Werkstuk

De meerwaarde van digiborden in het primair onderwijs Hanneke Liselot van der Kooij S1040123 Docent: Jeroen van Kesteren

Inleiding Op dit moment loop ik stage op de St. Bonifaciusschool in Wassenaar. Het is een mooie school met veel faciliteiten. In de klaslokalen van de midden- en bovenbouw zijn digitale schoolborden (in het kort digiborden) te vinden. Het is heel opvallend dat deze naast het oude krijtbord worden gebruikt. Vreemd vind ik dat deze digiborden in een aantal klassen aan de zijkant van het klaslokaal zijn opgehangen, terwijl het ouderwetse krijtbord nog steeds zijn plek heeft gehouden voorin de klas. Uit gesprekken met mijn mentor begreep ik dat er door een aantal docenten nog weinig gebruik wordt gemaakt van het digibord. Kortom: mijn stageschool heeft de digiborden wel, maar de docenten worden weinig gestimuleerd en begeleid in het gebruik ervan. Gedurende mijn stagelessen heb ik al een beetje gebruik gemaakt van het digibord en volgens mij zijn er nog veel meer leuke mogelijkheden voor het gebruik van digitale borden in de klas. Ik denk ook dat deze digitale schoolborden in de les heel veel kunnen toevoegen! In dit werkstukje wil ik kijken wat de toegevoegde waarden zijn van digitale borden in de klas. Mijn onderzoeksvraag luidt dan ook als volgt: wat is de meerwaarde van de digitale schoolborden in het primair onderwijs. Door de meerwaarde van de digitale schoolborden aan de orde te stellen, komen ook enkele mogelijkheden aan de orde. Helaas is er te weinig ruimte om hier ook opin te gaan.

Digitale schoolborden Om de onderzoeksvraag te beantwoorden is het eerst belangrijk dat duidelijk is wat een digitaal schoolbord is. Een digitaal schoolbord is een groot touchscreen dat gevoelig is voor aanrakingen en in verbinding staat met een beamer en een computer. De beamer projecteert het beeld van de computer op het scherm en doordat het scherm gevoelig is voor aanrakingen, is het te bedienen met de hand of in sommige gevallen met een speciale pen. Er is een grote variëteit aan digitale schoolborden te verkrijgen met ieder hun eigen specificaties. Grofweg kun je de digitale schoolborden verdelen in drie soorten:

1. De harde borden: ze voelen aan als een gewoon whiteboard en maken gebruik van elektromagnetische technologie. Je kunt hier alleen op schrijven met behulp van een speciale pen. We noemen dit de elektromagnetische borden. 2. De zachte borden kan je een beetje indrukken en zijn dan ook druksensitief. Dat betekent dat je ze met ieder voorwerp kunt bedienen. In de meeste gevallen zal dat je vinger zijn of een bijgeleverde pen. Het bord bestaat uit twee schermen met een laag lucht ertussen. Als je op het bord drukt verdwijnt de lucht op dat punt en dat wordt door het bord geregistreerd als een muisklik. Deze borden worden aangeduid als druksensitieve borden. 3. De laatste groep borden maakt gebruik van ultrasooninfrarood technologie. Je koppelt speciale hardware aan een gewoon whiteboard of een ander hard oppervlak met behulp van clips of zuignappen. Door middel van een speciale pen kun je het hierna ontstane witte oppervlak (tijdelijk) gebruiken als digitaal schoolbord.

De meerwaarde van een digibord Het grote verschil tussen een digibord en een gewoon krijtbord is dat het digibord de mogelijkheid heeft om alles wat je op een computerscherm kunt laten zien, te projecteren is op het digitale schoolbord. Dit betekent dat je in je lessen op een eenvoudige manier gebruik kunt maken van websites, software, filmpjes, muziekfragmenten, interactieve teksten, presentaties e.d.1 Helaas weten nog weinig docenten de diverse mogelijkheden van het digitale schoolbord. Vaak wordt het gebruikt als het traditionele schoolbord: je schrijft er je instructie op en tekent er plaatjes bij. Een stapje verder is dat gebruik wordt gemaakt van presentatieprogramma’s zoals PowerPoint.2 Op dit moment maak ik zelf op deze manier gebruik van het digibord op mijn stageschool. Maar je kan er nog veel meer mee doen, waardoor bijvoorbeeld de lessen interactiever en actueler worden. Wat precies de mogelijkheden zijn, is mij na het lezen van de artikelen niet geheel duidelijk geworden, maar een grote verandering is voornamelijk dat objecten die op het bord worden weergegeven, verschoven kunnen worden. In de literatuur wordt regelmatig aangegeven hoe belangrijk het is het digibord stapsgewijs te ontdekken en steeds meer te proberen. Hiervoor is het belangrijk dat leerkrachten onderling de mogelijkheden van een digibord bespreken. Door middel van de Kijkwijzer kunnen leerkrachten elkaars lessen met een digitaal schoolbord nabespreken en evalueren.3 De voordelen en de meerwaarde van de digiborden die steeds naar voren komen in de bekeken informatieve filmpjes en gelezen artikelen zijn de volgende4:

–

– –

–

Verrijking van de les: door gebruik te maken van het digibord kan de leerkracht de les levendiger en actueler maken door bijvoorbeeld actuele filmpjes toe te voegen en op gerelateerde websites te kijken. Een extra voordeel is ook dat door het digibord de leerkrachten opnieuw gaan nadenken over hun lessen en de lesactiviteiten. Het bevordert hiermee de spontaniteit en flexibiliteit bij het lesgeven voor de leerkracht. Duidelijke presentatie van lesstof door visualisering: door het digibord krijgt de docent de mogelijkheid de stof visueel en dynamisch aan te bieden. Actieve betrokkenheid van leerlingen bij de les: door de digiborden doen de leerlingen actiever mee in de les en zijn de leerlingen gemotiveerder. Als kanttekening wordt geplaatst dat dit waarschijnlijk komt door de nieuwigheid van het medium. Ik denk niet helemaal dat dit het geval is. De leerlingen uit mijn klas zijn het al behoorlijk gewend en vinden het nog steeds leuk een les waarin gebruik wordt gemaakt van het digibord te krijgen. Dit komt denk ik voornamelijk door de twee bovengenoemde voordelen van het digibord. Mogelijkheid tot meer interactie met de leerlingen: je kan bijvoorbeeld aan een PowerPoint presentatie een interactieve quiz toevoegen of een classroom voting systeem, waardoor er meer interactie met de leerlingen is.

1Zadelhoff, van, 2007, p.7 2Zadelhoff, van, 2008, p. 1 3Een Kijkwijzer is te vinden op: http://onderzoek.kennisnet.nl/attachments/session=cloud_mmbase+1788755/Kijkwijzer_Digitale_Schoolborden. pdf;jsessionid

4Collegegegevens 02-04-2009, Fisser en Gervedink Nijhuis 2008, p.17, Zadelhoff, van, 2008, p.1, Zadelhoff, van, 2007, pp. 19-21 , Slay, Siebörger, Hodgkinson-Williams 2008, p.1322, filmpje

–

–

–

Effectieve instructie: doordat je met behulp van het digibord oude lessen en lesactiviteiten kan opslaan en kan terughalen, kan de vorige les makkelijk herhaald worden. Lesvoorbereiding gaat sneller: doordat je alle informatie digitaal kan laten en dus niks hoeft uit te printen is de lesvoorbereiding sneller. Voor veel leerkrachten zal het werken met ict in het begin wel lastig zijn en mogelijk wat meer tijd vergen, maar doordat men er steeds handiger in wordt en digitale lessen hergebruikt kunnen worden, zal het uiteindelijk minder tijd kosten. Leereffecten: het digibord draagt bij aan leereffecten. Het roept herkenning op, schept een kader, brengt verdieping aan, het bevordert het redeneren, het zoekgedrag, het samenwerken en de ict-vaardigheden.

Natuurlijk zijn er ook negatieve elementen aan een digibord. Zo wordt in de literatuur veelvuldig genoemd dat de leerkracht moet uitkijken dat de lessen niet te veel klassikaal worden. Maar over het algemeen is men in de artikelen enthousiast over het gebruik van digiborden in het primair onderwijs.

Conclusie Uit de literatuur kan geconcludeerd worden dat er veel positieve elementen aan het gebruik van digiborden in het primair onderwijs te verbinden zijn, dus dat de meerwaarde aanzienlijk is.

Bronnen Collegegegevens 02-04-2009 PowerPoint informatie bij college 3 op 02-04-2009: Bijeenkomst 4: Presentatie Fisser en Gervedink Nijhuis 2008 Dr. P.H.G. Fisser en dr. G.J. Gervedink Nijhuis, Digitale schoolborden in het PO; Onderzoek naar implementatie, gebruik en meerwaarde van digiborden in het primair onderwijs, Kennisnet september 2008 Slay, Siebörger, Hodgkinson-Williams 2008 Slay, H., Siebörger, I., Hodgkinson-Williams, C., ‘Interactive whiteboards: Real beauty or just ‘lipstick’?’, in: Computers & Education 51 (2008) pp. 1321-1341 Zadelhoff, van, 2007 Zadelhoff, van, T., Informatiewijzer; Digitale schoolborden, Stichting Kennisnet Ict op school, 2007 Bekeken op 13-04-2009: http://www.kennisnet.nl/cpb/po/praktijkinbeeld/bestanden/infowijzer-digitaleschoolborden.pdf Zadelhoff, van, 2008 Zadelhoff, van, T., Didactische aspecten van het werken met digitale schoolborden, augustus 2008 Bekeken op 13-04-2009: http://po.digiborden.kennisnet.nl/attachments/.../Didactische_aspecten_van_het_werken_ met_digitale_schoolborden_vs_3TvZ..doc Filmpje: http://onderzoek.kennisnet.nl/onderzoeken/rendement/digitaleschoolborden