1895

Druk nr 1895 Warszawa, 20 marca 2009 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Marsza!ek Senatu Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marsza!ku! Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomi" Pana Marsza!ka, #e Senat na 29. posiedzeniu w dniu 19 marca 2009 r. podj$! uchwa!% w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o j!zyku polskim. Projekt ustawy stanowi wykonanie obowi$zku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego. Jednocze&nie pragn% poinformowa", #e Senat upowa#ni! senator Barbar% Borys-Dami%ck$ do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem. W za!$czeniu przesy!am opini% Komitetu Integracji Europejskiej o zgodno&ci projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej. Z powa#aniem (-) Bogdan Borusewicz

UCHWA"A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o j!zyku polskim

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o j%zyku polskim. Jednocze&nie upowa#nia senator Barbar% Borys-Dami%ck$ do reprezentowania Senatu w pracach nad projektem.

MARSZA"EK SENATU

Bogdan BORUSEWICZ

projekt

USTAWA z dnia o zmianie ustawy o j!zyku polskim

Art. 1. W ustawie z dnia 7 pa'dziernika 1999 r. o j%zyku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999, z pó'n. zm.1)) w art. 8 ust. 2 i 3 otrzymuj$ brzmienie: "2. Dokumenty w zakresie, o którym mowa w art. 7, mog$ by" jednocze&nie sporz$dzone w wersji lub wersjach obcoj%zycznych. Podstaw$ ich wyk!adni jest wersja w j%zyku polskim, je#eli osoba &wiadcz$ca prac% lub konsument s$ obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Umowa o prac% lub inny dokument wynikaj$cy z zakresu prawa pracy, a tak#e umowa, której stron$ jest konsument lub inne ni# umowa dokumenty stosowane w obrocie z udzia!em konsumentów, mog$ by" sporz$dzone w j%zyku obcym na wniosek osoby &wiadcz$cej prac% lub konsumenta, w!adaj$cych tym j%zykiem, nieb%d$cych obywatelami polskimi, pouczonych uprzednio o prawie do sporz$dzenia umowy lub innego dokumentu w j%zyku polskim.". Art. 2. Ustawa wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

1)

Zmiany wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 29, poz. 358, z 2002 r. Nr 144, poz. 1204, z 2003 r. Nr 73, poz. 661, z 2004 r. Nr 92, poz. 878, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 164, poz. 1365 i Nr 186, poz. 1567 oraz z 2008 r. Nr 157, poz. 976.

UZASADNIENIE

1. Ustawa wykonuj#ca wyrok Trybuna$u Konstytucyjnego Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowi$zku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 13 wrze&nia 2005 r. (sygn. akt K 38/04), stwierdzaj$cego niezgodno&" przepisu art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 pa'dziernika 1999 r. o j%zyku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o j%zyku polskim (Dz. U. Nr 92, poz. 878) z Konstytucj$. Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybuna!u Konstytucyjnego maj$ moc powszechnie obowi$zuj$c$ i s$ ostateczne. Sentencja orzeczenia opublikowana zosta!a w Dz. U. z 2005 r. Nr 186, poz. 1567 (dzie( publikacji wyroku — 28 wrze&nia 2005 r.) Pe!ny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem zamieszczony zosta! w OTK Z.U. z 2005 r. Nr 8A, poz. 92.

2. Przedmiot i istota rozstrzygni!cia Trybuna$u Konstytucyjnego 2.1. TK orzek! o niezgodno&ci: 1) art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o j%zyku polskim — z art. 2 Konstytucji przez to, #e narusza regu!y prawid!owej legislacji, oraz z art. 76 Konstytucji przez to, #e nie zapewnia nale#ytej ochrony konsumentów i osób &wiadcz$cych prac% przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, 2) art. 8 ust. 3 ustawy o j%zyku polskim — z art. 32 Konstytucji przez to, #e ró#nicuje ochron% konsumenta ze wzgl%du na jego przynale#no&" pa(stwow$. 2.2. Art. 7 ustawy o j%zyku polskim brzmi nast%puj$co: „1. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w obrocie z udzia!em konsumentów oraz przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy u#ywa si% j%zyka polskiego, je#eli: 1) konsument lub osoba &wiadcz$ca prac% ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w chwili zawarcia umowy oraz

-22) umowa ma by" wykonana lub wykonywana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. […] 3. Przepisy ustawy stosuje si% do dokumentów i informacji, których obowi$zek sporz$dzenia lub podania wynika z odr%bnych przepisów”. W art. 8 ust. 1 brzmi, a ust. 2 i 3 brzmia!y nast%puj$co: „1. Dokumenty w zakresie, o którym mowa w art. 7, w tym w szczególno&ci umowy z udzia!em konsumentów i umowy z zakresu prawa pracy, sporz$dza si% w j%zyku polskim, z zastrze#eniem ust. 3. 2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, mog$ by" jednocze&nie sporz$dzone w wersji lub wersjach obcoj%zycznych. Je#eli strony nie postanowi!y inaczej, podstaw$ wyk!adni takich dokumentów jest ich wersja w j%zyku polskim. 3. Umowa o prac% lub inny dokument wynikaj$cy z zakresu prawa pracy, a tak#e umowa, której stron$ jest konsument, mog$ by" sporz$dzone w j%zyku obcym na wniosek osoby

&wiadcz$cej

prac%

lub

konsumenta,

b%d$cego

obywatelem

innego

ni#

Rzeczpospolita Polska pa(stwa cz!onkowskiego Unii Europejskiej, pouczonych uprzednio o prawie do sporz$dzenia umowy w j%zyku polskim. Umowa o prac% lub inny dokument wynikaj$cy z zakresu prawa pracy mog$ by" sporz$dzone w j%zyku obcym na wniosek osoby &wiadcz$cej prac%, nieb%d$cej obywatelem polskim, tak#e w wypadku gdy pracodawca ma obywatelstwo pa(stwa cz!onkowskiego Unii Europejskiej lub ma siedzib% w tym pa(stwie”. Art. 76 Konstytucji stanowi, #e „W!adze publiczne chroni$ konsumentów, u#ytkowników i najemców przed dzia!aniami zagra#aj$cymi ich zdrowiu, prywatno&ci i bezpiecze(stwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony okre&la ustawa”. Przepis ten zobowi$zuje „w!adze publiczne do podejmowania dzia!a( w celu ochrony #ycia, zdrowia, prywatno&ci i bezpiecze(stwa konsumentów oraz do ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi”. Zdaniem TK konstytucyjne okre&lenia „konsument”, „u#ytkownik” czy „najemca” zgodnie z zasad$ „autonomicznego charakteru poj%" konstytucyjnych”, musz$ by" rozumiane szerzej, równie# jako odnosz$ce si% do pracowników w ich relacjach umownych z pracodawcami. Oceniaj$c w &wietle powy#szej normy konstytucyjnej art. 8 ust. 2 ustawy nale#y stwierdzi", #e:

-31) „pozostawienie stronom swobody w ustaleniu, która z wersji j%zykowych dokumentu b%dzie stanowi!a podstaw% wyk!adni, oznacza […] wprowadzenie odst%pstwa od ogólnej regu!y wyra#onej w ust. 1”. J%zykiem kontraktu staje si% — poprzez dokonany przez strony wybór obcoj%zycznej wersji — j%zyk obcy, 2) „dokonany w ten sposób wybór j%zyka kontraktu b%dzie obejmowa! wszelkie konsekwencje z tym zwi$zane, a wi%c nie tylko wyk!adni% dokumentu zawieraj$cego tre&" ustale( stron, ale j%zyk wszelkich innych dokumentów towarzysz$cych umowie […] oraz [prawdopodobnie] j%zyk komunikacji w zakresie wszelkich dalszych relacji mi%dzy stronami zwi$zanych z wykonywaniem umowy”, 3) „zakres zastosowania ust. 2 art. 8 nie zosta! ograniczony podmiotowo, ergo dotyczy on zarówno relacji mi%dzy osobami, dla których j%zyk polski nie jest j%zykiem ojczystym, jak i relacji, w których jest on dla obu lub jednej ze stron j%zykiem ojczystym. W konsekwencji […], fakt, i# po stronie konsumenta lub pracownika wyst%puje osoba znaj$ca wy!$cznie j%zyk polski, a w ka#dym razie, dla której jest to podstawowy j%zyk komunikacji, nie b%dzie stanowi! #adnej przeszkody do dokonania wyboru j%zyka kontraktu na rzecz j%zyka obcego”. Cho" wybór j%zyka umowy wynika z zasady swobody umów, podpartej konstytucyjn$ zasad$ wolno&ci (art. 31 ust. 1), oraz wolno&ci gospodarczej (art. 22), to zarazem poszanowanie zasady wolno&ci umów „nigdy nie przybiera!o w sferze stosunków prywatnoprawnych warto&ci absolutnej. Wolno&" umów […] na gruncie wszystkich systemów prawnych napotyka ograniczenia wynikaj$ce z regu! moralnych i obyczajowych, porz$dku publicznego, bezpiecze(stwa prawnego, potrzeby ochrony praw innych uczestników obrotu etc.”. Ograniczenia swobody umów nie mog$ jedna" by" przejawem dowolnej decyzji ustawodawcy, lecz wynika" — w &wietle naszej Konstytucji — m.in. zasady proporcjonalno&ci (art. 31 ust. 3), oraz ze spo!ecznej gospodarki rynkowej. Ponadto, „istnieje taki typ formalnych ogranicze( wolno&ci umów, którego celem nie jest ograniczenie autonomii woli stron zawieraj$cych umow%, a wr%cz przeciwnie, s$ one motywowane zamiarem przywrócenia os!abionej, ze wzgl%du na nierównorz%dn$ de facto pozycj% stron umowy, równowagi kontraktowej”. „Tego rodzaju rozwi$zania s$ typowe dla obrotu konsumenckiego ze wzgl%du na s!absz$ pozycj% konsumenta w porównaniu z profesjonalist$”. Jeszcze dalej rozwi$zania takie id$ w stosunkach pracy. Ograniczenia swobody umów s$ wi%c pewnych sytuacjach konieczne. St$d art. 8 ust. 2 ustawy, dopuszczaj$cy okre&lenie przez same strony j%zyka kontraktu, „prowadzi do

-4naruszenia istotnych warto&ci korzystaj$cych z gwarancji konstytucyjnych na podstawie art. 76 Konstytucji”. Zdaniem TK „zwa#ywszy na daleko id$ce negatywne konsekwencje […], zwi$zane z wyborem jako j%zyka kontraktu — j%zyka niezrozumia!ego dla konsumenta lub pracownika, operowanie przez ustawodawc%, dla ustalenia dopuszczalno&ci takiego wyboru, wy!$cznie kryterium formalnie wyra#onej zgody, nale#y uzna" za zdecydowanie niewystarczaj$ce z punktu widzenia koniecznych standardów ochronnych stosowanych wobec s!abszej, nieprofesjonalnej strony umowy”. „Nie mo#na traci" z pola widzenia bardzo prawdopodobnych, w warunkach wspó!czesnego rynku, sytuacji, w których s!absza strona mo#e by" !atwo sk!oniona przez profesjonalist% do przyj%cia obcego j%zyka kontraktu, a w konsekwencji jej formalna zgoda na takie postanowienie umowne, w #aden sposób nie b%dzie wyrazem rzeczywi&cie swobodnej i &wiadomej decyzji”. „Rozwi$zanie opieraj$ce dopuszczalno&" odst$pienia przez strony od stosowania polskoj%zycznej wersji dokumentu wy!$cznie na podstawie formalnie wyra#onej zgody stron mo#e [wi%c] prowadzi" w konsekwencji do operowania w ramach analizowanych stosunków konsumenckich j%zykiem niezrozumia!ym dla strony s!abszej”. „Jeszcze powa#niejsze zastrze#enia [zdaniem TK] wywo!uje obj%cie regulacj$ ust. 2 art. 8 ustawy o j%zyku polskim stosunków pracowniczych […]. Wspó!czesny rynek pracy w Polsce jest ze wzgl%du na istniej$c$ sytuacj% gospodarcz$ przede wszystkim rynkiem pracodawcy. W tych warunkach pracownik mo#e by" !atwo poddawany presji wyra#enia zgody na wszelkie klauzule umowne narzucane mu przez pracodawc%, poniewa# brak akceptacji takich klauzul b%dzie niejednokrotnie równoznaczny z utrat$ szansy na otrzymanie zatrudnienia. Do ustawodawcy nale#y wi%c ograniczanie (…) potencjalnego ryzyka kszta!towania niekorzystnych warunków umowy o prac%, stanowi$cych konsekwencj% wykorzystywania pozycji strony silniejszej w tych relacjach. Osi$gni%ciu tego celu nie sprzyja regulacja zawarta w ust. 2 art. 8 ustawy, a wr%cz przeciwnie u!atwia ona, poprzez odwo!anie si% do formalnego kryterium swobody stron, przyjmowanie przez pracownika niekorzystnych dla( postanowie( umowy o prac%”. „Rozwi$zanie to, dopuszczaj$c de facto pos!ugiwanie si% w ramach obrotu konsumenckiego i stosunków pracowniczych j%zykiem niezrozumia!ym dla konsumenta i pracownika, narusza gwarancje ochronne zawarte w art. 76 Konstytucji. 2.3. Art. 8 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy ró#nicowa!o pracowników i konsumentów nieb%d$cych obywatelami polskimi na obywateli pa(stw UE, oraz obywateli pozosta!ych

-5pa(stw obcych. Ci ostatni mog$ z!o#y" wniosek o sporz$dzenie umowy „pracowniczej” i „konsumenckiej”

oraz

dokumentów

„pracowniczych”

(cho"

ju#

nie

dokumentów

stosowanych w obrocie konsumenckim) w j%zyku obcym, natomiast obywatele pa(stw UE takiego prawa s$ pozbawieni. Ponadto ust. 3 zdanie drugie pozwala!o obywatelom pa(stw obcych (unijnych i pozaunijnych) z!o#y" wniosek o sporz$dzenie umowy o prac% i dokumentów „pracowniczych” (cho" ju# nie umów i dokumentów konsumenckich) w j%zyku obcym, ale tylko wtedy, gdy pracodawca ma miejsce zamieszkania lub siedzib% na terenie UE. Oznacza to wi%c, #e je&li pracownik jest obywatelem UE, a pracodawca ma siedzib% w UE, to mog$ sporz$dzi" umow% w j%zyku zrozumia!ym dla pracownika. Natomiast je&li zarówno pracownik, jak i pracodawca s$ obywatelami jakiego& pa(stwa spoza UE, to maj$ obowi$zek sporz$dzenia umowy o prac% &wiadczonej na terytorium RP w j%zyku polskim, co oznacza brak mo#liwo&ci wyboru zrozumia!ego dla pracownika j%zyka umowy. Art. 8 ust. 3 jest wi%c — z podobnych wzgl%dów jak ust. 2 — niezgodny z art. 76 Konstytucji. Ponadto, zdaniem TK „art. 8 ust. 3 ustawy o j%zyku polskim przez to, #e ró#nicuje z punktu widzenia kryteriów podmiotowych bez dostatecznego uzasadnienia konstytucyjnego stosowanie standardów ochrony konsumenta i pracownika, odnosz$cych si% do wymaga( j%zyka zrozumia!ego dla s!abszej strony umowy, narusza art. 32 Konstytucji”. 2.4. TK stwierdzi!, #e „ustawodawca powinien w sprawie o tak daleko id$cych konsekwencjach dla realnych mo#liwo&ci ochrony praw strony s!abszej ograniczy" pole swobodnego kszta!towania tre&ci umowy przez strony, wi$#$c co najmniej wymagania skuteczno&ci postanowie( umownych z dodatkowymi przes!ankami, takimi jak np. faktyczna zrozumia!o&" i znajomo&" j%zyka formalnie akceptowanego przez stron%, czy ograniczenie sfery wyboru j%zyka kontraktu do wypadków, gdy dla konsumenta lub pracownika j%zykiem ojczystym jest j%zyk inny ni# polski”. „Za w!a&ciwsze (…) nale#a!oby uzna" takie rozwi$zanie, które wprowadza!oby elastyczny mechanizm ochrony, pozwalaj$cy na ocen% indywidualnych przypadków, w których istniej$ w$tpliwo&ci co do tego, czy zawieraj$c umow%, konsument lub pracownik móg! zapozna" si% z tre&ci$ dokumentu oraz zrozumie" jego tre&". Przyk!adem takiego elastycznego instrumentu ochrony w prawie polskim jest regulacja dotycz$ca tzw. niedozwolonych postanowie( umownych w umowach zawieranych z konsumentami (art. 3851-3853 kodeksu cywilnego), gdzie ustawodawca wprowadzi! ogólne kryteria oceny niedozwolonego charakteru postanowienia umownego, jednocze&nie wskazuj$c, #e ocena zgodno&ci powinna by" dokonywana nie abstrakcyjnie, lecz z uwzgl%dnieniem stanu z chwili zawarcia umowy, jej

-6tre&ci, okoliczno&ci zawarcia oraz z uwzgl%dnieniem umów pozostaj$cych w zwi$zku z umow$ obejmuj$c$ postanowienie b%d$ce przedmiotem oceny (art. 3852 k.c.). Uzasadnione jest zatem stworzenie takiego mechanizmu ustawowego, który pozwoli!by na ocen%, czy w wypadku zgody konsumenta b$d' pracownika na zawarcie umowy czy z!o#enie okre&lonego o&wiadczenia w j%zyku innym ni# polski albo j%zyk pa(stwa obywatelstwa czy pochodzenia tego podmiotu, mia!a ona charakter autentyczny i autonomiczny, czy jedynie blankietowy, przez co uniemo#liwione zosta!o zapoznanie si% przez ten podmiot z tre&ci$ umowy lub o&wiadczenia”. 2.5. TK postanowi! odroczy" termin utraty mocy obowi$zuj$cej art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o j%zyku polskim do 30 czerwca 2006 r. W konsekwencji stan, który zaistnia! po 30 czerwca 2006 r. zdaniem TK „musi by" oceniony równie# jako naruszaj$cy Konstytucj%”. 3. Cele i zakres projektowanej ustawy Maj$c na uwadze konieczno&" wykonania wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 4 wrze&nia 2007 r., kieruj$c si% brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego uzasadnienia, proponuje si% nada" nowe brzmienie derogowanym ust%pom art.8. W proponowanym art. 8 ust. 2 wykluczono w ogóle mo#liwo&" wyk!adni dokumentów na podstawie ich obcoj%zycznych wersji, je#eli osoba &wiadcz$ca prac% lub konsument s$ obywatelami RP. Ponadto w ust. 2 in principio, proponuje si% zmian% frazy „dokumenty, o których mowa w ust. 1”, na fraz% „dokumenty, w zakresie o którym mowa w art. 7”. Dotychczasowe odes!anie by!o odes!aniem kaskadowym, wywo!uj$cym ponadto w$tpliwo&", czy w ka#dym z odes!a( chodzi o ten sam zakres poj%cia „dokumenty”. Natomiast w ust. 3 zrównano obywateli pa(stw UE nieb%d$cych obywatelami polskimi z obywatelami innych pa(stw obcych w zakresie mo#liwo&ci sporz$dzania umów i dokumentów w j%zyku innym ni# j%zyk polski. W ust. 3 poszerzono tak#e mo#liwo&" stosowania j%zyka obcego do innych ni# umowa dokumentów stosowanych w obrocie konsumenckim. Jednocze&nie ograniczono mo#liwo&" stosowania ust. 3 do j%zyków, którymi w!ada osoba &wiadcz$ca prac% lub konsument. Dotychczas mo#liwe by!o sporz$dzenie umów i dokumentów w j%zyku obcym nieznanym osobie nieb%d$cej obywatelem RP.

-74. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla bud#etu pa(stwa.

5. O%wiadczenie o zgodno%ci z prawem Unii Europejskiej Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.

-2-

Warszawa, 3 kwietnia 2009 r. BAS-WAL-619/09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna o zgodno%ci senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o j!zyku polskim (przedstawiciel wnioskodawcy: senator Barbara Borys-Dami!cka) z prawem Unii Europejskiej Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwa!y Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47) sporz$dza si% nast%puj$c$ opini%:

I. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy przewiduje zmiany w ustawie z dnia 7 pa'dziernika 1999 r. o j%zyku polskim (Dz.U. Nr 90, poz. 999, ze zm.). Proponowana nowelizacja obejmuje zmian% art. 8 ustawy, w celu wykonania wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 13 wrze&nia 2005 r. (sygn. akt K 38/04). Zmiana polega na dodaniu dwóch nowych ust%pów, zgodnie z którymi dokumenty dotycz$ce obrotu z udzia!em konsumentów oraz z zakresu prawa pracy b%d$ mog!y by" jednocze&nie sporz$dzane – obok wersji polskiej – w wersji lub wersjach obcoj%zycznych. Podstaw$ ich wyk!adni b%dzie wersja w j%zyku polskim, je#eli osoba &wiadcz$ca prac% lub konsument b%d$ obywatelami polskimi. Umowa o prac% lub inne dokumenty z zakresu prawa pracy, a tak#e umowa, której stron$ b%dzie konsument lub inne ni# umowa dokumenty sporz$dzane obrocie z udzia!em konsumentów b%d$ mog!y by" sporz$dzane w j%zyku obcym, na wniosek osoby &wiadcz$cej prac% lub konsumenta, w!adaj$cych tym j%zykiem, nieb%d$cych obywatelami polskimi, pouczonych o prawie sporz$dzenia umowy lub innego dokumentu w j%zyku polskim. Ustawa mia!aby wej&" w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. II. Stan prawa Unii Europejskiej w materii obj!tej projektem ustawy Ze wzgl%du na przedmiot opiniowanego projektu ustawy mo#na zwróci" uwag% na przepisy art. 12, 39 i 153 Traktatu ustanawiaj$cego Wspólnot% Europejsk$ (TWE). Pierwszy z przywo!anych przepisów wprowadza – w zakresie zastosowania TWE – zakaz dyskryminacji ze wzgl%du na przynale#no&" pa(stwow$.

2

Drugi z przywo!anych przepisów wprowadza zasad% swobodnego przep!ywu pracowników wewn$trz Wspólnoty. Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze wzgl%du na przynale#no&" pa(stwow$ mi%dzy pracownikami pa(stw cz!onkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy. Trzeci z przywo!anych przepisów stanowi, #e d$#$c do popierania interesów konsumentów i zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, Wspólnota przyczynia si% do ochrony zdrowia, bezpiecze(stwa i interesów gospodarczych konsumentów, jak równie# wspierania ich prawa do informacji, edukacji i organizowania si% w celu zachowania ich interesów. Wymogi ochrony konsumentów s$ uwzgl%dniane przy okre&laniu i urzeczywistnianiu innych polityk i dzia!a( Wspólnoty. Przepis ten nie nak!ada na pa(stwa cz!onkowskie #adnych obowi$zków wzgl%dem konsumentów, jednak w swoim ust. 5 wyra'nie przewiduje, #e &rodki przyj%te przez Wspólnot% nie stanowi$ przeszkody dla pa(stwa cz!onkowskiego w utrzymywaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych &rodków ochronnych. )rodki te musz$ by" zgodne z TWE i podlegaj$ notyfikowaniu Komisji Europejskiej. III. Analiza przepisów projektu pod k#tem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Projekt przewiduje ochron% s!abszej strony umowy o prac% i umowy z udzia!em konsumenta. Ochrona polega na zapewnieniu pracownikowi i konsumentowi mo#liwo&ci otrzymywania samej umowy oraz zwi$zanych z ni$ dokumentów w j%zyku dla niego zrozumia!ym. Projektowane przepisy nie dyskryminuj$ pracowników ani konsumentów ze wzgl%du na przynale#no&" pa(stwow$. IV. Konkluzje Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o j%zyku polskim nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Projekt podlega notyfikowaniu Komisji Europejskiej w trybie art. 153 ust. 5 TWE. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego i Mi"dzynarodowego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha! Królikowski

Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, j%zyk polski, praca, konsumenci

Warszawa, 3 kwietnia 2009 r. BAS-WAL-620/09 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna dotycz#ca mo&liwo%ci uznania przedstawionego senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o j!zyku polskim (przedstawiciel wnioskodawcy: senator Barbara Borys-Dami!cka) za projekt ustawy wykonuj#cej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy maj$cej na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Projekt ustawy przewiduje zmiany w ustawie z dnia 7 pa'dziernika 1999 r. o j%zyku polskim (Dz.U. Nr 90, poz. 999, ze zm.). Proponowana nowelizacja obejmuje zmian% art. 8 ustawy, w celu wykonania wyroku Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 13 wrze&nia 2005 r. (sygn. akt K 38/04). Zmiana polega na dodaniu dwóch nowych ust%pów, zgodnie z którymi dokumenty dotycz$ce obrotu z udzia!em konsumentów oraz z zakresu prawa pracy b%d$ mog!y by" jednocze&nie sporz$dzane – obok wersji polskiej – w wersji lub wersjach obcoj%zycznych. Podstaw$ ich wyk!adni b%dzie wersja w j%zyku polskim, je#eli osoba &wiadcz$ca prac% lub konsument b%d$ obywatelami polskimi. Umowa o prac% lub inne dokumenty z zakresu prawa pracy, a tak#e umowa, której stron$ b%dzie konsument lub inne ni# umowa dokumenty sporz$dzane obrocie z udzia!em konsumentów b%d$ mog!y by" sporz$dzane w j%zyku obcym, na wniosek osoby &wiadcz$cej prace lub konsumenta, w!adaj$cych tym j%zykiem, nieb%d$cych obywatelami polskimi, pouczonych o prawie sporz$dzenia umowy lub innego dokumentu w j%zyku polskim. Poniewa# opiniowany projekt ustawy nie wykonuje #adnego przepisu prawa Unii Europejskiej, nie ma podstaw, by uzna" go, w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu, za projekt ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej. Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego i Mi"dzynarodowego Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha! Królikowski Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, j%zyk polski, praca, konsumenci