሩህሩህ አዛኝ ነው»[ቍቋ-በኴዙህ 143] ዏቋዕቄኦኚውንዔ በኦዏቪቪኤ ቋ ቒንዩህ ቩቋ ኻቋጿቋ፦
ﮋﮬﮭﮮﮯ ﮰﮱ ﮲﮳ ﮴﮵ ]ٕٔٛ :[التوبة
﮶ ﮷ ﮸ ﮹ﮊ
«ከራሳችሁ የሆነ፣ ችግራችሁ ፅኑ የሚሆንበት፣ በእናንተ (መዴህን) ሊይ የሚጓጓ፣ ሇአማኞችም በጣም ሩህሩህ አዛኝ የሆነ መሌዕክተኛ በርግጥ መጥቶሊችኋሌ!»[ቍካ-ኦውባህ 128] ኟዝዸዘ ዛህዙሄና ቒዝነካ ዀን ቒንዧ ፍዶዛ ዛህዙሄና ቒዝነካ ቒንዪቋሆነ ኟኩዂኴ ነው!
ቒንዩሁዔ ዙቨን “ንኼቬ” ብቌ ቧኤሟቋ፦ 137
የአሒኞች ጋሻ ]ٔٔٙ : ادلؤمنوف،ٔٔٗ :[طاه
ﮋﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﮊ
«አሊህ - እውነተኛው ንጉሱ - (ከሃዱያን ከሚለት) ሊቀ!»[ጧሃ
114፣
ቍቋ-ዐቒዑኑን 116]
]ٕٖ :[الحشر
ﮋ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵… ﮊ
«እርሱ አሊህ ነው ፤ ያ ከርሱ በቀር ላሊ አምሊክ የላሇ ፤ ንጉሱ ፣ ከጉዴሇት ሁለ የጠራው..»[ቍቋ-ጯሽዛ
23]
ቆቍንዪንዬ ፍዶዙንዔ ኤህንን ዏድዘኢ ቍፅዬቋቋ፦ ]٘ٗ ،٘ٓ :[يوسف
ﮋﮩ ﮪ ﮫ ﮬ… ﮊ
« ንጉሱም “አምጡሌኝ” አሇ..»[አቨፍ 50 ፣ 54] ኤኸኚው ንኼቬ ዀን ቒንዧዚኢኚው ንኼቬ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
ዙቨን “ቍዅ”ና “ኰኤ” (ኩኾሽ) ( )ﯓ ﯔብቌ ቧኤሟቋ፦ ]ٕٔ :[النساء
ﮋﮱ ﯓ ﯔﮊ
«አሊህም አዋቂ ቻይ ነው!»[ቍን-ኒቪቒ 12] ሿፍዶዙንዔ ቒነኙህን ዏድዘኢዎኲ ኟቧዸክው ቍቇ፦ ]ٕ٨ :[الذاريات
138
ﮋﰀ ﰁ ﰂ ﮊ
የአሒኞች ጋሻ «በአዋቂ ወንዴ ሌጅ (ኢስሓቅ) አበሰርነው።»[ቍዝ-ዛዘኢካ 28] ]ٔٓٔ :[الصافات
ﮋﯵ ﯶ ﯷﮊ
«በቻይ ወንዴ ሌጅ (ኢስማዒሌ) አበሰርነው።»[ቍቬ-ሷዠካ 101] ኩዩኢ
ኟዝዸዘ
ቍዅነካና
ኰኤነካ
ሿፍዶዛ
ኾዛ
ቒንዧዒኤዏቪቧቋ
ኟኦዖኾኻድ ነው። በባህዘኢካዔ ቍውቬቷቋ፦
ዧዖዱ
ቬቆዙቨ
ባዂቪባክው
ኻቆፃዎኲ
ቬቆፍዶዙን
ቆዙቨ “ቒዂኴካ”ን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٔٙٙ :[النساء
ﮋﮖ ﮗ ﮊ
«(ቁርኣንን) በእውቀቱ አወረዯው..»[ቍን-ኒቪቒ 166] ]ٕ٘٘ :[البقرة
ﮋﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰﮊ
«ከእውቀቱም እርሱ በሻው ካሌሆነ በቀር ምንም ያህሌ አያካሌለም።» [ቍቋ-በኴዙህ 255]
ቍንዪንዬ ባዜኮንዔ በዚህ ባህዘ ኻቋጿቋ፦ ]ٙ٨ :[يوسف
139
ﮋﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷﮊ
የአሒኞች ጋሻ «እርሱም (የዕቁብ) እኛ ስሊሳወቅነው የእውቀት ባሇቤት ነው»[አቨፍ 68]
]٨ٖ :[غافر
ﮋﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖﮊ
«እነርሱ ዘንዴ ባሇው እውቀት ተዯሰቱ!»[ጛዟዛ 83] ኤኸኚው ቒውኴካና ኢኚው ዀን ፍዘዔ ቍኤዏቪቧቇዔ!
ቆዙቨ “ሃኤቋ” ቍፅዬቋቋ፦ ]٘٨ :[الذاريات
«አሊህ ብርቱው!»
በርግጥ
እርሱ
ﮋﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊﮊ
ነው
ሲሳይ
ሰጭ፣
የሃይሌ
ባሇቤት፣
[ቍዝ-ዛዘኢካ 58]
]ٔ٘ :[فصلت
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮊ
«ያ የፇጠራቸው አሊህ እርሱ ከነሱ በሃይሌ የበረታ መሆኑን አሊዩም?!»[ዞቬ-ቩቆካ 15] ቆቍንዪንዬ ፍዶዙንዔ ሀኤቋን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٕ٘ :[هود
ﮋﯻ ﯼ ﯽ ﯾﮊ
«..በሃይሊቸሁም ሊይ ሃይሌ ይጨምርሊችኋሌ..»[ሁዬ 52] ኤኸኚው ሃኤቋና ኢኚው ጭዙሽ ቍኤኻናኘዔ!
140
የአሒኞች ጋሻ ቒንዩሁዔ ቆዙቨ “ፍካ”ን/“ዏቱካ”ን ቒንዪዖኾኻድው ቆባዜኮዔ በዚኢው ቍንኴፅ ቍዖኾዀጧቋ፦ ]ٙ٨ :[األنفال
ﮋﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﮊ
«የቅርቢቱን ዓሇም ጥቅም ትፇሌጋሊችሁ፤ አሊህ የመጨረሻይቱን ዓሇም ይፇሌግሊችኋሌ!»[ቍቋ-ቍንዠቋ 67] ኟዝዸዘ ፍጐካ ዀን ሿፍዶዛ ፍካ ኤቆኢቋ።
ቆዙቨ “ዏውዧዬ”ን ቒንዪዖኾኻድውዔ ቆባዜኮ ቍዖኾዀጧቋ፦ ]٘ٗ :[المائدة
ﮋﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩﮊ
«..አሊህም የሚወዲቸውንና ያመጣሌ..»[ቍቋ-ዒዪህ 54]
የሚወደትን
ህዝቦች
ወዯፉት
ሁቆኧ ዏውዧይኲ ዀን ኤቆኢኢቇ።
ቆዙቨ
(ሿሃዩኢንን)
“ዏዺካ”ን
ቒንዪዧኴውዔ
ቆፍዶዙን
ቍፅዬቋቋ፦
ﮋﭲ ﭳﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ]ٔٓ :[غافر
ﭽ ﭾ ﭿ ﮀﮊ
«እነዚያ የካደት ሰዎች "ወዯ እምነት በምትጠሩና በምትክደ ጊዜ አሊህ (እናንተን) መጥሊቱ ነፍሶቻችሁን (ዛሬ) ከመጥሊታችሁ የበሇጠ ነው" ተብሇው ይጥጠራለ፡፡»[ጛዟዛ 10] 141
የአሒኞች ጋሻ ሁቆኧ ዏዺኬኲ ዀን ኟኦቆኢአ ናክው።
(በቫዖኚ ድኬኮ ኤ) “ቒንዧዑኢቫዛ” ቒንዧኻቆው ቍንዪንዬ
ፍዶዙንዔ ቒንዧዑኢቫ ኻቋጿቋ፦ ]ٖٓ :[األنفال
ﮋ ﮛ ﮜ ﮝﮞ ﮟ ﮠ ﮡﮊ
«(እነሱም) ያሴራለ፤ አሊህም ያሴራሌ፤ አሊህም ከሚያሴሩ ሁለ የተሻሇ ነው!»[ቍቋ-ቍንዠቋ :[الطارق
30]
ﮋ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮊ ]ٔ٨- ٔ٘
«እነርሱ ማሴርን ያሴራለ፤ እኔም ማሴርን አሴራሇሁ፤ ከሃዱዎችንም ቀን ስጣቸው፤ ጥቂትን ጊዜ አቆያቸው!»[ቍዺ-ጧዘኹ 15-17] ኟፍዶዙን ዒቫዛ በዺኹቋ ቒኤኩ ቒንዧ ቍዒውና ቍዝፃዐ ቍዎንኩዄ ዂኤዔ
ቍቇኩዄ
ኻፅኩ
ቈኖዖው
ኤኲቋ!
ሆኖዔ
ኟቍህ
ዒቫዛ
ኟቍዏኞኲን ኟዺዠካ ቫዙ ቒነዛቨ በዒኤኻዔኧካ ዘያ በዒዔሿንና ቍዘናዀኬ በዏኹዸካ ቬቆሆነ ሁቊዔ ቍዎንኩዄ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ኟዖኴኴ ዺበቡን፣ ኟዏድኴ ኲቌኩውንና ቍቮናዟነኧን ሿዑኢቇካ ቒውነኩዎኲ ኤዏዧባቋ። ኩዩኢ በሁቇዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ኟዑቬኦዅቆው ቍኻባብ ኟዑኢቬኻነዝበው ዏቋዕቄካ በዚህ ኟዔቇዕነካ ኤዘካ ኟኦኻዧበ በዏሆኑ ቋኹ በሆነ ሂዧካ “ቍህ ኢቫዙቋ” ብቌ ቒንዧ ዏኻቆዿው ዏኵድዛ ኦኻቢ ቍኤሆንዔ፤ ኻቆፃው ኵዛቐናዄ ቍኻባቡን በዏቋዕቄካ ዧዖዱ ኟኦሿኦቆ ዏሆን ቍቆበካና።
142
የአሒኞች ጋሻ
ቆዙቨ “ሩዝ-ዛህ” () ِع ّزة
(1)
ቒንዪዧኴው ቆዏቋዕቄኦኚውና
ቆቍዒኞኲዔ ቍፅዬቋቋ፦
ﮋﮔ ﮕ ﮖ ﮗﮊ
]٨ :[المنافقون
«አሸናፉነትም ሇአሊህ፣ ሇመሌዕክተኛውና ሇሙእሚኖች ነው!»[ቍቋዐናዟኵን 8]
ኟቍህ ቍቮናዟነካ ቒንዧ ፍዶዙኑ ቍኤዧቆዔ፤ ሀኢቋነኧና ቄቡዛነኧዔ ቒንዩሁ!
ቒንዩሁዔ ዙቨን በ“ኦናኾዘነካና በዒናኻዛ” ኻቋጿቋ፦ ]ٔٙٗ :[النساء
ﮋ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼﮊ
«አሊህም ሙሳን ማነጋገርን አነጋገረው!»[ቍን-ኒቪቒ 164] ]ٕٖ٘ :[البقرة
ﮋﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﮊ
«እነዚያ መሌዕክተኞቹ ናቸው፤ ከፉሊቸውን ከከፉሊቸው አስበሇጥን፤ ከነሱም መካከሌ አሊህ ያነጋገረው አሇ..»[ቍቋ-በኴዙህ 253]
ّ (1) “ሩዝ-ዛህ” ()عزة በሧዖብኚ ቭቬካ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬዼብዺ ኤኲቋ፦ ቍቮናዟነካ፣ ሀኢቋነካ/ብዛኧነካ ቒና ቄቡዛነካ/ኟዧዖዱ ኟበኤነካ። [“ቮቒኑ’ዬ-የሪቒ” ቈ’ቋ-ኸዺ-ዸቢ ኻፅ 47-48፣ “ቍቋ-ቂዟኟኧ ቍሽቱዟኢህ” (“ኑኒኤ-ኟኧ’ብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ”) ኟቬንኝ ኵዺዛ 3262-3265 ኤዏቋሿኧ።]
143
የአሒኞች ጋሻ ቆሿዟቋ ፍዶዙኑዔ ኤህንኑ ባህዘ ቍፅዬቋቋ፦
ﮋ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ]٘ٗ :[يوسف
ﭲﮊ
«ንጉሱም፦ “እርሱን አምጡሌኝ፤ ሇራሴ ግሇኛ ሊዴርግው” አሇ፤ ባናገረውም ጊዜ “አንተ ዛሬ እኛ ዘንዴ ታማኝ ባሇሟሌ ነህ” አሇ።»[አቨፍ 54]
ቍዎን! ሁቆኧ ዒናኻዜኲ ቒንዧዑቆኢአ ቍኤኩበቋዔ! “ቍህ ኟዑናኻዛ
ሿሆነ ቧዎኲ ቆዏናኻዛ ኟዑኢቬዝቋኾክው ነኻዛ ሁቇ ኟዀዬ ኢቬዝቋኼኩቋ!!” በዑቋ ቍኼቋ ዝቈዺ ባህዘውን ዏንዝዀ ቋነካ ነው! ኟኩን ቋአ ኟዏሆን ዑቬዺዛዔ ዏኾዠካ ነው!
ቒንዩሁዔ ዙቨን ሿበኤ በዏሆን (ቬከዅቒ) ኻቋጿቋ፦ ]٘ :[طاه
ﮋﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮊ
«አር-ረሕማን በዏርሹ ሊይ ሆነ»[ጧሃ 5] (በቊቌኲ ቬዬቬካ ቍንኴፆኲዔ ኤህንኑ ዏቋዕቄካ ቍፅንቷቋ!) ፍዶዙኑንዔ በቍንዪንዬ ቦኩዎኲ ኤ በኦዏቪቪኤ ቋ ኻቆጿቋ፦ ]ٕ٨ :[المؤمنون
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ… ﮊ
«አንተ አብረውህ ካለት ጋር በመርከቧ ሊይ (ወጥተህ) በተስተካከሌክ ጊዜ..»[ቍቋ-ዐቒዑኑን 28] 144
የአሒኞች ጋሻ ]ٗٗ :[هود
ﮋﯴ ﯵ ﯶﮊ
«(መርከቧም) “ዯዩኤ” (በተባሇ ተራራ) ሊይ ተስተካክሊ ረጋች»[ሁዬ 44]
ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ.. ﮋ ]ٖٔ- ٕٔ :[الزخرف
ﭯ ﭰﭱﭲﭳ ﭴﮊ
«ከመርከቦችና ከቤት እንስሳዎች የምትሳፇሩባቸውን ያዯረገሊችሁም ነው፦ በጀርባዎቹ ሊይ (ወጥታችሁ) እንዴስተካከለ፣ ከዚያም በርሱ ሊይ በተስተካከሊቸሁ ጊዜ የጌታችሁን ፀጋ እንዴታስታውሱ..»[ቍዝ-ዙኽፍ 12-13] ኟዝዸዘ ሿበኤ ዏሆንና ኟፍዶዛ ፍዘዔ ቒንዧዑቆኢኤ ዒንዔ ኟዒኤቬኦው ቒውነኩ ነው! “ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ሿሆነ ቆዛቨ ሧዛሽ ኢቬዝቋኻዅቋ ዒቆካ
ነው! ሧዛሽ ኤቮሿዏዅቋ ዒቆካ ነው! ዔንካቫ..” ቒኢቇ ኟኦቆዏየ ዧዖኹ ዒቬዝዙዘኢዎኰክውን በዒዙኻብ ኟበኤነኧን ኟዑኢቬኦባብቇ ቧዎኲ ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ዏዮዏዘኢውኑ ኟቍህን ሿሧዛሽ በኤ ኟዏሆን ኤዘካ ኟዑኻነዘቡካ ቋቄ ፍዶዙን ሿፍ ባቆ ነኻዛ ኤ በዑሆኑበካ ኤዘካ ቬቆሆነ ሿዒዏቪቧቋ በሽኩክው ቆዏዪን ኟኦቆዏዧውን ኟካዛኼዔ ዒዸዏዔ ኤዝፅዒቇ! «ዒንኚውዔ “ዐሧዺ-ዷቋ” “ዐቮብ-ቢህ” ነው!» ብቆን ቍቋነበዛ?! ኴዬዕውኑ ኟቍህን ሿሧዛሽ በኤ ዏሆን በዚህ ዏቋቀ ኟዑዖዪ ቆቍህ ኦኻቢውን ቄብዛ ኟዑቧዺ ቍኤዧቆዔ! ቍህ ሿቒንዧዚህ ቍኤነካ ኼዬቆካ ኟድዙ ነው! ሿዒንኚውዔ ፍዶዛ ዔንዔ ቍኤነካ ቒዛዪኩ ኟዒኤዝቋዀ ኦብ ኩ ነው! ሧዛሽን፣ ቧዒኢካንና ዔዬዛን ቒንዩሁዔ ዏ
145
የአሒኞች ጋሻ ፍዶዙንን በዂቧን-ኟቆሽ ኲቌኩው ኟዑኺዸድዖውና ኟዑኢቬኦናብዖው ዒን ሆነና?! ኢቆ ቒዛቨ ቒዛዪኩ ኟካኚውዔ ፍዶዛ ቈኖዛዔ ሆነ ቈኺዔ ዏኲ ኤኲቋና?! ሃኢቇ ቍዔቂኲን ቋኹናና ዺዙካ ኟኦኻባው ነው!
ﮋ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ]ٗٔ :[فاطر
ﮟ ﮠﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮊ
«አሊህ ሰማያትንና ምዴርን እንዲይወገደ ይይዛቸዋሌ፤ ቢወገደ ከርሱ ላሊ አንዴም የሚይዛቸው የሇም! እነሆ እሱ ታጋሽ መሀሪ ነው።»[ዠዷዛ 41]
ቒንዩሁዔ ቆዙቨ “ቒዳ” ቍፅዬቋቋ፦ ]٨٘ :[ص
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﮊ
«“ኢብሉስ ሆይ! በሁሇት እጆቼ ሇፇጠርኩት ከመስገዴ ምን ከሇከሇህ?!” አሇ።»[ሷዬ
75]
ቆፍዶዙኑዔ ቒዴኲን ቍፅዬቋቋ፦ ]ٕ :[الحشر
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠﮊ
«ቤቶቻቸውን በእጆቻቸውና በሙእሚኖች እጆች ያፇርሳለ!»[ቍቋ-ጯሽዛ 2] ኟዝዸዘ ቒዴኲ ዀን ሿፍዶዛ ቒዴኲ ዐቇ በዐቇ ኟኦቆአ ናክው! ቬቆ ቍህ ቒዴኲ ቩቧዐ በህቈናክው ሿዑዂዺኑካ ኟፍዶዛ ቒዴኲ ዔቬቋ
146
የአሒኞች ጋሻ ቆዏቮሽ
በ‘ኦቒዄቋ’
ቬዔ
ባህዘውን
ሿዏዖኧ
ዏናዬ
ኟኩዂኴው
ኟ“ኦዕዷቋ” ቍዙዒዴኲ ኦውኔካ ነው! -- በነዚህና በቊቌኲ ብዙ ቍንኴፆኲ ኤ ቍህ ቆዙቨ ባዧክው በዛቂኩ ዏድዘኢዎኲና ባህዘዎኲ ፍዶዙኑን ዏዺዙኧና ዏዀቆዘ ኤኩዂቋ።
(1)
ቒነዚህን ባህዘኢካ በኦኻቢው ዏቋቀ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ሿኦባቆ ውንዮው በኦዘዅዅዘ ኟዑኴቧዖው በኵዛቐን ባቆቤካ ኤ ኤሆናቋ!! ቍቋ-ዒዔ ቍዬ-ዪዘዑኤ (280 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ٍ ِ ِ ص ْفنَاهُ ِمبَا َّ »فَإِ ْف ُكنَّا ُم َشبِّ َهةً عِْن َد َؾ أَ ْف َو َّح ْدنَا َ ََخ ْذن َ اّللَ إِ َذلًا َواح ًدا بِص َفات أ َ اىا َعْنوُ َو َع ْن كتَابِو فَػ َو ِ َاّلل ِِف دعوا ُكم أ ََّو ُؿ الْم َشِب ِهني بِن ِِ ِ ِ ِِ وص وؿ هللا ﷺ الَّ ِذي ُ فس ِو! مثَّ َر ُس َ ََ َ ّ ُ ْ َ ْ َ َُّ َ ف،ف بو نَػ ْف َسوُ ِف كتَابو ِ «!!ُك َعْنو َ أَنْػبَأَنَا َذل «ቍህን ሿዛቨና ሿዏፅሃዞ በኢዝናክው ባህዘኢካ ዏዖካ በዏፅሃዞ ዙቨን በኻቆበካ በዏዀቆፅ ቍንዬ ቍዔቄ ቍዬዛኻን ነዺቆን በዏኻዛኩኲን ቍንኦ ዘንዬ ቍዏቪቪእኲ ሿሆንን በዐዀኩኲሁ ዏዖካ ኟዏዮዏዘኢው ዙቨን
(1) ቆኦዼዒዘ ዔቪቊዎኲ “ቍካ-ኦውጱዬ..” ኟኦቧኗውን ኟቍቋ-ዒዔ ብኑ ኹዘኤዒህ (311 ሪ.ሂ) ዏፅሀፍ (1/51-69)፣ ቒንዩሁዔ “ቍካ-ኦዬዐዘኤኢህ” ኟኦቧኗውን ኟቮኤኹ’ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ዏፅሀፍ ሿኻፅ 21 ቒቬሿ 30 ኤዏቋሿኧ።
147
የአሒኞች ጋሻ ቍዏቪቪኤ ቍህ ነው ዒቆካ ነው! ኴዺቌዔ ኤህንን ቬቆዛቨ ኢቪዂኵን ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ »!! ﷺ
(1)
ዏዔ ኤህንን ቆዒቆካ ኟዑዧፍዛ ዐቬቈዔ ኟቆዔ! ኴቇ ዏፍካሄ ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ኟኦዂቨካ ኟዛቨ ሆነው፣ ዂዧ ቒዛቨዔ ኦድዀኦው ቬቆሆነ ሿዛቨ ውጭ ቆዒንዔ ኦኻቢ ቍኤሆኑዔ! ኟፍዶዙን ዏኻቆዿዎኲና ባህዘኢካዔ ኟኦዂቨካ ኟነቨ ሆነው፣ ዂዧ ባቆቤኬኮ ኦድዀኦው ቬቆሆነ ቆዝዸዘ ኦኻቢ ቍኤሆኑዔ! ኟዝዸዘን ዏኻቆዿ ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ቒናዬቆን፤ ኟፍዶዙንን ዧዀዕ ቆነዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ! ቍቆኴ! ዧኴኴ!
(1) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍ-ቋዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (1/303)
148
የአሒኞች ጋሻ
ስለከፊል የአላህ ሏገለጫዎች ሏናገር ስለሌሎቸሔ እንደሏናገር ነው! ዒብዙዘኢ ቬቆሿዟቋ ኟቍህ ባህዘኢካ በቍዖኾኾጭዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ካንኩኔ ዏናኻዛ ቬቆቊቌኲዔ ቒንዧዏናኻዛ ነው። ኤህ ዒቆካ ኟቍህን ባህዘኢካ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ሁቇንዔ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሥ በኦድኴቨበካ ሂዧካ ቒቀቋ ዒቬኦናኻዬ ኟዀዬ ነው፤ ሿዟቇን ኦኴብቌ ዒቬኦባበቋ ዀን ቒዛቬ በዛቨ ኟዑኾጭ ኟኦዔኩኩ ቍቂሄዬ ነው።
ቊውን
ኟኦዂቧኑ ባህዘኢካን ቒኟኦኴበቇ ሿቊቌኮ ኟዑዧነብካ ቍንዪንዬ ጐዙዎኲ ቒነዚኢኞኮን ሿዒፅዧኹ ኢኻዪክው ኟዒዏቪቧቋ ቬኾካ ቒነዚህኞኮዔ ኤ ቒንዧዒኤኴዛክው ቈኢቬኦውቇ ኤኻባቋ! ዏፍካሄው ቒነዚህን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ
ኤዘካ
ቒንዧኦኴበቇካ
ሁቇ
በቊቌኮዔ
ኤ
ኟዑዂዺኑካን
ኦዼባጭ ኢቋሆነ ቬኾካ ዂዧ ኋ በዏኦው ሁቇንዔ ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ሂዧካ ዏኴበቋ ነው! ቒነዚህን ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ቂቋሆነ ቊቌኮንዔ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ! ቊቌኮን ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ሿሆነ ዀን ቒነዚህንዔ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ነው! ዔቪቊ ቍንዬ ቧው ቒንዧ ቍሽሧዘኤ-ኢዎኲ ቆቍህ ቒውኴካን () ِعلم፣ ኲቌኩን ()قُدرة፣ ዏቬዒካን (س ْمع َ )፣ ዒኟካን ()بصر፣ ዏዝቆዀ/ዏቱካን (إرادة/ )مشيئةቒና ዏቧቋ ባህዘኢካን በዺኹቇ ቒንዧዑኢዬኹ ቒኟኦናኻዖ ቒንዧ ዏውዧዬ () َمحبّة፣ ዏዺካ ()كراهية፣ ቒዝነካ ( )رحمةኢቇ ቊቌኲን
149
የአሒኞች ጋሻ ዧዀዕ
ኟዒኤኴበቋና
ኴዺኦኚ
ካዛጓዓኢክውን
ኟዑኺቆዔዔ
ሿሆነ
“ባዧኹቂክውና በኦዂዔቂክው ባህዘኢካ ዏቂሿቋ ዔንዔ ቆውዺ ኟቆዔ፤ ዔቄንኢኧዔ ቬቆ ቍንየ ባህዘ በዔካኦነካንበካ ዏቋቀ ቬቆቊውዔ ዏኦንኦን ኤኰቋና!” ቒንቆዅቆን! “ባህዘኢኧን ኢዧኹሿው በቒነዚህ ቬኢዓዎኲ ሿዑኻቆዘ ኟፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቋ ሿሆነ ኢቬኦባበቋቂክውንዔ ባህዘኢካ በዚሁ ዏቋቀ ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቋ ዒፅዧኹ ካኲቆህ!” - ቒዛቨዔ፦ “ዀን ቒቅ ዏኺዸካ ቆዝዸዘ ቍኤኻባዔ! ዔቄንኢኧዔ ኵዸ
ኟንያካ ቬዓካ ነው፤ ኟዧዔ ዏፍካ ነው!..» ኟዑቋ ዔሽ ሿቧነዘዖ ቒንዩህ ቒንቆዅቆን፦ - “ፍካቬ ዺኹዔን ቆዒዀኗካ ዂኤዔ ኼዪካን ቆዒቬኴዖካ በቋብ
ኟዑኢዬዛ ቬዓኩዄ ዝንባቊ ቍኤዧቆዔን?!” - ቒዛቨዔ፦ “ቍኤ! ኤህዒ ኟፍዶዛ ፍካ ዏኻቆዿ ነው! ቒኔ ቆኩ ኟዒዬኴው ፍካ ቆዛቨ ዒንነካ ኟዑኻባውን ነው!” ዒቆኧ ቍኤኴዛዔ! - ቒኚዔ፦ “ኢኚውዔ ኟፍዶዛ ኵዸ ዏኻቆዿ ነው! ቒኚ ቒንዬኩዬኹ (1)
ኟድኟኹንህዔ ዏኺዸካ ቆኩ ዒንነካ ኟዑኻባውን ነው!” ቒንቆዅቆን!
(1) ኟባህዘን ዺኹቋ ዏቋዕቄካና ባህዘው በፍዶዛ ኤ ኟዑኢቬሿካቆውን ኦፅዕኖ ቍቆዏቆኟካ ቆዏቧቋ ቬህካኬኲ ዏነቱ ነው። ቆዔቪቊ፦ “ኟዧዔ ዏፍካ” ኵዸ በቧው ኤ ኟዑኢቪዬዖው ቍንዬ ኦፅዕኖ ቒንደ ኵዸ ዙቨ ቍኤዧቆዔ! “ኟዺዛቬ ዏኻቆዺና ኟኼንጭ ዏቧብቧብ” ቒኚ ኟዔናውኴው ኟቪኹ ውዹካ ቒንደ ቪኹ ዙቨ ቍኤዧቆዔ!..
150
የአሒኞች ጋሻ ቬቆቊቌኲ ባህዘኢካዔ በኦዏቪቪኤ ሂዧካ ዔሽ ኤቧድዅቋ! “ቒነዚህን ባህዘኢካ ሿቊቌኲ ነዺኣ በኴዺኩ ኢዖኾኻዺቀካ ቍቒዔሯዄ
ዏዖዱዎኲን በዏዏዛቅዝ ነው! ቆዔቪቊ፦ ፍዶዙኑን በኦቆኢአ ነኻዜኲ ዏቆኢኟኧና ዒበቆዶ ፍካ/ዏቱካ ቒንዪቆው ኢቪኢቋ..ዂዘኦ” ብቌ ሿኦሿዙሿዖ
(1)
በቭቬካ ዏንኻይኲ ዏቋቬ ዏቬድካ ቒንኲቆን፦
1- በቒንዩህ ኢቆ ኟቒዔነካ ኼዪኤ ኤ በ“ቍቒዔዜ” ኤ ብኰ ኦዏዛቀዞ ዏቆቅኩዄ ቒውነኩዎኲን ዒፅዧኹና ዏቱዛ ሿባዬ ቍዧኾ ኢዘቆ ኟቬህኦካ ቍቂሄዬ ነው!
(2)
ቒቬከ ንኻዖን ጐበዝ! በዒን ቍቒዔዜ ነው ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ ቒውነኩዎኲ ኟዑቆቀካ?! ዧዀዕዔ በዏቧቋ ዛዕቧ-ኼዪእኲ ኤ ኟዑነቨ ውዝዀቦኲን ቈቋጭ ኟዑኲቆው ብክኚው ፍዛዬ ሿበኤ ኟዑዏዸ ቍዔቂዄ ብኤን ነው! ሁቇዔ ኟዙቨን ዪኚ ሿቧኟዏ ዀን ዏቬዒዒካ ኤ ቍኤዧዖቬዔ! 2- ቒነዚኢን ባህዘኢካ ባዧኹቄባክው ቍቒዔሯዄ ዏንኻይኲ ዂኤዔ በኦቱቆ ዏቋቀ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟኦዂቨካን ቊቌኲ ባህዘኢካ ዒዖኾኻዺ ኤኰቋ! ቆዔቪቊ፦ ቆባዜኮ በጐ ዏዅቇና ዺዠኩክውን ኤኹዛ ዒቆኧ “ቒዝነኧ”ን ኢዏቄኩቋ፤ ኢዏቄኩቋ፤
ኩዛዦኲን ሿሃዩኢንን
በዏቋቂዔ ቆዘቆዔ
ዏዏንዪኧ
ዏኹዸኧ
ቒነዛቨን
ኢቪኢቋ..!
(1) ብዙ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ቒንዧዑቇካ! (2) ዒብዙዘኢውን ቍቆፍ ብቌ ኤዧዛቨበኩቋ፤ ን-ቱቍ’ህ!
151
“ዏውዧየ”ን “ዏዺኧ”ን
የአሒኞች ጋሻ 3- በዔካቆው ብንቬዒዒ ቒንኳ ሿቍንዬ በኤ ዒቬዖዱዎኲ ቈኴዛቡቆካ በዑኲቋ ነዺብ ኤ ቍንዬ ዒቬዖዱ ዏጓዧቇ (ቊ ዒቬዖዱ ቒቬቂቆ ዬዖቬ) ነዺቡን ውዬኹ ቍኢዧዛኻውዔ! ዂዧ ቍንዬ ሿኦዒ ሿዑኢዏ ሁቆካ ዏንኻይኲ ቍንየ ቢዘኾ ዂዧ ሿኦዒው ጭዙሽ ዏዬዖቬ ቍኤኰቋዔ ዒቆካ ነው ቒንያ?! ቬቆሆነዔ
“ቍቒዔሯዄ”
ዏዖዱዎኲ
ኟዑኢዏቄኧካ
ቬዔንኧን ባህዘኢካ ብኰ ቢሆን ኖዜ ቒንኳ ቊቌኮ
ቧባኧን
ዂኤዔ
በኵዛቐንና በጯዩሥ (1)
ቒቬሿኦዖኾኻዶ ዬዖቬ ኢቆዒዏንኩካ ቋንኴበክው ኤኻባቋ!
ቒዚህ ኤ ካቀዖካ ኟዑቱው ነዺብ ሿዟቋ ባህዘኢካን ብኰ ኟዑኢዬኵ ቧዎኲ ቒነቨንዔ ጭዙሽ ቆዑኢቬኦባብቇ ቊቌኲ ጐዙዎኲ ዔሽ ቆዏቬድካ በዺኹቇ ኟዑድኴዐበካ ቬቋካ ዙቨ ቆነቨ ቆዙቪክው ዏቋቬ ቆዏቬድካ ኟዑኢኻቆዀቋ ዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦
ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ
ቡዬኖኲ
ኟዑኴበሏክውን
ዺካ
ባህዘኢካ
ሿነቍቂኪው ቆዑኢቬኦባብቇካ ዐፅኦዚዎኲና ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒነዚህን ባህዘኢካ
ዒፅዧኹ
ቍህን
ሿፍዶዙን
ኾዛ
ዒዏቪቧቋ
ቒንዪቋሆነ
በዒብዙዙካ ዔሽ ኤቧጧክዅቋ! ኤህ ቬቋኩክው ዙቨ ቒነዛቨ ዙቪክው ኟዑኢቬኦባብሏክውን ባህዘኢካ ቍቬዏቋቄኬ ኟዑቧዸክው ኟዒዖዑኢ ቬቋካ ኤሆናቋ! ቆቊቌኲ ኤህን ዔሽ ቒኟቧዶ ቆዙቪክው ‘ቍቱዝዖን’ ቂቇ ዀን
(1) ኤህ ዔሽ ኟቬህኦኦኞኲን ኟቍቋዔ ዀጭካንና ዏዔኩኩካ ቆዒቪኟካ ኟዑነኻዛ ቒንደ ኵዛቐንና ጯዩሥ በውቬዸክው ቍቒዔሯዄ ዒቬዖዱዎኲን ቍኴዞዔ ዒቆካ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
152
የአሒኞች ጋሻ ኴዏዙክው (ፎዛዐክው) ኟኦዏቧኴቆ በዏሆኑ ውዹኧዔ ቒንዧዚኢው (1)
ነው ኟዑሆነው!
ኤህን ዏዖካ በዒብዙዙካ ኟቍህ ባህዘኢካን በዐቇ በዏንዝዀ ባይ ቬዕኲን ኟዑኴበቇካ ዐዕኦዚዎኲን በኦዏቪቪኤ ቬቋካ ዒዖዔ ኤኰቋ! ቒንዩህ ቒንክዅቆን፦ «ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ዏቆኢኟካ ኟኦዔኩኩ ቍቂሄዬ ነው! “በኻሀየ ቍቆዔ
በባህዘኢካ ቒንዧዑኻቆፅ ኟዔናውኴው “ደቬዔ” ብኰ ነው.. ቒንኬ ዝንኬ!” በዒቆካ ባህዘኢኧን ኟዔኩቬኦባብቇ ሿሆነ በቬኢዓዔ ዧዖዱ በኻሀየ ቍቆዔ ‘ህኢው’፣ ‘ቍዅ’፣ ‘ኰኤ’፣..ዂዘኦ ኦብቌ ቒንዧዑድዙ ኟዔኩዂኵካ “ደቬዔ” ቬቆሆነ ቬዕኮንዔ ቋኩቬኦባብቇ ነውን?!»
(1) በዏዖኧ ሿኵዛቐን ዏቆቅኩዄ ቍቬኦዔህዜካ በዒዝንኻዺ ቊ ቍዏቆቂሿካን ኢቬኦናኻዧ ሁቇ ቒንዩህ ኟኦዔኩኩ ሂዧካ ዏሿኦቇ ቍኤኴዛዔ፤ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦
ﮋﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇﮈﮊ ]٨ٕ :[النساء
«ቁርኣንን አያስተነትኑምን?! ከአሊህ ላሊ ዘንዴ (የወረዯ) ቢሆን ኖሮ በውስጡ ብዙ ግጭቶችን ባገኙ ነበር!»[ቍን-ኒቪቒ
82]
ቆዚህ ነው ቍህ ሿሃዩኢንን በዑሿኦቆው ዏቋቀ ኟኻቆፃክው፦ ]٘ :[ق
ﮋﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾﮊ
«ይሌቁንም እውነቱ በመጣሊቸው ጊዜ አስተባበለ፤ እነርሱ በተምታታ ነገር ውስጥ ነው ያለት!»[ፍ 5]
153
የአሒኞች ጋሻ ቒንዧዚሁዔ “ቧቆ ቍህ በዺኹቇ ዏኖን ቒንደ ዔንዔ ቍኤነካ
ቬዕኲንዔ ኤሁን ባህዘኢካ ቍናዬኹዔ!” ቆዑቇካ ፅንዝኚ ዮህዑኤኢዎኲና ዏቧቌኰክውዔ ቒንዩህ ቒንክዅቆን፦ «ኟቍህን
“ዏኖዛ”
ኢዖኾኻዸኲሁካ
ሿፍዶዙን
“ዏኖዛ”
ኾዛ
ቪኩዏቪቬቇ ሿሆነ ኟቬዕኮንና ኟባህዘኢኧንዔ ኤዘካ ሿፍዶዙን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኾዛ ቪኩዏቪቬቇ ዒፅዧኹ ኤኻባኲኋቋ፤ ቬዕኮንና ባህዘኢኧን ዒፅዧኹ
ዒዏቪቧቋ
ሿሆነ ዧዀዕ
“ዏኖን”ዔ ዒፅዧኹ
ዒዏቪቧቋ
ቬቆዑሆን ጭዙሽ “ዏኖ”ን በዀቋፅ ቍንዧበካ ቋካቄየ ነው!» በቒንዩህ ቍኤነካ ቍቂሄዬ ኤህ “ዏዖካ” ሁቇዔ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ዙቪክውን ቒንዩኢዛዐ በዛ ኟዑሿፍካ ነው፤ ኩዩኢ ዒን ኤሆን ዂዧ ዔዙኰ ቍዬ ኟዑኻባው?!
154
የአሒኞች ጋሻ
ስለ አላህ ባህመያት ሏናገር ስለ “ዛቱ” እንደሏናገር ነው! ዒብዙዘኢ ፍዶዛ በኻሀየ ቍቆዔ ህቋውናው ኟዑቆኤበካ “ዛካ” ()ذات
(1)
ቒንዪቆው
ሁቇ ዝዸዘዔ ቋአ “ዛካ” ቒንዪቆው ኤኩዂቋ። ኩዩኢ ሁቇዔ በዺኹቇ ቒንዧዑቬዒዒው
ኟቍህ
“ዛካ”
ሿቊቌኲ
“ዛኬኲ”
ኾዛ
በፍዘዔ
ኟዒኤዏቪቧቋ ነው። ኤህን ቂዖኾኻዺን ኟዛቨ “ዛካ” ዏኻቆዿ ባህዘኢካዔ ሿቊቌኲ “ዛኬኲ” ዏኻቆዿ ባህዘኢካ ኤቆኢቇ ዒቆካ ነው! ቬቆዚህ ኟቍህን ባህዘኢካ ሿፍዶዙን
ባህዘኢካ
ኾዛ
ቆዒዏቪቧቋ
በዏቬኾካ
ካዛጓዓኢኲውን
ኟዑድዏዝዙካ ቡዬኖኲ ቆቍህ ቊቌኲ “ዛኬኲ”ን ኟዒኤዏቬቋ “ዛካ” ቒንዪዖኾኻዶካ ሁቇ ቆዚህ ቋአ “ዛኧ”
ኟቊቌኲ “ዛኬኲ”ን ባህዘኢካ
ኟዒኤዏቬቇ ቋአ ባህዘኢካን ዒዖኾኻዺ ኟዀዬ ኤክዅቋ! ቬዏ-ዺ ኟጯዩሥ ድቢብ ቍቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ (463 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
(1) “ዛካ” ( )ذاتኟዑቆው ቋ በዏቧቋ ቍኻባቦኮ ኟዑዂቄቆው ዏቋዕቄካ ኟቍንዬ ነኻዛ ህቋውና በኦዼባጭ ኟዑዖኾኻዺበካ ኻሀዪዄ ዏቆኢ ቒንዧሆነ ቍቪቋዝናቋ። ብዙዎኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ “ዛካ”ን በ“ቍቂቋ” ዏኦዛዔ ዏቋዕቄኧን ዒዺበብ ኤሆናቋ!
155
የአሒኞች ጋሻ وَيتذي ِف ذلك ح ْذ َوه,كالـ ِف الصفات فرعٌ عن الكالـ ِف الذات َ األصل ِف ىذا أ ّف ال ُ »و ٍ ىو إثبات-عز وجل- رب العادلني ٍ ال إثبات,وجود كيفية ُ ُ ِّ فإذا كاف معلوماً أف إثبات, ومثالَو ّ ّ ٍ ال إثبات,وجود ٍ إظلا ىو إثبات, فكذلك إثبات صفاتو, ٍ . «..وتكييف حتديد ُ «ኟዚህ ኼዪኤ ዏዖካ፦ ቬቆ ባህዘኢኧ ዏናኻዛ ቬቆ “ዛኧ” ኟዏናኻዛ ኹዛንዿፍ ዏሆኑ ነው! ኟዛቨንዔ የቂና ዔቪቊ ኤሿኦቋ! ኟሪቆዒኧ ኩን ህቋውና ዒፅዧኹ ዏኖን ቒንደ ሁኔኩውን (ኻዬቦ) ዒፅዧኹ ቒንዪቋሆነ ኩዅ ሿሆነ ቒንዧዚኢው ባህዘኢኧንዔ ዒፅዧኹ ዏኖዙክውን (1)
ዒፅዧኹ ቒንደ ኤዘኩክውንና ሁኔኩክውን ኻዬቦ ዒፅዧኹ ቍኤዧቆዔ!»
ቍዎን! ቬቆ ቍህ “ዛካ” ኤዘካና ሁኔኩ ቒንዧዒናውኴው ሁቇ ቬቆ ባህዘኢኧ ኤዘካና ሁኔኩ ቍናውኹዔ፤ ሆኖዔ ቒንዧዔናዬኴው ሁቇ ኤህንንዔ ቒናዬቆን!
ኢንን
በዺኹቇ
“ዛካ”ና ባህዘኤ ቍኤነዸድቇዔ! በዏዖኧ ቍንዬን “ዛካ” ሿቊው ኟዑቆአካ ዏኻቆዿዎኮ ቬቆሆኑ ዔንዔ ቍኤነካ ባህዘ ኟቊቆው “ዛካ” ጭዙሽ ቈኖዛ ቍኤኲቋዔ - በህቈና ቧዏዏን ቂቋሆነ በቬኦኴዛ! ባህዘኢካዔ በኻሀየ ሪቆዔ ቆብኰክው ሿባህዘኢኧ ባቆቤካ ኦነዺቆው ቈኖ ቒንዧዒኤኲቇ ዺኺዒ ቍቋፏቋ! ቬቆሆነዔ ኟቍህን
(1) “ዏቬቍህ ዟ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ኸዷብ ቍቋ-በጝዪዩ ኻፅ 8፤ “ኦዝቁዖኧ’ቋሁፍ-ዠዝ” ቈዝ-ዘሀቢኤ (3/1142)፤ “ቩኟ ቍዕዑ’ን-ኑበቒ” (18/283)፤ “ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 172 ኩዅው ሪቈዔ ቍቡ ቨቆኤዒን ቍቋ-ኸዺ-ዸቢ (388 ሪ.ሂ) ቒንዩሁ ኦዏቪቪኤ ንዀዀዛ ቍክው፤“ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 185 ኤዏቋሿኧ።
156
የአሒኞች ጋሻ ባህዘኢካ በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ዒቬኦባበቋ ኟዏኖዛ ህቋውናውን በዐቇ ዂኤዔ በሿዟቋ ቒንዧ ዒቬኦባበቋ ነው! ቧቆፎኲ ኤህንን ቒውነኩ ቍቬኴዬዏው ቬቆኦዖየ ኟ“ኦዕዷቋ” ዙዎኲ ኟዑኢዏቋቀካ ኟቊቆን ባይ ዔንካ ( )عدمቒንዧሆነ ኤናኻ ነበዛ! ቆቍብነካዔ ኢህቋ፦ ኩኵ ዒዔ ጯዔ-ዒዬ ብኑ ዘኤዬ (179 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ْ »مثَل :يل َ َوص؟ ق َ َ أَِِف َدا ِرَؾ َطلْلَةٌ؟ ق:ُيل لَو ٌ فَػلَ َها ُخ:يل َ ق. َال:اؿ َ ق. نَػ َع ْم:اؿ َ اجلَ ْهميَّة َمثَ ُل َر ُج ٍل ق ُ َ ِ ِ ِ ِ فَػلَ َها:يل َ َع؟ ق َ َب؟ ق َ َ ق.ف ٌ فَػلَ َها َس َع ٌ فَػلَ َها ج ْذ:يل ٌ فَػلَ َها َكَر:يل َ ق. َال:اؿ َ ق. َال:اؿ َ ق. َال:اؿ ِ !« فَ َال َطلْلَةَ ِِف َدا ِرَؾ:يل َ ََص ٌل؟ ق ْأ َ ق. َال:اؿ «ኟዮህዑኤ-ኢዎኲ ዔቪቊ ቋቄ “በዀቢህ ውቬዺ ዘንባባ ቍቆ?” ኦብቌ ቒንዧኦድኟኴ ቧው ነው፤ - ቒቨዔ “ቍዎን!” ቍቆ። - “(ዛዞ) ኹድቋ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ዘዛፍ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ኹዛንዿፍቬ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ዀንዬቬ ቍቆው?” ኦባቆ። 157
የአሒኞች ጋሻ - “ቍኤ!” ቍቆ! - “ቬዛ ቍቆው?” ኦባቆ። - “ቍኤ!” ቍቆ! (1)
- “ቒንዀዩኢውቬ በዀቢህ ውቬዺ ዘንባባ ኟቆዔ!” ኦባቆ!»
ቍቋ-ዒዔ
ብቆዅቋ፦
ሧብየህ
ብኑ’ቋ-ዐባዖቄ
(181
ሪ.ሂ)
ቒንዩህ
»!اجلَ ْه ِميَّةُ َشْيئًا ْ س تَػ ْعبُ ُد َ «لَْي (2)
«ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዔንዔ ነኻዛ ቍኢዏቋቀዔ!» - በቊዔ ኽዜ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
«!َك الَّ ِذي تَػ ْعبُ ُد َال َش ْيء َ َّفَإِنػ َُّه ْم َُْي َعلُو َف َرب..» (3)
«..ቒነዛቨ ኟዔካኻዛው ኩህን ኟቊቆ ነኻዛ ኢዧዛኼኩቋና!»
(1) “ቮዛጰ ዏዛሂቢ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈብኒ ቱሂን ኻፅ 23፣ “ብዸቇ’ካኦቒዄካ ቈቍኽባዘ’ቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-ዩ ቍቢ ኟዕ (1/55)፣ “ቍቋ-ጰዳዱህ ዟ በኢኒ’ቋ-ዏጯዳ-ዱህ” ቈቍቢ’ቋ-ቩዔ ቍካ-ኦኤዑኤ (1/441) (2) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ (1/109) (3) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ’ቋ-ዒዑ ቍሕዏዬ (1/110)
158
የአሒኞች ጋሻ ቍቋ-ዒዔ ኟዚዬ ብኑ ሃን (206 ሪ.ሂ) ቒንዩሁ ኦዏቪቪኤ ንዀዀዛ ቍክው።
(1)
ቍቋ-ዒዔ ዐጯዏዬ ብኑ’ቋ-ጯቧን ቍሽ-ቮኤባኒ (189 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِاجلماعةَ؛ ِألَنَّو قَ ْد وص َفو ب «!َص َف ِة َال َش ْيء َ َ َْ فَ َم ْن قَ َاؿ بَِق ْوِؿ َج ْه ٍم فَػ َق ْد فَ َار َؽ..» ُ ََ ُ «..ኟዮህዔን
ንዀዀዛ
ኟኦናኻዖ
ሿዐቬቈዕኲ
ቬብቬብ
ዔቄንኢኧዔ ጭዙሽ በቊቆ ነኻዛ ዏኻቆዿ ኻቋፆኩቋና!»
ቍዝንዀጧቋ!
(2)
ኟዒዕኲ ዒዔ በዏባቋ ኟዑኩዂኵካ ብኑ ኹዘኤዒህ (311 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِِ ِ َّ ِأل، َو َع َّز أَ ْف يَ ُكو َف َع َد ًما َك َما قَالَوُ الْ ُمْب ِطلُو َف،ني َف َما َال َ َو َج َّل َربػُّنَا َع ْن َم َقالَة الْ ُم َعطّل..« » !ِص َفةَ لَوُ َع َد ٌـ
«ኩኲን ሿዐሧዺ-ዷህ ንዀዀዛ ኟኴ ሆነ! ሀቧኦኞኲ ቒንዧዑቇካዔ ኟቊቆ ዔንካ ሿዏሆን ኟድዙ ቍቮናዟ ሆነ! -ዔቄንኢኧዔ (ዔንዔ) ባህዘ (3)
ኟቊቆው ነኻዛ = ኟዒኤኻኝ ዔንካ ነውና!»
(1) “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/91)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈብኒ በዺ-ዸህ (2/100) (2) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ነከ ዂቋ-ዮዒሧህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (2/432) (3) “ቍካ-ኦውሂዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/26)
159
የአሒኞች ጋሻ ኩዅው ኟቬዔ ቈኹ ቍቋ-ዒዔ ብኑ ሧብዩ’ቋ-በዛ (463 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ وىم ِعْند من أَثْػبتػها نَافُو َف لِْلمعب،َف من أَقَػ َّر ِهبا مشبِو »!ود ُْ َ َ ََ ْ َ َ ْ ُ َ ٌّ َ ُ َ ْ َ َّ َويَػ ْز ُع ُمو َف أ..«
«..በነዛቨ (በቍህ ባህዘኢካ) ኢዏነ ቍዏቪቪኤ ቒንዧሆነ (ዐሧዺ-ዷህ) ኤዕዀኩቇ! ቒነዛቨ (ኟቍህን ባህዘኢካ) ኢዧኵካ ዘንዬ ኟቍዔቄን (ዏኖዛ) ኟዑኢዠዛቨ ናክው!»
(1)
ቒነዚኢ ኟቧቆፍ ቈውንካ ሿኤ ኟቧዝዖው ዬዔዪዓ ኤ ኟዧዖቨካ ነኻን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኻነዝቡ ኟኴዧዔካ ዮህዑኤ-ኢዎኲን ንዀዀዜኲ በዒቬኦዅቋ ብኰ ቒንዧሆነ ሿኩዂኴ ኟኋቆኞኮ ቬቆ ቍህ በዬፍዖካ ኟዑናኻካን ኟዑሿኦቆውን ኵቋጭ ኢቆ ቍፍዙሽ ሀኦኩ ቢቧዐ ኖዜ ዔን ኤቇ ነበዛ፦
وال متّصال به وال منفصال، وال محايثا له وال مباينا،ُ»ليس داخلَ العالَِم وال خارجَه «!!.. وال فوق وال تحت،عنه ካዛኼዐዔ፦ «በፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውቬዺ ቍኤዧቆዔ፤ (ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ)
ውጭዔ ቍኤዧቆዔ!
በዛቨ (ዬንበዛ) ዂቬዺ ኟኻባዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኟዂዸዔ
(1) “ቍካ-ኦዔሂዬ” ቈ’ብኒ ሧብዩ’ቋ-በዛ (7/145)
160
የአሒኞች ጋሻ ቍኤዧቆዔ! ሿዛቨ ኾዛ ኟኦኢኢዘዔ ቍኤዧቆዔ፤ ኟኦነድቆዔ ቍኤዧቆዔ፤ ሿኤዔ ቍኤዧቆዔ፤ ሿኩኲዔ ቍኤዧቆዔ!..»!!
(1)
(1) ቒንዧ ቍሽሧዘ-ኢህ ኢቇ ዙዎኲ ኟዑኢቬኦኾቡካን ኤህንን ዏቧቋ ቋ በቧቆፎኲ ዘዏን ኟነበካ ኟኦዕዷቋ ቍኴንኞኲ በዀቋፅ ቆዏናኻዛ ቍብዛኚውን ኽዜ ቍኤዧፍዔ ነበዛ! ሿዚህ ኤቋኹ “ቍህ በቦኩ ቬቆዒኤኻዧብ ሁቇዔ ቦኩ ነው ኢቆው!” ዒቆካን ነበዛ ኟዑዏዛዶካ። ኢኔ ቍህ ሿሧዛሽ በኤ ቍቆዏሆኑን ዏናኻዛ ቒዳዀ ኟዑኢቪኹኹ ቍቬኻዙዑ ካንዀዛካ በዏሆኑ ኟኦነቪ ሿዺካ ቍኾዸዑዎኲ በቬኦኴዛ በዀቋፅ ባኤናዘዙዔ ኤህንን ኟኦዖየ ረቆዒዎኲ ዀን በዏኻዖዔ ኢኾቋጧክው ነበዛ! ኤህንን ሿዑኢቪአ ዺኹቭኲ ዏቂሿቋ፦ ኩኵ ዒዔ ጯዔ-ዒዬ ብኑ ዘኤዬ (179 ሪ.ሂ) ቬቆ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒንዩህ ቍቇ፦ «ቒነዛቨ ኟዑዺካ (ኟዑዘኤየካ) ‘በቧዒኤ ዔንዔ (ቍዔቄ) ኟቆዔ’ ቆዒቆካ ነው!» [“ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈሧብዩ’ህ ብኒ ቍሕዏዬ (1/117-118)፣ “ኸቋኵ ቍፍሪቈ’ቋ-ሩባዬ” ቈ’ቋ-ቡኻዘኤ ኻፅ 31፣ “ቍቬቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/127)] በኦዏቪቪኤ ዏቋቀ ሧብ-ባዬ ብኑ’ቋ-ሧው-ዅዔ (185 ሪ.ሂ)፦ «ቢሽዛ
ቍቋ-ዏዘቩን ቒና ጓይኮን ቍናዀዚኢክዅቆሁ! ኟንዀዀዙክው ዏዼዖቱ ኟዑዏቆቧው “በቧዒኤ ዔንዔ ኟቆዔ!” ዂዧዑቆው (ነዺብ) ቒንዧሆነ ቍኤኰቆሁ!» [“ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈቍብዩ’ህ ብኒ ቍሕዏዬ (1/126-127)፣ “ቍቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ኸቋ-ቋ (5/113)] ኤህን ዏቧቋ ኟዏኻዖዔ ንዀዀዛ ሿኦናኻካ ዒዕኲ ዏቂሿቋ፦ ቍኤ-አብ ቍቬ-ቧኽከኢኒ (131 ሪ.ሂ)፣ ዮዘዛ ብኑ ሧብዩ’ቋ-ጯዑዬ (187 ሪ.ሂ)፣ ቍቡ በቄዛ ብኑ’ቋ-ሧኤ-ኢሽ (194 ሪ.ሂ)፣ ሧብየ’ዛ-ዖሕዒን ብኑ ዏህዩ (198 ሪ.ሂ) ቒና ቊቌኲ ኤኻኚቇ። ሆኖዔ ዘዏን ቩኻዠ፣ ቒውኴካ ቩድዠ፣ ዺዏካ ቩቬዠዠ ኟዺንኬኮ ዐሧዺዷህ ኟዑኢቆባብቨካን ኟኋቆኞኮ ቍኤን ቍውዺኦው ኻቆዶካ! ቍቋዝውዔ ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዐቬቈዕኲን በዐቇ በሿሃዩነካ ዝዖዯ! ዂኤ ዝኦና!
161
የአሒኞች ጋሻ ኟኴዬዕው ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ዏንኻዬ ቒውነኦኚ ድንቪሽ ኟሆነው ብኑ ቀቋ-
ብ (243 ሪ.ሂ) ቒንኳ ቒንዩህ ኤቋ፦
ج منو! فنفاه نفيًا مستويًا؛ ألنو ُ ج من النظر واخلَّب ْ »وأ ٌ ال ىو ِف العامل وال خار:قوؿ من قاؿ ُ َخَر «!..أكثر منو َ ما قدر أف، صفو بالعدـ:لو قيل لو َ يقوؿ فيو
«ሿቍቒዔሯዄ ዔቋሿኩዔ ሿነኾዘካ ዒቬዖዱዎኲዔ (ኵዛቐንና ጯዩሥ) ኤበቋዺ ኢዝነኻድው ዧዀዕ “በፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውቬዺዔ ቍኤዧቆዔ፤ ውጭዔ ቍኤዧቆዔ!” በዒቆካ (ሁቆኧንዔ) ቒቀቋ ኟዑኢዝዛቧው ኦናኾዘ ንዀዀዛ ነው! ዔቄንኢኧዔ “(ቍህን) ጭዙሽ በቊቆ ዔንካነካ ዏኻቆዿ (1)
ዀቆው!” ቢባቋ ሿዚህ ኟበቆድ ንዀዀዛ ቈናኻዛ ቍኤኲቋዔና!»
ኢቪቆፍናክው
ኟቭቬኧ
ዏዖኬኲ
ዒብዙዘኢዎኲ
ኟሁቆኧንዔ
ድዛዘኚ
ዔዬቦኲ “ኟዒዏቪቧቋ” በሽኩ ሿዏዖኧ ኟዑዝነኹቇ ፍኧን ዏዬሃኒኬኲ ዏሆናክውን
ቍኤኦናቋ።
ብዙሃኑ
ኟዐቬቈዔ
ህብዖኦቧብ
ቒነዚህን
ዏዖኬኲ ባቪቆፍነው ዏቋቀ ዏኦንኦንና ዒቬዖዪካ ባኤኲቋ ቒንኳ ቒውነኩውን በፍቋቬፍና ባቋኦበሿቆ ቋቦና ቬቆዑኢኻናዝብ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ ኢቆው ቒዔነካ ቒነዚኢ ቡዬኖኲ ሿኻቡበካ ውዺንኹዺ ኟድዙ ነው።
(1) “በኢኑ ኦቋቢቩ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ (1/44)፣ “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (6/119) (-ሿብኑ ዞዖቄ ቒንዪኦቆዞካ)
162
የአሒኞች ጋሻ
ቮዘሪዄ ቋባቬ! ዐሧዺ-ዷዎኲ ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢካ ቒንዪቇ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ
ቒዛቨን
ሿፍዶዙን
ኾዛ
ዒዏቪቧቋ
ቒንዧሆነ
በዏዕኻካ
ዏቋዕቄኩክውን ቆዏኴኟዛ ዧዠ ኴና ኟዑቇካ ሿኵዛቐን ዂኤዔ ሿካቄቄቆኚ (1)
ጯዩሥ ዏዖዱ ቍዀኝኦው ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! ነኻ ቊ ነው!
ሆኖዔ ቍብዛኚዎኮ በቮዘሪ ቋባቬ ብዙሃኑን ቆዏቮንኻቋ በኟቍኾዸዑው ኟዑኢነሷክው ቍንዪንዬ ዺኹቋ ዺኹቭኲ ቒንዪቇ ኤኩዂቋ! ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ በዔቪቊነካ ቒንውቧዬ፦ ]ٔٔ :[الشورى
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﮊ
«እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ተመሌካቹ ነው።»[ቍሽ-ቯዙ 11]
ሰሚውና
ቒቬቂሁን ባቪቆፍናክው ዒብዙዘኢዎኲ ኤህን ዏቧቋ ዺኹቋ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ቆቍህ ኟዧኵካን ዝዛዝዛ ባህዘኢካ ኟዑኢዠዛቬ ዏቋቒቄካ ቒንዧቊክው በኦቆኢአ ዏንኻይኲ ኢዖኾኻዺን ቢሆንዔ ዺካ ኦኢኢዥ ዺኺዒዎኲን በቍጭ ቒናቄቋ፦ 1- ኤህንና ዏቧቋ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲን ኢዂዖዧው ቊቌኲ ባህዘኢኧ ኟኦዖኾኻዶባክውን ቍንኴፆኲንዔ ኢዂዖዧው ኩ ዙቨ ቬቆሆነ ኟዑኾዽ ዏቋዕቄኬኲ ቈኖሯክው ቍኤኲቋዔ! ቬቆዚህ በሁቇዔ ዒዏን ዀያኩ
(1) ኟነኻን ቒውነኦኚ ኻፅኩ ቍቆፍ ብቆው ኤዧዛቨበኩቋ!
163
የአሒኞች ጋሻ ነው። ኤህ ኟዑኰቆው ዧዀዕ ሁቇንዔ ባህዘኢኧን ሿዔንዔ ኾዛ ቪኢዏቪቬቇ በዒፅዧኹ ብኰ ቒንዧሆነ ኦብዙዛቷቋ። 2- ቬቆባህዘኢኧ ሁኔኩ ቪኢነቨ ዏቋዕቄኩክውን ቆዛቨ ብኰ በዑኻባ ዏቋቀ ዒፅዧኹ ቍህ ዂዬኹ ኢዧዖኻው ዒዏቪቧቋ ውቬዺ ቒንዧዒኤቂኦካ ኟኩዂኴ ነው፤ ዔቄንኢኧዔ ኟቬኢዓ ዏኻዸድዔ ኟኤዘካን ዏዏቪቧቋ ቍኢዏቄካዔና! ኟዚህ ዒብዙዘኢዔ ሿዔቪቊዎኲ ኾዛ ቍቋፏቋ። 3- ኟኤኚው ቍንኴፅ ሁቆካ ዅና ዅና ዏቋቒቄኬኲን ቍዝሏቋ፦ «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ኟዑቆው ኟቍንኴዘ ኟዏዮዏዘኢ ቄፍቋ ዝዸዘን ሿፍዶዛ ኾዛ በዔንዔ ዏቋቀ ዒዏቪቧቋ ውዬኹ ዏሆኑን ኟዑኢቬኻነዝብ ቩሆን፤ «እርሱም
ሰሚውና ተመሌካቹ ነው» ኟዑቆው
ዏቋዿ ዧዀዕ ዏቬዒካና ዒኟካን ዼዔዜ ቆቍህ በዏዖዱ ኟኦዖኾኻዶካን ቬዕኲና ባህዘኢካ ኦኴብቌ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ዏሆኑን ኤድኵዒቋ። ቬቆሆነዔ ዏዖዱነኧ ቆኚ ቒንደ ቆነቨ ቍኤዧቆዔ! ኟዚህን ቍንኴፅ ዏቋቒቄካ ዙቨ በካቄቄቋ ኦዀባዙዄ ቍዬዛኻው ቢሆን ዂዧ ቒውነኦኚው ዪና በኦዏ ነበዛ! ኤህን ኟዑኢናው ዧዀዕ ኟዑኴዺቆው ነዺብ ነው፦ 4- ቍንዬ ነኻዛ ኟዑዂዧቧው በዏኻቆዿዎኮ ዔዺኴካ ቒንደ በባህዘ-ቍቋባነኧ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው! «እንዯርሱ ያሇ (አምሳያ) ምንም የሇም» ዒቆኧ ውዪቫ
በዏሆኑ
ቈኢዏቄካ
ኟዏቆኢ
ቍኤኲቋዔ!
ባህዘኢኧን
ዏብዛካ
ቒንደ
ኦዙኒውን
ዔቄንኢኧዔ
ቇ
ኟዑኢቪኟው
ባህዘኢካ
ቒንዧቊቇካ ቢሆን ኖዜ ባይነካን ኟዑድኵዔ ኤሆን ነበዛ፤ ባይነካ ዧዀዕ ቒንዧቬኢዓው ባይነካን ቒንደ ዔቇዕነካን ቒንዧዒኢቬዼብዺ ሿዚህ በዟካ ቍኤኦናቋ።
164
የአሒኞች ጋሻ 5- ቒንዧነቨ ቍባባቋ ቍህ ቒዳዀ ብዙ ቦኩዎኲ ኤ በኦቆኢአ ቬቋኬኲ ዙቨን
ኟኻቆባክውን
ኼቋህ
ዏቋዕቄኬኲ
ዏኴበቋ
ቒንዧቊቆብን
ኟዑኢዏቄኦን ቒንዩህ በዧዝናው ቍዔቪኢ ቒንዧቊቆው በዏንኻዛ ብኰ ሿሆነ ንዀዀ በብዙኃኑ ዐቬቈዕኲ ኟዒኤዝኩ ኟኹኔ ቋድዜ ነው ዒቆካ ነው!! ቇ ሿቒንዩህ ኢቆ ዏዬበቬበቬ ፍዘዔ ቆድዙውና ቆኴው ኩኲን ዔቬኾናና ውዪቫ ኟኦኻባ ነው! ቒንያ! ኟኤኚውን ዺኹቋ ቍንኴፅ ቒንዧ ዏዖዱ ቍዸኹቭ ቍህ ዙቨን በኦዧኾኾዑ ኟኻቆበካን ቒዝነካ፣ ኵዸ፣ ዏውዧዬ፣ ዏዺካ፣ ዏናኻዛ፣ በሧዛቯ ኤ ዏሆን፣ ዟካ፣ ቒዳ ..ቒና ቊቌኲ በዸዔ ብዙ ዏኻቆዿዎኲን በቍንዬ ቬንዝዛ ዏዧዔቧቬ ቒቅ ቍህ በዔዬዛ ኤ ኢቆውን ነኻዛ ሁቇ ቆኚ ቒንዧዝድዖቋን ኟኦናኻዖበካን ዺኹቋ ቍንኴፅ
(1)
ኦዏዛቀዞ ቒንዧ ቬዛኺካ፣
ዘዖዠ፣ ዝዐካ፣ ቍቬቂዘ ዏድዺ፣ ኟቍቪዒ ቬኾን ዏብካ.. ኢቇ ዀቋፅ ቮዘሪዄ ቄቋሿዎኲን ሿዒቬኦባበቋ ኟሿዠ ነው። ዔቄንኢኧዔ ቍህ ቬቆዙቨ ኟኻቆባክው ቍንኴፆኲ ቬቆ ጯቋና ጯዙዔ ህዀኾካ ሿኻቆባክው ኤበቋዺ ኟጐቇና ኟበዙ ናክውና!
(1)
ﮋ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﮊ
]ٕ١ :[البقرة
«እርሱ ያ በምዴር ያሇውን በሙለ ሇናንተ የፇጠረ ነው።»
165
[ቍቋ-በኴዙህ 29]
የአሒኞች ጋሻ
ኟበሽኩው ቒውነኦኚ ዏነቱ! “ኩዩኢ ዀን ቒነዚኢ ኟዺዏካ ቍዙኾቢዎኲ ቒንዩኢው ዔን ነቄቷክው ነው ዺዛካ ኢቆውን ኟነብኢካ ጐዪና ኟዑፃዖካ ዱቋ?!” ብቆው ብዙዎኲ ቩድኤኵ በህቈናኣ ኤኩኟኚቋ! ዏቋቨዔ፦ ዏዘዎኰክው በዅነኝነካ ሀኤዒኖኩዄ ዔዙኰን ኟዑኢዝቋኼካ በኵዛቐን (1)
ዂኤዔ በነብኢካ ቍቬኦዔህዜካ ውቬዺ ቬቋሆነ ነው! “ቒንያካ?” ዒቆካ ዺ!
ሿኤ ቒንዪኟነው ኴዺኦኚውን ዏንኻዬ በዏቋኴኹ ኟዺዏካ ኼዞ ኟዮዏካ ቡዬኖኲ ኟብዥኩክው ዅነኚ ዏነቱ ዔን ቒንዧሆነ ቍውኴናቋ፤ ኟዒዏቪቧቋ ብዥኩ! ብዙዎኲ ኟዒኤዖየካ ሿባዬ ቒውነኩ ዀን ቆዚህ ዏነቱ ቊ ዏነቱ ዏኖ ነው። በዛዕቨ ኤ ቂሏክው ሁቇዔ ዝዛዝዛ ብዥኩዎኲ በቬኦ-ዮዛባ ኢቆ ቍንዬ ኼዪኤ ቍቆ! “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ”!
(1) ኤህ በዚህ ኼዪኤ ኤ ኟኦቪቪኦን ሁቇ ኟዑዏቆሿካ ፍዛዬ ባኤሆንዔ ዅነኞኮን ኢቆ ዔንዔ ዒኾነን ኤዏቆሿኩቋ፤ ቒንዩኢው ቆዏሆኑ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዏዏዘኢዎኲን “ዄ ዒቬዖዱዎኲ ቒንደ ቍቒዔሯዄ ቬቋሆኑ ቒዛዀድኝነካን ቍኢዂዛቨዔ!” ቒኢቇ ሿዑኢዸዺቇ ቍንዧበኬኲ ዔን ኤድበቋ?! “ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ቒዛዀድኝነካን ቍኢቬኻኘዔ!” ኟዑቆው ቍቋዔ ኟዐዕኦዚዎኲና ኟቍብዛኚዎኮ ቍሽሧዘኤ-እኲ ቒዔነካ ዏሆኑን በዀቋፅ ሿኦናዘዙካ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ዏቂሿቋ ቍቋ-ዯዛዱኒኤ ቍንየ ነው። [“ቮዛጰ’ቋ-ዏዅፍ” (“ቍቋ-ዬ ኦቬጱጱ’ቋ-ሧዬ” ቈ’ቋዐሧቋ-ቈዑኤ ኻፅ 44 ኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው)]
166
የአሒኞች ጋሻ “ሩቋዐ’ቋ-ሿዔ” ኤህ ዘዛፍ ቬቆዝዸዘ ዏኖዛና ዏቧቋ ቒዔነኩዄ ኼዪእኲ ሀኤዒኖኩዄ ባቋሆነ
ዏንኻዬ
ቍብዛሃኚዎኮ
ኟዑኢድና
ዏዛሆዎኮ
ኟኦዔኩኩ
ሿዺንኬኮ
ፍቋቬፍናዄ
ኟዀዘቄ
ቍቂሄዬ
ዝቬዠዎኲ
ቩሆን
ቍቬኦዔህዜካ
ኟኦኴየ ናክው!! ኟኦቆኢአ ኟዺዏካ ጭፍዙዎኲ በቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ዙዘኢ በኦቪቪኦ ኟቒዔነካ ዪና ኤ ቒንዩኢዘዀዐ ቒውነኦኚ ዏነቱ ኟሆናክው ኤኸው ፍቋቬፍና
ነው!
ቢዏቬክውዔ
ኤዘኧ ቒውነኩው
ኴዺኦኚ
ቍቒዔሯዄ
ቬቋኬኲ
ዀን በውቬዶ ሿካቄቄቆኚ
ኤ
ኟኦኻነባ
ዀንዛቤ ኟዙኵ
ዏንዧዛዧዘኢ ሀቪቦኲና ዬዔዪዓዎኲ ኟኦቧኻቧኼበካ ዖዳዔ ኟዐዀካ ዪና ዏሆኑ ነው! በዚሁ ቍቂሄዬ ኤ ዕዬዓኢክውን ኟዝዯ ዐዀኦኞኲ ሿኴናው ኵዛቐናዄ ዏንኻዬ
ሿዒዝንኻዸክው
ባቱኻዛ
ዏዼዖቱክው
ዀዙ
ዏኾባካ፣ (1)
ዏድዙድዛና ዏኺዼካ ዏሆኑን ኟቍብዛኚዎኮ ኩዘቄ ኤዏቧቄዙቋ!
ኴዬዕውኑ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ ኟዝዸዘን ዀቋፅ ዏዏዘኢ ዂዧኋ ኻቮሽ ቍዬዛ ዂዧ ሿሀዩኢን ኟሀቪብ ኹዛዿካ ኟዒዔዙካ ውዹካ ኤህ ቒንደ ዔን ቈሆን ኤኲቋ?! ቒንያካቬ ኟዚህ ኩኹ ዏቆቅኩዄ ሀኤዒኖካ ባቆቤኬኲ በቒዔነኩክው ዏዖኬኲ ኤ ኟቊቌኲ ዺኻኚ ቈሆኑ ኤኲቇ?! ቬቆዝዸዘ ባዂኵ ሿሀዩኢን ዝቈዺ ኤ ኦዏዛቀዞ ቬቆዝዸዘ ቆዒዂኹ ዏኳኦን ኦቀን ቆቒዖኝነካ ሿዏዔዖዺ ቍኤብቬዔ?!
(1) ኟኦዂቧኑ ዔቪቊዎኲን ቆዒዀኗካ “ዧዛ ኦሪዩ’ቋ-ሧኹቈ ዂን-ነኹቋ” (1/159-163)፣ “ቍቬ-ቧዅሩኵ’ቋ-ዐዛቧህ” (2/664-669) ኤዏቋሿኧ።
167
የአሒኞች ጋሻ በዏሆኑዔ
ኟኴዧዔካ
ካውቋዬ
ረቆዒዎኲ
በቍንዬ (1)
ዏንኻዬና ባቆቤኬኮን ቍዺብኴው ኢዂዀዙ ነበዛ!
ቍቋዔ
ኤህንን
ቍንዬ ዔቪቊ ብኰ
ቒንኤ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍሽ-ቱዟሩኤ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِ َخْيػر لَوُ ِمن "الْ َك،الشرِؾ ت َّ «ألَ ْف يػُْبتَػلَى الْ َعْب ُد بِ ُك ِّل َما نػَ َهى ُ َولََقد اطَّلَ ْع،"الـ ٌ ْ ّ اّللُ َعنْوُ س َوى َ ٍ ِ ُ َف مسلِما يػ ُق ِ ِ اب الْ َك ِ َصح »!ك َ وؿ ذَل ُ َما ظَنَػْن،الـ َعلَى َش ْيء َ ً ْ ُ َّ ت أ َ ْ م ْن أ «ቍንዬ ቧው ሿ“[ሩቋዏ’ቋ]-ሿዔ” ኤቋኹ ሿሽዛቄ በቬኦኴዛ ባቇካ ቍህ በሿቆሿክው ሁቇዔ (ሀዷኢኬኲ) ቢዝኦን ኤቱቆዅቋ! በዛዀዺ ሿ“ሿዔ” ባቆቤኬኲ ዐቬቈዔ ኤናኻዖዅቋ ብኣ ኢቋድዖድዛቀካን ነኻዛ ቧዔኰቆሁ!»
(2)
ኩዩኢ ቧቆፎኲ ኤህንን ዏዹ ቍቂሄዬ ቒንዩህ ኟቅነኑካ ቍንዪንይኲ ቒንዧዑኻዔኧካ
በቍዪዩቬ
ፍቋቬፍናዄ
ካ
ኟኦዕ
ቬቆሆነ
ብኰ
ቍኤዧቆዔ፤ ሿዏዖኩዄ ኟዩን ዏዛሆዎኲ ኾዛ ሿዏዸዖቬ ቍቋፎ ዂዧ ቄህዧካና ዺዛዸዚ ቍዘኹኬኲ ቍንቮዙኬ ቬቆዑኢቬኻባዔ ጭዔዛ ቒንደ!
(1) በዚህ ዖኻዬ ኟኦናኻካንዔ በ“ቧነዬ” ኢቧዝ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ኤኻኚቇ። ቆዔቪቊ ኢህቋ፦ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ኟኦባቆውን ኟቍቡ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (481 ሪ.ሂ) ባቆ ቍዔቬካ ዺዙዝ ዺንኹዛ ኤዏቋሿኧ። (2) “ቐዪቡ’ሽ-ቱዟሩኤ ዂዏናቡህ” ቈብኒ ቍቢ ጲካዔ ኻፅ 137፣ “ዘዔዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (4/306-307) ኵዺዛ 1164፣ “ጱቋኟኧ’ቋ-ቍውቈኢቒ” ቈቍቢ ኑሧኤዔ (9/111-112)፣ “ዏናቡ’ሽ-ቱዟሩኤ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (1/453-454)..ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ በካቄቄቆኚ ቧነዬ ቧፍሯቋ።
168
የአሒኞች ጋሻ ቆዔቪቊ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ አቨፍ (182 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ »من طَلَب «!..ين بِالْ َك َالِـ تَػَزنْ َد َؽ ّ َ َْ َ الد
«ዩንን በ“ሿዔ” ኟዝቆኻ ቧው ዚንዩኹ (ሿቒዔነካ ኟዂዸ ሿሃዩ) ኤሆናቋ..!»
(1)
ኩዩኢ ቒንያካ ኤህ ቧዛ-ኻብ ቒንዩኢዠዛቨ ዔቄንኢካ ሆናክው?
ፍቋቬፍና
ኟቍህን
ባህዘኢካ
ኼየ ቒንዩህ ነው፦ ኟነቨ ዅነኚ ቋዠካና ካቋኵ ዺዖካ ኟዝዸዘን ዏኖዛ “ቍቒዔሯዄ” ብቆው በዑድካ ፍቋቬፍናዄ ዏንኻዬ ዒዖኾኻዺ ነው! ኤህንንዔ ኟሁቇዔ ቧው ኦኴዪዑ ዀያኩ ቍዬዛኻውኩቋ!
(2)
(1) “ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቩን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (1/166)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዸህ (ቍቋ-ቁኩቡ’ቋ-ቍው-ዂቋ) (2/537-538)፣ “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” (4/210)። ቍቋ-ዒዔ ዒቈቄዔ ኤህንኑ ዒቆኩክው ኦዘዀቧቋ። (2) ቍቋፎ ኦዛፎዔ ኤህንን ሀኦኩ ጭዙሽ ቪኢውኵ ንዘህ ኟቒዔነካ ኑዜ ኟዑኻዞካን ብዙሃኑ ህዝበ-ዐቬቈዔ ቍቬዏቋቄኬ ኦዂዛዀበዅቋ፦ ቒዔነኩክው ካቄቄቋ ነው ዂኤቬ ውዬኹ? ዂኤቬ ካቄቄቋ ሿዏሆኑ ኾዙ በህኤዂኧ ቍንያዔ ቢሆን ኟዝዸዘን ዏኖዛ በዚህኚው ቬቋካ ኢዖኾኻድ ሁቇ ዂንዮቆኚ ኤሆናቋ?! ኤህ ፍዛዪክው ዂዧየዔ ድቇዔ ቧጲቦኲንና ኴዧዔካ ካውቋይኲን ኟዑዏቆሿካ ኤሆናቋ! ዔቄንኢኧዔ ቒነዛቨ ኤህንን ፍቋቬፍናዄ ዏንኻዬ ኟዑኢውኵና ኟዑኢዙዔየ ቒንዪቋነበ ዀቋፅ ቬቆሆነ!!
169
የአሒኞች ጋሻ ኩዩኢ ኤህንን ቆዒዖኾኻዺ ሁቇዔ ኟዑሿኦቇካን ፍቋቬፍናዄ ኴዏዛ
“ዧቈ’ቇ’ቋ-ቍዕዙዬ” ( )دليل األعراضዂኤዔ “ዧቈቇ ጰየ’ቋ-ሪቆዔ” ( )دليل حدوث العالمብቆው ኤድኩቋ። ኤህ ዏንኻዬ ሀኦኩው ኟበዛ፣ ሀቪቡ ኟኦንዛዛ፣ ናው ኟድነዛ ሿዏሆኑ ኾዛ ቆብዙ ንካዛቅኲ በዛ ኟዑሿፍካ ዧቂዒ ቬቋካ ነው! ቒንዩኢዔ ሆኖ ዀን በቍንዬ ን በዚህኚው ቬቋካ ኟዝዸዘ
ዏኖዛን
ቍቬኦዔህዜካ
ዒዖኾኻዺና
ኟኦዂቨካን
በቊ
ን
ቍብዛኚዎኮን
በኵዛቐንና ኟዝዸዘ
በነብአ
ባህዘኢካ
()ﷺ ዒፅዧኹ
ኟዒኤኰቋ ቒንዧሆነ ኢዔናቇ! - ቍንየ ቊውን ኢዠዛቪቋና! ቬቆሆነዔ “ብክኚ” ቍዬዛኻው ኟዑኢዔኑካን ኤህን “ቍቒዔሯዄ ቬቋካ” ሿዏኦው ኟቍህ ባህዘኢካ ኟዧኵባክውን ኵዛቐናዄና ጯዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲን ዏኾዝዺ ዏዖዶ፤ - ኟኰቇካን ካዛኼዐን በዏኺቋዏዔ፣ ኢቋኰቇካን ዧዀዕ…!! ኟዚህን
“ዑቬዺዛ”
ቆዏዖዪካ
ኟቬቋኧን
ኤዘካ
በዸዔ
በዒቪድዛ
ቒንዧዑሿኦቆው ቒንኻቋዅቆን!
“ዒንኚውዔ ነኻዛ ሿሁቆካ ቄፍቌኲ ቍኤዂዸዔ!” ቍቇ! “ዂኤ ‘ዮውሀዛ’ َ ( )جِْصነው! ዂኤ ዧዀዕ ‘ሧዖዬ’ (”!)ع َصض “‘ዮውሀዛ’ ኟዑባቆው ኻሀዪዄ ዀኝካ ኢቆው ኵቬ ቍቂቋ ቩሆን፤ ቩኻዸድዔ ‘ደቬዔ’ ኤሆናቋ! ‘ሧዖዬ’ ዧዀዕ ኟ‘ደቬዔ’ ዏኻቆዿ (ባህዘ) ነው!” ቍቇ። “ዒንኚውዔ ‘ደቬዔ’ ቒንዧ ዏንኴቪኴቬ ዂኤዔ ቍቆዏንኴቪኴቬ ቂቇ ኟ‘ሧዖዬ ቄቬኦኬኲ’ ቬቆዒኤነድቋ (ዮውሀዛና ሧዖዬ) ቍንየ ቊውን ኴዬዕ ቍኤኻኝዔ! ቊን ነኻዛ ኴዬዕ ኢቋኦኻኗ ሁቇ ሿኽዜ በኋ ኟኦኻኗ ዏዹ ነው፤ ዒንኚውዔ ዏዹ ነኻዛ ዧዀዕ ቆዏኻኗካ ኟዀዬ ቍቬኻኙ ኢቬዝቋኻዅቋ።”
170
የአሒኞች ጋሻ “በዚህ ‘ዒቬዖዱ’ ዏዖካ በሪቆዒኲን ኤ ኢቇካ ነኻዜኲ ሁቇ ቒኢንዪንዪክው ኟ‘ዮውሀዛ’ና ኟ‘ሧዖዬ’ ኹንብዛ በዏሆናክው ሿኽዜ በኋ ኟኦኻኘ ዏዹ ናክው፤ ዒንኚውዔ ዏዹ ነኻዛ ዧዀዕ ኟዀዬ ቍቬኻኙ ቬቆዑኢቬዝቋኻው ኤህ ቍቆዔ ቍቬኻኙ (ዝዸዘ) ቍቆው ዒቆካ ነው!” ኤቇ!
“በዚህ ዏዖካ ኩ “ሧዖዬ” (ባህዘኢካ)ን ኟዑኢቬኦናዀዬ ሿሆነ “ደቬዔ” ኤሆናቋ! “ደቬዔ” ዧዀዕ ፍዶዛ ቒንደ ዝዸዘ ቍኤሆንዔ!” (1)
ኟዑቆው ዬዔዪዓ ኤ ዧዖቨ!
ቒንዀዩህ ዐቬቈዕኲ ሆኤ! ኟነኻ ሁቇ ቒውነኦኚ ዏነቱ ኤህ ነው! ኟቍህን ባህዘኢካ ኟዑኢዠዛቨበካ ቒውነኦኚው “ዏዖዱክው”ዔ ኤኸው ነው!- ፍቋቬፍናውን ኟቮዘሪ ቋባቬ ቆዒቋበቬ ኢቆ ቦኩው ኟዑዏዟክው ቍንኴፆኲ ቢኖዔ!! ዺኺዒ
ኤህን
ፍዛቄዛቄ
ቬቋካ
ኦድኹዕ
ቍህ
በዀቋፅ
ቋንቋ
ቆዙቨ
ኢዧክውን ዏኻቆዿዎኲ ዒዠዖቬ ሿዏዖኧ ውዬኹ ኟሆነ ቍቂሄዬ
(1) ሁቇዔ ዐሪዺ-ዷዎኲ ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ ኢክው ቍፍዙሽ ቍቋዔ ኟኦኻነባበካ ዅነኚ ዏዖካ ኤህ ነው፤ ሆኖዔ “ዏዖዱውን” በዏኦንኦን ሂዧካ ኤ በዺኧ ኟዑቆኢአ ቍኴዙዖቦኲንና ኹዧዔ-ኦሿኦቌኲን ቈድኴዐ ኤኲቇ ኤሆናቋ! ዐዕኦዚዎኲና ኟኴዬዕዎኮ ቍሽሧዘኤ-እኲ በቍንዪንዬ ባህዘኢካ ዙዘኢ ኟኦቆኢአ ቍቋዕኲን ኢንባዖኵካ በዚሁ ሂዧካ ኟ“ሧዖዬ”ን ካዛጓዓ ቍቬዏቋቄኬ በነበዙክው ኴጭን ቋአነካ ኟኦነቪ ነው። ፅሁዞን ቒንዪዂቪቬበው ባቋቧኾ ኖዜ ዝዛዝዛን ሿነዔቯ ባቧዝዛቀ ነበዛ!
171
የአሒኞች ጋሻ ዏሆኑን በብዙ ዏንኻይኲ ኟዑኢዖኾዀዶ ቍቬኦዒዒኝ ቮዘሪዄና ኴዺኦኚ ቍቒዔሯዄ ዏቋቭኲ ቒንዪቇ ኟኩዂኴ ነው። ሆኖዔ በዅነኝነካ ኟኦዝቆኻው ኟኲዀን ቒውነኦኚ
ዏንቬቑ
ዒዏሿካ ቬቆሆነ በዑሿኦቇካ
ዺካ
ዺኺዒዎኲ ቒንብቆን!፦ 1- በኹዬዑኢ ኟዝዸዘን ዏኖዛ ዒዂኹ ቍቒዔሯዄ ብኰ ቪኤሆን ቒዳዀ ኼቋህ ህዅቪዄና ኦዝዺሯዄ ቒውነኩ ( )فطرةበዏሆኑ ቍብዛኚዎኮ ሿሀዩኢን ቒንኳ ኢቋኦድዙድበካ ዏቬቄ ነው! ኩዩኢ ቒነዚኢ ኟ“ሿዔ” ቍንዱዎኲ ቒዬዓኢክውን ኟዑዝዯካ ቒነ ቍቡ ዮህቋ ቒና ቍቡ ቆሀብ ቒንኳ ኴዬዕውኑ ኢቋኦድዙድበካን ኼዪኤ ቆዒዖኾኻዺ ዏሆኑ ቍኢቪዝንዔ?! ]01 /[إةصاِيى
ﮋ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚﮊ
«መሌዕክተኞቻቸውም
“በአሊህ ዯግሞ ጥርጥር አሇ የሰማያትና የምዴር ፇጣሪ በሆነው?!” አለ።»[ብዙሂዔ 10]
እንዳ?-
2- ኤህን ቬቋካ ኟዩን ቍቂቋ ቍዬዛጐ ዏኵድዛ ውዀዝ ኟዝድዙ ኦዀባዛ ሿዏሆኑ ባቱኻዛ ቒንዩኢውዔ በነብኢካ ጭዙሽ ኟዒኢዔኑ ዝቬዠዎኲ ኟኦጓዙበካ ዏንኻዬ
(1)
ነው! ኤህንን ኟዙቪክውን ቬቋካ ኟኺዖኺካዔ (2)
ኟነብኢካን ዏቋዕቄካ ሿዏዖኧ ኟዒኤኴበቇ በዏሆናክው ነው!
ነብኢካ
ዂቆቋ ባቇ በዛቂኩ ቬቋኬኲ ቍህን ብኰ ዂዧ ዒዔቆቄ ሿዏዸዙኩክው ኾዙ ቧዎኲ ኟዝዸዘን ዏኖዛ በዚህኚው ዏንኻዬ ዒዏን ቒንዪቆባክው
(1) ቒንዧ ቍዘቬኬካቋ/ቍዘቬ ዸዸቈቬ ኢቇ! (2) “ቍቋ-ጙንኢህ ሧኒ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ኟኦቧኗውን ኟቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ኸዺዸቢኤ (388 ሪ.ሂ) ቍጭዛ ዏፅሀፍ ኤዏቋሿኧ።
172
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬዔ ኽዜ ቒንዪቬኦዒ ሁቇዔ ኢውቋ! ኟዚህ ህዝበ-ዐቬቈዔ ኴዧዔካ
ካውቋይኲዔ
በፍዘዔ
ኤህንን
ዏንኻዬ
ቍቋኦድኴዐዔ፤
በኦዙኒው ቬቆዚህ ዀዛዬፍ ፍቋቬፍና ኟቧዐካ ሁቇ ቩዂዐካና ቩኢዸዺቇካ ነበዛ። ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ ቒንዩህ ኦብቆው ቒንዧኦድኟኵ ኦዘዀቧቋ፦
ِ ُ »ما تػ ُق ِ َّاس ِم َن الْ َك َالِـ ِِف ْاألَ ْع َر «َج َس ِام؟ َ َ َ َح َد ْ اض َو ْاأل ْ يما أ َ وؿ ف ُ ث الن «ቧዎኲ ቬቆ “ቍዕዙዬ” (ኟ“ሧዖዬ” ብዙ ኵዺዛ) ቒና «ቍዳቪዔ» (ኟ“ደቬዔ” ብዙ ኵዺዛ) ቬቆዝድካ ዂዚ ዔን ኤቇ?» ዏቋቪክው ቒንዧዑሿኦቆው ነበዛ፦
ِ ِ ِ َالسل اؾ َوُك َّل ُْزل َدثٍَة؛ فَإِنػ ََّها َ َّ َوإِي،ف َّ ك بِ ْاألَثَِر َوطَ ِري َق ِة ُ »م َق َاَل:فَػ َق َاؿ َ ْت الَْف ََلس َفة! َعلَي «!ٌبِ ْد َعة - «ኟዝቬዠዎኲ ንዀዀዛ (ነው)! ቍዧዙህን “ቍዛ” (ኟዖቨቋና ኟቧሀባዎኲን ዠና) ቒና ኟኴዬዕዎኮን ካውቋይኲ (ቧቆፎኲ) ዏንኻዬ (ኦሿኦቋ!)፤ (ቍዧዙህን) ሁቇንዔ ቍዪዩቬ (ዏንኻይኲ) ኦድንኴኹ፤ ቒነቨ ቢዬሪህ (1)
ናክውና!»
3- ቬቋኧ ሿብዙ ቋዠካ በኋ ኟዝዸዘን ዏኖዛ ኟዑኢዏቄካ ቢሆን ኖዜ ቒንኳ ፍንካው ኢቆውን ኟቒውነኩዎኲ ሁቇ ቒውነኩ ቒንዧ ዬብኹ ኼዪኤ
(1) “ዘዔ-ዐ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈሂ” ቈ’ቍቢ ቬዒሩቋ ቍቋ-ሀዖዄ (4/213-214) ኵዺዛ= 1015 ፣ “ቍጲዩሥ ዟ ዘዔ-ዑ’ቋ-ሿዑ ዂቍህቈህ” ቈቍቢ’ቋዝዬቋ ቍቋ-ዐኹዘቒ ኻፅ 86
173
የአሒኞች ጋሻ በቒንዩህ ኢቆ ዺዔዝዔዝና ውቬብቬብ ዏንኻዬ ቆዒዖኾኻዺ ዏዕሿዛ ካቋኹ ቬህኦካ ነው። ዔቄንኢኧዔ ካቄቄቆኚ ቍቒዔዜ ኟዑዝዛዧው ኟዏዖዱ ቍኴዙዖብ ቬቋካ ዬብኹ ነኻዛን ቍዬዒዽ በዑኢዔንበካ ዀቋፅ ዏዖዱ ዒዏሿካ ቒንዧዑኻባ ቒንደ በኦዙኒው ዀቋዘን ቒውነኩ በዬብኹ ዏንኻዬ ቆዒዖኾኻዺ ዏኳኦን ቍኤዧቆዔ። ቍቡ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሧዘኤ ቒንዩህ ኤቇ፦
على ذلك أوضح داللةً من داللة- عليو السالـ- ستدؿ بو من أخباره َ ُكاف ما ي..» ِ و،األعراض اليت اعتمد على االستدالؿ هبا الفالسفة ومن اتبعها من القدرية أىل البدع ؛ من قِبل أف األعراض ال يصح االستدالؿ هبا إال- عليهم السالـ- ادلنحرفني عن الرسل «.. وي ِّدؽ الكالـ عليها،بعد رتب كثية يطوؿ اخلالؼ فيها «..በዛቪክው
(በዖቨቋ )ﷺንዀዀዜኲ ኤ በዏዏዛቅዝ ዏዖዱን ቆዚህ
ኼዪኤ ዒኹዖብ ዝቬዠዎኲና ቒነቨን ኟኦሿኦሏክው ቒንዧ ‘ኴዧዘኤ-ኢህ’ (ዐዕኦዚህ) ኢቇ ሿዏቋዕቄኦኞኲ (ዏንኻዬ) ኢዝነኻዶ ኟቢዬሪህ ባቆቤኬኲ ሿዑዏዖቅዙበካ ኟ‘ቍዕዙዬ’ ዏዖዱ ቬቋካ ኤበቋዺ ዀቋፅ ነው! ዔቄንኢኧዔ ኟ‘ቍዕዙዬ’ ዏዖዱ ዀቡን ኟዑዏኩው ኟዖዘዏ ውዝዀብና ኟኦዂቪቧበ ንዀዀዛን ቂኴዞ ብዙ ዧዖዱዎኲ በኋ ነው..!»
(1)
4- ኟዚህ ቬቋካ ቍንዪንዬ ዏንዧዛዧዘኢዎኲ በቬህኦካ ኤ ኟኦኻነቡ በዏሆናክው በካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ሂዧካ ኟዑዝቆኻውን ዀብ በዏዔኩካ ዝንኩ በኦዙኒው ብዙ ቍቬሿዟ ዏዘዞኲን ኢቬሿካቇ! ብዙዎኲ ኤህንን
(1) “ዘቪህ ቍህቈ’ሥ-ጝዛ” ቈቍቢ’ቋ-ጯቧን ቍቋ-ቍሽሪዘኤ ኻፅ (105106)
174
የአሒኞች ጋሻ ዏዹ ቬቋካ በዏዏዛቅዛክው ኟኦነቪ ሿኤ ቒንዪቪቆፍነው ኟቍህን ህቋውና በዑኢዠዛቬ ዏቋቀ ዏኻቆዿዎኮን ቩንየ ቬኦዅቆ ቆዒዖኾኻዺ ኟዑቆዞካ ኟዝዸዘ ዏኖዛን ቪኤሆን ቍቆዏኖዛን ኤዏቬቋ! ቒንዩኢው ቊው ኴዛኬ በዒኢዂዪ ሁኔኩ ኟዧኵካን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ቆዒቬኦባበቋ ዅነኚ ዏነቱ ሿዏሆን ቊ ዔንዔ ዏዘዝ ባኤኖዖው ኖዜ ቒንኳ ውዬኹ ቆዏሆኑ ኤህ ብኰ በ ዒቬዖዱ ኤሆን ነበዛ! ኩዩኢ ሿዏኬ ኢቆዞ ቊቌኲ ቄዞ ዏዘዞኲን ኟዑኢቬሿካቋ ዏሆኑ ሿኩዂኴቬ ዔን ኤባቋ (1)
በዝ?!
5- ኤህ ቬቋካ ኟኦዏዖኦባክው ቍንዪንዬ ዏንዧዛዧዘኢዎኲና ፅንቧ ሃቪቦኲ ቍቱዑ ኤዘካ ኢክው ሿዏሆናክው ባቱኻዛ ቒውነኩን በዑዺቬ ዏቋቀ ቆዑኩቆዏው ውዹካ ቒንዩውቇ ኟዑኺቆዏዐ ካን ኢዒሿቆ ነው። ቆዔቪቊ፦ “ሧዖዬ” ኟዑቆው ኟባህዘ ቬኢዓ ውቬዺ ‘ዬዛኽኬኲን’ ሁቇ ኢቂካኩቇ፤ “ዒንኚውንዔ ‘ቄቬኦካ’ ( )حوادثዏዝፅዔና ዒቬኦናኻዬዔ
ዏኴኟዛ (ቆውዺ) በዏሆኑ ኟፍዶዛ ቒንደ ኟዝዸዘ ዏኻቆዿ ቍኤዧቆዔ!..” በዒቆካ ቍቱዑ ቋ ኤቧነዝዙቇ! ኤህን ኟዑቇካ ቍህ በዑቱ ኽዜ ኟዑዝፅዒክውን ቍዬዙኩዄ ዏኻቆዿዎኲ ሁቇ በ‘ቄቬኦካ’ ቬዔ ውዬኹ ቆዒዬዖዀ ነው! ኤህንን ቩኢዙዔየዔ ቆባህዘዎኮ ኟኦቆዏየ ኹዺኢዎኲን ቒኟቆድዞ ነው። ቆዔቪቊ፦ በዝቆኻው ኽዜ ዏናኻን “‘ቄቬኦካ’ ነው!”
(1) “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (2/481) ኤዏቋሿኧ!
175
የአሒኞች ጋሻ (1)
በዒቆካ ኢዸዺቇኩቋ ፤ በኵዛቐኑ ቒንዪዧኴው በቒቆኦ-ኢዒህ ቆፍዛዬ ዏዔዸኧን “ቒንኹቬቫ ነው..!” በዒቆካ ኢቬኦባብቇኩቋ። ዔቄንኢኧዔ በነቨ ቤካ ዏንኴቪኴቬዔ ሆነ ቍቆዏንኴቪኴቬ ሁቆኧዔ ቄቬኦካ ናክው!
“ቄቬኦካ ዧዀዕ ዏኴኟዛ ነው! ዝዸዘ ዧዀዕ ቍኤኴኟዛዔ!..” ኤቇ።
በዏዖኧ ዏናኻዛዔ
ኤሁን
ዏንኴቪኴቬ
ዂኤዔ
ቍቆዏንኴቪኴቬ
“ዏኴኟዛ” ዏሆናክው ኟነቨ ፍቋቬፍናዄ ቍድዙዛ ቒንደ ሿነቨ ውጭ ኢቇ ባቆ ቍቒዔዜዎኲ ኟዑቬዒዐበካ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
“ኟዏንኴቪኴቬ”ና
“ኢቆዏንኴቪኴቬ”
ዒቬዝዙዘኢን
በኦዏቆሿኦ
በኹዬዑኢ ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦብዙዙው ኤህን ዏቧቋ በኵዛቐንና በጯዩሥ ኟቊቇ ኻቆፃዎኲን በቍዎንኩዄዔ ኤሁን በቍፍዙሽ ዏቋቀ ቍንድኴዔዔ! ሆኖዔ ኤህንንና ዏቧቋ ኟሽብዛ ቋ ኟዑነዙ ቧዎኲ ሿዚህ በቬኦዮዛባ ኟዑኢኻኘካ ኦዼባጭ ውዹካ ቒንዧቊቆ ቈኢውኵ ኤኻባቋ! ዔቄንኢኧዔ፦ ኟቍህ ዏዔዸካ ቒንዧ ፍዶዛ ኟዀዬ ዏንኴቪኴቬን ኟዑኢቬኻነዝብ ሿሆነ ኵዛቐንና ካቄቄቆኚ ጯዩሥ በኴዺኩዔ ሆነ በኦዘዅዅዘ ኟዑኢቬኻነዝበው ነኻዛ ሁቇ ጯኹ ነው! ኤህንን ኟዀዬ ኟዑኢቬኻነዝብ ቂቋሆነ ዧዀዕ ኟዐሪዺዷዎኲ ኦውዕ ሿዏዖኧ ኦንቅኩቅኦ ዒቆካ ነው። - ሁቆኧዔ ቍኢዅዸክውዔ! ቬቆዚህ በዏቧቋ ቬቋኬኲ ኵዛቐናዄ ቒውነኩን ዏኾዠካ ዏዖዱዎኲን ሿዒዸዏዔ በኴዛ ኟዑዝኤዧው ካዛፍ ኟቆዔ!
(1) ቍሽ-ሧዘኤ-እኲና ዒኧዘዩኤ-ኢዎኲ ሿዚህ ቆዏቮሽ ብቆው ነው “ኟኵዛቐን ኤዘካ
ሿቍህ ቢሆንዔ ኧና ኟዟዧኧ ቄሽን ዀን ‘ኟዛቨ ንዀዀዛ’ ኟዑባቆው ቒዛቨ ቬቆዝድዖው ቒንደ ቬቆኦናኻዖው ቍኤዧቆዔ!” በዒቆካ በዐዕኦዚዎኲና በቧቆፎኲ ዏሃቋ ቆዏቬዝዛ ኟዕሿካ! ሆኖዔ ቍቋቮቯዔ፤ ዞዛ ቍቇ!
176
የአሒኞች ጋሻ ዧዀዕዔ በዺኹቇ ቍህ ኟቱውን ሁቇ ዒዬዖዀ ኟዑኲቋ ዏሆኑ ኟዔቇቒነኧ ዏኻቆዿ ቒንደ ኼዬቆካ ቍኤዧቆዔ! በዸዔ ኟዑዧንኴው ዧዀዕ ቍህ ዘንዬ ቒውነኦኚ ቍዔቄ ኢቆዏሆን ቍንዬ ዔቋቄካ ቍቆዏናኻዛ ቩሆን ቒነዛቨ ዘንዬ ዀን ዏናኻዛ ነው!! ቍህ ቒንዩህ ብቌ ኦናዀሯቋ፦
ﮋ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵﮶ ﮷ ﮸ ]ٔٗ٨ :[أألعراف
﮹ ﮺﮻﮼ ﮽ ﮾ ﮊ
«የሙሳ ህዝቦችም ከርሱ (መሄዴ) በኋሊ ጩኸት ያሇው በዴን ጥጃ ከጌጦቻቸው (በመስራት) (አምሊክ አዴርገው) ያዙ፤ እርሱ [ቍቋ-ቍዕዙፍ እንዯማያናግራቸውና መንገዴ እንዯማይመራቸው አሊዩምን?!..» 148]
ቍንዬ ዔቄዛ! ኟኤኚውን ቒውነኩ ኤበቋዺ ቆዏዖዪካ ኟዑሿኦቆውን ነዺብ ቍብዖን ቒናቬኦውቋ፦ ኟብዙ ቬህኦኬኲ ዏነቱ ሿህዅቪኲን ቬቆኦቧዂ ዏቆቅኩዄ ኼዪእኲ ኤዘካ ቆዏኻንዘብ
በቍቆዒኲን
ኟዔናኢክውን
ነኻዜኲ
ቒንዧ
ዅነኚ
ዏዏዘኚ
በዏውቧዬ ዏዔካ ዏቧንዘዛ ነው። ኤህ ዧዀዕ በዏቆቅኩዄ ቍዮንዪዎኲ ኤ ኤኹዛና በቍቆዒዄ ነኻዜኲ ኤ ቒንኳ ካቄቄቆኚ ዬዔዪዓ ኤ
177
የአሒኞች ጋሻ ቆዏዬዖቬ
ኟዑኢቬኲቋ
ቍቂሄዬ
ቍኤዧቆዔ። ኤህንን
ኵቋጭ
ቍዬዛ
ኟዑኢቪኤ ቍንዬ ካቋኹ ዔቪቊ ቍብዖን ቒናዷን፦ ኟ“ሕ” ዔቪቊ ጲኲን (ነፍቪኲን) ኟህኢውነኩኲን ዑቬዺዛና ኟቒኚነኩኲን ዅና ቄፍቋ ሿዏሆኗ ኾዛ ካቄቄቆኚ ዔንነቷን ዀን በውቋ ቍናውኹዔ! ሆኖዔ በኦቆኢአ ኵዛቐናዄና ጯዩዂዄ ዒቬዖዱዎኲ በኦቆኢአ ዏኻቆዿዎኲ ኦዂቬኩቆኲ፦ ቒንዧዔካቧዒ፣
ቒንዧዔኩኤ፣
ቒንዧዔኩውኹ፣
ቒንዧዔካዧቧካ፣
ቒንዧዔካሿዠ፣ በቒንኹቋፍ ዂኹካ ሿቧውነካ (ቪካኴኹ) ቒንዧዔካዂዸ፣ በዕካ
ኽዜ
ጭዙሽ
ቒንዧዑሿኦካ፣
ሿቍቂቋ
ቒንዧዔካነድቋ፣
ኟሟኮ
ቍኤንዔ
ዏቂዎኲ
ቒንዧዑኤዟካና
በቋአ
ሿዝን
ቒንዧዑኢኖሯካ፣ ሿዚኢዔ ዂዧ ቧዒኤ ቒንዧዔኩዛዀና ኦዏቋቪ ሿቧውነካ ኾዛ ቒንዧዔካዅሃዬ ቒና ቊቌኲዔ ባህዘዎቿ ኦኻቋዅቋ።
(1)
ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ቧዎኲ ቬቆ ሕ ዔንነካ ኟዑቧነዝሯክው ዏዔኬኲ (2)
ቒዳዀ ብዙ ናክው!
ቍንዪንይኲ “ቋአ ‘ደቬዔ’ ነኲ!” ቩቇ ቊቌኲ ዧዀዕ “‘ሧዖዬ’ ነኲ!” ኤቇ! ቊቌኲ “ቒንዩሁ ‘ህኤዂካ’ ሿዏሆኗ ውጭ ኟኦቆኟ ህቋውና
ኟካዔ!” ቩቇ ቍንዪንይኲ ኟቧውነካ ቍንዬ ቍቂቋ ዏሆኗን ኤኻቋፃቇ። ሿዚህ ውጭ ኟዑዧንኵ ዝዛዝዜኲንዔ ኟዑኢካኧ ቍቇ!
(1) ቆኦዼዒዘ ዏኻቆጭዎቿና ዒቬዖዱዎኰክው “ቍዛ-ሕ” ቈብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ሿ(2/580) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ። (2) ቍሁንዔ ቆብዙ ዔቪቊዎኲ “ቍዛ-ሕ” ቈብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ሿ (2/573) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ።
178
የአሒኞች ጋሻ ኤበቋዺ ካቀዖካ ኟዑቬበው ዀን ቍንዪንዬ ዝቬዠዎኲ ሕን ኟዑኻቋዘካ
“በቧውነካ ውቬዺዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ሿቧውነካ ውጭዔ ቍኤዧቆኲዔ! ሿቧውነካ ኾዛ ኟኦኢኢዘኲዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟኦነድቆኲዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟዔካንኴቪኴቬዔ ቍኤዧቆኲዔ፤ ኟዒካንኴቪኴቬዔ ቍኤዧቆኲዔ..!” ኤቇ! ኟድናባክው ዧዀዕ “በሪቆዔ ዝዸዘን
በዑኻቋዘበካ
ቬቋካ
ዏሆኑ
ነው!!
ውቬዺዔ ቍኤዧቆኲዔ፣ ውጭዔ ቍኤዧቆኲዔ!” ኤቇ!!
(1)
ዏዔ ኤህ ዔን ቍኤነካ ቋንቋ ቒንዧሆነ ኟዑኢውኴው ቍህ ብኰ ነው!! “ጭዙሽ ቬቋኦዝድዖኲ ሕ ዏኻቆዿ ንኻን!” ቢባቋ ዔን ኟኦቆኟ ነኻዛ ቒንዧዑኢቄቇ ቍሁንዔ ቍህ ነው ኟዑኢውኴው! ኟውዝዀቡ ዅና ዏነቱ ቧዎኲ በነባዙዄው ሪቆዔ ኟዑኢውኵካ ኟሕ ቍዔቪኢ ቪኤኖዛ ህቋውናዅ ቬቆዑዖኾኻዺበካ ዏኻቆዿ በኦዛነዝ ንፅፅዛ ዏኻዏኩክው ነው።
(2)
ቆዔቪቊ፦ ቍንዪንይኲ ኤዘቷን ሿ‘ደቬዔ’ ቆዏቆኟካ ህቋውናዅን ሿዏዖኧ በዑኢዠዛቬ
ዏቋቀ
ኤኦዖኼሟኩቋ!
ቊቌኲ
ዧዀዕ
ቍንዪንዬ
ዏኻቆዿዎቿን በዒኟካ ብኰ “ቒንዧዒንኚውዔ ‘ደቬዔ’ ነኲ!” ኤቇ! ቒነዚህ ዂኻኖኲ በዚህ ኻቆፃ ኟዝቆኼካ ‘ቧውነካ’ ዒቆካን ሿሆነ ኤህ ዀቋፅ ቬህኦካ ነው! ዔቄንኢኧዔ ሕ ሿቧውነካ ኾዛ ኦቆኢኤኩ ኟዔካዂቪና
(1) “ቍካ-ኦዬዐዛኤ-ኢህ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ ኻፅ 51 (2) ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍንዬን ነኻዛ ሁኔኩ ዒዂኹ ኟዑኰቋባክው ቍዒዙጮኲ ቭቬካ ብኰ ናክው፦ ቒዛቨን ዒኟካ፣ ቍዔቪኢውን ዒኟካ፣ ዔንነኧን በኦዏቆሿኦ ቒውነኦኚ ኟሆነ ኻቆፃ ዒዀኗካ።
179
የአሒኞች ጋሻ ሿዛቨዔ ኦነዺ በዙሷ ህቋውና ቋካኻኝ ኟዔካኲቋ በዏሆኗ ነው! ኢሏካ ቍንዪንዬ ባህዘኢካዔ ሿቧውነካ ዂኤዔ ሿቊቌኲ ‘ደቬዕኲ’ ባህዘኢካ ኾዛ በቋ ዧዖዱ ቢኻዺዐዔ በሁኔኩ ዀን ኤቆኢኢቇ።
(1)
“‘ደቬዔ’ ናካ!” ቩቇ ኢቧቡካ ኟዙሷ ህቋውና ኢካ፣ “ቒዚህ” ዂኤዔ “ቒዚኢ” በዒቆካ ቈኢዏቄቷካ ኟዑኰቋ ቆዒቆካ ሿሆነ ዀን ኟቇ ቍድኴዔ ቍቱዑ ቢሆንዔ ሀቪቡ ቋቄ ነው። ኢዔ ሆነ ኤህ ካቄቄቆኚው ቍቂሄዬ በዒቬዖዱ ኟኦዧኻዞካን ዏኻቆዿዎቿን ዒፅዧኹና በዛዀድኝነካ ኟዒኢውኵካን ኼዪኤ ዧዀዕ በዝዔኩ ዒቆፍ ነበዛ፤ ኟዑሿኦቆው ቍዔቂዄ ፍዛዬ ኟሁቇንዔ ዏዔካ በዛ ኟዑዘኾ ነውና!
ﮋﯮ ﯯ ﯰﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ]ٛ٘:[اِلسراء
ﯼﮊ
«ስሇ ሩሕም ይጠይቁሃሌ፤ “ሩሕ ከጌታዬ (ሚስጥራዊ) ጉዲይ ነው፤ ከእውቀትም ጥቂትን እንጂ አሌተሰጣችሁም!” በሊቸው።» [ቍቋ-ቬዙቒ 85]
ዏቋዿ ኩዩኢ ኟሕን ካቄቄቆኚ ዔንነካ ቍቆዒዂኲን በዏዖዱ ኟዧኵካን ዏኻቆዿዎቿን በኦቆኢአ ዝቈዻኲ ኟዔናዠዛቬበካ ዔቄንኢካ ቒንዧዒኤሆነን
(1) ቆዔቪቊ፦ ሿኦኚ ቧው ቧውነካ በዐቇ ቪካነድቋ ዂዧ ኤ ዏውዸቷ፤ ቒንዩሁዔ ቒንኹቬቫዅ ቒንዧ ቊቌኲ ‘ደቬዕኲ’ ቪኤሆን ቒንዧ ዏቂዎኲ ዖዳዔ ዛኴካን በኹፅበካ ኟዑኢዪዛቬ ዏሆኑ..ዂዘኦ ኤድኴቪቇ። [“ቮዛጰ ጯዩ’ን-ኑዙቋ” ቈቮኤኺ’ቋ-ቬዔ ኻፅ (262-301)፣(396-400) ኤዏቋሿኧ።]
180
የአሒኞች ጋሻ ዀቋፅ ነው። ቒናዔ ቒነዚህን ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ ህቋውናዅን ዏንዝዀ ሿሆነ ኟኩኵን ኩ ባህዘኢካ ዒቬኦባበቋ ዧዀዕ ሿዚህ ቒዳዀ ኟሿዠ ዏሆኑንን ዒቬኦዅቋ ቍኤሿብዬዔ! ሕ ፍዶዛ ሿዏሆኗ ኾዛ በኻሃየ ሪቆዔ ኟዑኩዂኹ ቍዔቪኢ ቬቆቊካ ዏኻቆዿዎቿ በቋአ ዏቋቀ ኟዑዖኾኻዶካ ሿሆነ ኟሕ ዝዸዘ ዧዀዕ ሿዚህ ቒዳዀ በኴ ዏቋቀ ፍዘዔ ቍዔቪኢ ኟቊቆው ቬቆሆነ ኟዏድኵካ ባህዘኢኧ በቋአ ዏቋቀ ዏዖኾኻዸክው ኤበቋዺ ኟኦኻባ ነው ዒቆካ ነው! (1)
ኢቬኦውቇ!
ኟቒኚ ዬዛቱ ኟኦነኻዖንን ኦኴብቆን ቇንዔ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧንዔ ዒፅዧኹ ቒንደ
በውቬን
ቍቒዔሯኲን
ኢቋኦዖዪነውን
ኼዪኤ
ሁቇ
በዙቪኲን
(1) ቊ ቍጭዛ ዔቪቊ፡- ሿቍቆዒዄ ቬቋዸኔ ዐቇ ቆዐቇ ኟዙኴ ዒህበዖቧብ ውቬዺ ኟዑኖ ቧዎኲ ዛዚ በቍቆዒኲን ቬቇ በዛቂኩ ኟኪቄኖቌደ ውዹኬኲ ቢቧዐ ዔናቋባካ ‚‘ቍቒዔዜ’ ቍኤኴበቆውዔ!» በዒቆካ ቈኢቬኦባብቇ ኤኲቇ!! ቒቬከ ቒንዩህ ብቆን ቒናቬብ፦ ሿዏቂሿክው ቍንዬ ኩዒኝ ዀቆቧብ ዂዧ ሿኦዒ ኟዏውዸካ ቒዬቋ ቍዀኝኬ ቒዚኢ ቬኟው ኼዬ ቆዘዏይኮ ቩኢዿውካ
“ኟቧውን ንዀዀዛ ዬዔዘን ቪኤኴኤዛ ቒንዪቆ ኟዑዧዀዔ ኵዙጭ ብዖካ ቍኟሁ!” ኤክዅቋ፤ -ኟዕባኤቋ ኴፎ ዂኤዔ ቊ ኟዬዔፅ ዏኹዖዿ ዏቪዘኢ ዒቆኧ ነው! ሿዚህ በኤ ቈኢቬዖዪክው ቍቋኰቆዔ፤ ቢኲቋዔ ኖዜ ቒነቨ ቍኤኻነዘቡካዔ! ኲዀ ዀን ቒነቨ ሿቨ ኦቆኤኦው ኟዙቪክውን ዏዔካ ዏቧንዘዛ ኢዙ! “ኢ ቒኻቊ ኟነኻዖን ብዖካ ኟቧውን ንዀዀዛ ኟዑዧዀዔ ሿሆነ
ኟዑቧዒበካ ዴዜና ኟዑናኻዛበካ ዔቬ ቍቆው ዒቆካ ነው! ዔቬ ቂቆው ዧዀዕ ኟዀዬ ቍፍ ኤኖዖዅቋ! ..ቬቆዚህ ህኤዂካ ኢቆው ፍዶዛ ነው! ቒንዧዛ ሿሆነ ዧዀዕ በቍዞ ዏዏኻቡ ቍኤኴዛዔ! ኟዑዏኻብ ሿሆነ ዧዀዕ..!! ቍኤ! ቒንዧዚኢዒ ቍኤሆንዔ! ኟብዖካ ቒንቬቪ ቍኤኦን ቍናውኹዔ! ቬቆዚህ ቒኻቊ ዒቆካ ኟዝቆኻው ‘ቧው ቩናኻዛ ብዖኧ ኟዑናኻዛ ኤዏቬቋ!’ ቆዒቆካ ቒንደ..! ዂኤ ዧዀዕ ኦቪቬኬ ኤሆን?..”…ዔቪቊውን ቒናንኦው ዼዛቨካ!
181
የአሒኞች ጋሻ ቍኦዖጓዔ በዏድዔዘዝ ቒውነኩውን ዒዠዖቬ ቍኤዧቆዔ!! ቒናዔ ቍህ ቬቆዙቨ ኟነኻዖንን ነኻዛ ኤዘካ ኦዖዪንዔ ቍቋኦዖዪን ቒንዪቆ ዏኴበቋ ኟዀዬ ነው፤ ሁኔኩው ባኤኻቆፅቋንዔ ኟኦባቋነውን ቪንኴኤዛ ዒዏን ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዏንኻዬ ነው። ዝዛዝን ኢዂኹነውን ኟዏቆቅካ ዛዕቬ ሿነቍቂኪው ዒቬኦባበቋ ኟኚ ኟዐቬቈዕኲ ቍቂሄዬ ቍኤዧቆዔ። ቍህ ሿሃዩኢንን ቩዂኹቬ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٖٜ :[يونس
ﮋ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬﮊ
«ይሌቁንም እውቀቱን ባሊካሇለት ነገር አስተባበለ፤ ገሃዲዊው ፍቺ ገና ሳይመጣሊቸው በፉት!»[አኑቬ 39] በዏሆኑዔ “ቍህ ቒንዩህ ቍኤነካ ባህዘ ቂቆው ቒንዩህ ነው ዒቆካ
ነው..!” ቒኢቇ ዙቨን ኟኻቆባክውን ባህዘኢካ ኤዘካ ኢቆ ቒውኴካ ዏኦንኦን ቆቍዧኻኚ ዏዘዞኲ ኤዪዛኾቋ! ኟ“ኦዕዷቋ” ጭፍዙዎኲ ዺዏካ ዅነኚ ዏነቱ ኤሄ ቒንደ ቊ ዔን ሆነና?!
ቍቋ-ዒዔ
ሧብየቋ-ሧዚዝ
ብኑ’ቋ-ዒዮቯን
(164
ሪ.ሂ)
ቒንዧዑሿኦቆው ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِِ ِ ُّ الر ني ِِف َّ ف َ ص ُ استَػ ْه َوتْوُ الشَّيَاط ْ ب م ْن نَػ ْفسو تَػ َع ُّم ًقا َوتَ َكلُّ ًفا ف َقد َ فأ ََّما الَّذي َج َح َد َما َو..« ِ ِ ِِ ِ ْاأل َْر َال:اؿ َ َب َو ََسَّى ِم ْن نَػ ْف ِس ِو بِأَ ْف ق ُّ الر َّ ف َ ص َ ص َار يَ ْستَد ُّؿ بَز َعمو َعلَى َج ْحد َما َو َ َ ف،ض َحْيػَرا َف ِ ِّبُ َّد إِ ْف َكا َف لَوُ َك َذا ِم ْن أَ ْف يَ ُكو َف لَوُ َك َذا! فَػ َع ِمي َع ِن الْبَػ ب ِم ْن ْ ِني ب ُّ الر َّ و َج َح َد َما ََسَّى،اخلَِف ِّي َ ِ بصم،نػَ ْف ِس ِو »..ب َع َّما َملْ يُ َس ِّم ِمنْػ َها ُّ الر َّ ت َْ «..ኩ ሿዙቨ ባህዘኢካ ኟኻቆውን ድቋኺ በዏጐዛጐዛና በዏፍዼዛዼዛ ኟቂዧውዒ ዀዙ ኟኦኾባ ቩሆን ቧኤዸኖኲ (ቍኩቋቆው) በዔዬዛ ኤ
182
የአሒኞች ጋሻ ዏንኻዬ ቍቬኦውኩቋ፤ በዏሆኑዔ “ቒንዩህ ነኻዛ ኢቆው ሿሆነዒ ኟዀዬ ቒንዩህ ነኻዛዔ ቪኤኖዖው ቍኤኴዛዔ..!” በዒቆካ ኩ ሿዙቨ ባህዘኢካ ኟኻቆውንና ኟቧኟዏውን ቆዏቂዬ በቨ ቤካ ዏዖዱ ዒኹዖብ ኢዘ! ሿዀቋዘ ነኻዛ በዬብኵ ኟኦነቪ ኩዂዖ! ኩ ቬቆ ዙቨ በዝዔኩ ባቆዠክው (ዬብኹ (1)
ዝዛዝዜኲ) ዔቄንኢካዔ ቬቆ ዙቨ (በዀቋፅ) ኟቧኟዏውን ቂዧ!»
ቍዎን! ኢዂኹነውን ቍቆዒዂኲን ኢዂኹነውን ቒንዬናቬኦባብቋ ዔቄንኢካ ቈሆነን ቍኤኻባዔ! ኢቬኦውቇ!
ቋብ ቈቇካ ኟዑኻባው ነዺብ በነብኢካ ቍቬኦዔህዜካ ውቬዺ ሿካቄቄቆኚ ቍቒዔሯዄ ቒውነኩዎኲ ኾዛ ኟዑኾጭ ቍንዬዔ ነኻዛ ኟቆዔ፤ ቈኖዛዔ ቍኤኲቋዔ! ሿቍቒዔዜ ዸዙ በኤ ኟሆኑ ነኻዜኲ ዀን ቍቇ! ኩዩኢ ዺዏካ ኟድዒክው
ዺዙዝ
ነድኺኲ
ኤዘኩክውን
ፍቆኾ
በዏዝዝቋ
ኼዛ
ኤቧነዺቇ! ቍዅዎኲ ዀን ሿቍህ ዘንዬ ኟዂዖዧውን ሁቇ በኹን ቋቦና ኤኴበቇ!
ﮋﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶ ﮷﮸ ﮹ ﮺ ﮻ ﮼ ﮽ ﮾ ﮿ ﯀ ﯁ ]ٚ :[آؿ عمراف
﯂ ﮊ
(1) “ቍቋ-ባነህ” ቈ’ብኒ በዺ-ድህ (3/63)፣ “ቍቋ-ረቇው” ቈ’ዝ-ዘሀቢኤ ኻፅ 141
183
የአሒኞች ጋሻ «እርሱ ባንተ ሊይ መፅሏፈን ያወረዯው ነው፤ ከርሱ “የተከሸኑ” (ግሌፅ) አንቅፆች አለ፤ እነሱም የመፅሏፈ ‘እናት’ (መሠረትና ዋነኛ መገሇጫ) ናቸው፤ ላልች (ዯግሞ) ”ሙተሻቢህ” (በአንፃሩ አሻሚ ገፅታ ያሊቸው) ናቸው፤ እነዚያ በሌባቸው ጥመት ያሌሇ ፇተናን በመፇሇግና ( 1)
“ተእዊለን” በመፇሇግ የተመሳሰሇውን (አሻሚውን) ይከታተሊለ፤ "ተእዊለን" ከአሊህ በቀር ማንም አያውቅም፤ በእውቀት ውስጥ የሰረፁትም “በርሱ አምነናሌ፤ ሁለም ከጌታችን ዘንዴ ነው” ይሊለ..»[ቐቈ ሩዔዙን 7]
ኦዂዪዯ ዏቋቒቄኦኚ ( )ﷺኤህንን ቍንኴፅ ቍንብበው ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َّ َ َ ُ َ ُ ْ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ َ َّ ُ ُ ْ َ َ َ ُ يٌ َس ََّّم َ اَّل اهلل؛ اَّل ِ ؾأ ْوَّل ِئك،َُيٌ يت ِتعْن يا تشاةُ ِي ِ «إِذا رأحخى ُ َ ْ َ »ؾاخش ُروِ ْى
«አነዚያ ከርሱ (ከቁርኣን) የተመሳሰሇውን (አሻሚ ሆኖ ያገኙትን) የሚከታተለትን ካያችሁ አሊህ (በአንቀፁ) የጠቀሰው እነሱኑ ነውና (2) ተጠንቀቋቸው!»
(1) “ኦቒዄቋ” በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ” ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ዏሆኑንና ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅዔ ቒንዩሁ “ኦቒዄቋ” ቒንዧዑባቋ ቒንዪኤዘነኼ! (2) ቍቋ-ቡኻዘኤ (4547)፣ ዐቬቈዔ (2665) ኤ ሿቒናኩኲን ሪቱህ ቒንዧኦቆዝው።
184
የአሒኞች ጋሻ
“ኦቒዄቋ” ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍህን ዏኻቆዿዎኲ ዏኴበቋ ኟዒኤዝቋኼ ሁቇ ኟዏዖዱዎኮን ካቄቄቆኚ ዏቋዕቄካ በዒዠዖቬ በቊ ኟዑኦቀበካን ሂዧካ “ኦቒዄቋ” ብቆው ኤድኩቋ! ቒነቨ ዘንዬ ኟ“ኦቒዄቋ” ፍኯ፦ ኟቍንዬን
ንዀዀዛ
ኼቋህ
()ظاهر
ዏቋዕቄካ በዏኦው
በቊ
ዘኤቤ
(1)
ዏኦዛዔ ነው!
በዚህ ፍኯ ዏዖካ “ኦቒዄቋ”ን ቈኢቬኦናዀየ ኟዑኲቇ ንዀዀዜኲ ኟዀዬ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ኟኦቮሿዐ ቩሆኑ ቍንዧኚው ዏቋዕቄካ ሿቊው ኤበቋዺ ኟ በዏሆኑ ኴዬዕ ዂዧ ቍቒዔዜ ኤዘቋቋ፤ ሆኖዔ ኤኸኚው ዏቋዕቄካ በቦኩው ኦዝኽ ቒንዪቋሆነ ኟዑኢቬኻነዝብ ቍቪዒኝ ዏዖዱ ቩኖዛ ዂዧ ዬብኵ ዏዏቆቬ ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዀያኩ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው!
(1) ኤህ ሿኽዜ በኋ ኟዏዸ ኪቄኒቂዄ ፍኯ ቩሆን ቇ በኵዛቐናዄ ቍኻባቡ ዏዖካ ኟዑኢቬኦቋዝው፦ “ኟቍንዬ ንዀዀዛ ኻሃዪዄ ኤዘካ ዂኤዔ ውዿዄ ፍፃዓ”፤ ዂኤዔ ኤህንን ኻሀዪዄ ኤዘካና ፍፃዓ በቋ ዧዖዱ ዏዀቆፅ ኟዑቆውን ዏቋዕቄካ ቒንዧሆነ ቍቪቋዝናቋ! ቬዛዂ-ቇ በቧቆፎኲ ዘንዬ በዀቬዔ ኤሁን በቬዔ ዏቋቀ ኟዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ በዚህ ዙዘኢ ኢቆ ነው። ቬቆሆነዔ ቍንዪንዬ ኽዜ ሿኵዛቐን ውጭ ቧዠ ባቆ ቍኻባቡ በዺኹቇ “ኦፍቩዛ” (ዏዀቆፅ፣ ዒብዙዙካ) ኟዑቋ ዏቋዕቄካ ኤኖዖዅቋ። ሆኖዔ በኴዺኦኚዔ ኤሁን በ“ዘኤቤኢዄ”፣ በ“ዀቋፅ”ዔ ኤሁን በ“ዬብኹ” ካዛጓዓ ቍኤኻዧብዔ!
185
የአሒኞች ጋሻ ኤህንን
ኴዏዛ
በቍህ
ባህዘኢካ
ኤ
ኦዀባዙዄ
ኟዑኢዧዛኼካ
“ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ቍብዛኚዎኮ ዏዖዱዎኲን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዏኴበቋ ቍህን ዒዏቪቧቋና ቆዛቨ ኼዬቆካን ዒፅዧኹ ቬቆሆነ ኟዀዬ ቊ ዘኤቤኢዄ ካዛኼዔ ቋንዝቋዀ ኤኻባቋ!” ኤቇ። ቒንዧዑሿኦቆው
ነው፦
በዏዖኧ ቆዚህ ዏዧዔዧዑኢ ኢበክው ቒውነኦኚ “ዏዖዱክው” ሿዚህ በዟካ ኢኟነው ፍቋቬፍናዄ ዏነቱ ቒንዧሆነ ዀቋፅ ነው! ቬቆሆነዔ ቬቆ ኦቒዄቋ ኟዑኢቧፍካን ካንኩኔና ኟባህዘኢኧን ካዛጓዓ ቆዏኺቋዏዔ ኟዑሿኦቇካን ቬቋካ ኢቬኦዅቆ ቍዒክው ቍህ ኟዝቆኻውን ዏቋዕቄካ ዏዖዪካና ዒፅዧኹ ቪኤሆን ዒቬዖዱዎኮ ሿዑኢንባዛኵካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ (1)
በኦኻኗው ኴዪዪ ሁቇ ዏቮሽ ቒንዧሆነ በኴቇ ኤዖዪቋ!
ቒውነኩው ኤህ ቬቆሆነ ቒነዛቨ ዘንዬ በዅነኝነካ ዀያኩ ኟዑሆነው ኼቋህ ዏቋዕቄኩክውን ቍቆዏኴበቋ ዏሆኑንና ኟኦቒዄቋ ካዛጓዓ ዒዝቆዀ ካዛፍ ነኻዛ ዏሆኑን ብዙዎኮ ኤናዘዛቇ! ቍብዛኞኮ ኟቍሽሧዘኤ-ኢህ ዏንኻዬ ቍኴንኞኲ በዚህ ኤ ኦዏቬዛኦው ኟዏዖዱዎኮን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቪኤኴበቇ ባይ ካን ብኰ ዒቬኦናኻዬን (“ኦፍዄዬ”ን) “ኟቧቆፎኲ
(1) ቒንዧ ቍዝዒኲ ሿዑዧኾዀሟክው ዏዛሆዎኰክው ዏቂሿቋ ኟዑሿኦቆው ቬንኝ ቍንየ ነው፦
!"ض َوُرْـ تَػْن ِز َيها ْ أ َِّولْوُ أ َْو فَػ ِّو
ص أ َْوَى َم التَّ ْشبِ َيها ٍّ َ"وُك ُّل ن
«ዒዏቪቧቋን ኟዑኢቬኻነዝብ ዒንኚውዔ ዏዖዱን በቊ ኦዛኼዔ! ዂኤዔ ካዛጓዓውን (ዂዧ ቍህ) ቍቬድኾ! ቍህንዔ (ኴዺኦኚው ካዛኼዔ ሿዑኢቬዼብድው ዏቋዕቄካ) ቆዒዺዙካ ዝቋዀ!!» [“ዮውሀዖኦ’ኦውጱዬ” (“ኧሕዝኧ’ቋ-ዐዘዬ” ሿኦባቆው ዒብዙዘኢ ኾዛ ኟኩኦዏው) ኻፅ 91]
186
የአሒኞች ጋሻ (1)
ዏንኻዬ” ኤቇኩቋ!
ኟ‘ኦቒዄቋ’ ካዛጓዓ ዏቬድኧን ዧዀዕ ኟኸቆፎኲ
(ኦኦቁ ካውቋይኲ) ዏንኻዬ! ቍኢኤዘውዔ፦ “ኟቧቆፎኲ ቍቂሄዬ ኤበቋዺ
ሿቍዧኾ ኟዙኴ ነው፤ ኟኸቆፎኲ ዧዀዕ ኤበቋዺ በቒውኴካና በዺበብ ኟኦዕ ነው!” ቩቇ ኢቆ ቒፍዖካ ኤናኻዙቇ! ቒንዀዩህ ‘ኸቆፎኲ’ ኟዑሏክው በ‘ሩቋዏ’ቋ-ሿዔ’ ፍቋቬፍና ኟኦድዏኵካን ዏቧቌኰክውን ነው! ቨብጲነ’ህ! ቒነዚኢ ኟሿሃዩኢን ፍቋቬፍና ቍዙዒዴኲ፣ ቒነዚኢ
ኟቒዔነካ
ኋ ኴዜኲ፣ ቒነዚኢ ኟዺዛዸዚ ኦሿኩእኲ.. ቍህ ቂዂዧቪክውና ቆቧው ዘዛ ኦዔቪቊካ ቂዧዖኾክው ቧጲባዎኲና ኦሿኩእኰክው ኾዛ በዔን ሪኤነካ ዬፍዖካ ነው ኴዬዕውኑ ኟዑነፃካ?! ቒንያካቬ ሆኖ ነው ቬቆ ቍህ ባህዘኢካ በቒውኴካና በዺበብ ሿነቨ ኟዑቱቇካ!.. “ኼቋህ ( )ظاهرዏቋዕቄካ”! ኟ‘ኦቒዄቋ’ ፅንቧ-ሀቪብ ኟኦኻነባው ቒነዚኢ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢቬኻነዝቡካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ “ቍህን ሿፍዶዙኑ ኾዛ ኟዑኢዏቪቬቋ ነው!” በዑቆው ዏንዧዛዧዘኢ ኤ ዏሆኑ ሿኤ ኦድኵሟቋ። ቍዎን! ኟኲዀ ዔንጭ ኤኸው ዏሆኑን ሿበ ዒብዙዘኢና ዔሽ ኾዛ ቍኤኦናቋ። ሆኖዔ ቒዚህ ኤ ካቀዖካ ቈክዖው ኟዑኻባ ቍንዬ ነዺብ ቍቆ! ቒኤኩክው በዒዏቪቧቋ ብዥኩ ኟኦኾዖዧ ቧዎኲ ቍህ ዙቨን ሿኻቆባክው ንዀዀዜኲ በዀዛዬፍ ዀንዛቤኢክው ኟዑዖየካን ኟፍዶዙን ዏኻቆዿ “ኼቋህ ()ظاهر
(1) ኤህ በቧቆፎኲ ኤ ኹዺዝካ ዏሆኑን ኟዑኢዖኾዀዶ ዺኹቭኲን ቍቪቋዝናቋ! ቒንዩሁዔ በዔዕዙፍ ቍንዬ ባቪቋፍነው ኟቭቬኦኚውን ዏዛሆ ዒብዙዘኢ ኤ ኤህንን ውዬኹ ኟዑኢዧኼ ቍንዪንዬ ዒቬዖዱዎኲን ቍኤኦናቋ!
187
የአሒኞች ጋሻ ዏቋዕቄካ” ብቆው ዏዺዙኩክው ኟዅሆኲን ኟዑኢድዔየበካ ኟኦቆዏዧ ዒቪቪኰ ነው! ኤህ ኟኼዬቆካ “ዏቋዕቄካ” ቆነቨና ቆዏቧቌኰክው ብኰ ነው “ቋኬ” ኟኩኟው! በዺኹቇ ዒቬዖዱዎኲ ኟዑኢንባዛኵካ “ኼቋህ” ዏቋዕቄካን በኦዏቆሿኦ ኢክው ቒኤኩ በኦዛባ ዀንዛቤ ኤ ኟኦዏዖኦ ቬቆሆነ ቆብዙ ቍቬሿዟ ዏዘዞኲ ኤኾቆዸቇ! ቍንየና ዅነኚው ቍህ ዙቨን ኟኻቆባክው
ንዀዀዜኲ
ኟዑኢንባዛኵካ
ዏቋቒቄካ
ኦኻቢ
ቒንዪቋሆነ
በዒቧብ ቒንዧዔንዔ ብቌ በቊ “ኟኦቒዄቋ” ካዛጓዓ ቆዏኦቂካ ዏኳኦን ነው! ቨብጲነ’ህ! ኴዬዕውኑ ቍህ ቆቧዎኲ ዔዙኰ ባዂዖዧው ኦቍዔዙዄና ዺበባዄ
ዏፅሀፍ
ዙቨን
ኟኻቆበካ
ንዀዀ
በኼቋህ
ዏቋቒቄኧ
ኟዑኢቬኻነዝበው ቒንዩህ ኢቆ ቄህዧካን ቒንዧሆነ ዒቧብ ዔን ኢቆ ዬፍዖካ ነው?! ቍንዬ ኵዔ ነኻዛ ቒንኦዅዂቬ! “ንዀዀዛ” ዒቆካ ኟቋንቋን ቬዛሪካ በድበኴ
ሂዧካ
ኟኦዅኴ
ካ
ኟዑኢቬኻኘካ
ውዹካ
ቒንዧሆነ
ኤኩዂቋ! ቬቆሆነዔ ኟቍንዬ ቋ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ኟዑንባዖኴው ሿቍኻባቡ ቍኳኢ ቒንዧሆነ ዒንኚውዔ ቍቬኦዅኤ ኤዖዪቋ! ኤህዔ ዒቆካ ቇ
በቍንዬ
ቍዖፍኦ-ነኻዛ
ዂኤዔ
ሀዖዀ
ኦቧቄኬ
ኟዑኢቬኻነዝበው
ዏቋዕቄካ በቊ ቍኻባብ ሿዑኢቬኻነዝበው ቈቆኤ ኤኲቋ! በዚሁ
ዏቋቀ
ቆኩ ዏኻቆዿ
ሆኖ ኟኦዂቪ
ቋ
በዚኢ ቍቧቂቀ
ኟዑኢንባዛኴው ኼቋህ ዏቋዕቄካ በቊ ቦኩ ኟፍዶዛ ዏኻቆዿ ሆኖ ቩድኴቬ ሿዑኢንባዛኴው ኾዛ በኤዘካ ፍዘዔ ኤቆኢኢቋ! -ቍህ ቆዙቨ ኢዧክው ባህዘኢካ በዐቇ ኟኦሿቮኑበካ ቋንቋዄ ቍኻባብ ኟዑኢንባዛኴው ቒውነኦኚ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ሿፍዶዙን ኾዛ ዏዏቪቧቇን ኟዑድኵዔበካ ዔንዔ
ዏንኻዬ
ኟቆዔና።
ቬቆሆነዔ
188
ብዙሃኑ
ዐቬቈዕኲ
ቒነዚኢን
የአሒኞች ጋሻ ዒቬዖዱዎኲ ቩቧዐ ዂዧ ቍቒዔሯክው ኟዑቧዛው ቆዝዸዘ ሃኢቋነካና ቋኹና ኟዑኻባው ዏቋዕቄካ በዏሆኑ ቊ ካዛጓዓ ፍቆኾ ቍቋኳኦኑዔ! በዚህ ዏዖካ ኟቍህ ባህዘኢካ ኟኦዂቨባክው ዒቬዖዱዎኲ ኼቋህ ()ظاهر ዂኤዔ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ ኦዝኽ ነው ዂኤቬ ቍኤዧቆዔ? ኟዑቆው ዺኢኸ ኟዑዝኩው ኦናኾዘው ኼቋህነካንና ኴዺኦኚነካን ሿዑቆቂበካ ዑዛን ቍኳኢ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው፦ “ኴዺኦኚው/ኼቋህ ዏቋዕቄካ” በዑቆው ቋ ኢቧበው ኟፍዶዙንን ዏኻቆዿ ሿሆነ ኤህ ኦዝኽ ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው፤ ቆቍህ ቋኹና ኟዑኻባውን ሿሆነ ዧዀዕ ኤህ በዛዀዺ ኦዝኽ ነው። ቧቆፎኲዔ ኟዏዖዱዎኮን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዒፅዧኹ ኟዀዬ ቒንዧሆነ ቩናኻ ኟዑዝቋኼካ ኤኸኚዂን ንዘህ ኤዘካ ቒንደ በዒዏቪቧቋ ቍባዜ ኟኦበሿቇ ህቈናዎኲ ኟዑዂዺኑካን ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ነው!
189
የአሒኞች ጋሻ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ዏቬዝዛካ ንዀዀዜኲ ሿዑኢቬኦቋዞካ ዏቋዕቄካ ዀቋፅነካ ቍኳኢ በቭቬካ ቈሿዝቇ ኤኲቇ፦ ኟዏዮዏዘኢው
ቄፍቋ
ቍንዬ
ዏቋዕቄካን
ብኰ
ኵቋጭ
ቍዬዛጐ
ኟዑኢቬኦቋፍ ነው! ()نص ّ ሁቆኦኚው ዧዀዕ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬኦቋፍ ኟዑኲቋ ቩሆን ቍንዧኚው ዏቋዕቄካ ዀን ሿቊቌኮ ኤበቋዺ ቋኬ ኤንባዖቋ! ()ظاهر ሆኖዔ ሿቍኻባቡ ቍንፃዛ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ኦዝኽ ቒንዧሆነ ኟዑኢኑ ቍዏቂኳኲ
ቩኖ
ዂኤዔ
በኦናኾዘው
ቍንዧበካ
በዚህኚው
ኤዘካ
ቩዧኾኻዔ ዏቋዕቄኧ በቍንየ ኤ ብኰ ቬቆዑዂቧን ሿዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ኾዛ ኟዑኴኴቋ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው! ቭቬኦኚው ዧዀዕ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄኬኲን ቈኢቬኻነዝብ ኟዑኲቋ ቩሆን ኦዝኽውን ዏቋዕቄካ ቆዏዖዪካ ኟዀዬ ዒብዙዘኢ ኟዑቱ ነው! () ُمجمل ቍብዛኚዎኮ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ኻቆፃዎኲ ኟዏዮዏዘኢዎኮ ሁቆኧ ቄፍቌኲ ውቬዺ ቒንዧዑቂኦኧ ዀቋጽ ነው! ኩዩኢ ‘ኦቒዄቋ’ ሿኤ ባኟነው ኪቄኒቂዄ ፍኯው ዏዖካ ኦዝፃዑ ኟዏሆን ቒዬቋ ኢቆው በሁቆኦኚው ቄፍቋ ኤ ብኰ ቒንዧሆነ ቋብ ኤበቇ! ቍብዛኚዎኮ
ኟቍህ
ባህዘኢካ
ኟኦድኴቨባክው
ዒቬዖዱዎኲ
ዧዀዕ
ሿቍኻባባክው ቍንፃዛ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄካን ኟዑኢቬኦቋዞ ቬቋሆኑ ኟዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ውቬዺ ኟዑኻቡ ናክው! ቍንዪንዬ ባህዘኢካ ኤ 190
የአሒኞች ጋሻ ኟዑድኴቨ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ በዏዖኩዄ ቒኤኩ በሁቆኦኚው ቄፍቋ ውቬዺ ቈኻቡ ቢኲቇዔ ባህዘኢኧ በቊቌኲ ዀቋፅ ሂዧኬኲ በዏፅዧክውና በኦዏቪቪኤ ኤዘካ በዏዧኾኻዒክው ዂዧ ዏዮዏዘኢው ቄፍቋ ኤድቆቇ! ቬቆሆነዔ ዒቬዖዱዎኮ ቆ‘ኦቒዄቋ’ ኟዑኢቬኦዛዞካ ካንሽዔ ቍዀዬዔ ኟቆዔ ዒቆካ ነው! ሆኖዔ ቒንዩኢው ኤሁን ኦብቌ ሁቇዔ ዏዖዱዎኲ በሁቆኦኚው ቄፍቋ ውቬዺ ቢቂኦኧ ኖዜ ቒንኳ ኟዑኴኟዛ ነኻዛ ኟቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ኟቍንዬ ንዀዀዛን
‘ኼቋህ’
ዏቋዕቄካ
በዏኦው
በቊ
“ዘኤቤኢዄ”
ኤዘካ
ቆዏኦዛጐዔ ኟዀዬ ቍዔቬካ ድንቂዙ ዏቬዝዛኬኲ ቈሟቇ ኤኻባቋ! ኤህ ዒቆካ ኦቒዄቇ ዀቡን ኟዑዏኩው ቍዔቬኧንዔ ዒዸዘኢ ዝኦናዎኲ በኟኦዙ ዒቆፍ ቩኲቋ ብኰ ነው! ኢ ዧዀዕ “ዔ ቍቆኝ በቧዒኤ..!” ነው! ዒዸዘኢዎኮን ቒነሆ! ዒዸዘኢ ኵዺዛ 1 ቇ ኟዑኢንባዛኴውን ኼቋህ ዂኤዔ ኴዺኦኚ ዏቋዕቄካ በዏኦው ዂዧ ቊ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ዒዔዙካ ሿኦቆዏዧው ኟቋንቋ ሂዧካ ዏውዸካ በዏሆኑ ቆዚህ ዔቄንኢካ ኟዑሆን ቍቪዒኝ ዏዖዱ ዒኹዖብ፤ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 2 ቇ ኟዑኦዖዔበካ ዘኤቤ በዺኹቇ በቋንቋ ኟዑኩዂኹ ዏሆኑ፤ ቂቋሆነ ዀን ቋንቋ ኤ ኟዑዝዔ ኹዺዝካ ኤሆናቋ ዒቆካ ነው!
191
የአሒኞች ጋሻ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 3 ኤህ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ሿዚህኚው ቍኻባብና ኟንዀዀዛ ሂዧካ ቍንፃዛ ኟዑኩዂኹ
ዏሆኑ፤
ኟዑኢቬኦቋዝውን
ዔቄንኢኧዔ ዘኤቤኢዄ
ቍንዬ
ዏቋዕቄካ
ቋ በቊ
በኦዂቧነ
ቍዀባብ
ቍኻባብ
ኢቬኦቋፍ
ኤኲቋና! ኤህ ካቀዖካ ኟዑቱ ኼዪኤ በዏሆኑ በቍዒዛኚ ዔቪቊ ቒናብዙዙው! “ዏዛኻዺ” ኟዑቆውን ቬዛዂ ቋ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ቧቄኦን ቒንኟው፦ “ዏብካ ዏዛኻዺ፣ ጮቤ ዏዛኻዺ፣ ቬብቧባ ዖዀዻ ዏውዸካ” ሁቇዔ ዘኤቤዎኲ ሿዏዛኻዺ ኾዛ ኟኦኺዙኘ ቢሆንዔ ዏቋዕቄኩክው ዀን ቒንዧኟቍኻባባክው ቬቆዑቆኢኤ ቍንየን በቊው ዏኦዛዔ ቍኤኰቋዔ! ቒንዩሁዔ ቍንዬ ቧው “ቒኻቊ ዖኻድኝ!” ቩቋ ንዀዀን በዏብካ ዖኻዸ ዂኤዔ በቊ ዘኤቤ ዏኦዛዔ ሿዏዖኩዄው ቋንቋዄ ሂዧካ ዏውዸካ በዏሆኑ
ኟዀዬ
ቍቪዒኝ
ዔቄንኢካ
ኢቬዝቋኻዅቋ!
ሆኖዔ
ኴዺኦኚ
ዏቋቒቄኧን በዑኢና ቒና ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓን በዑፃዖዛ ቍኻባብ ሿኩዮበ ሿቍንዬ በኤ ዏቋዕቄካ ቍኤኖዖውዔ! ቆዔቪቊ፦ “ቒኻቊ በኺዪ ዿዒው ዖኻድኝ!”፣ “…በኦኚሁበካ ሆያ ኤ ዖኻድኝ!” ዂዘኦ ቩባቋ ኟኦቒዄቋ (1)
በዛ ዺዛኹዔ ብቌ ኤዘኾቋ ዒቆካ ነው! ኢቬኦውቇ!
(1) ኤህንን ዏዛሆ በዏዖዪካ ቍንዪንዬ ዐዀኦኞኲ ቍህ በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን በዑኢዖኾዀዶ ቍንዪንዬ ዏዖዱዎኲ ዙዘኢ ቋንቋዄ ውዥንብዛ ቆዒንቪካ ‚‘ቬከዅቒ’ ቍቬዙ ዔናዔን ካዛኼዔ ቍቆው፤ ሧዛሽ ኤህን ኢህቋ =>
192
የአሒኞች ጋሻ ዒዸዘኢ ኵዺዛ 4 ኟንዀዀ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቍንያ ሿኦቆኴኴ በኋ ኟኦቆኢአ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓዎኲን ቈኢቬኦናዀዬ ቬቆዑኲቋ ቍንየን ቆኤኬ ቆዏዔዖዺ በ ዔቄንኢካ ዒኹዖብ! ዒዸዘኢ ኵዺዛ 5 ኼቋህ ዏቋዕቄኧን ቆዑኢድናቄና ኤህን ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ቆዑኢዠዛቨ ቊቌኲ ዏዖዱዎኲና ቍዏቂኳኲ በዐቇ ቍዺኾቢ ዏቋቬ ዏቬድካ! --ኩዩኢ ኟኦዕዷቋ ቍዙዒዴኲ ኟዑኢዙዀቧክውን ኟ‘ኦቒዄቋ’ (ኟ“ኦሕዘፍ”) ካዛጓዓዎኲን
በነዚህ
ዒዸዘኢዎኲ
ቬንዝካናክው
ሁቇዔ
ሿዳዔ
ኦንቅኩቀኦው ቒንዧዑዂዬኵ ዀቋፅ ነው! ዏዸዘኢ ኵዺዛ ቍንዬን ቆዒቆፍ
ካዛኼዔ ቍቆው..ዔንካቫ!» ኟዑቇካ ዅኾ ኟቊቆው ኦውዕ ዏሆኑን በኴቇ ዒዂኹ ኤኰቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ቒነዛቨ ቒንዧዑቇካ ቇ በኦቆኢአ ቍኻባቦኲ ብዙ ካዛኼዕኲን ኟዑኢንባዛኹ ቢሆን ቒንኳ ቍህ በኵዛቐኑ ኤ ቆዙቨ ኢዧኴው ‘ቬከዅቒ’ ቒና ‘ሧዛሽ’ ዀን በዔንዔ ዏቋቀ ሿዑኩዂኴው ቍንዬ ዏቋዕቄካ ውዾ ካዛጓዓ ቈኖዖው ቍኤኲቋዔ! -ንዀዀ ኤህንን በዑኢኑ ቍኻባቦኲና በዛቂኩ ዏዖዱዎኲ ኟኩዮበ ነውና! በዏዖኧ በሪዖብኚ ቋንቋ “ቬኦዅቒ” ኟዑቆው ቋ “ሧ” ( )ﭬሿዑቆው ዏቬኦዅዬዬ ኾዛ ቩኺዙኝ ኟዑድኵዏው “ሿኤ ዏሆንን” ብኰ ነው። በቍንፃ ቒነዛቨ ቒንዧዑኢዧዛኼካ ኤህንን ኵዛቐናዄ ሀዖዀ “ቬኦው” (ኦኺዸድዖ!) ብቌ ዏኺቋዏዔ በ42 ዏንኻይኲ ዂዬኹ ዏሆኑን ቆዒዖኾኻዺ ሿዝቆኼ “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋዐዛቧህ” (3/888-946) ኤዏቋሿኧ!
193
የአሒኞች ጋሻ ኟዑኢኴዛቡካ ዔቄንኢካ “ባህዘኢኧን በኴዺኩ ዒፅዧኹ ዒዏቪቧቋ ነው፤
ኟፍዶዙንን ዏኻቆዿ ዏቬድካ ነው..” ኟዑቆውን ኟኦቆዏዧ ቍባዜ ነውና! ኤህ
ዏነቱ
ዧዀዕ
ሿዏዖኧ
ውዬኹ
ቒንዧሆነ በኦቆኢአ
ዏኻይኲ
ቍውኴናቋ። ቬቆዚህ ዠኤቇ ሿዂዩሁ ኤዘኾቋ ዒቆካ ነው። በዚህ ኤ ኤህንን
ዒዸዘኢ
ዘቆው
ቢኢቋዞ
ቒንኳ
ቍብዛኚዎኮ
ካዛጓዓዎኲ
ሁቆኦኚውን ዒዸዘኢ ቍኢቋዞዔ! ሿዚኢ በኋ ኢቇካን ኟዑኢቋፍዒ ቆኤቬዐ ኢህቋ ቒንኳ ቍኤኻኝዔ! ዔቪቊ ኤህንን ኤበቋዺ ቆዏዖዪካ ቒነዛቨ “ድንቂዙ” ብቆው ኟዑዂቬየካን ቍንዬ (1)
ኟ‘ኦቒዄቋ’ ካዛጓዓ በዔቪቊነካ ቒንውቧዬ ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٚ٘ :[ص
ﮋﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤﮊ
«(አሊህ) አሇ፦ ‘ኢብሉስ ሆይ! በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት (ሇኣዯም) እንዲትሰግዴ ምን ከሇከሇህ?’»
(1) በዚህ ዔቪቊ ኤ ኟዺዏካ ቧቆባዎኲ ቒንያካ ዀቋፅ ዒቬዖዱዎኲን በዏኦው በቍቱዑ ነኻዜኲ ኤ ቒንዧዑንድድቇ ዒቬኦዅቋ ኢቱቋ!
ﮊ.. ﮋ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ
]ٚ :[آؿ عمراف
«እነዚያ በሌባቸው ጥመት ይከታተሊለ..»[ቐቈ ሩዔዙን 7]
ያሇ
194
የተመሳሰሇውን
(አሻሚውን)
የአሒኞች ጋሻ ቍብዛኚዎኮ ኟኦዕዷቋ ዙዎኲ ቍህ በዚህዔ ኤሁን በቊቌኲ ቦኩዎኲ ኤ ቆዙቨ ኢዖኾኻድውን ቒዳ ኟዑኦዖኼዐካ በኾ/ውቆኩ ( )نِعمةዂኤዔ በኲቌኩ ( )قُدرةነው! ቒቬከ ኤህንን ካዛጓዓ በቍዔቬኧ ዒዸዘዎኲ ቒንዝካነው፦ ኟዏዮዏዘኢውን ዒዸዘኢ በኦዏቆሿኦ ዏቋዕቄኧን ሿኼቋህ ኤዘኧ ቆዒቬዂኻዬ ኟዑኢኴዛቡካ ‘ዏዖዱ’ ኢው “ቒዳ ቂቆው ሿፍዶዙን ኾዛ
ኤዏቪቧቋ፤..‘ደቬዔ’ ኤሆናቋ!..” ኟዑቆው ኟኦቧቆክ ዐዀካ ነው! ኤህ ዧዀዕ ሿዚህ በዟካ ቒንዪዖኾኻዺነው ጭዙሽ ዏዖካ ኟቊቆው ባይ ቬኾካ ነው!
ኟኦቆኢአ
ኟቍህ
ባህዘኢካን ሿፍዶዙን ባህዘኢካ ኾዛ
ቪናዏቪቬቋ ቒንዧዔናዬኴው ሁቇ ቒዴኮዔ ሿፍዶዙን ቒዴኲ ፍዘዔ ኟኦቆአ ዏሆናክውን ሿዒፅናካ ኾዛ ቬቆሁኔኩክው ቪንዘባዛኹ ባህዘውን ቒንዪቆ ሿዒፅዧኹ ኟዔንኺድብበካ ዔንዔ ዔቄንኢካ ኟቆዔ! ኩዅው ቍቋ-ዒዔ ቍካ-ከዛዑዚኤ (279 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ َ فَػتَأ ََّول،السمع والبصر َّ قَ ْد ذَ َكَر..« ُت اجلَ ْه ِميَّة َ َ َ َ َ ْ َّ اّللُ َع َّز َو َج َّل ِف َغ ْي َم ْوض ٍع م ْن كتَابو اليَ َد َو ِِ ِ !آد َـ بِيَ ِده َّ إِ َّف: َوقَالُوا،وىا َعلَى َغ ِْي َما فَ َّسَر أ َْى ُل العِْل ِم َ اّللَ َملْ َخيْلُ ْق َ َىذه اْليَات؛ فَػ َف َّس ُر ِ ِ ِ ِ َ َاىنَا ال ُق َّوة! وق َّشبِيوُ إِ َذا ْ إَِّظلَا يَ ُكو ُف الت:يم ُ إِ َّف َم ْع َن اليَد َى:َوقَالُوا َ ال إ ْس َحا ُق بْ ُن إبْ َراه َّ َوأ ََّما إِذَا قَ َاؿ َك َما قَ َاؿ... أ َْو ِمثْ ُل َسَْ ٍع، أ َْو َسَْ ٌع َك َس ْم ٍع، أ َْو ِمثْ ُل يَ ٍد، يَ ٌد َكيَ ٍد:قَ َاؿ ُاّلل ُ َوالَ يَػ ُق،ف ُ َوالَ يَػ ُق،صٌر َ فَػ َه َذا ال، َوالَ َك َس ْم ٍع، ِمثْ ُل َسَْ ٍع:وؿ َ َكْي:وؿ َ َ َوب، َوَسَْ ٌع، يَ ٌد:تَػ َع َاىل ِ اّلل تَػع َاىل ِِف كِت ﮋﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ:ابو َ َ َُّ َوُى َو َك َما قَ َاؿ،يَ ُكو ُف تَ ْشبِ ًيها ]ٔٔ :[الشورى
»
195
ﭧﮊ
የአሒኞች ጋሻ «ቍህ ሿቍንዬ በኤ ቦኩዎኲ ኤ ቒዳን፣ ዏቬዒካንና ዒኟካን በዛዀዺ ቍውቬቷቋ፤ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ዀን ቒነዚህን ቍንኴፆኲ በ‘ኦቒዄቋ’ ኦዛኼዏው ኟቒውኴካ ባቆቤኬኲ ሿኻቆዘካ በኦቆኟ ዏቋቀ ቍብዙሯዅክው! ቒናዔ “ቍህ ቐዧዔን በቒዯ ቍቋዝድዖዔ” ቍቇ! ቒንዩሁዔ “ቒዚህ ቦኩ ኤ ኟ‘ቒዳ’ ካዛጓዓ ‘ሀኤቋ’ ነው!” ቍቇ! ቬጲኹ ብኑ ብዙሂዔ [ብኑ ዙሀዂኤህ] ቒንዩህ ቍቇ፦ “ዒዏቪቧቋ ኟዑሆነው “ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ቒዳ”፣ ‘ቒንዩህ ኢቋቆ ዂኤዔ ኤሄ ቍኤነካ ዏቬዒካ’ ቩባቋ ነው፤…ነኻዛ ዀን ቍህ ቒንዧኦናኻዖው ‘ቒዳ፣ ዏቬዒካ፣ ዒኟካ’ ብቌ ‘ቒንያካ’ ቂቆ፣ ‘ቒንዩህ ቍኤነካ፣ ቒንዩኢ ኢቆ ዏቬዒካ..’ ቂቆ ዒዏቪቧቋ ቍኤሆንዔ። ቍህ ዙቨ በዏፅሃዞ ቒንዪቆው ‘እንዯርሱ ያሌሇ
(አምሳያ) ምንም የሇም፤ እርሱም ሰሚውና ተመሌካቹ ነው’
[ቍሽ-ቯዙ
11] (1)
»
ቬቆዚህ ቈኻነቡካ ኢቧቡካ ቒዚሁ ኤ ኦፍዖቄዛቅ ኤናዪቋ! ኟ‘ኦቒዄቇ’ በዛዔ ሿዂዩሁ ኤዘኾቋ! በኤሁንኩ ቒንኴዺቋ፦
ሆኖዔ
ዔቪቊውን
ኤበቋዺ
ቆዒብዙዙካ
ዂዧ ሁቆኦኚው ዒዸዘኢ ቬናቋፍ፦ በዛዀዺ “ቒዳ” ( )يدኟዑቆው ቋ በቍንዪንዬ ኟሧዖብኚ ቍኻባቦኲ ውቆኩን ዂኤዔ ኲቌኩን ቈኢዏቄካ ኤኲቋ! ቆዚህዔ በዛቂኩ ዔቪቊዎኲ ቍቇ። ሆኖዔ ኤህ ዘኤቤ በኟካኚውዔ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ኤ ኦድኹቭ ቍኢውኹዔ፤ ቒዴኲዔ ኤሁኑ ውቆኩና ኲቌኩ በሁቇዔ ቦኩዎኲ ኟኦዂቨካ በኦቆዏየካ ካ ነው! ቬቆዚህ ኤህ ካዛጓዓ በዺኹቇ ቆኵዛቐናዄ ኻቆፃ ቒንዀዪ ነው ዒቆካ ነው!
(1) “ቨነኑ’ካ-ከዛዑዚኤ” ሿሀዩቬ ኵዺዛ (662) በኋ
196
የአሒኞች ጋሻ ኢዔ ሆነ ኤህ ቍንዬ ቋ በቍንዬ ቍኻባብ ኟዑኢቬኻነዝበውን ዏቋዕቄካ በቊ ኢቬኻነዝብ ኤኖዛበኩቋ፦
ቬቆዑኲቋ
ኟዀዬ
በዑኴዺቆው
ዒዸዘኢ ዏዝኦን
በቭቬኦኚው ዒዸዘኢ ኤ ዧዀዕ ዔንዔ ቍኤነካ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ቒዬቋ ቍናኻኝዔ! ዔቄንኢኧዔ፦ 1ኚ- ሧዖቦኲ
ቒዳ ()يد
በዑቆው ቋ
ውቆኩን ዂኤዔ ኲቌኩን
ኟዑኢዏቄኧበካ ዘኤቤኢዄ ቍቧቂቄ በቍንኴዘ ኤ ሿዔናኟው በዀቋፅ ኟዑቆኤ በዏሆኑ ነው! ቆዔቪቊ፦
ِ ك عِْن ِدي َمل أ «ك َ َُجْبت َ َت ل ْ َ»لَ ْوالَ يَد َكان ْ ْ َ َج ِزَؾ هبَا َأل
ዒቆካዔ፦ “ቒኔ ዘንዬ ኢቆህ “ቒዳ” (=ውቆኩ) ባኤኖዛ ዔሽ ቒቧዺህ
ነበዛ..!”
(1)
ቒንዩሁዔ “ቒኻቊ ኤህንን ኟዑኾዝዺበካ ቒዳ (=ኲቌኩ) ኟቆውዔ!” ኤቇ። በቍንኴዘ ኤ ኢቆው ቍኻባብ ዀን በዚህ ዏቋቀ ቈኦዛጐዔ ቍኤኲቋዔ! ዔቄንኢኧዔ ሧዖቦኲዔ ኤሁኑ ቊቌኲ “በቒዴ ቧዙሁ፤ በቒዲ ፃፍቀኝ፣
በቒዲ ኢዝቀኝ..” ኟዑቇካ በካቄቄቋ በቒዳ ዏዝዔን ቆዒዏሿካ ብኰ ነው! ቆዚህዔ ነው ቍንዬ ኦናኾዘ “ቆቒኻቊ ብዛ ቧድሁካ፤..ዧብዪቤ ፃፍቀኝ..” ቩቋ ኟዀዬ በቒዯ ዏቬድኧን ዂኤዔ ዏፃዞን ቍኢቬኻነዝብዔ፤ ቊ ቧው ኟዛቨን ብዛ ቒንዩቧድው ዂኤዔ በቬዐ ቒንዩፅፍ ካዕዛዝ
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (2731) (ረዛዂህ ብኑ ዏቬረዬ ቆቍቡ በቄዛ ኟኦናኻዖው)
197
የአሒኞች ጋሻ ቍቬኦቋፎ ቈሆን ኤኲቋና! “በቒዲ ቧድሁካ፤ ..በቒዲ ፃፍቀኝ” ቂቆ ዀን በካቄቄቋ በዙቨ ቒዳ ዏቬድኧንና ዏፃዞን ብኰ ነው ኟዑኢቪኟው! ሆኖዔ ቍንዪንይኲ ኤህንን ቒውነኩ ቆዒዠዖቬ ሿዚህ ኾዛ ኟዒኤኻናኝ ቍንኴፅ ኤድኹቪቇ፦ ]ٗٚ :[الذاريات
ﮋﯰ ﯱ ﯲ ﮊ
«ሰማይንም በሀይሌ (አጠናክረን) ገነባናት»[ቍዝ-ዛዘኢካ
47]
በቍንኴዘ ኤ “ቍኤዬ” ( )أيدኟዑቆው ኟ“ኟዬ” ( )يدብዙ ኵዺዛ ዏቬሏክው ነው! ኤህ ዀቋፅ ኟቋንቋ ዬህነካ ነው! ዔቄንኢኧዔ፦ ኤህ ቋ
“ቐዧ”
)آد
=
ድነሿዖ/በዖኩ)፣
“ኟየ”
(يئيد
=
ኤድነቄዙቋ/ኤበዖኩቋ) ኟዑቆው ዀቬ ቍዛዕቬካ ( )مصدرቒንደ ቒነዛቨ ቒንዪቧቡካ ቍኤዧቆዔ። ቇ በኦቆኢኟ ኹዛፅ ቩነኻዛዔ ኟዑኢቬኻነዝበው ኤህንኑ ነው! ሿኵዛቐን ሁቆካ ዔቪቊዎኲን ቒንኤ፦ ]ٔٚ :[ص
ﮋﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙﮊ
«ባሇ ሀይሌ (ብርታት) የሆነውን ባሪያችንን ዲዉዴ አውሳ..»[ሷዬ ]ٗٓ :[التوبة
17]
ﮋﯢ ﯣ ﯤ ﯥﮊ
«ባሊያችኋቸው ሰራዊቶችም አበረታው..»[ቍካ-ኦውባህ
40]
ቒናዔ ኤህ ኟኩዂኴ ኴዺኦኚ ቋንቋዄ ዏቋዕቄኧ ቒንደ ዘኤቤኢዄ ካዛጓዓ ዂኤዔ ‘ኦቒዄቋ’ ቍኤዧቆዔ! ሿቧቆፎኲዔ ኤሁን ሿቋንቋ ቈኺኲ ቇን በዏቧቋ ቍኻባቦኲ ‘ቒዴኲ’ ብቌ ኟኦዖዪዔ ዒንዔ ኟቆዔ! ኤህንን በቍኤኑ
198
የአሒኞች ጋሻ ቆዒኟካ ኟዑቱ ኟኦቆኢአ ኟ‘ኦፍቩዛ’ና ኟቋንቋ ዏዛዀብካን ዒኻበዺ ብኰ ነው ኟዑድበኹበካ! ቍቋ-ዒዔ ብኑ ኹዘኤዒህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ َِّعلِي ِم والتَّسلِي ِم إِ َىل الْ َكتَات ِ ج ِمنْوُ إِ َىل التػََّرُؤ س َْ »فَ َم ْن َال يػُ َفِّر ُؽ بَػ ْ يب أ ُ َح َو ْ َ ْ ني الْيَد َو ْاألَيْد فَػ ُه َو إ َىل التػ «!َِوالْ ُمنَاظََرة «በ“ኟዬ” (ቒዳ) ቒና በ“ቍኤዬ” (ብዛኩካ) ዏቂሿቋ ኢቆውን ቋአነካ ኟዒኢውኹ ቧው ቆዏዘነካና ቆቄዛቄዛ ሿዑኢቬኴዬዐካ ኤቋኹ ቈኢቬኦዔካና ቆዏዖኦ-ካዔህዛካ ቈኢቬዖቄቡካ ኟዑኢቬዝቋኻው ነው!»
(1)
ቬቆሆነዔ ኤህ ጭዙሽ ሿዛዕቨ ውጭ ኟሆነ ዐዀካ ነው፤ ኧ በዟዧቋ ኤዘኩክው ቈዏቪቧቇ ኟዑኲቇበካ ቍኻባብ ቢኖዛዔ በዏቋዕቄካ ዀን (2)
ጭዙሽ ኟዑቆኢአ ናክውና!
በዚህ ኤ ዧዀዕ ቍህ በቍንኴዘ ኤ ኢቆው በዺኹቇ “ቢቍኤዬ” ()ﯲ ቒንደ ዂዧ ዙቨ በዒቬድኾካ “ቢቍኤዩና” ( )بأيديناቍኤዧቆዔ! 2ኚ- ቍህ ቍባኩኲን ቐዧዔን በሁቆካ ቒዴኮ ቒንዧዝድዙክው በኦናኻዖበካ ቍንኴፅ ኤ ‘ቒዴኲ’ በዑቆው ዝንኩ ‘ኾዎኲ’ ዂኤዔ ‘ኲቌኩዎኲ’
(1) “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈ’ብኒ ኹዘኤዒህ (1/191) (2) ዂዧ ዏቋቂዔ ቬዙ ኻዠዟ ዔቄንኢካና ኟበዀ ኺዪ ኻዠዟ በቬዛዂ ቋ ሿዏዖኧ ቒንዧዑቆኢአካ ዒቆካ ነው!
199
የአሒኞች ጋሻ ኟዑቆውን ቍቬኻብኦን ቬንዕቄዛ ኟሧዖፍኦ-ነኻን ኤዘካ ቒዳዀ ባኤኦዅዛ ኢዧዛኻዅቋ፦ «በሁቆኧ ኾዎ ቆዝድዛቀካ!»፣ «በሁቆኧ ኲቌኩዎ
ቆዝድዛቀካ!»!! ቆዏሆኑ ኟቍህ ኾዎኲ ሁቆካ ብኰ ናክው ቒንያ?! ኲቌኩውቬ ቆሁቆካ ኤሿዝቋን?! َُ በሧዖብኚ ቋንቋ ቍንዬ ነኻዛ በሁቆካእሽ ()يث َّّن ኤዘካ ሿኦኻቆ ብዛኧ ኟዀዬ (በኵዺዛ) ሁቆካ ብኰ ቒንዧሆነ ኢቪኢቋ! ኟቍህ ቒዴኲ ዧዀዕ በዚህ ብኰ ቪኤሆን በኦቆኢአ ዒቬዖዱዎኲ ኤ ሁቆካ ዏሆናክው ኦዖኾዀጧቋ። በቊ ቦኩ ሿቍኻባቡ ኾዛ በዑሄዬ ና በነድ ዂኤዔ በብዜካ ቍድዙዛ ዏድኴቪክው ዀን በሧዖብኚው ህዀ ዏዖካ ቬቆዒኢቬኻነዝብ ሿዚኢ ኾዛ ኟዑኾጭ ቍኤዧቆዔ!
ኟኦኻዧበ
ኵዺዛን
3ኚ- በቍንኴዘ ኤ «በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት» ኟዑቆው በኾ ዂኤዔ በኲቌኩ ኟዑኦዖዔ ሿሆነ ቍባኩኲን ቐዧዔ ሿቊቌኲ ፍዶዙን በዔን ኦቆአ?! በዚህ ካዛጓዓ ዏዖካ “ቍህ ሁቇንዔ ነኻዛ በቒዯ ነው
ኟዝድዖው!” ብቌ ዏናኻዛ ኤኰቋ ዒቆካ ነው! ቧዎኲ በካንቪቑ ኴን ቍዒዳ ፍቆኾ ዂዧ ኩኹ ነብኢካ ቒኟሄየ በቋአ ካዠኬኰክው ቩኢዂዬሷክው ቍባኩኲን ቐዧዔን ዧዀዕ «ቍንኦ ኟቧው
ዘዛ ቍባካ ነህ፤ ቍህ በቒዯ ዝዺዜሃቋ፤ ዏቂዎኲ ቒንዩቧዀየቋህዔ ቍዬዛጓቋ..»
(1)
ኟዑሏክው
ኤህ
ቍንዬ
ዏቆኢክው
ቒንያ?!
(1) ቍቋ-ቡኻዘኤ (3340)፣ (7516)፣ ዐቬቈዔ (194)
200
ቬቆሆነ
ቍኤዧቋ
የአሒኞች ጋሻ ኤህ ዀቋፅ ነው፤ ቍቋ-ጯዔየ ቈ’ህ! ሆኖዔ ቍንዪንይኲ ቍሁንዔ ኤህንን ቒውነኩ ቆዒዠዖቬ ቋንቋዄ ቍኻባቡ ኟዑቆኤ ቍንዬ ኟኵዛቐን ቍንኴፅ ኤድኹቪቇ፦ ]ٚٔ :[يس
ﮋﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﮊ
«እጆቻችን ከሰሩት አሊዩምን?»[ኢቩን 71]
እኛ
እንስሶችን
እንዯፇጠርንሊቸው
ዯግሞ
ኤህንን ሿዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ኾዛ በዒነፃዛ “ኤህ ቍንኴፅ ቍህ
ቒንቬቭኲን በቒዴኮ ዏፍድን ቒንዧዒኢዏቆቄኦው ሁቇ ኟዏዮዏዘኢውዔ ቐዧዔን በቒዴኮ ቒንዧዝድዙክው ቍኢዏቆቄካዔ!” ኤቇ! ሆኖዔ ኟሧዖብኚን ቋንቋ ድቋኺ ኟኦዖዪ ቧው ኟሁቆኧን ቋአነካ በኴቇ ዒቬኦዅቋ ኤኲቋ። ቋብ ኤበቇ፤ በዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ቧዅቬዅዄ ሂዧካ ኤ ኟዬዛኽኧ ኴዺኦኚ ባቆቤካ ሆኖ ኟኦዂቪው ቍህ ዙቨ ነው፤ ቒዴኮ ዧዀዕ ኟዬዛኽኧ ዏዝዑኢ ዏሆናክውን ቆዒቪኟካ ሿዏቬኦዅዬዬ ኾዛ ኦኺዙኝኦዅቋ፦ «..በሁሇቱ እጆቼ ሇፇጠርኩት..»! ኤህ ሪኤነካ ኻቆፃ ሿኤ ቒንዪኟነው በካቄቄቋ በቒዳ ዏዝዔን ኟዑኢቬኻነዝብ ነው! በቊኚው ቍንኴፅ ኤ ዀን ዬዛኽኧን በኴዺኩ ዂዧ ቒዴኮ በዒቬድኾካ
«..እጆቻችን ከሰሩት..» ብሏቋ። ኤህ ኟሧዖብኚ ቍቧቂቄ ኟዑኢዏቄኦው ዬዛኽካን በዺኹቇ ዏዝዔን ቒንደ ኟዀዬ በቒዳ ዏቬዙካን ቍኤዧቆዔ! ቍኻባቡ ኟዑኢናው ዅነኚ ዏቋዕቄካ ኟኦኢኢዘው ሿቒዴኮ ባቆቤካ ኾዛ ቒንደ ሿቒዴኮ ዙቪክው ኾዛ ቍኤዧቆዔና! ኢ ቢሆን ኖዜ “ቒንቬቭኲን
በቒዴኰኲን ቒንዧዝድዛንክው..” ባቆ ነበዛ! ዧዀዕዔ በቍንኴዘ ኤ
201
የአሒኞች ጋሻ ሿቒዴኮ ኾዛ ኢኺዙኗው ቋ «እንዯፇጠርንሊቸው» ኟዑቆውን ቪኤሆን «ከሰሩት» ኟዑቆውን ዏሆኑ ኤህንን ቒውነኩ ኢናቋ። ኤህ ኟኦቆዏዧ ኻቆፃ ቊቌኲ ኵዛቐናዄ ዔቪቊዎኲዔ ቍቇካ፦
ﮋﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ]ٖٓ :[الشورى
ﰆﮊ
«ከመከራም የሚያገኛችሁ ሁለ እጆቻችሁ በሰሩት ነው፤ ከብዙም ይቅር ይሊሌ»[ቍሽ-ቯዙ 30] ،ٕٔٛ :[آؿ عمراف
ﮋ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱﮊ ]٘ٔ :األنفاؿ
«ያ (ቅጣት) እጆቻችሁ ባስቀዯሙት (ስራ) ነው፤ አሊህም ሇባሮቹ በዲይ ባሇመሆኑ ነው!»[ቐቈ ሩዔዙን 182 / ቍቋ-ቍንዠቋ 51] ቋብ
ኢዬዛኼ!
“በቒዴኰኲሁ
በቧዙኲሁካ..”
ዂኤዔ
“በቒዴኰኲሁ
ባቬኴዧዒኲሁካ..” ቍቆዔ! ዔቄንኢኧዔ ቧዎኲ ኃዷኢካን ኟዑዝፅዐካ ኟዀዬ በቒዴኰክው ብኰ ቍኤዧቆዔና! ሆኖዔ ቬዙ በብዛካ ኟዑሿናዂነው በቒዳ ሿዏሆኑ ቍንፃዛ ኤህ ሪኤነኧ ኻቆፃ በቒዳ ኟዒኤዝዔ ቬዙን ዼዔዜ ዒንኚውንዔ ዬዛኽካ በዺኹቇ ቆዒዏሿካ ኤውቋ! በቍዒዛኚኲን “ቒኻቊ ኟቒዯን ቍኻኗ!” ኟዑቆው ኻቆፃ ሿዚህ ኾዛ ኤኴዙዖባቋ፤ “ኟቬዙውን ቍኻኗ!” ዒቆካ ቒንዧሆነ ዀቋፅ ነው። ቬቆዚህ ቒነቨ ቆዑኢዸኹቨካ ቍንኴፅ በቍኦዛጓዔ ቍኰ ኟዑሆኑካ ቒነዚህና ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቒንደ ኟዏዮዏዘኢው ቍኤዧቆዔ!
202
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ኤ ኤኸኚው ኤ ዙቨ ቒዴኮን በኾ ዂኤዔ በኲቌኩ ዏኦዛዔ ኟዑኢቬቃዬ ቍኤዧቆዔ፤ ቍቬዝኽነካዔ ኟቆውዔ፤ ኴዬዕውኑ ቒንቬቪዎኲን በቒዯ ቒንዧዝድዖ ኟዑኢቬኻነዝብ ቍኤዧቆዔና! ዧዀዕዔ ኾ/ውቆኩ ኟዑዝቆዀበካ “ኟዬ” ( )يدብዙ ኵዺ “ቍኤዩ” َ ( )أيْسيቪኤሆን “ቍኢዩ” ( )أياديነው። ሆኖዔ ኤኸኚውዔ ኤሁን ኟዏዮዏዘኢው ቍንኴፅ ቒነቨ በዑቇካ ዘኤቤ ቢኦዛዔ ኖዜ ቒንኳ ኤህ ሁቇ ቄዛቄዛ ኟቍባኩኲንን ቐዧዔ ቍንዬ ካዠካ ቆዏቂዬ ቂቋሆነ በቬኦኴዛ ኟቍህን ቍኤዖዪክውዔ ነበዛ! ዔቄንኢኧዔ፦
ሁቆካ
ቒዴኲ
ቆዒቬኦባበቋ
4ኚ- በቋንቋ ቋዒዪዄ ህዀ ዏዖካ ‘ቒዳ’፣ ‘ዟካ’ ቒና ኟዏቪቧቇካ ካ በዘኤቤኢዄ ኻቆፃ ኟቍንዬ ህኢው ነኻዛ ዏኻቆዿ ሆነው ኟዑዂቨካ ኴዬዕውኑ ሿባህዘኢኧ ባቆቤኬኲ ቍንየ ሿሆነ ብኰ ነው! ቆዔቪቊ፦ “ቬቋዸኑ በቒኻቊ ቒዳ ነው ኢቆው!” ቩባቋ ነኻ በኵዺዺ ቬዛ ቒንዪቆ ዂኤዔ በዝየ ኟዑዂቧን ቒንዧሆነ ቒንደ ‘ቬቋዸን’ ኟዑባቋ ዀረዝ ነኻዛ በዏዪዞ ጭብዺ ውቬዺ ዏኖን ቒንዧዒኢቪኤ ዀቋፅ ነው! ቒንዩሁዔ “ቒኻቊ ቆዬሆኲ ቒዯን ኤዘዖኾቋ” ቩባቋ ቆኾቬነኧን፣ “ቒዯ ቍኤዝኩዔ” ቩባቋ ዧዀዕ ኦዙኒውን ኢቬኻነዝባቋ! ሆኖዔ በሁቆኧዔ ኻቆፃዎኲ ኤ ኟዀዬ ኟቒዯ ቍቂቋ ኤዘዖኾዔ ኤኩድፍዔ ኤኲቋ። ዀን ዏቬድካ ቍብዛኚውን ኽዜ ኟዑዝዏው ቒዳን በዏዘዛኾካ ሿዏሆኑ ቍኳኢ ኻቆፃው ኤህን ዏቧቋ ዏቋዕቄካ ኢቬኦቋዠቋ! ኩዩኢ ኟቋንቋ ባቆቤኬኲ በዚህ ዏቪኤ ዘኤቤ ሕኢው ነኻዛን ኟዑኻቋዘካ ኴዬዕውኑ በካቄቄቋ ቒዳ ኢቆው ዂኤዔ ኟነበዖው ሿሆነ ብኰ ቬቆሆነ ሿዘኤቤኢዄው ዏቋዕቄኧ ን ቆን ሿቒዳ ባቆቤኬኲ ቍንየ ዏሆኑን 203
የአሒኞች ጋሻ ኢቪኢቋ።
(1)
ጭዙሽ ህኤዂካ ኟቊቆውን ነኻዛ በኦዏቆሿኦ ዧዀዕ “ዟካ
ቆዟካ” ( )بين يديهቒንዧዑቆው ቂቇ ቒዳዀ ዺካ ቍኻባቦኲ በቬኦኴዛ ዏቧቋ
“ዝናቡ በዧዏናው ቒዳ ነው!” ዂኤዔ “ዧዏናው ቆቒዛቱው ቒዯን ኤዘዖኾቋ!”.. ዘኤቤኢዄ
ኻቆፃዎኲን
በፍዘዔ
ቍኤድኴዐዔ!
ቆዔቪቊ፦
ቍኤባቋዔ!! በዚህ ዏዖካ ቍህ በዘኤቤኢዄዔ ኤሁን በቊ ኤዘካ ቬቆ ቒዯ ኢዂቪበካ ዒንኚውዔ ዏዖዱ በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ባህዘውን በካቄቄቋ ኟዑኢዬኹ ነው! ቧቆፎኲዔ ኟቍህን ቒዳ በኴዺኦኚ ንዀዀዛ ሿዑኢዖኾዀዶ ዒቬዖዱዎኲ ባቱኻዛ ኤህን ዏቧቋ ቍንኴፆኲንዔ በቍቬዖዳነካ ኢዸኹቨ ኟነበዖው ሿዚህ ቍንፃዛ ነው።
(2)
ቆዔቪቊ፦
ﮋ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ]ٙٗ :[ادلائدة
ﯳ ﯴﮊ
«አይሁድችም “የአሊህ እጅ የታሰረች ናት!” አለ! እጆቻቸው ይታሰሩ! ባለትም ሳቢያ ይረገሙ! ይሌቁንስ ሁሇቱ እጆቹ የተዘረጉ ናቸው፤ እንዯፇሇገው ይሇግሳሌ..»[ቍቋ-ዒዪህ 64]
(1) ዀቆቧቡ ቒዴኮ ኟኦኺዖዶ ቢሆን ቒንኳ ኹዬዑኢ ኟቒዳ ባቆቤካ ኟነበዖ ሿዏሆኑ ቍኳኢ በዚህ ኻቆፃ ውቬዺ ኤቂኦኩቋ! ዔቄንኢኧዔ ቧዎኲ በዏዖኩዄ ቒኤኩ ባቆ ቒዴኲ ናክውና! (2) “ነኹየ ረሥዒን ብኒ ቧሩዬ ሧ ቢሽዛ ቍ-ቋዏዘቩ ቍቋ-ሧኒዬ” ቈ’ዬዪዘዑኤ (1/235-238) ቒንዩሁዔ “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (3/958- 968) ኤዏቋሿኧ!
204
የአሒኞች ጋሻ ኤህ ቍንኴፅ ኟቍህን ክዛነካ ኢቬኻነዝባቋ፤ ሿዚሁ ኾዛ ዧዀዕ በካቄቄቋ ኟቒዴኲ ባቆቤካ ዏሆኑን ቍኢኤዞ ኢቪኢቋ፤ ሁቆኧ ዏቋዕቄኬኲ ኟዑነዸድቇ ቍኤዧቇዔና! በዚህ ኤ ዧዀዕ ቒነዚኢ ሿሃዩኢን “ቒዯ ኟኩቧዖኲ ናካ!” ባቇ ኽዜ ኟቧዸክው ዏቋቬ ዐሧዺ-ዷዎኲ ቒንዧዑቇካ “ቒዛቨ ጭዙሽ ቒዳ
ኟቆውዔ!” ኟዑቋ ቍኤዧቆዔ! ቒንዩኢውዔ «ሁሇቱ እጆቹ የተዘረጉ
ናቸው!» ብቌ በኵዺዛ ኻዬቦ ዒቬዝ ቒውነኩውን ኤበቋዺ ኢናቋ፤ ቍህ ቋብ ኤቬድን! ቒንዧዚሁዔ፦ ]ٔ :[ادللك
ﮋﭑ ﭒ ﭓ ﭔﮊ
«ያ ንግስና በእጁ የሆነው ጌታ ትሩፊቱ በዛ..»[ቍቋ-ዐቋቄ ]ٖٛ :[يس
1]
ﮋﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺﮊ
«ያ የሁለም ነገር ስሌጣን በእጁ የሆነው (ጌታ) ጥራት የተገባው ነው!»[ኢቩን 83] ]ٕٙ :[آؿ عمراف
ﮋﮚ ﮛ ﮊ
«..መሌካሙ (ሁለ) በእጅህ ነው.።»[ቐቈ ሩዔዙን 26] ቒነዚህና ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቍህ ኟንዀቬና፣ ኟቬቋዸንና ኟዏቋቂዔ ነኻዛ ሁቇ ባቆቤካ ዏሆኑን ቩኢቬኻነዝቡ ቒዳ ቒንዪቆውዔ በዚኢው ኢዏቄኩቇ፤ በዏዖኧ
ኟቒዳ
ባቆቤካ
ባኤሆን
ቍኢቧፍዛዔ ነበዛና! 205
ኖዜ
ቒነዚህን
ዏቧቋ
ኻቆፃዎኲ
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏዖካ ቍንዪንዬ ኽዜ ኴዧዔካ ኟቬዔ ቈውንካ ቒነኙህን ዏቧቋ ቍንኴፆኲ ቩኢብዙ ዺኹቋ ዏቋዕቄኧን ብኰ ቍቬፍዖው ዒቆዠክው ቒንዧ ‘ኦቒዄቋ’ ኟዑኺድዛ ቍኤዧቆዔ፤ ኟቒዳ ባቆቤካ ዏሆኑ ኟኩዂኴ በዏሆኑ በኟቦኩው ዏድኴቨ ኟዀዬ ቍኤዧቆዔና! በዺኹቇ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ቍዙዒዴኲ ቆዏቬድዔ ባኻኗው ቒንዼካ ኤ ቒንዧዑንድድቋ ቧው ብዙ ቢፍዼዖዼዔ ኤህንን ዒዸዘኢ ቆዒቆፍ ኟዑኢቬኲቋ ዏዖዱ ኟክውዔ! ቍሁን ዧዀዕ ዂዧ ቍዙኦኚው ዒዸዘኢ ቒንቆፍ፦ ኟቍንኴዘን ኼቋህ ዏቋዕቄካ ሿቆኴኵ ዂዩህ ሿ‘ዘኤቤኢዄ’ ካዛጓዓዎኮ ቍንዧኚውን ቆኤኬ ቆዏዔዖዺ
ኟዑኢቬኲቋ
ቍብዛኚዎኮ
በዚህዔ
በ
ኤሁን
ዔቄንኢካ በቊቌኲ
ቍኢኴዛቡዔ!
ቦኩዎኲ
ኤ
ቒንዩኢውዔ ‘ኦቒዄክውን’
ኟዑኢዙዔየካ በዺዛዸዚ ዏንዝቬ “ኟኦዝቆኻው ቒንዩህ ቈሆን ኤኲቋ፣
ቒንዩኢዔ ቈሆን ኤኲቋ..!” ቒኢቇ ኟኦቆኢአ ዏዔኬኲን በዏቧንዘዛ ነው። በዏዖኧ በዅነኝነካ ኟዑኢቪቬባክው ሿኼቋህ ዏቋዕቄኧ ዒዔቆዺ ቒንደ ኟኦዝቆኻውን ዏዖዪካ ቒንዪቋሆነ ሿኤ ቍኤኦናቋ! ቍዔቬኦኚው ዒዸዘኢ ኤ ዧዀዕ ጭዙሽ ዏዝናዝኚ ኟቆዔ! ቍህ ቆዛቨ ቋኹና ኟኦኻቡ ቒዴኲ ቒንዪቇካ በዒኢዂዪ ቋ ኟዑኢዖኾዀዶካን ቊቌኲ ዒቬዖዱዎኲ በዔን ቍኹዔ ነው ቈኾዝዶ ኟዑኲቇካ! ቒቬከ ቆቍብነካ ኢህቋ በዸዔ ዺኧን ቒንኦዅዂቬ! ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦
ﮋﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ]ٙٚ :[الزمر
ﯰ ﯱ ﯲﮊ
206
የአሒኞች ጋሻ «አሊህንም በሚገባው ሌክ አሊከበሩትም! - ምዴር በመሊ በትንሳኤ ቀን ጭብጡ ሆና ሳሇ፤ ሰማያትም በቀኙ የሚጠቀሇለ ሆነው..!»[ቍዝ-ዙዏዛ 67]
ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚዔ ( )ﷺኟቍንኴፘን ዏቋዕቄካ በቍፅኖካ ቩኢዖኾዀዶ ዸኬኰክውን ቒኟዼበዶና ቒኟዘዛኼ በዒቪኟካ ቒንዩህ ቍቇ፦
ْ َ ُ ْ ََ ُ ََ ُ َُ َ ْ َ َ ُ »يَأ ُر ُش َ ًَ َس- َع َّض َو َج َّن- اهلل «.. أٍا ال ًَ ِوك،اهلل أٍا/ فيقْل،ُِ اوا ِح ُِ َوأ َر ِطي ُِ ِبيسي «አሊህ ሰማያቱንና ምዴሮቹን በሁሇት እጆቹ ይይዝና “እኔ አሊህ ነኝ! (1) እኔ ነጉሱ ነኝ!” ይሊሌ።» ቒንዩሁዔ ቒንዩህ ብቆዅቋ፦
َُْ َ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ ً َ َ ًَْ ُ َ َ ْ َ َْ ُ ْ َْ ُ ُ َ ُ َّاْلَت لًا يلؿأ،ِار ِبيَ ِسه يلؿؤِا،اخسة ِ «حلْن اْلرض يْم اه ِقياي ِث رْبة و ْ َ ً ُ َ َّ َّ ْ ََُْ ُ ْ ُ ُ َ َ »السؿ ِص؛ ٍ ُضَّل ِْلِ ِن اْلََ ِث ْبحُ ِِف أخسكى ر «ምዴር የትንሳኤ እሇት አንዴ ሙሌሙሌ (ዲቦ) ትሆናሇች፤ አንዲችሁ ዲቦውን እያገሊበጠ ሇጉዞ እንዯሚያሰናዲው ሃያለ (ጌታ) በእጁ አገሊብጦ (2) ሇጀነት ባሇቤቶች መስተንግድነት ያሰናዲታሌ!»
(1) (ኟዐቬቈዔ ዘኻባ) ቍቋ-ቡኻዘ (7412)፣ ዐቬቈዔ (2788)፣ ሿብኑ ረዏዛ ቒንዪቬኦቆዞካ። ቒንዩሁዔ ቍቋ-ቡኻዘኤ (7283) ቒና ዐቬቈዔ (2787) ሿቍቡ ሁዖኤዙህ ኟዘኻቡካን ኦዏቪቪኤ ጯዩሥ ኤዏቋሿኧ! (2) ቍቋ-ቡኻዘ (6520)፣ ዐቬቈዔ (2792)፣ ቍቡ ቧሩዬ ቍቋ-ኹዬዘኤ ኢቬኦቆዞካ።
207
የአሒኞች ጋሻ ْ َّ ََ ْ ُ ْ َّ َْ َ َ ْ الص َّ َخ ٌْ يًَْي،لَع َيََاة َص ِي ٌْ ٍُْر َو ِِكخَا،- َع َّض َو َجن- ٌِ ْح هلل ِ » ِإن الًق ِس ِطْي ِعَس ا ِ ِ ِ ٍ ٌ ًَيَ َسيُْ ي «..ْي ِ ِ «ፍትኸኞች አሊህ ዘንዴ በብርኃን መንበሮች ሊይ ከአር-ረሕማን (1) በስተቀኝ በኩሌ ይሆናለ፤ ሁሇቱም እጆቹ ቀኝ ናቸው..» ኟቍህ ቒዴኲ በነዚህና በቊቌኲ ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ዒቬዖዱዎኲ ቒንዩሁዔ በቧጲቦኲና በኩቢሩእኲ ቍንዧበካ ‘ኦቒዄቋ’ን ቈኢቬኦናዀየ በዒኤኲቇ ኦድኹቧዅቋ!
ኟኦቆኢአ
ቍኻባቦኲ
ሿዏኢዝ፣
ሿዏኬ
ሿዏድኹቆቋ፣
ኽዜ
በኤ
(2)
ሿዏዼበዺ፣
ኦዧኾዀዏው ሿዏዘዛኾካ፣
ሿዸኬኲ፣ ሿኴኝነካ ቒና ሿቊቌኲ ዏኻቆዿዎኲ ኾዛ ኦዂቬኦዅቋ! ቒነዚህ ዏዖዱዎኲ ኟዒኢቪዔኑካ ቍህ ቋቦና ቒንዩቧድው ኤዒን!
(1) ዐቬቈዔ (1827)፣ ሧብየ’ህ ብኑ ሧዔዛ ኢቬኦቆዞካ። ቒዴኮ ፍዶዙን ዘንዬ ቒንዧኦቆዏዧው ኟዑበቆዶ ቪኤሆኑ ሁቆኧዔ በካዠካ ኴኝ ናክው፤ ኤህ ኟኩዂኴ ኟሧዖብኚ ቬቋካ ነው። ሿዚህ ቍንፃዛ ቊኚው ቒዯን በ‘ዀዙ’ ዏቧኟዔ ዔንዔ ቒንኳ ቍንዪንዬ ቍዂዛኾቢ ዏዖዱዎኲ ኤ ቢዬኹዔ ቍህን ሿዒኹ ቍንፃዛ ቇን ቍቆዏድኴዐ ኦኻቢ ቬዛሪካ ዏሆኑን ኢቪኢቋ። (2) “ዐኽኦቧዛ ቍቬ-ቧዅሩኹ ቍቋ-ዐዛቧህ” (3/984)
208
የአሒኞች ጋሻ “ቒናንኦዔ ቒንዧኚው..!” ዐሧዺ-ዷዎኲ ኟዑኢዙዔየካ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ኴዏዛ ሿዏዖኧ ኟኦዠቆቧ ቒንዧሆነ ቍኤኦናቋ! በዚህዔ ኟኦነቪ ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ሿቋንቋዄ ቍኻባብ ቍንፃዛ ቋኬ ኟዑንባዖኴውን
ዏቋዕቄካ
ኟዑኢዬኵባክውን
ቍንዪንዬ
ኴዺኦኚ
ካዛጓዓዎኲ ቒንዧ “ኦቒዄቋ” ኺዺዖው “ኟኚዔ ‘ኦቒዄቋ’ ቒንዧዚህ
ነው!” በዒቆካ ኟዙቪክውን ዺዏካ ቆዒናካ ኤዕቄዙቇ! ኟዚህ ውዥንብዛ ዅነኚ ዏነቱ ሿኤ ቒንዧኦድኺዏው ኟቍንዬን ንዀዀዛ ዏቋዕቄካ ኼቋህነካ ኟዑኢአካ ሿኦቪቪኦ ቍኹዸዿ ዏሆኑ ነው! ዔቪቊ ሿዚህ
በዏነቪካ
ኟ“ኦዕዷቋ”
ቍዙዒዴኲ
ኟጯኹ
ባቆቤኬኲን
ሿዑዕዀኧባክው ዔቪቊዎኲ ቍንየን ቒንዏቋሿካ፦ - ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٗ :[احلديد
ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﮊ
«እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር ነው!»[ቍቋ-ጯዩዬ
4]
ብዥኩ ኤህንና ዏቧቋ ቍንኴፆኲን በዒዸኴቬ ኟጯኹ ኦሿኩእኲን ቒንዩህ ቩቇ ኤዕዀኩቇ፦ «ኟነዚህ ቍንኴፆኲ ‘ኼቋህ’ ዏቋዕቄካ ኟዑኢቬኻነዝበው ቍህ
በዔዬዛ ኤ ሿቧዎኲ ኾዛ ኦኴኹቌ ቒንዪቆ ነው! ሆኖዔ በቒውኴኧ፣ 209
የአሒኞች ጋሻ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በኵዺዺ ..ዂዘኦ ቒንደ ቒዛቨ ዙቨ በ‘ዛኧ’ ሿኚ ኾዛ ቒንዪቋሆነ ዒዏናኲሁ ዂዧ “ኦቒዄቋ” ቒንዪዏዙኲሁ ኟዑኢቪኤ ነው! ቬቆዚህ ቒናንኦ ኼቋህ ዏቋዕቄኧን ቒንዪቆ ዏኴበቋ ቬቆዒኤኰቋ ኤህን “ኦቒዄቋ” ቒንዧዝዒኲሁካ ቒኚዔ ኼቋህ ዏቋዕኬኲን ዏኴበቋ በዒኤኰቋበካ ቦኩ ኤ ኦቒዄቋን ቒንዝፅዒቆን!» ዏቋቬ ኤህ ውዥንብዛ ውዬኹ ቒንዧሆነ ሿዑኢዖኾዀዶ በዛቂኩ ዔሾኲ ዏቂሿቋ ዺኧን ቒነሆ፦ ቍንዧኚ፦
ኴዬዕውኑ
ኟነዚህ
ቍንኴፆኲ
ኼቋህ
ዏቋዕቄካ
ቒናንኦ
ቒንዪኲሁካ ቍህ በ‘ዛኧ’ ዔዬዛ ኤ ሿባዜኮ ኾዛ ኦኹኹቌ ቒንዪቆ ኟዑኢቬኻነዝብ ቈሆን ቍኤኲቋዔ፤ ቍብዛኚዎኮ ዐቬቈዕኲዔ ቍንኴፆኮን ቩቧዐ ኤህ ቍኢዟ ቒቪቤ በቍቒዔሯክው ጭዙሽ ውቋ ኟዒኤቋ ሆኖ ቪቆ ቒንያካ ‘ኼቋህ’ ኤባቋ?! በቬዔ ኩዘቄዔ ቍንዬዔ ሪቈዔ ዏቧቋ ቍንኴፆኲን
ቒናንኦ
በዔካዂዺኑካ
ዏቋቀ
ቍቋኦዖዪዔ!
ኤቋኵንዔ
ቍብዜነኧ በቒውኴኧ፣ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በዏኺዸድና በዏቪቧቇካ ኤዘኬኲ ቒዧሆነና ቒዛቨ ዙቨ ዀን ሿሧዛቯ በኤ ቒንዧሆነ ኢቆ ዔንዔ ውዝዀብ
ኦቬዒዔኦዅቋ!
ኤህንን
ቬዔዔነኩክውን
ሿዘኻቡካ
በዛቂኩ
ቈውንካ ዏቂሿቋ ቍንየ ኟሆኑካ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ረዏዛ ቍዺ-
ድቆዏንቁ (429 ሪ.ሂ) ቒንዩህ ኤቇ፦
» أمجع ادلسلموف من أىل السنة على أف معن ﮋ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﮊ وضلو ذلك من « وأف هللا فوؽ السموات بذاتو مست ٍو على عرشو كيف شاء،علمو ُ القرآف؛ أف ذلك «ኟቨን-ናህ ኦሿኩኤ ዐቬቈዕኲ
ነው!
ﮋኟዑቆውና
ﮊ
እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር
ዏቧቋ ኟኵዛቐን ዏቋቒቄካ ‘ቒውኴኧ’ ቒንዧኦዝቆኻበካና 210
የአሒኞች ጋሻ ቍህ ዙቨ ዧዀዕ ሿቧዒኢካ በኤ በሧዛቯ ኤ በቱው ሁኔኩ ሿፍ ብቌ ቒንዪቆ ኦቬዒዔኦዅቋ!»
(1)
ቊቌኲ ቈውንካዔ ኤህንን ኟቧቆፎኲ ቬዔዔነካ ቍፅዬኴዅቋ።
(2)
ኤህ
ቒውነኩ ቍንኴፆኮ ኟዑኢንባዛኵካ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቒናንኦ ኟዔካቇካ ቍኤነካ ቈሆን ቒንዧዒኤኲቋ ኢዖኾዀዸቋ! ሁቆኦኚ፦ “ከናንተ ጋር” ( )معكمኟዑቆው ቍኻቆፅ በሧዖብኚዔ ኤሁን በቊቌኲ ቋንቋዎኲ ኟዑኢቬኦቋዝው ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ ቧዟ በዏሆኑ ዺኹቋ ቍብዜነካን ቒንደ ኟዀዬ ኟቦኩ ዏኾዙካን ኟዑኢቬኻነዝብ ቍኤዧቆዔ! ኤህንን ዺኹቋ ዏዖኩዄ ዏቋዕቄካ በኦዂቧነ ኤዘካ ኤ ኟዑኻዬበው ቇ ኟኦነኻዖበካ ቍኻባብና ቍኳኢ ነው። ‘ኼቋህ’ ዏቋዕቄካ ኟዑባቆውዔ ሿዚህ ቍንፃዛ ቧዎኲ በኴቇ ኟዑኻነዘቡካ ዏቋዕቄካ ነው። ቆዔቪቊ፦
በዔ
ّ
ኤሁን
ዏዺፎ
ኦዀባዛን
ሿቊቌኲ
ኾዛ
ዏኾዙካ
በቍብዜነካ ( )يعيثቈዂቪ ኤኲቋ፤ ቍህ ቒንዩህ ብሏቋ፦ ]ٜٔٔ :[التوبة
ﮋ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹﮊ
(1) “ቍቋ-ዃቨቋ ዏዕዘዝከ’ቋ-ቨቋ” በዑቆው ዏፅሀዠክው ኢቧዝካ። [“በኢን ኦቋቢቩ’ቋ-ዮህዑኤ-ኢህ” (1/186)፤ “ቍቋ-ቇው” ኻፅ 246 ኤዏቋሿኧ።] (2) ሿቧጲቦኲ ዘዏን ዮዔዜ ኟነበ ኴዧዔካ ዔሁዙን ኟቍህ ቍብዜነካ በቒውኴኧና በዏቪቧቇካ ኤዘኬኲ ቒንደ በ‘ዛኧ’ ቒንዪቋሆነ ኟኦናዀሯክውን ቍንዪንዬ ዺኹቭኲ ሿዒብዙዘኢ ኾዛ ቆዒኟካ “ቍቋ-ቍዂ’ቋ-ዏዛዄኤ-ኢህ ዟ ቩዝከ’ቋዏሩኤ-ኢህ” ኟኦቧኗውን ዏፅሀፍ ኤዏቋሿኧ!
211
የአሒኞች ጋሻ «እናንተ ያመናችሁ ሆይ! አሊህን ከእውነተኞችም ጋር ሁኑ!»[ቍካ-ኦውባህ 119]
(በመፍራት)
ተጠንቀቁት፤
ቒንዩሁዔ ዏቂዎኲ ቆዏዛኟዔ ቒንዩህ ቒንዪሏካ ነዀዜናቋ፦ ]ٖٗ :[آؿ عمراف
ﮋ … ﯔ ﯕ ﯖﮊ
«..ከአጎንባሾች ጋርም አጎንብሺ (ስገጂ)!»[ቍቈ ሩዔዙን
43]
ኤህ ዏዔ ቒዛሷ ሿዂንይኲ ኾዛ ኦኴኹ ቒንዧዔካቧዀዬ ቍኢዏቄካዔ! - ቒንዩሁዔ ቍንዬ ቧው በቍንዬ ሀኤዒኖኢዄ ዂኤዔ ቊ ዛዕቬ ኤ ቬቆው ቍቋዔ ቩድኟኹ “ሿ‘ቒኻቊ’ ኾዛ ነኝ!” ብቌ ቈዏቋቬ ኤኲቋ፤ ዔናቋባካ ዀን በቒቨና በ‘ቒኻቊ’ ዏቂሿቋ ቧዟ ኟቦኩ ዛኴካ ኤኖዙቋ፤ ቒንዩኢውዔ ‘ቒኻቊ’ ሿብዙ ቄፍቆ-ዘዏናካ በዟካ ኟኖዖ ዀቆቧብዔ ቈሆን ኤኲቋ! ቬቆዚህ ሿዚህ ቍኻባብ ኟዔንዖዪው ኼቋህ ዏቋዕቄካ በቍቋዔ ሿዛቨ ኾዛ ዏሆኑን ቒንደ ቍንዬ ቦኩ ኤ ዏቧባቧባክውን ቍኤዧቆዔ! - ቒንዧዚሁ ሁቇ “በንዀዬ ቬዙ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በኾብኰ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በሀቪብ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን፣ በቦኩ ሿቒኻቊ ኾዛ ዏሆን..” ኟዑቇካ ቍባባቌኲ በቍኻባባክው ቋአነካ ኟኦነቪ ኟኦቆኢአ ኟቍብዜነካ ዏቋዕቄኬኲን ኢቬዼብዸቇ! - ቒንዩሁዔ ሧዖቦኲ “ቆቈኧን ዐቇ ቬንጓዝ ዼዖ ሿኚ ኾዛ ነበዖኲ!” ቩቇ ሿኻቆፃው ሿዼዖ ኾዛ በቍንዬ ቦኩ ዏቧባቧባክውን ኟዑኻነዘብ ኟቆዔ! ዔናቋባካዔ ቍንዬ ቧው “ኤህ ኼቋህ ዏቋዕቄኧ ነው!” ብቌ ቢናኻዛ ቈቪኹበካ ኤኲቋ!
212
የአሒኞች ጋሻ - ቒንዩሁዔ በቊ ቍኻዛ ኢቇ ቧዎኲን በቬቋቄ ቒኢናኻዖ ዂኤዔ በኴዺኩ ኟዔቬቋ ኴዖፃ ዬዛኽኩክውን ቒኟኦሿኩኦቆ ኢቆ ዀቆቧብ “ሿነቒኻቊ ኾዛ ነኝ..” ብቌ ዏናኻ ኟኦቆዏዧ ነው። - ቒንዧዚሁዔ ቍንዬ ንኼቬ ዂኤዔ ባቆ ኾ ዂኤዔ ቊ ቧው በቊ ቍኻዛ ኢቇ
ዂኻኖኮን
ኟኦቆኢአ
ቒዛዪኩዎኲን
ቒንዧዑቆዀቪክው
ቆዏዀቆፅ
(1)
“ቍኤዟኲሁ! ቒኔ ሿናንኦ ኾዛ ነኝ!” ኤክዅቋ!
ቬቆዚህ በነዚህና በዏቧቋ ቍኳኢዎኲ ፍዶዙን ኹ ቂቇካ ኾዛ (ቍብዖው) ዏሆናክው ኟዑኰቋ ሿሆነ ቍህ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ በኤ ሿፍ ኢቆ ሆኖ ሿባዜኮ ኾዛ ዏሆኑ ቒንያካ ኤኩበቋ?! ኟፍዶዙን ቍብዜነካ ኟዀዬ በቦኩ ዏቧባቧብን ኟዑኢዏቄካ ቂቋሆነ ኟኩኵ ዝዸዘ ቍብዜነካ ቒንያካ ኤህንን ኢዏቄኩቋ?!
ቍህ
ቍሿቱቮናክው ኤኲቇ፦
ሿባዜኮ ሁቆካ
ኾዛ
ዏሆኑን
ቍኤነካ
ኟኻቆፃባክው
ኟቍብዜነካ
ቍንኴፆኲ
ዏቋዕቄካን
በቋንቋዄ
ቈኢቬኻነዝቡ
(1) ቍንዪንዬ ዘኻባዎኲ ኤ ቍቋ-ዒዔ ቍቡ ጯኒዠ ቍህ በቧዒኤ (ሿፍዶዙኑ በኤ) ቒንደ በዔዬዛ ቍቆዏሆኑን በፅሁፍ ባቧዝ ኽዜ ቍንዬ ቧው ( ﮋﭮﭯﮊእርሱም ከናንተ ጋር ነው!) ቬቆዑቆው ቍንኴፅ ቩድኤክው
«ዂዧ ቍንዬ ቧው ሿዛቨ ኟዙኹቄ ሆነህ ቪቆ “ቒኔ ቂንኦ ኾዛ ነኝ!” ብቆህ ቒንዧዔካፅዝው ነው!» ብቆው ዏዏቆቪክው ኦዂዛቷቋ። [“ቍቋ-ቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/337) ኤዏቋሿኧ።)
213
የአሒኞች ጋሻ 1- ሿዐቬቈዐዔ ኤሁን ሿቊው ኾዛ ዏሆኑን በዑኢቪአ ቍኻባቦኲ ኤ በቒውኴኧ፣ በዏቬዒኧ፣ በዒኟኧ፣ በኵዺዺ.. ዂዘኦ ሿሁቇዔ ኾዛ ዏሆኑን፤ 2- ቍብዜነኧን በቍዒኞኲ ኤ በዑኻዬብ ቍኻባብ ዧዀዕ ሿኤኚው ዏቋዕቄካ ባቱኻዛ በቒዛዪኩው፣ በቒንቄብቂቤው፣ በዺበውና በዏቪቧቇካ ቍኳኢዎኲ ሿነዛቨ ኾዛ ዏሆኑን። ቒናዔ ሿቍንኴፆኮ በኴዺኩ ኟዔንዖዪው ኼቋህ ዏቋዕቄካ ኤህ በዏሆኑ ኟ‘ኦቒዄቋ’ ዺዔዘዛ ቍኢቬዝቋኻውዔ! ቭቬኦኚ፦ ቍንኴፆኮ ቒዛቨ በ‘ዛኧ’ ሿቒኚ ኾዛ ኦኴኹቌ ዏኻኗኧን ጭዙኲ ቒንዧዒኢቬኻነዝቡ
ሿዑኢቬዖየካ
ቒውነኩዎኲ
ዏቂሿቋ
ቍብዛኚዎኮ
ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካና ዏቧቋ ዏቋዕቄኬኲን በዑኢዖኾዀዶ ቍኻባቦኲ ኟኩዮቡ ዏሆናክው ነው። ቆዔቪቊ ኟኤኚውን ቍንኴፅ በዐቇ ቍኻባቡ ቒናዷነው፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲﭳ ﭴ ﭵ ]ٗ :[احلديد
ﭶ ﭷﮊ
«እርሱ ያ ሰማያትንና ምዴርን በስዴስት ቀናት የፇጠረ፤ ከዚያም በዏርሹ ሊይ ከፍ ያሇ ነው፤ በምዴር ወስጥ የሚገባውን፣ ከርሷም የሚወጣውን፣ ከሰማይ የሚወርዯውንም በእርሷ ውስጥ የሚያርገውንም ያውቃሌ፤ እርሱም የትም ብትሆኑ ከናንተ ጋር ነው፤ አሊህም የምትሰሩትን ተመሌካች ነው!»[ቍቋ-ጯዩዬ 4] 214
የአሒኞች ጋሻ ቋብ ኤበቇ! በሧዛቯ ኤ ዏሆኑን ሿኻቆ በኋ ኟቒውኴኧን ፍዘዔነካ በዔቪቊዎኲ ቍቬኻነዘበን፤ ሿዚኢዔ ሿኚ ኾዛ ዏሆኑን ድኹቭ ኟዔንቧዙውን ሁቇ ቒንዧዑዏቆሿካ በዏንኻዛ ቍንኴዘን ቋዼ። ሿዟካና ሿኋ ኢቇካ ቍዖፍኦ-ነኻዜኲ ኟቍብዜነካ ዏቋዕቄኧ በቒውኴኧ፣ በዒኟኧና በዏኺዸድ ኟዑኻቆፅ ዏሆኑን ኵቋጭ ቍዬዛኻው ቬቆዑኢብዙ ኟቍንኴዘ ኼቋህ ዏቋዕቄካ ዔን ቒንዧሆነ ዏዖዪካ ቍኢዪዀካዔ! በዚህ ኤ ዧዀዕ ሿሧዛቯ በኤ ዏሆኑን በዏቄዝኰው ኤ ቍቬኴዬዕ ዒፅናኧ “ከናንተ ጋር ነው” ሿዑቆው ቋ ቒዛቨ ዙቨ በዔዬዛ ሿባዜኮ ኾዛ ዏሆኑን ቆዏኻንዘብ ዔንዔ ኢህቋ ዏዝናዝኚ ቍቬኴዖዔ! ቍዎን! ቍህ ሿሧዛቯ በኤ ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ ውጭ ሿዏሆኑ ኾዛ ሿዕውኴኧ ኟዑቧዂዛ፣ ሿቒኤኩው ኟዑቮቮዀ፣ ሿኵዺዺ ኟዑዂዸ.. ኹንዸካ ነኻዛ ባቆዏኖ
በካቄቄቋ
ሿባዜኮ
ኾዛ
ነው!
ቬቆሆነዔ
በዛቂኩ
ኟቧቆፍ
ቈውንካ ሁቆኧን ዏቋዕቄኬኲ በቍንዬ ኤ ቍኢኤዘው ኤናኻ ነበዛ። ቆቍብነካ ኢህቋ፦ ኩኵ ቧጲቢኤ ሧብየ’ህ ብኑ ዏቬረዬ (
) ቒንዩህ ኤቇ፦
« وال خيفى عليو شيءٌ ِمن أعمالكم، وهللاُ فوؽ العرش..» «..ቍህዔ
ሿሧዛቯ
በኤ
ነው፤
ሿዔካቧካዔ
ዔንዔ
ነኻዛ
(1)
ቍኤቮቮዀበካዔ!»
(1) “ቍቋ-ዐዕዮዐ’ቋ-ሿቢዛ” ቈ’ዺ-ድበዙኒ (9/228)፣ “ቍዛ-ዖዬ-የ ሧቆ’ቋዮህዑኤ-ኢህ” ቈ’ዬ-ዪዘዑኤ ኻፅ 55፣ “ቍካ-ኦውጱዬ” ቈብኒ ኹዘኤዒህ (1/243-244)፣ “ቍቋ-ሧዞዒህ” ቈቍቢ’ሽ-ቮኤኽ (2/565)፣ “ቮዛጰ =>
215
የአሒኞች ጋሻ ቊ ዔቪቊ፦
ﮋ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵﭶ ﭷ ]ٚ :[اجملادلة
ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮊ
«አሊህ በሰማያት ውስጥ ያሇውን በምዴርም ውሰጥ ያሇውን ሁለ የሚያውቅ መሆኑን አታይምን? ከሦስት ሰዎች መንሾካሾክ አይኖርም እርሱ አራተኛቸው ቢሆን እንጂ፤ ከአምስትም (አይኖርም) - እርሱ ስዴስተኛቸው ቢሆን እንጂ፤ ከዚያ ያነሰም የበዛም (አይኖርም) - እርሱ የትም ቢሆኑ ከነርሱ ጋር ቢሆን እንጂ! ከዚያም በትንሣኤ ቀን የሠሩትን ሁለ ይነግራቸዋሌ፤ አሊህ ነገሩን ሁለ ዏዋቂ ነው፡፡»[ቍቋ-ዐዱዧህ 7] ኟቍንኴዘ ዏቄዝኰ ቬቆ ቒውኴኧ፣ ዏዝኽኢውዔ ቬቆ ቒውኴኧ ቒንዧዑኢዂቪ ኢቬኦውቇ! ቍሁንዔ ቊ ዔቪቊ፦ ]ٗٙ :[طاه
ﮋ ﯝ ﯞ ﯟﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﮊ
ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ-ቆቂኤ (3/395-396)፣ “ቍቋቍቬዒ ዂቬ-ቩዠካ” ቈ’ቋ-በኤሀኤ (2/291) ..ቒና በቊቌኲ ዏዛዀብካ ኟኦቆዝ ቩሆን ቍቋ-ዒዔ ቍዝ-ዘሀቢኤ ቒና ቊቌኲ ኟዘኻባውን ካቄቄቆኝነካ ዏቬቄዖዅቋ። [“ቍቋ-ረቇው” ኻፅ 79]
216
የአሒኞች ጋሻ «(አሊህም) “አትፍሩ! እኔ ከናንተ ጋር ነኝና - እሰማሇሁ አያሇሁም!” አሇ።»[ዸሃ 46]
ቍዙኦኚ፦
ቍህ
ሿፍዶዙኑ
በኤ
ዏሆኑ
ቬፍዛ ኵዺዛ
በቊክው
ዏዖዱዎኲ ኟኦዖኾኻድ በዏሆኑ ቍብዜነኧ ሿባዜኮ ኾዛ በቦኩ ዏኴኴቇን (1)
ቈኢዏቄካ ቍኤኲቋዔ!
-- በዺኹቇ ኤህ ኟቧቆፎኲ ዀንዛቤ ሿሁቋ ኽዜው ዏዛሃክው ኢዝነኻድ “ኦቒዄቋ” ቒንዪቋሆነ ዀቋፅ ሆኗቋ፤ ዔቄንኢኧዔ ቍህ ሿፍዶዙኑ ኾዛ ዏሆኑን
ኟኻቆባክው
ዒቬዖዱዎኲ
ኴዬዕውኑ
ኟቦኩን
ዏኾዙካ
ኟዑኢቬኻነዝቡ ቬቋሆኑ ዏቋዕቄኩክውን ሿኤ በኦኻቆው ዏቋቀ ዒፅዧኵ ኼቋህ ቋንቋዄ ኤዘኩክውን ዏሿኦቋ ቒንደ ኟ“ኦቒዄቋ” ካዛጓዓን ዒዙዏዬ
ቍኤዧቆዔና!
ኤህንን
ኟዀዬ
“ኦቒዄቋ”
ብቆን
ዏዺዙካ
ቒንዪቆብን ኟዐዺኝ ብቌ ኟዑዕዀካ ቂቋቆ ዧዀዕ፦ ኤህ ኦፍቩዛ ኟኦዕዷቋ ቍዙዒዴኲ ቒንዧዑኢዧዛኼካ ኟዒኢዂየ ዒቬዖዱዎኲን በዑፃዖዛ ኼዛ ቬንድ ካን ዏድዔዘዝና ካዛኼዔ ዒዛባካ ቪኤሆን ኵቋጭ ኢቇ ዒቬዖዱዎኲን ኦዏዛቀዞ ቒውነኩውን ዒብዙዙካ ነው! ቬቆዚህ በዔንዔ ዏቋቀ ኟጯኹ ባቆቤኬኲ ዏንኻዬ ሿዺዏካ ቧቆባዎኲ ዏንኻዬ ኾዛ ቈነፃዛ ቍኤኲቋዔ። ቍቋ-ጯዔየ ቈ’ህ!
(1)
ኟቍህን ሿፍዺዖኦ-ሪቆዐ በኤ ዏሆን በኴዺኩዔ ኤሁን በኦዘዅዅዘ ኟዑኢዖኾዀዶ ዝዛዝዛ ዏዖዱዎኲ ሿተህ ቒንዧዑበቋዶ ቍንዪንዬ ኴዧዔካ ዔሁዙን ኦናዀዖዅቋ! በዛቂኩ ኟቬዔ ቈውንካ ኟኦዂቧኑካ ዏዖዱዎኲን ኢቧባቧቡ ዺዙዞኲን ቍቬፍዖዅቋ።
217
የአሒኞች ጋሻ ሿኤ በኦብዙዙው ዏቋቀ ቍህ ኹዛብ ዏሆኑን ኟድኴቧባክውና ዏቧቋ ኻቆፃዎኲ ኤ ኟዑነቨ ኦዏቪቪኤ ውዥንብዜኲዔ ዏቋቬ ቈኢኻኘ ኤኲቇ!
218
የአሒኞች ጋሻ
ኟንካ ዺዘ በኵዛቐንና በካቄቄቆኚ ጯዩሦኲ በዀቋፅ ሂዧካ ኟዧኵካን ኟቍህ ቬዕኲና ባህዘኢካ ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ቒንዪቇ ዒዖኾኻዺ ቍዒዙጭ ኟቊቆው ዀያኩ ዏሆኑ በኦቆኢአ ዒቬዖዱዎኲ ኦብዙዛቷቋ! ኤሁንና ቍብዛኚዎኮን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ ቆዝዸዘ ኟዒኤኻባ ኼዬቆካን ቒንዧዑኢንባዛኵ
በዒዏን
ቪኤኩቄኧ
ካዛጓዓኢክውንዔ
ኟዑድዏዝዙ
ቍንዬ
ዙዎኲ
በቍንዬ
ቒንዪቇ
ኟዑኢዠዛቨና
ቍውኴናቋ።
ኤህ
ቍቂሄዪክው በኦዘዅዅዘ ኟዑኢንባዛኴው ዏቋዕቄካ ቒዳዀ ቍዧኻኚ ነው! ሆኖዔ ቍብዛኚዎኮ ቍኤዖየካዔ! ሿዚህ በዟካ ቒንዧኦኻቆው ኟቍንዬ ኦናኾዘ ንዀዀዛ በኦዂቧኑ ዛዕቭኲ ኤ ሁቋ ኽዜ ቍቱዑና ኟኦዬበቧበቧ ኟዑሆነው፦ - ዂኤ ቬቆ ኼዪአ ቂቆው ቒውኴካ ዒነቬ ነው፤ - ዂኤ ዧዀዕ ሿቍኻቆፅ ኲቌኩው ዒነቬ ነው፤ - ቍቈኢዔ ቒውነኩውን ኟዏዀቆፅ ፍካ (ኹንነካ) ቂቆዏኖዛ ነው! ሿቒነኙህ ቭቬካ ቒንሿኖኲ ቍንየዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ንዀዀዛ ዂቬዺ ፍዘዔ ቈኖዛ ቒንዧዒኤኲቋ ዧዀዕ ኟዒኤኩበቋ ቒውነኩ ነው።
(1)
(1) በዔዕዙፍ ቍንዬ ኤ ኟዏዮዏዘኢውን ዏዛሆ ዒብዙዙኢ ዧዀዏው ቢኢአካ ኤበቋዺ ኤድኴዒቇ!
219
የአሒኞች ጋሻ በዚህ ዏዖካ ቒነዚኢ ኟ‘ኦዕዷቋ’ ቍዙዒዴኲ ቂቇበካ ቧዏዏን ኤነኵ ዘንዬ ኟዑሿኦቇካን ዺኢኸዎኲ ቒናኴዛብክዅቆን፦ 1- ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲና ኟዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜኬኲ ቒነዚኢን ኟኦቆኢአ ኟቍህ
ባህዘኢካ
ዧዀዏው
ዧኾዀዏው
በዑኢኑ
ኟኦቆኢአ
ቍኻባቦኲ
ኟዑኢዂቨካ ቆዔንዧነው? 1.1- ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ቆኩ ኟዑኻባውን ዏኻቆዿ ‘ቒንዧናንኦ’ ኟዒኢውኵ ሆነው ነው?! 1.2- ዂኤቬ ቒናንኦ በዔኩዘዂካሯክው ካ ቒውነኩውን ዏዀቆፅ ኦቬኗክው?! 1.3- ዂኤቬ ሆን ብቆው ኼዪአን በዒዬበቬበቬ ዐቬቈዕኲን ቆዒቪቪካ ነው?! ዏቋቪኲሁ “ቍዖ በፍዘዔ..!” ኟዑቋ ቒንዧሆነ ቒንድብቆን! ኩዩኢ ዔነው ቆነዚኢ ዀቋፅ ዏቆቅኩዄ ዏዏዘኢዎኲ ቒዳ ዏቬድካ ኦቪናኲሁ?! 2- ቍህ ቬቆ ኵዛቐን ዂዧ ቒውነካ ኟዑዏዙ ብዛሃን፣ ኟኦብዙ ቍንኴፆኲን ኢዘቆ፤ ቆዀንዛቤ ኟኴቆቆ፤ በዀቋጽ ሧዖብኚ ቋንቋ ኟዂዖዧ ቒና ኟዏቪቧቇካ ዏኻቆዿዎኲን ኟኦበቧ ቒንዧሆነ ኟዑነዀዖን ሁቇ ቒውነካ ቍኤዧቆዔ ዒቆካ ነው?! ዏዔ “ቒውነካ ነው ቒንደ!..” ዒቆኩኲሁ ቍኤኴዛዔ! ኩዩኢ፦
220
የአሒኞች ጋሻ 2.1- ኟኩን ህቋውና በዑዏቆሿኦው በዚህ ኩኹ ዏዖካ ኤ ኵዛቐን ኟዑኢንባዛኴው ኼቋህ ዏቋዕቄካ ቄህዧካን ኟዑኢቬኻነዝብ ቈሆን ኤኲቋ?!
(1)
2.2- ዂኤቬ ቍህ በኦዟዟዖ
ዘኤቤ ዙቨን ቆዒዂዧቬ በኴዺኩ
ኼዬቆካን ኟዑኢቬኦቋዞ ኻቆፃዎኲን ዧኾዀዕ ኢቧፍዙቋ? 2.3- ቒንያካቬ ኟኵዛቐን ቍንኴፆኲ ቒዛቬ በዛቬ ኟዑዖኑ ዀቋፅና ዬብኹ ዏቋዕቄኬኲን ቍዸዔዖው ኢቬኦቋዠቇ? 2.4-
በዚህ
ኼዪኤ
ኤ
ቧዎኲ
ዔዙኰን
ኟዑኢኻኘካ
ቒናንኦ
በዔካዪቄበካ “ቍቒዔሯዄ” ዏንኻዬ ሿሆነ ኵዛቐን ኟዏውዖየ ዠኤዪ ዔንዬነው? 2.5- ቒንዩኢውዔ ቒንዧናንኦ ቍባባቋ ኵዛቐን ብዙ ቦኩዎኲ ኤ ቬቆ ቍህ
ዏኻቆዿዎኲ
ኟዑኢንባዛኴው
ኼዬቆካን
ቬቆሆነ
ቍዒኞኲ
ቒነዚህን ኻቆፃዎኲ ኦሿካቆው በኻፍ “ሿዑድዐ” ጭዙቯኑ ባኤዂዛዬ ቍኤቱቋዔ ነበዛ?!
(1)
ሿቍሽሧዘኤ-ኢህ ኩኹ ቍኴንኞኲ ቍንየ ኟሆነው ቍቬ-ቧኑቩ (895 ሪ.ሂ) “ኟቄህዧካ (ኟቀፍዛ) ዏዖኬኲ ቬዬቬካ ናክው..” ብቌ ቍዔቬኧን ዘዛዝዜ ቬዬቬኦኚውን ቒንዩህ ቩቋ ኻቆ፦ “በቒዔነካ ዏዖኬኲ ኤ ኟኵዛቐንና
ኟጯዩሥ ኼቋህ ዏቋዕቄኬኲን በቍቒዔሯዄ ዒቬዖዱዎኲና በኵዛድኚ ቮዘሪዄ ቒውነኩዎኲ ቪኤዏዝኑ ቒንዪቇ ዏኢዝ..”!! [“ቮዛጰ ዔ-ዑ’ቋ-በዙሂን” ኻፅ 81] ቒንዧዚሁዔ ቍቬ-ሷዄ ቒንዩህ ኤቋ፦ “..ኟኵዛቐንና ኟጯዩሥ ኼቋህ ዏቋዕቄኬኲን ዏኢዝ ሿቀፍዛ ዏዖኬኲ ነውና!”!![“ጲተኟኧ’ቬ-ሷዄ ሪ ኦፍቩዘ’ቋ-ዮቆኤን” (3/9)]
221
የአሒኞች ጋሻ 2.6- ዂኤቬ ሪዒው በውቬዶ ኢቇካን ኟቍህ ዏኻቆዿዎኲ በዀዘቄ ዝቬዠዎኲ ዏዛሆ ዏዖካ ቒንዧዔንዔ ዒዠዖቬና ዏቋዕቄኩክውን በኦኻኗው ዏቪዘኢ ዏኺቋዏዔ ኟዑኲቆው “ጮቊ” ዒን ቒንዧሆነ ቒዬዓ በዒኤዝኩው ኟቒንኺኹቋሽ ዝኦና ዏቆኟካ ነው?! 2.7- ውዝዀባኲንን ሁቇ ዂዧ ቍህና ዏቋዕቄኦኚው ቍቬኦዔህዜካ ቒንዬንዏቋቬ በኵዛቐን ውቬዺ በቍፅኖካ ኟኩዘዝነውቬ “ቒንኺኹቋቯን” ኤባቬ ቆዒዂቪቧብ ነው?! 3- ኟቍህ ዏቋዕኦኚ ( )ﷺቬዔን ቆዏዒዛ ቍዅውዔ ቍዅውዔ፣ ሿኦዓውዔ ቍኻዚውዔ፣ ካቋኵዔ ካንቯዔ ሁቇዔ ሿኦቆኢኟ ኟዀንዛቤ ዧዖዱክው ኾዛ ዂዧዛቪክው ቩዏዶ ቍንየን ሿቊው ቪኤቆአ ኟቍህን ባህዘኢካ ኢዘቇካን ኵዛቐናዄ ቍንኴፆኲና ነብኢዄ ቍቬኦዔህዜኬኲ ኢቆ “ዒቬድንኴኢ” በኻሀዬ ኢቬኦቋዞ ነበዛ። ኩዩኢ፦ 3.1- ዀቋፅ ዏቋዕቄኬኰክው ኟኦዝቆኼ ባኤሆን ኖዜ ኟ“ኦቒዄቋ” ዒብዙዘኢዎኲን በዒሿቋ ኦሿኩእኰክውን ሿውዥንብዛ ቒንዪኢዬኑ ዔን ሿቆሿክው?! 3.2-
ቒንያካቬ
ዐሧዺ-ዷዎኲ
ዘውካዛ
ቒንዧዑኢዧዛኼካ
ባህዘኢኧን በዀቋፅ ባኢዠዛቨ ቒንኳ ቢኢንቬ ቍንዬ ኴን ቒንኳ ኴጭን ዺኺዒ ቪኢቬኦቋዞ ቍቆዞ? 4- በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኟኦዂዧቨካ ቧጲቦኲና ኦሿኩኤ ካውቋይኲ
ኟዐቬቈዐ
ህብዖኦቧብ
ዏሆናክው ኤኩዂቋ። ኩዩኢ፦
222
ኴዪዑ
ኦዔቪቊካና
ቍዛሪኢ
የአሒኞች ጋሻ 4.1- ኤህን ዏዖኩዄ “ቒውነኩ” ቒነኙህ ዔዛዺ ካውቋይኲ ቪኤዖየካ ኴዛኦው ሿኽዜ በኋ ኟዏዶካ ኟሿሃዩኢን ፍቋቬፍና ቍኴንኞኲና ኟቒዔነካ ኋ ኴዜኲ ዧዖቨበካ ዒቆካ ነው?! 4.2- ዂኤቬ ቧቆፎኲ ቒናንኦ ቒንዧዔኩዧዛኼካ ቍኾዸዑ ቩዏኰኲዔ ቪኤዏኰኲ ኟቒነዚህን ዏዖዱዎኲ ዏቋዕቄካ ቆዒዠዖቬና ቆዏኺቋዏዔ ኢቋኩዧቇካ ቆዩን ‘ቒንዧ ቒናንኦ’ ኟዑኺዖኺ ቬቋነበ ነው?! 4.3- ኤቋኵንዔ ኦዙኒ ንዀዀዜኲን ኤቧነዝ ኟነበዖውቬ ሆን ብቆው ኼዪአን ቆዒዬበቬበቬ ነበዛ?! --በዏዼዖቱዔ
ቍህ
ዏዖኩዄ
ቒዔነካ
ህብዖኦቧብ
ቧዔ
ዙቨን
ኟኻቆባክውን
በዏኵድዛ
በኦቆኢአ
ቆዑኢዧዝዛቨካ
ባህዘኢካ
ዒዠዖቬን
ውዥንብዜኲ
ዂኻኖኲ
ቒንዧ
ኟዐቬቈዐን
ኟዑሿኦቆውን
ቬዻኩ
ቍበዖቄኩቆሁ፦ ኩዘቂዄ ውኤኤካ
“ኵዛቐን ፍዶዛ ነው!” ኟዑቆውን ኟቍህን ኟዏናኻዛ ባህዘ ኟዑኢዠዛቬ ኟቄህዧካ ቍቋዔ ባቆዏኴበክው ኩቬዖው ኟነበ ቍንዬ በቒዬዓ ድና ኢቇ ሪቈዔ ሿቍሕዏዬ ብን ቍቢ የቐዬ
(1)
ኾዛ ኸቈዠው ቍቋ-ዅኹ (232
(1) ኤህ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኝ ቍቋ-ዒዔ ቍሕዏዬን ቆዒቬኻዧቋ ቩዺዛ ኟነበዖ ኟቨን-ናህ ኴንዧኚ ድካ ነው!
223
የአሒኞች ጋሻ ሪ.ሂ)
ባቆበካ
ኢዧዖኼካን
ዔቋቋቬ
በቍጭ
ቒንዧዑሿኦቆው
ቍኴዛበዅቆሁ፦ -
[ኸቈዠው
ቆሪቈዐ፦]
“ሿቍሕዏዬ
ብን
ቍቢ
የቐዬ
ኾዛ
ኦዂኢአ!”… - [ሪቈዐ፦] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ኟዔንዏቆቪክውን ካ
በዧንብ ብኩቬኦውቋቋን..?” - [ኸቈዠው፦] “ቒተ!” - [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ኤህ ቧዎኲን ዂዧ ቒዛቨ ኟዔካዸዙው (ኟቢዬሪህ) ንዀዀዛህ ኟዩን ቒዔነካ ዂቬዺ ኟዑቂኦካ ዀያኩና ኢቆ ቒዛቨ ዩን ኟዒኤዕ ነውን?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!” - [ሪቈዐ፦] “ቍህ ዏቋዕቄኦኚውን ( )ﷺዂዧ ባዜኮ ቩቋቄ ቒዛቪክው
ቒንዩኢቬኦቋዞ ሿኩዘዙካ ኟዩን ኼዪኤ ኟቮቮኼካ ነኻዛ ቍቆ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ኟቆዔ”! -
[ሪቈዐ፦]
“ኩዩኢ
ዏቋዕቄኦኚው
()ﷺ
ዂዧዚህ
ንዀዀዛህ
ኦዸዛኦዅቋ?!” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ዺ!)
(1)
- [ሪቈዐ፦] “ኦናኻዛ ቒንደ!” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!)
(1) “ቍዎን!” ቂቆ በዔንዔ ዏዖዱ ቈዧዀዝው ኟዒኤኲቋ ቍኤን ኢዝድድ ኹዺዝካ ቬቆዑሆን ነው ዝዔ ኢቆው! ዏቋዕቄኦኚው ( )ﷺዂዧ ኦዕዷቋ ኦዸዛኦዅቋ ብቌ ኟዑዕዀካ ቂቆ ኟዔቨን ኹዺዝካ ቋቦናው ኢውኴዅቋ!
224
የአሒኞች ጋሻ - [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ቍንዬ (ብቆህ
ኵድዛቋኝ)!” - [ኸቈዠው፦] “ቍንዬ!” - [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ዒነው ቒውነኦኚው? ሀኤዒኖኩኲንን
-
ቒንዪሟቋን ኟነኻዖን[ቍቋ-ዒዪህ 3] ቍህ? ዂኤቬ ኤህንን ዏዹ ንዀዀዛህን ቒቬቄናዔን ዬዖቬ ይቌ ቒንዧሆነ ኟነኻዛሿን ቍንኦ?!” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ዺ!) [ሪቈዐ፦] “ዏቋቬቋኝ!” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!) [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ሁቆካ በቋቋኝ!” [ኸቈዠው፦] “ሁቆካ!” [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቒቬከ ንኻዖኝ! ኤህንን ንዀዀዛህን ዏቋዕቄኦኚው ቍውኴውካ ነበዛ ዂኤቬ ቍዂኵካዔ?” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍውኴውኩቋ!” [ሪቈዐ፦] “ቧዎኲን ዂዧዚኢ ድዛኦዅቋ?” [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] (ቍሁንዔ ዺ!) [ሪቈዐ ቆኸቈዠው] “ቍዑ’ቋ-ዐቒዑኒን ሆኤ! ቭቬካ በቋቋኝ!” [ኸቈዠው፦] “ቭቬካ!” [ሪቈዐ ቆብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቒንዧዔካቆው ኟቍህ ዏቋዕቄኦኚ ( )ﷺኤህንን ቒኢዂኵካ ኦሿኩእኰክውን ዂዧዚህ ባቆዏዸዙኩክው
ኦብኹኦዅቋ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!” - [ሪቈዐ፦] “ቍቡ በቄዛ፥ ረዏዛ፥ ረሥዒንና ሧቈኤዔ ቒንዧዚሁ በዝዔኩ ኦብኹኦው ነበዛ?” - [ብኑ ቍቢ የቐዬ፦] “ቍዎን!”
225
የአሒኞች ጋሻ - [ሪቈዐ ዂዧ ኸቈዠው በዏዞዛ፦] “ዖቨቋን ( )ﷺቍቡ በቄዛን፥
ረዏዛን፥ ረሥዒንንና ሧቈኤን ኢብክው ዝዔኩ ኟዒኢብህ ሿሆነ፦ ቆነቨ ኟኦዏኰክው ኟዒኤዏክው ሁቇ ቍህ ዔኳካን ኤንቪው!” - [ኸቈዠው፦] “ቍዎን! ዖቨቋን ቍቡ በቄዛን፥ ረዏዛን፥ ረሥዒንንና ሧቈኤን ኢብክው ዝዔኩ ኟዒኢብን ሿሆነ፦ ቆነቨ ኟኦዏኰክው ኟዒኤዏክው ቍህ ዔኳካን ኤንቪው!!” (1)
ሿዚህ ኽዜ ዮዔዜ ኸቈዠው ኟዀቋ ቍቋዐን ቒንዪቬኦቂሿቆ ኤነኻዙቋ!
(1) “ቍሽ-ቮዘሪህ” ቈ’ቋ-ቐዯዛ-ዘኤ ኻፅ 91፣ “ኩዘኹ በጝዪዬ” ቈ’ቋ-ኸዷብ (11/271)፣ “ቍቋ-ባናህ” ቈ’ብኒ በዺ-ዸህ (2/269)፣ ቒና ቊቌኲ ዏዛዀብካ ኤ ቧፍሯቋ።
226
የአሒኞች ጋሻ
ቒውነኩውን ቆኦፃዖካ ኢቆን ዔቋሿኩ ካቄቄቆኚውን
ኟቒዔነካ
ዪና
ኟዑቬኧ
ሁቇ
ቍንዬ
ዂዺ
ብኤን
ኟዑዏቆሿኩክው ቍኤዧቇዔ። ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ِ ِ ِ ِ ِ ني ِِف أُص َّ ؼ أ وؿ ال ِّدي ِن َوالْ َك َالِـ َعلَى َ ضا أَ ْف يػُ ْعَر ً ْ» َوشلَّا يَػْنبَغي أَي َ َف الطََّوائ َ ف الْ ُمْنتَسبَةَ َإىل َمْتبُوع ُ ِ ٍ وؿ ع ِظ ِ ٍ السنَّةَ ِِف أ ف ُّ ف َ َ َومنْػ ُه ْم َم ْن يَ ُكو ُف َّإظلَا َخال،يمة َ َ منْػ ُه ْم َم ْن يَ ُكو ُف قَ ْد َخال:َد َر َجات ُ َ َ ُص «..السنَّةَ ِِف أ ُُموٍر َدقِي َق ٍة ُّ
«..ቒንዩሁዔ ቈኩዂኹ ኟዑኻባው ነኻዛ በሀኤዒኖካ ዏዖኬኲና በ“ሿዔ” ዂዧኦቆኢአ ዏዘዎኲ ዙቪክውን ኟዑኢቬድኼ ጭፍዙዎኲ በኦቆኢአ ዧዖዱዎኲ ኤ ዏሆናክው ነው፦ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ በኩኹ ዏዖኬኲ ኤ ካቄቄቆኚውን ዝቆዀ ኟኦፃዖዖ ቍቆ፤ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ዧዀዕ ካቄቄቆኚውን ዝቆዀ ኟኦፃዖዖው በውቬብቬብ ኼዪእኲ ኤ ኟሆነ ኤኖዙቋ…‛
(1)
ኟቍህን ዏኻቆዿዎኲ በኦዏቆሿኦው
ኩኹ
ዛዕቧ-ኼዪኤ
ኤ
ዀቋፅ
ዺዏካን ኢዙቡ ኟነበካ ኟዏዮዏዘኢዎኮ ኟዮህዑኤ-ኢህ ቍኴንኞኲ ቧቆፎኲ ዘንዬ በዺኹቋ ቒኤኩ ቒንዧ ሿሃዩኢን ኤኩአ ነበዛ።
(2)
ዔቄንኢኧዔ
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (3/348) (2) ኤህን ቒውነኩ ኢቬኦቆዞ በዛቂኩ ዏዛዀብካ ቍቇ። ቆዔቪቊ፦ ቍቋ-ዒዔ ቍቋ-ቆቂኤ (418 ሪ.ሂ) ኟኵዛቐንን ኟቍህ ንዀዀዛ ዏሆን ቆዒቬኦባበቋ “ፍዶዛ ነው!” ኟዑቇካን ዮህዑኤ-ኢዎኲ በዺኹቇ በሿሃዩነካ ኟዝዖዯ በዛቂኩ ኟቧቆፍ ቈውንካን ሿዘዖዘ በኋ ቒንዩህ ኤቇ፦ =>
227
የአሒኞች ጋሻ ዀቋፅ ዒቬዖዱዎኲን በዒቬኦባበቋ ሁቇንዔ ኟዝዸዘን ቬዕኲና ባህዘኢካ ሿዏዖኧ በዒዠዖቪክው ነው። ሆኖዔ በነቨ ኦፅቒኖ ቬዛ ኢዧካ ሁቇ ኟዀዬ በዚህ ቒኤኩ ኟዑኻዏኻዐ ቍኤዧቇዔ! ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ
ኦኤዑኤ-ኢህ ቬቆ ፅንዝኚዎኮ ዮህዑኤ-ኢዎኲ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ ٍ ِ َف النُّصوص الْم َخالَِفةَ لَِقوذلِِم ِِف الْكِتَ ِ السن َِّة » َوتػُغَلَّ ُ اب َو ُّ ط َم َق َاالتُػ ُه ْم م ْن ثََالثَة أ َْو ُجو؛ أ َ ْ ْ َح ُد َها :أ َّ ُ َ ُ َّان :أ َّ ِ ِ ِ ِِ ِ َّح ِر ِ َو ِْ يف .الث ِ الصانِ ِع يل َّ ورةٌ َوإَِّظلَا يَػ ُردُّونَػ َها بِالت ْ اِل ْمجَ ِاع َكث َيةٌ جدِّا َم ْش ُه َ َف َحقي َقةَ قَػ ْوذل ْم تَػ ْعط ُ ِ ِ اِليَ ِ اف ِْ َصل ِْ الصانِ ِع ،فَ َك َما أ َّ َوإِ ْف َكا َف ِمْنػ ُه ْم َم ْن َال يَػ ْعَل ُم أ َّ اِلقْػَر ُار يل َّ َف أ ْ َ َف قَػ ْوَذلُ ْم ُم ْستَػ ْلزٌـ تَػ ْعط َ ِ اِلنْ َكار َِِّ ِ ت َعلَْي ِو الْ ِملَ ُل ُكلُّ َها َوأ َْى ُل الْ ِفطَِر ّلل .الثَّالِ ُ َّه ْم ُخيَال ُفو َف َما اتَّػ َف َق ْ بِاَ َّّلل فَأ ْ ث :أَنػ ُ َص ُل الْ ُك ْف ِر ِْ ُ َّ ِ اِليَ ِ يم ِة ُكلِّ َها؛ لَكِ ْن َم َع َى َذا قَ ْد َخيْ َفى َكثِيٌ ِم ْن َم َق َاالهتِِ ْم َعلَى َكثِ ٍي ِم ْن أ َْى ِل ِْ اف َح ََّّت يَظُ َّن السل َ ك الْمؤِمنُو َف مؤِمنِ ِ ِ ّلل ورسولِِو ب ِ ِ احل َّق معهم لِما يوِردونَو ِمن ُّ ِ أ َّ اطنًا الشبُػ َهاتَ .ويَ ُكو ُف أُولَئ َ ُ ْ ُْ َ ني باَ َّ َ َ ُ َ َف َْ َ َ ُ ْ َ ُ ُ ُ ْ
ِِ ِ ِ ِ ِ »فَػهؤَال ِء َخَْ ِ ٍ ني ِس َوى ني َو ْاألَئ َّمة الْ َمْرضيِّ َ ني َوأَتْػَب ِاع التَّابِع َ س مائَة َوَخَْ ُسو َف نػَ ْف ًسا أ َْو أَ ْكثَػُر م َن التَّابِع َ َُ ُ ِ ِ ِ ض ِي ِ ِ اخلَِِيين عَلى اختِ َالؼ ْاأل َْع ِ ِ َّ ِ ني َو ْاأل َْع َو ِاـَ .وفي ِه ْم َْضل ٌو ِم ْن ِمائٍَة إِ َم ٍاـ شل َّْن الص َحابَة ْ ّ َ َ ْ السن َ َ صار َوُم ّ ّ ِ ِ ِِ ِ ت أ ََْسَ ُاؤُى ْم أُلُوفًا ني لََبػَل َغ ْ ت بَِنػ ْق ِل قَػ ْوِؿ الْ ُم ْح َدث َ َّاس بَِق ْوذل ْم َوتَ َديػَّنُوا مبَ َذاىبِ ِه ْم َ ,ولَ ِو ا ْشَتػ َغْل ُ أَ َخ َذ الن ُ َكثِ َيًة«
«ቒነኙህ ሿዧኾኮ ቧጲቦኲ ውዾ ኢቇ ዘዏናክው ሿዏቆኢኟኧና ቍዏኩካ )ሿዏኦቂቂኩክው ኾዛ ሿኩቢሩእኲ፣ ሿነዛቨ ኦሿኩኤ ካውቋይኲና ሿ(ቊቌኲ ኦዂዪዳ ዒዕኲ (ኟኦውዸዶ) ቍዔቬካ ዏኬ ሃዔቪ ዂኤዔ ሿዚኢ በኤ ኟዑሆኑ ነፍቭኲ ናክው! በውቬዸክውዔ ቧዎኲ ንዀዀዙክውን ኤዘው ዏዝሃቦኰክውን ኟዑሿኦቇ ኟሆኑ ዏኬ ኢህቋ ዒዕኲ ኤኻኚቇ! ኟኹዛብ ኽዜዎኮን (ሪቈዕኲ) ንዀዀዜኲ በዒዸኴቬ ብድዏዬ ኖዜ ቬዕኰክው ብዙ ተዎኲ በዧዖቨ ነበዛ!» [“ቮዛጰ ቨቈ’ዕከዩ ቍህቈ’ቬ-ቨን-ናህ” ቈ’ቋ])ቆቂኤ (2/344
228
የአሒኞች ጋሻ ِ ِ اىرا؛ وإَِّظلَا الْتبس علَي ِهم وا ْشتبو ى َذا َكما الْتبس علَى غَ ِيِىم ِمن أَصن فَػ َه ُؤَال ِء،اؼ الْ ُمْبتَ ِد َع ِة َ ْ ْ ْ ْ َ َ ََ َ َ َ ََ َ ْ ْ َ َ ََ َ ً ََوظ ِ ِ ِ ِ ِ ور ُ َّارا قَطْ ًعا بَ ْل قَ ْد يَ ُكو ُف مْنػ ُه ْم الْ َفاس ُق َوالْ َعاصي؛ َوقَ ْد يَ ُكو ُف مْنػ ُه ْم الْ ُم ْخط ُئ الْ َم ْغ ُف ً لَْي ُسوا ُكف ِ َاِلي ِْ لَوُ؛ َوقَ ْد يَ ُكو ُف َم َعوُ ِم ْن «.ُاّللِ بِ َق ْد ِر إيَانِِو َوتَػ ْق َواه َّ اف َوالتَّػ ْق َوى َما يَ ُكو ُف َم َعوُ بِِو ِم ْن َوَاليَِة «ንዀዀዙክው በቭቬካ ኖኲ ቍቬሿዟነኧ ኤኻቆፃቋ፦ ቍንዧኚ፦ ንዀዀዙክውን ኟዑዖኑ ኟኵዛቐን፣ ኟጯዩሥና ኟዳዒዕ ዒቬዖዱዎኲ ቒዳዀ ብዙና ኟኩዂኵ ናክው። ሆኖዔ ቒነዚህን ኟዑዏቋሷክው በዒዸዏዔ ነው! ሁቆኦኚው፦ ኟንዀዀዙክው ቒውነኦኚ ኻፅኩ ኟዝዸዘን ህቋውና ዒቬኦባበቋ ነው - ዔንዔ ቒንኳ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ኟንዀዀዙክው ውዹካ ኟዝዸዘን ህቋውና ዒቬኦባበቋ ዏሆኑን ኟዒኢውኹ ቢኖዛዔ! ቒዔነካ በዏዖኩዄ ቒኤኩ በቍህ ዒዏን ቒንዧሆነው ሁቇ ቄህዧካዔ በዏዖኩዄ ቒኤኩ ቍህን ዏቂዬ ነው። ቭቬኦኚው፦ ቒነዛቨ ሁቇዔ ኟቒዔነካ ዏንኻይኲና ኟንዘህ ኦዝዺዜ ባቆቤኬኲ ኟዑቬዒዐባክውን ቒውነኩዎኲ ኤፃዖዙቇ! ሆኖዔ ኤህ ሿዏሆኑ ኾዛ ኟብዙ ንዀዀዜኰክው ቒውነኦኚ ኻፅኩ ሿብዙ ኟዒን ባቆቤኬኲ ቈቧዂዛ ኤኲቋ - በዑኢኴዛቡካ ውዥንብዛ ኟኦነቪ ቒውነኧ ኢቆው ቒነዛቨ ዘንዬ ቒቬቁዏቬቆው ዬዖቬ! ቒነዚኢ ቍዒኞኲዔ በዀቋፅዔ በዬብኹዔ በቍህና በዏቋዕቄኦኚው ኟዑኢዔኑ ኤሆናቇ። ኤህ ኟኦዔኩኩባክውና ኟኦዏቪቧቆባክው ቋቄ ቊቌኲ ኟኦቆኢአ ኟቢዬሪህ ቧቆባዎኲ (ቒውነኩው) ቒንዧኦዔኩኩባክው ነው! በዛዀድኝነካ ቒነዚህ ሿሃዩኢን (ቂዟዜኲ) ቍኤዧቇዔ! ኤቋኵንዔ ሿነዛቨ ዏቂሿቋ ቍዏፃኚና ዂንዮቆኚ ኟዑሆን ኤኖዙቋ፤ ቒንዩሁዔ ኟኦቪቪኦና ዺዠኧ ኟዑዒዛቆካ
229
የአሒኞች ጋሻ ኤኖዙቋ፤ ዔናቋባካዔ ዒንና ኦኹዅ (ኟቍህ ፍዙኰ) ኢቆውና በዚኢው )(1
»!ቋቄዔ ኟቍህን ዂዪዳነካ ኟዑናፅፍ ኤኖዙቋ ዒቬድንኴኢ
ዒዠዖቬ ቄህዧካን
በኦቆኢአ ቈውንካ ቍንዧበካ ኟቍህን ባህዘኢካ
(ቀፍዛን) ዏዝዔ ቒንዧሆነ ኟዑኢቬኻነዝቡ ዺኹቋ ፍዛይኲን ዏቬዝዛኬኲ !ቍኤዝኴዬዔ
ዒዬዖዀ
ኦዝፃዑ
ኤ
በዀቆቧቦኲ
በኴዺኩ
ቪኤሟቇ
ዔቄንኢኧዔ በዺኹቋ ኻቆፃ “ኤህንን ኟቧዙ ቂዟዛ ኤሆናቋ!” ቩባቋ ቒንዧሆነ
)(ቀፍዛ
ኦዀባዛ
ኟቄህዧካ
ኦዀባ
ኟዑዝቆኻው
በዅነኝነካ
ዒዏሿካ ቒንደ ኤህንን በኟካኚውዔ ዔቄንኢካ ኟኦኻበዖ ሁቇ ኢቆ ኹዬዏ!ሁኔኩ ሿቬዔ ኤቧናበኩቋ ዒቆካ ቍኤዧቆዔና ቍሁንዔ ቮኤኹ'ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِِ ِ ِ »..فَػتَك ِْفي الْم َع َّ ِ وز ني ِم ْن َى ُؤَال ِء ْ اجلُ َّه ِاؿ َوأ َْمثَاذل ْم ِ -بَْي ُ ث َُْي َك ُم َعلَْيو بِأَنَّوُ م ْن الْ ُكفَّا ِر َ -ال َُيُ ُ ُ ُ ِ ِ ِ ِ ِ ِْ َّه ْم ُسلَال ُفو َف َحدى ْم ْ احلُ َّجةُ الرسالية الَِّيت يػَتَبَػ َّ ُ ني هبَا أَنػ ُ اِلقْ َد ُاـ َعلَْيو َّإال بَػ ْع َد أَ ْف تَػ ُق َ وـ َعلَى أ َ لِ ُّلرس ِل -وإِ ْف َكانَ ِ ِ ِ ِ ِ ني ْ ب أَنػ ََّها ُك ْفٌرَ .-وَى َك َذا الْ َك َال ُـ ِِف تَكْف ِي َمجي ِع الْ ُم َعيَّن َ ت َىذه الْ َم َقالَةُ َال َريْ َ ُ َ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ٍ َم َع أ َّ ُّ س ِف ض َىذه الْب ْدعَة أ َ َشد م ْن بَػ ْعضَ ،وبَػ ْع ُ َف بَػ ْع َ ض الْ ُمْبتَد َعة يَ ُكو ُف فيو م ْن ْاِليَاف َما لَْي َ ض؛ فَػلَيس ِألَح ِد أَ ْف ي َك ِّفر أ ِ ِِ َخطَأَ َوغَلِ َط َح ََّّت تػُ َق َاـ َعلَْي ِو ْ احلُ َّجةُ ني َوإِ ْف أ ْ َح ًدا م ْن الْ ُم ْسلم َ ُ َ َ بَػ ْع ٍ ْ َ َ ِ ت إيَانُوُ بِيَ ِق ٍ وؿ َّإال بَػ ْع َد إقَ َام ِة َّك؛ بَ ْل َال يَػ ُز ُ ك َعْنوُ بِالش ِّ ني َملْ يَػ ُزْؿ ذَل َ َوتُػبَػ َّ َ ني لَوُ الْ َم َح َّجةَُ .وَم ْن ثػَبَ َ الشْبػ َه ِة!« احلُ َّج ِة َوإَِزالَِة ُّ ْ «..ሿቒንዧነዚኢ ዏሃኤዒንና ዏቧቌኰክው ኢቋቇ ዀቆቧቦኲን ቍንዪክው ነብኢካን ኟዑፃዖዛ ዏሆኑ ኟዑዖኾኻዺበካ ዏቆቅኩዄ ዒቬዖዱ ንኬ
)(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (3/355
230
የአሒኞች ጋሻ ቪኤዧዛቧው በዟካ ሿሿሃዩኢን ቒንዧሆነ በዑዝዖዬበካ ኤዘካ በሿሃዩነካ ቆዏዝዖዳ (ቆዒቄዝዛ) ዏዪዝዛ ቍኤዝኴዬዔ! - ዔንዔ ቒንኳ ንዀዀ ኢቆዔንዔ ዺዛዺዛ ኟቄህዧካ ንዀዀዛ ቢሆንዔ! ሿዟቋ ቢዬሪዎኲ ሿሿዟቇ ኟባቨ ሿዏሆናክውና ሿዟቋ ኟቢዬሪህ ቍዙዒዴኲ ሿዟቌኮ ዘንዬ ኟቊቆ (ኟኦቱቆ) ቒዔነካ ኢክው ሿዏሆናክው ኾዛ ኤህ ኻቆፃ ዒንኚውንዔ ዀቆቧብ በሿሃዩነካ ዏዝዖዳን ኟኦዏቆሿኦ ነው! ቒናዔ ዒንዔ ቧው ሿዐቬቈዕኲ ቍንየ ቢቪቪካ ቒንኳ ዒቬዖዱው ንኬ ቒቬቁዧዛቧውና ቒውነኦኚው ዏንኻዬ ቒቬቁኻቆዺቆካ ዬዖቬ በሿሃዩነካ ኟዏዝዖዳ ዏብካ ኟቆውዔ! ቍዒኝነኧ በዛዀድኝነካ ኟዧኴ ቧው ኤህ (ዏኻቆዿው) በዺዛዸዚ ቍኤዂኻዬዔ፤ ኤቋኵንዔ ዒቬዖዱው ንኬ ሿዧዖቧውና ውዥንብ ሿዪቆካ በኋ ቒንደ ቍኤዂኻዬዔ!»
(1)
ኤህንን ዑዛናዄ ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ቍቂሄዬ ኟዑፃዖዛ ፅንዝኚ ቍቋዔ ኟዑኢንባዛኵካ ዀቆቧቦኲና ቡዬኖኲ ዅነኚ ቬህኦካ ሁቆካ ቒዛሿኖኲ ቍቇካ፦ ቍንዧኚው፦ ዺዠካ ኢቋሆኑ ነኻዜኲን ቒንዧዺዠካ በዏኵድዛ፣ ዂኤዔ ዺዠካ ቢሆኑ ቒንኳ ቆቄህዧካ ጭዙሽ ኟዒኢበኵ ኼዪእኲን በዒኾነን በቄህዧካ ዏዝዖዳ ቩሆን፤ ሁቆኦኚው፦ ኟቀፍዛ ዂኤዔ ኟሽዛቄ ዏኻቆዿዎኲን ኟዝዐ ዀቆቧቦኲ ዂኤዔ ቡዬኖኲን ዏቬዝዛኬኲ ዏሟኩክውንና ኟብኤኑን ኦዝፃዑነካ ኟዑኢዀየ ዔቄንኢኬኲ ቍቆዏኖዙክውን ቪኢዖኾዀዶ በኴዺኩ በሿሃዩነካ ዏዝዖዳ ነው።
(1) “ዏዳዐረ’ቋ-ዝኩዅ” (12/500-501)
231
የአሒኞች ጋሻ ቍንዬ ኟቀፍዛ ቍቋዔ ኢንባዖኴ ዀቆቧብ በሿሃዩነካ ቒንዪኤዝዖዳ ቈኢዀየ ሿዑኲቇ
ዔቄንኢኬኲ
ዏቂሿቋ
ቍቆዒዂኹ፣
ዏቪቪካ፣
ዏኻዧዬና
ኟዏቪቧቇካ ኤኻኚቇ። ብዙ ኟቢዬሪህ ድኞኲ ሁቆኧንዔ ኟቬህኦካ ቒዛሿኖኲ ኦዝፃዑ በዒዬዖዀ ህዝበ-ዐቬቈዐን ቩኢውቀና ቩሿዠፍቇ ቒንዧኖ ኟዑኢዖኾዀዶ ቒዒኞኲ በኩዘቄ ዒህዧዛ ኟቧዝ ቩሆን በነባዙዄው ሂዧካ ቍንዪንይኮ ዘንዬ በኦዼባጭ ኟዔናኟው ኟ“ኦቄዟዛ” ዀንፍቋኦኝነካዔ በ ዏቬቂዘ ነው።
(1)
ኟዑዧንኴው ዀን ሿኤ ኢቪቆፍነው ኟቍህቇ’ቬ-ቨን-ናህ ዑዛናዄ ብኤን በኦቆኢአ ፅሁፎኰክው ሿዏብዙዙኧ ኾዛ ቒነዛቨን በኦዙኒው ኟኦቄዟዛ ዺዒካ ኢቆባክው ቍዬዛ ቆዏቪቋ ኟዑዧዖኻው ኢቧቆቧ ዏፍዼዛዼዛ ነው፤ ኟዒንን ቆዒን?!
(1) “ቍሕባሾኲ” ቆዚህ ዺ ዔቪቊ ኤሆናቇ! በዛቂኩ ረቆዒዎኲን ዼዔዜ ብዙዎኲን ኢቆ ቍዀባብ በሿሃዩነካ (በቂዟዛነካ) ቒንዩዝዛዯ ዔቄንኢካ ኟሆኗክውን ዀዬዝኬኲ ሿነቒዛዒኬኰክው በቍጭ ቆዏኗካ “ዟዛኴኧ’ቋቍሕባሽ” ኟኦቧኗውን ዺናኩዄ ፅሁፍ ሿ(2/645) ዮዔዜ ኤዏቋሿኧ።
232
የአሒኞች ጋሻ
ቒንዀዩህ ቍንባቢ ሆኤ! 1- ቒውነኩው ዀቋፅ ነው! ቍህ ቆዙቨ በኵዛቐኑ ዂኤዔ በዏቋዕቄኦኚው ቍንዧበካ ኢዧኴውን ሁቇ ኢቆ ዒዏቪቧቋና ኢቆ ካዛኼዔ ዒዸዏዔ ቒንኴበቆን፤ ቆዛቨ ቋኹና በዑኻባ ዏቋቀ ኟባህዘኢኧን ዺኹቋ ዏቋዕቄካ ቒናዖኾዀዸቆን። ኤህ ነው ኟነብኢካና ኟኦሿኩእኰክው ዪና! ኤህ ነው ውዝዀብን ኟዑዝኩው ኟዏፍካሄ ቍቂሄዬ! 2- ሁቋ ኽዜዔ ቢሆን ኟነብኢካ ኦሿኩእኲ ኟዑጓዙበካ ዏንኻዬ በህቈና ቧዔና በቋቦና ቬቄነካ ኟኩዮበ ነው! ኦፃዙዘው ዧዀዕ በንካዛቄና በዺዛዸዚ ኟኦዂቪቧበ ነው። 3- ኟዺዏካ ቍኴንኞኲ በዛዕቨ ኤ ኟዑኢንባዛኵካ ካቄቄቆኚ ቍቋዔ ቂቋቆ ኴዬዕውኑ በኵዛቐንና በጯዩሥ በኴዺኩዔ ሆነ በኦዘዅዅዘ ኟቧዝዖ ቒንደ ቊ ቈሆን ቍኤኲቋዔ፤ ቬቆዚህ ሿነዛቨ ኟዑሿዮቋ ቍዩቬ ቒውነኩ ኟቆዔ።
ቒውነካን
ሿኻድዐባክው
ውጭ
ኢቇ
ንዀዀዜኰክው
ዧዀዕ
ዏዖዱዎኲ ኤ ኟኦዏዖቅዙ ቍኤዧቇዔ፤ ኤቋኵንዔ ሿዑሿኦቇካ ቍዙካ (1)
ዺኹቋ ቬቋኬኲ ቍኤዂዶዔ፦
(1) ኩዅው ዔሁዛ ብኑ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ ኤህንን ኵዔነኻዛ ቩኻቋዘ ቒንዩህ ኤቇ፦
ِ واَسع نصيحةَ من لو خَّب مبا عند الورى من كثْرِة اجلو الف ُْ َ ََ ِ ما عندىم ِ وهللا خي غي ما أخذوه عمن جاء بال ُق رآف ّ َ َ ٌ ِ ِ ُتشكيك ورأي ف ٍ ! الف بث ُ الكل ُّ و ُ فبِدعةٌ أو فْريةٌ أو:بعد ُ
233
የአሒኞች ጋሻ ሀ- ቍዪዩቬ ኟቢዬሪህ ዝቈዻኲን ዏዝቋቧፍ፤ ቆ- ዒድዙድዘኢ ዺናኬኲን ዒኹዖብ፤ ጯ- “ቒኻቊ”ን በጭፍን ዏሿኦቋ፤
(1)
(2)
ዏ- በቒውነኦኞኲ ኤ ዏኹድፍ! ቭቬካ ዔቄዜኲ 1ኚ- ካቄቄቆኚውን ዪና ቆቪኧ ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦ :[سبأ
ﮋ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪﯫ ﯬ ﯭﮊ ] ٗٙ
«“እኔ የምገስፃችሁ በአንዱት ነገር ብቻ ነው!” በሊቸው! ፡- ሇአሊህ ብሊችሁ ሁሇት ሁሇት ሆናችሁና ሇየብቻ ተነስታችሁ ከዚያ [ቧበቒ 46] እንዴታስተውለ!..»
(1) ቍህ ቒንዩህ ኤቋ፦ ] ٗٙ :[سبأ
ﮋ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫﮊ
«ከጌታችሁ ዘንዴ ወዯናንተ የወረዯውን ተከተለ፤ ከርሱ ውጭ ላልች ረዲቶችን አትከተለ!» (2) ኟቒውነካ ኦሿኩእኲ ኤ ሿዑኴዺፏክው ኟኦቆዏየ ውቮኬኲ ዏቂሿቋ፦ «ቍህን በቧው ኤዏቬቇ፣ “ቒንዧ ቧው ቍቂቋ ቍቆው!” ኤቇ..»..ዂዘኦ ኟዑቇካ ኤኻኘበኩቋ!
234
የአሒኞች ጋሻ ኢቬኦውቇ! ኦዼባዽ ሪቆዔ ቒንዧዑዏቧቄዖው ብዙ ቧዎኲ በኦቧበቧቡበካ ቍኾዸዑ ቒውነኩን ቍዸዛኬ ኟዑኢቪኤ ውኤኤካ ዏዝዔ ቒዳዀ ቍቬክኾዘ ነው - በኦቆኤ በቒዔነካ ኼዪኤ ኤ! ዔቄንኢኧዔ በቍብዛኚው ንዘህ ቒቪቤን ኟዑኢዧዝዛቨና ጭፍን ዂኻንኦኝነካን ኟዑኴቧኹቨ ሁኔኩዎኲ ዏንባዖክው ቍኤኴዛዔና! በቍንኴዘ ኤ ቒንዧኦዏቆሿኦው ሁቆካ ሆነው ቍንየ ኟዧዖቧበካን ቒውነኩ ቆቊው በዒኹዖብ በኹንነካ ዏዂኢኟካ ቆቍቬኦውቌካ
ቍዏኯ
ሁኔኩን
ኤዝዺዙቋ!
ቆብኰው
ኟሆነዔ
ባቋኦዖበቮ ቋቦና ዏዖዱዎኲን ኟዒኻናዘብ ቒዬቋ ኤኖዖዅቋ።
ቧው
(1)
ሿዚህ ኾዛ ቍህ ኴዺኦኚውን ዏንኻዬ ቒንዩዏዙን ዏዒን ቈዘነኾ ኟዑኲቋ ኼዪኤ ቍኤዧቆዔ! 2ኚ- ዺዛዸዚን ቆዑኢቬኦናዀየ ዏዖኧ
ኟኦድናሿዖ
ዛዕቧ-ኼዪኤ
ኤ
ቆዑነቨ
ቍዟ
ውዥንብዜኲ
ካቄቄቆኚ ዔሽን ቍቆዒዂኹህ/ሽ በኼዪአ ኤ ዺዛዸዚን ቍኢጭዛዔ! ዔቄንኢኧዔ
ዏዖኩዄ
ቒዛዀድኝነካ
በኹዛንዿዠዄ
ዺኢኸ
ቈናዂዺ
ቍኤኻባዔና! በዚህ ኤ ዧዀዕ ቍንኦ ቋካዝኩው ኢቋኰቋሿውን ኟዺዛዸዚ ቋድዜ ቊ ቍዅ በቍህ ዝዬ ኤዝኩዅቋ! «ቋቦናህን ቆቍዟ ሃቪቦኲና ውዥንብዜኲ ቒንዧ ቒቬፖንዳ ቍኩዬዛኻው! ቒነቨን ዏዺዻ ሿነቨ ቊ ኟዑኦዠው ቍኤኖዖውዔና! ነኻዛ ዀን ቒንዧ ድንቂዙ ዏቬኩዂካ ቍዬዛኻው፦ ውዥንብ ሿኤ በቀቋ ኢቋዠቋ፤ ዂዧ ውቬዺ ዀን ቍኤዘቋኹዔ! በዺዙኧ ቍቪቋፎ ኢኢክዅቋ፤ በዺንቂዚውዔ
(1)
“ቍቋ-በሕ’ቋ-ዐጱዺ” ኤዏቋሿኧ።
(ኦፍቩዛ
235
ቍቢ
ጯኤ-ኢን)
(7/290-291)
የአሒኞች ጋሻ ኤቋቋዒክዅቋ! ኟዑኢኾዺዔህን ውዥንብዛ ሁቇ ቆቋብህ ኟዔኩዀኦው ሿሆነ ዀን ኟውዥንብዛ ዏድዙኴዑኢ ኤሆናቋ!»
(1)
3ኚ- ቒውነኧን ቆኦዖየ ቒውነካን ቆዒዂኹ ቍህ ኟዖዪው ቧው ቒዛቨን ቈኢዏቧዀንና በዚኢ ኤ ቒንዩኢናው ቈዒነው ኤኻባቋ። ቊቌኲን በንኴካ ቍኤን ሿዒኟካዔ ዙቨን ቈድብኹ ኟዀዬ ኤቋ። በኦዖዝ ቒውነኩውን ቆዒዏሿካ ኟዔናዧዛኻው ዺዘ ሁቋኽዜ በዺበብና በቒውኴካ
ኤ
ኟኦዒሿቆ
ኤሁን!
ኟኦዖዪ
ሁቇ
ቊን
ቈኢቬዖዪ
ቒንዧዒኤኲቋዔ ቍኤዘንኼ! ሿፍዚ-ቢቬ ቄዛቄዛ ዏዙኹዔ ቍንዬ ብቋሃካ ነው! ሿሁቇ በኤ ውዬ ንብዖኩኲን ቒዔነኩኲን ነውና ቒንዪኤበሿቋ ቒንድብኴው፤ ቒንንሿባሿበው! ቍህ ሁኲንንዔ ዂዧ ኴዺኦኚው ዪና ኤዔዙን! ዼዛቱቆሁ!
(1) ሿቮኤኹ’ቋ-ቬዔ ብኑ ኦኤዑኤ-ኢህ ዂዛዒ ዔቄዜኲ ቍንየ ነው። “ዑፍኩጰ ዪዘ’ቬ-ቧሪዪህ” ቈ’ብኒ’ቋ-ኴኤ-ኡዔ (1/140) ኤዏቋሿኧ።
236
የአሒኞች ጋሻ اْلًس هلل وكىف ،والصَلة والسَلم لَع عتسه املصطىف ،أيا ةعس/ ّ ٌ ؾّشه رساهث مْجضة وطعخّا ةالوؼث اْليّصيث -اإلثيْبيثِ -ف حقصيص ادلَّلئن لَع وبيان يا َكن عويُ إثتات صؿات اهلل الْارد ِة ِف المخاب وصديح السَث، ِ ُ َتصيص الالكم لَع السوؽ الصاْلْن ِف ِشا اْلاب ،ولى يلٌ يٌ يقصْدي َ ُّ َُ َ اهعقس، فْاعس راسز ٍث َتن املسائن املخصوث ةآخاد الصؿات ،وإًٍا أَشت إىل ّ الً ْعخَ َقسَ ، َتقيـ ِشا اْلصن يٌ ُ َ وحُنْي ّ وخويخّا ةأيثو ٍث حُ ّ قصب ادل ْر َب ملٌ رام ِ ْ ْ َ اْلفىص ،وحُ َشهِّ ُن يا هعوُّ ُ اسخَعىص.. عُس لَع اهؿّى و ّ ِشا ،وفس اسخَ ُ قيج أػوب مْاد ا لصساهث يٌ لخب ةعض اْلعَلم ،يَّا" /اهؿخاوى اْلًْيث المربى" ،و"اتلسمصيث" الكًِا لشيذ اإلسَلم اةٌ حيًيّث ،و"خمخرص
الصْاعـ املصسوث" لإليام اةٌ اهقيى -ارخصار املْصيل ،-و"الصد لَع املصييس" لإليام ادلاريم ،و"اتلْخيس" لإليام اةٌ رضيًث ،وػْي ذلك يٌ مصَؿات اْلئًث المثْية اهِت أَشت إىل ةعظّا ِف اْلْايش. ويقاصس ِشا اتلأَلؽ يبسْطث ِف ةاةْي؛ أيا األول /ؾيدخْي لَع َشح ةعض اْلصْل ِف حقصيص اْلـ اَّلي جيب لَع املسوى اعخقاده ،وبيان يشِب السوؽ ِف َ َ ذلك ،وأيا اثلاين /ؾيف ذلص ةعض اهقْاعس اهِت حَ ّ سك خصْن املزاهؿْي ،وحقوع جشور يقاتلّى. ّ وسًيخّاُ /جَث املؤيَْي ِف إثتات صؿات رب اهعاملْي.
ّ ْ َ ُ ّ اهؿْت واهلل املسؤول أن يْؾقِن واملسوًْي لسساد اهقْل واهعًن ,وجيَبََا
والضلن ،واْلًس هلل رب اهعاملْي.
ُ أبو حنيف إلياس بن أمحد 237
የአሒኞች ጋሻ
ﭧﭨ ﮋﭮ ﭯ ﭰ ﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸ ﭹﭺﭻﭼﭽﭾ ]ٔٔ٘ :[النساء
ﭿﮀ ﮁ ﮂ ﮊ
«(የ)ምራቻ (መንገዴ) ከተገሇጠሇት በኋሊ መሌዕክተኛውን የሚፃረርና ከሙእሚኖች መንገዴ ላሊ የሚከተሌ የመረጠውን (ጥመት) እናሸክመዋሇን፤ ጀሀነምም እናስገባዋሇን፤ ከመመሇሻነቷ (አኳያ)ም የከፊች ሆነች!» [ቍን-ኒቪቒ 115]
238
የአሒኞች ጋሻ
جنّةُ املُؤمنني يف إثبات صفات رب العاملني تأليف
أبو ُحنيف إلياس أمحد
الطبعة األوَل مجاد األوَل 1434ه 239
Related Documents
Chile 1pdf
December 2019 139
Theevravadham 1pdf
April 2020 103
Majalla Karman 1pdf
April 2020 93
Rincon De Agus 1pdf
May 2020 84
Exemple Tema 1pdf
June 2020 78
Investigacion De Los Accidentes 1pdf
December 2019 115More Documents from "Gerardo Garay Robles"
Umdatul Ahkam Uthaimin.pdf
May 2020 2
521075.pdf
May 2020 3
Fuzzy-logic-control.pdf
May 2020 4