1985 O Theologikos Dialogos Orthodojias & Papismoy(3)

«Σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα "ύριον ησοῦν &ριστόν» (Φιλιπ. γ 20)

«  Πατὴρ ἀπέσταλκε τὸν ἱὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου» ( ωάν. δ 14)

ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ

Ἔτος 50ὸν Ἀθῆναι 15 Σεπτεμβρίου 2009 Ἀριθ. 1985

, Θ/,Λ,Γ6",Σ Δ6Λ,Γ,Σ ,8Θ,Δ,Ξ6Σ "6 ΠΠ6Σ:, «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» μὲ θέμα «Ὁ Θεολογικὸς Διάλογος μεταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας», ποὺ ὀργάνωσε ὁ Τομέας Δογματικῆς Θεολογίας (τοῦ Τμήματος Θεολογίας) τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. στὶς 20.5.2009 στὴν Αἴθουσα τελετῶν τοῦ ἐν λόγῳ Πανεπιστημίου, ἀπεκάλυψε «πολλῶν καρδιῶν διαλογισμούς». Καὶ ἀπὸ αὐτῆς τῆς πλευρᾶς ἡ Ἡμερίδα ἔκανε καλό. Θὰ ἐρωτήσει ὅμως ὁ ἀναγνώστης: Τί ἀκριβῶς ἀπεκάλυψε;

+

1. Διαπιστώσαμε τὴ θλιβερὴ ἄμβλυνση τοῦ δογματικοῦ αἰσθητηρίου ὁρισμένων Ὀρθοδόξων Καθηγητῶν, καὶ μάλιστα τῆς Δογματικῆς! Ἀπορήσαμε γιὰ τὶς ἰδέες καὶ τὶς τοποθετήσεις τους στὰ θέματα τοῦ Διαλόγου, τὶς ὁποῖες οἱ ἴδιοι θεωροῦν Ὀρθόδοξες! Ἑνὸς Διαλόγου πού, ἀντὶ νὰ ἀποβλέπει στὴν ἐπαναφορὰ τῶν ἑτεροδόξων στὴν ἀλήθεια, ἐκ-



τρέπεται ὁλοένα καὶ περισσότερο σὲ ἐπικίνδυνες ἀτραποὺς ἐκτὸς τῆς ἀληθείας πιστοποιώντας ἔτσι αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Ἁγιορείτης Γέροντας π. Παΐσιος: «Γιὰ ἀλλοῦ ξεκινήσαμε καὶ ἀλλοῦ πηγαίνουμε, χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνουμε, ὅταν δὲν ἀκολουθοῦμε τὰ χνάρια τῶν Ἁγίων Πατέρων». Ἀκούσαμε Ὀρθόδοξο Πανεπιστημιακὸ Καθηγητὴ τῆς Θεολογίας νὰ λέγει κατὰ λέξη ἀπὸ τοῦ βήματος τῆς «Ἐπιστημονικῆς Ἡμερίδος» ὅτι «μόνη διαφορά μας» μὲ τοὺς Παπικοὺς «εἶναι τὸ πρωτεῖο» τοῦ Πάπα!... Ἐνῶ καὶ αὐτὸς ἀκόμη ὁ πρωτοετὴς φοιτητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς γνωρίζει ὅτι οἱ Παπικοὶ δὲν ἔχουν κοινὴ μὲ μᾶς ἀποστολικὴ πίστη· ὅτι οἱ διαφορές μας μὲ τοὺς Παπικοὺς εἶναι τεράστιες καὶ θεμελιώδεις. Τέτοιες εἶναι ἡ ἐκ μέρους τους αὐθαίρετη προσθήκη τοῦ Filioque (: καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ) στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἡ ὁποία προσθήκη ἔχει ἐπισφραγισθεῖ ἀπὸ Παπικὲς

362 «Οἰκουμενικὲς» Συνόδους· τὸ περὶ ἀσπίλου συλλήψεως τῆς Θεοτόκου δόγμα τοῦ Παπισμοῦ· τὸ ἀλάθητο τοῦ Πάπα· τὰ περὶ κτιστοῦ χαρακτήρα τῆς ἄκτιστης χάριτος· τὰ περὶ καθαρτηρίουπυ ρὸς κλπ. 2. Ἀπὸ τὴν εἰσήγηση τοῦ Καρδιναλίου Walter Kasper (Βάλτερ Κάσπερ) μὲ τίτλο «Ὁ ἀπ. Παῦλος καὶ οἱ οἰκουμενικὲς προκλήσεις γιὰ τὴν Ἐκκλησία σήμερα», δὲν ἔλειπαν οἱ σαφεῖς ὑπαινιγμοὶ γιὰ τὸ «πρωτεῖο τοῦ Πάπα», τὸ ὁποῖο μπορεῖ μὲν σήμερα νὰ ἄρχισε νὰ συζητεῖται ἀπὸ τοὺς Παπικούς, ἀλλ’ ὁ Παπισμὸς δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ τὸ ἀρνηθεῖ, διότι τὸ ἑρμηνεύει κατὰ τὸν δικό του δικανικὸ τρόπο. Πέραν τοῦ ὅτι αὐτό, ὅπως τὸ ἑρμηνεύουν οἱ Παπικοί, ἀποτελεῖ γι’ αὐτοὺς δόγμα (στηριζόμενο σαφῶς στὶς ψευδοϊσιδώρειες διατάξεις)· καὶ μάλιστα δόγμα τῆς Α΄ Βατικανῆς Συνόδου, τὴν ὁποία οἱ Παπικοὶ θεωροῦν Οἰκουμενική. Ἑπομένως δὲν ὑπάρχουν περιθώρια ἄλλης, νέας ἑρμηνείας ἐκ μέρους τους. 3. Ἀκούσαμε στὴν «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» ἀπὸ στόμα Ὀρθοδόξου Καθηγητοῦ ὅτι τὸ παπικὸ πρωτεῖο ἐξουσίας θὰ κριθεῖ στὸ μέλλον, ἐννοώντας στὴν προσεχὴ διάσκεψη τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Διαλόγου Ὀρθοδόξων καὶ Παπικῶν ποὺ θὰ γίνει τὸν Ὀκτώβριο στὴν Κύπρο, ὅπου θὰ συζητηθεῖ ἡ ἔννοια τοῦ παπικοῦ πρωτείου. Ἄλλωστε καὶ στὸ κείμενο τῆς Ραβέννας ἀναφέρεται ὅτι τοῦτο «ἀναμένεται νὰ μελετηθεῖ εἰς μεγαλύτερον βάθος» (§ 45). Ἐπειδὴ ὅμως οἱ Παπικοὶ εἶναι, ὅπως ἤδη τονίσαμε, ἀνένδοτοι στὸ ζήτημα αὐτό, ὑπάρχει διάχυτος ὁ φόβος στὸ Ὀρθόδοξο πλήρωμα ὅτι οἱ ἡμέτεροι, διαλλακτικότατοι καὶ ἀνεπίτρεπτα ὑποχωρητικοί, ὅπως δεικνύει ἡ μέχρι τοῦδε στάση τους στὴν πορεία τῶν Θεολογικῶν Διαλόγων, νὰ προσπαθήσουν, ὅπως ἀφέθηκε νὰ ἐννοηθεῖ ἀπὸ κάποιες συζητήσεις, νὰ ἑρμηνεύσουν τὸ ἐπάρατο παπικὸ πρωτεῖο... ὀρθοδόξως! Ὅπως προσπαθοῦν νὰ ἑρ-

ΑΡΙΘ. 1985, 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009

μηνεύσουν ὀρθοδόξως καὶ τὴν αὐθαίρετη κακοδοξία τοῦ Filioque. Ὁπότε δὲν ἀποκλείεται νὰ ξυπνήσουμε μίαν ἡμέραν «βαπτισμένοι» ἀπὸ τὰ μέλη τῆς Μικτῆς Διεθνοῦς Ἐπιτροπῆς γιὰ τὸν Θεολογικὸ Διάλογο ὡς Οὐνίτες χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε!... 4. Ὁ Καρδινάλιος Κάσπερ στὴν εἰσήγησή του ἀναφέρθηκε σαφῶς – μὲ διπλωματικὴ πάντα γλώσσα καὶ ὁρολογία – στὸ «ὑπὸ συζήτηση», ὅπως εἶπε, «ἐρώτημα: Ὁ ρόλος τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης στὴν παγκόσμια ἐκκλησία κατὰ τὴν πρώτη χιλιετία». Ἐτόνισε ὅμως ὅτι «ἡ ἐπιστροφὴ στὴν πρώτη χιλιετία δὲν εἶναι τόσο ἁπλή». Διότι, ὅπως παραδέχθηκε, «ἤδη κατὰ τὴν πρώτη χιλιετία ὑπῆρξαν σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση διαφορετικὲς ἐξελίξεις. Στὴ Δύση ὑπῆρξε πρακτικὰ ἤδη στὰ χρόνια τοῦ Λέοντος τοῦ Μεγάλου τὸν 5ο αἰ. ἡ σημερινὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ πρωτεῖο τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης. Ὡστόσο, στοὺς Ἀνατολικοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δὲν βρίσκει κανεὶς κάτι σχετικὸ ἢ τὸ συναντᾶ μόνο σὲ κάποιες περιστασιακὲς ἀναφορές», ἐπεσήμανε ὁ Καρδινάλιος. Ὅμως ἡ πλήρης ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία οὐδέποτε κατὰ τὴν πρώτη χιλιετία ἀνεγνώρισε τὸν ἐπίσκοπο Ρώμης αὐθεντία σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο. Γι’ αὐτὴν ὑπέρτατη αὐθεντία ὑπῆρξαν πάντοτε οἱ Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι. Ἑπομένως, προσθέτουμε ἐμεῖς, ἡ ἐπιστροφὴ στὴν πρώτη χιλιετία εἶναι μιὰ πολὺ ἁπλὴ κίνηση. Δύσκολη τὴν κάνει ἡ «παπικὴ ὀφρύς», γιὰ τὴν ὁποία μιλοῦσε μὲ πόνο ὁ Μέγας Βασίλειος στὶς ἡμέρες του. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ἀπὸ τὶς 13 σελίδες τοῦ κειμένου τῆς εἰσηγήσεως τοῦ Παπικοῦ Κάσπερ οἱ πέντε, δηλαδὴ σχεδὸν τὸ 1/2, ἀσχολοῦνται μὲ τὸ πρωτεῖο τοῦ Πάπα, ἐνδεικτικὸ καὶ αὐτὸ τῆς ἐπιμονῆς τοῦ Παπισμοῦ στὸ θέμα τοῦτο. 5. Στὴν ὁμιλία του ὁ Καρδινάλιος Κάσπερ παρετήρησε: «Εἶναι εὐχάριστο ὅτι

ΑΡΙΘ. 1985, 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009

στὸ μεταξὺ καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος καὶ ὁ πάπας Βενέδικτος 16ος ἐκφράστηκαν δημοσίως ἀναγνωρίζοντας τὸ ἔγγραφο τῆς Ραβέννας». Ἀλλὰ τὸ κείμενο τῆς Ραβέννας (13.10. 2007) εἶναι ἀπαράδεκτο ἀπὸ πλευρᾶς ὀρθοδόξου, ἀφοῦ πάσχει σοβαρὰ σὲ πάρα πολλὰ σημεῖα, ὅπως ἀπέδειξε στὴν ἐπιστημονική, ὑπεύθυνη, σοβαρὴ καὶ μὲ ὀρθόδοξα θεολογικὰ ἐπιχειρήματα εἰσήγησή του κατὰ τὴν ἐν λόγῳ «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» ὁ Τακτικὸς Καθηγητὴς τῆς Δογματικῆς κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης, ἀναπτύσσοντας τὸ θέμα «Ὀρθόδοξοι προβληματισμοὶ μὲ ἀφορμὴ τὸ κείμενο τῆς Ραβέννας». Στὰ συμπεράσματά του ὁ κ. Τσελεγγίδης ὑπεγράμμισε: «Στὸ κοινὸ κείμενο (Σ.Σ. τῆς Ραβέννας) ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησιολογία ἐπεκτείνεται καὶ ἐφαρμόζεται ἀνεπίτρεπτα καὶ στοὺς ἑτεροδόξους. Αὐτὸ γίνεται ἀπροϋπόθετα, χωρὶς δηλαδὴ νὰ λαμβάνονται ὑπ’ ὄψιν οἱ ὑφιστάμενες δογματικὲς διαφορές, πράγμα ποὺ νομιμοποιεῖ ἐκκλησιολογικὰ τὴν ἑτεροδοξία καὶ τὴν ἐξισώνει μὲ τὴν Ὀρθοδοξία. Ὁ ἐκκλησιολογικὸς αὐτὸς νεωτερισμός», ἐπεσήμανε ὁ ὁμολογητὴς ὁμιλητής, «διαποτίζει ὅλο τὸ κοινὸ Κείμενο (Σ.Σ. τῆς Ραβέννας) καὶ ἐκβάλλει σὲ ἐπιμέρους ἐκκλησιολογικὲς παραδοξότητες, οἱ ὁποῖες ἀλλοιώνουν τὴν ἕως τώρα αὐτοσυνειδησία τῆς Ἐκκλησίας». Ὀρθότατα. Ἄλλωστε, προσθέτουμε ἐμεῖς, εἶναι καθαρὴ βλασφημία νὰ θεωροῦμε καὶ νὰ ὀνομάζουμε τοὺς ἑτεροδόξους «ἐκκλησία». 6. Στὴν «Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα» ὅλοι οἱ εἰσηγητές – Ὀρθόδοξοι καὶ Παπικοί – πλὴν τοῦ Καθηγητοῦ κ. Δημ. Τσελεγγίδη καὶ τοῦ Καθηγητοῦ κ. Ἰωάννου Β. Κογκούλη, Κοσμήτορα τοῦ Τμήματος Θεολογίας τοῦ Α.Π.Θ., μιλοῦσαν γιὰ «ἀδελφὲς ἐκκλησίες». Εἶναι δὲ πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Κογκούλη τὸ ὅτι κατὰ τὴν προσφώνησή

363 του στὴν «Ἡμερίδα» «ἐτόνισε ὅτι τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πρέπει νὰ τὴν ὀνομάζουμε “ Ὀρθόδοξη Καθολικὴ Ἐκκλησία”, διότι αὐτὸ εἶναι τὸ σωστὸ ὄνομά της. Ὀρθῶς· διότι ὁ Παπισμός, ἐφόσον βρίσκεται στὴν αἵρεση, δὲν μπορεῖ νὰ θεωρεῖται «Ἐκκλησία» καὶ μάλιστα «Καθολική»! Αὐτὰ τόνισε μὲ θεολογικὴ ὁρολογία καὶ ὁ κ. Δημ. Τσελεγγίδης στὸν ἐπίλογο τῆς εἰσηγήσεώς του λέγοντας: «Τὸ κοινὸ κείμενο (Σ.Σ. τῆς Ραβέννας) φαίνεται νὰ προϋποθέτει σαφῶς ὅτι Ὀρθόδοξοι καὶ Ρωμαιοκαθολικοὶ ἀνήκουν στὴ ‘‘Μία Ἐκκλησία’’ καὶ ὅτι οἱ Ρωμαιοκαθολικοὶ ἔχουν κοινὴ μὲ μᾶς (Σ.Σ. τοὺς Ὀρθοδόξους) ἀποστολικὴ πίστη, παρὰ τὴν ταύτιση οὐσίας καὶ ἐνεργείας στὸ Θεό, παρὰ τὸ Filioque, παρὰ τὴν ἐσφαλμένη δογματικὴ διδασκαλία τους γιὰ τὸν κτιστὸ χαρακτήρα τῆς ἄκτιστης καὶ θεοποιοῦ Χάριτος. Ὅλα τὰ παραπάνω, στὰ ὁποῖα παραμένουν σταθερὰ μέχρι σήμερα οἱ Ρωμαιοκαθολικοί, ἀκυρώνουν στὴν πράξη τὸν χαρακτήρα τῆς Ἐκκλησίας ὡς ‘‘κοινωνίας θεώσεως’’, μὲ τὴν ὀντολογικὴ σημασία τοῦ ὅρου, (τήν) πραγματικὴ δηλαδὴ καὶ ὄχι συμβολικὴ μετοχὴ τοῦ ἀνθρώπου στὴ θεία ζωή. Ἀκυρώνουν ὅμως ταυτόχρονα καὶ τὸν οὐσιαστικὸ χαρακτήρα τῶν μυστηρίων της». Ἐπιπλέον ὁ κ. Τσελεγγίδης, κρίνοντας τὴν § 32 τοῦ κειμένου τῆς Ραβέννας ἐν συνδυασμῷ μὲ τὴν ὑποσημείωση 1 τῆς § 4 τοῦ ἰδίου κειμένου, «βλέπει ὅτι στὴν πραγματικότητα τὸ ἐκκλησιαστικοῦ χαρακτήρα χάσμα ἀνάμεσα στὶς δύο πλευρές (Σ.Σ. Ὀρθοδόξους καὶ Παπικούς) εἶναι πρὸς τὸ παρὸν ἀγεφύρωτο. Καὶ αὐτὸ ὀφείλεται», κατὰ τὴ γνώμη τοῦ κ. Καθηγητοῦ, «στὴν ἐσφαλμένη μέθοδο τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου, στὴν υἱοθέτηση δηλαδὴ τοῦ ‘‘ἐπὶ ἴσοις ὅροις’’ διαλόγου μὲ παροῦσες τὶς διαφορὲς στὸ δόγμα».

(Τὸ Β΄ ἄρθρο στὸ ἑπόμενο)