راز در دایره گردون

‫•آن راحت جان گرد دلم میگردد گرد دل و جان خجلم میگردد‬ ‫آنچه می گویم در جایی نخوانده ام که بر لوح دل است و درگوشم زمزمه گشته و هر آنچه آدمی می داند‬ ‫از علوم و فنون جز بر لوح درون در جایی نگاشته نبود از روز نخست‪ .‬و آن که از دیگری هنری آموزد‬ ‫زبردست نگردد مگر آن هنر از عمق وجود خویش باز یابد‪ .‬هیچ استاد صورتگری نتواند که تو را صورتگری‬ ‫آموزد مگر آن که نقش در دل تو جان گیرد اما چه بسا باشد زنده دلی که به اشارتی نقش نگار بر دل تو‬ ‫اندازد و جان بخشد که متحیر مانی و دانی که بی اراده او اگر تمام معرفت هستی بر مرده دلی پیشکش‬ ‫کنند در وی اثر نکند‪ .‬اگر صد لشگر سوی تو فرستد تا نخواهد کسی تیغ نکشد و حال آن که با رسولی با تو‬ ‫آن کند که خواهد و تو هیچ آن رسول نبیبی و نشنوی و ندانی که چه شد‪.‬‬ ‫من که نخست آفریده ام‪ ،‬اگر هستم‪ ،‬از اوست که هیچ کس از پیش خود چیزی نشد‪.‬‬ ‫اما تو ای دوست که او را منکری و پای در بند علم و عقل بسته ای‪ ،‬این هر دو خود در جهد در معرفت او‬ ‫پای بسته ی تو اند‪ .‬بشارت باد تو را که علم عقل به روزگاری نچندان دور گوی سبقت از عارفان در‬ ‫معرفت او خواهند ربود‪ .‬و اگر پیش از آن واقعه مرگ تو را در یابد بشارت باد که از علم و عقل و عرفان‬ ‫سبقت داری و به سوی او میروی که مرگ پیش از مرگ پاسخ بر سوال بودن یا نبودن است‪.‬‬ ‫اما تو ای دوست که او را منکر نیستی‪ ،‬گفت که در دایره هستی نظاره کن در معرفت من‪ .‬در دایره هستی‬ ‫من دایره دیده ام و دایره بر گرد دایره چه آنجا که پروانه بر گرد شمع بود و چه آنجا که ستاره ای در‬ ‫کهکشانی دور در طواف کعبه ای می گشت‪ .‬ذره بینان دنیای علم سخن از دایره هایی می کنند که بر‬ ‫دایره ای در بنیان ذره ها می گردند و تا آنجا که امروز دیده اند چه در برون و چه در درون چنین بوده‬ ‫است دایره بر گرد دایره‪.‬‬ ‫خورشید و مه و فلک از آن میگردد‬

‫تا هرچه نهان بود عیان میگردد‬

‫هزاران دایره در یک دایره که آن دایره خود در گوشه ای از هزاران دایره دیگر است‪ .‬هر آنچه فرصت‬ ‫تجلی یافته در عالم ماده چه کمیت باشد چه کیفیت بر مدار دایره ای می گردد‪ .‬هر دایره را مغربی است و‬ ‫مشرقی‪.‬‬ ‫هر شئی بر مدار دایره خود یگانه است اما در مشرق و مغرب تظاهری متضاد دارد‪.‬و چنین است که جهان‬ ‫تظاهر اضداد است‪.‬اضدادی یگانه‪ .‬چنان که روز و شب در برابر یکدیگر از یک جنس و بر مداری بر هم‬ ‫چیره می شوند‪.‬‬ ‫پس دایره مدار تجلی است و در این تجلی دوئی متظاهر است و چون دو آمد سه نیز در پی آن خواهد بود‬ ‫و این حد کمترین است در تظاهر‪ .‬هر چه تظاهر کند ناگزیر از دوئی است و حرکت و تبدیل و تبادل چه در‬ ‫تضاد یا در قبظ و بسط ‪ ،‬یا در اوج و حضیظ و نظیر آن هرچند که همه تظاهرات یک چیز است بر آن مدار‬ ‫چه در مغرب چه در مشرق‪.‬‬ ‫آنچه می گویم از بنیان ذرات تا محیط هستی هر جا که دوئی باشد صادق است و همه چیز بر مدار خود به‬ ‫تظاهرات متضاد در حرکت و تبدیل و تبادل است‪.‬چنین است که آنچه فرصت ظهور می یابد فرصت پایداری‬ ‫نمی یابد‪ .‬آنچه را نپاید دلبستگی نشاید که ل احب الفلین‪.‬‬ ‫مرکز دایره پایدار تر است در هر دایره نسبت به آنچه بر مدار آن دایره است‪ .‬هرچند که مرکز خود محیط‬ ‫بر مرکزی دیگر باشد این رابطه همچنان بر قرار خواهد بود تا به بنیادی ترین مرکز برسی که از جنس‬ ‫اوست و پایدار است‪ .‬چنان که تو در مرکز دایره عشق ورزی از مشرق عشق تا مغرب تنفر مدار می زنی‬ ‫و آن هر دو از یک جنسند و تو از هر دو در مرکز پایدارتری که آن دو بی تو نباشد‪ .‬هر کدام از این دو در‬ ‫شعاعی از دایره در آمد و شدند‪ .‬در محیط که باشند در افراط و در آنسوی شعاع در مرکز که تو باشی گم‬ ‫اند در تو‪ .‬آنکس که عشق تو جوید از مرکز تا نیم شعاع تاب می آورد عشق و تنفر تو را و خارج از آن کار‬ ‫بر او سخت می شود‪ .‬نکته آن که در تو مرکزهاست تا آن مرکز بنیادی و چون در او فنا شوی گردون بر‬ ‫گرد تو می گردد‬ ‫انگورم و در زیر لگد می گردم هر سوی که عشق می کشد می گردم‬ ‫گفتیکه به گرد من چرا می گردی گرد تو نیم به گرد خود می گردم‬ ‫زین پس هر کجا دایره می بینی چنان که می توانی بسنجی تامل کن که بر چه مرکزی محیط است و‬ ‫سپس یقین کن که آن مرکز تا نیمه شعاع در اوج خود و نافذ است‪.‬‬

‫بر دایره ادیان بنگر‪.‬از مشرق باور تا مغرب ناباوری مداری هست محیط بر این مرکز‪ .‬طیف باور ها را‬ ‫شعاع های این دایره دان‪ .‬در مرکز همه یکی ست یک نقطه است‪ .‬تا نیمه شعاع نیز باورها به هم نزدیک‬ ‫است‪.‬دورتر که می شوی جنگ هفتاد و دو ملت است‪ .‬همه را عذر بنه که از حقیقت دور افتاده اند‪.‬‬ ‫ذره بینان علم در روزگاری نچندان دور در بنیان ذرات به کمیتی از نور می رسند که در همه هستی مشترک‬ ‫است و دوئی نمی پذیرد سخت در شگفت می شوند که اوست!؟ چنین نیست‪.‬‬ ‫ما به عقل در جهان اضداد سردی به گرمی می شناسیم و تاریکی به نور‪ .‬او را ضدی نیست‪ ،‬عقل حیران‬ ‫مانده در معرفتش‪ .‬صفات او صفات حسن است که عقل به ضد درک می کند به ظاهر و نه در ذات‪ .‬او‬ ‫اکبر است‪.‬حکایت آن ذره چنین است که گفتم‪.‬‬ ‫من تمام این نیارم گفت از آن منع می آید ز صاحب مرکزان‬

‫و ختم به مولنا که تمام اشعار متن از اوست‪.‬‬

‫طواف حاجیان دارم بگرد یار می گردم‬ ‫نه اخلق سگان دارم نه بر مردار می گردم‬ ‫مثال باغبانانم نهاده بیل بر گردن‬ ‫براي خوشه خرما به گرد خار می گردم‬ ‫نه آن خرما که چون خوردي شود بلغم کند صفرا‬ ‫ولیکن پر برویاند که چون طیار می گردم‬ ‫ندارم غصه دانه اگر چه گرد این خانه‬ ‫فرورفته به اندیشه چو بوتیمار می گردم‬ ‫نخواهم خانه اي در ده نه گاو و گله فربه‬ ‫ولیکن مست سالرم پی سالر می گردم‬ ‫رفیق خضرم و هر دم قدوم خضر را جویان‬ ‫قدم برجا و سرگردان که چون پرگار می گردم‬ ‫نمی دانی که رنجورم که جالینوس می جویم‬ ‫نمی بینی که مخمورم که بر خمار می گردم‬ ‫نمی دانی که سیمرغم که گرد قاف می پرم‬ ‫نمی دانی که بو بردم که بر گلزار می گردم‬ ‫مرا زین مردمان مشمر خیالی دان که می گردد‬ ‫خیال ار نیستم اي جان چه بر اسرار می گردم‬ ‫چرا ساکن نمی گردم بر این و آن همی گویم‬ ‫که عقلم برد و مستم کرد ناهموار می گردم‬ ‫مرا گویی مرو شپشپ که حرمت را زیان دارد‬ ‫ز حرمت عار می دارم از آن بر عار می گردم‬ ‫بهانه کرده ام نان را ولیکن مست خبازم‬

‫نه بر دینار می گردم که بر دیدار می گردم‬ ‫هر آن نقشی که پیش آید در او نقاش می بینم‬ ‫براي عشق لیلی دان که مجنون وار می گردم‬ ‫در این ایوان سربازان که سر هم در نمی گنجد‬ ‫من سرگشته معذورم که بی دستار می گردم‬ ‫نیم پروانه آتش که پر و بال خود سوزم‬ ‫منم پروانه سلطان که بر انوار می گردم‬ ‫چه لب را می گزي پنهان که خامش باش و کمتر گوي‬ ‫نه فعل و مکر توست این هم که بر گفتار می گردم‬ ‫بیا اي شمس تبریزي شفق وار ار چه بگریزي‬ ‫شفق وار از پی شمست بر این اقطار می گردم‬

‫غلمرضا رشیدی بهمن ‪87‬‬

‫——————————————————————‪-‬‬ ‫به آنچه می گویم ایمان دارم‪ .‬بر آن نیستم که سنگ راه بر پای یکی یا پله ی راه دیگری باشم بر آنم که راه‬ ‫کوتاه کنم بی سنگ و پله که فاصله نباشد‪.‬‬ ‫هیچ کس از پیش خود چیزی نشد هیچ آهن خنجر تیزی نشد‬ ‫هیچ حلوایی نشد استادکار تا که شاگرد شکر ریزی نشد‬ ‫سوال این است بودن یا نبودن (شکسپیر)‬ ‫َ‬ ‫خت ِلَفِاللَّي ْل والنَّهارليَا ٍ ُ‬ ‫إ ِ َّ‬ ‫ق ال َّ‬ ‫ب‬ ‫ن فِي َ‬ ‫ض وَا ْ‬ ‫س َ‬ ‫ت ِّلوْل ِياللْبَا ِ‬ ‫ِ َ َ ِ‬ ‫خل ْ ِ‬ ‫ماوَاتِوَالْر ِ‬ ‫البته در آفرينش آسمانها و زمين و در آمد و شد شب و روز نشانه هائى است‬ ‫َ‬ ‫ماذ َا فِي ال َّ‬ ‫ن‬ ‫ماوَا ِ‬ ‫ت وَالنُّذُُر ع َن قَوْم ٍ ل َّ يُؤ ْ ِ‬ ‫منُو َ‬ ‫س َ‬ ‫ل انظُُروا ْ َ‬ ‫ما تُغْنِي اليَا ُ‬ ‫ض وَ َ‬ ‫قُ ِ‬ ‫ت وَالْر ِ‬ ‫بگو بنگريد چه چيزهاست در آسمانها و زمين و چه سود نشانه ها و بيم دهندگان براى گروهى كه ايمان‬ ‫نمى آورند‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫شي اللي ْ َ‬ ‫جعَ َ‬ ‫من ك ُ ِّ‬ ‫جعَ َ‬ ‫ل الن ّهَاَر‬ ‫ن يُغْ ِ‬ ‫مَرا ِ‬ ‫ي وَأنْهَاًرا وَ ِ‬ ‫ل فِيهَا َروَا ِ‬ ‫ل فِيهَا َزوْ َ‬ ‫ت َ‬ ‫ض وَ َ‬ ‫وَهُوَ ال ّذِي َ‬ ‫ل الثّ َ‬ ‫مد ّ الْر َ‬ ‫س َ‬ ‫ن اثْنَي ْ ِ‬ ‫جي ْ ِ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫إ ِ َّ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ن‬ ‫ن فِي ذَل ِك ليَا ٍ‬ ‫ت لِقَوْم ٍ يَتَفَكُرو َ‬ ‫او آن خدائيست كه بگسترد زمين را و بيافريد در آن كوههاى پا بر جاى و نيز جويهاى را و از همه ميوه ها‬ ‫بيافريد در زمين دو صنف (زوج مختلف ) مى پوشاند خدا شب را به روز البته در آن نشانه هاى روشن‬ ‫است براى گروهى كه انديشه مى كنند‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫خلْقُ ال َّ‬ ‫ن فِي ذَل ِ َ‬ ‫ن‬ ‫ض وَا ْ‬ ‫ن آيَاتِهِ َ‬ ‫ختِل ُ‬ ‫ف أل ِ‬ ‫ماوَا ِ‬ ‫وَ ِ‬ ‫ت ل ِلعَال ِ ِ‬ ‫ك ليَا ٍ‬ ‫م إ ِ َّ‬ ‫سنَت ِك ُ ْ‬ ‫س َ‬ ‫م وَألوَانِك ُ ْ‬ ‫م ْ‬ ‫مي َ‬ ‫ت وَالْر ِ‬ ‫و از نشانه هاى خدا آفرينش آسمانها و زمين و اختلف زبانهاى شما و رنگهاى شماست البته در اين نشانه‬ ‫هائى است براى دانايان‬ ‫َر ُّ‬ ‫م ْ‬ ‫ن‬ ‫ن وََر ُّ‬ ‫ب ال ْ َ‬ ‫ب ال ْ َ‬ ‫مغْرِبَي ْ ِ‬ ‫شرِقَي ْ ِ‬ ‫پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ه نُوُر ال َّ‬ ‫ب دُّرِ ٌّ‬ ‫مث َ ُ‬ ‫م ْ‬ ‫ي‬ ‫ج ُ‬ ‫ح ال ْ ِ‬ ‫شكَاةٍ فِيهَا ِ‬ ‫ل نُورِهِ ك َ ِ‬ ‫ماوَا ِ‬ ‫جا َ‬ ‫جةٍ الُّز َ‬ ‫جا َ‬ ‫ح فِي ُز َ‬ ‫صبَا ُ‬ ‫صبَا ٌ‬ ‫ة كَأن َّهَا كَوْك َ ٌ‬ ‫ض َ‬ ‫س َ‬ ‫الل ّ ُ‬ ‫م ْ‬ ‫م ْ‬ ‫ت وَالْر ِ‬ ‫َ‬ ‫جَرةٍ ُّ‬ ‫مبَاَركَةٍ َزيْتُونِةٍ ّل َ‬ ‫من َ‬ ‫ه نَاٌر نُّوٌر ع َلَى نُورٍ يَهْدِي‬ ‫شْرقِيَّةٍ وََل غَْربِيَّةٍ يَكَاد ُ َزيْتُهَا ي ُ ِ‬ ‫يُوقَد ُ ِ‬ ‫ش َ‬ ‫س ْ‬ ‫م َ‬ ‫س ُ‬ ‫م تَ ْ‬ ‫و لَ ْ‬ ‫ضيءُ وَل َ ْ‬ ‫ل ل ِلنَاس والل َّ‬ ‫َ‬ ‫ب الل َّه اْل َ‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫ِي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ء‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ل‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫مثَا‬ ‫ضر‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫شاء‬ ‫ي‬ ‫من‬ ‫ه‬ ‫ور‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه ل ِن ُ ِ َ‬ ‫الل ّ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ِ َ ُ ِ ِ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬

‫خدا نور (ظاهر به ذات خود و ظاهر كننده) آسمانها و زمين است صفت نور خدا چون چراغدانى است كه‬ ‫در آن چراغى باشد آن چراغ در قنديلى از آبگينه باشد كه آن آبگينه گوئيا ستاره اى درخشنده است آن‬ ‫چراغ افروخته شود از روغن درخت با بركت كه آن درخت زيتون است نه در طرف خاورى است و نه‬ ‫باخترى نزديك است روغن آن درخت روشنى دهد به نفس خود و اگر چه نرسد به آن روغن آتشى روشنى‬ ‫بر روشنى است راه مى نمايد خدا به نور خود هركه را بخواهد و مى زند خدا مثلها براى مردم و خدا به‬ ‫همه چيز داناست‪.‬‬

‫ادبیات عرفانی‪ ,‬ادیان‪ ,‬اضدادی یگانه‪ ,‬بودن یا نبودن‪ ,‬تجلی‪ ,‬دایره گردون‪ ,‬صورتگری‪Tags: Add new tag, ,‬‬ ‫علم و عقل‪ ,‬ل احب الفلین‬ ‫‪www.iranjoy.com‬‬