Vietnamese Biosafety Manualweb

CҬM NANG AN TOÀN SINH HӐC PHÒNG THÍ NGHIӊM Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3

Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi Geneva 2004

HiӋu ÿính Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Thҥc sӻ NguyӉn Thӏ Thu Hѭѫng, Ĉҥi hӑc Quӕc gia Hà Nӝi Cӱ nhân Lê Minh Tâm, Tәng cөc Tiêu chuҭn - Ĉo lѭӡng - Chҩt lѭӧng

Ngѭӡi dӏch Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Thҥc sӻ Bùi Văn Trѭӡng, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Cùng vͣi s͹ tham gia cͯa * Kӻ sѭ Phan Thӏ Thanh Thҧo, Cӱ nhân Võ Thӏ Thu Ngân, Thҥc sӻ Hoàng Thӏ Minh Thҧo và Cӱ nhân VNJ Ĉình Chiêm ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên * Kӻ sѭ Lѭѫng Thӏ Mѫ, Chi nhánh phía Nam, Trung tâm NhiӋt ÿӟi ViӋt – Nga và Cӱ nhân NguyӉn Thӏ Quý, Hӝi Y tӃ Công cӝng ViӋt Nam.

Cuӕn sách này do Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi xuҩt bҧn năm 2004 dѭӟi tiêu ÿӅ Laboratory Biosafety Manual, xuҩt bҧn lҫn thӭ ba. © Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi 2004 Tәng giám ÿӕc Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cho phép ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên bҧn quyӅn dӏch ra tiӃng ViӋt Nam và chӏu trách nhiӋm duy nhҩt ÿӕi vӟi bҧn dӏch này.

x ii x

Danh mөc nhӳng ҩn phҭm ÿã xuҩt bҧn cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi. Cҭm nang an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm - Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 1. Ngăn ngӯa các nguy hiӇm sinh hӑc - phѭѫng pháp 2. Phòng thí nghiӋm - Các tiêu chuҭn 3. NhiӉm trùng phòng thí nghiӋm - phòng chӕng và kiӇm soát 4. Cҭm nang I. Tiêu ÿӅ ISBN 92 4 154650 6 (Phân loҥi LC/NLM: QY 25) WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11

̬n pẖm này ÿ˱ͫc h͟ trͫ theo hͫp ÿ͛ng c̭p phép/ hͫp tác s͙ U50/CCU012445-08 cͯa Trung tâm phòng và ch͙ng b͏nh (CDC), Atlanta, GA, Hoa KǤ. N͡i dung ̭n pẖm là cͯa riêng tác gi̫, không ÿ̩i di͏n cho quan ÿi͋m chính thͱc cͯa CDC.

© Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi, 2004 Giӳ bҧn quyӅn. Các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi có thӇ nhұn ÿѭӧc ӣ Bӝ phұn TiӃp thӏ và Phân phӕi, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ (ÿiӋn thoҥi: +41 22 791 2476; fax: +41 22 791 4857; email: [email protected]). Yêu cҫu ÿӇ tái bҧn hoһc dӏch các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi - dùng trong kinh doanh hay phân phӕi miӉn phí - phҧi ÿѭӧc gӱi tӟi bӝ phұn xuҩt bҧn theo ÿӏa chӍ nêu trên (fax: +41 22 791 4806; email: [email protected]). Các tѭ liӋu trình bày trong ҩn phҭm này không nhҵm thӇ hiӋn bҩt kǤ quan ÿiӇm nào cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi liên quan ÿӃn tính pháp lý cӫa bҩt kǤ quӕc gia, lãnh thә, thành phӕ, khu vӵc hoһc cӫa cѫ quan chӭc năng nào cNJng nhѭ liên quan ÿӃn sӵ phân chia biên giӟi, ranh giӟi. Các ÿѭӡng gҥch chҩm trên bҧn ÿӗ minh hoҥ cho các ÿѭӡng biên giӟi mӝt cách tѭѫng ÿӕi nên có thӇ vүn còn nhӳng ý kiӃn chѭa hoàn toàn ÿӗng ý vӟi nhұn ÿӏnh này. ViӋc ÿӅ cұp ÿӃn mӝt sӕ công ty cө thӇ hay sҧn phҭm cӫa nhà sҧn xuҩt nào ÿó không ÿӗng nghƭa rҵng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿánh giá cao và tiӃn cӱ vӟi sӵ ѭu tiên hѫn nhӳng công ty hay sҧn phҭm khác có cùng tính chҩt. Tҩt cҧ các sҧn phҭm có ÿăng ký ÿӝc quyӅn ÿӅu ÿѭӧc phân biӋt bҵng chӳ cái viӃt hoa ÿҫu tiên trong tên sҧn phҭm ÿó, ngoҥi trӯ do mӝt sӕ lӛi chính tҧ trong ҩn phҭm này. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi không bҧo ÿҧm rҵng thông tin trong ҩn phҭm là ÿҫy ÿӫ và chính xác cNJng nhѭ không chӏu trách nhiӋm pháp lý cho bҩt kǤ thiӋt hҥi nào do viӋc sӱ dөng ҩn phҭm này.

x iii x

Mөc lөc Lӡi nhóm biên dӏch ...................................................................................... viii Lӡi nói ÿҫu ................................................................................................... viii Lӡi cҧm ѫn ....................................................................................................... x 1. Nguyên tҳc chung ....................................................................................... 1 Giӟi thiӋu ...................................................................................................... 1 PHҪN I. Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc .............................................................. 5 2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt ...................................................................... 7 Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ ....................................................................... 8 Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen .............................................. 8 3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ......................... 9 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................... 9 ThiӃt kӃ và các tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ............................................... 12 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 14 Giám sát sӭc khӓe và y tӃ ........................................................................... 16 Ĉào tҥo ....................................................................................................... 16 Xӱ lý chҩt thҧi ............................................................................................ 17 An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ ................................... 19 4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - An toàn sinh hӑc cҩp 3 .......................... 20 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 20 ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ...................................................... 21 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 22 Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe ...................................................................... 22 5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................ 25 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 25 ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm ......................................... 25 6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm ....................................................................... 28 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1 ................................................... 29 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2 ................................................... 29 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3 ................................................... 30 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................................................... 31 Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ...................................................................... 32 7. Hѭӟng dүn kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ...................................... 33 8. Hѭӟng dүn cҩp giҩy chӭng nhұn phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ................... 36

x iv x

PHҪN II. An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ............................................... 47 9. Khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ................................. 49 PHҪN III. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm .................................................. 10. Tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................................ Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I ............................................................................ Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II .......................................................................... Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III ......................................................................... Nӕi khí cӫa tӫ an toàn sinh hӑc .................................................................. Lӵa chӑn tӫ an toàn sinh hӑc ...................................................................... Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm ................................. 11. Trang thiӃt bӏ an toàn ............................................................................ Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm ................................................... Dөng cө hӛ trӧ hút ...................................................................................... Máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm ........................................ Que cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn .................................................................... Lò vi ÿӕt (Microincinerators) ..................................................................... Trang thiӃt bӏ và quҫn áo bҧo hӝ cá nhân ...................................................

51 53 53 55 58 58 59 59 63 63 65 66 66 66 66

PHҪN IV. Kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn .......................................................... 12. Kӻ thuұt phòng thí nghiӋm .................................................................... An toàn xӱ lý mүu trong phòng thí nghiӋm ............................................... Sӱ dөng pi-pét và dөng cө hӛ trӧ hút mүu ................................................. Tránh rѫi vãi vұt liӋu nhiӉm trùng .............................................................. Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc ....................................................................... Tránh nuӕt phҧi và ÿӇ các vұt nhiӉm trùng dính vào da và mҳt ................. Tránh các vұt nhiӉm trùng ÿâm phҧi .......................................................... Tách huyӃt thanh ........................................................................................ Sӱ dөng máy ly tâm .................................................................................... Sӱ dөng máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm .......................... Sӱ dөng máy nghiӅn mô ............................................................................. Bҧo dѭӥng và sӱ dөng tӫ lҥnh và tӫ ÿông .................................................. Mӣ ӕng thuӕc chӭa vұt nhiӉm trùng ÿông khô .......................................... Bҧo quҧn ӕng chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng .................................................... Phòng ngӯa chuҭn khӓi mүu máu dӏch tiӃt, mô, và các dӏch cѫ thӇ khác .. Phòng ngӯa các vұt chӭa prion ................................................................... 13. KӃ hoҥch dӵ phòng và qui trình xӱ lý khҭn cҩp ................................. KӃ hoҥch dӵ phòng ..................................................................................... Các qui trình xӱ lý khҭn cҩp cho phòng thí nghiӋm vi sinh vұt ................. 14. Khӱ trùng và tiӋt trùng .......................................................................... Ĉӏnh nghƭa ..................................................................................................

69 71 71 71 72 72 73 73 74 74 75 75 76 76 76 76 78 80 80 81 84 84

xvx

Làm sҥch vұt liӋu phòng thí nghiӋm ........................................................... Hóa chҩt diӋt trùng ..................................................................................... Khӱ khuҭn môi trѭӡng cөc bӝ .................................................................... Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................... Rӱa tay/khӱ nhiӉm tay ............................................................................... Khӱ trùng và tiӋt trùng bҵng nhiӋt ............................................................. Hҩp khӱ trùng ............................................................................................. Thiêu hӫy .................................................................................................... Thҧi bӓ ........................................................................................................ 15. Giӟi thiӋu vӅ vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng .................................... Quy ÿӏnh vұn chuyӇn quӕc tӃ ..................................................................... HӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp cѫ bҧn ............................................................... Qui trình lau chùi ÿә vӥ ..............................................................................

85 85 90 91 91 92 92 94 95 96 96 97 97

PHҪN V. Giӟi thiӋu vӅ công nghӋ sinh hӑc ................................................. 16. An toàn sinh hӑc và công nghӋ DNA tái tә hӧp ................................. Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc ........... Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các véc tѫ thӇ hiӋn ............................. Nhӳng véc tѫ vi rút cho chuyӇn gen ......................................................... Ĉӝng vұt chuyӇn gien và ÿӝng vұt "khác thѭӡng " .................................. Thӵc vұt chuyӇn gen ................................................................................ Ĉánh giá nguy cѫ ÿӕi vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen ....................................... Các quan tâm khác ....................................................................................

101 103 103 104 104 104 105 105 106

PHҪN VI. An toàn hoá chҩt, cháy nә và ÿiӋn ............................................. 17. Các hoá chҩt nguy hiӇm ....................................................................... Nguӗn phѫi nhiӉm .................................................................................... Bҧo quҧn hoá chҩt .................................................................................... Các quy ÿӏnh chung ÿӕi vӟi nhӳng hoá chҩt kӷ nhau .............................. Ҧnh hѭӣng ÿӝc hҥi cӫa hoá chҩt .............................................................. Hóa chҩt gây nә ........................................................................................ Hóa chҩt bӏ ÿә ........................................................................................... Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 18. Các mӕi nguy khác trong phòng thí nghiӋm ...................................... Nguy cѫ vӅ hӓa hoҥn ................................................................................ Các nguy hiӇm vӅ ÿiӋn ............................................................................. TiӃng ӗn .................................................................................................... Phóng xҥ ion .............................................................................................

109 111 111 111 111 111 112 112 113 114 114 115 115 115

PHҪN VII. Tә chӭc và ÿào tҥo an toàn ........................................................ 119 19. Chuyên viên và ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................ 121 Chuyên viên an toàn sinh hӑc..................................................................... 125 x vi x

Ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................................................. 125 20. An toàn cho nhân viên hӛ trӧ .............................................................. 124 Các dӏch vө bҧo trì nhà làm viӋc và máy móc .......................................... 124 Các dӏch vө dӑn dҽp vӋ sinh (trong phòng thí nghiӋm) ........................... 124 21. Chѭѫng trình ÿào tҥo ........................................................................... 125 PHҪN VIII. Bҧng kiӇm tính an toàn ............................................................ 127 22. Bҧng kiӇm tính an toàn ........................................................................ 129 Cѫ sӣ vұt chҩt phòng thí nghiӋm ............................................................... 129 Phѭѫng tiӋn bҧo quҧn ............................................................................... 130 VӋ sinh và các tiӋn nghi cho nhân viên .................................................... 130 Sѭӣi ҩm và thông gió ................................................................................ 130 Ánh sáng ................................................................................................... 130 Các dӏch vө ............................................................................................... 131 An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ......................................................... 131 Phòng và chӳa cháy .................................................................................. 131 Bҧo quҧn dung dӏch dӉ cháy ..................................................................... 132 Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 133 Nguy hiӇm vӅ ÿiӋn .................................................................................... 133 Bҧo hӝ cá nhân ......................................................................................... 133 An toàn và sӭc khӓe cho nhân viên .......................................................... 134 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ............................................................... 135 Vұt liӋu nhiӉm trùng ................................................................................. 135 Hóa chҩt và chҩt phóng xҥ ........................................................................ 136 PHҪN IX. Tài liӋu tham khҧo, phө lөc và bҧng chú dүn ........................... 137 Tài liӋu tham khҧo ...................................................................................... 139 PHӨ LӨC 1 Sѫ cӭu ban ÿҫu ..................................................................... 142 PHӨ LӨC 2 Tiêm phòng cho nhân viên ................................................... 143 PHӨ LӨC 3 Các trung tâm hӧp tác vӅ an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ........................................................................................................ 144 PHӨ LӨC 4 An toàn trang thiӃt bӏ ........................................................... 145 PHӨ LӨC 5 Hoá chҩt: Nguy cѫ và cách phòng ngӯa ............................. 149

x vii x

Lӡi nhóm biên dӏch

"C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m" cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tái bҧn lҫn thӭ 3, năm 2004 là mӝt tài liӋu rҩt cҫn thiӃt và hӳu ích cho cán bӝ chuyên môn làm viӋc trong phòng thí nghiӋm, nhӳng ngѭӡi trӧ giúp cNJng nhѭ cán bӝ quҧn lý phòng thí nghiӋm. Trong giai ÿoҥn hiӋn nay, nhiӅu bӋnh truyӅn nhiӉm ÿang nәi lên thành vҩn ÿӅ thӡi sӵ trên toàn cҫu nhѭ SARS, cúm gà, Ebola, AIDS ... cùng vӟi sӵ giao lѭu kinh tӃ, xã hӝi trong xu thӃ hӝi nhұp toàn cҫu thì vҩn ÿӅ an toàn sinh hӑc nói chung và trong phòng thí nghiӋm cҫn ÿһc biӋt quan tâm hѫn. Ĉѭӧc sӵ hӛ trӧ và khích lӋ cӫa Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng và Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam, chúng tôi ÿã tә chӭc biên dӏch tài liӋu này tӯ nguyên bҧn tiӃng Anh sang tiӃng ViӋt ÿӇ cung cҩp cho các cán bӝ công tác tҥi các phòng thí nghiӋm. Mong rҵng tài liӋu sӁ giúp ích cho công tác an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm. Trân trӑng cҧm ѫn Bӝ Y tӃ và ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên ÿã ÿӝng viên, giúp ÿӥ và tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho công viӋc biên dӏch tài liӋu. Xin cҧm ѫn Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cҩp bҧn quyӅn tiӃng ViӋt Nam, Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng và Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam ÿã hӛ trӧ tài chính cho công tác xuҩt bҧn ҩn phҭm này. Các dӏch giҧ ÿã cӕ gҳng biên dӏch ÿҫy ÿӫ các nӝi dung tӯ nguyên bҧn và ViӋt hóa các thuұt ngӳ chuyên ngành dӵa trên các tӯ ÿiӇn chuyên ngành hiӋn hành. Tuy nhiên, do hҥn chӃ vӅ thӡi gian, trình ÿӝ và lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc phòng xét nghiӋm còn mӟi mҿ ӣ nѭӟc ta, nên chҳc rҵng bҧn dӏch sӁ không tránh khӓi nhӳng ÿiӅu thiӃu sót. Xin trân trӑng ghi nhұn và cҧm ѫn nhӳng ý kiӃn góp ý và bә sung cӫa quý vӏ và các bҥn ÿӗng nghiӋp. Thay mһt các dӏch giҧ Thҥc sƭ Phҥm Văn Hұu ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên

x viii x

Lӡi nói ÿҫu

Ĉã tӯ lâu, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã nhұn biӃt rҵng công tác an toàn, ÿһt biӋt là an toàn sinh hӑc là vҩn ÿӅ quan trӑng toàn cҫu. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã xuҩt bҧn lҫn ÿҫu ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c vào năm 1983. Ҩn phҭm khuyӃn khích các quӕc gia chҩp nhұn và áp dөng nhӳng khái niӋm cѫ bҧn trong an toàn sinh hӑc và phát triӇn thành tiêu chuҭn thӵc hành cӫa quӕc gia trong thao tác thӵc hành an toàn các vi sinh vұt gây bӋnh trong phòng thí nghiӋm. Tӯ năm 1983, nhiӅu quӕc gia ÿã sӱ dөng hѭӟng dүn chuyên môn trong ҩn phҭm này ÿӇ ban hành các tiêu chuҭn thӵc hành nhѭ vұy. Cҭm nang ÿѭӧc xuҩt bҧn lҫn thӭ 2 vào năm 1993. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tiӃp tөc thӇ hiӋn vai trò tiên phong trên trѭӡng quӕc tӃ trong lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc thông qua ҩn phҭm này bҵng cách nhҩn mҥnh vҩn ÿӅ an ninh và an toàn sinh hӑc mà chúng ta ÿang ÿӕi phó trong thiên niên kӹ này. Lҫn xuҩt bҧn thӭ ba nhҩn mҥnh tҫm quan trӑng cӫa trách nhiӋm cá nhân. Các chѭѫng mӟi ÿѭӧc thêm vào nhѭ ÿánh giá rӫi ro, sӱ dөng an toàn kӻ thuұt tái tә hӧp DNA và vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng. Nhӳng sӵ kiӋn trên thӃ giӟi gҫn ÿây ÿã bӝc lӝ nhӳng mӕi ÿe dӑa mӟi mà viӋc lҥm dөng và thҧi ra các tác nhân và ÿӝc tӕ vi sinh vұt gây ra ÿӕi vӟi sӭc khӓe cӝng ÿӗng . Do ÿó, lҫn xuҩt bҧn này cNJng giӟi thiӋu khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc - sӵ bҧo vӋ tài sҧn vi sinh vұt khӓi bӏ trӝm cҳp, mҩt mát hoһc chuyӇn ÿәi, dүn ÿӃn viӋc sӱ dөng không ÿúng gây nguy hiӇm cho sӭc khӓe cӝng ÿӗng. Lҫn xuҩt bҧn này cNJng bao gӗm thông tin an toàn trong tài liӋu "An toàn trong chăm sóc sӭc khӓe phòng thí nghiӋm" (1) cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1997. Ҩn phҭm c̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi là mӝt tài liӋu tham khҧo hӳu ích hѭӟng dүn các quӕc gia chҩp thuұn thách thӭc này ÿӇ triӇn khai và ÿѭa ra các tiêu chuҭn thӵc hành quӕc gia ÿӇ gìn giӳ tài sҧn vi sinh vұt, ÿӗng thӡi bҧo ÿҧm cho mөc ÿích lâm sàng, nghiên cӭu và dӏch tӉ hӑc.

TiӃn sӻ A. Asamoa-Baah Phó t͝ng giám ÿ͙c Phòng ch͙ng b͏nh truy͉n nhi͍m T͝ chͱc Y t͇ Th͇ giͣi Geneva, Thͭy SͿ

x ix x

Lӡi cҧm ѫn Xin ÿѭӧc bày tӓ lòng biӃt ѫn ÿӃn các nhà chuyên môn sau ÿây ÿã có nhӳng ÿóng góp quý báu ÿӇ ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn lҫn thӭ ba này ÿѭӧc hoàn thành. TiӃn sӻ W. Emmett Barkley, ViӋn Y hӑc Howard Hughes, Chevy Chase, MD, USA TiӃn sӻ Murray L. Cohen, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Ingegerd Kallings, ViӋn kiӇm soát bӋnh truyӉn nhiӉm Thөy ĈiӇn, Stockholm, Thөy ĈiӇn Bà Mary Ellen Kennedy, Cӕ vҩn vӅ An toàn Sinh hӑc, Ashton, Ontario, Canada. Bà Margery Kennett, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian, bҳc Melbourne, Australia (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Richard Knudsen, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ. TiӃn sӻ Nicoletta Previsani, Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, Geneva, Thөy sӻ. TiӃn sӻ Jonathan Richmond, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, USA (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Syed A. Sattar, Khoa Y, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Ottawa, Ottawa, Ontario, Canada. TiӃn sӻ Deborah E. Wilson, Ĉѫn vӏ An toàn và Sӭc khӓe NghӅ nghiӋp, Văn phòng dӏch vө nghiên cӭu, ViӋn Sӭc khӓe quӕc gia, Bӝ sӭc khӓe và dӏch vө con ngѭӡi, Washington, DC, Hoa kǤ. TiӃn sӻ Riccardo Wittek, ViӋn Sinh vұt hӑc ÿӝng vұt, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Lausanne, Lausanne, Thөy Sӻ. Xin trân trӑng cҧm ѫn sӵ giúp ÿӥ cӫa: Bà Maureen Best, Văn phòng An ninh phòng thí nghiӋm, Tә chӭc sӭc khӓe Canada, Ottawa, Canada. TiӃn sӻ Mike Catton, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian, Bҳc Melbourne, Australia. TiӃn sӻ Shanna Nesby, Văn phòng Sӭc khӓe và An toàn, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa kǤ. TiӃn sӻ Stefan Wagener, Trung tâm khoa hӑc vӅ con ngѭӡi và sӭc khӓe ÿӝng vұt, Winnipeg, Canada. Nhóm biên soҥn và ÿiӇm sách cNJng cҧm ѫn các nhà chuyên môn ÿã có nhӳng ÿóng góp quý báu cho tài liӋu C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m trong lҫn xuҩt bҧn thӭ nhҩt và thӭ hai cNJng nhѭ ҩn phҭm An toàn trong các phòng thí nghi͏m chăm sóc sͱc kh͗e cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1977 (1).

xxx

1. Nguyên tҳc chung

Giӟi thiӋu Các tham chiӃu trong tài liӋu này ÿѭӧc thiӃt lұp theo mӕi nguy hiӇm tѭѫng ÿӕi cӫa vi sinh vұt gây nhiӉm trùng theo nhóm nguy cѫ (nhóm nguy cѫ 1, 2, 3 và 4 cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi). Phân loҥi nhóm nguy cѫ này chӍ áp dөng cho công viӋc trong phòng thí nghiӋm. Bҧng 1 dѭӟi ÿây mô tҧ các nhóm nguy cѫ. B̫ng 1. Phân lo̩i các vi sinh v̵t gây nhi͍m trùng theo nhóm nguy c˯ Nhóm nguy cѫ 1 (Không có ho̿c có nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng) Các vi sinh vұt thѭӡng không có khҧ năng gây bӋnh cho ngѭӡi hay ÿӝng vұt. Nhóm nguy cѫ 2 (Có nguy c˯ t˱˯ng ÿ͙i ÿôí vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi c͡ng ÿ͛ng) Các tác nhân có thӇ gây bӋnh cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt, nhѭng thѭӡng không phҧi là mӕi nguy hiӇm cho nhân viên phòng thí nghiӋm, cӝng ÿӗng, vұt nuôi hay môi trѭӡng. Phѫi nhiӉm phòng thí nghiӋm có thӇ gây ra nhiӉm trùng nghiêm trӑng, nhѭng có biӋn pháp phòng ngӯa, ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu và nguy cѫ lan truyӅn trong cӝng ÿӗng thҩp. Nhóm nguy cѫ 3 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi c͡ng ÿ͛ng) Các tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt nhѭng không lan truyӅn tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Có các biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu. Nhóm nguy cѫ 4 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng) Tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt và có thӇ lan truyӅn trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp nhanh chóng tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Chѭa có các biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ ӣ các mӭc cѫ bҧn - an toàn sinh hӑc cҩp 1 và an toàn sinh hӑc cҩp 2, kiӇm soát – an toàn sinh hӑc cҩp 3 và kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4. ThiӃt kӃ cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc dӵa trên nhiӅu yӃu tӕ nhѭ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, cҩu trúc, phѭѫng tiӋn ngăn chһn, trang thiӃt bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quá trình hoҥt ÿӝng cҫn có khi làm viӋc vӟi các tác nhân theo các nhóm nguy cѫ ÿa dҥng. Bҧng 2 nêu lên nhѭng không chӍ ra mӕi liên hӋ giӳa các nhóm nguy cѫ vӟi cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӅ các vi sinh vұt trong mӛi nhóm nguy cѫ. Các quӕc gia (khu vӵc) cҫn nêu ra sӵ phân loҥi các vi sinh vұt cӫa quӕc gia (khu vӵc) mình theo nhóm nguy cѫ xem xét ÿӃn: x1x

B̫ng 2. M͙i liên quan giͷa các nhóm nguy c˯ vͣi c̭p ÿ͡, tiêu chu̱n th͹c hành và trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c CҨP ĈӜ TIÊU CHUҬN LOҤI NHÓM AN PHÒNG THӴC HÀNH THIӂT Bӎ NGUY TOÀN XÉT PHÒNG XÉT AN TOÀN CѪ SINH NGHIӊM NGHIӊM HӐC GMT Không có gì, bàn làm 1 Cѫ bҧn - Nghiên thí nghiӋm thông An toàn cӭu và thѭӡng sinh hӑc giҧng dҥy cѫ bҧn cҩp 1 2 Cѫ bҧn - Dӏch vө GMT và có thêm Bàn làm thí nghiӋm An toàn chăm sóc áo quҫn bҧo hӝ và thông thѭӡng cӝng sinh hӑc sӭc khoҿ các biӇn báo nguy thêm BSC khi có nguy ban ÿҫu; cѫ hiӇm sinh hӑc cѫ tҥo khí dung. cҩp 2 sӣ chҭn ÿoán; nghiên cӭu 3 KiӇm soát Dӏch vө Nhѭ cҩp ÿӝ 2 và BSC và/hoһc dөng cө - An toàn chҭn ÿoán có thêm áo quҫn cѫ bҧn cho tҩt cҧ các sinh hӑc ÿһc biӋt, bҧo hӝ ÿһc biӋt, hoҥt ÿӝng. cҩp 3 nghiên cӭu kiӇm soát lӕi vào, luӗng khí ÿӏnh hѭӟng. 4 KiӇm soát Ĉѫn vӏ có Nhѭ cҩp 3 và có BSC cҩp 3 hoһc quҫn tӕi ÿa - An bӋnh phҭm thêm lӕi vào khóa áo bҧo hӝ áp lӵc toàn sinh nguy hiӇm khí, tҳm trѭӟc khi dѭѫng cùng vӟi BSC ra, loҥi bӓ chҩt cҩp 2, nӗi hҩp hai nҳp hӑc cҩp 4 thҧi chuyên dөng. (gҳn vào thành nӗi), không khí ÿѭӧc lӑc BSC: tӫ an toàn sinh hӑc; GMT: kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn (xem phҫn IV cӫa cҭm nang này)

1. Tính gây bӋnh cӫa sinh vұt. 2. Phѭѫng thӭc lan truyӅn và vұt chӫ cӫa vi sinh vұt. Nhӳng yӃu tӕ này có thӇ bӏ ҧnh hѭӣng bӣi tính miӉn dӏch hiӋn có cӫa cӝng ÿӗng trong vùng, mұt ÿӝ và sӵ di chuyӇn cӫa các quҫn thӇ vұt chӫ, sӵ hiӋn diӋn cӫa các trung gian truyӅn bӋnh thích hӧp và tiêu chuҭn cӫa vӋ sinh môi trѭӡng. 3. Các biӋn pháp phòng chӕng hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ phòng ngӯa bҵng tiêm phòng hoһc sӱ dөng huyӃt thanh (miӉn dӏch thө ÿӝng), các biӋn pháp vӋ sinh nhѭ vӋ sinh nѭӟc uӕng và thӭc ăn, kiӇm soát nguӗn ÿӝng vұt hoһc các ÿӝng vұt chân ÿӕt. 4. Các biӋn pháp ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ miӉn dӏch thө ÿӝng, tiêm vҳc xin sau khi phѫi nhiӉm và dùng kháng sinh, kháng vi rút và hóa trӏ liӋu, cҫn x2x

quan tâm ÿӃn khҧ năng xuҩt hiӋn các chӫng kháng thuӕc. ViӋc xác ÿӏnh mӝt tác nhân thuӝc cҩp an toàn sinh hӑc nào phҧi ÿѭӧc dӵa trên viӋc ÿánh giá nguy cѫ. Nó sӁ ÿánh giá nhóm nguy cѫ này cNJng nhѭ các yӃu tӕ khác trong viӋc thiӃt lұp cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc thích hӧp. Ví dө mӝt tác nhân ÿѭӧc chӍ ÿӏnh vào nhóm nguy cѫ 2 thì ÿӇ tiӃn hành công viӋc an toàn, các phѭѫng tiӋn, trang thiӃt bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình nói chung ÿѭӧc yêu cҫu ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, nӃu thӱ nghiӋm cө thӇ yêu cҫu tҥo ra khí dung nhiӅu thì an toàn sinh hӑc cҩp 3 có thӇ thích hӧp hѫn ÿӇ có ÿѭӧc mӭc ÿӝ an toàn cҫn thiӃt ÿҧm bҧo kiӇm soát ÿѭӧc khí dung ӣ nѫi làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. Do ÿó viӋc xác ÿӏnh mӝt công viӋc cө thӇ ӣ cҩp an toàn sinh hӑc nào ÿѭӧc căn cӭ vào quyӃt ÿӏnh chuyên môn dӵa trên viӋc ÿánh giá nguy cѫ hѫn là viӋc tӵ ÿánh giá cӫa mӝt cҩp an toàn sinh phòng thí nghiӋm theo quy ÿӏnh nhóm nguy cѫ cө thӇ cӫa tác nhân ÿѭӧc thӵc hiӋn (xem Chѭѫng 2). B̫ng 3. Tóm t̷t các yêu c̯u trang thi͇t b͓ cho c̭p an toàn sinh h͕c CҨP AN TOÀN SINH HӐC 1 2 3 4 a Phòng thí nghiӋm biӋt lұp Không Không Có Có Phòng có thӇ khép kín ÿӇ tiӋt trùng Không Không Có Có Thông gió - Hѭӟng khí vào trong Không Nên có Có Có - HӋ thӕng thông gió có ÿiӅu khiӇn Không Nên có Có Có b Có - Bӝ lӑc khí thҧi HEPA Không Không Có/không Lӕi vào cӱa 2 lӟp Không Không Có Có Khóa khí Không Không Không Có Khóa khí có vòi tҳm Không Không Không Có Phòng chuҭn bӏ Không Không Có Phòng chuҭn bӏ có vòi tҳm Không Không Có/không c Có Xӱ lý nѭӟc thҧi Không Không Có/không c Có Nӗi hҩp - Tҥi chӛ Có Có Có Có - Trong phòng thí nghiӋm Không Không Nên có Có - 2 cӱa Không Không Nên có Có Tӫ an toàn sinh hӑc Không Nên có Có Có Khҧ năng kiӇm soát an toàn cho Không Không Nên có Có nhân viên d a

Cách ly hoҥt ÿӝng và môi trѭӡng vӟi giao thông chung. Tùy thuӝc vào vӏ trí cӫa cӫa ӕng khí thoát ra (xem chѭѫng 4) c Phө thuӝc vào tác nhân sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm. d Ví dө nhѭ cӱa sә, hӋ thӕng truyӅn hình cáp, liên lҥc hai chiӅu. b

Do ÿó, viӋc quy ÿӏnh mӝt cҩp an toàn sinh hӑc cҫn quan tâm ÿӃn sinh vұt (tác nhân gây bӋnh) ÿã sӱ dөng, thiӃt bӏ sҹn có cNJng nhѭ các tiêu chuҭn thӵc hành vӅ thiӃt bӏ và các quy trình cҫn thiӃt ÿӇ tiӃn hành công viӋc trong phòng thí nghiӋm mӝt cách an toàn. x3x

x4x

PHҪN I

Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc

x5x

x6x

2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt

Vҩn ÿӅ cӕt lõi cӫa thӵc hành an toàn sinh hӑc là viӋc ÿánh giá nguy cѫ vi sinh vұt. Trong khi các công cө hӛ trӧ ÿánh giá nguy cѫ cӫa mӝt quá trình hoһc thӵc nghiӋm cho trѭӟc rҩt sҹn có thì viӋc quan trӑng nhҩt là sӵ phán ÿoán chuyên nghiӋp. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ nên ÿѭӧc tiӃn hành bӣi nhӳng ngѭӡi hiӇu biӃt vӅ nhӳng ÿһc ÿiӇm riêng cӫa vi sinh ÿang nghiên cӭu, thiӃt bӏ và quá trình ÿѭӧc dùng, mүu ÿӝng vұt và các thiӃt bӏ lѭu giӳ cNJng nhѭ cѫ sӣ vұt chҩt sҹn có. Ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm hoһc ngѭӡi giám sát chính phҧi có trách nhiӋm ÿҧm bҧo viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿҫy ÿӫ và ÿúng thӡi gian. Bên cҥnh ÿó phҧi làm viӋc chһt chӁ vӟi ӫy ban an toàn và chuyên viên vӅ an toàn sinh hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo chҳc chҳn là nhӳng thiӃt bӏ và phѭѫng tiӋn vұt chҩt phù hӧp luôn sҹn sàng hӛ trӧ công viӋc. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ cҫn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӏnh kǤ và bә sung khi cҫn thiӃt, có tính ÿӃn các sӕ liӋu mӟi có ҧnh hѭӣng ÿӃn cҩp ÿӝ nguy cѫ và các thông tin mӟi có liên quan khác trong các tài liӋu khoa hӑc. Mӝt phѭѫng tiӋn hӳu hiӋu nhҩt cho viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hҥi là viӋc liӋt kê các nhóm vi sinh vұt có khҧ năng gây ÿӝc hҥi (xem phө lөc 1). Tuy nhiên, viӋc xem xét ÿѫn giҧn chӍ dӵa trên nhóm nguy cѫ cӫa mӝt tác nhân cө thӇ không ÿӫ ÿӇ tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ. Cҫn xem xét hӧp lý ÿӃn mӝt sӕ yӃu tӕ khác nhѭ: 1. Khҧ năng gây bӋnh cӫa tác nhân và liӅu nhiӉm trùng 2. Hұu quҧ tiӅm tàng cӫa phѫi nhiӉm 3. Ĉѭӡng lây nhiӉm tӵ nhiên 4. Các ÿѭӡng lây nhiӉm khác do thao tác tӯ phòng thí nghiӋm (nhѭ tiêm truyӅn, lây truyӅn qua không khí, tiêu hóa) 5. Tính bӅn vӳng cӫa tác nhân trong môi trѭӡng 6. Ĉӝ tұp trung cӫa các chҩt và khӕi lѭӧng các vұt liӋu có thӇ gây ra lӛi hoһc lây nhiӉm trong khi thao tác 7. Sӵ hiӋn diӋn cӫa các vұt chӫ phù hӧp (ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt) 8. Thông tin vӅ các nghiên cӭu ÿӝng vұt, các báo cáo vӅ nhiӉm trùng mҳc phҧi trong phòng thí nghiӋm hay các báo cáo lâm sàng 9. Các yӃu tӕ biӃt trѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm (tiӃng ӗn, khí dung, lӵc ly tâm ...) 10. Hoҥt ÿӝng phát sinh bҩt kǤ cӫa sinh vұt mà có thӇ gia tăng giӟi hҥn vұt chӫ cӫa tác nhân hoһc thay thӃ tính nhұy cҧm ÿã biӃt cӫa tác nhân, các phѭѫng cách ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ (xem Chѭѫng 16) 11. Có sҹn tҥi chӛ các phѭѫng tiӋn can thiӋp hoһc phòng ngӯa hiӋu quҧ Trên cѫ sӣ cӫa thông tin ÿã xác ÿӏnh ÿѭӧc khi ÿánh giá nguy cѫ có thӇ ÿѭӧc xác ÿӏnh mӝt cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc hӧp lý vӟi các công viӋc, lӵa chӑn nhӳng thiӃt

x7x

bӏ bҧo hӝ cá nhân, phát triӇn nhӳng quy chuҭn thao tác kӃt hӧp vӟi nhӳng biӋn pháp an toàn khác nhҵm bҧo ÿҧm ÿӝ an toàn cao nhҩt trong công viӋc.

Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ Quá trình ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿѭӧc miêu tҧ ӣ trên chӍ ÿѭӧc tiӃn hành thuұn lӧi trong ÿiӅu kiӋn có ÿҫy ÿӫ thông tin. Tuy nhiên, trong thӵc tӃ có nhiӅu trѭӡng hӧp chúng ta không có ÿӫ thông tin ÿӇ thӵc hiӋn các ÿánh giá vӅ mӭc ÿӝ nguy hiӇm nhѭ vӟi các mүu thӵc nghiӋm hoһc các mүu trong nghiên cӭu dӏch tӉ tҥi cѫ sӣ. Vӟi nhӳng trѭӡng hӧp nhѭ vұy, ngѭӡi ta chú trӑng hàng ÿҫu ÿӃn viӋc tiӃp cұn mүu vұt. 1. Luôn tuân theo các tiêu chuҭn vӅ bҧo vӋ, dӵ báo, sӱ dөng nhӳng phѭѫng tiӋn ngăn chһn nhѭ găng tay, áo bҧo vӋ, kính bҧo vӋ mҳt khi thu thұp mүu bӋnh phҭm. 2. Xӱ lý mүu vұt phҧi ÿѭӧc yêu cҫu tӕi thiӇu ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2. 3. ViӋc vұn chuyӇn mүu thí nghiӋm phҧi tuân theo quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ. Các thông tin khác trӧ giúp xác ÿӏnh nguy cѫ trong viӋc xӱ lý các mүu vұt phҭm thí nghiӋm: 1. Sӕ liӋu/thông tin y hӑc vӅ bӋnh nhân 2. Sӕ liӋu dӏch tӉ hӑc (tӹ suҩt sinh, tӹ suҩt tӱ, chu trình lây nhiӉm và các sӕ liӋu ÿiӅu tra khác vӅ các vө dӏch.) 3. Thông tin vӅ vӏ trí ÿӏa lý nѫi bҳt nguӗn mҫm bӋnh. Trong các trѭӡng hӧp có vө dӏch không rõ nguyên nhân, các hѭӟng dүn ÿһc biӋt bӣi các cѫ quan có thҭm quyӇn và/hoһc Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi có thӇ ÿѭӧc ÿѭa ra và ÿăng trên mҥng internet (nhѭ trѭӡng hӧp vӅ tình trҥng viêm ÿѭӡng hô hҩp cҩp SARS - năm 2003) ÿӇ chӍ rõ các mүu vұt nên ÿѭӧc gӱi vұn chuyӇn nhѭ thӃ nào và nên ÿѭӧc phân tích ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc nào.

Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen ViӋc ÿánh giá nguy cѫ và sinh vұt biӃn ÿәi gen (GMOs) sӁ ÿѭӧc trình bày chi tiӃt trong chѭѫng 16.

x8x

3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 Mөc ÿích cӫa cҭm nang này là ÿѭa ra các hѭӟng dүn và khuyӃn cáo vӅ các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 1 - 4. Các hѭӟng dүn và và khuyӃn cáo này ÿѭӧc xem là yêu cҫu tӕi thiӇu gҳn liӅn vӟi nhӳng phòng thí nghiӋm ӣ các cҩp an toàn sinh hӑc. Mһc dù có nhӳng cҧnh báo có thӇ là không cҫn thiӃt cho mӝt sӕ vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 1 nhѭng lҥi rҩt có giá trӏ cho mөc ÿích ÿào tҥo ÿӇ nâng cao kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn (GMT). Phòng thí nghiӋm dùng ÿӇ chҭn ÿoán và chăm sóc sӭc khӓe (trong lƭnh vӵc y tӃ công cӝng, lâm sàng, hay tҥi bӋnh viӋn) phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ vӟi mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc tӯ cҩp 2 trӣ lên. Vì không có mӝt phòng thí nghiӋm nào có thӇ kiӇm soát tuyӋt ÿӕi ÿѭӧc các mүu nhұn ÿѭӧc nên nhân viên làm viӋc tҥi các phòng thí nghiӋm có thӇ bӏ phѫi nhiӉm vӟi các sinh vұt ӣ nhóm nguy cѫ cao hѫn dӵ tính. Nguy cѫ này cҫn phҧi ÿѭӧc nhұn thӭc mӝt cách rõ ràng trong quá trình lên kӃ hoҥch cNJng nhѭ chính sách vӅ an toàn. Tҥi mӝt sӕ quӕc gia, phòng thí nghiӋm lâm sàng cNJng ÿѭӧc yêu cҫu vӅ an toàn. Nhӳng cҧnh báo chuҭn cҫn ÿѭӧc phê duyӋt và thӵc hiӋn trên toàn cҫu. Nhӳng hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2) ÿѭӧc trình bày ӣ ÿây là toàn diӋn và chi tiӃt ÿӗng thӡi là cѫ sӣ cho các phòng thí nghiӋm ӣ mӑi cҩp an toàn. Hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm ӣ cҩp an toàn sinh hӑc cao hѫn (cҩp 3 và cҩp 4) ÿѭӧc trình bày ӣ hai chѭѫng sau ÿây (chѭѫng 4 và chѭѫng 5) là các hѭӟng dүn cѫ bҧn ÿѭӧc thay ÿәi, bә sung và thiӃt kӃ thêm ÿӇ làm viӋc vӟi các tác nhân nguy hҥi hѫn.

Tiêu chuҭn thӵc hành Tiêu chuҭn này là danh sách các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành phòng thí nghiӋm cҫn thiӃt nhҩt trong kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn cѫ bҧn. Tҥi nhiӅu phòng thí nghiӋm và chѭѫng trình phòng thí nghiӋm cҩp quӕc gia, tiêu chuҭn này ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ thiӃt lұp các quy trình và thao tác an toàn. Mӛi phòng thí nghiӋm nên ÿѭa ra nguyên tҳc vұn hành hay an toàn riêng ÿӇ loҥi trӯ hay làm giҧm thiӇu các nguy hҥi ÿó. Kƭ thuұt vi sinh vұt an toàn là nӅn tҧng cӫa an toàn trong phòng thí nghiӋm. Nhӳng thiӃt bӏ chuyên dөng trong phòng thí nghiӋm chӍ là nhӳng hӛ trӧ cҫn thiӃt chӭ không thӇ thay thӃ ÿѭӧc các quy tҳc thao tác hӧp lý. Các khái niӋm quan trӑng nhҩt là: Ĉ˱ͥng vào 1. Các dҩu hiӋu và biӇu tѭӧng cҧnh báo quӕc tӃ vӅ nguy hiӇm sinh hӑc (BIOHAZARD) phҧi ÿѭӧc ÿһt ngay cӱa các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӟi các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 2 trӣ lên (hình 1). x9x

Hình 1. Bi͋n báo an toàn sinh h͕c ͧ c͵a phòng thí nghi͏m

WHO 04.64

BIOHAZARD KHÔNG CÓ NHIӊM VӨ, CҨM VÀO

Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc: ______________________________ ĈiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm: _________________________ Sӕ ÿiӋn thoҥi trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp: ________________ Sӕ ÿiӋn thoҥi cѫ quan: _______ Sӕ ÿiӋn thoҥi nhà riêng: _________ ChӍ ÿiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm có tên trên có quyӅn cho phép vào.

2. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép ra vào khu vӵc làm viӋc. 3. Luôn ÿóng cӱa phòng thí nghiӋm. 4. Không cho phép trҿ em vào khu vӵc làm viӋc. 5. ChӍ có nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm ÿһc biӋt mӟi ÿѭӧc ra vào khu vӵc nuôi ÿӝng vұt thí nghiӋm. 6. ChӍ ÿѭa vào nhӳng ÿӝng vұt cҫn cho công viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. B̫o h͡ cá nhân 1. Phҧi mһc áo choàng, áo khoác hoһc ÿӗng phөc cӫa phòng thí nghiӋm trong suӕt thӡi gian làm viӋc trong phòng thí nghiӋm. 2. Phҧi ÿeo găng tay trong tҩt cҧ các quá trình tiӃp xúc trӵc tiӃp hoһc tình cӡ vӟi máu, dӏch cѫ thӇ và các chҩt có khҧ năng gây nhiӉm trùng khác hoһc ÿӝng vұt nhiӉm bӋnh. Sau khi sӱ dөng, tháo bӓ găng tay ÿúng cách và phҧi rӱa tay. 3. Nhân viên phҧi rӱa tay sau khi thao tác vӟi vұt liӋu và ÿӝng vұt bӏ nhiӉm trùng và trѭӟc khi ra khӓi khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 4. Luôn ÿeo kính bҧo hӝ, mһt nҥ hoһc các thiӃt bӏ bҧo hӝ khác ÿӇ không bӏ các dung dӏch nhiӉm trùng bҳn vào mҳt và mһt cNJng nhѭ tránh ÿѭӧc các vұt có sӭc ép lӟn và tia cӵc tím nhân tҥo. x 10 x

5. Cҩm mһc quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm nhѭ nhà ăn, phòng giҧi khát, văn phòng, thѭ viӋn, phòng nhân viên và phòng vӋ sinh. 6. Không ÿѭӧc mang giày, dép hӣ mNJi trong phòng thí nghiӋm. 7. Cҩm ăn uӕng, hút thuӕc, dùng mӻ phҭm và ÿeo hay tháo kính áp tròng trong khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 8. Cҩm ÿӇ ÿӗ ăn hay thӭc uӕng ӣ trong khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 9. Quҫn áo bҧo hӝ ÿã mһc không ÿѭӧc ÿӇ chung ngăn ÿӵng hoһc tӫ treo quҫn áo thông thѭӡng. Quy trình 1. TuyӋt ÿӕi cҩm hút pi-pét bҵng miӋng. 2. Không ngұm bҩt kǤ vұt gì trong miӋng. Không dùng nѭӟc bӑt ÿӇ dán nhãn. 3. Tҩt cҧ các thao tác cҫn ÿѭӧc thӵc hiӋn theo phѭѫng pháp làm giҧm tӕi thiӇu viӋc tҥo các giӑt hay khí dung. 4. Hҥn chӃ tӕi ÿa viӋc dùng kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da. Không ÿѭӧc dùng kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da ÿӇ thay thӃ pi-pét hoһc vào bҩt kǤ mөc ÿích khác ngoài mөc ÿích tiêm truyӅn hay hút dӏch tӯ ÿӝng vұt thí nghiӋm. 5. Khi bӏ tràn, ÿә vӥ, rѫi vãi hay có khҧ năng phѫi nhiӉm vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng phҧi báo cáo cho ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm. Cҫn lұp biên bҧn và lѭu lҥi các sӵ cӕ này. 6. Quy trình xӱ lý sӵ cӕ phҧi ÿѭӧc lұp thành văn bҧn và thӵc hiӋn nghiêm túc. 7. Phҧi khӱ trùng các dung dӏch nhiӉm trùng (bҵng hóa chҩt hay vұt lý) trѭӟc khi thҧi ra hӋ thӕng cӕng rãnh. Có thӇ yêu cҫu mӝt hӋ thӕng xӱ lý riêng tùy thuӝc vào viӋc ÿánh giá nguy cѫ cӫa tác nhân ÿang ÿѭӧc thao tác. 8. Giҩy tӡ ghi chép ÿӇ ÿѭa ra ngoài cҫn ÿѭӧc bҧo vӋ khӓi bӏ ô nhiӉm khi ÿang ӣ trong phòng thí nghiӋm. Khu v͹c làm vi͏c cͯa phòng thí nghi͏m 1. Phòng thí nghiӋm cҫn phҧi ngăn nҳp, sҥch sӁ và chӍ ÿӇ nhӳng gì cҫn thiӃt cho công viӋc. 2. Vào cuӕi mӛi ngày làm viӋc, các mһt bàn, ghӃ phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm sau khi làm ÿә các vұt liӋu nguy hiӇm. 3. Tҩt cҧ các vұt liӋu, vұt phҭm và môi trѭӡng nuôi cҩy nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi thҧi bӓ hoһc rӱa sҥch ÿӇ sӱ dөng lҥi. 4. Ĉóng gói và vұn chuyӇn phҧi tuân theo quy ÿӏnh quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ. 5. Khi mӣ cӱa sә cҫn phҧi có lѭӟi chӕng côn trùng. Qu̫n lý an toàn sinh h͕c 1. Trách nhiӋm cӫa trѭӣng phòng thí nghiӋm (ngѭӡi có trách nhiӋm trӵc tiӃp vӅ phòng thí nghiӋm) là bҧo ÿҧm xây dӵng và thông qua kӃ hoҥch quҧn lý an toàn sinh hӑc và tài liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn.

x 11 x

2. Giám sát viên phòng thí nghiӋm (báo cáo cho phө trách phòng thí nghiӋm) phҧi bҧo ÿҧm viӋc tұp huҩn thѭӡng xuyên vӅ an toàn phòng thí nghiӋm. 3. Nhân viên cҫn phҧi hiӇu rõ vӅ nhӳng nguy hiӇm ÿһc biӋt và phҧi ÿӑc các tài liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn và tuân thӫ theo các thao tác và quy trình chuҭn. Giám sát viên phòng thí nghiӋm phҧi bҧo ÿҧm tҩt cҧ nhân viên nҳm ÿѭӧc quy ÿӏnh này. Trong phòng thí nghiӋm luôn sҹn có các tài liӋu vӅ quy trình làm viӋc và kӻ thuұt an toàn. 4. Cҫn phҧi có chѭѫng trình kiӇm soát các loài gһm nhҩm và côn trùng. 5. Cҫn phҧi khám sӭc khӓe, giám sát và ÿiӅu trӏ cho tҩt cҧ nhân viên trong trѭӡng hӧp cҫn thiӃt. Cҫn lѭu giӳ lҥi sә khám sӭc khӓe và bӋnh án.

ThiӃt kӃ và các trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ViӋc thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm và chӍ ÿӏnh loҥi công viӋc xác ÿӏnh cho nó cҫn ÿһc biӋt chú ý ÿӃn nhӳng ÿiӅu kiӋn ҧnh hѭӣng ÿӃn vҩn ÿӅ an toàn nhѭ sau: 1. Thao tác tҥo ra hҥt khí dung. 2. Làm viӋc vӟi lѭӧng lӟn và/hoһc nӗng ÿӝ cao các vi sinh vұt. 3. Quá ÿông nhân viên và quá nhiӅu trang thiӃt bӏ. 4. Ĉӝng vұt gһm nhҩm và ÿӝng vұt chân ÿӕt xâm nhұp. 5. Ngѭӡi không có trách nhiӋm vào phòng thí nghiӋm 6. Các thao tác: sӱ dөng mүu và thuӕc thӱ riêng biӋt. Ví dө vӅ thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ÿѭӧc minh hӑa trong hình 2 và 3. Ĉ̿c ÿi͋m thi͇t k͇ 1. Không gian cҫn ÿӫ rӝng ÿӇ thӵc hiӋn an toàn các công viӋc cNJng nhѭ lau chùi và bҧo dѭӥng trong phòng thí nghiӋm . 2. Tѭӡng, trҫn nhà và sàn nhà cҫn phҧi bҵng phҷng, dӉ lau chùi, không thҩm nѭӟc và chӕng ÿѭӧc hóa chҩt và chҩt diӋt khuҭn thѭӡng dùng trong phòng thí nghiӋm. Sàn nhà không trѫn, trѭӧt. 3. Mһt bàn thí nghiӋm phҧi không thҩm nѭӟc và kháng vӟi chҩt khӱ khuҭn, axit, kiӅm, dung môi hӳu cѫ và chӏu nhiӋt. 4. Ánh sáng vӯa ÿӫ cho các hoҥt ÿӝng. Cҫn tránh ánh sáng phҧn chiӃu hoһc quá chói. 5. Ĉӗ ÿҥc cҫn chҳc chҳn. Cҫn có không gian ӣ giӳa và dѭӟi các bàn thí nghiӋm, khoang tӫ và trang thiӃt bӏ ÿӇ dӉ lau chùi. 6. Phҧi có không gian ÿӫ rӝng ÿӇ cҩt giӳ các ÿӗ ÿҥc cҫn sӱ dөng ngay, nhѭ vұy tránh ÿѭӧc tình trҥng ÿӇ lӝn xӝn trên bàn thí nghiӋm và lӕi ÿi lҥi. Trong trѭӡng hӧp phҧi cҩt giӳ lâu dài, cҫn bӕ trí thêm khoҧng không gian tҥi mӝt vӏ trí thuұn lӧi bên ngoài phòng thí nghiӋm.

x 12 x

Hình 2. Phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 ÿiӇn hình (hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung c̭p) 7. Cҫn có ÿӫ không gian và ÿiӅu kiӋn ÿӇ thao tác an toàn và cҩt giӳ các dung môi, chҩt phóng xҥ cNJng nhѭ khí nén và khí hóa lӓng. 8. Tӫ ÿӵng quҫn áo thѭӡng và ÿӗ dùng cá nhân phҧi ÿһt bên ngoài khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 9. TiӋn nghi ÿӇ phөc vө ăn uӕng và nghӍ ngѫi phҧi bӕ trí bên ngoài khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 10. Bӗn nѭӟc rӱa tay nên có vòi nѭӟc chҧy và cҫn bӕ trí ӣ mӛi phòng thí nghiӋm và nên gҫn cӱa ra vào. 11. Cӱa ra vào nên có ô kính trong suӕt, có phân loҥi chӏu nhiӋt thích hӧp và tӵ ÿóng là tӕt nhҩt. 12. Vӟi phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 2, cҫn có nӗi hҩp tiӋt trùng hoһc phѭѫng tiӋn khác ÿӇ khӱ trùng gҫn phòng thí nghiӋm. 13. HӋ thӕng an toàn cҫn bao gӗm phѭѫng tiӋn cӭu hӓa, xӱ lý sӵ cӕ ÿiӋn khҭn cҩp, vòi xҧ nѭӟc và rӱa mҳt khҭn cҩp. 14. Phòng hoһc khu vӵc sѫ cӭu ban ÿҫu ÿѭӧc trang bӏ thích hӧp và sҹn sàng cho sӱ dөng. (xem phө lөc 1). 15. Trong kӃ hoҥch ÿҫu tѭ trang thiӃt bӏ mӟi cҫn lѭu ý ÿӃn hӋ thӕng thông khí cѫ hӑc ÿӇ hѭӟng luӗng khí vào trong phòng mà không ÿѭӧc tái luân chuyӇn. NӃu x 13 x

không có thông khí cѫ hӑc thì nên mӣ các cӱa sә có lѭӟi chӕng ÿӝng vұt chân ÿӕt. 16. Cҫn phҧi có hӋ thӕng cҩp nѭӟc sҥch ÿáng tin cұy. Không ÿѭӧc nӕi hӋ thӕng nѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm vӟi hӋ thӕng cung cҩp nѭӟc sinh hoҥt và cҫn có thiӃt bӏ chӕng chҧy ngѭӧc ÿӇ bҧo vӋ hӋ thӕng nѭӟc công cӝng. 17. Cҫn có mӝt hӋ thӕng ÿiӋn әn ÿӏnh và ÿҫy ÿӫ cNJng nhѭ ÿiӋn chiӃu sáng khҭn cҩp ÿӇ thoát ra an toàn. Nên có máy phát ÿiӋn ӣ tình trҥng sҹn sàng hoҥt ÿӝng ÿӇ hӛ trӧ cho các trang thiӃt bӏ thiӃt yӃu nhѭ tӫ ҩm, tӫ an toàn sinh hӑc, tӫ lҥnh ... và thông gió cho chuӗng nuôi ÿӝng vұt. 18. Cҫn có hӋ thӕng cung cҩp khí ÿӕt ÿҫy ÿӫ và liên tөc. Duy trì tӕt viӋc nҥp khí là ÿiӅu bҳt buӝc. 19. Phòng thí nghiӋm và chuӗng nhӕt ÿӝng vұt ÿôi khi là mөc tiêu cӫa nhӳng kҿ trӝm. Cҫn phҧi quan tâm ÿӃn an toàn cháy nә và an ninh con ngѭӡi. Cӱa ra vào chҳc chҳn, cӱa sә có song và quҧn lý nghiêm ngһt chía khóa là ÿiӅu bҳt buӝc. Các biӋn pháp khác cҫn ÿѭӧc quan tâm và áp dөng thích hӧp ÿӇ tăng cѭӡng an ninh (xem chѭѫng 9).

Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm Cùng vӟi quy trình và thao tác an toàn, sӱ dөng thiӃt bӏ an toàn sӁ giúp làm giҧm nguy cѫ khi tiӃp xúc vӟi các mӕi nguy hiӇm sinh hӑc. Phҫn này ÿӅ cұp ÿӃn các nguyên tҳc cѫ bҧn liên quan ÿӃn trang thiӃt bӏ thích hӧp cho phòng thí nghiӋm ӣ các cҩp an toàn sinh hӑc. Yêu cҫu trang thiӃt bӏ thích hӧp cho các cҩp an toàn sinh hӑc cao hѫn ÿѭӧc ÿӅ cұp trong các chѭѫng liên quan. Trѭӣng phòng thí nghiӋm sau khi thҧo luұn vӟi chuyên viên an toàn sinh hӑc và ӫy ban an toàn (nӃu có) cҫn ÿҧm bҧo các thiӃt bӏ ÿѭӧc cung cҩp là thích hӧp và ÿѭӧc sӱ dөng ÿúng. ThiӃt bӏ ÿѭӧc lӵa chӑn cҫn lѭu ý ÿӃn mӝt sӕ nguyên tҳc chung nhѭ sau: 1. Ĉѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng ngӯa hoһc hҥn chӃ sӵ tiӃp xúc giӳa nhân viên xét nghiӋm và vұt liӋu nhiӉm trùng. 2. Ĉѭӧc làm bҵng vұt liӋu không thҩm nѭӟc, chӕng ăn mòn và ÿҥt các yêu cҫu vӅ cҩu trúc. 3. Cҩu trúc không rung, không có cҥnh sҳc và các phҫn di ÿӝng phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ. 4. Ĉѭӧc thiӃt kӃ, xây dӵng và lҳp ÿһt sao cho thuұn tiӋn cho viӋc vұn hành, bҧo dѭӥng, lau chùi, khӱ trùng và ÿánh giá chӭng nhұn. NӃu có thӇ nên tránh dùng vұt liӋu bҵng thӫy tinh và các vұt liӋu dӉ vӥ khác. Chi tiӃt thiӃt kӃ và ÿһc ÿiӇm xây dӵng cҫn ÿѭӧc tham khҧo ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ ÿҥt ÿѭӧc các ÿһc tính an toàn (xem chѭѫng 10 và 11).

x 14 x

Hình 3. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p 2 (Hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung cҩp). Các bѭӟc có thӇ tҥo ra khí dung ÿѭӧc thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc. Ĉóng cӱa và treo biӇn báo nguy hiӇm phù hӧp. Tách riêng chҩt thҧi ô nhiӉm và chҩt thҧi thông thѭӡng. Trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c c̯n thi͇t 1. Sӱ dөng các hӛ trӧ pi-pét, tránh hút mүu bҵng miӋng. HiӋn nay có nhiӅu loҥi pi-pét khác nhau. 2. Tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc sӱ dөng khi: - Thao tác vӟi các vұt liӋu nhiӉm trùng. Các vұt liӋu này có thӇ ly tâm trong phòng thí nghiӋm mӣ nӃu sӱ dөng nút an toàn bӏt chһt ӕng ÿӵng dung dӏch khi ly tâm và thӵc hiӋn thao tác mӣ và ÿóng nҳp trong tӫ an toàn sinh hӑc. - Tăng nguy cѫ lây nhiӉm theo ÿѭӡng không khí. - Thӵc hiӋn các thao tác có khҧ năng tҥo ra khí dung nhiӅu nhѭ ly tâm, nghiӅn, bào chӃ, trӝn hoһc lҳc mҥnh hay mӣ các hӝp chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng có áp suҩt bên trong khác bên ngoài, nhӓ thuӕc vào mNJi ÿӝng vұt và lҩy mô nhiӉm trùng tӯ ÿӝng vұt và trӭng. 3. Que cҩy chuyӇn bҵng nhӵa dùng mӝt lҫn. Ĉӕt que cҩy chuyӇn bҵng ÿiӋn có thӇ sӱ dөng trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿӇ làm giҧm tҥo khí dung. 4. Lӑ và ӕng nghiӋm có nҳp xoáy. x 15 x

5. Nӗi hҩp hoһc các thiӃt bӏ thích hӧp khác ÿӇ khӱ trùng các vұt liӋu nhiӉm trùng. 6. NӃu có, nên sӱ dөng pi-pét Pasteur nhӵa dùng mӝt lҫn, tránh dùng loҥi thӫy tinh. 7. Các thiӃt bӏ nhѭ lò hҩp và tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc thҭm ÿӏnh bҵng các phѭѫng pháp thích hӧp trѭӟc khi ÿѭa vào sӱ dөng. ViӋc cҩp giҩy chӭng nhұn lҥi phҧi thӵc hiӋn thѭӡng xuyên theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt (xem chѭѫng 7).

Giám sát sӭc khӓe và y tӃ Ngѭӡi sӱ dөng lao ÿӝng thông qua trѭӣng phòng xét nghiӋm chӏu trách nhiӋm bҧo ÿҧm giám sát sӭc khӓe thích ÿáng cho nhân viên phòng thí nghiӋm. Mөc tiêu cӫa giám sát là theo dõi các bӋnh nghӅ nghiӋp mҳc phҧi. Các hoҥt ÿӝng thích hӧp ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu này là: 1. Tҥo miӉn dӏch chӫ ÿӝng hay thө ÿӝng khi có chӍ ÿӏnh (xem phө lөc 2). 2. Sӱ dөng các phѭѫng tiӋn phát hiӋn sӟm các nhiӉm trùng mҳc phҧi tҥi phòng thí nghiӋm. 3. ChuyӇn nhӳng ngѭӡi có tính nhұy cҧm cao (ví dө: phө nӳ có thai hay ngѭӡi bӏ tәn thѭѫng miӉn dӏch) ra khӓi công viӋc có mӭc ÿӝ nguy hiӇm cao trong phòng thí nghiӋm. 4. Cung cҩp các thiӃt bӏ và các quy trình bҧo hӝ cá nhân hiӋu quҧ. H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 1 Các bҵng chӭng trѭӟc ÿây cho thҩy rҵng thao tác vӟi các vi sinh vұt ӣ cҩp ÿӝ này thѭӡng không gây bӋnh cho ngѭӡi và ÿӝng vұt. Tuy nhiên, tӕt nhҩt là tҩt cҧ các nhân viên phòng thí nghiӋm cҫn kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và ghi lҥi tiӅn sӱ bӋnh tұt. Cҫn quan tâm ÿӃn viӋc báo cáo ngay tình trҥng bӋnh tұt và các tai nҥn phòng thí nghiӋm và tҩt cҧ các nhân viên nên biӃt tҫm quan trӑng cӫa viӋc duy trì GMT. H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 2 1. Cҫn phҧi kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và bӕ trí công tác. Nên lѭu lҥi tiӅn sӱ bӋnh tұt và chú ý vào viӋc thӵc hiӋn ÿánh giá sӭc khӓe nghӅ nghiӋp. 2. Phө trách phòng thí nghiӋm nên giӳ các tài liӋu vӅ ngày nghӍ ӕm và nghӍ viӋc. 3. Phө nӳ tuәi sinh ÿҿ cҫn ÿѭӧc cҧnh báo các nguy cѫ thai nhi bӏ phѫi nhiӉm nghӅ nghiӋp vӟi mӝt sӕ vi sinh vұt, ví dө vi rút rubella. Thӵc hiӋn chi tiӃt các bѭӟc khác nhau bҧo vӋ bào thai, tùy thuӝc vào loҥi vi sinh vұt mà phө nӳ có thӇ phѫi nhiӉm.

Ĉào tҥo Sai sót do ngѭӡi và kӻ thuұt không an toàn có thӇ gây tәn hҥi ÿӃn sӵ an toàn cho nhân viên phòng thí nghiӋm. Do ÿó, nhân viên phòng thí nghiӋm có ý thӭc vӅ an x 16 x

toàn cNJng nhѭ hiӇu biӃt tӕt vӅ nhұn biӃt và kiӇm soát các nguy hiӇm phòng thí nghiӋm là chìa khóa ÿӇ phòng ngӯa các tai nҥn, sӵ cӕ và nhiӉm trùng mҳc phҧi ӣ phòng thí nghiӋm. Vì vұy, tiӃp tөc ÿào tҥo vӅ các biӋn pháp an toàn là cҫn thiӃt. Chѭѫng trình an toàn hiӋu quҧ nên bҳt ÿҫu tӯ trѭӣng phòng thí nghiӋm, ngѭӡi cҫn phҧi ÿҧm bҧo rҵng các thao tác và quy trình an toàn ÿѭӧc ÿѭa vào chѭѫng trình ÿào tҥo cѫ bҧn cho nhân viên. Ĉào tҥo các biӋn pháp an toàn phҧi là mӝt phҫn trong công viӋc giӟi thiӋu phòng thí nghiӋm cho nhân viên mӟi. Nhân viên phҧi ÿѭӧc giӟi thiӋu vӅ tiêu chuҭn thӵc hành và các hѭӟng dүn bao gӗm hѭӟng dүn sӱ dөng hoһc kӻ thuұt an toàn. Phҧi có các biӋn pháp ÿӇ ÿҧm bҧo rҵng nhân viên ÿã ÿӑc và hiӇu ÿѭӧc các hѭӟng dүn nhѭ giҩy cam kӃt. Giám sát viên phòng thí nghiӋm ÿóng vai trò then chӕt trong viӋc ÿào tҥo nhân viên vӅ kӻ thuұt thӵc hành an toàn. Các chuyên viên an toàn sinh hӑc có thӇ hӛ trӧ thêm trong ÿào tҥo (xem chѭѫng 21). Ĉào tҥo nhân viên phҧi luôn bao gӗm thông tin vӅ các biӋn pháp an toàn cho nhӳng quy trình nguy hiӇm cao mà tҩt cҧ nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng gһp phҧi: 1. Nguy cѫ hít phҧi (tӭc là tҥo ra khí dung) khi sӱ dөng que cҩy, cҩy trên ÿƭa thҥch, hút pi-pét, nhuӝm tiêu bҧn, mӣ môi trѭӡng, lҩy mүu máu/huyӃt thanh, ly tâm ... 2. Nguy cѫ nuӕt phҧi khi thao tác mүu, nhuӝm tiêu bҧn và cҩy. 3. Nguy cѫ phѫi nhiӉm qua da khi sӱ dөng bѫm tiêm và kim. 4. Bӏ cҳn và cào khi thao tác vӟi ÿӝng vұt. 5. Thao tác vӟi máu và các bӋnh phҭm tiӅm tàng nguy hiӇm khác. 6. Khӱ trùng và thҧi bӓ các vұt liӋu nhiӉm trùng

Xӱ lý chҩt thҧi Chҩt thҧi là tҩt cҧ các vұt liӋu cҫn thҧi bӓ. Trong phòng thí nghiӋm, viӋc khӱ trùng các chҩt thҧi và thҧi bӓ chúng sau này có liên quan chһt chӁ vӟi nhau. Trong khi sӱ dөng hàng ngày, chӍ mӝt sӕ ít vұt liӋu nhiӉm trùng thӵc sӵ cҫn thҧi bӓ hoһc tiêu hӫy. Hҫu hӃt các vұt liӋu thӫy tinh, dөng cө và áo quҫn bҧo hӝ sӁ ÿѭӧc sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh. Nguyên tҳc hàng ÿҫu là tҩt cҧ các vұt liӋu nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc khӱ trùng, thanh trùng hoһc thiêu hӫy trong phòng thí nghiӋm. Các câu hӓi quan trӑng nhҩt ÿѭӧc ÿһt ra trѭӟc khi thҧi bӓ bҩt kǤ vұt gì hoһc chҩt liӋu gì ra khӓi phòng thí nghiӋm mà có liên quan ÿӃn các vi sinh vұt hoһc mô ÿӝng vұt có khҧ năng gây nhiӉm trùng là: 1. Dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm hoһc khӱ trùng hiӋu quҧ bҵng quy trình phù hӧp chѭa? 2. NӃu chѭa, chúng ÿã ÿѭӧc ÿóng gói bҵng phѭѫng cách thích hӧp ÿӇ thiêu hӫy tҥi chӛ ngay hoһc chuyӇn sang phѭѫng cách khác có khҧ năng thiêu hӫy?

x 17 x

3. ViӋc thҧi bӓ các dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã khӱ nhiӉm có liên quan ÿӃn bҩt kǤ nguy hiӇm sinh hӑc hoһc nguy hiӇm khác vӟi ngѭӡi thӵc hiӋn quy trình thҧi bӓ trӵc tiӃp hoһc ngѭӡi có thӇ ÿӃn tiӃp xúc vӟi các vұt thҧi bӓ ӣ ngoài phòng thí nghiӋm hay không? Kh͵ nhi͍m Hҩp tiӋt trùng là phѭѫng pháp ÿѭӧc ѭu tiên cho tҩt cҧ các quá trình khӱ nhiӉm. Các vұt liӋu ÿӇ khӱ nhiӉm hoһc thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ÿһt trong hӝp nhѭ túi nhӵa tәng hӧp ÿѭӧc mã hóa màu theo nӝi dung công viӋc là thanh trùng hay thiêu hӫy. Có thӇ sӱ dөng các phѭѫng pháp thay thӃ chӍ khi phѭѫng pháp này loҥi trӯ ÿѭӧc và/hoһc diӋt ÿѭӧc vi sinh vұt (thông tin chi tiӃt, xem chѭѫng 14) Quy trình thao tác và th̫i b͗ các v̵t li͏u và ch̭t th̫i ô nhi͍m Cҫn có mӝt hӋ thӕng chuyên biӋt dùng cho vұt liӋu nhiӉm trùng và các dөng cө chӭa. Phҧi tuân theo các quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và quӕc tӃ. Các mөc bao gӗm: 1. Chҩt thҧi không nhiӉm trùng có thӇ sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh hoһc thҧi bӓ nhѭ các chҩt thҧi “sinh hoҥt hàng ngày” thông thѭӡng. 2. Vұt “sҳc nhӑn” ô nhiӉm (nhiӉm trùng) nhѭ kim tiêm dѭӟi da, dao mә, dao và mҧnh thӫy tinh vӥ phҧi thu nhһt lҥi trong hӝp chӭa chӕng chӑc thӫng có nҳp ÿұy và xӱ lý nhѭ vұt liӋu nhiӉm trùng. 3. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và sau ÿó rӱa sҥch ÿӇ tái sӱ dөng hoһc tái sinh. 4. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và thҧi bӓ. 5. Trӵc tiӃp thiêu hӫy các vұt liӋu ô nhiӉm. V̵t s̷c nh͕n Sau khi sӱ dөng, không ÿұy nҳp kim tiêm lҥi mà bҿ cong kim hoһc lҩy nó ra khӓi bѫm tiêm và ÿӇ tҩt cҧ trong hӝp chӭa chҩt thҧi bӓ sҳc nhӑn. Sau khi sӱ dөng bѫm kim tiêm dùng mӝt lҫn có hoһc không có kim cҫn ÿӇ trong hӝp chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn và thiêu hӫy, hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu hӫy nӃu cҫn. Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn phҧi có chӭc năng chӕng ÿâm thӫng và không ÿѭӧc ÿӵng ÿҫy quá. Khi ÿӵng ÿӃn ba phҫn tѭ, cҫn ÿѭӧc ÿһt vào chӛ “chҩt thҧi nhiӉm trùng” và thiêu hӫy và hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu nӃu phòng thí nghiӋm yêu cҫu. Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn không ÿѭӧc thҧi ra bãi rác. H̭p kh͵ trùng và tái s͵ dͭng các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m trùng) Không cӕ gҳng rӱa bҩt kǤ các vұt liӋu ô nhiӉm (có thӇ gây nhiӉm trùng) nào ÿӇ hҩp khӱ trùng và tái sӱ dөng. Bҩt kǤ viӋc làm sҥch hay sӱa chӳa nào ÿӅu phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn sau khi hҩp khӱ trùng hoһc tiӋt trùng.

x 18 x

Hͯy b͗ các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m trùng) Ngoài các dөng cө sҳc nhӑn cҫn ÿѭӧc xӱ lý nhѭ quy trình trên, tҩt cҧ dөng cө ô nhiӉm (có khҧ năng gây nhiӉm trùng) cҫn phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trong nhӳng thùng kín, ví dө nhѭ các túi nhӵa tәng hӧp mã hóa theo màu, có thӇ hҩp ÿѭӧc, trѭӟc khi hӫy bӓ. Sau khi hҩp khӱ trùng, có thӇ ÿһt vұt liӋu trong hӝp vұn chuyӇn ÿӃn lò thiêu hӫy. NӃu có thӇ, vұt liӋu dùng trong nhӳng hoҥt ÿӝng chăm sóc sӭc khӓe không ÿѭӧc vӭt ra bãi rác, thұm chí cҧ khi ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm. NӃu có sҹn mӝt lò thiêu hӫy ngay trong khu vӵc phòng thí nghiӋm thì có thӇ không cҫn lò hҩp: chҩt thҧi ô nhiӉm cҫn ÿѭӧc ÿӇ trong dөng cө chӭa ÿѭӧc thiӃt kӃ riêng (túi mã hóa theo màu) và vұn chuyӇn trӵc tiӃp tӟi lò thiêu hӫy. Dөng cө chӭa dùng nhiӅu lҫn cҫn chӕng dò rӍ và có nҳp ÿұy vӯa khít. Chúng cҫn ÿѭӧc khӱ trùng và rӱa sҥch trѭӟc khi ÿѭa trӣ lҥi phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng. Loҥi thùng, bình hoһc lӑ ÿӵng chҩt thҧi không vӥ (nhѭ nhӵa) ÿѭӧc ѭa chuӝng hѫn và nên ÿһt ӣ tҥi các nѫi làm viӋc. Vұt liӋu thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ngâm hoàn toàn trong chҩt khӱ trùng vӟi thӡi gian thích hӧp, tùy theo loҥi hóa chҩt khӱ trùng sӱ dөng (xem chѭѫng 14). Các dөng cө chӭa chҩt thҧi cҫn khӱ nhiӉm và rӱa sҥch trѭӟc khi sӱ dөng lҥi. Thiêu hӫy các chҩt thҧi ô nhiӉm phҧi ÿѭӧc sӵ thӯa nhұn cӫa cѫ quan chӭc năng vӅ ô nhiӉm không khí và y tӃ công cӝng cNJng nhѭ nhân viên an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm (xem mөc thiêu hӫy ӣ chѭѫng 14).

An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ Thҩt bҥi trong viӋc không chӃ các sinh vұt gây bӋnh có thӇ là kӃt quҧ gián tiӃp cӫa nhӳng tai nҥn do hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn hoһc chҩt phóng xҥ. Do ÿó, duy trì các tiêu chuҭn cao vӅ công tác an toàn trong nhӳng lƭnh vӵc này ӣ bҩt kǤ phòng thí nghiӋm vi sinh vұt nào là ÿiӅu rҩt cҫn thiӃt. Nhӳng quy tҳc và thѭӡng quy này ÿѭӧc thӵc hiӋn bӣi các cѫ quan chӭc năng ÿӏa phѭѫng hoһc cҩp quӕc gia, nhӳng nѫi cNJng cҫn ÿѭӧc huy ÿӝng hӛ trӧ khi cҫn thiӃt. Nhӳng nguy hiӇm vӅ hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn và phóng xҥ ÿѭӧc xem xét chi tiӃt hѫn ӣ phҫn VI cӫa cҭm nang này (Chѭѫng 17 và 18). Thông tin chi tiӃt ÿӅ cұp ÿӃn an toàn thiӃt bӏ ÿѭӧc trình bày trong chѭѫng 11.

x 19 x

4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát An toàn sinh hӑc cҩp 3

Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm viӋc vӟi vi sinh vұt nhóm nguy cѫ 3 và nhóm nguy cѫ 2 nhѭng ӣ mӭc ÿӝ tұp trung vi sinh vұt cao hѫn và có nguy cѫ tăng sӵ nguy hiӇm khi lan toҧ khí dung. Mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿòi hӓi mӝt chѭѫng trình thao tác và an toàn cao hѫn so vӟi mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm cҩp 1 và 2 (ÿã trình bày trong chѭѫng 3). Nhӳng hѭӟng dүn trong chѭѫng này là phҫn bә sung vào nhӳng hѭӟng dүn chohai loҥi phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (cҩp 1và 2), và do ÿó phҧi ÿѭӧc áp dөng trѭӟc các hѭӟng dүn cho phòng thí nghiӋm có mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3. Nhӳng thay ÿәi và bә sung cѫ bҧn là: 1. Tiêu chuҭn thӵc hành 2. ThiӃt kӃ và thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm 3. Giám sát y tӃ và sӭc khoҿ Nhӳng phòng thí nghiӋm thuӝc mӭc ÿӝ này cҫn ÿѭӧc liӋt kê và ÿăng ký vӟi nhӳng tә chӭc sӭc khoҿ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc gia.

Tiêu chuҭn thӵc hành Áp dөng tҩt cҧ nhӳng quy tҳc cӫa phòng thí nghiӋm cѫ bҧn cҩp 1 và 2 và mӝt sӕ ÿiӇm sau: 1. Tín hiӋu cҧnh báo nguy hiӇm sinh hӑc (hình 1) ÿһt ӣ cӱa ra vào phòng thí nghiӋm phҧi ghi rõ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa phòng thí nghiӋm, tên ngѭӡi giám sát có quyӅn kiӇm soát viӋc ra vào phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ nhӳng ÿiӅu kiӋn ÿһc biӋt khi vào phòng thí nghiӋm, ví dө nhѭ tҥo miӉn dӏch. 2. Quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm phҧi là nhӳng loҥi quҫn áo ÿһc biӋt: loҥi kín phía trѭӟc, áo dài có ÿӝ bao phӫ hoàn toàn, quҫn áo có thӇ cӑ rӱa, có che ÿҫu, khi cҫn thiӃt có thӇ có giày kín mNJi hoһc loҥi giày riêng biӋt. Không nên sӱ dөng quҫn áo cài khuy phía trѭӟc và tay áo không phӫ hӃt cánh tay. Không mһc quҫn áo trong phòng thí nghiӋm ra khӓi phòng và quҫn áo này phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm trѭӟc khi ÿem ÿi là/sҩy. Thay thѭӡng phөc bҵng quҫn áo chuyên dөng cho phòng thí nghiӋm khi làm viӋc vӟi mӝt sӕ tác nhân (ví dө tác nhân trong nông nghiӋp hay ÿӝng vұt gây bӋnh). 3. Thao tác mӣ bҩt cӭ loҥi vұt liӋu có khҧ năng gây lây nhiӉm nào cNJng phҧi ÿѭӧc tiӃn hành trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn chһn khác (xem chѭѫng 10).4. Mӝt sӕ thao tác trong phòng thí nghiӋm hoһc làm viӋc vӟi ÿӝng vұt nhiӉm x 20 x

mӝt sӕ bӋnh nào ÿó có thӇ cҫn nhӳng thiӃt bӏ bҧo vӋ hӋ thӕng hô hҩp (xem chѭѫng 11).

ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm Áp dөng thiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ nhѭ ÿӕi vӟi các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an toàn sinh hӑc cҩp ÿӝ 1 và 2 và mӝt sӕ thay ÿәi nhѭ sau: 1. Phҧi tách riêng phòng thí nghiӋm ra khӓi khu vӵc có nhiӅu ngѭӡi qua lҥi trong toà nhà. Có thӇ ÿһt phòng thí nghiӋm ӣ cuӕi hành lang, hoһc xây mӝt vách ngăn và cӱa hoһc ÿi qua phòng chӡ vào phòng thí nghiӋm (ví dө lӕi vào 2 cӱa hoһc phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an toàn sinh hӑc cҩp 2), mô tҧ mӝt khu vӵc chuyên dөng ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ duy trì sӵ khác biӋt áp suҩt giӳa phòng thí nghiӋm và không gian lân cұn. Phòng chӡ nên có các vұt ÿӵng quҫn áo sҥch và bҭn riêng biӋt và phòng tҳm hoa sen. 2. Cӱa phòng chӡ có thӇ ÿóng tӵ ÿӝng và khoá liên ÿӝng ÿӇ trong mӝt thӡi ÿiӇm chӍ mӝt cӱa mӣ. Có thӇ có mӝt tҩm panel dӉ ÿұp vӥ ÿӇ thoát hiӇm khi khҭn cҩp. 3. BӅ mһt tѭӡng, sàn nhà và trҫn nhà phҧi chӕng thҩm nѭӟc và dӉ lau chùi. Nhӳng chӛ mӣ thông qua các bӅ mһt này (ví dө các ӕng dүn chӭc năng) phҧi ÿѭӧc hàn kín lҥi ÿӇ thuұn tiӋn cho viӋc khӱ nhiӉm. 4. Phòng thí nghiӋm phҧi có thӇ bӏt kín ÿӇ khӱ nhiӉm. Các hӋ thӕng ӕng khí phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ cho phép viӋc ngăn chһn bҵng khí. 5. Các cӱa sә phҧi ÿóng chһt, có thӇ bӏt kín khí và khó vӥ. 6. Bӕ trí ӣ cӱa ra vào các bӗn rӱa có vòi nѭӟc tӵ ÿӝng. 7. Phҧi có hӋ thӕng thông gió có kiӇm soát duy trì hѭӟng luӗng khí vào phòng thí nghiӋm. Nên lҳp ÿһt thiӃt bӏ kiӇm soát trӵc giác có hoһc không có chuông báo ÿӝng ÿӇ nhân viên có thӇ bҩt kǤ lúc nào cNJng biӃt chҳc là luӗng khí có hѭӟng thích hӧp vào phòng thí nghiӋm ÿang ÿѭӧc duy trì. 8. HӋ thӕng thông khí phҧi ÿѭӧc xây dӵng sao cho không khí tӯ phòng thí nghiӋm không ÿѭӧc hoàn lѭu ÿӃn các khu vӵc khác trong cùng toà nhà. Không khí có thӇ ÿѭӧc lӑc hiӋu năng cao (HEPA), hoàn lѭu và tái sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm. Khi không khí tӯ phòng thí nghiӋm (không phҧi tӯ tӫ an toàn sinh hӑc) ÿѭӧc thҧi ra bên ngoài toà nhà, nó phҧi ÿѭӧc phân tán xa khӓi khu vӵc toà nhà và nѫi lҩy không khí vào. Tùy vào tác nhân ÿѭӧc sӱ dөng, không khí này có thӇ ÿѭӧc thҧi ra qua hӋ thӕng lӑc HEPA. HӋ thӕng kiӇm soát ÿӝ nóng, thông hѫi và ÿiӅu hòa nhiӋt ÿӝ (HVAC) có thӇ ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ ngăn ngӯa áp lӵc dѭѫng liên tөc trong phòng thí nghiӋm. Phҧi quan tâm ÿӃn viӋc lҳp ÿһt chuông báo ÿӝng rõ ràng ÿӇ thông báo cho nhân viên vӅ lӛi cӫa hӋ thӕng HVAC. 9. Tҩt cҧ các bӝ lӑc HEPA phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ có thӇ khӱ nhiӉm và kiӇm tra khí. 10. Tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc ÿһt tránh lӕi ÿi lҥi, cӱa và các hӋ thӕng thông hѫi (xem chѭѫng 10). x 21 x

11. Khí tӯ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I và II (xem chѭѫng 10) thҧi ra ngoài qua bӝ lӑc HEPA theo hѭӟng tránh giao thoa vӟi khí vào ÿӇ cân bҵng khí trong tӫ hoһc hӋ thӕng thҧi cӫa toà nhà. 12. Phҧi có nӗi hҩp ÿӇ khӱ nhiӉm các chҩt thҧi ô nhiӉm trong phòng thí nghiӋm. NӃu chҩt thҧi nhiӉm trùng phҧi ÿѭa ra ngoài phòng thí nghiӋm ÿӇ khӱ nhiӉm và loҥi bӓ thì phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn trong các thùng chӭa kín, không dӉ vӥ và rò rӍ theo các quy ÿӏnh phù hӧp cӫa quӕc gia hoһc quӕc tӃ. 13. HӋ thӕng cung cҩp nѭӟc phҧi ÿѭӧc lҳp các thiӃt bӏ chӕng chҧy ngѭӧc. Các ÿoҥn ӕng chân không phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ bҵng ӕng xi-phông chӭa dung dӏch khӱ trùng và bӝ lӑc HEPA hoһc các thiӃt bӏ tѭѫng tӵ. Bѫm chân không khác nên ÿѭӧc bҧo vӋ thích hӧp bҵng các bҵng các ӕng xi-phông và bӝ lӑc. 14. Các quy trình thiӃt kӃ cѫ sӣ hҥ tҫng và vұn hành phòng thí nghiӋm An toàn sinh hӑc cҩp 3 phҧi ÿѭӧc thӇ hiӋn bҵng văn bҧn. Hình 4 là mӝt ví dө vӅ mô hình thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm An toàn sinh hӑc cҩp 3.

Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm Các nguyên tҳc lӵa chӑn trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm bao gӗm các tӫ an toàn sinh hӑc (xem chѭѫng 10) giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – An toàn sinh hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3, các vұt liӋu có nguy cѫ lây nhiӉm phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm ngay trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn chһn cѫ bҧn khác. Cҫn quan tâm ÿӃn các thiӃt bӏ nhѭ máy ly tâm, loҥi máy cҫn các thiӃt bӏ ngăn chһn hӛ trӧ nhѭ các chén an toàn hay roto ngăn chһn. Mӝt sӕ máy ly tâm và trang thiӃt bӏ khác nhѭ thiӃt bӏ phân loҥi tӃ bào sӱ dөng vӟi tӃ bào bӏ lây nhiӉm có thӇ cҫn thêm hӋ thӕng thông hѫi trong phòng có bӝ lӑc HEPA ÿӇ ngăn chһn hiӋu quҧ.

Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe Mөc ÿích cӫa chѭѫng trình theo dõi y tӃ và sӭc khӓe cho các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 cNJng ÿѭӧc áp dөng ÿӕi vӟi các phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3, ngoҥi trӯ các ÿiӇm thay ÿәi nhѭ sau: 1. ViӋc kiӇm tra y tӃ cho các nhân viên trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 là bҳt buӝc. Cҫn ghi lҥi chi tiӃt vӅ bӋnh sӱ và sӭc khӓe nghӅ nghiӋp. 2. Sau khi ÿánh giá lâm sàng thích ÿáng, ngѭӡi ÿѭӧc kiӇm tra ÿѭӧc phát thҿ y tӃ (ví dө trong hình 5) cho biӃt ngѭӡi này ÿang làm viӋc ӣ phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3. Thҿ có dán ҧnh, có thӇ cho vào ví và luôn ÿѭӧc mang theo. Tên cӫa ngѭӡi liên lҥc phҧi ÿѭӧc ngѭӡi ÿó ÿӗng ý cho viӃt vào thҿ nhѭng có thӇ viӃt tên phө trách phòng thí nghiӋm, cӕ vҩn y tӃ và/hoһc chuyên viên an toàn sinh hӑc.

x 22 x

Hình 4. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p ÿ͡ 3 ÿi͋n hình (Mô hình do CUH2A, princeton, NJ, Hoa KǤ cung c̭p) Phòng thí nghi͏m ÿ˱ͫc tách kh͗i l͙i ÿi l̩i chung và ÿi qua m͡t phòng chͥ (có l͙i vào 2 lͣp c͵a ho̿c phòng thí nghi͏m c˯ b̫n – an toàn sinh h͕c c̭p 2) ho̿c m͡t phòng kín khí. Phòng có m͡t n͛i h̭p ÿ͋ kh͵ nhi͍m ch̭t th̫i tr˱ͣc khi lo̩i b͗. Có b͛n n˱ͣc vͣi vòi t͹ ÿ͡ng. Lu͛ng khí h˱ͣng vào trong và ṱt c̫ các thao tác vͣi các v̵t li͏u nhi͍m trùng ÿ˱ͫc th͹c hi͏n trong tͯ an toàn sinh h͕c.

x 23 x

A. Mһt trѭӟc thҿ

GIҨY KIӆM TRA BӊNH TҰT Ҧnh cӫa ngѭӡi mang thҿ

Tên

DÀNH CHO NGѬӠI LAO ĈӜNG Thҿ này là tài sҧn cӫa riêng bҥn. Trong trѭӡng hӧp ӕm sӕt không rõ nguyên nhân, hãy trình thҿ này cho bác sƭ và thông báo cho mӝt ngѭӡi trong danh sách dѭӟi ÿây theo thӭ tӵ ѭu tiên. Bác sӻ

ĈiӋn thoҥi cѫ quan: ĈiӋn thoҥi nhà riêng:

Bác sӻ

ĈiӋn thoҥi cѫ quan: ĈiӋn thoҥi nhà riêng:

A. Mһt sau thҿ

DÀNH CHO BÁC SƬ Ngѭӡi mang thҿ này làm viӋc tҥi : là nѫi có các tác nhân gây bӋnh nhѭ vi rút, vi khuҭn, Ricketsia, ÿӝng vұt nguyên sinh hoһc giun sán. Trong trѭӡng hӧp sӕt không rõ nguyên nhân, xin thông báo cho ngѭӡi tuyӇn dөng vӅ các tác nhân mà bӋnh nhân này có thӇ bӏ phѫi nhiӉm. Tên phòng thí nghiӋm: Ĉӏa chӍ:

ĈiӋn thoҥi:

Hình 5: M̳u th̓ y t͇ tham kh̫o

x 24 x

5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa An toàn sinh hӑc cҩp 4

Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm viӋc vӟi các vi sinh vұt Nhóm nguy cѫ 4. Trѭӟc khi phòng thí nghiӋm loҥi này ÿѭӧc xây dӵng và ÿѭa vào hoҥt ÿӝng, các hoҥt ÿӝng tѭ vҩn nên ÿѭӧc tăng cѭӡng vӟi các tә chӭc ÿã có kinh nghiӋm trong hoҥt ÿӝng tѭѫng tӵ. Phòng thí nghiӋm này nên nҵm dѭӟi sӵ kiӇm soát cӫa các cѫ quan y tӃ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc gia. Thông tin dѭӟi ÿây chӍ có tính chҩt hѭӟng dүn. Các quӕc gia hoһc tә chӭc có ý ÿӏnh phát triӇn phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cҫn liên lҥc vӟi Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi ÿӇ có thêm thông tin. 1

Tiêu chuҭn thӵc hành Áp dөng tiêu chuҭn thӵc hành cho mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3 và mӝt sӕ ÿiӇm ÿѭӧc bә sung dѭӟi ÿây: 1. Cҫn áp dөng qui tҳc hai ngѭӡi, do ÿó không cá nhân nào làm viӋc mӝt mình. Ĉây là qui tҳc ÿһc biӋt quan trӑng 2. Phҧi thay toàn bӝ quҫn áo và giày dép trѭӟc khi ra vào phòng thí nghiӋm. 3. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo vӅ các qui trình cҩp cӭu cѫ bҧn trong trѭӡng hӧp có ngѭӡi chҩn thѭѫng hoһc ÿau ӕm. 4. Mӝt phѭѫng pháp thông tin liên lҥc thông thѭӡng và trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm và nhân viên hӛ trӧ ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm.

ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4 có các ÿһc ÿiӇm giӕng vӟi phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 và có thêm mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm dѭӟi ÿây:

1

Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Khoa Giám sát và Phòng chӕng bӋnh truyӅn nhiӉm, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ. (http://www.who.int/csr/).

x 25 x

1. Ki͋m soát c˯ b̫n. Phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm soát cѫ bҧn hiӋu quҧ, bao gӗm mӝt hoһc nhiӅu thӭ sau: - Phòng thí nghi͏m vͣi tͯ an toàn sinh h͕c c̭p III/phòng thí nghi͏m ca-bin III. Phҧi ÿi qua ít nhҩt hai cӱa trѭӟc khi vào các phòng ÿһt các tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III. Trong cҩu trúc phòng thí nghiӋm này, tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III tҥo ra sӵ ngăn chһn cѫ bҧn. Nhҩt thiӃt phҧi có phòng tҳm cho nhân viên vӟi các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Vұt liӋu và dөng cө không mang vào trong phòng ca-bin qua khu vӵc thay ÿӗ phҧi ÿѭӧc kiӇm soát qua phòng phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp 2 cӱa. Khi cӱa bên ngoài ÿã ÿѭӧc ÿóng an toàn, nhân viên trong phòng thí nghiӋm có thӇ mӣ cӱa bên trong ÿӇ lҩy vұt liӋu. Các cánh cӱa phòng phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp ÿѭӧc khóa liên ÿӝng ÿӇ cӱa bên ngoài không thӇ mӣ ÿѭӧc trӯ khi nӗi hҩp tiӃn hành xong mӝt quá trình vô khuҭn hoһc quá trình phun sѭѫng khӱ nhiӉm kӃt thúc (xem chѭѫng 10). - Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ có thiӃt bӏ hô hҩp ÿӝc lұp là khác biӋt chính vӅ yêu cҫu thiӃt kӃ và trang bӏ giӳa mӝt phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 vӟi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp 3. Các buӗng trong phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿѭӧc bӕ trí ÿӇ cho nhân viên ÿi qua khu vӵc thay ÿӗ và khӱ khuҭn trѭӟc khi vào khu vӵc ÿӇ thao tác các vұt liӋu nhiӉm trùng. Phҧi có phòng tҳm ÿӇ khӱ khuҭn ÿӗ bҧo hӝ cho nhân viên khi rӡi khӓi khu vӵc phòng thí nghiӋm. CNJng nên có mӝt phòng tҳm cho tӯng nhân viên vӟi các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Nhân viên khi vào khu vӵc này phҧi mһc mӝt bӝ quҫn áo liӅn thân cung cҩp khí, áp lӵc dѭѫng, có bӝ lӑc HEPA. Không khí trong áo phҧi ÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt hӋ thӕng có nguӗn khí ÿӝc lұp có khҧ năng cung cҩp thêm 100% lѭӧng khí trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. Lӕi vào phòng thí nghiӋm phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿi qua mӝt phòng khóa khí có cӱa kín khí. Cҫn có mӝt hӋ thӕng cҧnh báo phù hӧp cho nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng trong trѭӡng hӧp hӋ thӕng máy móc có sӵ cӕ hay xҧy ra trөc trһc vӅ khí (xem chѭѫng 10). 2. Ki͋m soát l͙i ra vào. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4 phҧi ÿѭӧc bӕ trí ӣ mӝt tòa nhà riêng biӋt hoһc ӣ mӝt khu vӵc ÿѭӧc mô tҧ rõ ràng trong mӝt tòa nhà an toàn. Nhân viên và trang thiӃt bӏ ra vào phҧi qua mӝt phòng khóa khí hoһc hӋ thӕng riêng biӋt. Khi vào nhân viên phҧi thay toàn bӝ quҫn áo và trѭӟc khi ra phҧi tҳm rӱa sҥch sӁ rӗi mһc quҫn áo bình thѭӡng. 3. Ki͋m soát h͏ th͙ng không khí. Áp lӵc âm phҧi ÿѭӧc duy trì trong phòng. Cҧ khí vào và ra phҧi ÿѭӧc lӑc bҵng bӝ lӑc HEPA. Có sӵ khác biӋt ÿáng kӇ vӅ hӋ thӕng thông khí trong phòng thí nghiӋm ca-bin III và phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc ÿӗ bҧo hӝ. — Phòng thí nghi͏m ca-bin III. Khí cҩp cho tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III có thӇ lҩy tӯ ngay trong phòng thông qua bӝ lӑc HEPA lҳp trên tӫ hoһc trӵc tiӃp thông qua hӋ thӕng cung cҩp khí. Tӫ phҧi luôn hoҥt ÿӝng ӣ áp lӵc âm ÿӕi vӟi môi trѭӡng xung quanh phòng thí nghiӋm. Cҫn lҳp ÿһt mӝt hӋ thӕng thông khí không tuҫn hoàn riêng. — Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi có các hӋ thӕng buӗng cҩp x 26 x

và thҧi khí chuyên biӋt. Các bӝ phұn cҩp và thҧi cӫa hӋ thӕng thông khí ÿѭӧc cân bҵng ÿӇ tҥo cho hѭӟng dòng khí ÿi tӯ nѫi nguy hiӇm thҩp ÿӃn nѫi nguy hiӇm cao. Phҧi có quҥt thҧi khí dѭ ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ luôn ӣ dѭӟi áp lӵc âm. Phҧi theo dõi áp suҩt khác nhau trong khu vӵc phòng thí nghiӋm và giӳa phòng thí nghiӋm vӟi khu vӵc xung quanh. Phҧi kiӇm soát dòng khí trong các bӝ phұn cҩp và thҧi khí cӫa hӋ thӕng thông khí và phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm soát thích hӧp ÿӇ ngăn chһn tăng áp suҩt trong phòng thí nghiӋm. Phҧi có hӋ thӕng cҩp khí qua bӝ lӑc HEPA cho khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, buӗng tҳm khӱ nhiӉm và phòng khóa khí khӱ nhiӉm. Khí thҧi tӯ phòng thí nghiӋm phҧi ÿѭӧc ÿi qua hai bӝ lӑc HEPA. Hoһc sau khi qua hai hӋ thӕng lӑc HEPA, khí thҧi có thӇ tái tuҫn hoàn nhѭng chӍ trong phòng thí nghiӋm. Trong bҩt cӭ trѭӡng hӧp nào, khí thҧi cӫa phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cNJng không ÿѭӧc tái tuҫn hoàn ÿӃn các khu vӵc khác.Phҧi hӃt sӭc cҭn trӑng nӃu sӱ dөng không khí tuҫn hoàn trong phòng thí nghiӋm. Phҧi xem xét loҥi nghiên cӭu, trang thiӃt bӏ, hóa chҩt và các vұt liӋu khác ÿѭӧc sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ mүu ÿӝng vұt trong các nghiên cӭu. Tҩt cҧ bӝ lӑc HEPA cҫn phҧi ÿѭӧc kiӇm tra và chӭng nhұn hàng năm. Vҧi bӑc cӫa bӝ lӑc HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ cho phép khӱ nhiӉm tҥi chӛ trѭӟc khi tháo ra. Hoһc có thӇ tháo bӝ lӑc trong mӝt hӝp kín khí sau ÿó khӱ nhiӉm và/hoһc thiêu hӫy. 4. Kh͵ nhi͍m ch̭t th̫i l͗ng. Tҩt cҧ chҩt thҧi lӓng tӯ khu vӵc ph̫i m̿c ÿ͛ b̫o h͡, phòng khӱ nhiӉm, phòng tҳm khӱ nhiӉm, hoһc tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III phҧi ÿѭӧc khӱ trùng. Phѭѫng pháp ѭu tiên là xӱ lý bҵng nhiӋt. Mӝt sӕ chҩt thҧi lӓng ÿòi hӓi phҧi trung hòa ÿӝ pH trѭӟc khí thҧi ra ngoài. Nѭӟc thҧi tӯ phòng tҳm cӫa nhân viên và nhà vӋ sinh có thӇ thҧi trӵc tiӃp ra hӋ thӕng cӕng mà không cҫn xӱ lý. 5. Vô khu̱n ch̭t th̫i và v̵t li͏u. Phҧi có nӗi hҩp hai cӱa ӣ khu vӵc phòng thí nghiӋm. Phҧi có các phѭѫng pháp khӱ nhiӉm khác cho thiӃt bӏ và các vұt dөng không thӇ tiӋt trùng bҵng hѫi ÿѭӧc. 6. M̳u v̵t, v̵t li͏u và ÿ͡ng v̵t phҧi vào qua cәng khóa khí. 7. Ph̫i có ÿ˱ͥng dây ÿi͏n chuyên dͭng và ngu͛n ÿi͏n riêng trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 8. H͏ th͙ng c͙ng rãnh ngăn ch̿n phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt. Do tính phӭc tҥp cao cӫa chӃ tҥo, lҳp ÿһt và xây dӵng các thiӃt bӏ an toàn sinh hӑc cҩp 4, cҧ trong ca-bin hay trong khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, viӋc trình bày các thiӃt bӏ nhѭ vұy dѭӟi dҥng sѫ ÿӗ không thӇ thӵc hiӋn ÿѭӧc. Do tính phӭc tҥp cao cӫa công viӋc trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 mӝt cҭm nang làm viӋc chi tiӃt riêng biӋt cҫn ÿѭӧc xây dӵng và thӱ nghiӋm qua ÿào tҥo. Ngoài ra, phҧi ÿһt ra mӝt chѭѫng trình khҭn cҩp (xem chѭѫng 13). Chuҭn bӏ chѭѫng trình này cҫn hӧp tác tích cӵc vӟi cѫ quan y tӃ ÿӏa phѭѫng và quӕc gia. Nên có sӵ tham gia cӫa các dӏch vө khҭn cҩp khác nhѭ phòng cháy, cҧnh sát, bӋnh viӋn.

x 27 x

6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm

Nhӳng ngѭӡi sӱ dөng ÿӝng vұt cho mөc ÿích chҭn ÿoán hay thӵc nghiӋm cҫn chú ý vӅ phѭѫng diӋn ÿҥo ÿӭc là tránh gây ÿau ÿӟn hay khó chӏu không cҫn thiӃt cho ÿӝng vұt. Ĉӝng vұt phҧi nhӕt trong phòng sҥch sӁ, thoҧi mái và ÿѭӧc cung cҩp ÿӫ thӭc ăn và nѭӟc uӕng. Sau khi kӃt thúc thӵc nghiӋm, ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕi xӱ mӝt cách nhân ÿҥo. Chuӗng nuôi ÿӝng vұt nên ÿһt ӣ khu vӵc riêng, cách biӋt ÿӇ ÿҧm bҧo an toàn. Trong trѭӡng hӧp chuӗng nuôi nӕi liӅn vӟi phòng thí nghiӋm thì cҫn phҧi thiӃt kӃ sao cho cách biӋt vӟi khu vӵc chung cӫa phòng thí nghiӋm ÿӇ thuұn tiӋn cho công viӋc khӱ trùng và tiӋt trùng. B̫ng 4. Các mͱc ÿ͡ ki͋m soát c˯ sͧ ÿ͡ng v̵t: tóm t̷t tiêu chu̱n th͹c hành và trang thi͇t b͓ an toàn NHÓM MӬC ĈӜ CÁC TIÊU CHUҬN THӴC HÀNH PHÒNG THÍ NGHIӊM VÀ NGUY KIӆM TRANG THIӂT Bӎ AN TOÀN CѪ SOÁT 1

ABSL-1

2

ABSL-2

3

ABSL-3

4

ABSL-4

Hҥn chӃ ngѭӡi vào, có quҫn áo và găng tay bҧo hӝ. Nhѭ ABSL-1 cӝng thêm: biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc. BSC cҩp 1 hoһc 2 ÿӕi vӟi các hoҥt ÿӝng tҥo ra khí dung. Khӱ nhiӉm trùng chҩt thҧi và lӗng trѭӟc khi rӱa. Nhѭ ABSL-2 cӝng thêm: hҥn chӃ ngѭӡi vào. BSC và quҫn áo bҧo hӝ ÿһc biӋt cho tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng. Nhѭ ABSL-3 cӝng thêm: hҥn chӃ nghiêm ngһt ngѭӡi vào. Thay quҫn áo trѭӟc khi vào. BSC cҩp 3 hoһc quҫn áo áp lӵc dѭѫng. Tҳm trѭӟc khi ra. Tҩt cҧ các chҩt thҧi ra phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm .

ABSL: Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cѫ sӣ ÿӝng vұt. BSC: Tӫ an toàn sinh hӑc

CNJng nhѭ phòng thí nghiӋm, thiӃt kӃ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt dӵa theo sӵ ÿánh giá nguy cѫ và nhóm nguy cѫ cӫa vi sinh vұt ÿѭӧc khҧo sát nhѭ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt ӣ các mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2, 3 hoһc 4. Ĉӕi vӟi tác nhân ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các yӃu tӕ sau ÿây: 1. Ĉѭӡng lan truyӅn thông thѭӡng 2. ThӇ tích và nӗng ÿӝ ÿѭӧc dùng 3. Ĉѭӡng tiêm truyӅn x 28 x

4. Các tác nhân có thӇ thҧi ra ÿѭӧc không và theo ÿѭӡng nào Ĉӕi vӟi ÿӝng vұt ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các yӃu tӕ sau ÿây: 1. Ĉһc ÿiӇm tӵ nhiên (ví dө tính hung dӳ và khҧ năng cҳn, cào) 2. Ĉһc tính nӝi và ngoҥi ký sinh tӵ nhiên 3. Các bӋnh dӉ mҳc phҧi 4. Khҧ năng gieo rҳc các dӏ ӭng nguyên Giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm, các yêu cҫu vӅ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, trang thiӃt bӏ và phòng ngӯa gia tăng nghiêm ngһt theo cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cho ÿӝng vұt. Nhӳng ÿiӅu này ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây và ÿѭӧc tóm tҳt ӣ bҧng 4. Các tiêu chuҭn cӫa cҩp thҩp hѫn ÿѭӧc bә sung hѭӟng dүn ÿӇ thành tiêu chuҭn cӫa cҩp cao hѫn.

Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1 Cҩp ÿӝ này phù hӧp cho viӋc lѭu giӳ hҫu hӃt các lô ÿӝng vұt ÿã qua kiӇm dӏch (ngoҥi trӯ loài ÿӝng vұt linh trѭӣng không phҧi là con ngѭӡi cҫn có ý kiӃn cӫa cѫ quan chӭc năng cҩp quӕc gia) và nhӳng ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các tác nhân thuӝc nhóm nguy cѫ 1. Phҧi thӵc hiӋn kӻ thuұt vi sinh an toàn (GMT). Lãnh ÿҥo cѫ sӣ phҧi thiӃt lұp ra các chính sách, quy trình và ÿiӅu khoҧn quy ÿӏnh trong tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng, kӇ cҧ viӋc ÿi vào khu vӵc nhӕt ÿӝng vұt. Chѭѫng trình giám sát y tӃ thích hӧp cho nhân viên cNJng phҧi ÿѭӧc xây dӵng. Phҧi chuҭn bӏ và thông qua tài liӋu hѭӟng dүn hoҥt ÿӝng hoһc tài liӋu vӅ an toàn.

Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2 Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 2. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau ÿây: 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu ÿӕi vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1. 2. Có biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc (xem hình 1) ӣ các cӱa ra vào và tҥi nhӳng nѫi thích hӧp. 3. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ thuұn lӧi cho viӋc lau chùi và sҳp xӃp. 4. Cӱa phҧi ÿѭӧc mӣ vào trong và tӵ ÿóng. 5. Có ÿҫy ÿӫ thiӃt bӏ sѭӣi, thông hѫi và ánh sáng. 6. NӃu có thiӃt bӏ thông gió cѫ hӑc thì luӗng khí phҧi thәi vào bên trong. Khí thҧi ÿѭӧc thҧi ra ngoài và không ÿѭӧc tái luân chuyӇn ÿӃn bҩt kǤ nѫi nào trong tòa nhà. 7. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép vào. 8. Không ÿѭa vào các ÿӝng vұt không sӱ dөng cho viӋc thӵc nghiӋm. 9. Cҫn có chѭѫng trình kiӇm soát ÿӝng vұt gһm nhҩm và chân ÿӕt. 10. NӃu có cӱa sә, phҧi ÿҧm bҧo an ninh, không phá ÿѭӧc và nӃu có thӇ mӣ ÿѭӧc thì phҧi lҳp ÿһt tҩm chҳn chӕng ÿӝng vұt chân ÿӕt. x 29 x

11. Các bӅ mһt làm viӋc phҧi ÿѭӧc khӱ trùng bҵng chҩt khӱ trùng hiӋu quҧ sau khi sӱ dөng (xem chѭѫng 14). 12. Phҧi có tӫ an toàn sinh hӑc (cҩp I hoһc II) hoһc lӗng cách ly vӟi bӝ cung cҩp khí chuyên dөng và bӝ lӑc HEPA cho nhӳng công viӋc có thӇ tҥo ra khí dung. 13. Có sҹn nӗi hҩp tҥi chӛ hoһc gҫn vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt. 14. Vұt liӋu lót ә cho ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc loҥi bӓ theo cách làm giҧm thiӇu viӋc tҥo khí dung hay bөi. 15. Tҩt cҧ các vұt liӋu thҧi và lót ә phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi loҥi bӓ. 16. NӃu có thӇ thì hҥn chӃ viӋc sӱ dөng các vұt liӋu sҳc nhӑn. Luôn bӓ các vұt liӋu sҳc nhӑn vào các ÿӗ chӭa chuyên dөng chӕng chӑc thӫng có nҳp và xӱ lý nhѭ vұt nhiӉm trùng. 17. Các vұt liӋu ÿӇ hҩp hoһc ÿӕt phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn an toàn trong các ÿӗ chӭa ÿóng kín. 18. Lӗng nhӕt ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc khӱ trùng sau khi sӱ dөng. 19. Xác ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕt. 20. Phҧi mһc quҫn áo và trang thiӃt bӏ bҧo hӝ khi ӣ trong cѫ sӣ ÿӝng vұt và khi ra ngoài thì cӣi ra. 21. Phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay. Nhân viên phҧi rӱa tay trѭӟc khi ra khӓi cѫ sӣ ÿӝng vұt. 22. Tҩt cҧ các chҩn thѭѫng, dù là rҩt nhҽ, phҧi ÿѭӧc xӱ lý thích hӧp, báo cáo và ghi chép lҥi. 23. Nghiêm cҩm ăn, uӕng, hút thuӕc và sӱ dөng mӻ phҭm trong cѫ sӣ. 24. Tҩt cҧ cán bӝ nhân viên phҧi ÿѭӧc tұp huҩn ÿҫy ÿӫ.

Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3 Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã ÿѭӧc tiêm phòng vӟi các vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 hoһc chӍ ÿӏnh khi ÿánh giá nguy cѫ. Tҩt cҧ các hӋ thӕng, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình phҧi ÿѭӧc xem xét và chӭng nhұn lҥi hàng năm. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau ÿây: 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2. 2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào. 3. Cѫ sӣ phҧi cách biӋt vӟi khu vӵc phòng thí nghiӋm và nhà nuôi ÿӝng vұt khác bҵng mӝt bӝ cӱa kép tҥo thành mӝt phòng chuҭn bӏ. 4. Phòng chuҭn bӏ phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay. 5. Phòng chuҭn bӏ nên có vòi sen. 6. Phҧi có bӝ phұn thông gió cѫ hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo luӗng không khí liên tөc ӣ tҩt cҧ các phòng. Khí thҧi phҧi qua hӋ thӕng lӑc HEPA trѭӟc khi thҧi ra ngoài và không ÿѭӧc tái luân chuyӇn. HӋ thӕng phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng tránh luӗng khí ÿҧo ngѭӧc và tҥo áp lӵc dѭѫng ӣ bҩt kǤ nѫi nào trong nhà nuôi ÿӝng vұt. x 30 x

7. Phҧi có sҹn nӗi hҩp ӣ vӏ trí thuұn lӧi ÿӕi vӟi nhà nuôi ÿӝng vұt có chҩt nguy hiӇm sinh hӑc. Chҩt thҧi nhiӉm trùng nên ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi chuyӇn ÿӃn nѫi khác trong cѫ sӣ ÿӝng vұt. 8. Có sҹn lò thiêu tҥi chӛ hoһc thiӃt bӏ thay thӃ theo quy ÿӏnh cӫa cѫ quan chӭc năng có thҭm quyӅn. 9. Ĉӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 phҧi ÿѭӧc nhӕt trong lӗng ӣ vӏ trí cách ly hoһc trong phòng. Lӗng phҧi có thiӃt bӏ thông gió ÿһt ӣ sau. 10. Hҥn chӃ tӕi ÿa bөi trong ә. 11. Tҩt cҧ quҫn áo bҧo hӝ phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi giһt. 12. Cӱa sә phҧi ÿóng và bӏt kín, không phá ÿѭӧc. 13. Nên tiêm phòng thích hӧp cho nhân viên.

Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4 Công viӋc trong cѫ sӣ ÿӝng vұt này thѭӡng sӁ liên kӃt vӟi công viӋc trong phòng thí nghiӋm biӋt lұp tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4. Phҧi áp dөng hài hòa các quy tҳc và quy ÿӏnh cҩp quӕc gia và ÿӏa phѭѫng khi thӵc hiӋn cҧ hai công viӋc này. NӃu công viӋc ÿѭӧc tiӃn hành trong mӝt phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc quҫn áo bҧo hӝ thì các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành bә sung phҧi ÿѭӧc áp dөng trѭӟc nhӳng gì ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây (xem chѭѫng 5). 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2 và 3. 2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào. ChӍ nhӳng nhân viên ÿѭӧc giám ÿӕc cѫ quan cho phép mӟi ÿѭӧc vào. 3. Không làm viӋc tӯng ngѭӡi riêng rӁ: phҧi áp dөng nguyên tҳc hai ngѭӡi. 4. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo ӣ mӭc ÿӝ cao nhҩt nhѭ các nhà vi sinh vұt và quen vӟi nhӳng nguy hiӇm nghӅ nghiӋp và có sӵ phòng ngӯa cҫn thiӃt. 5. Khu vӵc nhà nuôi ÿӝng vұt nhiӉm các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4 phҧi duy trì các tiêu chuҭn ngăn chһn ÿѭӧc mô tҧ và áp dөng cho phòng thí nghiӋm biӋt lұp tuyӋt ÿӕi- an toàn sinh hӑc cҩp 4. 6. Phҧi vào cѫ sӣ qua mӝt phòng chuҭn bӏ khóa khí, phía sҥch cӫa phòng chuҭn bӏ phҧi cách biӋt vӟi phía hҥn chӃ bҵng tiӋn nghi tҳm rӱa và thay ÿӗ ÿҥc. 7. Khi vào làm viӋc, nhân viên phҧi cӣi bӓ thѭӡng phөc và thay bҵng quҫn áo bҧo hӝ ÿһc biӋt. Khi làm viӋc xong phҧi cӣi bӓ quҫn áo bҧo hӝ ÿӇ thanh hҩp tiӋt trùng và tҳm rӱa trѭӟc khi ra. 8. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thông gió bҵng hӋ thӕng lӑc thҧi HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ ÿҧm bҧo áp lӵc âm (luӗng khí hѭӟng vào trong). 9. HӋ thӕng thông gió phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ chӕng luӗng khí ÿҧo ngѭӧc và áp lӵc dѭѫng. 10. Phҧi có nӗi hѫi hai cӱa có nҳp sҥch ÿһt ӣ mӝt phòng bên ngoài phòng biӋt lұp ÿӇ trao ÿәi vұt liӋu. 11. Phҧi có 1 khóa khí riêng có mһt sҥch ÿһt trong mӝt phòng bên ngoài phòng x 31 x

biӋt lұp ÿӇ trao ÿәi các vұt liӋu không hҩp ÿѭӧc. 12. Tҩt cҧ các thao tác vӟi ÿӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4 phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn trong ÿiӅu kiӋn biӋt lұp tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4. 13. Tҩt cҧ các ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc nhӕt riêng rӁ. 14. Tҩt cҧ chҩt thҧi và vұt liӋu lót ә phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi loҥi bӓ. 15. Phҧi có giám sát y tӃ cho nhân viên.

Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng Nhѭ vӟi ÿӝng vұt có xѭѫng sӕng, cҩp an toàn sinh hӑc cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng cNJng do nhóm nguy cѫ cӫa các tác nhân theo ÿiӅu tra hoһc ÿánh giá nguy cѫ quyӃt ÿӏnh. Nhӳng phòng ngӯa bә sung sau ÿây là cҫn thiӃt ÿӕi vӟi mӝt sӕ ÿӝng vұt chân ÿӕt, ÿһc biӋt là côn trùng bay: 1. Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ÿã nhiӉm và không nhiӉm trùng cҫn có phòng riêng biӋt. 2. Phòng có thӇ bӏt kín lҥi ÿӇ xông khói. 3. Luôn có bình phun diӋt côn trùng 4. Cҫn có thiӃt bӏ "làm lҥnh" ÿӇ làm giҧm hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng khi cҫn thiӃt. 5. Lӕi vào phҧi qua phòng chuҭn bӏ có bүy côn trùng và lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân ÿӕt ӣ cӱa ra vào. 6. Tҩt cҧ các ӕng thông khí và cӱa sә có thӇ mӣ cҫn có lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân ÿӕt. 7. Lѭӟi chҳn ӣ chұu rӱa và cӱa cӕng không ÿѭӧc ÿӇ khô. 8. Tҩt cҧ các chҩt thҧi cҫn ÿѭӧc khӱ trùng bҵng cách hҩp vì mӝt sӕ ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng không bӏ chҩt khӱ trùng tiêu diӋt. 9. KiӇm tra sӕ lѭӧng ҩu trùng và ÿӝng vұt chân ÿӕt bay, bò, nhҧy trѭӣng thành. 10. Dөng cө chӭa bӑ chét và mҥt cҫn ÿһt trên khay dҫu. 11. Các loài côn trùng biӃt bay ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc nhӕt trong lӗng có lѭӟi kép. 12. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc nhӕt trong phòng an toàn sinh hӑc hoһc cách ly. 13. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng có thӇ ÿѭӧc thao tác trên khay lҥnh. Xem thông tin chi tiӃt ӣ các tài liӋu tham khҧo (3–6).

x 32 x

7. Hѭӟng dүn kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ

Thҭm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ có thӇ ÿѭӧc xác ÿӏnh là viӋc xem xét lҥi mӝt cách hӋ thӕng và các qui trình văn bҧn thӇ hiӋn các thành phҫn cҩu trúc phòng thí nghiӋm, hӋ thӕng hoһc/và các thành phҫn cӫa hӋ thӕng ÿѭӧc lҳp ÿһt, kiӇm tra, thӱ nghiӋm chӭc năng và thҭm tra ÿӇ ÿҥt các tiêu chuҭn tѭѫng ӭng cҩp quӕc gia hoһc quӕc tӃ. Các tiêu chuҭn thiӃt kӃ cӫa hӋ thӕng tòa nhà tѭѫng ӭng và thiӃt kӃ vұn hành tuân theo nhӳng yêu cҫu này. Nói mӝt cách khác, các phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ theo các mӭc an toàn sinh hӑc cҩp 1 - 4 sӁ có nhӳng khác biӋt và ÿòi hӓi ÿӝ phӭc tҥp thҭm ÿӏnh tăng dҫn. ĈiӅu kiӋn khí hұu và ÿӏa lý nhѭ các ÿѭӡng ÿӭt ÿoҥn ÿӏa chҩt hoһc ÿӝ nóng, lҥnh hay ÿӝ ҭm quá cao cNJng có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn thiӃt kӃ và vì thӃ ÿòi hӓi viӋc thҭm ÿӏnh phòng thí nghiӋm. Trѭӟc khi hoàn thành quá trình kiӇm ÿӏnh, các thành phҫn cҩu trúc thích hӧp và hӋ thӕng hӛ trӧ sӁ ÿѭӧc thӱ nghiӋm ӣ các ÿiӅu kiӋn vұn hành khác nhau và các phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng không nhѭ mong ÿӧi và các thành phҫn này sӁ ÿѭӧc phê chuҭn. Quá trình thҭm ÿӏnh và tiêu chuҭn chҩp nhұn ÿѭӧc nên ÿѭӧc xác lұp sӟm, tӕt nhҩt là trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án xây dӵng hoһc nâng cҩp. Khi ÿѭӧc biӃt sӟm trong quá trình viӃt ÿӅ án ÿҫu tѭ thì các kiӃn trúc sѭ, kӻ sѭ, chuyên viên y tӃ và an toàn cNJng nhѭ cѫ bҧn nhҩt là ngѭӡi sӱ dөng phòng thí nghiӋm hiӇu yêu cҫu thӵc hiӋn cӫa phòng thí nghiӋm cө thӇ và thiӃt lұp viӋc thӇ hiӋn ÿӗng bӝ phòng thí nghiӋm và/hoһc cѫ sӣ. Qui trình thҭm ÿӏnh cung cҩp cho cѫ quan và cӝng ÿӗng dân cѭ xung quanh ÿӝ tin cұy cao hѫn vӅ hӋ thӕng cҩu trúc, ÿiӋn, máy móc, bѫm, hӋ thӕng khӱ trùng và kiӇm soát cNJng nhѭ hӋ thӕng cҧnh báo và an ninh sӁ ÿѭӧc hoҥt ÿӝng theo thiӃt kӃ ÿӇ ÿҧm bҧo cho viӋc kiӇm soát bҩt kǤ nhӳng vi sinh vұt nào có khҧ năng gây nguy hiӇm ÿѭӧc xӱ lý ӣ trong mӝt phòng thí nghiӋm hoһc cѫ sӣ ÿӝng vұt cө thӇ. Các hoҥt ÿӝng kiӇm ÿӏnh thѭӡng bҳt ÿҫu trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án và xuyên suӕt trong quá trình xây dӵng phòng xét nghiӋm/cѫ sӣ và thӡi gian bҧo hành sau ÿó. Thӡi gian bҧo hành thѭӡng kéo dài khoҧng 1 năm sau khi sӱ dөng. Nhân viên kiӇm ÿӏnh ÿѭӧc ÿӅ nghӏ vүn hiӋn diӋn và ÿӝc lұp vӟi các nhà thiӃt kӃ, kӻ sѭ và công ty xây dӵng có liên quan trong viӋc thiӃt kӃ và xây dӵng. Nhân viên kiӇm ÿӏnh làm viӋc vӟi tѭ cách là ngѭӡi ӫng hӝ cho viӋc xây dӵng hoһc nâng cҩp phòng thí nghiӋm cӫa cѫ quan và nên ÿѭӧc xem là mӝt thành viên cӫa nhóm thiӃt kӃ; cҫn thiӃt có nhân viên này trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án. Trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp, nhân viên trong cѫ quan cNJng có thӇ chính là nhân viên thiӃt kӃ lҳp ÿһt. Trong trѭӡng hӧp cѫ sӣ phòng thí nghiӋm khá phӭc tҥp (an toàn sinh hӑc cҩp 3 hoһc 4), cѫ quan cҫn thuê nhân viên thiӃt kӃ lҳp ÿһt bên ngoài có kinh nghiӋm và thành công trong công tác kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm có mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc phӭc tҥp và các cѫ sӣ ÿӝng vұt . Khi sӱ dөng nhân viên kiӇm ÿӏnh ÿӝc lұp cѫ quan vүn nên là thành viên cӫa nhóm kiӇm ÿӏnh. x 33 x

Ngѭӡi ta ÿӅ nghӏ rҵng ngoài chuyên viên kiӇm ÿӏnh, nhân viên an toàn sinh hӑc cӫa cѫ quan, chuyên viên dӵ án, quҧn lý chѭѫng trình và ngѭӡi ÿҥi diӋn cӫa nhóm hoҥt ÿӝng và bҧo dѭӥng là các thành viên cӫa nhóm. Dѭӟi ÿây là danh mөc các thành phҫn và hӋ thӕng cӫa phòng thí nghiӋm có thӇ ÿѭӧc bao gӗm trong mӝt kӃ hoҥch thҭm ÿӏnh kiӇm tra chӭc năng, tuǤ thuӝc vào cҩp ÿӝ kiӇm soát cӫa cѫ sӣ cҫn xây dӵng hoһc nâng cҩp. Danh mөc này chѭa hoàn toàn ÿҫy ÿӫ. HiӇn nhiên là kӃ hoҥch thҭm ÿӏnh thӵc sӵ sӁ phҧn ánh tính phӭc tҥp cӫa phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ. 1. HӋ thӕng tӵ ÿӝng hóa tòa nhà bao gӗm sӵ liên kӃt vӟi các khu vӵc ÿiӅu khiӇn và giám sát tӯ xa. 2. HӋ thӕng phát hiӋn và giám sát ÿiӋn. 3. Khóa an toàn bҵng ÿiӋn và thiӃt bӏ phát hiӋn gҫn. 4. HӋ thӕng lò sѭӣi, thông gió (cung cҩp và thҧi khí) và ÿiӅu hòa không khí (HVAC). 5. HӋ thӕng lӑc khí hiӋu năng cao (HEPA). 6. HӋ thӕng khӱ nhiӉm HEPA. 7. KiӇm soát hӋ thӕng thҧi khí và HVAC cùng khóa liên ÿӝng (interlock) kiӇm soát. 8. Bӝ giҧm âm kín khí. 9. HӋ thӕng tӫ lҥnh phòng thí nghiӋm. 10. HӋ thӕng hѫi nѭӟc và ÿun sôi. 11. HӋ thӕng phát hiӋn, kiӇm soát và báo cháy. 12. ThiӃt bӏ chӕng dòng nѭӟc chҧy ngѭӧc vào phòng thí nghiӋm. 13. HӋ thӕng nѭӟc ÿã xӱ lý (ví dө: nѭӟc thҭm thҩu ngѭӧc, nѭӟc cҩt). 14. HӋ thӕng trung hoà và xӱ lý chҩt thҧi lӓng. 15. HӋ thӕng bѫm khӣi ÿӝng dүn nѭӟc. 16. HӋ thӕng khӱ nhiӉm hóa chҩt. 17. HӋ thӕng khí tê trong phòng thí nghiӋm y tӃ. 18. HӋ thӕng khí thӣ. 19. HӋ thӕng dӏch vө và khí cө. 20. ViӋc kiӇm tra áp suҩt phân tҫng cӫa phòng thí nghiӋm và khu vӵc phө trӧ. 21. HӋ thӕng mҥng LAN và hӋ thӕng sӕ liӋu máy vi tính. 22. HӋ thӕng ÿiӋn thông thѭӡng. 23. HӋ thӕng ÿiӋn trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 24. HӋ thӕng ÿiӋn ÿѭӧc dùng liên tөc. 25. HӋ thӕng ÿèn hiӋu trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 26. Nhӳng tҩm chҳn ánh sáng. 27. MiӃng chҳn dүn ÿiӋn và máy móc. x 34 x

28. HӋ thӕng ÿiӋn thoҥi. 29. Khoá liên ÿӝng kiӇm soát cӱa kín khí. 30. MiӃng chҳn cӱa kín khí. 31. MiӃng chҳn cӱa sә và ô quan sát. 32. Chѭӟng ngҥi vұt chӕng xâm nhұp 33. KiӇm tra tính vӳng chҳc ÿӗng nhҩt trong cҩu trúc: trҫn, vách tѭӡng và sàn nhà bê tông. 34. KiӇm tra hӋ thӕng bao bӑc xung quanh: trҫn, vách và sàn. 35. Phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 có khҧ năng cách ly bҵng kiӇm soát áp suҩt. 36. Tӫ an toàn sinh hӑc. 37. Nӗi hҩp. 38. HӋ thӕng ni-tѫ lӓng và tín hiӋu báo ÿӝng. 39. HӋ thӕng phát hiӋn nѭӟc (chҷng hҥn trong trѭӡng hӧp có nѭӟc chҧy tràn trong vùng kiӇm soát). 40. HӋ thӕng vòi sen và hoá chҩt bә sung ÿӇ khӱ khuҭn. 41. HӋ thӕng trung hoà và rӱa sҥch buӗng thang máy. 42. Xӱ lý chҩt thҧi.

x 35 x

8. Hѭӟng dүn cҩp giҩy chӭng nhұn phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ

Phòng thí nghiӋm là môi trѭӡng năng ÿӝng và phӭc tҥp. Các phòng xét nghiӋm lâm sàng và nghiên cӭu y sinh hӑc ngày này phҧi thích ӭng nhanh chóng vӟi nhu cҫu và áp lӵc ngày càng tăng cӫa y tӃ công cӝng. Mӝt ví dө cho ÿiӅu này là nhu cҫu buӝc các phòng thí nghiӋm ÿiӅu chӍnh các ѭu tiên ÿӇ ÿáp ӭng vӟi thách thӭc vӅ bӋnh bùng phát và tái bùng phát. ĈӇ ÿҧm bҧo sӵ ÿiӅu chӍnh và duy trì ÿѭӧc tiӃn hành nhanh chóng và theo cách phù hӧp và an toàn, tҩt cҧ các nghiên cӭu sinh hӑc và phòng thí nghiӋm lâm sàng cҫn ÿѭӧc chӭng nhұn thѭӡng xuyên. ViӋc chӭng nhұn phòng thí nghiӋm giúp ÿҧm bҧo rҵng: 1. KiӇm soát máy móc thích hӧp và hoҥt ÿӝng ÿúng theo thiӃt kӃ. 2. Ĉӏa ÿiӇm xây dӵng phù hӧp và quҧn lý hành chính chuyên vӅ lӉ tân phù hӧp. 3. ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân phù hӧp vӟi công viӋc thӵc hiӋn. 4. Khӱ nhiӉm chҩt thҧi và vұt liӋu ÿѭӧc quan tâm ÿúng mӭc và các quy trình quҧn lý chҩt thҧi phù hӧp. 5. Quy trình thích hӧp cho an toàn phòng thí nghiӋm nói chung, bao gӗm an toàn vӅ con ngѭӡi, ÿiӋn và hóa chҩt. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm khác vӟi các hoҥt ÿӝng kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm (chѭѫng 7) ӣ nhiӅu phѭѫng diӋn quan trӑng. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm là kiӇm tra mӝt cách hӋ thӕng tҩt cҧ các ÿһc ÿiӇm và quy trình an toàn trong phòng thí nghiӋm (kiӇm soát máy móc, trang thiӃt bӏ bҧo hӝ lao ÿӝng và quҧn lý hành chính). Thӵc hành an toàn sinh hӑc và các qui trình cNJng ÿѭӧc kiӇm tra. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm là mӝt hoҥt ÿӝng ÿҧm bҧo chҩt lѭӧng và an toàn liên tөc và cҫn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӏnh kǤ. Các chuyên gia ÿѭӧc ÿào tҥo ÿҫy ÿӫ vӅ an toàn và y tӃ hoһc các chuyên gia an toàn sinh hӑc có thӇ tiӃn hành các hoҥt ÿӝng chӭng nhұn phòng thí nghiӋm. Cѫ quan có thӇ giao viӋc cho ngѭӡi có các kӻ năng thành thҥo theo yêu cҫu ÿӇ tiӃn hành ÿánh giá, ÿiӅu tra và thanh tra (các thuұt ngӳ này có thӇ sӱ dөng hoán ÿәi nhau) kӃt hӧp vӟi quá trình cҩp giҩy chӭng nhұn. Tuy nhiên, cѫ quan có thӇ cân nhҳc tuyӇn dөng hoһc ÿѭӧc yêu cҫu tuyӇn mӝt ÿѫn vӏ thӭ ba ÿӇ cung ӭng các dӏch vө này. Nghiên cӭu y sinh hӑc và cѫ sӣ phòng thí nghiӋm lâm sàng có thӇ phát triӇn các công cө ÿánh giá, khҧo sát và thanh tra ÿӇ giúp ÿҧm bҧo tính nhҩt quán trong quá trình cҩp giҩy chӭng nhұn. Nhӳng công cө này nên linh hoҥt ÿӫ ÿӇ cho phép sӵ khác nhau vӅ nhân sӵ và thӫ tөc giӳa hai phòng thí nghiӋm bҳt buӝc cùng tiӃn hành mӝt kiӇu công viӋc trong khi vүn cùng lúc ÿѭa ra mӝt phѭѫng pháp nhҩt quán trong cѫ quan. Phҧi thұn trӑng ÿӇ ÿҧm bҧo rҵng các công cө này ÿѭӧc chӍ sӱ x 36 x

dөng bӣi các nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo thích hӧp và công cө này không ÿѭӧc dùng ÿӇ thay thӃ cho ÿánh giá an toàn sinh hӑc chuyên nghiӋp. Ví dө vӅ các công cө nhѭ vұy ÿѭӧc nêu lên trong các bҧng 5 - 7. Nhӳng phát hiӋn trong ÿánh giá, khҧo sát và thanh tra nên ÿѭӧc thҧo luұn vӟi nhân viên và quҧn lý phòng thí nghiӋm. Trong mӝt phòng thí nghiӋm, cҫn chӑn mӝt cá nhân chӏu trách nhiӋm ÿӇ ÿҧm bҧo thӵc hiӋn hành ÿӝng sӱa chӳa tҩt cҧ các thiӃu sót nhұn thҩy ÿѭӧc trong suӕt quá trình ÿánh giá. Không nên hoàn tҩt viӋc chӭng nhұn phòng thí nghiӋm và không nên công bӕ phòng thí nghiӋm ÿӫ chӭc năng hoҥt ÿӝng cho ÿӃn khi các thiӃu sót ÿã ÿѭӧc xӱ trí thích hӧp. Tính phӭc tҥp cӫa vұn hành phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 nҵm ngoài phҥm vi cӫa cҭm nang này. ĈӇ biӃt thêm thông tin chi tiӃt , xin liên lҥc chѭѫng trình An toàn Sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi 1 (Xem thêm phө lөc 3).

1

Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, Chѭѫng trình An toàn Sinh hӑc, Khoa Giám sát và Phòng chӕng bӋnh lây truyӅn. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ (http://www.who.int/csr/).

x 37 x

B̫ng 5. An toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m c˯ b̫n - c̭p 1: Ĉi͉u tra an toàn phòng thí nghi͏m Ĉӏa ÿiӇm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thӡi gian: . . . . . . . . . . . . . . . . . Ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KHOҦN MӨC KIӆM TRA (GHI KHÔNG CÓ GHI CÓ KHÔNG VÀO THӠI GIAN KIӆM TRA) DӲ LIӊU CHÚ Cҩp ÿӝ Phòng thí nghiӋm an Ƒ Ƒ Ƒ BiӇn báo ÿúng: tia cӵc tím, tia la-de, toàn chҩt phóng xҥ … sinh Ƒ Ƒ Ƒ Có và thӵc hiӋn các hѭӟng dүn an hӑc: toàn sinh hӑc thích hӧp Ĉính Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ phòng thí nghiӋm dán nhãn kèm ÿúng (nguy hiӇm sinh hӑc, phóng xҥ, biӇu ÿӝc ...) mүu ThiӃt kӃ phòng thí nghiӋm ÿiӅu tra DӉ lau dӑn Ƒ Ƒ Ƒ cҩp ÿӝ Ƒ Ƒ Ƒ Ĉèn cӵc tím bұt lên cùng vӟi khóa an toàn liên ÿӝng sinh Các giá ÿӵng chҳc chҳn Ƒ Ƒ Ƒ hӑc Ƒ Ƒ Ƒ Mһt bàn làm viӋc không thҩm nѭӟc và chӏu ÿѭӧc a-xít, kiӅm, dung môi hӳu cѫ và nhiӋt ÿӝ Ánh sáng vӯa phҧi Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Không gian cҩt ÿӗ ÿҥc ÿӫ và ÿѭӧc sӱ dөng thích hӧp Bình khí Tҩt cҧ các bình khí an toàn Ƒ Ƒ Ƒ Ĉұy nҳp bình khí dӵ trӳ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ ChӍ ÿӇ khí nguy hiӇm và ngҥt trong phòng thông thoáng Có bình hӃt khí hoһc quá ÿҫy Ƒ Ƒ Ƒ Hoá chҩt Ƒ Ƒ Ƒ Hoá chҩt dӉ cháy lѭu giӳ trong phòng ÿӇ chҩt dӉ cháy Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt tҥo peroxide ghi 2 thӡi gian (nhұn và mӣ lӑ hóa chҩt) Sҳp xӃp hoá chҩt ÿúng Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt nguy hiӇm ÿӇ trên tҫm mҳt Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt ÿӇ trên sàn nhà Ƒ Ƒ Ƒ Lӑ chӭa hóa chҩt mӣ nҳp Ƒ Ƒ Ƒ Tҩt cҧ dung dӏch dán nhãn ÿúng Ƒ Ƒ Ƒ x 38 x

Ĉang dùng nhiӋt kӃ thӫy ngân Tӫ lҥnh/tӫ ÿông/phòng lҥnh Có thӵc phҭm cho ngѭӡi Chҩt dӉ cháy trong phòng an toàn/chӕng cháy nә Dán nhãn bình chӭa chҩt gây ung thѭ, chҩt phóng xҥ và/hoһc nguy hiӇm sinh hӑc Phòng lҥnh có lӕi thoát hiӇm ThiӃt bӏ ÿiӋn Có ә cҳm ÿiӋn rӡi ĈiӋn nӕi ÿҩt và có các cӵc thích hӧp Chӛ tiӃp ÿiӋn gҫn bӗn rӱa tay, dѭӟi vòi sen … ThiӃt bӏ có hӋ thӕng dây bӏ hӣ hoһc hӓng Chӛ tiӃp ÿiӋn hoһc ә cҳm rӡi quá tҧi Ә cҳm rӡi trên sàn nhà. Cҫu chì ÿúng quy cách Chӛ nӕi ÿiӋn gҫn nguӗn nѭӟc ÿҥt tiêu chuҭn ÿӏa phѭѫng Có dây ÿiӋn nӕi ÿҩt trong ÿѭӡng ÿiӋn Lò sѭӣi di ÿӝng ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân Có sҹn thiӃt bӏ rӱa mҳt trong phòng thí nghiӋm Có sҹn vòi sen an toàn Có sҹn thiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân (găng tay, áo choàng, kính bҧo hӝ, …) Ngѭӡi làm viӋc dùng ÿӗ bҧo hӝ ÿúng cách Các loҥi áo choàng ngoài cӫa phòng thí nghiӋm, găng tay và các ÿӗ bҧo hӝ cá nhân khác không ÿѭӧc mһc bên ngoài phòng thí nghiӋm ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân sҹn có khi làm viӋc vӟi tӫ âm Quҧn lý chҩt thҧi Có dҩu hiӋu xӱ lý chҩt thҧi không ÿúng Bӓ chҩt thҧi vào các vұt chӭa phù

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

x 39 x

hӧp Bình chӭa hóa chҩt ÿeo thҿ, dán nhãn, ghi thӡi gian và ÿұy nҳp Thao tác và lѭu giӳ bình chӭa hóa chҩt ÿúng cách Sӱ dөng và hӫy hӝp chӭa vұt sҳc nhӑn ÿúng cách Không có rác trên sàn nhà Quy trình xӱ lý chҩt thҧi ÿѭӧc dán trong phòng thí nghiӋm Có chѭѫng trình an toàn và sӭc khӓe nghӅ nghiӋp Thông báo nguy hiӇm Bҧo vӋ ÿѭӡng hô hҩp Ĉҧm bҧo khҧ năng nghe KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng formaldehyde. KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng Ethylene oxide KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng khí gây mê KiӇm soát cѫ khí chung Luӗng khí tӯ phòng thí nghiӋm không ÿi ÿӃn khu vӵc chung, hành lang và khu vӵc làm viӋc Dùng chұu rӱa và ӕng nѭӟc làm ӕng thông Có bӗn rӱa tay Phҫn máy móc phѫi nhiӉm (ròng rӑc, bánh răng) Ĉѭӡng hút khí có thiӃt bӏ lӑc và giӳ bөi trên bàn thí nghiӋm Nѭӟc thҧi có nguy cѫ chҧy ngѭӧc vào hӋ thӕng cung cҩp nѭӟc sҥch HӋ thӕng nѭӟc lӑc trong ÿiӅu kiӋn tӕt Chѭѫng trình kiӇm soát ÿӝng vұt gһm nhҩm và ÿӝng vұt chân ÿӕt chӫ ÿӝng và hiӋu quҧ Tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình chung Thӵc phҭm ÿӇ bên ngoài phòng thí nghiӋm. Lò vi sóng dán nhãn “ChӍ dùng cho phòng thí nghiӋm, không dùng ÿӇ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

x 40 x

chӃ biӃn thӭc ăn” Ăn, uӕng, hút thuӕc và/hoһc trang ÿiӇm trong phòng thí nghiӋm Vұt chӭa thӫy tinh có áp suҩt ÿѭӧc gói hoһc che chҳn (ví dө: ӕng hút chân không) Cҩm hút pi-pét bҵng miӋng Sҹn có và sӱ dөng thiӃt bӏ hút pi-pét cѫ hӑc Quҫn áo bҧo hӝ trong phòng thí nghiӋm và quҫn áo thѭӡng ÿӇ riêng Sҳp xӃp trong phòng thí nghiӋm Vұt chӭa bҵng thӫy tinh ÿӇ trên sàn nhà Có cҧnh báo trѫn trѭӧt Tҩm lót sҥch hút nѭӟc trҧi trên bӅ mһt làm viӋc Xӱ lý thӫy tinh vӥ bҵng dөng cө cѫ hӑc (quét và hӕt, kҽp …) Phòng cháy Ĉӫ trө nѭӟc chӕng cháy và không cҧn trӣ Lӛ thông ӣ tѭӡng, trҫn nhҫ, sàn nhà … Ĉѭӡng dây hoһc ÿѭӡng ӕng cҧn trӣ ÿóng mӣ cӱa ChiӅu rӝng tӕi thiӇu cӫa lӕi ÿi trong phòng thí nghiӋm là 1m ĈӇ ÿӗ vұt trên máng ÿèn hoһc ÿѭӡng dүn khí Có nhiӅu vұt dӉ cháy trong phòng thí nghiӋm Bình nѭӟc nóng có nhiӋt ÿӝ hҵng ÿӏnh. Có bӝ ÿiӅu chӍnh tӵ ÿӝng khi nѭӟc ít hoһc quá nóng Làm bҵng vұt liӋu khó cháy

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Chӳ ký thanh tra: ........................................ Thӡi gian thanh tra: ........................

x 41 x

B̫ng 6. Phòng thí nghi͏m c˯ b̫n - An toàn sinh h͕c c̭p 2: Ĉi͉u tra an toàn phòng thí nghi͏m. PhiӃu này ÿѭӧc sӱ dөng cùng vӟi phiӃu ÿiӅu tra an toàn sinh hӑc cҩp 1.

Ĉӏa ÿiӇm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thӡi gian: . . . . . . . . . . . . . . . . . Phө trách phòng thí nghiӋm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KHÔNG MӨC KIӆM TRA (CÓ GHI CÓ KHÔNG CÓ DӲ GHI CHÚ THӠI GIAN KIӆM TRA) LIӊU Thӡi gian: Tӫ an toàn sinh hӑc Giҩy chӭng nhұn trong vòng Ĉӏa ÿiӇm: mӝt năm Ƒ Ƒ Ƒ Mһt tӫ ÿѭӧc lau chùi bҵng chҩt Nhãn: khӱ trùng thích hӧp lúc bҳt ÿҫu và kӃt thúc công viӋc Ƒ Ƒ Ƒ Lѭӟi phía trѭӟc và bӝ lӑc khí Loҥi: Ƒ Ƒ Ƒ thҧi thông suӕt Sӱ dөng ngӑn lӱa hӣ bên trong Sӕ sê-ri: Ƒ Ƒ Ƒ tӫ Ĉѭӡng ӕng chân không có bӝ Ƒ Ƒ Ƒ lӑc và ӕng chӳ U khӱ khuҭn Tӫ an toàn sinh hӑc bӏ ҧnh hѭӣng bӣi không khí trong phòng hoһc vӏ trí ÿһt tӫ Ƒ Ƒ Ƒ Sӱ dөng tӫ khi có nguy cѫ tҥo khí dung Ƒ Ƒ Ƒ Phòng thí nghiӋm ChӍ nhӳng ngѭӡi ÿѭӧc phép mӟi Ƒ Ƒ Ƒ ÿѭӧc vào ChӍ nhӳng ngѭӡi am hiӇu các Ƒ Ƒ Ƒ nguy cѫ mӟi ÿѭӧc vào BiӇn báo “nguy hiӇm sinh hӑc" treo phù hӧp ӣ cӱa phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ y Thông tin trên biӇn báo Ƒ Ƒ Ƒ chính xác và cұp nhұt. y BiӇn báo dӉ ÿӑc và không Ƒ Ƒ Ƒ hѭ hӓng. Tҩt cҧ cӱa ra vào ÿӅu ÿóng Ƒ Ƒ Ƒ Khӱ nhiӉm x 42 x

Dùng chҩt khӱ nhiӉm ÿһc hiӋu Báo cáo cho giám sát viên phòng thí nghiӋm mӑi ÿә vӥ và sӵ cӕ liên quan ÿӃn vұt liӋu nhiӉm trùng Sӱ dөng chҩt khӱ nhiӉm khi xӱ lý sӵ cӕ rѫi ÿә Khӱ trùng bӅ mһt làm viӋc trѭӟc và sau mӛi lҫn làm viӋc, hàng ngày và sau khi có rѫi ÿә Thao tác vӟi chҩt thҧi ô nhiӉm Sӱ dөng vұt chӭa chҩt nhiӉm trùng ÿúng cách Vұt chӭa không ÿҫy tràn Bình chӭa có dán nhãn và ÿóng ÿúng cách Nguyên vұt liӋu ÿӇ nuôi cҩy và chҩt thҧi theo quy ÿӏnh ÿѭӧc khӱ nhiӉm ÿúng cách trѭӟc khi thҧi bӓ Vұt liӋu ÿã khӱ nhiӉm ӣ ngoài phòng thí nghiӋm ÿѭӧc vұn chuyên trong bình chӭa không rò rӍ, chҳc chҳn và ÿұy nҳp kín theo quy ÿӏnh cӫa ÿӏa phѭѫng Chҩt thҧi hӛn hӧp ÿѭӧc khӱ nhiӉm vi sinh trѭӟc khi thҧi bӓ nhѭ chҩt phóng xҥ hay hóa hӑc Bҧo vӋ nhân viên Nhân viên phòng thí nghiӋm ÿѭӧc nhҳc nhӣ viӋc xét nghiӋm/tiêm phòng phù hӧp vӟi tác nhân ÿѭӧc thao tác Liên hӋ các dӏch vө y tӃ phù hӧp ÿӇ ÿánh giá, giám sát và ÿiӅu trӏ các phѫi nhiӉm nghӅ nghiӋp Ĉeo găng tay khi thao tác vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc thiӃt bӏ ô nhiӉm Ĉeo mһt nҥ khi làm viӋc vӟi vұt

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

Ƒ Ƒ

x 43 x

liӋu nhiӉm trùng ӣ ngoài tӫ an toàn sinh hӑc Rӱa tay sau khi tháo găng tay, làm viӋc vӟi tác nhân nhiӉm trùng, trѭӟc khi rӡi phòng thí nghiӋm Có sҹn kháng sinh cho sѫ cӭu ban ÿҫu Thӵc hành Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc khi có khҧ năng tҥo khí dung nhiӉm trùng hoһc xҧy ra văng bҳn Cҭm nang an toàn sinh hӑc ÿѭӧc chuҭn bӏ và thông qua Nhân viên ÿӑc, xem xét lҥi và làm theo hѭӟng dүn vӅ tiêu chuҭn thӵc hành và thao tác, bao gӗm cҧ sә tay an toàn và vұn hành (yêu cҫu hàng năm ÿӕi vӟi tҩt cҧ nhân viên) Thao tác giҧm thiӇu tӕi ÿa viӋc tҥo khí dung và văng bҳn Dùng bѫm tiêm tӵ khóa/dùng mӝt lҫn khi làm viӋc vӟi tác nhân nhiӉm trùng Chén và rô-to cӫa máy ly tâm chӍ mӣ trong tӫ an toàn sinh hӑc Vұt liӋu nhiӉm trùng ӣ ngoài tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc vұn chuyӇn trong bình chӭa ÿúng quy ÿӏnh vұn chuyӇn cӫa ÿӏa phѭѫng TiӋn nghi Có bӗn rӱa tay gҫn lӕi ra cӫa phòng thí nghiӋm

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Chӳ ký thanh tra: ........................................ Thӡi gian thanh tra: ........................

x 44 x

B̫ng 7. Phòng thí nghi͏m bi͏t l̵p - An toàn sinh h͕c c̭p 3: Ki͋m tra an toàn phòng thí nghi͏m. PhiӃu này ÿѭӧc sӱ dөng cùng vӟi phiӃu giám ÿӏnh an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2

Ĉӏa ÿiӇm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thӡi gian: . . . . . . . . . . . . . . . . . Ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MӨC KIӆM TRA (CÓ GHI KHÔNG CÓ CÓ KHÔNG GHI CHÚ THӠI GIAN KIӆM TRA) DӲ LIӊU TiӋn nghi Phòng thí nghiӋm cách biӋt vӟi nѫi ÿi lҥi chung cӫa tòa nhà. Lӕi vào phòng thí nghiӋm ÿi qua phòng chuҭn bӏ có cӱa tӵ ÿóng. Mӑi thӭ ÿѭa vào phòng thí nghiӋm ÿӅu ÿѭӧc bӏt kín hoһc có thӇ bӏt kín ÿӇ khӱ nhiӉm. Khí trong phòng ÿѭӧc thҧi ra mӝt chiӅu và cách xa khu ÿông ngѭӡi HӋ thӕng thông gió ÿѭӧc kiӇm soát ÿӇ theo dõi hѭӟng dòng khí Bҧo vӋ nhân viên Mһc áo choàng kín phía trѭӟc trong phòng thí nghiӋm ChӍ mһc ÿӗ bҧo hӝ phòng thí nghiӋm trong khu vӵc phòng thí nghiӋm Bӗn rӱa tay ÿiӅu khiӇn bҵng chân, khuӹu tay hoһc tӵ ÿӝng Bҧo vӋ tay Ĉeo găng tay 2 lӟp khi thao tác vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng, thiӃt bӏ và bӅ mһt làm viӋc có nguy cѫ nhiӉm trùng Bҧo vӋ ÿѭӡng hô hҩp Tҩt cҧ nhân viên ÿeo thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp trong phòng thí nghiӋm khi khí dung không ÿѭӧc kiӇm soát an toàn trong tӫ an toàn sinh hӑc

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

x 45 x

Tiêu chuҭn thӵc hành Bҧo vӋ màng nhҫy khi làm viӋc vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng ngoài tӫ an toàn sinh hӑc Có cӕ vҩn cho nhân viên vӅ nhӳng nguy hiӇm ÿһc biӋt vӟi các tác nhân Yêu cҫu nhân viên ÿӑc và làm theo tҩt cҧ các hѭӟng dүn vӅ tiêu chuҭn thӵc hành và thao tác trong sә tay hoҥt ÿӝng và an toàn Hàng năm nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo bә sung vӅ nhӳng thay ÿәi cӫa quy trình Tҩt cҧ các chҩt thҧi ô nhiӉm ÿѭӧc hҩp thanh trùng trѭӟc khi thҧi bӓ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Ƒ

Chӳ ký thanh tra: ........................................ Thӡi gian thanh tra: ........................

x 46 x

PHҪN II

An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm

x 47 x

x 48 x

9. Khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm

Cҭm nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m trѭӟc ÿây bao gӗm nhӳng hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc kinh ÿiӇn. Lҫn xuҩt bҧn này nhҩn mҥnh vào mөc ÿích thӵc hành an toàn các thao tác vi sinh hӑc, trang thiӃt bӏ kiӇm soát thích hӧp, thiӃt kӃ cѫ sӣ phù hӧp, vұn hành, bҧo duӥng và chú trӑng ÿӃn quҧn lý nhҵm hҥn chӃ tӕi ÿa nguy cѫ thѭѫng tích hoһc bӋnh tұt cho nhân viên. Thӵc hiӋn nhӳng khuyӃn cáo này cNJng làm hҥn chӃ nguy cѫ cho cӝng ÿӗng và cho môi trѭӡng xung quanh. HiӋn nay, viӋc mӣ rӝng nhӳng phѭѫng pháp an toàn sinh hӑc kinh ÿiӇn bҵng các biӋn pháp an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ÿã trӣ nên cҫn thiӃt. Nhӳng sӵ kiӋn mang tính toàn cҫu xҧy ra trong thӡi gian gҫn ÿây ÿã nêu bұt lên nhu cҫu cҫn phҧi bҧo vӋ phòng thí nghiӋm và vұt liӋu bên trong khӓi bӏ ҧnh hѭӣng xҩu nhѭ gây nguy hiӇm cho con ngѭӡi, gia súc, cây trӗng hoһc môi trѭӡng. Trѭӟc khi xác ÿӏnh nhu cҫu an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm cӫa mӝt cѫ sӣ, ÿiӅu quan trӑng là phҧi hiӇu ÿѭӧc sӵ khác nhau giӳa “an ninh sinh hӑc” và “an toàn sinh hӑc”. Thuұt ngӳ “An toàn sinh hӑc” dùng ÿӇ mô tҧ nhӳng nguyên tҳc, kӻ thuұt và tiêu chuҭn thӵc hành vӅ kiӇm soát ÿӇ phòng ngӯa nhӳng phѫi nhiӉm không mong muӕn vӟi mҫm bӋnh và ÿӝc tӕ hoһc sӵ giҧi phóng ngүu nhiên cӫa chúng. “An ninh sinh hӑc” là nhӳng biӋn pháp an ninh cho tә chӭc hay cá nhân ÿѭӧc thiӃt lұp ra ÿӇ ngăn chһn sӵ mҩt mát, ÿánh cҳp, lҥm dөng, ÿánh tráo hoһc cӕ tình phóng thích mҫm bӋnh và ÿӝc tӕ. Tiêu chuҭn thӵc hành an toàn sinh hӑc hiӋu quҧ là cѫ sӣ cӫa các hoҥt ÿӝng an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm. Thông qua viӋc ÿánh giá các nguy cѫ, ÿѭӧc coi là mӝt phҫn cӫa chѭѫng trình an toàn sinh hӑc trong cѫ quan, chúng ta sӁ thu thұp ÿѭӧc nhӳng thông tin vӅ nhӳng loҥi sinh vұt ÿang hiӋn hӳu, nѫi chúng tӗn tҥi, nhӳng nhân viên phҧi tiӃp cұn và thông tin vӅ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm vӅ chúng. Có thӇ dӵa trên nhӳng thông tin này ÿӇ ÿánh giá liӋu mӝt cѫ quan ÿang sӣ hӳu các vұt liӋu sinh hӑc mà nhӳng ÿӕi tѭӧng muӕn sӱ dөng vӟi mөc ÿích xҩu muӕn có hay không. Cҫn xây dӵng nhӳng tiêu chuҭn quӕc gia xác ÿӏnh và nhҩn mҥnh trách nhiӋm liên tөc cӫa các nѭӟc và các tә chӭc ÿӇ bҧo vӋ các mүu vұt, mҫm bӋnh và ÿӝc tӕ khӓi bӏ lҥm dөng. Chѭѫng trình an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm phҧi ÿѭӧc chuҭn bӏ và ӭng dөng cho tӯng cѫ sӣ theo yêu cҫu, loҥi công viӋc thí nghiӋm thӵc hiӋn và ÿiӅu kiӋn tҥi chӛ cӫa cѫ sӣ ÿó. Do ÿó, nhӳng hoҥt ÿӝng an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm cҫn thӇ hiӋn các nhu cҫu cҫn thiӃt khác nhau cӫa cѫ quan và ÿѭӧc ÿѭa ra bӣi hӝi ÿӗng khoa hӑc, ÿiӅu tra viên chính, chuyên viên an toàn sinh hӑc, nhân viên khoa hӑc phòng thí nghiӋm, nhân viên bҧo trì, quҧn lý hành chính, chuyên viên công nghӋ thông tin, các cѫ quan hành pháp và nhân viên an ninh khi cҫn thiӃt. x 49 x

Các biӋn pháp an ninh sinh hӑc cҫn ÿѭӧc dӵa trên mӝt chѭѫng trình tәng thӇ có trách nhiӋm giҧi trình vӅ mҫm bӋnh và ÿӝc tӕ, bao gӗm nhӳng thông tin cұp nhұt vӅ ÿӏa ÿiӇm lѭu giӳ, thông tin vӅ ngѭӡi tiӃp xúc, hѭӟng dүn sӱ dөng, tài liӋu vӅ viӋc di chuyӇn trong và giӳa các cѫ sӣ cNJng nhѭ bҩt hoҥt hoһc thҧi bӓ chúng. Tѭѫng tӵ, mӝt quy ÿӏnh an ninh sinh hӑc cҫn ÿѭӧc thiӃt lұp ÿӇ xác ÿӏnh, báo cáo, ÿiӅu tra và xӱ lý nhӳng vi phҥm vӅ an ninh sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm bao gӗm cҧ sӵ không thӕng nhҩt giӳa các kӃt quҧ kiӇm kê. Sӵ tham gia, vai trò và trách nhiӋm cӫa cѫ quan chӭc năng vӅ y tӃ công cӝng và an ninh cҫn phҧi ÿѭӧc xác ÿӏnh rõ ràng trong nhӳng trѭӡng hӧp vi phҥm an ninh sinh hӑc. Khác vӟi an toàn sinh hӑc, tұp huҩn vӅ an ninh sinh hӑc phҧi triӇn khai cho tҩt cҧ các nhân viên. Khóa tұp huҩn nhѭ vұy giúp nhân viên hiӇu rõ sӵ cҫn thiӃt phҧi bҧo vӋ các vұt liӋu và là cѫ sӣ cӫa nhӳng qui ÿӏnh vӅ các biӋn pháp an ninh sinh hӑc cө thӇ, cNJng nhѭ bao gӗm sӵ xem xét lҥi nhӳng tiêu chuҭn quӕc gia có liên quan và nhӳng qui ÿӏnh cө thӇ tҥi tӯng cѫ quan. Nhӳng qui ÿӏnh mô tҧ vai trò và trách nhiӋm vӅ an ninh sinh hӑc cӫa nhân viên trong trѭӡng hӧp có vi phҥm an ninh sinh hӑc xҧy ra cNJng cҫn ÿѭӧc giӟi thiӋu trong tұp huҩn. Sӵ phù hӧp vӅ nghӅ nghiӋp và ÿҥo ÿӭc trong làm viӋc vӟi mҫm bӋnh nguy hiӇm cӫa tҩt cҧ các nhân viên thѭӡng xuyên tiӃp cұn vӟi vi sinh vұt nhҥy cҧm cNJng là trӑng tâm cӫa các hoҥt ÿӝng hiӋu quҧ vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm. Tóm lҥi, cNJng nhѭ nhӳng kӻ thuұt vô khuҭn và các tiêu chuҭn thӵc hành vӅ an toàn vi sinh hӑc khác, bҧo vӋ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm cҫn ÿѭӧc coi là mӝt công viӋc thѭӡng kǤ cӫa phòng thí nghiӋm. Các biӋn pháp an ninh sinh hӑc không nên cҧn trӣ viӋc chia sҿ hiӋu quҧ vұt liӋu, mүu xét nghiӋm lâm sàng và dӏch tӉ cNJng nhѭ nhӳng thông tin cҫn thiӃt cho giám sát lâm sàng hay y tӃ công cӝng. Cách quҧn lý an ninh tӕt không nên can thiӋp quá mӭc vào nhӳng hoҥt ÿӝng hàng ngày cӫa các nhân viên khoa hӑc hoһc gây trӣ ngҥi cho các hoҥt ÿӝng nghiên cӭu. Sӵ tiӃp cұn hӧp pháp vӟi nhӳng nghiên cӭu quan trӑng và các mүu xét nghiӋm lâm sàng cҫn phҧi ÿѭӧc duy trì. Ĉánh giá sӵ phù hӧp cӫa nhân viên, tұp huҩn chuyên biӋt vӅ an ninh sinh hӑc và thӵc hiӋn nghiêm ngһt qui trình bҧo vӋ mҫm bӋnh là phѭѫng tiӋn hiӋu quҧ ÿӇ tăng cѭӡng an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm. Tҩt cҧ nhӳng nӛ lӵc phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp và duy trì thông qua viӋc ÿánh giá thѭӡng xuyên các nguy cѫ cNJng nhѭ các hiӇm hӑa, xem xét thѭӡng xuyên và cұp nhұt các quy trình. ViӋc kiӇm tra sӵ chҩp hành nhӳng qui ÿӏnh cùng vӟi hѭӟng dүn rõ ràng vӅ vai trò, trách nhiӋm và các biӋn pháp xӱ lý cҫn thӕng nhҩt vӟi các chѭѫng trình và tiêu chuҭn quӕc gia vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm.

x 50 x

PHҪN III

Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm

x 51 x

x 52 x

10. Tӫ an toàn sinh hӑc

Tӫ an toàn sinh hӑc (BSC) ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ bҧo vӋ ngѭӡi vұn hành, môi trѭӡng phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ nguyên vұt liӋu làm viӋc khӓi bӏ phѫi nhiӉm vӟi khí dung và hҥt nhiӉm trùng ÿѭӧc tҥo ra khi thao tác các vұt liӋu chӭa các tác nhân dӉ lây nhiӉm nhѭ nuôi cҩy sѫ bӝ, lѭu giӳ và chҭn ÿoán các mүu xét nghiӋm. Các hҥt khí dung ÿѭӧc tҥo ra bӣi các thao tác vӟi dung dӏch lӓng hoһc hѫi ÿһc nhѭ lҳc, rót, khuҩy, nhӓ giӑt dung dӏch lên trên mӝt mһt phҷng, hoһc vào trong mӝt dung dӏch khác. Các hoҥt ÿӝng thí nghiӋm khác cNJng có thӇ tҥo ra khí dung nhiӉm trùng nhѭ nuôi cҩy trên thҥch, tiêm vào các bình nuôi cҩy tӃ bào bҵng pi-pét, sӱ dөng loҥi pi-pét ÿa kênh ÿӇ pha chӃ huyӅn phù các tác nhân nhiӉm trùng vào các ÿƭa nuôi cҩy, quá trình khuҩy trӝn và ÿӗng nhҩt các vұt liӋu nhiӉm trùng, ly tâm các dung dӏch nhiӉm trùng hoһc làm viӋc vӟi các ÿӝng vұt. Các hҥt khí dung có ÿѭӡng kính nhӓ hѫn 5 µm và giӑt nhӓ có ÿѭӡng kính 5 - 100 µm không thӇ nhìn thҩy bҵng mҳt thѭӡng. Nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng không ý thӭc ÿѭӧc rҵng các thành phҫn ÿó ÿѭӧc tҥo ra và có thӇ bӏ hít phҧi hoһc có thӇ gây nhiӉm khuҭn chéo các vұt liӋu trên bӅ mһt làm viӋc. Khi sӱ dөng thích hӧp, tӫ an toàn sinh hӑc ÿã chӭng tӓ hiӋu quҧ cao trong viӋc làm giҧm nhiӉm trùng mҳc phҧi tҥi phòng thí nghiӋm và nhiӉm trùng chéo khi nuôi cҩy vì bӏ phѫi nhiӉm kiӇu khí dung. Tӫ an toàn sinh hӑc còn bҧo vӋ môi trѭӡng. Qua nhiӅu năm, mүu thiӃt kӃ cѫ bҧn cӫa tӫ an toàn sinh hӑc ÿã trҧi qua mӝt sӕ thay ÿәi. Mӝt thay ÿәi lӟn là thêm bӝ lӑc không khí hiӋu năng cao (HEPA) vào trong hӋ thӕng thҧi khí. Bӝ lӑc giӳ lҥi 99,97% các phҫn tӱ có ÿѭӡng kính 0,3 µm và 99,99% các phҫn tӱ có ÿѭӡng kính nhӓ hѫn hoһc to hѫn. ĈiӅu này cho phép bӝ lӑc HEPA giӳ lҥi mӝt cách hiӋu quҧ tҩt cҧ tác nhân nhiӉm trùng ÿã biӃt và ÿҧm bҧo rҵng chӍ có khí thҧi không còn vi trùng mӟi ÿѭӧc thҧi ra khӓi tӫ. Thay ÿәi thӭ hai trong mүu thiӃt kӃ là bӝ lӑc HEPA ÿһt trӵc tiӃp trên bӅ mһt làm viӋc, cho phép bҧo vӋ các vұt liӋu trên bӅ mһt khӓi sӵ nhiӉm bҭn. Nét ÿһc trѭng này ÿѭӧc coi nhѭ chính là bҧo vӋ sҧn phҭm. Nhӳng khái niӋm thiӃt kӃ cѫ bҧn này ÿã dүn tӟi sӵ phát triӇn tӯng bѭӟc cӫa ba cҩp ÿӝ tӫ an toàn sinh hӑc. KiӇu bҧo vӋ cӫa mӛi loҥi tӫ ÿѭӧc trình bày ӣ bҧng 8. Ghi chú: Tӫ có dòng khí thәi theo chiӅu ngang và dӑc (“trҥm làm viӋc không khí sҥch”) không phҧi và không nên sӱ dөng nhѭ tӫ an toàn sinh hӑc.

Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I Hình 6 cho thҩy sѫ ÿӗ cӫa mӝt tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I. Không khí trong phòng ÿѭӧc hút vào qua khe hӣ phía trѭӟc ӣ tӕc ÿӝ tӕi thiӇu 0,38 m/s, ÿi qua mһt bàn làm viӋc và thoát ra ngoài qua ӕng thҧi khí. Dòng khí kéo các phҫn tӱ khí dung tҥo ra trên mһt bàn làm viӋc ÿi tӯ hѭӟng nhân viên phòng thí nghiӋm vào ӕng thҧi

x 53 x

khí. Khe hӣ phía trѭӟc cho phép tay cӫa ngѭӡi làm viӋc tiӃp xúc vӟi bӅ mһt làm viӋc bên trong tӫ trong khi quan sát bӅ mһt làm viӋc qua ô cӱa kính. Cӱa sә cNJng có thӇ nâng lên hoàn toàn, cho phép tiӃp xúc vӟi bӅ mһt làm viӋc ÿӇ làm vӋ sinh hoһc cho các mөc ÿích khác. B̫ng 8. Ch͕n tͯ an toàn sinh h͕c theo mͱc ÿ͡ b̫o v͏ c̯n thi͇t ĈӔI TѬӦNG BҦO Vӊ CHӐN TӪ AN TOÀN SINH HӐC Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm Cҩp I, cҩp II, cҩp III nguy cѫ 1 - 3 Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm Cҩp III nguy cѫ 4, phòng thí nghiӋm dùng tӫ găng tay Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm Cҩp I, cҩp II nguy cѫ 4, phòng thí nghiӋm yêu cҫu sӱ dөng ÿӗ bҧo hӝ Bҧo vӋ sҧn phҭm Cҩp II, chӍ chӑn cҩp III khi dòng khí phân tҫng Bҧo vӋ chҩt phóng xҥ dӉ bay hѫi/ chҩt Cҩp IIB1, cҩp IIA2 thông khí ra bên hóa hӑc vӟi sӕ lѭӧng ít ngoài Bҧo vӋ chҩt phóng xҥ dӉ bay hѫi/ hóa Cҩp I, cҩp IIB2, cҩp III hӑc

Hình 6. S˯ ÿ͛ tͯ an toàn sinh h͕c c̭p I A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: lӕi thoát gió. x 54 x

Không khí tӯ trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿi qua bӝ lӑc HEPA: (a) thҧi ra phòng thí nghiӋm rӗi sau ÿó thҧi ra ngoài toà nhà qua ӕng xҧ khí. (b) thҧi ra theo ӕng xҧ khí cӫa toà nhà hoһc (c) trӵc tiӃp ra bên ngoài. Bӝ lӑc HEPA có thӇ ÿһt trong hӋ thӕng thông gió cӫa tӫ an toàn sinh hӑc hoһc trong ӕng thҧi khí cӫa toà nhà. Mӝt sӕ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I yêu cҫu trang bӏ quҥt hút, mӝt sӕ khác dӵa vào hӋ thӕng quҥt hút chung cӫa tòa nhà. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I là tӫ ÿѭӧc công nhұn ÿҫu tiên và vӟi thiӃt kӃ ÿѫn giҧn, nó vүn ÿѭӧc sӱ dөng mӝt cách phә biӃn trên toàn thӃ giӟi. Nó có ѭu ÿiӇm là bҧo vӋ ÿѭӧc môi trѭӡng và cá nhân và cNJng có thӇ ÿѭӧc dùng ÿӇ làm viӋc vӟi các chҩt ÿӝc hóa hӑc dӉ bay hѫi và chҩt ÿӝc phóng xҥ. Bӣi vì không khí trong phòng không ÿѭӧc khӱ trùng thәi qua bӅ mһt làm viӋc qua khe cӱa trѭӟc do vұy nó không ÿѭӧc coi là bҧo vӋ tӕt cho sҧn phҭm.

Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II Khi viӋc nuôi cҩy mô và tӃ bào ÿӇ nhân nuôi vi rút và cho các mөc ÿích khác tăng lên thì không ÿѭӧc ÿӇ không khí chѭa khӱ trùng ÿi qua mһt bàn làm viӋc. ThiӃt kӃ cӫa tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II không chӍ bҧo vӋ cho cá nhân mà còn bҧo vӋ vұt liӋu trên mһt bàn làm viӋc khӓi không khí nhiӉm bҭn trong phòng. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II (Có 4 loҥi A1, A2, B1 và B2) khác vӟi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I là chӍ cho phép không khí ÿã ÿi qua bӝ lӑc HEPA (vô trùng) thәi qua mһt bàn làm viӋc. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ làm viӋc vӟi các tác nhân trong nhóm nguy cѫ 2 và 3. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II cNJng có thӇ ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ làm viӋc vӟi các tác nhân trong nhóm nguy cѫ 4 khi sӱ dөng ÿӗ bҧo hӝ áp lӵc dѭѫng. Tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIA1 Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II loҥi A1 ÿѭӧc giӟi thiӋu ӣ hình 7. Mӝt quҥt hút bên trong hút không khí trong phòng (không khí vào) tӯ khe hӣ phía trѭӟc qua tӫ và ÿi vào tҩm lѭӟi lӑc vào ӣ phía trѭӟc. Tӕc ÿӝ dòng không khí này phҧi ÿҥt tӕi thiӇu 0,38 m/s tҥi bӅ mһt khe hӣ phía trѭӟc. Không khí cҩp sau ÿó ÿi qua bӝ lӑc HEPA trѭӟc khi thәi thҷng xuӕng bӅ mһt làm viӋc. Khi dòng không khí thәi xuӕng cách bӅ mһt làm viӋc khoҧng 6 - 18 cm, chúng "chia ra", mӝt nӱa ÿi qua tҩm lѭӟi thoát khí phía trѭӟc và nӱa còn lҥi ÿi qua tҩm lѭӟi thoát khí phía sau. Mӑi khí dung ÿѭӧc tҥo ra trên bӅ mһt làm viӋc ngay lұp tӭc bӏ dòng không khí này giӳ lҥi và ÿѭa qua các tҩm lѭӟi phía trѭӟc hoһc phía sau do ÿó bҧo vӋ sҧn phҭm ӣ mӭc cao nhҩt. Không khí sau ÿó ÿѭӧc thҧi qua bӝ thông gió phía sau vào khoҧng trӕng giӳa cái lӑc khí cҩp và cái lӑc khí thҧi ÿһt trên nóc tӫ. Tùy thuӝc vào kích thѭӟc tѭѫng ÿӕi cӫa các tҩm lӑc này mà khoҧng 70% không khí tuҫn hoàn trӣ lҥi qua tҩm lӑc khí cҩp HEPA vào khu vӵc làm viӋc, 30% còn lҥi ÿi qua tҩm lӑc khí thҧi HEPA ra ngoài. Không khí thҧi ra tӯ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA1 có thӇ ÿѭӧc tái tuҫn hoàn lҥi trong phòng hoһc có thӇ ÿѭӧc thҧi ra ngoài qua mӝt ӕng nӕi vӟi mӝt ӕng dүn chuyên dөng hoһc qua hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà. x 55 x

Hình 7. S˯ ÿ͛ tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIA1 A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: lӕi thoát gió. E: bӝ lӑc cҩp khí HEPA. F: máy thәi gió ViӋc tuҫn hoàn khí thҧi vào phòng có ѭu ÿiӇm là tiӃt kiӋm chi phí nhiên liӋu cho tòa nhà bӣi vì không khí ÿã bӏ ÿӕt nóng hay làm lҥnh không ÿѭӧc ÿѭa ra ngoài môi trѭӡng. ViӋc nӕi vӟi hӋ thӕng thoát khí theo ÿѭӡng ӕng cNJng cho phép sӱ dөng mӝt sӕ tӫ an toàn sinh hӑc vӟi các chҩt ÿӝc hóa hӑc dӉ bay hѫi có hoҥt tính phóng xҥ (bҧng 8). Tͯ an toàn sinh h͕c c̭p II lo̩i A2 thông khí vͣi bên ngoài, lo̩i B1 và B2 Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA2 thông khí vӟi bên ngoài, cҩp IIB1 (hình 8) và cҩp IIB2 có nhӳng thay ÿәi so vӟi cҩp IIA1. Các ÿһc ÿiӇm cӫa chúng và các loҥi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I và III ÿѭӧc trình bày trong bҧng 9. Nhӳng thay ÿәi này cho phép sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc cho các mөc ÿích riêng biӋt (xem bҧng 8). Các tӫ an toàn sinh hӑc này khác nhau ӣ mӝt sӕ ÿiӇm: tӕc ÿӝ khí vào qua khe cӱa trѭӟc; lѭӧng khí ÿѭӧc tuҫn hoàn qua bӅ mһt làm viӋc và thoát ra khӓi tӫ; hӋ thӕng thoát khí xác ÿӏnh không khí tӯ tӫ thoát ra phòng hay ra ngoài qua hӋ thӕng thoát khí chuyên dөng hay qua hӋ thӕng thoát khí cӫa tòa nhà; sӵ phân bӕ áp suҩt (tӫ có ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc và ÿѭӡng khí vào có áp suҩt âm hoһc có ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc và bӏ bao quanh bӣi ÿѭӡng ӕng và ÿѭӡng khí vào có áp suҩt âm hay không). Có thӇ tham khҧo thêm các mô tҧ hoàn chӍnh vӅ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA và IIB trong các tài liӋu sӕ (7) và (8) cNJng nhѭ trong tài liӋu giӟi thiӋu cӫa nhà sҧn xuҩt. x 56 x

Hình 8. S˯ ÿ͛ trình bày tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIB1 A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: bӝ lӑc khí cҩp HEPA. E: Ĉѭӡng khí thҧi áp suҩt âm. F: máy thәi gió. G: Bӝ lӑc HEPA cung cҩp khí. Yêu cҫu nӕi ӕng thҧi khí tӯ tӫ ÿӃn hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà. B̫ng 9. S͹ khác nhau giͷa các tͯ an toàn sinh h͕c c̭p I, II và III L˱u l˱ͫng (%) Tͯ an toàn sinh T͙c ÿ͡ H͏ th͙ng th̫i khí h͕c khí Tái tuҫn hoàn Thҧi Cҩp I a Cҩp IIA1 Cҩp IIA2 thông khí vӟi bên ngoài Cҩp IIB1 a Cҩp IIB2 a Cҩp III a

0,36 0,38 – 0,51 0,51

0 70

100 30

70

30

0,51 0,51 NA

30 0 0

70 100 100

Kín khí Thҧi vào phòng hoһc ӕng nӕi Thҧi vào phòng hoһc ӕng nӕi Kín khí Kín khí Kín khí

NA: Không áp dөng. a Tҩt cҧ các ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc có áp suҩt âm hoһc bao quanh bӣi ÿѭӡng khí vào và ÿѭӡng ӕng có áp suҩt âm. x 57 x

Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III Loҥi này bҧo vӋ tӕi ÿa cho nhân viên và sӱ dөng cho các tác nhân ӣ nhóm nguy cѫ 4 (hình 9). Mӑi ra vào ÿӅu ÿѭӧc bӏt "kín khí". Không khí cҩp ÿѭӧc lӑc qua bӝ lӑc HEPA và khí thҧi ÿi qua hai bӝ lӑc HEPA. Dòng khí ÿѭӧc duy trì bӣi hӋ thӕng thҧi khí chuyên dөng bên ngoài tӫ. HӋ thӕng này duy trì áp suҩt âm bên trong tӫ (khoҧng 124,5 Pa). TiӃp xúc bӅ mһt làm viӋc bҵng găng tay cao su dày treo ӣ cӱa tӫ. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III cҫn mӝt hӝp hai nҳp có thӇ ÿѭӧc tiӋt trùng và có mӝt bӝ lӑc thҧi HEPA. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III có thӇ ÿѭӧc nӕi vӟi mӝt nӗi hҩp hai cӱa ÿӇ tiӋt trùng tҩt cҧ các vұt liӋu ÿѭa vào hoһc ÿѭa ra khӓi tӫ. Có thӇ xӃp vài hӝp găng tay vào nhau ÿӇ mӣ rӝng bӅ mһt làm viӋc. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III phù hӧp vӟi các phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 và 4.

Nӕi khí cӫa tӫ an toàn sinh hӑc Mӝt “ӕng nӕi ÿӋm” hoһc “mái che” ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ sӱ dөng vӟi các loҥi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA1 và IIA2 thông khí vӟi bên ngoài. Ӕng nӕi lҳp trên ӕng thҧi khí cӫa tӫ, hút khí tӯ trong tӫ vào ӕng thҧi khí cӫa tòa nhà. Mӝt khe hӣ nhӓ, thѭӡng có ÿѭӡng kính 2,5 cm, nҵm giӳa ӕng ÿӋm và ӕng thҧi khí cӫa tӫ cho phép hút khí trong phòng vào hӋ thӕng thoát khí cӫa tòa nhà. Công suҩt thoát khí cӫa tòa nhà phҧi ÿӫ ÿӇ hút cҧ khí trong phòng và khí thҧi cӫa tӫ. Ӕng nӕi phҧi tháo ra ÿѭӧc hoһc ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ tiӋn kiӇm tra hoҥt ÿӝng cӫa tӫ. Nói chung, hiӋu suҩt cӫa tӫ an toàn sinh hӑc có ӕng nӕi không bӏ ҧnh hѭӣng nhiӅu bӣi sӵ dao ÿӝng cӫa dòng khí trong tòa nhà.

Hình 9. S˯ ÿ͛ trình bày tͯ an toàn sinh h͕c c̭p III (tͯ găng tay) A: cәng găng tay cho các găng tay dài ÿӃn cánh tay. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA kép. D: bӝ lӑc khí cҩp HEPA. E: Nӗi hҩp hai ÿáy hoһc hӝp hai nҳp. F: Bình chӭa hóa chҩt. Yêu cҫu nӕi ӕng thҧi khí tӯ tӫ ÿӃn hӋ thӕng thҧi khí x 58 x

riêng cӫa tòa nhà. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIB1 và IIB2 ÿѭӧc gҳn ӕng kín, tӭc là ÿѭӧc nӕi chҳc chҳn vӟi hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà hoһc tӕt nhҩt là vӟi mӝt hӋ thӕng ӕng thoát khí chuyên dөng. HӋ thӕng thoát khí cӫa tòa nhà phҧi ÿҥt ÿúng yêu cҫu vӅ dòng khí cӫa nhà sҧn xuҩt cҧ vӅ thӇ tích và áp suҩt tƭnh. ViӋc chӭng nhұn tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc nӕi kín khí mҩt nhiӅu thӡi gian hѫn tӫ tái tuҫn hoàn không khí vào phòng hay tӫ ÿѭӧc nӕi bҵng ӕng ÿӋm.

Lӵa chӑn tӫ an toàn sinh hӑc Tӫ an toàn sinh hӑc nên ÿѭӧc lӵa chӑn trѭӟc hӃt theo mөc ÿích bҧo vӋ: bҧo vӋ sҧn phҭm, bҧo vӋ cá nhân trѭӟc các vi sinh vұt nhóm nguy cѫ 1-4, bҧo vӋ cá nhân trѭӟc sӵ phѫi nhiӉm các hóa chҩt ÿӝc dӉ bay hѫi và có hoҥt tính phóng xҥ hoһc cҧ hai. Bҧng 8 cho biӃt kiӇu tӫ an toàn sinh hӑc nào nên dùng cho mӛi mөc ÿích bҧo vӋ. Không nên dùng tӫ an toàn sinh hӑc tái tuҫn hoàn không khí vào phòng, tӭc là tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I không nӕi vӟi hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà, hoһc tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA1 hoһc cҩp IIA2 cho các hóa chҩt ÿӝc hoһc dӉ bay hѫi. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIB1 cho phép làm viӋc vӟi lѭӧng rҩt nhӓ hóa chҩt dӉ bay hѫi và các chҩt phóng xҥ. Khi muӕn làm viӋc vӟi mӝt lѭӧng ÿáng kӇ hóa chҩt dӉ bay hѫi và các chҩt phóng xҥ thì cҫn dùng tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIB2, còn gӑi là tӫ thҧi khí hoàn toàn.

Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm Ví trí Tӕc ÿӝ dòng khí qua khe cӱa trѭӟc vào tӫ an toàn sinh hӑc khoҧng 0,45 m/s. Ӣ tӕc ÿӝ này tính nguyên vҽn cӫa hѭӟng dòng khí rҩt mong manh và dӉ bӏ phá vӥ bӣi các dòng khí tҥo ra do ngѭӡi ÿi lҥi gҫn tӫ an toàn sinh hӑc hoһc mӣ cӱa sә, mӣ van cҩp không khí, ÿóng và mӣ cӱa. Mӝt cách lý tѭӣng là ÿһt tӫ an toàn sinh hӑc ӣ vӏ trí xa lӕi ÿi lҥi và có khҧ năng làm nhiӉu dòng khí. Khi có thӇ nên ÿӇ mӝt khoҧng trӕng 30 cm ӣ phía sau và hai bên tӫ ÿӇ tiӋn bҧo dѭӥng. Cҫn mӝt khoҧng trӕng 30 - 35 cm trên nóc tӫ ÿӇ ÿo ÿҥc chính xác tӕc ÿӝ dòng khí ÿi qua bӝ lӑc khí thҧi và thay bӝ lӑc khí thҧi. Ng˱ͥi v̵n hành Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc không ÿúng có thӇ làm giҧm ÿáng kӇ tác dөng bҧo vӋ cӫa chúng. Khi ÿѭa tay vào cNJng nhѭ rút tay ra khӓi tӫ, ngѭӡi vұn hành cҫn cҭn thұn ÿӇ duy trì tính nguyên vҽn cӫa dòng khí vào qua khe hӣ phía trѭӟc. Cҫn ÿѭa tay và và rút tay ra chҫm chұm, vuông góc vӟi khe hӣ. Sau khi ÿѭa tay vào tӫ phҧi chӡ khoҧng 1 phút ÿӇ tӫ ÿiӅu chӍnh và “quét khí” ӣ bӅ mһt cánh tay và bàn tay rӗi mӟi thao tác vӟi các vұt liӋu bên trong tӫ. CNJng cҫn giҧm thiӇu sӕ lҫn chuyӇn ÿӝng qua khe hӣ phía trѭӟc bҵng cách ÿһt tҩt cҧ các vұt dөng cҫn thiӃt vào trong tӫ trѭӟc khi bҳt ÿҫu thao tác. x 59 x

S̷p x͇p v̵t li͏u Không ÿӇ giҩy tӡ, thiӃt bӏ hoһc các vұt dөng khác chһn lѭӟi vào ӣ phía trѭӟc tӫ. Vұt liӋu ÿһt vào trong tӫ phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm bӅ mһt bҵng cӗn 700. Có thӇ thӵc hiӋn công viӋc trên các tҩm khăn hút nѭӟc ÿã tҭm dung dӏch khӱ trùng ÿӇ hút các mҧnh rѫi vãi và văng bҳn. Tҩt cҧ các vұt liӋu cҫn ÿһt sâu trong tӫ, vӅ phía mép sau cӫa bӅ mһt làm viӋc, sao cho thuұn tiӋn mà không chһn tҩm lѭӟi phía sau. ThiӃt bӏ tҥo khí dung phҧi ÿһt sâu trong tӫ. Các vұt liӋu có kích thѭӟc lӟn nhѭ túi nguy hiӇm sinh hӑc, khay ÿӵng pi-pét thҧi và bình ÿӵng chҩt thҧi phҧi ÿһt vӅ mӝt phía trong tӫ. Các thao tác cҫn theo hѭӟng tӯ nѫi sҥch ÿӃn nѫi bӏ nhiӉm bҭn qua bӅ mһt làm viӋc. Không nên ÿӇ túi ÿӵng vұt liӋu nguy hiӇm sinh hӑc và khay ÿӵng pi-pét có thӇ hҩp thanh trùng ngoài tӫ. Nhӳng chuyӇn ÿӝng ra vào thѭӡng xuyên cҫn sӱ dөng nhӳng vұt chӭa này làm phá vӥ rào cҧn không khí cӫa tӫ và có thӇ gây nguy hҥi ÿӃn sӵ bҧo vӋ cho cҧ cá nhân và sҧn phҭm. V̵n hành và b̫o trì Hҫu hӃt các tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc thiӃt kӃ cho phép vұn hành 24 giӡ/ngày và các nhà ÿiӅu tra ÿã phát hiӋn rҵng vұn hành liên tөc giúp kiӇm soát mӭc ÿӝ bөi và các vұt liӋu dҥng hҥt trong phòng thí nghiӋm. Tӫ an toàn sinh hӑc IIA1 và IIA2 thҧi khí ra phòng hoһc nӕi vӟi các ӕng thҧi khí chuyên dөng qua ӕng ÿӋm có thӇ tҳt ÿi khi không sӱ dөng. Các loҥi khác nhѭ tӫ IIB1 và BII2 có lҳp ÿһt ӕng kín phҧi luôn có dòng khí thәi qua ÿӇ giúp duy trì cân bҵng không khí trong phòng. Các tӫ cҫn ÿѭӧc khӣi ÿӝng tӕi thiӇu 5 phút trѭӟc khi bҳt ÿҫu làm viӋc và sau khi hoàn tҩt công viӋc ÿӇ tӫ “làm sҥch” tӭc là ÿӫ thӡi gian ÿӇ thҧi không khí nhiӉm bҭn ra ngoài. Sӱa chӳa tӫ an toàn sinh hӑc nên ÿѭӧc thӵc hiӋn bӣi thӧ kӻ thuұt có trình ÿӝ. Bҩt cӭ sӵ cӕ nào khi vұn hành tӫ cҫn phҧi ÿѭӧc báo cáo và sӱa chӳa trѭӟc khi sӱ dөng tӫ trӣ lҥi. Ĉèn c͹c tím Ĉèn cӵc tím không cҫn thiӃt trong tӫ an toàn sinh hӑc. NӃu sӱ dөng thì phҧi lau sҥch hàng tuҫn ÿӇ loҥi bӓ bөi bҭn có thӇ làm hҥn chӃ hiӋu lӵc diӋt khuҭn cӫa ÿèn. Khi chӭng nhұn lҥi tӫ phҧi kiӇm tra cѭӡng ÿӝ ánh sáng tӱ ngoҥi ÿӇ chҳc chҳn là sӵ phát xҥ ánh sáng còn ÿҥt yêu cҫu. Phҧi tҳt ÿèn cӵc tím khi có ngѭӡi ӣ trong phòng ÿӇ bҧo vӋ mҳt và da khӓi sӵ phѫi nhiӉm không cҫn thiӃt. Ng͕n l͵a ÿèn c͛n Ngӑn lӱa ÿèn cӗn cҫn tránh xa môi trѭӡng không có vi trùng ÿã tҥo ra bên trong tӫ an toàn sinh hӑc. Chúng phá vӥ dòng khí và có thӇ gây nguy hiӇm khi sӱ dөng các chҩt bay hѫi, dӉ cháy. TriӋt khuҭn vòng cҩy vi khuҭn bҵng “nung” ÿiӋn hoһc vi nhiӋt tiӋn lӧi và thích hӧp hѫn bҵng ngӑn lӱa ÿèn cӗn.

x 60 x

S͹ r˯i ÿ͝ Nên dán mӝt bҧn hѭӟng dүn xӱ lý rѫi ÿә trong phòng thí nghiӋm, mӑi ngѭӡi sӱ dөng phòng thí nghiӋm cҫn ÿӑc và hiӇu nó. Phҧi thu dӑn ngay vұt liӋu nguy hiӇm sinh hӑc rѫi ÿә trong tӫ, trong khi tӫ tiӃp tөc chҥy. Cҫn sӱ dөng chҩt khӱ nhiӉm có hiӋu quҧ và theo hѭӟng làm giҧm thiӇu sӵ tҥo khí dung. Tҩt cҧ các vұt liӋu có tiӃp xúc vӟi chҩt rѫi ÿә phҧi tҭy uӃ và/hoһc hҩp khӱ trùng. Chͱng nh̵n Tính nguyên vҽn và hoҥt ÿӝng chӭc năng cӫa mӛi tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc chӭng nhұn theo tiêu chuҭn quӕc gia hoһc quӕc tӃ tҥi thӡi ÿiӇm bҳt ÿҫu sӱ dөng và ÿӏnh kǤ sau ÿó bӣi các nhà chuyên môn có ÿӫ năng lӵc, theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt. Ĉánh giá hiӋu quҧ phòng ngӯa cӫa tӫ bao gӗm kiӇm tra tính nguyên vҽn cӫa tӫ, sӵ rò rӍ cӫa bӝ lӑc HEPA, mô tҧ sѫ lѭӧc tӕc ÿӝ dòng khí thәi xuӕng, tӕc ÿӝ bӅ mһt, tӹ lӋ thông gió/áp suҩt âm, dҥng cӫa dòng khí và chuông cNJng nhѭ khóa liên ÿӝng. Có thӇ kiӇm tra thêm sӵ rò rӍ ÿiӋn, cѭӡng ÿӝ ánh sáng, cѭӡng ÿӝ ÿèn cӵc tím, ÿӝ ӗn và ÿӝ rung. Thӵc hiӋn các kiӇm tra này ÿòi hӓi thiӃt bӏ, kӻ năng, ÿào tҥo ÿһc biӋt và rҩt cҫn các chuyên gia có ÿӫ trình ÿӝ. Lau chùi và kh͵ khu̱n Tҩt cҧ các vұt dөng trong tӫ an toàn sinh hӑc cҫn khӱ nhiӉm bӅ mһt và ÿѭa ra khӓi tӫ khi công viӋc hoàn tҩt vì môi trѭӡng còn lҥi sau khi nuôi cҩy có thӇ là mӝt cѫ hӝi cho vi trùng phát triӇn. BӅ mһt phía trong tӫ phҧi khӱ nhiӉm trѭӟc và sau mӛi lҫn sӱ dөng. BӅ mһt làm viӋc và mһt trong cӫa tӫ phҧi lau sҥch bҵng mӝt chҩt khӱ khuҭn ÿӇ diӋt tҩt cҧ vi sinh vұt có thӇ có trong tӫ. Cuӕi ngày làm viӋc, khӱ nhiӉm bӅ mһt lҫn cuӕi cùng phҧi bao gӗm viӋc lau sҥch bӅ mһt làm viӋc, các mһt bên, phía sau và phía trong tҩm kính. Dung dӏch tҭy hoһc cӗn 70% diӋt sinh vұt ÿích nên dùng ӣ nhӳng nѫi có hiӋu quҧ. Sau khi sӱ dөng các chҩt tҭy sҥch có tính ăn mòn nhѭ chҩt tҭy trҳng cҫn lau lҥi bҵng nѭӟc vô trùng. Nên ÿӇ tӫ tiӃp tөc chҥy. NӃu không, cҫn cho tӫ chҥy trong 5 phút ÿӇ làm sҥch không khí trong tӫ trѭӟc khi tҳt. Kh͵ nhi͍m Tӫ an toàn sinh hӑc phҧi khӱ nhiӉm trѭӟc khi thay bӝ lӑc và trѭӟc khi chuyӇn ÿi. Phѭѫng pháp khӱ nhiӉm thông dөng nhҩt là phun hѫi formaldehyt. ViӋc khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc cҫn do mӝt chuyên gia có ÿӫ năng lӵc thӵc hiӋn. Trang b͓ b̫o h͡ cá nhân Cҫn mһc áo quҫn bҧo hӝ cá nhân bҩt cӭ khi nào sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc. Có thӇ mһc áo choàng phòng thí nghiӋm khi thӵc hiӋn các công viӋc ӣ mӭc an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2. Áo choàng ÿóng phía sau và kín phía trѭӟc bҧo vӋ tӕt hѫn và cҫn ÿѭӧc sӱ dөng ӣ mӭc an toàn sinh hӑc cҩp 3 và 4 (không kӇ phòng thí nghiӋm x 61 x

phҧi mang ÿӗ bҧo hӝ). Găng tay cҫn kéo trùm ngoài hѫn là ÿeo vào trong cә tay áo choàng. Có thӇ mһc áo có tay co dãn ÿӇ bҧo vӋ cә tay ngѭӡi làm viӋc. Mӝt sӕ thao tác có thӇ bҳt buӝc phҧi ÿeo mһt nҥ và kính bҧo hӝ. Chuông báo ÿ͡ng Tӫ an toàn sinh hӑc có thӇ trang bӏ mӝt trong hai loҥi chuông báo ÿӝng. Chuông báo ÿӝng ӣ kính trѭӧt chӍ có trên các loҥi tӫ có kính trѭӧt. Chuông báo ÿӝng cho biӃt ngѭӡi vұn hành ÿã di chuyӇn kính trѭӧt ÿӃn vӏ trí không thích hӧp, cҫn chuyӇn nó vӅ ÿúng vӏ trí. Chuông báo ÿӝng dòng khí cho biӃt kiӇu dòng khí bình thѭӡng trong tӫ bӏ phá vӥ và ÿang gây nguy hiӇm cho ngѭӡi vұn hành hoһc sҧn phҭm. Khi chuông này báo ÿӝng phҧi dӯng công viӋc ngay và thông báo ngay cho giám sát viên phòng thí nghiӋm. Sә tay hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt sӁ cung cҩp thêm các thông tin chi tiӃt. Tұp huҩn cách sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc cҫn ÿӅ cұp ÿӃn nӝi dung này. Thông tin b͝ sung Lӵa chӑn ÿúng loҥi, lҳp ÿһt và sӱ dөng ÿúng cách tӫ an toàn sinh hӑc cNJng nhѭ kiӇm ÿӏnh hoҥt ÿӝng cӫa nó hàng năm là quá trình phӭc tҥp. Quá trình này cҫn ÿѭӧc tiӃn hành dѭӟi sӵ giám sát cӫa giám sát viên và chuyên gia an toàn sinh hӑc có kinh nghiӋm và ÿѭӧc ÿào tҥo kӻ lѭӥng. Các chuyên gia này phҧi rҩt quen thuӝc vӟi các tài liӋu có liên quan liӋt kê trong phҫn tài liӋu tham khҧo và ÿã ÿѭӧc ÿào tҥo vӅ tҩt cҧ các vҩn ÿӅ cӫa tӫ an toàn sinh hӑc. Nhӳng ngѭӡi vұn hành phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo mӝt cách chính quy vӅ sӱ dөng và vұn hành tӫ an toàn sinh hӑc. Thông tin chi tiӃt, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (5) và (7-16) và chѭѫng 11.

x 62 x

11. Trang thiӃt bӏ an toàn

Khí dung là nguӗn truyӅn nhiӉm quan trӑng nên phҧi cҭn thұn ÿӇ giҧm thiӇu sӵ hình thành và phát tán cӫa chúng. Các khí dung nguy hiӇm có thӇ ÿѭӧc tҥo ra bӣi nhiӅu hoҥt ÿӝng thí nghiӋm nhѭ pha trӝn, nghiӅn, lҳc, khuҩy, siêu âm và ly tâm các vұt liӋu nhiӉm trùng. Thұm chí ngay cҧ khi sӱ dөng thiӃt bӏ an toàn thì tӕt hѫn hӃt là tiӃn hành các hoҥt ÿӝng này trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿҥt chuҭn khi ÿiӅu kiӋn cho phép. Tӫ an toàn sinh hӑc và viӋc sӱ dөng cNJng nhѭ kiӇm tra ÿã ÿѭӧc thҧo luұn ӣ chѭѫng 10. Lӧi ích bҧo vӋ cӫa các thiӃt bӏ an toàn không ÿѭӧc bҧo ÿҧm, trӯ khi ngѭӡi vұn hành ÿѭӧc ÿào tҥo và sӱ dөng ÿúng kӻ thuұt. ThiӃt bӏ phҧi ÿѭӧc kiӇm tra thѭӡng xuyên ÿӇ bҧo ÿҧm luôn trong tình trҥng an toàn. Bҧng 10 ÿѭa ra danh mөc các thiӃt bӏ an toàn ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ loҥi trӯ hoһc giҧm thiӇu mӝt sӕ nguy hiӇm và phác thҧo ngҳn gӑn các ÿһc tính an toàn. Các chi tiӃt sâu hѫn cӫa thiӃt bӏ ÿѭӧc giӟi thiӋu trong các trang tiӃp theo. Thông tin thêm vӅ cách sӱ dөng ÿѭӧc trình bày ӣ chѭѫng 12. Thông tin vӅ thiӃt bӏ và các hoҥt ÿӝng có thӇ gây nguy hiӇm ÿѭӧc trình bày ӣ phө lөc 4.

Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm là mӝt thiӃt bӏ ngăn chһn cѫ bҧn tӵ bҧo vӋ tӕi ÿa khӓi các vұt liӋu sinh hӑc nguy hiӇm. Nó có thӇ ÿһt trên mӝt bӋ di ÿӝng. Khoҧng không gian làm viӋc ÿѭӧc bao kín hoàn toàn trong mӝt màng polyvinylclorua (PVC) trong suӕt treo trên mӝt khung thép. Áp suҩt bên trong tҩm cách ly ÿѭӧc duy trì thҩp hѫn áp suҩt khí quyӇn. Không khí ÿi vào qua bӝ lӑc HEPA và khí thҧi ra qua 2 bӝ lӑc HEPA do ÿó không cҫn lҳp ӕng thҧi khí. ThiӃt bӏ cách ly này có thӇ lҳp lӗng hҩp, kính hiӇn vi và các thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm khác nhѭ máy ly tâm, chuӗng ÿӝng vұt, tӫ sҩy bҵng nhiӋt … Vұt liӋu ÿѭa vào hoһc mang ra ngoài màng cách ly mà không ÿѭӧc làm hҥi ÿӃn an ninh vi sinh hӑc. Thao tác ÿѭӧc thӵc hiӋn vӟi găng tay dùng mӝt lҫn và dài qua ӕng tay áo. Mӝt áp suҩt kӃ ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ theo dõi áp suҩt cӫa màng. Tҩm cách ly bҵng màng mӅm ÿѭӧc sӱ dөng khi thao tác vӟi các sinh vұt có nguy cѫ cao (Nhóm nguy cѫ 3 và 4) ӣ nhӳng nѫi không thӇ hoһc không thích hӧp ÿӇ lҳp ÿһt hoһc duy trì các tӫ an toàn sinh hӑc thông thѭӡng.

x 63 x

B̫ng 10. Thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c THIӂT Bӎ MӔI NGUY Tӫ an toàn sinh hӑc - Cҩp I Khí dung và sӵ văng bҳn

- Cҩp II

- Cҩp III

Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm Tҩm chҳn văng bҳn Dөng cө hӛ trӧ hút

Lò vi ÿӕt, thӫy tinh, que cҩy dùng mӝt lҫn

Vұt chӭa chӕng rò rӍ ÿӇ ÿӵng và vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng ÿem ÿi khӱ trùng trong cѫ sӣ Bình chӭa vұt sҳc, nhӑn

ĈҺC TÍNH AN TOÀN

y Dòng khí ÿi vào tӕi thiӇu (tӕc ÿӝ bӅ mһt) tҥi lӕi vào làm viӋc. Lӑc khí thҧi thích hӧp y Không bҧo vӋ sҧn phҭm Khí dung và sӵ văng y Dòng khí ÿi vào tӕi thiӇu (tӕc bҳn ÿӝ bӅ mһt) tҥi lӕi vào làm viӋc. Lӑc khí thҧi thích hӧp y Bҧo vӋ sҧn phҭm. Khí dung và sӵ văng y Ngăn chһn tӕi ÿa bҳn y Bҧo vӋ sҧn phҭm nӃu có dòng khí phân tҫng Khí dung và sӵ văng y Ngăn chһn tӕi ÿa bҳn Văng bҳn hóa chҩt

y Tҥo thành tҩm chҳn giӳa ngѭӡi vұn hành và công viӋc y DӉ sӱ dөng y KiӇm soát ô nhiӉm ӣ ÿҫu hút cӫa pi-pét, bҧo vӋ phѭѫng tiӋn trӧ giúp, ngѭӡi sӱ dөng và khoҧng chân không pi-pét y Có thӇ vô khuҭn ÿѭӧc y Khӕng chӃ rò rӍ ӣ ÿҫu pi-pét

Nguy hiӇm do hút bҵng miӋng, nhѭ nuӕt phҧi tác nhân gây bӋnh, hít phҧi khí dung tҥo ra do hút, dung dӏch hoһc giӑt rӍ ra tӯ pi-pet, ÿҫu hút cӫa pi-pét nhiӉm bҭn Sӵ văng bҳn tӯ que y Thao tác trong ӕng bҵng kính cҩy chuyӇn hoһc bҵng gӕm. Ĉӕt bҵng khí hoһc ÿiӋn y Hӫy ÿѭӧc, không cҫn ÿӕt nóng

Khí dung, rѫi ÿә và y ThiӃt kӃ có nҳp hoһc vӓ chӕng rò rӍ rò rӍ y BӅn y Có thӇ hҩp thanh trùng

Gây thѭѫng tích

x 64 x

y Có thӇ hҩp thanh trùng y Chҳc chҳn, chӕng thӫng

Vұt chӭa ÿӗ chuyӇn giӳa các phòng thí nghiӋm, các cѫ quan Nӗi hҩp thanh trùng, cѫ hoһc tӵ ÿӝng

Chai lӑ có nҳp vһn Bҧo vӋ ӕng chân không

Phóng thích vi sinh y Chҳc chҳn vұt y Hӝp không thҩm nѭӟc chӕng tràn Vұt liӋu nhiӉm trùng y ThiӃt kӃ ÿѭӧc chҩp nhұn. (tҥo xӱ lý an toàn y Vô trùng bҵng sӭc nóng hiӋu trѭӟc khi thҧi bӓ quҧ. hoһc tái sӱ dөng) Khí dung và sӵ văng y Ngăn chһn hiӋu quҧ bҳn Ô nhiӉm hӋ thӕng y Bӝ lӑc kiӇu vӓ ÿҥn phòng khí chân không phòng dung lӑt qua (kích thѭӟc hҥt thí nghiӋm do khí 0,45 µm) dung hoһc dung dӏch y Bình eo cә chӭa chҩt khӱ bӏ ÿә trùng thích hӧp. Có thӇ dùng nút cao su ÿӇ tӵ ÿӝng nút lҥi khi bình ÿҫy y Có thӇ hҩp toàn bӝ thiӃt bӏ

Dөng cө hӛ trӧ hút Luôn dùng dөng cө hӛ trӧ pi-pét cho quá trình hút. TuyӋt ÿӕi cҩm hút bҵng miӋng. Dùng các dөng cө hӛ trӧ hút là rҩt quan trӑng. Các nguy hiӇm thѭӡng gһp nhҩt khi hút là do viӋc hút bҵng miӋng. ViӋc hít bҵng miӋng và nuӕt vào bөng các vұt liӋu nguy hiӇm ÿã là nguyên nhân cӫa nhiӅu nhiӉm trùng liên quan ÿӃn phòng thí nghiӋm. Mҫm bӋnh cNJng có thӇ vào trong miӋng nӃu ngón tay bӏ nhiӉm bҭn ÿһt lên ÿҫu hút cӫa pi-pét. Mӝt nguy hiӇm ít gһp hѫn là hít phҧi khí dung sinh ra do hút. Nút bông không lӑc vi khuҭn hiӋu quҧ ӣ áp suҩt âm hoһc dѭѫng và các phҫn tӱ có thӇ bӏ hút xuyên qua nó. Ngѭӡi ta có thӇ hút mҥnh khi cái nút ÿѭӧc nhét chһt, dүn ÿӃn viӋc hút phҧi cái nút, khí dung và thұm trí cҧ dung dӏch. Dùng các dөng cө hӛ trӧ hút sӁ ngăn ngӯa ÿѭӧc viӋc nuӕt các mҫm bӋnh vào bөng. Khí dung cNJng có thӇ ÿѭӧc tҥo ra khi chҩt lӓng nhӓ giӑt tӯ pi-pét lên bӅ mһt làm viӋc, khi cҩy là sӵ hòa hӧp hút và thәi luân phiên nhau và khi giӑt cuӕi cùng ÿѭӧc thәi ra khӓi pi-pét. ViӋc hít phҧi khí dung tҥo ra trong quá trình sӱ dөng pi-pét có thӇ phòng tránh ÿѭӧc bҵng cách thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc. Dөng cө hӛ trӧ pi-pét phҧi ÿѭӧc lӵa chӑn cҭn thұn. ThiӃt kӃ và sӱ dөng phҧi tiӋn lau chùi và tiӋt trùng và không ÿӇ tҥo ra thêm nguy cѫ nhiӉm trùng. Phҧi sӱ dөng các ÿҫu pi-pét ÿѭӧc nút (chӕng khí dung) khi thao tác vӟi các vi sinh vұt và nuôi cҩy tӃ bào. Không ÿѭӧc sӱ dөng các pi-pét bӏ gãy hoһc bӏ bӇ ӣ ÿҫu hút vì chúng làm hӓng các ÿҫu cӫa quҧ bóp và gây nguy hiӇm.

x 65 x

Máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm Máy trӝn dùng trong gia ÿình không kín và phóng thích khí dung. ChӍ nên dùng nhӳng thiӃt bӏ ÿѭӧc thiӃt kӃ cho phòng thí nghiӋm. Chúng ÿѭӧc tҥo ra ÿӇ giҧm thiӇu hoһc phòng nhӳng phóng thích nhѭ vұy. Máy trӝn kiӇu nhu ÿӝng tiêu hóa hiӋn dùng ÿѭӧc cho cҧ thӇ tích nhӓ và thӇ tích lӟn cNJng có thӇ tҥo ra khí dung. Máy trӝn sӱ dөng vӟi các vi sinh vұt Nhóm nguy cѫ 3 luôn phҧi ÿә vào và mӣ lҥi trong tӫ an toàn sinh hӑc. Máy siêu âm có thӇ phóng thích khí dung. Chúng phҧi vұn hành trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc phҧi che chҳn xung quanh khi sӱ dөng. Các tҩm chҳn và phía ngoài cӫa máy siêu âm cҫn khӱ nhiӉm sau khi sӱ dөng.

Que cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn Ѭu ÿiӇm cӫa que cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn là không phҧi khӱ trùng và do ÿó có thӇ sӱ dөng trong các tӫ an toàn sinh hӑc nѫi mà ÿèn Bunsen và vi lò ÿӕt sӁ làm xáo trӝn dòng khí. Que cҩy này phҧi ÿһt vào trong chҩt tҭy uӃ sau khi sӱ dөng và thҧi bӓ nhѭ chҩt thҧi ÿã nhiӉm bҭn (xem chѭѫng 3).

Lò vi ÿӕt (Microincinerators) Các lò vi ÿӕt bҵng khí hoһc ÿiӋn có tҩm chҳn bҵng kính borosilicate hoһc bҵng gӕm làm giҧm thiӇu sӵ văng bҳn và phát tán cӫa vұt liӋu nhiӉm trùng khi khӱ trùng que cҩy chuyӇn. Tuy nhiên, lò vi ÿӕt có thӇ làm xáo trӝn dòng khí và do ÿó phҧi ÿһt ӣ phía sau cӫa bӅ mһt làm viӋc trong tӫ an toàn sinh hӑc.

Trang thiӃt bӏ và quҫn áo bҧo hӝ cá nhân ThiӃt bӏ và quҫn áo bҧo hӝ cá nhân có thӇ ÿóng vai trò nhѭ mӝt rào chҳn ÿӇ giҧm thiӇu nguy cѫ phѫi nhiӉm vӟi khí dung, sӵ văng bҳn và các tiêm nhiӉm bҩt thѭӡng. ViӋc lӵa chӑn quҫn áo và thiӃt bӏ phө thuӝc vào bҧn chҩt công viӋc thӵc hiӋn. Phҧi mһc quҫn áo bҧo hӝ khi làm viӋc trong phòng thí nghiӋm. Trѭӟc khi ra khӓi phòng thí nghiӋm phҧi cӣi quҫn áo bҧo hӝ và rӱa tay. Bҧng 11 tóm tҳt mӝt sӕ thiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân dùng trong phòng thí nghiӋm và nhӳng bҧo vӋ mà chúng tҥo ra. T̩p d͉, áo li͉n qu̯n, áo choàng, áo khoác phòng thí nghi͏m Áo khoác phòng thí nghiӋm tӕt nhҩt là phҧi cài khuy kín. Tuy nhiên áo choàng dài tay mӣ phía sau, hoһc áo liӅn quҫn bҧo vӋ tӕt hѫn áo khoác phòng thí nghiӋm và ÿѭӧc ѭu tiên hѫn trong phòng thí nghiӋm vi sinh và khi làm viӋc tҥi tӫ an toàn sinh hӑc. Tҥp dӅ có thӇ mһc bên ngoài áo khoác hoһc áo choàng ӣ nhӳng nѫi cҫn thiӃt ÿӇ bҧo vӋ tӕt hѫn chӕng lҥi các hóa chҩt ÿә hoһc các vұt liӋu sinh hӑc nhѭ máu hay chҩt nuôi cҩy. Nên có dӏch vө giһt là ngay/gҫn cѫ sӣ. Áo khoác, áo choàng, áo liӅn quҫn, tҥp dӅ phòng thí nghiӋm không ÿѭӧc mһc bên ngoài khu vӵc phòng thí nghiӋm.

x 66 x

Kính b̫o h͡, kính an toàn, m̿t n̩ ViӋc lӵa chӑn thiӃt bӏ ÿӇ bҧo vӋ mҳt và mһt khӓi các vұt văng bҳn và va chҥm tùy thuӝc vào hoҥt ÿӝng thӵc hiӋn. Kính thѭӡng hoһc kính thuӕc có thӇ ÿѭӧc làm bҵng khung ÿһc biӋt, loҥi cong hoһc chҳn hai bên, dùng chҩt chӕng vӥ, cho phép lҳp mҳt kính tӯ phía trѭӟc (kính an toàn). Kính an toàn, kӇ cҧ loҥi chҳn hai bên, không bҧo vӋ tӕt khi xҧy ra sӵ cӕ văng bҳn. Cҫn ÿeo kính bҧo hӝ phòng ÿѭӧc sӵ cӕ văng bҳn và va chҥm bên ngoài kính thuӕc và kính áp tròng (nhӳng loҥi không chӕng ÿѭӧc sӵ nguy hiӇm cӫa hóa chҩt và vi sinh vұt). Kính che mһt (lѭӥi trai) phҧi ÿѭӧc làm bҵng nhӵa tәng hӧp chӕng vӥ, che kín toàn mһt và ÿeo ÿúng chӛ bҵng dây quanh ÿҫu hoһc lѭӥi trai. Kính bҧo hӝ, kính an toàn hoһc mһt nҥ không ÿѭӧc ÿeo bên ngoài khu vӵc phòng thí nghiӋm. B̫ng 11. Trang thi͇t b͓ b̫o h͡ cá nhân TRANG THIӂT Bӎ MӔI NGUY Áo khoác, áo choàng Ô nhiӉm áo quҫn dài, áo liӅn quҫn cho phòng thí nghiӋm Tҥp dӅ bҵng nhӵa Ô nhiӉm áo quҫn tәng hӧp Giày dép Va chҥm và văng bҳn Kính bҧo hӝ Va chҥm và văng bҳn

Kính ÿeo mҳt an toàn Bҧo vӋ mһt Mһt nҥ phòng ÿӝc

Găng tay

ĈҺC TÍNH AN TOÀN y Mӣ phía sau y Mһc ngoài áo quҫn thѭӡng y Chӕng thҩm nѭӟc y Kín ngón chân

y Mҳt kính chӕng va chҥm (phҧi có ÿӝ quang hӑc chính xác hoһc ÿeo ngoài kính thuӕc) y Chҳn bên Va chҥm y Mҳt kính chӕng va chҥm (phҧi có ÿӝ quang hӑc chính xác) y Chҳn bên Va chҥm và văng y Che toàn bӝ mһt bҳn y DӉ tháo khi có sӵ cӕ Hít phҧi khí dung y Có các loҥi: sӱ dөng mӝt lҫn, lӑc khí nӱa mһt hoһc cҧ mһt, lӑc khí trang bӏ mNJ trùm ÿҫu hoһc kín mһt và mһt nҥ cung cҩp khí TiӃp xúc trӵc tiӃp vi y Loҥi latex, vinyl hoһc nitrile sinh vұt ÿã chuҭn y vӅ vi sinh vұt, dùng mӝt lҫn y Bҧo vӋ tay VӃt cҳt y Lѭӟi

x 67 x

M̿t n̩ phòng ÿ͡c Sӱ dөng mһt nҥ phòng ÿӝc khi thӵc hiӋn các quá trình có mӕi nguy hiӇm cao (nhѭ viӋc lau dӑn các vұt liӋu nhiӉm trùng bӏ ÿә). ViӋc lӵa chӑn mһt nҥ phòng ÿӝc phө thuӝc vào loҥi nguy hiӇm. Luôn có mһt nҥ phòng ÿӝc vӟi thiӃt bӏ lӑc có thӇ thay ÿәi ÿӇ bҧo vӋ khӓi khí, hѫi nѭӟc, hҥt bөi và vi sinh vұt. ĈiӅu cҫn lѭu ý là bӝ lӑc phҧi vӯa khít vӟi mһt nҥ. ĈӇ có ÿѭӧc sӵ bҧo vӋ tӕt nhҩt thì mһt nҥ phòng ÿӝc cNJng phҧi vӯa vӟi tӯng ngѭӡi và cҫn ÿѭӧc kiӇm tra. Mһt nҥ phòng ÿӝc tӵ ngăn chһn ÿҫy ÿӫ vӟi nguӗn cҩp không khí bên trong sӁ bҧo vӋ hoàn toàn. ĈӇ chӑn ÿúng loҥi mһt nҥ cҫn có sӵ góp ý cӫa ngѭӡi có trình ÿӝ phù hӧp nhѭ các nhà chuyên môn vӅ vӋ sinh lao ÿӝng. Khҭu trang phүu thuұt chӍ ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ bҧo vӋ bӋnh nhân chӭ không thích hӧp làm mһt nҥ phòng ÿӝc cho nhân viên. Mӝt sӕ mһt nҥ phòng ÿӝc dùng mӝt lҫn (ISO 13.340.30) ÿã ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ bҧo vӋ tránh phѫi nhiӉm các tác nhân sinh hӑc. Không ÿѭӧc ÿeo mһt nҥ phòng ÿӝc bên ngoài khu vӵc phòng thí nghiӋm. Găng tay Bàn tay có thӇ bӏ ô nhiӉm khi thӵc hiӋn các quá trình thí nghiӋm, cNJng có thӇ bӏ tәn thѭѫng do nhӳng vұt sҳc nhӑn. Găng tay phүu thuұt ÿҥt tiêu chuҭn dùng mӝt lҫn làm bҵng hҥt nhӵa latex, vinyl hay nitrile, ÿҥt chҩt lѭӧng vӅ mһt vi sinh hӑc sӱ dөng rӝng rãi cho các công viӋc trong phòng thí nghiӋm nói chung và ÿӇ thao tác vӟi tác nhân nhiӉm trùng, máu và dӏch cѫ thӇ. Có thӇ dùng găng tay loҥi tái sӱ dөng nhѭng phҧi chú ý rӱa, tháo, lau chùi và khӱ trùng ÿúng cách. Tháo găng tay và rӱa kӻ bàn tay sau khi cҫm nҳm vұt liӋu nhiӉm trùng, làm viӋc trong tӫ an toàn sinh hӑc và trѭӟc khi rӡi phòng thí nghiӋm. Loҥi găng tay dùng mӝt lҫn sau khi sӱ dөng xong phҧi thҧi bӓ cùng vӟi các chҩt thҧi nhiӉm trùng cӫa phòng thí nghiӋm. Phҧn ӭng dӏ ӭng nhѭ chӭng viêm da và mүn cҧm nhanh ÿã ÿѭӧc ghi nhұn ӣ phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ bӣi nhӳng nhân viên khác sӱ dөng găng tay nhӵa latex, nhҩt là loҥi có phӫ bӝt. Cҫn có sҹn loҥi găng tay sҩy khô ÿӇ thay thӃ. Nên dùng găng tay có lѭӟi thép không rӍ khi có nguy cѫ phѫi nhiӉm vӟi các dөng cө sҳc nhӑn ví dө nhѭ trong khám xét tӱ thi. Loҥi găng tay này phòng ÿѭӧc các vӃt cҳt nhѭng không phòng ÿѭӧc tәn thѭѫng do bӏ ÿâm chích. không ÿѭӧc sӱ dөng găng tay bên ngoài khu vӵc phòng thí nghiӋm. ĈӇ biӃt thêm chi tiӃt, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (12), (17) và (18).

x 68 x

PHҪN IV

Kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn

x 69 x

x 70 x

12. Kӻ thuұt phòng thí nghiӋm

Sai sót do con ngѭӡi, yӃu kém vӅ kӻ thuұt trong phòng thí nghiӋm và sӱ dөng thiӃt bӏ không ÿúng là nguyên nhân chính gây ra các tәn thѭѫng và nhiӉm trùng do công viӋc. Chѭѫng này cung cҩp tóm tҳt các phѭѫng pháp kӻ thuұt nhҵm tránh hoһc giҧm thiӇu nhӳng vҩn ÿӅ thѭӡng gһp nhҩt trong thӵc tӃ.

An toàn xӱ lý mүu trong phòng thí nghiӋm Thu thұp, vұn chuyӇn và thao tác mүu trong phòng thí nghiӋm không ÿúng quy cách là nguy cѫ lây nhiӉm cho ngѭӡi thӵc hiӋn. V̵t chͱa m̳u Vұt chӭa mүu có thӇ bҵng thӫy tinh hoһc tӕt nhҩt là nhӵa tәng hӧp. Vұt chӭa cҫn bӅn và không ÿѭӧc rò rӍ khi ÿұy nҳp hoһc nút chai ÿúng cách. Không ÿӇ mүu dính ngoài vұt chӭa. Vұt chӭa cҫn dán nhãn chính xác ÿӇ dӉ nhұn biӃt. Nhӳng yêu cҫu cӫa mүu hay các phiӃu ghi ÿһc ÿiӇm kӻ thuұt không ÿѭӧc dán ӣ ngoài vұt chӭa mà cҫn ÿӇ riêng ra, tӕt nhҩt là trong phong bì chӕng thҩm nѭӟc. V̵n chuy͋n m̳u trong phòng thí nghi͏m ĈӇ tránh vô ý làm rò rӍ hoһc ÿә mүu nên dùng vұt chӭa thӭ hai là các hӝp có rãnh vһn kín và ÿӇ các hӝp ÿӵng mүu luôn thҷng ÿӭng. Vұt chӭa thӭ hai này có thӇ bҵng kim loҥi hoһc nhӵa tәng hӧp, có thӇ hҩp ÿѭӧc hoһc chӏu ÿѭӧc tác ÿӝng cӫa hóa chҩt tҭy rӱa và nҳp cҫn có mӝt miӃng ÿӋm kín. Cҫn diӋt trùng mӝt cách thѭӡng xuyên. Nh̵n m̳u Các phòng thí nghiӋm phҧi nhұn sӕ lѭӧng mүu lӟn nên thiӃt kӃ mӝt phòng hoһc mӝt khu vӵc riêng biӋt cho viӋc này. Mͧ gói m̳u Nhӳng ngѭӡi nhұn và mӣ mүu cҫn phҧi có kiӃn thӭc vӅ các nguy cѫ tiӅm ҭn ÿӕi vӟi sӭc khӓe và cҫn ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ thӵc hiӋn các phòng ngӯa cѫ bҧn (2), ÿһc biӋt khi xӱ lý các vұt chӭa bӏ vӥ hoһc rò rӍ. Các vұt chӭa mүu quan trӑng nên mӣ trong tӫ an toàn sinh hӑc và có sҹn các chҩt diӋt trùng.

Sӱ dөng pi-pét và dөng cө hӛ trӧ hút mүu 1. Luôn sӱ dөng mӝt dөng cө hӛ trӧ hút mүu. Cҩm hút mүu bҵng miӋng. 2. Tҩt cҧ pi-pét cҫn có nút bông không thҩm ÿӇ giҧm làm nhiӉm bҭn các thiӃt bӏ hút.. x 71 x

3. Không bao giӡ ÿѭӧc thәi không khí vào trong chҩt lӓng có chӭa các tác nhân nhiӉm trùng. 4. Không nên trӝn các mүu nhiӉm trùng bҵng cách hút và thәi luân phiên qua mӝt pi-pét. 5. Không ÿѭӧc dùng pi-pét thәi mҥnh vào chҩt lӓng. 6. Dùng pi-pét hai vҥch tӕt hѫn các loҥi khác vì nó không yêu cҫu thәi giӑt cuӕi cùng. 7. Pi-pét nhiӉm trùng cҫn ngâm chìm hoàn toàn trong mӝt chҩt diӋt trùng thích hӧp trong mӝt vұt chӭa không dӉ vӥ vӟi mӝt khoҧng thӡi gian thích hӧp trѭӟc khi thҧi bӓ. 8. Nên ÿһt vұt chӭa pi-pét thҧi bӓ bên trong tӫ an toàn sinh hӑc. 9. Không ÿѭӧc dùng bѫm kim tiêm dѭӟi da ÿӇ hút. 10. Có thӇ dùng pi-pét làm dөng cө mӣ lӑ có vách ngăn, tránh dùng bѫm kim tiêm dѭӟi da. 11. ĈӇ tránh làm rѫi các vұt liӋu nhiӉm trùng tӯ pi-pét cҫn ÿһt mӝt vұt liӋu hút thҩm trên bӅ mһt làm viӋc và sau khi sӱ dөng cҫn hӫy bӓ nhѭ chҩt thҧi nhiӉm trùng.

Tránh rѫi vãi vұt liӋu nhiӉm trùng 1. ĈӇ tránh rѫi vãi, vòng cҩy chuyӇn vi sinh vұt nên có ÿѭӡng kính 2- 3 mm và hoàn toàn khép kín. Cán vòng cҩy không ÿѭӧc dài hѫn 6 cm ÿӇ giҧm sӵ dao ÿӝng. 2. Tránh nguy cѫ bҳn tung tóe vұt liӋu nhiӉm trùng trên ngӑn lӱa ÿèn Bunsen bҵng cách sӱ dөng lò nung ÿiӋn nhӓ ÿѭӧc bao quanh ÿӇ tiӋt trùng vòng cҩy chuyӇn. Loҥi vòng cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn thì thích hӧp hѫn. 3. Cҫn cҭn thұn khi làm khô các mүu ÿӡm ÿӇ tránh sinh khí dung. 4. Nhӳng mүu vұt và vi khuҭn cҩy thҧi bӓ cҫn thanh trùng hoһc/và vӭt bӓ nên ÿһt trong các vұt chӭa không rò rӍ, nhѭ túi ÿӵng chҩt thҧi cӫa phòng thí nghiӋm. MiӋng túi cҫn buӝc chһt (có thӇ bҵng dây nӗi hҩp) trѭӟc khi vӭt vào thùng chӭa chҩt thҧi. 5. Khu vӵc làm viӋc cҫn tҭy trùng bҵng chҩt tҭy thích hӧp vào cuӕi mӛi buәi làm viӋc. 6. ĈӇ biӃt thêm thông tin, xem thêm tài liӋu tham khҧo sӕ (12).

Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc 1. Cách sӱ dөng và hҥn chӃ cӫa tӫ an toàn sinh hӑc nên ÿѭӧc giҧi thích cho tҩt cҧ nhӳng ngѭӡi có thӇ sӱ dөng (xem chѭѫng 10) vӟi sӵ tham khҧo các tiêu chuҭn quӕc gia và tài liӋu có liên quan. ViӃt thành thѭӡng qui hay phát cho nhân viên sә tay sӱ dөng hoһc sә tay an toàn. Cө thӇ, cҫn biӃt rõ là tӫ an toàn sinh hӑc không bҧo vӋ ngѭӡi làm viӋc khӓi nhӳng ÿә vӥ hay kӻ thuұt yӃu. 2. Không sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc trӯ khi nó ÿang hoҥt ÿӝng tӕt. x 72 x

3. Không mӣ ô kính quan sát khi ÿang sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc. 4. Dөng cө và vұt liӋu trong tӫ phҧi giӳ ӣ mӭc tӕi thiӇu. Luӗng không khí ӣ bӝ phұn thông gió phía sau không bӏ cҧn trӣ. 5. Không dùng ÿèn Bunsen trong tӫ an toàn sinh hӑc. Sӭc nóng sӁ làm ÿәi hѭӟng dòng khí và có thӇ làm hӓng bӝ lӑc. Có thӇ dùng lò vi ÿӕt ÿiӋn tӱ nhѭng vòng cҩy chuyӇn vô trùng dùng mӝt lҫn thì tӕt hѫn. 6. Mӑi viӋc cҫn tiӃn hành ӣ giӳa hoһc phҫn sau cӫa bӅ mһt làm viӋc và có thӇ nhìn thҩy ÿѭӧc qua ô kính quan sát. 7. Hҥn chӃ ÿi lҥi phía sau ngѭӡi ÿang vұn hành tӫ. 8. Ngѭӡi vұn hành tӫ không nên cӱ ÿӝng cánh tay nhiӅu vì sӁ làm nhiӉu dòng khí. 9. Không ÿӇ giҩy ghi chú, ӕng hút hay các vұt liӋu khác làm tҳc nghӁn lѭӟi khí vì sӁ làm phá vӥ dòng khí, có thӇ gây ra nhiӉm khuҭn vұt liӋu và phѫi nhiӉm cho ngѭӡi làm viӋc. 10. BӅ mһt tӫ cҫn lau chùi bҵng mӝt chҩt tҭy trùng thích hӧp sau khi hoàn thành công viӋc vào cuӕi ngày làm viӋc. 11. Quҥt gió cӫa tӫ phҧi chҥy ít nhҩt 5 phút trѭӟc khi làm viӋc và sau khi công viӋc hoàn thành. 12. Không ÿӇ giҩy tӡ làm viӋc trong tӫ. ĈӇ biӃt thêm chi tiӃt, xem chѭѫng 10.

Tránh nuӕt phҧi và ÿӇ các vұt nhiӉm trùng dính vào da và mҳt 1. Nhӳng giӑt và hҥt lӟn (ÿѭӡng kính >5µm ) sinh ra trong khi thao tác vi sinh sӁ nhanh chóng bám dính lên mһt làm viӋc và tay ngѭӡi thao tác. Nên mang găng tay dùng mӝt lҫn. Nhân viên phòng thí nghiӋm nên tránh chҥm tay vào miӋng, mҳt, mһt. 2. Không ăn, uӕng và trӳ thӵc phҭm trong phòng thí nghiӋm. 3. Không ngұm bút, bút chì, kҽo cao su trong phòng thí nghiӋm. 4. Không sӱ dөng mӻ phҭm trong phòng thí nghiӋm. 5. Cҫn che hoһc dùng cách khác ÿӇ bҧo vӋ mһt, mҳt và miӋng trong bҩt cӭ hoҥt ÿӝng nào có thӇ gây văng bҳn các vұt có nguy cѫ nhiӉm khuҭn.

Tránh các vұt nhiӉm trùng ÿâm phҧi 1. Cҫn cҭn thұn theo ÿúng tiêu chuҭn thӵc hành ÿӇ tránh bӏ thӫy tinh vӥ hoһc sӭt làm tәn thѭѫng. NӃu có thӇ, nên thay thӃ dөng cө thӫy tinh bҵng nhӵa tәng hӧp. 2. Tәn thѭѫng có thӇ do các vұt sҳc nhӑn nhѭ kim tiêm dѭӟi da, pipet Pasteur (ӕng tiӋt trùng) thӫy tinh hay mҧnh vӥ thӫy tinh ÿâm phҧi. 3. Có thӇ làm giҧm nhӳng tәn thѭѫng do kim tiêm bҵng cách (a) hҥn chӃ tӕi ÿa viӋc sӱ dөng bѫm kim tiêm (ví dө có thӇ sӱ dөng các thiӃt bӏ mӣ lӑ có vách ngăn ÿѫn giҧn sҹn có và pi-pét thay cho bѫm và kim tiêm); hoһc (b) sӱ dөng các thiӃt bӏ sҳc nhӑn an toàn khi cҫn phҧi dùng bѫm và kim tiêm. x 73 x

4. Không bao giӡ ÿұy nҳp kim tiêm. Nhӳng vұt dөng dùng mӝt lҫn nên vӭt bӓ trong vұt chӭa chuyên dөng chӕng thҩm/chӕng thӫng có nҳp ÿұy. 5. Dùng pi-pét Pasteur bҵng nhӵa tәng hӧp thay cho pi-pét bҵng thӫy tinh.

Tách huyӃt thanh 1. ChӍ nhӳng nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo tӕt mӟi thӵc hiӋn công viӋc này. 2. Cҫn ÿeo găng tay và các thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt và niêm mҥc. 3. ChӍ có thӇ tránh hay giӟi hҥn chӃ sӵ văng bҳn và sinh khí dung bҵng thao tác kӻ thuұt thí nghiӋm tӕt. Máu và huyӃt thanh phҧi hút cҭn thұn, không rӟt. Cҩm hút bҵng miӋng. 4. Sau khi sӱ dөng, ngâm chìm hoàn toàn pi-pét trong chҩt diӋt trùng phù hӧp vӟi mӝt thӡi gian hӧp lý trѭӟc khi vӭt bӓ hoһc rӱa và thanh trùng ÿӇ tái sӱ dөng. 5. Nhӳng ӕng ÿӵng mүu thҧi còn máu ÿông ... (ÿã bӏ thay nҳp) nên ÿһt vào vұt chӭa thích hӧp không rò rӍ ÿӇ thanh trùng và/hoһc thiêu hӫy. 6. Nên có sҹn chҩt tҭy trùng thích hӧp ÿӇ làm sҥch các vӃt ÿә và rѫi vãi (xem chѭѫng 14).

Sӱ dөng máy ly tâm Thӵc hiӋn chính xác vӅ mһt kӻ thuұt là ÿiӅu tiên quyӃt cӫa an toàn vi sinh trong viӋc sӱ dөng máy ly tâm phòng thí nghiӋm. 2. Máy ly tâm cҫn sӱ dөng theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt. 3. Máy ly tâm cҫn ÿһt ӣ ÿӝ cao cho phép ngѭӡi làm viӋc thҩy rõ bên trong bát ÿһt trөc quay và thùng ÿӇ ӕng ly tâm. 4. Ӕng nghiӋm ly tâm và vұt ÿӵng mүu dùng trong máy ly tâm nên làm bҵng thӫy tinh dày, tӕt nhҩt là nhӵa tәng hӧp và nên kiӇm tra lӛi trѭӟc khi dùng. 5. Ӕng nghiӋm và vұt ÿӵng mүu luôn ÿұy kín nҳp (nên dùng ӕng nghiӋm có nҳp vһn) ÿӇ ly tâm. 6. Thùng ÿһt ӕng nghiӋm phҧi sҳp xӃp, dàn ÿӅu, bӏt kín và mӣ ra trong tӫ an toàn sinh hӑc. 7. Thùng ÿһt ӕng nghiӋm và trөc quay nên xӃp thành tӯng ÿôi theo trӑng lѭӧng, ӕng nghiӋm ÿһt cân bҵng. 8. Hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt nên qui ÿӏnh khoҧng cách tӯ mһt chҩt lӓng ÿӃn mép ӕng nghiӋm. 9. Nên sӱ dөng nѭӟc cҩt hay cӗn (propanol, 70%) ÿӇ cân bҵng nhӳng thùng ÿӵng ӕng nghiӋm trӕng. Không nên sӱ dөng dung dӏch muӕi hay hypochlorite vì chúng ăn mòn kim loҥi. 10. Phҧi sӱ dөng thùng có nҳp ÿұy (chén an toàn) ÿӕi vӟi các vi sinh vұt Nhóm nguy cѫ 3 và 4. 11. Khi sӱ dөng máy ly tâm có roto nghiêng, phҧi chú ý không ÿӇ các ӕng nghiӋm quá ÿҫy ÿӇ tránh bӏ tràn. 1.

x 74 x

12. Cҫn kiӇm tra hҵng ngày nhӳng vӃt màu hay vӃt bҭn ӣ ngang mӭc roto ӣ phҫn bên trong bát cӫa máy ly tâm. NӃu có vӃt màu hay vӃt bҭn thì cҫn ÿánh giá lҥi các qui trình thao tác. 13. Cҫn kiӇm tra hҵng ngày nhӳng dҩu hiӋu ăn mòn và rҥn nӭt nhӓ cӫa roto và thùng ÿӵng ӕng nghiӋm. 14. Giá ÿӵng ӕng nghiӋm, roto và bát cӫa máy ly tâm cҫn tҭy trùng sau mӛi lҫn sӱ dөng. 15. Sau khi sӱ dөng, nên úp thùng ÿӵng ӕng nghiӋm ÿӇ cho khô. 16. Nhӳng hҥt nhiӉm khuҭn lan truyӅn trong không khí có thӇ phát tán khi sӱ dөng máy ly tâm. Các hҥt này di chuyӇn vӟi vұn tӕc rҩt lӟn khiӃn dòng khí cӫa tӫ an toàn sinh hӑc không thӇ giӳ chúng lҥi nӃu máy ly tâm ÿѭӧc ÿһt trong tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I hay cҩp II truyӅn thӕng mӣ phía trѭӟc. Máy ly tâm kín ÿһt trong tӫ an toàn cҩp III ngăn chһn khí dung phát tán rӝng rãi. Tuy nhiên, thao tác sӱ dөng máy ly tâm tӕt và ӕng nghiӋm có nҳp an toàn giúp bҧo vӋ hӳu hiӋu khӓi khí dung nhiӉm trùng và các hҥt phân tán.

Sӱ dөng máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm 1. Không nên sӱ dөng máy trӝn cho gia ÿình trong phòng thí nghiӋm vì nó có thӇ rò rӍ hoһc tҥo ra khí dung. Máy trӝn và máy trӝn kiӇu nhu ÿӝng tiêu hóa cho phòng thí nghiӋm an toàn hѫn. 2. Nҳp và chén hay chai lӑ cҫn trong tình trҥng tӕt và không rҥn nӭt hay méo mó. Nút ÿұy cҫn vӯa khít và nhӳng miӃng ÿӋm cҫn trong tình trҥng tӕt. 3. Máy trӝn mүu, máy lҳc và máy siêu âm hoҥt ÿӝng sinh ra áp suҩt trong ӕng. Khí dung chӭa vұt nhiӉm khuҭn có thӇ thoát ra tӯ khe giӳa nҳp ÿұy và ӕng. Nên sӱ dөng ӕng làm bҵng nhӵa tәng hӧp, ÿһc biӋt là bҵng polytetrafluoroethylene (PTFE), vì thӫy tinh có thӇ vӥ, phóng thích vұt nhiӉm khuҭn và có thӇ làm tәn thѭѫng ngѭӡi thao tác. 4. Máy trӝn mүu, máy lҳc và máy siêu âm ÿang sӱ dөng cҫn phӫ mӝt bao nhӵa tәng hӧp trong suӕt và chҳc chҳn. Vӓ bao cҫn tҭy trùng sau khi sӱ dөng. NӃu có thӇ, nên vұn hành các loҥi máy trong vӓ nhӵa tәng hӧp trong tӫ an toàn sinh hӑc. 5. Cuӕi quá trình thao tác, các vұt chӭa mүu nên mӣ trong tӫ an toàn sinh hӑc. 6. Bҧo vӋ thính giác cho ngѭӡi sӱ dөng máy siêu âm.

Sӱ dөng máy nghiӅn mô 1. Nên ÿeo găng và dùng vұt liӋu hút nѭӟc ÿӇ cҫm máy nghiӅn mô bҵng thӫy tinh. Máy nghiӅn mô bҵng nhӵa tәng hӧp (PTFE) thì an toàn. 2. Máy nghiӅn mô nên vұn hành và mӣ trong tӫ an toàn sinh hӑc.

x 75 x

Bҧo dѭӥng và sӱ dөng tӫ lҥnh và tӫ ÿông 1. Nên rã ÿông và lau chùi ÿӏnh kǤ tӫ lҥnh, tӫ ÿông nhanh và tӫ ÿӵng carbon dioxide rҳn (ÿá khô) và vӭt bӓ nhӳng ӕng thuӕc tiêm, ӕng nghiӋm vv... bӏ vӥ. Khi lau chùi, cҫn ÿeo ÿӗ bҧo hӝ mһt và găng tay cao su loҥi bӅn. Sau khi lau chùi, mһt trong cӫa tӫ cҫn khӱ trùng. 2. Tҩt cҧ nhӳng vұt chӭa mүu trong tӫ lҥnh v.v... nên dán nhãn rõ ràng vӟi tên khoa hӑc cӫa chҩt, ngày cҩt giӳ và tên ngѭӡi cҩt giӳ. Nhӳng vұt không có nhãn và hӃt hҥn nên thanh trùng và vӭt bӓ. 3. Phҧi giӳ bҧn kiӇm kê nhӳng vұt trong tӫ ÿông. 4. Không bҧo quҧn dung dӏch dӉ cháy trong tӫ lҥnh trӯ tӫ chӕng nә. Ghi chú vӅ tác ÿӝng này nên dán trên cánh tӫ lҥnh.

Mӣ ӕng thuӕc chӭa vұt nhiӉm trùng ÿông khô Cҫn thұn trӑng khi mӣ các ӕng thuӕc chӭa nhӳng vұt liӋu ÿông khô vì mӝt ít vұt liӋu bên trong ӕng có thӇ phát tán ra không khí dѭӟi ÿiӅu kiӋn áp suҩt trong ӕng thҩp và sӵ ùa vào ÿӝt ngӝt cӫa dòng khí trong không khí. Ӕng thuӕc luôn cҫn mӣ trong tӫ an toàn sinh hӑc theo nhӳng qui trình sau: Ĉҫu tiên khӱ khuҭn mһt ngoài ӕng. GiNJa thành dҩu trên ӕng vӅ phía nӱa có nút bông hoһc nút giҩy, nӃu có. Giӳ ӕng thuӕc bҵng nút bông có thҩm cӗn tҥi vӏ trí bҿ ӕng ÿӇ bҧo vӋ tay. Gӥ bӓ phҫn ÿҫu ӕng mӝt cách nhҽ nhàng và xӱ lý nhѭ vӟi vұt bӏ nhiӉm khuҭn. 5. NӃu nút vүn còn trên ӕng, gӥ bӓ nó bҵng kҽp vô khuҭn. 6. Thêm dung dӏch tҥo dӏch huyӅn phù vào ӕng mӝt cách chұm rãi ÿӇ tránh tҥo bӑt.

1. 2. 3. 4.

Bҧo quҧn ӕng chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng Không bao giӡ ÿѭӧc nhúng ӕng thuӕc chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng vào nitѫ lӓng vì ӕng thuӕc nӭt hoһc không bӏt kín có thӇ vӥ hoһc nә khi di chuyӇn. NӃu ӕng thuӕc cҫn ÿѭӧc bҧo quҧn ӣ nhiӋt ÿӝ thҩp thì nên cҩt giӳ ӣ thӇ khí phía trên ni tѫ lӓng. NӃu không, vұt nhiӉm trùng cҫn giӳ trong tӫ ÿông lҥnh nhanh cѫ hӑc hoһc trên ÿá khô. Nhân viên phòng thí nghiӋm nên mang ÿӗ bҧo vӋ mҳt và tay khi lҩy ӕng thuӕc ra khӓi nѫi bҧo quҧn lҥnh. Mһt ngoài ӕng thuӕc lѭu giӳ theo phѭѫng cách này nên khӱ trùng khi lҩy ӕng ra khӓi nѫi bҧo quҧn.

Phòng ngӯa chuҭn khӓi mүu máu dӏch tiӃt, mô, và dӏch cѫ thӇ khác Phòng ngӯa chuҭn (bao gӗm “các biӋn pháp phòng ngӯa chung” (19) ÿѭӧc ÿѭa ra nhҵm làm giҧm nguy cѫ lan truyӅn vi sinh vұt tӯ cҧ nguӗn nhiӉm trùng xác ÿӏnh và chѭa xác ÿӏnh (2). Thu th̵p, dán nhãn và v̵n chuy͋n m̳u 1. Luôn tuân thӫ các phòng ngӯa chuҭn (2); ÿeo găng tay trong tҩt cҧ các qui trình. x 76 x

2. Nên ÿӇ nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo thu thұp mүu máu bӋnh nhân và ÿӝng vұt. 3. Ĉӕi vӟi lҩy máu tƭnh mҥch, nên dùng dөng cө hút chân không an toàn thay cho bѫm và kim tiêm thông thѭӡng, dөng cө này cho phép lҩy máu trӵc tiӃp vào ӕng nghiӋm vұn chuyӇn có nҳp ÿұy và/hoһc ӕng nghiӋm nuôi cҩy, và tӵ hӫy kim sau khi dùng. 4. Các ӕng nghiӋm nên ÿһt trong vұt chӭa thích hӧp ÿӇ vұn chuyӇn ÿӃn phòng thí nghiӋm (xem chѭѫng 15 vӅ yêu cҫu vұn chuyӇn) và trong các cѫ sӣ phòng thí nghiӋm (xem phҫn Vұn chuyӇn mүu trong các cѫ sӣ phòng thí nghiӋm cӫa chѭѫng này). PhiӃu yêu cҫu nên ÿһt riêng trong túi hoһc phong bì không thҩm nѭӟc. 5. Ngѭӡi nhұn mүu không nên mӣ các túi này. Mͧ m̳u và các ͙ng ÿ͹ng m̳u 1. Nên mӣ các ӕng ÿӵng mүu trong tӫ an toàn sinh hӑc. 2. Phҧi ÿeo găng tay. Nên dùng vұt bҧo vӋ mҳt và niêm mҥc (kính bҧo hӝ hoһc mһt nҥ). 3. Nên ÿeo tҥp dӅ bҵng nhӵa tәng hӧp ngoài quҫn áo bҧo hӝ. 4. Các nút chai cҫn giӳ bҵng mӝt mҧnh giҩy hoһc gҥc ÿӇ tránh văng bҳn. Thͯy tinh và "v̵t s̷c nh͕n" 1. NӃu có thӇ, nên dùng nhӵa tәng hӧp thay cho thӫy tinh. ChӍ dùng loҥi thӫy tinh phòng thí nghiӋm (borosilicate) và phҧi vӭt bӓ bҩt cӭ vұt dөng nào bӏ nӭt hoһc vӥ. 2. Không ÿѭӧc dùng kim tiêm dѭӟi da nhѭ pi-pét (xem phҫn Tránh bӏ các vұt liӋu nhiӉm khuҭn ÿâm phҧi ӣ chѭѫng này). Tiêu b̫n và b͏nh pẖm ÿ͋ soi kính hi͋n vi Cӕ ÿӏnh và nhuӝm mүu máu, ÿӡm và phân ÿӇ soi bҵng kính hiӇn vi không diӋt ÿѭӧc tҩt cҧ các vi sinh vұt hoһc vi rút cӫa mүu bӋnh phҭm. Các tiêu bҧn và bӋnh phҭm này nên thao tác bҵng kҽp, lѭu giӳ ÿúng cách và khӱ khuҭn và/hoһc thanh trùng trѭӟc khi vӭt bӓ. Thi͇t b͓ t͹ ÿ͡ng (máy siêu âm, máy tr͡n xoáy) 1. ThiӃt bӏ cҫn khép kín ÿӇ tránh nhӓ giӑt và khí dung. 2. Nhӳng vұt rѫi vãi cҫn bӓ vào bình kín ÿӇ khӱ trùng và/hoһc hӫy bӓ. 3. ThiӃt bӏ cҫn tҭy trùng vào cuӕi mӛi buәi làm viӋc theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt. Mô 1. Nên dùng Formalin ÿӇ cӕ ÿӏnh mүu. 2. Cҫn tránh xa khu vӵc ÿóng băng. Khi cҫn thiӃt, máy làm lҥnh nên ÿѭӧc che chҳn và ngѭӡi thao tác nên mang mһt nҥ. ĈӇ khӱ trùng, tăng nhiӋt ÿӝ cӫa thiӃt bӏ lên ít nhҩt 20 0C.

x 77 x

Kh͵ trùng Nên dùng dung dӏch hypochlorit và các hóa chҩt khӱ trùng mҥnh ÿӇ khӱ nhiӉm. Dung dӏch Hypochlorit chuҭn bӏ sҹn chӭa 1 g clorine/l ÿӇ sӱ dөng thông thѭӡng và 5 g/l ÿӇ khӱ trùng vӃt máu. Glutaraldehyde có thӇ sӱ dөng ÿӇ khӱ khuҭn bӅ mһt (xem chѭѫng 14).

Phòng ngӯa các vұt chӭa prion Prion (cNJng ÿѭӧc xem là “ vi rút chұm”) có liên quan tӟi bӋnh viêm não xӕp truyӅn nhiӉm (TSEs), ÿáng chú ý là bӋnh Creutzfeldt-Jakob (CJD; bao gӗm dҥng biӃn thӇ mӟi), hӝi chӭng Gerstmann-Sträussler-Scheinker, chӭng mҩt ngӫ ác tính có tính gia ÿình và kuru ӣ ngѭӡi; Scrapie ӣ cӯu và dê; bӋnh bò ÿiên (BSE) ӣ gia súc và mӝt sӕ bӋnh viêm não truyӅn nhiӉm khác ӣ hѭѫu, nai và chӗn vizon. Mһc dù CJD ÿã lây truyӅn sang ngѭӡi nhѭng chѭa có bҵng chӭng cho thҩy các bӋnh lây nhiӉm ÿó liên quan tӟi phòng thí nghiӋm. Tuy nhiên, thӵc hiӋn mӝt vài phòng ngӯa mӝt cách thұn trӑng trong khi thao tác nhӳng vұt liӋu nhiӉm trùng hay có nguy cѫ lây nhiӉm cho con ngѭӡi và ÿӝng vұt là ÿiӅu quan trӑng. Lӵa chӑn cҩp an toàn sinh hӑc khi làm viӋc vӟi các vұt liӋu liên quan tӟi bӋnh viêm não xӕp truyӅn nhiӉm (TSEs) sӁ phө thuӝc vào tính chҩt tӵ nhiên cӫa nhân tӕ và các mүu nghiên cӭu và nên ÿһt dѭӟi sӵ cӕ vҩn cӫa nhӳng nhà chӭc trách quӕc gia. Sӵ tұp trung cao cӫa prion ÿѭӧc tìm thҩy trong mô cӫa hӋ thҫn kinh trung tâm. Nhӳng nghiên cӭu ӣ ÿӝng vұt cNJng cho thҩy nó cNJng tұp trung nhiӅu ӣ lách, vùng ÿӗi thӏ, hҥch bҥch huyӃt và phәi. Nhӳng nghiên cӭu gҫn ÿây chӍ ra rҵng prion trong lѭӥi và mô cѫ xѭѫng cNJng xuҩt hiӋn nguy cѫ nhiӉm trùng tiӅm ҭn (20–23). Bҩt hoҥt hoàn toàn prion là ÿiӅu khó ÿҥt ÿѭӧc. ĈiӅu quan trӑng cҫn nhҩn mҥnh là nên sӱ dөng dөng cө dùng mӝt lҫn nӃu có thӇ và sӱ dөng nhӳng vұt che phӫ dùng mӝt lҫn ÿӇ bҧo vӋ bӅ mһt làm viӋc cӫa tӫ an toàn sinh hӑc. Nhân viên phòng thí nghiӋm phҧi thұn trӑng ÿӇ tránh nuӕt phҧi các vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc bӏ chúng ÿâm vào da. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng phòng ngӯa sau ÿây vì quá trình khӱ trùng và tiӋt trùng phòng thí nghiӋm thông thѭӡng không tiêu diӋt ÿѭӧc vi sinh vұt. 1. Tӕt nhҩt là sӱ dөng thiӃt bӏ chuyên dөng, tӭc là không sӱ dөng chung vӟi nhӳng phòng thí nghiӋm khác. 2. Phҧi dùng quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm (áo choàng và tҥp dӅ) và găng tay sӱ dөng mӝt lҫn. (Các nhà bӋnh lý hӑc cҫn sӱ dөng găng tay có mҳt lѭӟi thép ӣ giӳa các găng tay cao su). 3. Rҩt cҫn dùng ÿӗ bҵng nhӵa tәng hӧp sӱ dөng mӝt lҫn - loҥi có thӇ xӱ lý và vӭt bӓ nhѭ chҩt thҧi khô. 4. Không nên sӱ dөng máy xӱ lý mô vì nó khó tҭy trùng. Nên sӱ dөng chai lӑ và cӕc Bêse (bҵng nhӵa tәng hӧp) ÿӇ thay thӃ. 5. Tҩt cҧ các thao tác bҵng tay phҧi thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc.

x 78 x

6. Thұt thұn trӑng khi làm viӋc ÿӇ tránh tҥo khí dung, nuӕt phҧi chҩt nhiӉm trùng, bӏ cҳt và ÿâm thӫng da. 7. Mô ÿѭӧc cӕ ÿӏnh bҵng Formalin nên ÿѭӧc xem là còn lây nhiӉm, ngay cҧ khi ÿã ngâm formalin trong mӝt thӡi gian dài. 8. VӅ căn bҧn, mүu giҧi phүu bӋnh lý chӭa prion bӏ bҩt hoҥt sau khi ngâm axit formic trong vòng 1 giӡ (24), (25). 9. Các vұt thҧi bӓ nhѭ găng tay, áo choàng và tҥp dӅ dùng mӝt lҫn cҫn khӱ trùng bҵng hѫi nѭӟc ӣ 134–137 0C trong 18 phút ÿӕi vӟi chu kǤ ÿѫn, hay 3 phút mӝt ÿӕi vӟi 6 chu kǤ liên tiӃp, sau ÿó mӟi thiêu. 10. Các thiӃt bӏ dùng lҥi nhѭ găng tay mҳt lѭӟi bҵng thép phҧi thu thұp lҥi ÿӇ diӋt trùng. 11. Nhӳng chҩt thҧi lӓng nhiӉm prion nên xӱ lý bҵng hypochlorite natri chӭa chlorine 20 g/l (2%) (nӗng ÿӝ cuӕi cùng) trong 1 giӡ. 12. TiӃn trình hóa hѫi Paraformaldehyde không làm giҧm ÿӝ chuҭn prion và prion có sӭc ÿӅ kháng ÿӕi vӟi tia cӵc tím. Tuy nhiên, cҫn tiӃp tөc khӱ trùng tӫ bҵng phѭѫng pháp chuҭn (khí formaldehyde) ÿӇ bҩt hoҥt nhӳng nhân tӕ khác nӃu có. 13. Tӫ an toàn sinh hӑc và nhӳng bӅ mһt khác nhiӉm prion có thӇ khӱ trùng bҵng hypochlorite natri chӭa chlorine 20 g/l (2%) (nӗng ÿӝ cuӕi cùng) trong 1 giӡ. 14. Sau khi tháo ra, bӝ lӑc khí hiӋu năng cao (HEPA) nên thiêu ӣ nhiӋt ÿӝ thҩp nhҩt là 1000 0C. Trѭӟc khi thiêu cҫn thӵc hiӋn các bѭӟc: a. Dùng bình xӏt phun vào mһt phѫi nhiӉm cӫa màng lӑc trѭӟc khi vӭt bӓ. b. "Gói kín" màng lӑc HEPA khi vӭt bӓ và c. Bӓ màng lӑc ra khӓi không gian làm viӋc ÿӇ không làm nhiӉm trùng ӕng thông khí cӫa tӫ. 15. Dөng cө cҫn ngâm hoàn toàn trong hypochlorite natri chӭa chlorine 20 g/l (2%) trong 1 giӡ và sau ÿó rӱa kӻ lҥi bҵng nѭӟc sҥch trѭӟc khi thanh trùng. 16. Dөng cө không thӇ thanh trùng có thӇ lau chùi nhiӅu lҫn bҵng hypochlorite natri chӭa chlorine 20 g/l (2%) trên 1 giӡ. Cҫn rӱa ÿúng cách ÿӇ loҥi bӓ hypochlorite natri còn sót lҥi. ĈӇ biӃt thêm thông tin vӅ thao tác vӟi các chҩt khác thѭӡng, xem các phө lөc (12), (26) và (27).

x 79 x

13. KӃ hoҥch dӵ phòng và qui trình xӱ lý khҭn cҩp

Các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӟi vi sinh vұt nhiӉm trùng nên xây dӵng sӵ phòng ngӯa an toàn thích hӧp ÿӕi vӟi mӕi nguy hiӇm cӫa sinh vұt và ÿӝng vұt ÿѭӧc thao tác. Tҩt cҧ các phòng thí nghiӋm và cѫ sӣ nhӕt ÿӝng vұt cҫn có kӃ hoҥch dӵ phòng nhӳng rӫi ro khi làm viӋc hoһc lѭu giӳ các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 3 hoһc 4 (phòng thí nghiӋm kiӇm soát- an toàn sinh hӑc cҩp 3 và ngăn chһn tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4). Nhӳng nhà chӭc trách vӅ sӭc khӓe tҥi ÿӏa phѭѫng và/hoһc quӕc gia nên tham gia vào viӋc xây dӵng kӃ hoҥch sҹn sàng ӭng phó vӟi tình trҥng khҭn cҩp.

KӃ hoҥch dӵ phòng KӃ hoҥch dӵ phòng cҫn ÿѭa ra các hoҥt ÿӝng sau: 1. Phòng ngӯa nhӳng thҧm hӑa thiên nhiên nhѭ hӓa hoҥn, lNJ lөt, ÿӝng ÿҩt và cháy nә. 2. Ĉánh giá các nguy cѫ nguy hiӇm sinh hӑc. 3. KiӇm soát và khӱ trùng các phѫi nhiӉm bҩt ngӡ. 4. Sѫ tán khҭn cҩp ngѭӡi và ÿӝng vұt khӓi các khu nhà. 5. Xӱ trí cҩp cӭu cho nhӳng ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm và tәn thѭѫng. 6. Giám sát y khoa ÿӕi vӟi nhӳng ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm. 7. Khám và ÿiӅu trӏ cho nhӳng ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm. 8. ĈiӅu tra dӏch tӉ hӑc. 9. TiӃp tөc các hoҥt ÿӝng sau tai nҥn. Khi xây dӵng kӃ hoҥch này cҫn quan tâm nhӳng vҩn ÿӅ sau: 1. Xác ÿӏnh các vi sinh vұt nguy cѫ cao. 2. Vӏ trí cӫa nhӳng khu vӵc nguy hiӇm cao nhѭ phòng thí nghiӋm, khu vӵc lѭu giӳ, các cѫ sӣ thí nghiӋm ÿӝng vұt. 3. Xác ÿӏnh cá nhân và cӝng ÿӗng có nguy cѫ bӏ lây nhiӉm. 4. Xác ÿӏnh nhӳng ngѭӡi có tránh nhiӋm và nhiӋm vө cӫa hӑ nhѭ chuyên viên an toàn sinh hӑc, nhân viên an toàn, ngѭӡi quҧn lý y tӃ cӫa ÿӏa phѭѫng, thҫy thuӕc lâm sàng, nhà vi sinh vұt hӑc, bác sӻ thú y, nhà dӏch tӉ hӑc, các cѫ quan công an và phòng cháy chӳa cháy. 5. Danh sách các cѫ sӣ cách ly và ÿiӅu trӏ cho ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm và nhiӉm trùng. 6. Phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm và bӏ nhiӉm trùng. x 80 x

7. Danh mөc nguӗn huyӃt thanh miӉn dӏch, vҳc xin, thuӕc, trang thiӃt bӏ và vұt tѭ chuyên dөng. 8. Cung cҩp trang thiӃt bӏ khҭn cҩp nhѭ quҫn áo bҧo hӝ, chҩt khӱ trùng, các bӝ thӱ nghiӋm hóa hӑc và sinh vұt hӑc, thiӃt bӏ và vұt tѭ khӱ nhiӉm.

Các qui trình xӱ lý khҭn cҩp cho phòng thí nghiӋm vi sinh vұt T͝n th˱˯ng do b͓ ÿâm, v͇t c̷t và tr̯y da Nhӳng ngѭӡi bӏ tәn thѭѫng nên cӣi quҫn áo bҧo hӝ, rӱa tay và lau chùi nhӳng vùng bӏ tәn thѭѫng, sӱ dөng mӝt chҩt khӱ trùng da thích hӧp và yêu cҫu chăm sóc y tӃ theo mӭc ÿӝ cҫn thiӃt. Cҫn báo cáo nguyên nhân cӫa tәn thѭѫng cNJng nhѭ các tác nhân liên quan và lѭu giӳ hӗ sѫ y khoa ÿҫy ÿӫ và chính xác. Nu͙t ph̫i nhͷng v̵t li͏u có nguy c˯ nhi͍m trùng Cӣi bӓ quҫn áo bҧo hӝ và yêu cҫu chăm sóc y tӃ. Xác ÿӏnh vұt liӋu nuӕt phҧi, báo cáo tình huӕng tai nҥn và lѭu giӳ hӗ sѫ y khoa ÿҫy ÿӫ và chính xác. Phóng thích khí dung có nguy c˯ nhi͍m trùng (ngoài tͯ an toàn sinh h͕c) Tҩt cҧ mӑi ngѭӡi nên rӡi khӓi khu vӵc bӏ nhiӉm ngay lұp tӭc và nhӳng ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm nên ÿѭӧc xӱ lý theo các hѭӟng dүn y tӃ. Thông báo ngay cho giám sát viên phòng thí nghiӋm và chuyên viên an toàn sinh hӑc. Không vào phòng trong khoҧng thӡi gian thích hӧp (trong 1giӡ) ÿӇ cho khí dung cuӕn ÿi xa và nhӳng hҥt nһng lҳng xuӕng. NӃu phòng thí nghiӋm không có hӋ thӕng thҧi khí trung tâm thì sau mӝt thӡi gian dài hѫn (khoҧng 24 giӡ) mӟi ÿѭӧc vào phòng. Dán biӇn báo cҩm vào. Sau mӝt thӡi gian hӧp lý, nên tiӃp tөc khӱ trùng dѭӟi sӵ giám sát cӫa nhân viên an toàn sinh hӑc. Mang quҫn áo bҧo hӝ thích hӧp và mһt nҥ bҧo vӋ hô hҩp. Vͩ v̵t chͱa và ÿ͝ ch̭t nhi͍m khu̱n Vұt chӭa chҩt nhiӉm khuҭn vӥ và các chҩt nhiӉm khuҭn bӏ ÿә cҫn bao phӫ bҵng vҧi hay khăn giҩy. Sau ÿó ÿә chҩt khӱ trùng lên và ÿӇ mӝt khoҧng thӡi gian thích hӧp. Sau ÿó có thӇ dӑn vҧi hay khăn giҩy và vұt liӋu bӏ vӥ ÿi, nên dùng kҽp ÿӇ gҳp mҧnh vӥ thӫy tinh. Cҫn lau chùi khu vӵc nhiӉm khuҭn bҵng chҩt khӱ trùng. Dөng cө hӕt rác dùng ÿӇ dӑn sҥch nhӳng vұt liӋu bӏ vӥ cҫn thanh trùng hoһc ngâm trong chҩt tҭy trùng thích hӧp. Bӓ vҧi, khăn giҩy và giҿ lau vào thùng chӭa chҩt thҧi nhiӇm khuҭn. Luôn mang găng tay trong tҩt cҧ các quá trình ÿó. Cҫn sao chép lҥi nӝi dung các mүu phiӃu cӫa phòng thí nghiӋm, các nӝi dung viӃt hay in bӏ nhiӉm trùng và vӭt bӓ bҧn chính vào thùng chӭa chҩt thҧi nhiӉm trùng. Vͩ ͙ng chͱa v̵t li͏u có nguy c˯ nhi͍m trùng trong máy ly tâm không có thùng ÿ͹ng kín NӃu nghi ngӡ hay xҧy ra ÿә vӥ trong khi máy ÿang chҥy, tҳt ÿӝng cѫ và ÿӇ yên máy (khoҧng 30 phút) ÿӇ әn ÿӏnh. NӃu phát hiӋn ÿә vӥ sau khi máy ÿã ngӯng thì thay nҳp ngay lұp tӭc và vүn ÿóng máy (khoҧng 30 phút). Trong cҧ 2 tình huӕng x 81 x

trên cҫn báo ngay cho chuyên viên an toàn sinh hӑc. Khi cҫn thiӃt nên ÿeo găng tay chҳc chҳn (cao su dày) bên ngoài găng tay sӱ dөng mӝt lҫn trong các hoҥt ÿӝng sau ÿó. Nên dùng kҽp có hoһc không có bông ÿӇ nhһt mҧnh vӥ thӫy tinh. Tҩt cҧ ӕng nghiӋm vӥ, mҧnh thӫy tinh, thùng ÿӵng ӕng nghiӋm, trөc quay và roto nên ngâm chҩt khӱ trùng không ăn mòn có tác dөng vӟi vi sinh vұt liên quan (xem chѭѫng 14). Các ӕng nghiӋm ÿұy nҳp không bӏ vӥ cҫn ngâm chҩt khӱ trùng trong vұt chӭa riêng và tái sӱ dөng. Bát cӫa máy ly tâm cҫn lau chùi vӟi cùng mӝt chҩt khӱ trùng ӣ nӗng ÿӝ thích hӧp sau ÿó lau lҥi rӗi rӱa bҵng nѭӟc và lau khô. Tҩt cҧ vұt liӋu dùng ÿӇ lau sҥch cҫn xӱ lý nhѭ chҩt thҧi nhiӉm khuҭn. Vͩ ͙ng nghi͏m trong thùng ÿ͹ng kín (thùng an toàn) Tҩt cҧ các thao tác xӃp ӕng nghiӋm vào và lҩy ra khӓi thùng ÿӵng ӕng nghiӋm kín cӫa máy ly tâm cҫn thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc. NӃu nghi ngӡ có ÿә vӥ trong thùng an toàn, cҫn tháo nҳp thùng ra và hҩp thanh trùng hoһc khӱ trùng thùng bҵng hóa chҩt. H͗a ho̩n và th̫m h͕a thiên nhiên Khi xây dӵng các kӃ hoҥch sҹn sàng ӭng phó khҭn cҩp cҫn có sӵ tham gia cӫa phòng cháy chӳa cháy và các cѫ quan khác. Hӑ nên ÿѭӧc biӃt trѭӟc nhӳng phòng nào chӭa vұt liӋu nhiӉm khuҭn tiӅm ҭn. Sҳp xӃp cho các cѫ quan này thăm phòng thí nghiӋm ÿӇ làm quen vӟi nӝi dung và cách bӕ trí cӫa phòng là rҩt cҫn thiӃt. Sau thҧm hӑa thiên nhiên, các tә chӭc ӭng phó khҭn cҩp cӫa quӕc gia và ÿӏa phѭѫng cҫn ÿѭӧc cҧnh báo vӅ nhӳng nguy cѫ bên trong và/hoһc gҫn các khu nhà thí nghiӋm. Các tә chӭc này chӍ nên vào phòng thí nghiӋm khi có ngѭӡi cӫa phòng thí nghiӋm ÿi cùng. Nhӳng vұt nhiӉm khuҭn cҫn thu nhһt vào các hӝp không rò rӍ hay các túi dày dùng mӝt lҫn. Tұn dөng ÿӗ phӃ thҧi hay không cҫn do nhân viên an toàn sinh hӑc quyӃt ÿӏnh theo quy ÿӏnh cӫa ÿӏa phѭѫng. Các t͝ chͱc ͱng phó kẖn c̭p: ti͇p xúc ai Nhӳng sӕ ÿiӋn thoҥi và ÿӏa chӍ sau ÿây cҫn ÿһt ӣ nhӳng nѫi dӉ thҩy trong cѫ sӣ làm viӋc. 1. Chính cѫ quan hoһc phòng thí nghiӋm ÿó (ngѭӡi gӑi ÿӃn hoһc ngѭӡi ÿѭӧc gӑi có thӇ không biӃt ÿӏa chӍ và vӏ trí cө thӇ). 2. Lãnh ÿҥo cѫ quan hoһc phòng thí nghiӋm. 3. Giám sát viên phòng thí nghiӋm. 4. Chuyên gia an toàn sinh hӑc. 5. Cѫ quan phòng cháy chӳa cháy. 6. BӋnh viӋn/dӏch vө xe cӭu thѭѫng/nhân viên y tӃ (tên chuyên khoa, khoa và/hoһc nhân viên y tӃ, nӃu có thӇ). 7. Cҧnh sát. 8. Nhân viên y tӃ. x 82 x

9. Kӻ thuұt viên chuyên trách. 10. Các cѫ quan cҩp nѭӟc, khí và ÿiӋn. Trang thi͇t b͓ c̭p cͱu Phҧi có sҹn các trang thiӃt bӏ cҩp cӭu sau: 1. Bӝ trang thiӃt bӏ sѫ cӭu bao gӗm cҧ thuӕc giҧi ÿӝc thông thѭӡng và ÿһc hiӋu. 2. Bình chӳa cháy thích hӧp, chăn mӅn chӳa cháy. Nhӳng phѭѫng tiӋn sau cNJng cҫn có nhѭng có thӇ thay ÿәi theo hoàn cҧnh cӫa tӯng nѫi. 1. Quҫn áo bҧo hӝ ÿҫy ÿӫ (mӝt bӝ áo liӅn quҫn, găng tay và trùm ÿҫu – ÿӕi vӟi nhӳng rӫi ro liên quan tӟi nhӳng vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 3 và 4) 2. Mһt nҥ phòng ÿӝc toàn mһt vӟi hӝp lӑc hҥt và hóa chҩt phù hӧp. 3. ThiӃt bӏ khӱ trùng phòng nhѭ bình xӏt và máy phun hѫi formaldehyde. 4. Cán cӭu thѭѫng. 5. Các dөng cө nhѭ búa, rìu, cӡ lê, tuӕc – nѫ - vít, thang, dây thӯng. 6. ThiӃt bӏ và bҧng thông báo phân ÿӏnh ranh giӟi khu vӵc nguy hiӇm. ĈӇ biӃt thêm thông tin, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (12) và (28).

x 83 x

14. Khӱ trùng và tiӋt trùng

KiӃn thӭc cѫ bҧn vӅ khӱ trùng và tiӋt trùng rҩt quan trӑng ÿӕi vӟi an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm.Nhӳng vұt nhiӉm bҭn nghiêm trӑng không thӇ khӱ trùng hoһc diӋt trùng nhanh chóng nên hiӇu biӃt nhӳng nguyên tҳc cѫ bҧn vӅ lau chùi trѭӟc khi khӱ trùng cNJng quan trӑng không kém. VӅ mһt này, nhӳng nguyên tҳc cѫ bҧn sau ÿѭӧc áp dөng ÿӕi vӟi tҩt cҧ các loҥi vi sinh vұt gây bӋnh ÿã biӃt. Yêu cҫu khӱ nhiӉm cө thӇ sӁ phө thuӝc vào loҥi thӵc nghiӋm và nhӳng tính chҩt tӵ nhiên cӫa tác nhân nhiӉm trùng thao tác. Nhӳng thông tin chung nêu ra ӣ ÿây có thӇ sӱ dөng ÿӇ xây dӵng nhӳng quy trình chung cNJng nhѭ cө thӇ ÿӇ giҧi quyӃt các nguy hiӇm sinh hӑc ӣ mӝt phòng thí nghiӋm cө thӇ. Thӡi gian tiӃp xúc vӟi chҩt khӱ trùng là khác nhau tùy thuӝc vào vұt liӋu và nhà sҧn xuҩt. Vì vұy, tҩt cҧ nhӳng khuyӃn cáo trong sӱ dөng chҩt khӱ trùng cҫn theo quy ÿӏnh cө thӇ cӫa nhà sҧn xuҩt.

Ĉӏnh nghƭa Có nhiӅu thuұt ngӳ khác nhau vӅ sӵ khӱ trùng (disinfection) và diӋt trùng (sterilization). Nhӳng thuұt ngӳ sau ÿây khá phә biӃn trong an toàn sinh hӑc: Kháng sinh (antimicrobial) - tác nhân diӋt vi sinh vұt hay ӭc chӃ sӵ phát triӇn và sӵ nhân lên cӫa chúng. Chҩt tҭy trùng (antiseptic) - Mӝt chҩt kiӅm chӃ sӵ phát sinh và phát triӇn cӫa vi sinh vұt mà không cҫn tiêu diӋt chúng. Chҩt tҭy trùng thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng vӟi bӅ mһt cѫ thӇ. Chҩt hӫy diӋt (biocide) - mӝt thuұt ngӳ chung cho bҩt kǤ chҩt nào có thӇ diӋt sinh vұt. Hóa chҩt diӋt trùng (chemical germicide) - Mӝt hóa chҩt hay hӛn hӧp các hóa chҩt dùng ÿӇ diӋt vi sinh vұt. Sӵ khӱ nhiӉm (decontamination) Các quá trình loҥi bӓ hoһc/và diӋt vi sinh vұt. Thuұt ngӳ này cNJng cNJng ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ loҥi bӓ hay trung hòa nhӳng hóa chҩt nguy hiӇm và chҩt phóng xҥ. Chҩt khӱ trùng (disinfectant) - là hóa chҩt hay hӛn hӧp các hóa chҩt dùng ÿӇ diӋt vi sinh vұt nhѭng không triӋt ÿӇ vӟi bào tӱ. Chҩt khӱ trùng thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng cho bӅ mһt ÿӗ vұt hoһc cҧ ÿӗ vұt. Sӵ khӱ trùng (disinfection) - phѭѫng tiӋn hóa hӑc hay lý hӑc dùng ÿӇ diӋt vi sinh vұt, nhѭng không triӋt ÿӇ vӟi bào tӱ. Chҩt diӋt trùng (microbicide) là hóa chҩt hay hӛn hӧp các hóa chҩt dùng ÿӇ diӋt vi sinh vұt. Thuұt ngӳ cNJng thѭӡng dùng thay thӃ cho “chҩt hӫy diӋt”, "hóa chҩt x 84 x

diӋt trùng" hay "kháng sinh". Chҩt diӋt bào tӱ (sporocide) là mӝt hóa chҩt hay hӛn hӧp hóa chҩt ÿѭӧc dùng ÿӇ diӋt vi sinh vұt và bào tӱ. Sӵ tiӋt trùng (sterilization) - là quá trình diӋt và/hoһc loҥi bӓ tҩt cҧ các vi sinh vұt và bào tӱ.

Làm sҥch vұt liӋu phòng thí nghiӋm Làm sҥch là loҥi bӓ bөi, chҩt hӳu cѫ và thuӕc nhuӝm. Làm sҥch bao gӗm quét, hút bөi, lau khô bөi, rӱa hay lau chùi bҵng nѭӟc chӭa xà phòng hay chҩt tҭy. Bөi, chҩt bҭn hay chҩt hӳu cѫ có thӇ che chӣ cho vi sinh vұt và gây cҧn trӣ hoҥt ÿӝng tiêu diӋt vi sinh vұt cӫa chҩt khӱ khuҭn (Chҩt sát trùng, hóa chҩt diӋt trùng và chҩt khӱ trùng). Lau chùi trѭӟc là cҫn thiӃt ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc sӵ khӱ trùng hoһc tiӋt trùng tӕt. NhiӅu sҧn phҭm diӋt trùng chӍ phát huy hoҥt tính trên nhӳng vұt ÿã lau chùi. Phҧi cҭn thұn khi lau chùi trѭӟc ÿӇ tránh phѫi nhiӉm nhӳng nhân tӕ nhiӉm trùng. Phҧi dùng các vұt liӋu tѭѫng thích hóa hӑc vӟi chҩt diӋt trùng áp dөng sau ÿó. ViӋc sӱ dөng cùng mӝt chҩt sát trùng ÿӇ lau chùi và tiӋt trùng là khá phә biӃn.

Hóa chҩt diӋt trùng NhiӅu loҥi hóa chҩt ÿѭӧc sӱ dөng nhѭ là chҩt khӱ trùng và/hoһc chҩt sát trùng. Do sӵ gia tăng liên tөc vӅ sӕ lѭӧng và chӫng loҥi các sҧn phҭm trên thӏ trѭӡng, cҫn phҧi lӵa chӑn cҭn thұn công thӭc cho các mөc ÿích riêng biӋt. NhiӅu chҩt hóa hӑc sát trùng nhanh và tӕt hѫn ӣ nhiӋt ÿӝ cao. Trong cùng thӡi gian, nhiӋt ÿӝ cao có thӇ làm cho hóa chҩt hóa hѫi và phân hӫy nhanh hѫn. Cҫn phҧi cҭn thұn ÿһc biӋt khi sӱ dөng và cҩt giӳ nhӳng chҩt hóa hӑc ÿó ӣ vùng nhiӋt ÿӟi, nѫi mà thӡi hҥn sӱ dөng cӫa chúng có thӇ giҧm do nhiӋt ÿӝ xung quanh cao. NhiӅu chҩt diӋt trùng có thӇ gây hҥi cho ngѭӡi hoһc môi trѭӡng. Chúng nên ÿѭӧc lӵa chӑn, lѭu giӳ, thao tác, sӱ dөng và vӭt bӓ thұn trӑng theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt. ĈӇ an toàn cho con ngѭӡi, cҫn mang găng tay, áo choàng và thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt khi chuҭn bӏ pha hóa chҩt diӋt trùng. Hóa chҩt diӋt trùng thѭӡng không cҫn cho lau chùi thѭӡng xuyên sàn, tѭӡng, thiӃt bӏ và ÿӗ ÿҥc. Tuy nhiên, chúng có thӇ thích hӧp sӱ dөng trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp phòng chӕng dӏch. Sӱ dөng ÿúng hóa chҩt diӋt trùng sӁ góp phҫn làm an toàn nѫi làm viӋc trong khi giҧm nguy cѫ cӫa tác nhân nhiӉm trùng. Trong chӯng mӵc có thӇ, nên hҥn chӃ sӱ dөng lѭӧng hóa chҩt diӋt trùng ÿӇ tiӃt kiӋm, dӉ kiӇm soát lѭӧng tӗn kho và hҥn chӃ ô nhiӉm môi trѭӡng. Dѭӟi ÿây mô tҧ nhӳng loҥi hóa chҩt diӋt trùng thông dөng, vӟi nhӳng thông tin chung vӅ ӭng dөng và khía cҥnh an toàn. NӃu không có tӹ lӋ khác, nӗng ÿӝ cӫa chҩt diӋt trùng ÿã ÿѭӧc tính bҵng trӑng lѭӧng/thӇ tích. Bҧng 12 tóm tҳt nӗng ÿӝ cҫn thiӃt cӫa hӧp chҩt giҧi phóng clo.

x 85 x

B̫ng12. N͛ng ÿ͡ c̯n thi͇t cͯa hͫp ch̭t gi̫i phóng clo

Clo sҹn có theo yêu cҫu Dung dӏch Natri hypochlorite (5% clo) Canxi Hypochlorite (70% clo) Bӝt Natri dichloroisocyanurate (60% clo) Viên Natri dichloroisocyanurate (mӛi viên chӭa 1,5 g clo) Chloramine (25% Clo) c

TÌNH TRҤNG “SҤCH” a 0.1% (1 g/l) 20 ml/l 1,4 g/l 1,7 g/l

TÌNH TRҤNG “BҬN” b 0.5% (5 g/l) 100 ml/l 7,0 g/l 8,5 g/l

1 viên cho 1 lít

4 viên cho 1 lít

a

Sau khi dӑn dҽp khӕi lѭӧng vұt liӋu lӟn. Các vұt liӋu chҧy tràn nhѭ máu hoһc sau khi dӑn dҽp khӕi lѭӧng vұt liӋu lӟn. c Xem phҫn trình bày vӅ chloramines. b

Clo (natri hypochlorite) Clo là mӝt hóa chҩt oxy hóa tác ÿӝng nhanh, diӋt trùng phә rӝng và có ӣ nhiӅu nѫi. Nó thѭӡng ÿѭӧc bán nhѭ chҩt tҭy trҳng - mӝt dung dӏch cӫa natri hypochlorite (NaOCl) có thӇ pha vӟi nѭӟc ÿӇ cung cҩp clo ӣ các nӗng ÿӝ khác nhau. Clo, nhҩt là chҩt tҭy trҳng, có tính kiӅm cao và có thӇ ăn mòn kim loҥi. Hoҥt tính cӫa nó giҧm ÿáng kӇ bӣi chҩt hӳu cѫ (protein). Lѭu giӳ chҩt tҭy trҳng ӣ dҥng khô hay dung dӏch trong vұt chӭa hӣ, ÿһc biӋt ӣ nhiӋt ÿӝ cao, làm giҧm khҧ năng diӋt trùng do clo bӏ phóng thích. Cҫn thay dung dӏch tҭy trҳng sau bao lâu phө thuӝc vào nӗng ÿӝ ban ÿҫu cӫa nó, vào loҥi (có hay không có nҳp) và kích cӥ vұt chӭa, tҫn suҩt và ÿһc tính sӱ dөng cNJng nhѭ ÿiӅu kiӋn xung quanh. Hѭӟng dүn chung là các dung môi nhұn chҩt hӳu cѫ thѭӡng xuyên cҫn thay ít nhҩt mӝt lҫn/ngày và nӃu ít thѭӡng xuyên hѫn có thӇ ÿӃn mӝt tuҫn. Chҩt tҭy uӃ trong phòng thí nghiӋm dùng phә biӃn cho nhiӅu mөc ÿích cҫn có nӗng ÿӝ 1g clo/l. Mӝt dung dӏch mҥnh chӭa 5 g clo/l sӱ dөng ÿӇ xӱ lý khi làm ÿә các chҩt nguy hiӇm sinh hӑc và khi có lѭӧng lӟn chҩt hӳu cѫ. Dung dӏch natri hypochlorite nhѭ chҩt tҭy trҳng sӱ dөng cho sinh hoҥt chӭa 50 g clo/l và do ÿó cҫn pha vӟi tӹ lӋ 1:50 hay 1:10 ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc nӗng ÿӝ cuӕi cùng là 1 g/l hay 5 g/l. Dung dӏch chҩt tҭy trҳng công nghiӋp có nӗng ÿӝ hypochlorite natri khoҧng 120 g/l cҫn pha phù hӧp ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc nhӳng nӗng ÿӝ trên. Hҥt hoһc viên canxi hypochlorite (CaClO) 2) thѭӡng chӭa khoҧng 70% clo. Dung dӏch pha tӯ viên hay hҥt chӭa 1,4 g/l và 7,0 g/l sӁ có 1,0 g và 5 g clo /l. Chҩt tҭy trҳng không ÿѭӧc dùng nhѭ chҩt khӱ trùng, nhѭng cNJng có thӇ dùng nhѭ mӝt chҩt tҭy nhiӅu công dөng và ÿӇ ngâm các vұt liӋu phi kim bӏ ô nhiӉm. Trong tình trҥng khҭn cҩp, chҩt tҭy trҳng cNJng có thӇ sӱ dөng ÿӇ khӱ trùng nѭӟc uӕng vӟi nӗng ÿӝ cuӕi cùng là 1–2 mg/l clo. x 86 x

Khí clo rҩt ÿӝc. Do ÿó, chҩt tҭy trҳng phҧi cҩt giӳ và chӍ sӱ dөng ӣ nhӳng khu vӵc có hӋ thӕng thông gió tӕt. Ngoài ra, không ÿѭӧc pha trӝn chҩt tҭy trҳng vӟi axit ÿӇ phòng ngӯa thҧi khí clo nhanh. NhiӅu sҧn phҭm cӫa clo có thӇ gây hҥi cho ngѭӡi và môi trѭӡng, vì thӃ nên tránh sӱ dөng bӯa bãi các chҩt tҭy trùng có gӕc clo, ÿһc biӋt là chҩt tҭy trҳng. Natri dichloroisocyanurate Natri dichloroisocyanurate (NaDCC) dҥng bӝt chӭa 60% clo. Dung dӏch pha NaDCC bӝt vӟi nӗng ÿӝ 1,7 g/l và 8,5 g/l chӭa 1 g/l hoһc 5 g/l clo. Mӛi viên NaDCC thѭӡng chӭa khoҧng 1,5 g clo. Mӝt hay bӕn viên hòa tan trong 1 lít nѭӟc tҥo thành dung dӏch có nӗng ÿӝ mong muӕn là 1 g/l hay 5 g/l. NaDCC dҥng bӝt hay viên thì cҩt giӳ dӉ dàng và an toàn. NaDCC rҳn có thӇ dùng ÿӇ xӱ lý khi làm ÿә máu hay nhӳng chҩt lӓng sinh hӑc nguy hiӇm khác và ÿӇ khoҧng 10 phút trѭӟc khi loҥi bӓ. Sau ÿó có thӇ làm sҥch kӻ hѫn khu vӵc bӏ ҧnh hѭӣng. Chloramines Bӝt Chloramines chӭa khoҧng 25% clo. Chloramines phóng thích clo chұm hѫn so vӟi hypochlorites. Vì thӃ nӗng ÿӝ chloramines ban ÿҫu ÿѭӧc yêu cҫu cao ÿӇ ÿҥt hiӋu quҧ tѭѫng ÿѭѫng vӟi hypochlorites. Mһt khác, dung dӏch chloramine không bӏ bҩt hoҥt bӣi chҩt hӳu cѫ ӣ cùng mӭc ÿӝ hoҥt ÿӝng vӟi dung dӏch hypochlorite và nӗng ÿӝ 20 g/l ÿѭӧc ÿӅ nghӏ cho cҧ tình trҥng “sҥch” và “bҭn”. Dung dӏch Chloramine gҫn nhѭ không mùi. Tuy nhiên, nhӳng vұt ngâm chloramine phҧi rӱa kӻ ÿӇ loҥi bӓ cһn bám cӫa các tác nhân lӟn dính vào chloramine-T (natri tosylchloramide ). Clo dioxide Clo dioxide (ClO2) là mӝt chҩt diӋt trùng, khӱ nhiӉm và và ô xy hóa tác ÿӝng nhanh và mҥnh, thѭӡng ÿѭӧc ghi nhұn là hoҥt ÿӝng ӣ mӝt nӗng ÿӝ thҩp hѫn so vӟi clo dùng ÿӇ tҭy trҳng. Clo dioxide không bӅn vì là mӝt chҩt khí và trҧi qua sӵ phân huӹ thành khí clo (Cl2), oxy (O2) và giҧi phóng nhiӋt. Tuy nhiên, clo dioxide có thӇ hòa tan trong nѭӟc và әn ÿӏnh trong dung dӏch nѭӟc. Có thӇ ÿiӅu chӃ Clo dioxide theo hai cách: (1) phát sinh tҥi chӛ bҵng cách trӝn hai chҩt riêng biӋt, hydrochloric axit (HCl) và natri chlorite (NaClO2) và (2) ÿӇ ӣ dҥng әn ÿӏnh hoҥt hoá tҥi chӛ khi cҫn. Trong các chҩt hӫy diӋt ô xy hóa, clo dioxide là chҩt oxy hoá chӑn lӑc nhҩt. Ozone và clo phҧn ӭng mҥnh hѫn clo dioxide và chúng sӁ bӏ phá huӹ bӣi phҫn lӟn hӧp chҩt hӳu cѫ. Tuy nhiên clo dioxide chӍ phҧn ӭng vӟi nhӳng hӧp chҩt nghèo lѭu huǤnh, amin bұc 2 và 3 cNJng nhѭ các hӧp chҩt hӳu cѫ phҧn ӭng và khӱ cao khác. Vì thӃ có thӇ có ÿѭӧc mӝt phҫn tӗn dѭ bӅn vӳng vӟi mӝt liӅu lѭӧng clo dioxide thҩp hѫn clo hay ozone. NӃu ÿѭӧc tҥo ra mӝt cách hӧp lý, nhӡ tính chӑn lӑc, clo dioxide có thӇ hiӋu quҧ hѫn ozone hay clo trong nhӳng trѭӡng

x 87 x

hӧp lѭӧng chҩt hӳu cѫ lӟn. Formaldehyde Formaldehyde (HCHO) là mӝt chҩt khí diӋt tҩt cҧ các loҥi vi sinh vұt và bào tӱ ӣ nhiӋt ÿӝ trên 20 0C. Tuy nhiên, nó không có tác dөng vӟi prion. Hoҥt tính cӫa formaldehyde tѭѫng ÿӕi chұm và cҫn ÿӝ ҭm tѭѫng ÿӕi khoҧng 70%. Nó ÿѭӧc bán trên thӏ trѭӡng nhѭ hӧp chҩt cao phân tӱ rҳn, paraformaldehyde, ӣ dҥng bông hoһc viên, hay nhѭ formalin, mӝt dung dӏch khí trong nѭӟc nӗng ÿӝ khoҧng 370 g/l (37%), chӭa chҩt әn ÿӏnh methanol (100 ml/l). Cҧ hai dҥng ÿѭӧc ÿun nóng ÿӇ giҧi phóng khí ÿӇ khӱ nhiӉm và khӱ trùng các thӇ tích khép kính nhѭ tӫ và phòng an toàn sinh hӑc (xem phҫn khӱ khҭn môi trѭӡng kín trong chѭѫng này). Formaldehyde (5% formalin trong nѭӟc) có thӇ sӱ dөng nhѭ mӝt chҩt khӱ nhiӉm lӓng. Formaldehyde bӏ nghi ngӡ là chҩt gây ung thѭ. Ĉây là khí gây kích ӭng, nguy hiӇm, có mùi hăng và hѫi cӫa nó có thӇ kích thích mҳt và màng nhҫy. Vì thӃ phҧi cҩt giӳ và sӱ dөng trong tӫ cҩy hoһc khu vӵc có hӋ thӕng thông gió tӕt. Phҧi tuân thӫ các quy ÿӏnh an toàn hóa chҩt quӕc gia. Glutaraldehyde Giӕng nhѭ formaldehyde, glutaraldehyde (OHC(CH2)3CHO) cNJng có hoҥt tính diӋt khuҭn, bào tӱ, nҩm và vi rút chӭa và không chӭa lipid. Nó không ăn mòn và có hoҥt tính nhanh hѫn formaldehyde. Tuy nhiên, nó mҩt nhiӅu giӡ ÿӇ diӋt bào tӱ. Glutaraldehyde thѭӡng ÿѭӧc cung cҩp dѭӟi dҥng dung dӏch có nӗng ÿӝ khoҧng 20 g/l (2%) và mӝt sӕ sҧn phҭm có thӇ cҫn ÿѭӧc “hoҥt hóa” (làm kiӅm hóa) trѭӟc khi sӱ dөng bҵng cách thêm hӧp chҩt bicarbonate vào. Dung dӏch ÿó có thӇ tái sӱ dөng trong khoҧng 1 – 4 tuҫn tùy thuӝc vào công thӭc, loҥi và tҫn suҩt sӱ dөng nó. Mӝt sӕ que thӱ chӍ cho kӃt quҧ thô vӅ mӭc ÿӝ hoҥt ÿӝng cӫa glutaraldehyde trong dung dӏch ÿang sӱ dөng. Dung dӏch Glutaraldehyde nên thҧi bӓ khi trӣ nên vҭn ÿөc. Glutaraldehyde ÿӝc, gây kích ӭng da và niêm mҥc nhҫy. Phҧi tránh tiӃp xúc vӟi nó. Phҧi dùng trong tӫ thao tác hoһc khu vӵc thông gió tӕt. Không nên dùng ÿӇ phun sѭѫng hay xӱ lý khӱ nhiӉm bӅ mһt môi trѭӡng. Phҧi tuân thӫ các quy ÿӏnh an toàn hóa chҩt quӕc gia. Hӧp chҩt Phenolic Các hӧp chҩt Phenolic là mӝt nhóm nhiӅu chҩt, thuӝc nhӳng chҩt ÿҫu tiên sӱ dөng ÿӇ diӋt khuҭn. Tuy nhiên, nhӳng quan tâm hѫn ÿӃn an toàn gҫn ÿây ÿã hҥn chӃ viӋc sӱ dөng chúng. Chúng có hoҥt tính tiêu diӋt vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng và vi rút chӭa lipid vӟi công thӭc thích hӧp cNJng nhѭ thӇ hiӋn hoҥt tính chӕng mycobacteria nhѭng không diӋt ÿѭӧc bào tӱ và hoҥt tính chӕng lҥi vi rút không chӭa lipid cӫa chúng thì thay ÿәi. NhiӅu sҧn phҭm phenolic thѭӡng dùng ÿӇ khӱ nhiӉm bӅ mһt môi trѭӡng và mӝt vài loҥi nhѭ triclosan và chloroxylenol là nhӳng chҩt diӋt khuҭn sӱ dөng phә biӃn hѫn. x 88 x

Triclosan là sҧn phҭm phә biӃn dùng ÿӇ rӱa tay. Hoҥt tính chính cӫa nó là chӕng lҥi vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng, an toàn ÿӕi vӟi da và niêm mҥc nhҫy. Tuy nhiên, theo các nghiên cӭu trong phòng thí nghiӋm, vi khuҭn kháng vӟi triclosan nӗng ÿӝ thҩp cNJng có khҧ năng kháng lҥi mӝt vài loҥi kháng sinh. Ý nghƭa cӫa phát hiӋn này trong lƭnh vӵc khӱ trùng vүn chѭa ÿѭӧc biӃt ÿӃn. Mӝt sӕ hӧp chҩt phenolic nhҥy cҧm vӟi nѭӟc cӭng và có thӇ bӏ bҩt hoҥt bӣi nѭӟc cӭng và do ÿó cҫn phҧi pha loãng bҵng nѭӟc cҩt hoһc nѭӟc khӱ ion. Các hӧp chҩt Phenolic không ÿѭӧc khuyên dùng cho bӅ mһt tiӃp xúc vӟi thӵc phҭm và khu vӵc có trҿ nhӓ. Chúng có thӇ hҩp thө qua cao su và có thӇ ngҩm qua da. Phҧi tuân thӫ các quy ÿӏnh an toàn hóa chҩt quӕc gia. Hӧp chҩt ammonium bұc 4 NhiӅu dҥng cӫa hӧp chҩt ammonium bұc 4 sӱ dөng dѭӟi dҥng hӛn hӧp và thѭӡng kӃt hӧp vӟi nhӳng chҩt tҭy trùng khác nhѭ rѭӧu. Chúng có tác dөng tӕt ÿӕi vӟi mӝt vài vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng và vi rút có chӭa lipid. Mӝt sӕ loҥi nhҩt ÿӏnh (nhѭ benzalkonium chloride) sӱ dөng nhѭ chҩt khӱ trùng. Tác dөng tҭy trùng cӫa mӝt vài loҥi hӧp chҩt ammonium bұc 4 giҧm ÿáng kӇ bӣi hӧp chҩt hӳu cѫ, nѭӟc cӭng và chҩt tҭy anionic. Do ÿó khi sӱ dөng nhӳng hӧp chҩt ammonium bұc 4 ÿӇ khӱ trùng cҫn thұn trӑng trong lӵa chӑn tác nhân lau chùi trѭӟc khӱ trùng. Vi khuҭn nguy hiӇm có thӇ phát triӇn trong dung dӏch hӧp chҩt ammonium bұc 4. Vì nhӳng hӧp chҩt này phân hӫy chұm nên chúng sӁ tӗn dѭ lâu trong môi trѭӡng. Alcohols (cӗn) Ethanol (ethyl alcohol, C2 H5OH) và 2-propanol (isopropyl alcohol, (CH3)2CHOH) có ÿһc tính khӱ trùng tѭѫng tӵ nhau. Chúng có khҧ năng diӋt vi khuҭn ÿang sinh trѭӣng, nҩm, vi rút có lipid nhѭng không diӋt ÿѭӧc bào tӱ. Hoҥt tính cӫa chúng trên virut chӭa lipid thay ÿәi. ĈӇ ÿҥt hiӋu quҧ cao nhҩt nên sӱ dөng ӣ nӗng ÿӝ khoҧng 70% (v/v) trong nѭӟc: ӣ nӗng ÿӝ cao hay thҩp hѫn có thӇ không có tác dөng diӋt khuҭn. Mӝt ѭu ÿiӇm lӟn cӫa dung dӏch cӗn là chúng không lѭu lҥi trên nhӳng vұt ÿѭӧc xӱ lý. Hӛn hӧp vӟi các tác nhân khác có hiӋu quҧ hѫn cӗn ÿѫn lҿ, ví dө hӛn hӧp cӗn 70% (v/v) vӟi 100 g formaldehyde/l và cӗn chӭa 2 g clo/l. Cӗn 70% (v/v) có thӇ bôi trên da, bӅ mһt làm viӋc trong phòng thí nghiӋm và tӫ an toàn sinh hӑc và ngâm nhӳng bӝ phұn nhӓ cӫa dөng cө phүu thuұt. Vì ethanol có thӇ làm khô da, nó thѭӡng ÿѭӧc pha vӟi phө gia làm mӅm. Nѭӟc rӱa tay chӭa cӗn ÿѭӧc khuyên dùng ÿӇ khӱ trùng tay bӏ bҭn nhҽ trong nhӳng trѭӡng hӧp không thuұn tiӋn hoһc không thӇ rӱa tay ÿúng cách. Tuy nhiên, phҧi chú ý rҵng ethanol không có tác dөng vӟi bào tӱ và cNJng không thӇ diӋt tҩt cҧ nhӳng loҥi virut không chӭa lipid. Cҩm sӱ dөng cӗn gҫn ngӑn lӱa ÿèn cӗn vì nó dӉ bay hѫi và dӉ cháy. Các dung dӏch làm viӋc nên cҩt giӳ trong bình chӭa phù hӧp ÿӇ tránh bӕc hѫi cӗn. Cӗn có thӇ làm cӭng cao su và phân hӫy mӝt sӕ loҥi keo nhҩt ÿӏnh. ViӋc kiӇm kê và cҩt

x 89 x

giӳ ethanol phù hӧp trong phòng thí nghiӋm rҩt quan trӑng nhҵm tránh sӱ dөng nó cho các mөc ÿích khác ngoài viӋc tҭy trùng. Các chai ÿӵng dung dӏch cӗn cҫn dán nhãn rõ ràng ÿӇ tránh hҩp khӱ trùng. Iodine (I ӕt) và iodophors Hoҥt tính cӫa nhӳng chҩt khӱ nhiӉm này cNJng tѭѫng tӵ nhѭ cӫa clo, mһc dù chúng có thӇ ít bӏ hҥn chӃ hѫn bӣi các chҩt hӳu cѫ. I ӕt có thӇ nhuӝm màu vҧi và bӅ mһt môi trѭӡng và nhìn chung nó thѭӡng không phù hӧp ÿӇ sӱ dөng nhѭ chҩt khӱ nhiӉm. Mһc khác, iodophors và dung dӏch cӗn i ӕt là chҩt sát trùng tӕt. Polyvidone-iodine là mӝt chҩt khӱ trùng ÿáng tin cұy và an toàn ÿӕi vӟi da trѭӟc phүu thuұt và rӱa tay trѭӟc khi mә. Chҩt sát trùng có nguӗn gӕc i ӕt thѭӡng không thích hӧp ÿӇ sӱ dөng cho dөng cө y khoa / nha khoa. Không nên sӱ dөng i ӕt cho nhôm và ÿӗng. I ӕt có thӇ gây ÿӝc. Nhӳng sҧn phҭm hӳu cѫ có gӕc i ӕt phҧi cҩt giӳ ӣ nhiӋt ÿӝ 4– 10 0C ÿӇ tránh sӵ phát triӇn cӫa vi sinh vұt nguy hiӇm tiӅm tàng. Hydrogen peroxide (oxy già) và peracids Giӕng nhѭ clo, oxy già (H2O2) và peracid là nhӳng chҩt oxy hóa mҥnh và có khҧ năng diӋt khuҭn phә rӝng. Chúng cNJng an toàn cho con ngѭӡi và môi trѭӡng hѫn clo. Oxy già ÿѭӧc cung cҩp hoһc ӣ dҥng dung dӏch 3% có thӇ sӱ dөng ngay hoһc ӣ dҥng dung dӏch 30% ÿӇ pha loãng vӟi thӇ tích nѭӟc gҩp 5–10 lҫn thӇ tích cӫa nó. Tuy nhiên, dung dӏch 3–6% oxy già ÿѫn ÿӝc hoҥt ÿӝng tѭѫng ÿӕi chұm và chӍ có tác dөng nhѭ chҩt tҭy trùng. Các sҧn phҭm hiӋn nay có nhӳng phө gia khác ÿӇ әn ÿӏnh oxy già , tăng hoҥt tính diӋt trùng và làm giҧm hoҥt tính ăn mòn. Oxy già có thӇ dùng ÿӇ khӱ nhiӉm bӅ mһt làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm và tӫ an toàn sinh hӑc. Dung dӏch ÿұm ÿһc có thӇ thích hӧp ÿӇ khӱ trùng dөng cө y khoa/nha khoa không chӏu nhiӋt. Sӱ dөng nhiӋt hoá bӕc hѫi oxy già hoһc peracetic axit (CH3COOOH) ÿӇ khӱ nhiӉm dөng cө phүu thuұt/ y khoa không chӏu nhiӋt ÿòi hӓi phҧi có thiӃt bӏ chuyên dөng. Oxy già và peracids có thӇ ăn mòn các kim loҥi nhѭ nhôm, ÿӗng, ÿӗng thau, kӁm cNJng nhѭ có thӇ làm phai màu vҧi, da, tóc, và niêm mҥc nhҫy. Nhӳng vұt dөng ÿѭӧc xӱ lý bҵng oxy già và peracids phҧi rӱa kӻ trѭӟc khi cho tiӃp xúc vӟi mҳt và niêm mҥc nhҫy. Nên cҩt giӳ ӣ nѫi tránh ánh sáng và nhiӋt ÿӝ cao.

Khӱ khuҭn môi trѭӡng cөc bӝ Khӱ nhiӉm không gian phòng thí nghiӋm, ÿӗ vұt và thiӃt bӏ trong phòng cҫn phӕi hӧp dung dӏch và khí. BӅ mһt có thӇ khӱ bҵng cách sӱ dөng dung dӏch natri hypochlorite (NaOCl). Dung dӏch chӭa 1 g clo/l có thӇ thích hӧp ÿӇ vӋ sinh môi trѭӡng chung, nhѭng ÿӇ xӱ lý các trѭӡng hӧp nguy cѫ cao cҫn mӝt dung dӏch

x 90 x

mҥnh hѫn (5 g/l). ĈӇ khӱ nhiӉm môi trѭӡng, dung dӏch chӭa 3% hydrogen peroxide (H2O2) có thӇ thay thӃ cho dung dӏch tҭy trҳng. Có thӇ khӱ nhiӉm phòng và thiӃt bӏ bҵng xông hѫi formaldehyde tҥo ra khi ÿӕt nóng paraformaldehyde hay ÿun sôi formalin. Ĉó là mӝt quá trình rҩt nguy hiӇm ÿòi hӓi phҧi ÿào tҥo kӻ cho nhân viên. Tҩt cҧ nhӳng chӛ hӣ trong phòng (nhѭ cӱa sә, cӱa ra vào ...) nên bӏt kín bҵng băng dính hay vұt tѭѫng tӵ trѭӟc khi tҥo ra formaldehyde. Xông hѫi nên tiӃn hành ӣ nhiӋt ÿӝ tӕi thiӇu 210C và ÿӝ ҭm tѭѫng ÿӕi là 70%. (xem phҫn Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc trong chѭѫng này). Các khu vӵc xông hѫi xong phҧi thông gió hoàn toàn trѭӟc khi cho phép nhân viên vào. Nhӳng ngѭӡi phҧi vào trѭӟc khi thông gió phҧi mang mһt nҥ phòng ÿӝc thích hӧp. Có thӇ sӱ dөng ammonium bicarbonate thӇ khí ÿӇ trung hòa formaldehyde. Xông hѫi nhӳng khu vӵc nhӓ bҵng hѫi hydrogen peroxide cNJng hiӋu quҧ nhѭng yêu cҫu phҧi có thiӃt bӏ chuyên biӋt ÿӇ tҥo hѫi.

Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc ĈӇ khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I hay cҩp II cҫn có sҹn các thiӃt bӏ phát sinh ÿӝc lұp, tuҫn hoàn và trung hòa khí formaldehyde. Mӝt cách khác là dùng mӝt lѭӧng paraformaldehyde thích hӧp (nӗng ÿӝ cuӕi cùng cӫa paraformaldehyde trong không khí là 0,8%) ÿһt trong mӝt cái chҧo trên mӝt ÿƭa ÿiӋn nóng. Ĉһt mӝt cái chҧo khác chӭa ammonium bicarbonate nhiӅu hѫn paraformaldehyde 10% trên mӝt cái ÿƭa nóng thӭ hai vào tӫ. Cҳm dây ÿiӋn cӫa ÿƭa nóng bên ngoài cӫa tӫ ÿӇ có thӇ ÿiӅu khiӇn hoҥt ÿӝng cӫa chҧo tӯ bên ngoài bҵng cách cҳm hay rút phích ÿiӋn khi cҫn thiӃt. NӃu ÿӝ ҭm tѭѫng ÿӕi thҩp hѫn 70% thì nên ÿһt trong tӫ mӝt bình chӭa nѭӟc nóng ÿӇ hӣ trѭӟc khi ÿóng kín cӱa trѭӟc tӫ và băng kín (ví dө bҵng băng nӕi ӕng). Vӟi nhӳng tҩm nhӵa tәng hӧp nһng thì nên viӅn khe hӣ phía trѭӟc và lӛ thông gió phía sau ÿӇ ÿҧm bҧo khí không thӇ rò rӍ vào phòng. Lӛ dây ÿiӋn qua phҫn ÿóng kín phía trѭӟc cNJng phҧi bӏt kín. Ĉƭa cӫa chҧo paraformaldehyde ÿѭӧc cҳm ÿiӋn vào. Nó ÿѭӧc rút ÿiӋn khi paraformaldehyde ÿã bay hѫi hӃt. ĈӇ yên tӫ trong ít nhҩt 6 giӡ. Sau ÿó cҳm ÿiӋn chҧo thӭ hai và có thӇ hóa hѫi ammonium bicarbonate. TiӃp theo, rút ÿiӋn và bұt rӗi tҳt quҥt gió cӫa tӫ hai lҫn mӛi lҫn tҳt khoҧng 2 giây ÿӇ cho phép khí ammonium bicarbonate tuҫn hoàn. ĈӇ yên tӫ trong khoҧng 30 phút trѭӟc khi mӣ phҫn ÿóng kín phía trѭӟc (hay tҩm nhӵa tәng hӧp) và tháo tҩm bӏt lӛ thông hѫi ra. Cҫn lau sҥch bӅ mһt tӫ ÿӇ loҥi bӓ nhӳng gì còn lҥi trѭӟc khi sӱ dөng.

Rӱa tay/khӱ nhiӉm tay Nên mang găng tay thích hӧp bҩt cӭ khi nào thao tác vӟi vұt liӋu nguy hiӇm sinh hӑc. Tuy nhiên, ÿiӅu ÿó không thӇ thay thӃ yêu cҫu rӱa tay thѭӡng xuyên và ÿúng cách ÿӕi vӟi nhân viên phòng thí nghiӋm. Phҧi rӱa tay sau khi thao tác vӟi vұt x 91 x

liӋu và ÿӝng vұt nguy hiӇm sinh hӑc và trѭӟc khi rӡi phòng thí nghiӋm. Thѭӡng thì khӱ nhiӉm tay bҵng cách rӱa kӻ vӟi xà phòng thông thѭӡng và nѭӟc là ÿӫ nhѭng trong các tình huӕng nguy hiӇm cao thì cҫn dùng xà phòng diӋt khuҭn. Nên xoa tay kӻ bҵng xà phòng, chà rӱa ít nhҩt trong 10 giây, rӱa lҥi bҵng nѭӟc sҥch và lau khô bҵng khăn giҩy hay vҧi sҥch (nӃu có thӇ, nên sӱ dөng máy sҩy khô tay bҵng không khí nóng). Nên sӱ dөng vòi rӱa ÿiӅu khiӇn bҵng khuӹu tay hoһc chân. Nhӳng nѫi không có thì nên dùng khăn giҩy hay vҧi ÿӇ ÿóng vòi ÿӇ tránh tái nhiӉm tay ÿã rӱa. Nhѭ ÿã ÿӅ cұp ӣ trên, tay bҭn ít có thӇ ÿѭӧc khӱ khuҭn bҵng cӗn khi không có ÿiӅu kiӋn rӱa tay thích hӧp.

Khӱ trùng và tiӋt trùng bҵng nhiӋt NhiӋt ÿӝ là mӝt trong nhӳng tác nhân vұt lý phә biӃn nhҩt sӱ dөng ÿӇ khӱ trùng các tác nhân gây bӋnh. NhiӋt khô hoàn toàn không ăn mòn, dùng ÿӇ xӱ lý nhiӅu vұt dөng cӫa phòng thí nghiӋm có thӇ chӏu ÿѭӧc nhiӋt ÿӝ 160 0C hoһc cao hѫn trong vòng 2–4 giӡ. Ĉӕt hay thiêu (xem dѭӟi ÿây) cNJng là mӝt hình thӭc cӫa nhiӋt khô. NhiӋt ҭm hiӋu quҧ nhҩt khi sӱ dөng dѭӟi hình thӭc hҩp thanh trùng. Ĉun sôi không diӋt ÿѭӧc tҩt cҧ vi sinh vұt và/hoһc mҫm bӋnh, nhѭng có thӇ sӱ dөng ÿӇ khӱ trùng bѭӟc ÿҫu khi các phѭѫng pháp khác (khӱ trùng hay khӱ nhiӉm bҵng hóa chҩt, hҩp thanh trùng) không thích hӧp hay không thӇ thӵc hiӋn hoһc không có. Nhӳng vұt ÿã khӱ trùng phҧi thao tác và cҩt giӳ ÿӇ duy trì tình trҥng vô trùng cho ÿӃn khi sӱ dөng.

Hҩp khӱ trùng Hѫi nѭӟc bão hòa dѭӟi áp suҩt (hҩp thanh trùng) là biӋn pháp vô trùng vұt liӋu phòng thí nghiӋm hiӋu quҧ và ÿáng tin cұy nhҩt. Thѭӡng thì nhӳng chu trình sau sӁ ÿҧm bҧo viӋc vô trùng nhӳng vұt ÿһt ÿúng cách trong nӗi hҩp. 1. Giӳ ӣ nhiӋt ÿӝ 1340C trong 3 phút. 2. Giӳ ӣ nhiӋt ÿӝ 1260C trong 10 phút. 3. Giӳ ӣ nhiӋt ÿӝ 1210C trong 15 phút. 4. Giӳ ӣ nhiӋt ÿӝ 1150C trong 25 phút. Dѭӟi ÿây là nhӳng mүu nӗi hҩp thanh trùng khác nhau. N͛i h̭p chân không. Hình 10 minh hӑa cҩu trúc chung cӫa mӝt nӗi hҩp chân không. Hѫi nѭӟc ÿi vào khoang áp suҩt và chiӃm chӛ cӫa dòng khí nһng ÿi xuӕng và thông qua các van trong ӕng dүn cӫa khoang, gҳn vӟi bӝ lӑc HEPA.

x 92 x

Hình 10. N͛i h̭p chân không. N͛i h̭p ti͉n chân không. ThiӃt bӏ này cho phép thҧi bӓ không khí khӓi khoang trѭӟc khi hѫi nѭӟc vào. Khí thҧi ra ngoài qua mӝt van gҳn vӟi bӝ lӑc HEPA. Cuӕi chu kǤ, hѫi nѭӟc tӵ ÿӝng thҧi ra ngoài. Nӗi hҩp này có thӇ vұn hành ӣ 1340C và vì thӃ chu kǤ vô trùng cӫa nó có thӇ giҧm ÿѭӧc 3 phút. Nó rҩt lý tѭӣng cho nhӳng vұt xӕp, nhѭng không thӇ sӱ dөng ÿӇ xӱ lý chҩt lӓng. N͛i h̭p áp sṷt b̹ng nhi͏t. ChӍ nên sӱ dөng loҥi này khi không có nӗi hҩp chân không. Vұt liӋu ÿѭa vào loҥi nӗi này tӯ phía trên và ÿӕt nóng bҵng khí, ÿiӋn hoһc nhӳng loҥi nhiên liӋu khác. Hѫi nѭӟc sinh ra bҵng cách ÿun nóng nѭӟc ӣ ÿáy thùng và không khí ÿi lên qua mӝt lӛ thông hѫi. Khi tҩt cҧ không khí ÿã ÿѭӧc loҥi bӓ, ÿóng van trên lӛ thông hѫi và giҧm nhiӋt. Áp suҩt và nhiӋt ÿӝ gia tăng cho ÿӃn khi van an toàn mӣ ra ӣ mӭc ÿã ÿһt trѭӟc. Ĉây là lúc bҳt ÿҫu duy trì. Ӣ cuӕi cӫa chu kǤ, ngӯng ÿun và cho phép giҧm nhiӋt ÿӝ xuӕng 800C hay thҩp hѫn trѭӟc khi mӣ nҳp. X͇p v̵t li͏u vào n͛i h̭p Nên xӃp vұt liӋu lӓng lҿo trong khoang ÿӇ hѫi nѭӟc xuyên qua và khí thҧi ra ÿѭӧc dӉ dàng. Túi ÿӵng cho phép hѫi nѭӟc vào ÿӃn các vұt liӋu bên trong. Phòng ngͳa trong s͵ dͭng n͛i h̭p kh͵ trùng Các qui tҳc sau ÿây có thӇ giҧm ÿӃn mӭc tӕi thiӇu nhӳng nguy cѫ phát sinh trong vұn hành nӗi áp suҩt. 1. Trách nhiӋm khi vұn hành và bҧo quҧn thѭӡng xuyên cҫn phân công cho x 93 x

nhӳng nhân viên ÿã qua ÿào tҥo. 2. Mӝt chѭѫng trình bҧo dѭӥng phòng ngӯa nên bao gӗm kiӇm tra thѭӡng xuyên khoang, nhӳng chӛ bӏt ӣ cӱa, tҩt cҧ ÿӗng hӗ ÿo và do nhân viên ÿӫ năng lӵc quҧn lý. 3. Hѫi nѭӟc nên bão hòa và không có nhӳng chҩt hóa hӑc (ví dө nhѭ các chҩt ӭc chӃ ăn mòn) có thӇ làm hӓng nhӳng vұt ÿѭӧc vô trùng. 4. Tҩt cҧ vұt liӋu ÿӇ hҩp thanh trùng nên ÿӵng trong nhӳng vұt chӭa mà không khí di chuyӇn nhanh và truyӅn nhiӋt tӕt. Cҫn ÿӇ vұt liӋu lӓng lҿo bên trong khoang nӗi hҩp ÿӇ hѫi nѭӟc ÿѭӧc ÿӅu khҳp. 5. Ĉӕi vӟi nӗi hҩp thanh trùng không có gҳn khóa an toàn liên ÿӝng, ÿӇ phòng nҳp bӏ mӣ ra khi có áp suҩt cao trong khoang nӗi hҩp thì nên ÿóng van chính ÿӇ nhiӋt ÿӝ xuӕng dѭӟi 800C rӗi mӟi mӣ nҳp nӗi hҩp. 6. Nên ÿһt cѫ chӃ xҧ khí chұm khi hҩp thanh trùng dung dӏch vì nhiӋt ÿӝ cao có thӇ làm chúng sôi tràn ra. 7. Ngѭӡi vұn hành nên mang găng tay và mһt nҥ thích hӧp ÿӇ bҧo vӋ khi mӣ nӗi hҩp, ngay cҧ khi nhiӋt ÿӝ ÿã hҥ thҩp dѭӟi 800C. 8. Khi kiӇm tra thѭӡng xuyên hiӋu suҩt cӫa nӗi hҩp, nên ÿһt dөng cө chӍ thӏ sinh hӑc hay cһp nhiӋt ÿiӋn ӣ giӳa các vұt ÿѭӧc hҩp thanh trùng. Trong “trѭӡng hӧp xҩu nhҩt”, viӋc giám sát thѭӡng xuyên bҵng cһp nhiӋt ÿiӋn và thiӃt bӏ ghi là rҩt cҫn thiӃt ÿӇ xác ÿӏnh chu kǤ vұn hành thích hӧp. 9. Màng lӑc tháo nѭӟc cӫa khoang (nӃu có) nên tháo ra và lau sҥch hàng ngày. 10. Phҧi cҭn thұn ÿӇ ÿҧm bҧo van xҧ cӫa nӗi hҩp áp suҩt không bӏ nghӁn do giҩy v.v… trong vұt ÿѭӧc hҩp thanh trùng.

Thiêu hӫy Thiêu hӫy là cách hiӋu quҧ (xem chѭѫng 3) ÿӇ xӱ lý xác ÿӝng vұt cNJng nhѭ các chҩt thҧi trong giҧi phүu hay tӯ phòng thí nghiӋm, có thӇ không cҫn khӱ trùng trѭӟc (xem chѭѫng 3). ChӍ thiêu hӫy vұt liӋu nhiӉm trùng thay cho hҩp khӱ trùng khi lò thiêu ÿһt dѭӟi sӵ quҧn lý cӫa phòng thí nghiӋm. Thiêu hӫy ÿúng cách cҫn có phѭѫng tiӋn ÿiӅu khiӇn nhiӋt ÿӝ hiӋu quҧ và mӝt khoang ÿӕt thӭ hai. NhiӅu lò thiêu, ÿһc biӋt là nhӳng lò chӍ có mӝt phòng ÿӕt, không phù hӧp ÿӇ xӱ lý vұt liӋu, xác ÿӝng vұt và nhӵa tәng hӧp nhiӉm trùng. Nhӳng vұt liӋu này có thӇ không phân hӫy hoàn toàn và khí thҧi ra tӯ ӕng khói chӭa vi sinh vұt, hóa chҩt ÿӝc hҥi và khói có thӇ gây ô nhiӉm không khí. Tuy nhiên, có nhiӅu cҩu hình an toàn cho buӗng ÿӕt. NhiӋt ÿӝ lý tѭӣng trong buӗng ÿҫu tiên cҫn ӣ mӭc tӕi thiӇu là 8000C và ӣ phòng thӭ hai là 10000C. Vұt liӋu ÿem thiêu, ngay cҧ khi ÿã khӱ nhiӉm trѭӟc, nên chuyӇn ÿӃn lò thiêu trong nhӳng túi ÿӵng, tӕt nhҩt là bҵng nhӵa tәng hӧp. Ngѭӡi vұn hành lò thiêu x 94 x

cҫn biӃt nhӳng hѭӟng dүn thích hӧp vӅ sҳp xӃp các vұt liӋu ÿӇ thiêu và ÿiӅu khiӇn nhiӋt ÿӝ. CNJng nên lѭu ý rҵng hiӋu quҧ vұn hành mӝt lò thiêu phө thuӝc lӟn vào sӵ sҳp xӃp thích hӧp các vұt liӋu trong chҩt thҧi ÿѭӧc xӱ lý. HiӋn ÿang có nhӳng băn khoăn vӅ khҧ năng tӗn tҥi nhӳng ҧnh hѭӣng tiêu cӵc ÿӃn môi trѭӡng cӫa nhӳng lò thiêu hiӋn có và cҧ nhӳng lò ÿang ÿѭӧc ÿӅ xuҩt. Ngѭӡi ta vүn tiӃp tөc nӛ lӵc ÿӇ làm ra nhӳng lò thiêu tiӃt kiӋm năng lѭӧng và thân thiӋn hѫn vӟi môi trѭӡng.

Thҧi bӓ Thҧi bӓ chҩt thҧi phòng thí nghiӋm và y tӃ là vҩn ÿӅ thuӝc vӅ nhӳng quy ÿӏnh khác nhau cӫa ÿӏa phѭѫng, quӕc gia và quӕc tӃ, và nhӳng qui ÿӏnh mӟi nhҩt phҧi ÿѭӧc tham khҧo trѭӟc khi thiӃt kӃ và thӵc hiӋn mӝt chѭѫng trình ÿóng gói, vұn chuyӇn và vӭt bӓ nhӳng chҩt thҧi có hiӇm hӑa sinh hӑc. Nói chung, ÿӏa phѭѫng có thӇ xӱ lý và thҧi bӓ tro tӯ lò thiêu nhѭ chҩt thҧi sinh hoҥt. Chҩt thҧi ÿã hҩp khӱ trùng có thӇ thiêu ngoài phòng thí nghiӋm hoһc chôn lҩp ӣ nhӳng khu vӵc ÿã ÿѭӧc cҩp phép (xem chѭѫng 3). ĈӇ biӃt thêm thông tin, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (13) và (29–39).

x 95 x

15. Giӟi thiӋu vӅ vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng Vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng tùy thuӝc vào nhӳng quy ÿӏnh nghiêm ngһt cӫa quӕc gia và quӕc tӃ. Nhӳng quy ÿӏnh ÿó mô tҧ viӋc sӱ dөng hӧp lý vұt liӋu ÿóng gói cNJng nhѭ nhӳng yêu cҫu chuyên chӣ khác. Nhân viên phòng thí nghiӋm phҧi vұn chuyӇn chҩt nhiӉm trùng theo nhӳng ÿiӅu lӋ vұn chuyӇn thích hӧp. Sӵ thӵc hiӋn ÿúng nhӳng qui tҳc sӁ: 1. Giҧm nguy cѫ xҧy ra hѭ hӓng và rò rӍ các gói hàng, và do ÿó 2. Giҧm nhӳng phѫi nhiӉm có thӇ gây ra nhiӉm trùng 3. Cҧi thiӋn hiӋu quҧ viӋc giao gói hàng.

Quy ÿӏnh vұn chuyӇn quӕc tӃ Quy ÿӏnh vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng (bҵng bҩt kǤ phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn nào) dӵa trên Quy ÿ͓nh v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m (40) cӫa Liên hiӋp quӕc. Nhӳng khuyӃn nghӏ này ÿѭӧc xây dӵng bӣi Hӝi ÿӗng Chuyên gia vӅ Vұn chuyӇn Hàng hóa nguy hiӇm cӫa Liên hiӋp quӕc (UNCETDG). ĈӇ trӣ thành nhӳng ràng buӝc vӅ mһt pháp lý, các cѫ quan quyӅn lӵc phҧi ÿѭa nhӳng quy ÿӏnh vұn chuyӇn hàng hóa nguy hiӇm thành nhӳng ÿiӅu lӋ quӕc gia và quӕc tӃ, ví dͭ nh˱ H˱ͣng d̳n kͿ thu̵t v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa an toàn b̹ng ÿ˱ͥng không (41) cӫa Tә chӭc Hàng không Dân dөng Quӕc tӃ (ICAO) ÿӕi vӟi vұn chuyӇn bҵng máy bay và Hi͏p ÿ͓nh v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m b̹ng ÿ˱ͥng b͡ cͯa Châu Âu (ADR) (42). Hàng năm, Hӝi vұn chuyӇn hàng không quӕc tӃ (IATA) phát hành H˱ͣng d̳n v̵n chuy͋n ch̭t nhi͍m khu̱n (43). Hѭӟng dүn cӫa IATA phҧi theo H˱ͣng d̳n kͿ thu̵t cӫa ICAO nhѭ là mӝt tiêu chuҭn tӕi thiӇu, nhѭng có thӇ áp ÿһt thêm giӟi hҥn. Nhӳng hѭӟng dүn cӫa IATA phҧi ÿѭӧc tuân thӫ khi hàng hóa ÿѭӧc chuyên chӣ bӣi thành viên cӫa IATA. Vì Quy ÿ͓nh m̳u cͯa liên hͫp qu͙c v͉ v̵n chuy͋n hàng hóa nguy hi͋m là mӝt tұp hӧp các khuyӃn nghӏ tích cӵc vӅ nhӳng vҩn ÿӅ mӟi ÿѭӧc bә sung hai năm mӝt lҫn, ngѭӡi ÿӑc ÿѭӧc tiӃp cұn nhӳng phát hành mӟi nhҩt cӫa nhӳng quy ÿӏnh mүu cӫa quӕc gia và quӕc tӃ ÿӇ có nhӳng thông tin ÿã ÿiӅu chӍnh có thӇ áp dөng ÿѭӧc. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿóng vai trò là tѭ vҩn cho UNCETDG. Nhӳng thay ÿәi chӫ yӃu ÿӕi vӟi nhӳng quy ÿӏnh vұn chuyӇn liên quan ÿӃn vұn chuyӇn chҩt nhiӉm trùng ÿѭӧc giӟi thiӋu trong phiên bҧn thӭ 13 (2003) cӫa Nhͷng quy ÿ͓nh chu̱n (40) cӫa Liên hiӋp quӕc. Nhӳng hѭӟng dүn trên cѫ sӣ nhӳng sӱa ÿәi bә sung có ӣ Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi (44). Nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc tӃ không nhҵm thay thӃ bҩt cӭ quy ÿӏnh nào cӫa ÿӏa phѭѫng và quӕc gia. Tuy nhiên, nӃu không có quy ÿӏnh quӕc gia thì nên thӵc hiӋn theo nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc tӃ. x 96 x

ĈiӅu quan trӑng cҫn lѭu ý là vұn chuyӇn quӕc tӃ vӅ các chҩt nhiӉm trùng cNJng tuân theo các quy ÿӏnh xuҩt/nhұp khҭu quӕc gia.

HӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp cѫ bҧn Hình 11 minh hӑa hӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp - sӵ chӑn lӵa ÿӕi vӟi viӋc vұn chuyӇn các chҩt nhiӉm trùng và nhiӉm trùng tiӅm tàng. HӋ thӕng ÿóng gói này bao gӗm ba lӟp: vұt chӭa ÿҫu tiên, bao bì thӭ hai và bao bì ngoài cùng. Vұt chӭa ÿҫu tiên chӭa ÿӵng mүu vұt phҧi kín nѭӟc, không rò rӍ và có nhãn ÿúng vӟi nӝi dung bên trong. Vұt chӭa ÿҫu tiên gói trong vұt liӋu có khҧ năng thҩm nѭӟc ÿӫ lӟn ÿӇ hút tҩt cҧ chҩt lӓng trong trѭӡng hӧp có ÿә vӥ hay rò rӍ. Bao bì thӭ hai kín nѭӟc và không rò rӍ dùng ÿӇ gói và bҧo vӋ túi/các túi thӭ nhҩt. Có thӇ ÿһt các vұt chӭa ÿҫu tiên ÿã bao nhiӅu lӟp trong mӝt túi riêng rӁ thӭ hai. Có qui ÿӏnh vӅ giӟi hҥn thӇ tích và/hoһc khӕi lѭӧng ÿӕi vӟi ÿóng gói vұt liӋu nhiӉm trùng. Bao bì thӭ ba bҧo vӋ bao bì thӭ hai khӓi bӏ hѭ hҥi do các tác nhân vұt lý trong khi vұn chuyӇn. PhiӃu dӳ liӋu vӅ vұt mүu, thѭ tín và nhӳng thông tin khác ÿӇ xác ÿӏnh hay mô tҧ vұt mүu và xác ÿӏnh ngѭӡi gӱi và ngѭӡi nhұn cNJng nhѭ tҩt cҧ các tài liӋu khác theo yêu cҫu cNJng phҧi ÿѭӧc cung cҩp theo nhӳng quy ÿӏnh mӟi nhҩt. Qui ÿ͓nh chu̱n cӫa Liên hӧp quӕc qui ÿӏnh sӱ dөng hai hӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp khác nhau. HӋ thӕng ÿóng góp ba lӟp cѫ bҧn áp dөng trong vұn chuyӇn nhiӅu vұt liӋu nhiӉm trùng. Tuy nhiên, các sinh vұt có nguy cѫ cao phҧi vұn chuyӇn theo nhӳng yêu cҫu nghiêm ngһt hѫn. ĈӇ biӃt thêm chi tiӃt vӅ các cách ÿóng gói khác nhau tùy theo vұt liӋu vұn chuyӇn nên tham khҧo nhӳng quy ÿӏnh chuҭn cӫa quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ.

Qui trình lau chùi ÿә vӥ Trong trѭӡng hӧp vұt liӋu nhiӉm trùng hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng bӏ ÿә vӥ thì nên áp dөng quy trình lau chùi sau ÿây: 1. Mang găng tay và quҫn áo bҧo hӝ, bao gӗm mһt nҥ bҧo vӋ mһt và mҳt nӃu có yêu cҫu. 2. Phӫ chҩt ÿә ra bҵng vҧi hay khăn giҩy ÿӇ ngăn chһn chúng. 3. Ĉә chҩt tҭy trùng thích hӧp lên khăn giҩy và khu vӵc ngay xung quanh (thông thѭӡng, dung dӏch tҭy trҳng 5% là thích hӧp, nhѭng ÿӕi vӟi nhӳng ÿә vӥ trên máy bay thì nên sӱ dөng chҩt tҭy trùng ammonium bұc 4.) 4. Ĉә chҩt tҭy trùng theo vòng tròn bҳt ÿҫu tӯ mép ngoài cӫa vùng bӏ ÿә vӥ và hѭӟng vӅ phía trung tâm. 5. Sau mӝt khoҧng thӡi gian thích hӧp (khoҧng 30 phút), dӑn sҥch vұt liӋu ÿó. NӃu có ÿә vӥ thӫy tinh hay có nhӳng vұt sҳc nhӑn, sӱ dөng ÿӗ hӕt rác hay mӝt tҩm các tông cӭng ÿӇ thu nhһt vұt liӋu và ÿә vào trong mӝt vұt chӭa chӕng thӫng ÿӇ thҧi bӓ.

x 97 x

Hình 11. Ví dͭ v͉ h͏ th͙ng ÿóng gói 3 lͣp (hình minh h͕a do IATA, Montreal, Canada cung c̭p) 6. Lau chùi và khӱ trùng vùng bӏ ÿә vӥ (nӃu cҫn, lһp lҥi bѭӟc 2- 5). 7. Bӓ các vұt liӋu nhiӉm bҭn vào vұt chӭa chҩt thҧi sӱ dөng mӝt lҫn, chӕng x 98 x

thӫng và rò rӍ. 8. Sau khi hoàn tҩt khӱ khuҭn, báo cáo ngѭӡi có thҭm quyӅn là vӏ trí ÿó ÿã ÿѭӧc khӱ khuҭn.

x 99 x

x 100 x

PHҪN V

Giӟi thiӋu vӅ công nghӋ sinh hӑc

x 101 x

x 102 x

16. An toàn sinh hӑc và công nghӋ DNA tái tә hӧp

Công nghӋ DNA tái tә hӧp liên quan tӟi viӋc tәng hӧp vұt liӋu di truyӅn tӯ các nguӗn khác nhau ÿӇ tҥo ra các sinh vұt biӃn ÿәi gen (GMOs) mà trѭӟc ÿây chѭa tӗn tҥi trong tӵ nhiên. Ban ÿҫu, các nhà sinh hӑc phân tӱ có mӝt mӕi quan tâm chung ÿó là nhӳng ÿһc tính không thӇ ÿoán trѭӟc và không mong muӕn cӫa các sinh vұt này có thӇ gây ra mӝt mӕi nguy sinh hӑc nӃu chúng thoát ra khӓi phòng thí nghiӋm. Mӕi quan tâm này trӣ thành tiêu ÿiӇm cӫa mӝt hӝi nghӏ khoa hӑc ÿѭӧc tә chӭc tҥi Asilomar, CA, Hoa KǤ vào năm 1975 (45). Tҥi hӝi nghӏ ÿó, vҩn ÿӅ an toàn ÿã ÿѭӧc thҧo luұn và nhӳng hѭӟng dүn ÿҫu tiên vӅ công nghӋ DNA tái tә hӧp ÿã ÿѭӧc ÿѭa ra. Nhӳng kinh nghiӋm nghiên cӭu trong hѫn 25 năm sau ÿó ÿã chӭng minh rҵng kӻ thuұt gen có thӇ thӵc hiӋn an toàn hѫn khi tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ hӧp lý và sӱ dөng các biӋn pháp an toàn thӓa ÿáng. Ĉҫu tiên, công nghӋ DNA tái tә hӧp hoһc kӻ thuұt gen ÿã ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ phân ÿoҥn DNA vô tính trong vұt chӫ nhiӉm khuҭn ÿӇ tìm nhanh các sҧn phҭm gen ÿһc hiӋu cho các nghiên cӭu sâu hѫn. Phân tӱ DNA tái tә hӧp cNJng ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ tҥo ra các sinh vұt biӃn ÿәi gen nhѭ ÿӝng vұt chuyӇn gen và ÿӝng vұt “khác thѭӡng” cNJng nhѭ thӵc vұt chuyӇn gen. Công nghӋ DNA tái tә hӧp ÿã có mӝt tác ÿӝng to lӟn ÿӕi vӟi y, sinh hӑc và thұm chí sӁ có ҧnh hѭӣng lӟn hѫn khi mà hiӋn ÿã có chuӛi nucleotide cӫa toàn bӝ bӝ gen ngѭӡi. Mѭӡi ngàn gen mà hiӋn nay chѭa biӃt chӭc năng sӁ ÿѭӧc nghiên cӭu bҵng công nghӋ DNA tái tә hӧp. LiӋu pháp gen có thӇ trӣ thành cách ÿiӅu trӏ thông thѭӡng cho mӝt sӕ bӋnh và nhӳng véc tѫ mӟi cho chuyӇn gen có khҧ năng ÿѭӧc sáng chӃ sӱ dөng kӻ thuұt di truyӅn hӑc. Ĉӗng thӡi, thӵc vұt chuyӇn gen tҥo thành bҵng công nghӋ DNA tái tә hӧp có thӇ ÿóng vai trò ngày càng quan trӑng trong nӅn nông nghiӋp hiӋn ÿҥi. Nhӳng cuӝc thӱ nghiӋm liên quan tӟi xây dӵng hay sӱ dөng sinh vұt chuyӇn gen nên ÿѭӧc kiӇm soát sau khi tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ an toàn sinh hӑc. Mҫm bӋnh và bҩt cӭ mӕi nguy hiӇm tiӅm tàng nào liên quan tӟi nhӳng sinh vұt ÿó có thӇ có ÿһc ÿiӇm chѭa ÿѭӧc xác ÿӏnh. Ĉһc tính cӫa cѫ thӇ cho, bҧn chҩt cӫa chuӛi DNA ÿѭӧc chuyӇn, ÿһc ÿiӇm cuҧ cѫ thӇ nhұn và ÿһc ÿiӇm cuҧ môi trѭӡng cNJng cҫn ÿѭӧc ÿánh giá. Nhӳng yӃu tӕ này giúp xác ÿӏnh mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc yêu cҫu ÿӇ thao tác cѫ thӇ biӃn ÿәi gen tҥo thành an toàn và xác ÿӏnh hӋ thӕng ngăn chһn vұt lý và sinh hӑc nên sӱ dөng.

Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc HӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc bao gӗm các véc tѫ và các tӃ bào vұt chӫ. Phҧi thoҧ mãn mӝt sӕ tiêu chuҭn ÿӇ có thӇ sӱ dөng chúng hiӋu quҧ và an toàn. Mӝt ví dө vӅ hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc là plasmid pUC18. Thѭӡng sӱ dөng nhѭ mӝt véc tѫ x 103 x

ÿѫn dòng kӃt hӧp vӟi các tӃ bào Escherichia coli K12, plasmid pUC18 ÿã ÿѭӧc giҧi trình tӵ gen hoàn toàn. Tҩt cҧ các gen ÿáp ӭng cho viӋc biӇu hiӋn ӣ các vi khuҭn khác ÿã ÿѭӧc loҥi bӓ khӓi tiӅn plasmid pBR322. E. coli K12 là mӝt chӫng không gây bӋnh và không thӇ tӗn tҥi trong ruӝt cӫa ngѭӡi và ÿӝng vұt khӓe mҥnh. Các thí nghiӋm kӻ thuұt gen thông thѭӡng có thӇ thӵc hiӋn an toàn trong E. coli K12/pUC18 ӣ mӭc ÿӝ An toàn sinh hӑc cҩp 1, cung cҩp thêm các sҧn phҭm biӇu hiӋn DNA ngoҥi lai không ÿòi hӓi các mӭc an toàn sinh hӑc cao hѫn.

Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các véc tѫ thӇ hiӋn Nhӳng cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cao hѫn có thӇ ÿѭӧc yêu cҫu khi: 1. Sӵ biӇu hiӋn cӫa ÿoҥn DNA có nguӗn gӕc tӯ sinh vұt gây bӋnh có thӇ gia tăng ÿӝc tính cuҧ sinh vұt biӃn ÿәi gen. 2. Xác ÿӏnh nhӳng ÿoҥn DNA thêm vào không có ÿһc tính tӕt (nhѭ trong lúc chuҭn bӏ thѭ viӋn bӝ gen DNA tӯ các vi sinh vұt gây bӋnh). 3. Nhӳng sҧn phҭm gen có hoҥt tính dѭӧc lý tiӅm tàng. 4. Nhӳng sҧn phҭm gen mã hoá ÿӝc tӕ.

Nhӳng véc tѫ vi rút cho chuyӇn gen Nhӳng véc tѫ vi rút nhѭ véc tѫ adenovirus sӱ dөng ÿӇ chuyӇn gen ÿӃn nhӳng tӃ bào khác. Nhӳng véc tѫ ÿó thiӃu mӝt sӕ gen sao bҧn vi rút và nhân lên trong nhӳng dòng tӃ bào có khiӃm khuyӃt ÿó. Sӵ lѭu giӳ nhӳng véc tѫ ÿó có thӇ nhiӉm nhӳng vi rút sao chép thành thҥo do nhӳng trѭӡng hӧp tái tә hӧp ngүu nhiên ít gһp khi các dòng tӃ bào nhân lên hoһc có thӇ do ÿiӅu kiӋn thiӃu tinh khiӃt sinh ra. Nhӳng véc tѫ ÿó nên thao tác ӣ cùng mӭc an toàn sinh hӑc vӟi adenovirus bӕ mҽ sinh ra chúng.

Ĉӝng vұt chuyӇn gien và ÿӝng vұt "khác thѭӡng " Nhӳng ÿӝng vұt mang ÿһc ÿiӇm di truyӅn ngoҥi lai (ÿӝng vұt chuyӇn gen) nên thao tác trong nhӳng mӭc ÿӝ ngăn chһn phù hӧp vӟi ÿһc ÿiӇm cӫa sҧn phҭm cӫa gen ngoҥi lai. Nhӳng ÿӝng vұt ÿã loҥi bӓ có mөc ÿích nhӳng gen ÿһc trѭng (ÿӝng vұt lҥ) thѭӡng không bӝc lӝ nhӳng mӕi nguy sinh hӑc cө thӇ. Ví dө vӅ ÿӝng vұt chuyӇn gen gӗm có nhӳng ÿӝng vұt có thө quan ÿӕi vӟi nhӳng vi rút mà thông thѭӡng không thӇ gây nhiӉm cho ÿӝng vұt ÿó. NӃu nhӳng ÿӝng vұt chuyӇn gen ÿó thoát ra khӓi phòng thí nghiӋm và truyӅn thông tin di truyӅn ÿӃn quҫn thӇ ÿӝng vұt hoang dҥi thì vӅ mһt lý thuyӃt, mӝt nguӗn ÿӝng vұt vӟi vi rút ÿһc trѭng ÿó có thӇ phát sinh. Khҧ năng này ÿӕi vӟi poliovirus ÿã ÿѭӧc thҧo luұn và ÿһc biӋt liên quan trong hoàn cҧnh thanh toán bӋnh bҥi liӋt. Chuӝt chuyӇn gen biӇu hiӋn thө quan cӫa vi rút gây bӋnh bҥi liӋt ӣ ngѭӡi phát sinh tӯ nhӳng phòng thí nghiӋm khác nhau ÿã dӉ nhiӉm vi rút gây bӋnh bҥi liӋt bҵng nhiӅu con ÿѭӡng tiêm truyӅn khác nhau và x 104 x

kӃt quҧ là bӋnh biӇu hiӋn vӅ cҧ phѭѫng diӋn lâm sàng và mô bӋnh hӑc giӕng vӟi bӋnh bҥi liӋt ӣ ngѭӡi. Tuy nhiên, kiӇu mүu cӫa chuӝt khác vӟi ngѭӡi ӣ chӛ sӵ sao chép bӝ máy tiêu hóa cӫa poliovirus lan truyӅn theo ÿѭӡng tiêu hóa thì hoһc không ÿҫy ÿӫ hoһc không xҧy ra. Vì thӃ rҩt khó có khҧ năng viӋc truyӅn thông tin di truyӅn tӯ chuӝt chuyӇn gen sang loài hoang dҥi tҥo ra mӝt nguӗn vұt chӫ mӟi ÿӕi vӟi poliovirus. Tuy nhiên ví dө ÿó chӍ ra rҵng ÿӕi vӟi mӛi dòng mӟi cӫa ÿӝng vұt chuyӇn gen, cҫn tiӃn hành nhӳng nghiên cӭu sâu hѫn ÿӇ xác ÿӏnh nhӳng con ÿѭӡng mà ÿӝng vұt có thӇ bӏ nhiӉm, lѭӧng chҩt tiêm truyӅn cҫn có ÿӇ gây nhiӉm và quy mô phát tán cӫa vi rút bӣi ÿӝng vұt nhiӉm trùng. Thêm vào ÿó, tҩt cҧ biӋn pháp nên ÿѭӧc thӵc thi ÿӇ ÿҧm bҧo ngăn chһn chính xác chuӝt chuyӇn gen thө quan.

Thӵc vұt chuyӇn gen Thӵc vұt chuyӇn gen thӇ hiӋn khҧ năng chӏu ÿӵng ÿѭӧc vӟi thuӕc diӋt cӓ hay kháng vӟi côn trùng là mӝt vҩn ÿӅ gây tranh luұn lӟn hiӋn nay ӣ nhiӅn nѫi trên thӃ giӟi. Các thҧo luұn tұp trung vào nhӳng chӫ ÿӅ an toàn thӵc phҭm cӫa nhӳng thӵc vұt ÿó và nhӳng hұu quҧ lâu dài vӅ sinh thái hӑc cӫa viӋc nuôi trӗng chúng. Nhӳng gen biӇu hiӋn ӣ thӵc vұt chuyӇn gen mà có nguӗn gӕc tӯ ÿӝng vұt hay ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ phát triӇn các sҧn phҭm chӳa bӋnh và dinh dѭӥng. Ĉánh giá nguy cѫ cҫn xác ÿӏnh mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc thích hӧp cho sҧn xuҩt nhӳng thӵc vұt ÿó.

Ĉánh giá nguy cѫ ÿӕi vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen Ĉánh giá nguy cѫ ÿӇ làm viӋc vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen cҫn quan tâm ÿӃn ÿһc ÿiӇm cӫa sinh vұt cho và sinh vұt nhұn. Ví dө vӅ nhӳng ÿһc ÿiӇm cҫn quan tâm gӗm có: Nguy hi͋m tr͹c ti͇p tͳ gen cho (sinh v̵t cho) ViӋc ÿánh giá là cҫn thiӃt trong trѭӡng hӧp sҧn phҭm cӫa gen cho ÿã biӃt rõ ÿһc tính sinh hӑc hay dѭӧc tính có thӇ làm tăng ÿӝc tính, ví dө nhѭ : 1. Ĉӝc tӕ 2. Cytokines 3. Hormones 4. Các yӃu tӕ ÿiӅu tiӃt biӇu hiӋn gen 5. Các yӃu tӕ ÿӝc tính hay tác nhân làm gia tăng ÿӝc tính. 6. Nhӳng ÿoҥn gen gây bӋnh ung thѭ 7. Khҧ năng kháng vӟi kháng sinh 8. Chҩt gây dӏ ӭng. ViӋc ÿánh giá nhӳng trѭӡng hӧp này cҫn bao gӗm ѭӟc tính mӭc ÿӝ biӇu thӏ ÿòi hӓi ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc hoҥt tính sinh hӑc hay dѭӧc tính. x 105 x

Nguy hi͋m liên quan tͣi c˯ th͋ nh̵n/v̵t chͯ 1. Tính nhҥy cҧm cӫa vұt chӫ 2. Tác nhân gây bênh cӫa dòng vұt chӫ, bao gӗm ÿӝc tính, tính lây nhiӉm và ÿӝc tӕ cӫa sҧn phҭm 3. Sӵ thay ÿәi cӫa loҥi vұt chӫ 4. Tình trҥng miӉn dӏch cӫa cѫ thӇ nhұn 5. Hұu quҧ cӫa phѫi nhiӉm Nguy hi͋m tͳ s͹ thay ÿ͝i cͯa nhͷng ÿ̿c ÿi͋m gây b͏nh ÿang t͛n t̩i NhiӅu sӵ thay ÿәi không liên quan ÿӃn nhӳng gen mà sҧn phҭm ÿѭӧc thҩy rõ là có hҥi, nhѭng nhiӅu ҧnh hѭӣng bҩt lӧi có thӇ gia tăng do sӵ thay ÿәi nhӳng ÿһc ÿiӇm gây bӋnh hoһc không gây bӋnh ÿã tӗn tҥi. Sӵ thay ÿәi cӫa nhӳng gen bình thѭӡng có thӇ thay ÿәi khҧ năng gây bӋnh. Trong nӛ lӵc ÿӇ xác ÿӏnh nhӳng mӕi nguy hiӇm tiӅm tàng ÿó, cҫn quan tâm ÿӃn nhӳng ÿiӇm sau (danh sách này không bao quát toàn bӝ). 1. Có hay không sӵ gia tăng tính lây nhiӉm hay khҧ năng gây bӋnh? 2. Có thӇ khҳc phөc mӑi ÿӝt biӃn bҩt lӵc bên trong cѫ thӇ nhұn nhѭ mӝt kӃt quҧ cӫa sӵ chèn gen ngoҥi lai? 3. Gen ngoҥi lai mã hóa mӝt yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh khҧ năng gây bӋnh tӯ sinh vұt khác? 4. NӃu DNA ngoҥi lai có mӝt yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh khҧ năng gây bӋnh, có ÿoán ÿѭӧc gen này có thӇ góp phҫn phát sinh bӋnh cӫa sinh vұt biӃn ÿәi gen ÿó không ? 5. Có sҹn cách xӱ lý không? 6. Tính nhҥy cҧm cӫa sinh vұt biӃn ÿәi gen ÿӕi vӟi kháng sinh hay nhӳng hình thӭc ÿiӅu trӏ khác sӁ bӏ ҧnh hѭӣng nhѭ là mӝt hұu quҧ cӫa biӃn ÿәi gen? 7. Có thӇ thӵc hiӋn ÿѭӧc viӋc thanh toán sinh vұt chuyӇn gen không?

Các quan tâm khác Sӱ dөng nguyên vҽn ÿӝng vұt hoһc thӵc vұt cho mөc ÿích thӵc nghiӋm ÿӅu ÿòi hӓi phҧi thұn trӑng. Ngѭӡi nghiên cӭu phҧi tuân theo nhӳng qui ÿӏnh, giӟi hҥn và yêu cҫu khi làm viӋc vӟi nhӳng sinh vұt biӃn ÿәi gen ӣ các quӕc gia và cѫ quan sӣ tҥi. Các quӕc gia có thӇ có các cѫ quan chӭc năng xây dӵng nhӳng hѭӟng dүn vӅ làm viӋc vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen và có thӇ giúp ÿӥ các nhà khoa hӑc phân loҥi công viӋc ӣ cҩp an toàn sinh hӑc thích hӧp. Trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp, sӵ phân loҥi có thӇ khác nhau giӳa các quӕc gia hoһc các quӕc gia có thӇ quyӃt ÿӏnh phân loҥi công viӋc ӣ mӝt mӭc thҩp hѫn hoһc cao hѫn khi sҹn có thông tin mӟi vӅ mӝt hӋ thӕng véc tѫ/vұt chӫ ÿһc biӋt. x 106 x

Ĉánh giá nguy cѫ là mӝt quy trình năng ÿӝng liên quan ÿӃn nhӳng phát triӇn mӟi và sӵ tiӃn bӝ cӫa khoa hӑc. Thӵc hiӋn ÿánh giá nguy cѫ thích hӧp sӁ ÿҧm bҧo rҵng nhӳng lӧi ích cӫa kӻ thuұt DNA tái tә hӧp vүn có thӇ ӭng dөng cho nhân loҥi trong nhiӅu năm tӟi. ĈӇ biӃt thêm thông tin xem tài liӋu tham khҧo sӕ (17) và (46 - 48).

x 107 x

x 108 x

PHҪN VI

An toàn hoá chҩt, cháy nә và ÿiӋn

x 109 x

x 110 x

17. Các hoá chҩt nguy hiӇm

Nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm vi sinh vұt không nhӳng bӏ phѫi nhiӉm mҫm bӋnh vi sinh vұt mà còn vӟi các nguy cѫ hoá hӑc khác. ĈiӅu quan trӑng là hӑ phҧi có nhӳng kiӃn thӭc cҫn thiӃt vӅ ÿӝc tính cӫa nhӳng loҥi hoá chҩt này, nhӳng con ÿѭӡng phѫi nhiӉm và nhӳng mӕi nguy hiӇm có thӇ xҧy ra khi thao tác bҵng tay và bҧo quҧn (xem phө lөc 5). Dӳ liӋu an toàn nguyên vұt liӋu hay thông tin vӅ các hoá chҩt nguy hiӇm khác ÿӅu ÿѭӧc các nhà sҧn xuҩt và/hoһc tӯ nhà cung ӭng ÿѭa ra. Các phòng thí nghiӋm có sӱ dөng nhӳng hóa chҩt nguy hiӇm cҫn tìm hiӇu nhӳng thông tin này ví dө nhѭ thông tin trong sә tay an toàn hay sә tay sӱ dөng.

Nguӗn phѫi nhiӉm Phѫi nhiӉm vӟi nhӳng hoá chҩt nguy hiӇm có thӇ xҧy do: 1. Hít phҧi 2. TiӃp xúc 3. Nuӕt phҧi 4. Bӏ kim châm 5. Bӏ thâm nhұp qua vùng da hӣ

Bҧo quҧn hoá chҩt ChӍ nên ÿӇ trong phòng thí nghiӋm nhӳng hóa chҩt cҫn thiӃt dùng thѭӡng ngày, sӕ còn lҥi nên lѭu giӳ trong phòng hoһc nhӳng tҫng nhà ÿѭӧc thiӃt kӃ chuyên biӋt. Hoá chҩt không nên bҧo quҧn theo thӭ tӵ an-pha-bê.

Các quy ÿӏnh chung ÿӕi vӟi nhӳng hoá chҩt kӏ nhau ĈӇ tránh cháy và/hoһc gây nә, nhӳng chҩt ӣ cӝt bên trái bҧng 13 nên bҧo quҧn và sӱ dөng sao cho chúng không ÿѭӧc tiӃp xúc vӟi nhӳng chҩt tѭѫng ӭng ӣ cӝt bên phҧi cӫa bҧng.

Ҧnh hѭӣng ÿӝc hҥi cӫa hoá chҩt Mӝt sӕ hoá chҩt ҧnh hѭӣng bҩt lӧi ÿӃn sӭc khoҿ nhӳng ngѭӡi chҥm hoһc hít phҧi hѫi cӫa chúng. Ngoài nhӳng ÿӝc tính phә biӃn, mӝt sӕ hoá chҩt ÿѭӧc biӃt là có nhӳng ҧnh hѭӣng ÿӝc hҥi rҩt khác nhau. HӋ hô hҩp, máu, phәi, gan, cұt và dҥ dày, ruӝt, cNJng nhѭ mô và các bӝ phұn khác ÿӅu có thӇ bӏ ҧnh hѭӣng không tӕt hoһc bӏ tәn thѭѫng mӝt cách nghiêm trӑng. CNJng có nhӳng hóa chҩt khác ÿѭӧc biӃt ÿӃn nhѭ là tác nhân gây ung thѭ hoһc quái thai.

x 111 x

B̫ng 13: Quy ÿ͓nh chung ÿ͙i vͣi nhͷng hoá ch̭t kͻ nhau. HÓA CHҨT NHӲNG HÓA CHҨT KӶ Các kim loҥi kiӅm nhѭ Na, K, Cs, CO2, hydrocacbon ÿã ÿѭӧc clo hoá, Li nѭӟc Các Halogens

Ammoni, acetylene, các hydrocarbon

Axit acetic, hydrogen sulfide, aniline, các hydrocarbon, axit sulfuric

Các chҩt ô xy hoá nhѭ axit chromic, axit nitric, peroxides, permanganates

Hѫi cӫa mӝt sӕ dung môi rҩt ÿӝc khi hít phҧi. Ngoài nhӳng các ÿӝc tính nghiêm trӑng hѫn ÿã lѭu ý ӣ trên thì sӵ phѫi nhiӉm có thӇ gây ra nhӳng hұu quҧ vӅ sӭc khӓe không thҩy ngay ÿѭӧc nhѭng có thӇ kӇ ÿӃn nhӳng triӋu chӭng nhѭ sӵ thiӃu kӃt hӧp trên cѫ thӇ, uӇ oҧi hay các triӋu chӭng tѭѫng tӵ dүn ÿӃn các nguy cѫ bӏ tai nҥn. Kéo dài hay lһp lҥi sӵ phѫi nhiӉm dung môi lӓng có hòa tan nhiӅu chҩt hӳu cѫ có thӇ làm hѭ hҥi da. ĈiӅu này có thӇ do tác ÿӝng tiêu mӥ, nhѭng các triӋu chӭng khác nhѭ dӏ ӭng và ăn mòn cNJng xuҩt hiӋn. ĈӇ biӃt thêm thông tin chi tiӃt vӅ ÿӝc tính cӫa hóa chҩt, xem phө lөc 5

Hóa chҩt gây nә Các azide thѭӡng dùng ÿӇ khӱ khuҭn không ÿѭӧc phép tiӃp xúc vӟi ÿӗng hoһc chì (chҷng hҥn trong các ӕng dүn chҩt thҧi hay ӕng nѭӟc), vì chúng có thӇ gây nә dӳ dӝi ngay cҧ khi bӏ tác ÿӝng nhҽ. Ê te dùng ÿӇ làm già và khô tinh thӇ rҩt không әn ÿӏnh và có khҧ năng gây nә rҩt cao. Axit perchloric nӃu dùng ÿӇ sҩy ván, gҥch hay vҧi sӁ nә và gây cháy. Axit Picric và Picrate sӁ nә khi bӏ nóng và va chҥm.

Hóa chҩt bӏ ÿә Hҫu hӃt các nhà sҧn xuҩt hóa chҩt phòng thí nghiӋm ÿӅu phát hành bҧng miêu tҧ các biӋn pháp xӱ lý hóa chҩt bӏ ÿә. Các bҧng này cùng bӝ dөng cө xӱ lý hóa chҩt ÿә cNJng ÿѭӧc bán trên thӏ trѭӡng. Các bҧng thích hӧp cҫn ÿѭӧc treo ӣ mӝt nѫi dӉ thҩy trong phòng thí nghiӋm. Các thiӃt bӏ sau ÿây cҫn phҧi có: 1. Bӝ dөng cө xӱ lý khi hóa chҩt bӏ ÿә. 2. Quҫn áo bҧo vӋ, chҷng hҥn găng tay cao su dày, quҫn liӅn ӫng hay ӫng cao su, khҭu trang. 3. Xҿng và dөng cө hӕt rác. 4. Kҽp ÿӇ nhһt thӫy tinh vӥ. 5. Cây lau, vҧi và khăn giҩy. 6. Xô, chұu. 7. Bӝt Na2CO3 hoһc NaHCO3 ÿӇ trung hòa axit và các hóa chҩt ăn mòn. x 112 x

8. Cát (ÿӇ rҳc lên kiӅm bӏ ÿә). 9. Bӝt giһt không cháy. Khi làm ÿә các hóa chҩt quan trӑng cҫn phҧi thӵc hiӋn các viӋc sau ÿây: Thông báo ÿӃn chuyên viên an toàn chӏu trách nhiӋm. Sѫ tán nhӳng ngѭӡi không cҫn thiӃt khӓi khu vӵc. Chú ý ÿӃn nhӳng ngѭӡi có thӇ ÿã bӏ nhiӉm. NӃu chҩt ÿә ra là chҩt dӉ cháy thì hãy dұp ngay nhӳng ngӑn lӱa ÿang cháy, khóa khí trong phòng và các khu vӵc lân cұn, mӣ cӱa sә (nӃu có thӇ) và tҳt các thiӃt bӏ có thӇ phát ra tia lӱa ÿiӋn. 5. Tránh hít phҧi hѫi cӫa chҩt bӏ ÿә. 6. Xây dӵng hӋ thӕng thông hѫi khí thoát ra nӃu viӋc ÿó là an toàn. 7. Bҧo ÿҧm có các thiӃt bӏ cҫn thiӃt ÿӇ dӑn dҽp ÿӕng ÿә.

1. 2. 3. 4.

Khí nén và khí hóa lӓng Thông tin liên quan ÿӃn lѭu giӳ khí nén và khí hóa lӓng có trong bҧng 14. B̫ng 14. L˱u giͷ khí nén và khí hóa l͗ng BÌNH CHӬA THÔNG TIN BҦO QUҦN Bình khí nén và bình Cҫn cӕ ÿӏnh (chҷng hҥn cӝt xích) vào tѭӡng hoһc ghӃ khí hóa lӓng a,b băng ÿһc ÿӇ khӓi bӏ vô tình xê dӏch. Phҧi ÿұy nҳp và ÿһt lên xe ÿҭy tay khi di chuyӇn. Cҫn bҧo quҧn vӟi sӕ lѭӧng lӟn trong mӝt nѫi thích hӧp ӣ khoҧng cách thích hӧp tӯ phòng thí nghiӋm. Khu vӵc này cҫn khóa và dӉ nhұn biӃt. Không nên bҧo quҧn gҫn chҩt phóng xҥ, ngӑn lӱa mӣ, nhӳng nguӗn nhiӋt khác, các thiӃt bӏ ÿánh lӱa hay ánh sáng trӵc tiӃp. Bình khí nhӓ, dùng Không ÿѭӧc ÿӕt. mӝt lҫn a,b a

b

Nên khóa van áp suҩt cao chính khi không sӱ dөng bình khí và trong phòng không có ngѭӡi Nên có thông báo ngoài cӱa phòng có sӱ dөng hay chӭa bình khí dӉ cháy.

ĈӇ biӃt thêm chi tiӃt, xem các tài liӋu tham khҧo sӕ (1), (49 - 51) và phө lөc 5.

x 113 x

18. Các mӕi nguy khác trong phòng thí nghiӋm

Nhân viên phòng thí nghiӋm có thӇ ÿӕi mһt vӟi nhӳng mӕi nguy hiӇm tӯ các dҥng năng lѭӧng nhѭ lӱa, ÿiӋn, phóng xҥ và tiӃng ӗn. Chѭѫng này trình bày các thông tin cѫ bҧn vӅ tӯng mӕi nguy hiӇm ÿó .

Nguy cѫ vӅ hӓa hoҥn Sӵ hӧp tác chһt chӁ giӳa chuyên viên an toàn và nhân viên chӳa cháy ÿӏa phѭѫng là rҩt cҫn thiӃt. Ngoài nhӳng nguy hiӇm hóa chҩt, thì khҧ năng phân tán nhӳng vұt liӋu truyӅn nhiӉm khi cháy cNJng phҧi ÿѭӧc xem xét. ĈiӅu này quyӃt ÿӏnh nên dұp tҳt hay khӕng chӃ ngӑn lӱa là tӕt nhҩt. Sӵ giúp ÿӥ cӫa nhân viên cӭu hӓa ÿӏa phѭѫng trong viӋc ÿào tҥo các nhân viên phòng thí nghiӋm vӅ phòng chӕng cháy, nhӳng hành ÿӝng khҭn cҩp khi xҧy ra cháy và viӋc sӱ dөng các dөng cө cӭu hӓa là nhӳng viӋc cҫn quan tâm. Các tín hiӋu báo cháy, chӍ dүn và lӕi thoát hiӇm cҫn dán ӣ nhӳng vӏ trí dӉ thҩy trong mӛi phòng cNJng nhѭ ӣ các hành lang, ÿҥi sҧnh. Các nguyên nhân gây cháy phә biӃn trong phòng thí nghiӋm là: 1. Mҥch ÿiӋn quá tҧi 2. Ít bҧo trì các thiӃt bӏ ÿiӋn, chҷng hҥn khҧ năng cách ÿiӋn cӫa các cáp ÿiӋn bӏ mҩt hoһc rҩt kém 3. Ӕng dүn khí hoһc dây ÿiӋn quá dài 4. Bұt các thiӃt bӏ không cҫn thiӃt 5. Các thiӃt bӏ không thích hӧp cho môi trѭӡng phòng thí nghiӋm 6. Ngӑn lӱa hӣ 7. Ӕng khí hӓng 8. Xӱ lý và bҧo quҧn nhӳng vұt liӋu dӉ nә hoһc dӉ bҳt lӱa không ÿúng cách 9. Tách biӋt nhӳng hóa chҩt kӏ nhau không ÿúng cách 10. Các thiӃt bӏ có thӇ phát ra tia lӱa ÿiӋn ӣ gҫn nhӳng chҩt và khí dӉ bҳt lӱa 11. HӋ thӕng thông khí không ÿúng quy cách và không tѭѫng xӭng Các thiӃt bӏ cӭu hӓa cҫn ÿһt gҫn cӱa ra vào và ӣ nhӳng vӏ trí thuұn lӧi ӣ hành lang và lӕi ÿi. Các thiӃt bӏ này gӗm có vòi rӗng, xô (cát hoһc nѭӟc) và bình cӭu hӓa. Bình cӭu hӓa nên kiӇm tra và bҧo trì thѭӡng xuyên và còn thӡi hҥn sӱ dөng. Các loҥi bình cӭu hӓa và cách sӱ dөng trình bày ӣ bҧng 15.

x 114 x

B̫ng 15. Các lo̩i bình cͱu h͗a và cách s͵ dͭng LOҤI DÙNG CHO

KHÔNG DÙNG CHO Cháy ÿiӋn, cháy dung dӏch dӉ cháy và kim loҥi nóng chҧy Kim loҥi kiӅm, giҩy

Nѭӟc

Giҩy, gӛ, vҧi

Bình chӳa cháy Carbon dioxide (CO2) Bӝt khô

Lӱa ÿiӋn, khí và dung dӏch dӉ cháy Dung dӏch và khí dӉ cháy, kim loҥi kiӅm, ÿiӋn

ThiӃt bӏ và dөng cө có thӇ tái sӱ dөng, vì muӝi cháy rҩt khó làm sҥch

Bӑt

Dung dӏch dӉ cháy

Lӱa ÿiӋn

Thông tin chi tiӃt, xem tài liӋu tham khҧo (49)

Các nguy hiӇm vӅ ÿiӋn ViӋc kiӇm tra và khҧo sát thѭӡng xuyên tҩt cҧ các thiӃt bӏ ÿiӋn, kӇ cҧ hӋ thӕng nӕi ÿҩt là rҩt cҫn thiӃt. Bӝ ngҳt mҥch và hӋ thӕng nӕi ÿҩt cҫn lҳp ÿһt ÿúng vào các mҥch ÿiӋn cӫa phòng thí nghiӋm. Bӝ ngҳt mҥch không bҧo vӋ con ngѭӡi mà chӍ ÿӇ bҧo vӋ ÿѭӡng dây khӓi bӏ quá tҧi và do ÿó ÿӇ ÿӅ phòng cháy. HӋ thӕng nӕi ÿҩt là ÿӇ bҧo vӋ con ngѭӡi khӓi bӏ ÿiӋn giұt. Tҩt cҧ thiӃt bӏ ÿiӋn phòng thí nghiӋm nên nӕi ÿҩt/nӕi mát, thuұn lӧi nhҩt là dùng ә phích ba chҥc. Tҩt cҧ thiӃt bӏ ÿiӋn và hӋ thӕng ÿѭӡng dây ÿiӋn cҫn tuân thӫ các tiêu chuҭn và quy ÿӏnh vӅ an toàn ÿiӋn quӕc gia.

TiӃng ӗn Nhӳng tiӃng ӗn quá mӭc gây hұu quҧ âm Ӎ theo thӡi gian. Mӝt sӕ thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm nhѭ hӋ thӕng laser cNJng nhѭ nhӳng nѫi nuôi nhӕt ÿӝng vұt có thӇ sinh ra tiӃng ӗn ÿáng kӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn ngѭӡi lao ÿӝng. Khҧo sát ÿo tiӃng ӗn có thӇ tiӃn hành ÿӇ xác ÿӏnh nhӳng nguy hҥi do tiӃng ӗn. Nhӳng nѫi có sӕ liӋu cҧnh báo cҫn xem xét ÿӃn các biӋn pháp kiӇm soát nhѭ làm hàng rào bao quanh thiӃt bӏ gây ӗn hoһc giӳa khu vӵc gây ӗn vӟi khu vӵc làm viӋc khác. Ӣ nhӳng nѫi không thӇ làm giҧm ÿѭӧc tiӃng ӗn và nѫi nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng xuyên chӏu ÿӵng tiӃng ӗn quá mӭc, cҫn thiӃt lұp chѭѫng trình bҧo vӋ thính giác bao gӗm viӋc sӱ dөng nhӳng thiӃt bӏ bҧo vӋ cѫ quan thính giác khi làm viӋc trong môi trѭӡng có tiӃng ӗn nguy hҥi và mӝt chѭѫng trình theo dõi y tӃ ÿӇ xác ÿӏnh hұu quҧ cӫa tiӃng ӗn ÿӕi vӟi nhân viên.

Phóng xҥ ion Bҧo vӋ phóng xҥ liên quan ÿӃn viӋc bҧo vӋ con ngѭӡi khӓi nhӳng tác ÿӝng có hҥi

x 115 x

cӫa phóng xҥ ion bao gӗm: 1. Các hұu quҧ trên thân thӇ, chҷng hҥn nhѭ các triӋu chӭng lâm sàng quan sát ÿѭӧc ӣ các cá nhân bӏ phѫi nhiӉm. Các hұu quҧ trên thân thӇ bao gӗm ung thѭ do phóng xҥ nhѭ bӋnh bҥch cҫu, các ung thѭ xѭѫng, phәi và da vӟi giai ÿoҥn khӣi phát xҧy ra nhiӅu năm sau khi bӏ chiӃu xҥ. Các hұu quҧ ít nghiêm trӑng hѫn nhѭ tәn thѭѫng da nhҽ, rөng tóc, thiӃu máu, tәn thѭѫng hӋ thӕng dҥ dày-ruӝt và ÿөc thӫy tinh thӇ. 2. Các ҧnh hѭӣng di truyӅn nhѭ các triӋu chӭng xuҩt hiӋn ӣ thӃ hӋ con cháu cӫa nhӳng ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm. Ҧnh hѭӣng di truyӅn cӫa phѫi nhiӉm vӟi phóng xҥ ÿӃn tuyӃn sinh dөc bao gӗm tәn thѭѫng nhiӉm sҳc thӇ hoһc ÿӝt biӃn gen. Sӵ chiӃu xҥ vào tӃ bào mҫm trong tuyӃn sinh dөc vӟi lѭӧng phóng xҥ cao có thӇ cNJng là nguyên nhân gây chӃt tӃ bào, kӃt quҧ là làm giҧm khҧ năng sinh sҧn trên cҧ giӕng ÿӵc và giӕng cái hoһc làm thay ÿәi kinh nguyӋt ӣ phө nӳ. Sӵ phѫi nhiӉm cӫa bào thai ÿang phát triӇn, ÿһc biӋt trong khoҧng tӯ 8-15 tuҫn cӫa thai kǤ có thӇ tăng nguy cѫ dӏ tұt bҭm sinh, suy giҧm tinh thҫn hoһc ung thѭ do phóng xҥ gây ra sau này. Các nguyên t̷c b̫o v͏ kh͗i phóng x̩ ion ĈӇ hҥn chӃ các tác hҥi cӫa phóng xҥ ion thì viӋc sӱ dөng ÿӗng vӏ phóng xҥ nên ÿѭӧc kiӇm soát và tuân theo các tiêu chuҭn quӕc gia thích ÿáng. Bҧo vӋ phóng xҥ cҫn ÿѭӧc thӵc hiӋn theo bӕn nguyên tҳc sau ÿây: 1. Hҥn chӃ tӕi ÿa thӡi gian bӏ phѫi nhiӉm. 2. Giӳ khoҧng cách tӕi ÿa vӟi nguӗn phóng xҥ. 3. Che chҳn nguӗn phóng xҥ 4. Thay thӃ viӋc sӱ dөng kӻ thuұt radionuclides bҵng non-radiometric. Các hoҥt ÿӝng ÿѭӧc bҧo vӋ gӗm có nhӳng yӃu tӕ sau ÿây: 1. Thͥi gian: Có thӇ làm giҧm thӡi gian phѫi nhiӉm xҧy ra trong quá trình ÿiӅu khiӇn các vұt liӋu phóng xҥ bҵng cách: - Thӵc hành các kӻ thuұt mӟi và chѭa quen thuӝc mà không dùng radionuclide cho ÿӃn khi thành thҥo - Làm viӋc vӟi radionuclide mӝt cách thұn trӑng, ÿúng lúc và không vӝi vàng - Phҧi bҧo ÿҧm rҵng tҩt cҧ các nguӗn phóng xҥ ÿѭӧc cҩt lҥi chӛ bҧo quҧn ngay sau khi sӱ dөng - Thҧi bӓ thѭӡng xuyên các chҩt thҧi phóng xҥ ra khӓi phòng thí nghiӋm - Hҥn chӃ tӕi ÿa thӡi gian ӣ trong khu vӵc phóng xҥ hoһc phòng thí nghiӋm - Quҧn lý thӡi gian làm viӋc và lұp kӃ hoҥch cho nhӳng thao tác cӫa phòng thí nghiӋm liên quan ÿӃn vұt liӋu phóng xҥ Thӡi gian ӣ trong vùng phóng xҥ càng ít thì liӅu bӏ nhiӉm càng nhӓ, theo phѭѫng x 116 x

trình sau ÿây: Lѭӧng phóng xҥ = tӕc ÿӝ phóng xҥ x thӡi gian 2. Kho̫ng cách: Tӕc ÿӝ phóng xҥ ÿӕi vӟi tia Ȗ và tia X tӹ lӋ nghӏch vӟi khoҧng cách tӯ mӝt ÿiӇm nguӗn: Tӕc ÿӝ phóng xҥ = hҵng sӕ x 1/ khoҧng cách 2 Tăng gҩp ÿôi khoҧng cách ÿӃn nguӗn phóng xҥ sӁ làm giҧm sӵ phѫi nhiӉm còn 1/4 trên cùng khoҧng thӡi gian. Sӱ dөng sӵ trӧ giúp cӫa thiӃt bӏ và máy móc khác nhau làm tăng khoҧng cách giӳa ngѭӡi vұn hành và nguӗn phóng xҥ, chҷng hҥn nhѭ sӵ trӧ giúp cӫa kҽp cán dài, foóc-xép, bàn kҽp và các dөng cө hӛ trӧ hút tӯ xa. Chú ý là viӋc gia tăng mӝt khoҧng cách nhӓ có thӇ làm giҧm ÿáng kӇ tӕc ÿӝ phóng xҥ. 3. Che ch̷n: Ĉһt tҩm chҳn hoһc tҩm hҩp thө năng lѭӧng phóng xҥ giӳa nguӗn phóng xҥ vӟi ngѭӡi vұn hành hoһc nhӳng ngѭӡi khác trong phòng thí nghiӋm sӁ hҥn chӃ sӵ phѫi nhiӉm. Sӵ lӵa chӑn và bӅ dày cӫa tҩm chҳn phө thuӝc vào khҧ năng xuyên qua (loҥi và năng lѭӧng) cӫa phóng xҥ. Mӝt tҩm chҳn bҵng acrylic, gӛ hoһc kim loҥi nhҽ, chiӅu dày tӯ 1,3 – 1,5 cm giúp ngăn chһn hҥt ȕ năng lѭӧng cao, trong khi tҩm chì ÿһc thì cҫn thiӃt ÿӇ che chҳn các phóng xҥ X và Ȗ năng lѭӧng cao. 4. Các bi͏n pháp thay th͇: không nên dùng các vұt liӋu mà thành phҫn cѫ bҧn là Radionuclide khi sҹn có nhӳng kӻ thuұt khác. Khi không có vұt thay thӃ thì nên sӱ dөng nhӳng radionuclide có năng lѭӧng và sӭc xuyên qua thҩp nhҩt. Các tiêu chu̱n th͹c hành an toàn khi làm vi͏c vͣi radionuclide Các quy tҳc khi làm viӋc vӟi các chҩt phóng xҥ cҫn quan tâm ÿӃn bӕn vҩn ÿӅ: 1. Khu vӵc phóng xҥ. 2. Khu vӵc bàn thí nghiӋm. 3. Khu vӵc chҩt thҧi phóng xҥ. 4. Ghi chép và phҧn ӭng kӏp thӡi. Mӝt sӕ quy tҳc quan trӑng nhҩt bao gӗm 1. Khu v͹c phóng x̩ - ChӍ sӱ dөng chҩt phóng xҥ trong nhӳng khu chuyên dөng - ChӍ cho phép các nhân viên cҫn thiӃt có mһt - Sӱ dөng các thiӃt bӏ bҧo bӝ cá nhân nhѭ áo khoác phòng thí nghiӋm, kính bҧo vӋ mҳt và găng tay dùng mӝt lҫn - Theo dõi ngѭӡi bӏ phѫi nhiӉm phóng xҥ Phòng thí nghiӋm sӱ dөng radionuclide nên thiӃt kӃ ÿӇ ÿѫn giҧn hoá sӵ ngăn chһn, quét dӑn và khӱ nhiӉm. Khu vӵc làm viӋc vӟi radionuclide nên ÿһt trong mӝt phòng nhӓ gҫn kӅ vӟi phòng thí nghiӋm chính hoһc trong mӝt khu vӵc riêng biӋt trong phòng thí nghiӋm cách ly vӟi các hoҥt ÿӝng khác. Các biӇn báo thӇ x 117 x

hiӋn biӇu tѭӧng nguy hiӇm phóng xҥ quӕc tӃ nên gҳn ӣ lӕi ÿi vào khu vӵc phóng xҥ (hình 12). 2. Khu v͹c bàn làm vi͏c - Sӱ dөng khay tràn có ngăn bҵng vұt liӋu hҩp thө dùng mӝt lҫn - Giӟi hҥn lѭӧng phóng xҥ - Chҳn nguӗn phóng xҥ tӯ các khu vӵc phóng xҥ, bàn thí nghiӋm và khu chҩt thҧi phóng xҥ Hình 12. Bi͋u t˱ͫng nguy hi͋m phóng x̩ qu͙c t͇

- Ĉánh dҩu thùng ÿӵng phóng xҥ vӟi ký hiӋu phóng xҥ bao gӗm dҥng phóng xҥ, ÿӝ phóng xҥ và thӡi gian phân tích. - Sӱ dөng ÿӗng hӗ ÿo phóng xҥ ÿӇ giám sát khu vӵc làm viӋc, quҫn áo và găng tay bҧo bӝ sau khi hoàn thành công viӋc. - Sӱ dөng vұt chӭa vұn chuyӇn ÿã che chҳn ÿúng cách. 3. Khu v͹c ch̭t th̫i phóng x̩ - Thѭӡng xuyên thҧi bӓ chҩt thҧi phóng xҥ ra khӓi khu vӵc làm viӋc. - Duy trì hӗ sѫ ghi chép chính xác cách sӱ dөng và cách thҧi bӓ vұt liӋu phóng xҥ. - Sàng lӑc các hӗ sѫ ÿo liӅu lѭӧng cӫa tҩm chҳn nhӳng vұt liӋu vѭӧt quá giӟi hҥn lѭӧng phóng xҥ. - Xây dӵng và luyӋn tұp thѭӡng xuyên các kӃ hoҥch ÿáp ӭng vӟi tình trҥng khҭn cҩp. - Trong tình trҥng khҭn cҩp, giúp ÿӥ ngѭӡi bӏ thѭѫng trѭӟc. - Dӑn dҽp kӻ lѭӥng khu vӵc bӏ ô nhiӉm. - Yêu cҫu sӵ giúp ÿӥ cӫa cѫ quan an toàn, nӃu có. - ViӃt và lѭu giӳ các báo cáo vӅ tai nҥn xҧy ra.

x 118 x

PHҪN VII

Tә chӭc và ÿào tҥo an toàn

x 119 x

x 120 x

19. Chuyên viên và ӫy ban an toàn sinh hӑc

Mӛi phòng thí nghiӋm cҫn thiӃt có mӝt chính sách an toàn toàn diӋn, mӝt cҭm nang an toàn và chѭѫng trình hӛ trӧ cho viӋc thӵc hiӋn triӇn khai các hoҥt ÿӝng. Trách nhiӋm này thuӝc vӅ ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm hoһc giám ÿӕc cѫ quan, nhӳng ngѭӡi này có thӇ ӫy thác mӝt sӕ nhiӋm vө nào ÿó cho các chuyên viên an toàn sinh hӑc hoһc nhân viên thích hӧp. An toàn phòng thí nghiӋm cNJng là trách nhiӋm cӫa tҩt cҧ giám sát viên và nhân viên phòng thí nghiӋm vì sӵ an toàn cho chính hӑ cNJng nhѭ ÿӗng nghiӋp. Nhӳng ngѭӡi làm viӋc trong phòng thí nghiӋm ÿѭӧc mong ÿӧi thӵc hiӋn công viӋc cӫa mình mӝt cách an toàn và cҫn báo cáo ngay nhӳng thao tác, ÿiӅu kiӋn không an toàn hoһc các sӵ cӕ cho các giám sát viên phòng thí nghiӋm. Các cá nhân trong và ngoài cѫ quan nên kiӇm tra vӅ an toàn ÿӏnh kǤ.

Chuyên viên an toàn sinh hӑc Khi cҫn thì phҧi bә nhiӋm mӝt chuyên viên an toàn sinh hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo chѭѫng trình và chính sách vӅ an toàn sinh hӑc ÿӇ tuân thӫ trong khҳp phòng thí nghiӋm. Chuyên viên an toàn sinh hӑc tiӃn hành các chѭѫng trình thay mһt cho lãnh ÿҥo cӫa viӋn nghiên cӭu hay phòng thí nghiӋm. Ӣ các phòng thí nghiӋm nhӓ, chuyên viên này có thӇ là nhà vi sinh vұt hӑc hoһc nhân viên kӻ thuұt ÿӇ có thӇ thӵc hiӋn nhӳng nhiӋm vө này vӟi mӝt thӡi lѭӧng cӕ ÿӏnh. Dù là ӣ mӭc ÿӝ liên quan ÿӃn an toàn sinh hӑc nhѭ thӃ nào ÿi chăng nӳa thì ngѭӡi ÿѭӧc chӍ ÿӏnh cNJng nên có nhӳng khҧ năng chuyên môn cҫn thiӃt ÿӇ ÿӅ nghӏ, xem xét và xác nhұn các hoҥt ÿӝng cө thӇ tuân theo các tiӃn trình an toàn sinh hӑc và ngăn chһn sinh vұt. chuyên viên này nên áp dөng các quy tҳc, qui ÿӏnh và hѭӟng dүn cҩp quӕc gia và quӕc tӃ có liên quan cNJng nhѭ hӛ trӧ phòng thí nghiӋm trong viӋc phát triӇn các thao tác vұn hành chuҭn mӵc. Ngѭӡi ÿѭӧc chӍ ÿӏnh phҧi là ngѭӡi có mӝt nӅn tҧng kӻ thuұt vӅ vi sinh vұt, hóa sinh và các kiӃn thӭc cѫ bҧn vӅ vұt lý và sinh hӑc. Các kiӃn thӭc vӅ phòng thí nghiӋm và thӵc hành lâm sàng cNJng nhѭ các kiӃn thӭc vӅ an toàn bao gӗm các thiӃt bӏ cách ly và các nguyên lý kӻ thuұt có liên quan ÿӃn thiӃt kӃ, vұn hành và bҧo trì cѫ sӣ vұt chҩt cNJng rҩt ÿѭӧc hoan nghênh. Chuyên viên an toàn sinh hӑc cNJng nên có kӻ năng giao tiӃp tӕt vӟi các nhân viên khác nhѭ ÿiӅu hành, kӻ thuұt và trӧ giúp. Các hoҥt ÿӝng cӫa mӝt chuyên viên an toàn sinh hӑc bao gӗm: 1. Tѭ vҩn kӻ thuұt vӅ an toàn và an ninh sinh hӑc 2. Ĉӏnh kǤ kiӇm tra vӅ mһt an toàn sinh hӑc trong nӝi bӝ phòng thí nghiӋm vӅ phѭѫng pháp kӻ thuұt, qui trình và thѭӡng qui, các tác nhân sinh hӑc, vұt liӋu và thiӃt bӏ. 3. Thҧo luұn vӟi nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm vӅ sӵ vi phҥm các qui trình x 121 x

hoһc thѭӡng qui an toàn sinh hӑc. 4. Xác minh ÿӇ khҷng ÿӏnh tҩt cҧ các nhân viên ÿã ÿѭӧc ÿào tҥo phù hӧp vӅ an toàn sinh hӑc. 5. Cung cҩp các khóa ÿào tҥo thѭӡng xuyên vӅ an toàn sinh hӑc. 6. ĈiӅu tra vӅ các vө viӋc liên quan ÿӃn khҧ năng rò rӍ các chҩt gây ÿӝc hoһc nhiӉm trùng, và báo cáo kӃt quҧ và ÿӅ xuҩt giҧi pháp vӟi giám ÿӕc phòng thí nghiӋm và ӫy ban an toàn sinh hӑc. 7. KӃt hӧp vӟi nhân viên y tӃ xem xét các khҧ năng nhiӉm trùng mҳc phҧi do phòng thí nghiӋm. 8. Bҧo ÿҧm quá trình khӱ trùng thích hӧp trong các trѭӡng hӧp làm ÿә các chҩt nhiӉm khuҭn. 9. Bҧo ÿҧm quҧn lý chҩt thҧi phù hӧp 10. Ĉҧo ÿҧm khӱ trùng thích hӧp tҩt cҧ dөng cө máy móc trѭӟc khi mang ÿi sӱa chӳa hoһc bҧo trì. 11. Duy trì ý thӭc thái ÿӝ cӫa cӝng ÿӗng vӅ vҩn ÿӅ sӭc khӓe và môi trѭӡng. 12. Xây dӵng các qui trình thích hӧp theo qui ÿӏnh cӫa nhà nѭӟc vӅ viӋc xuҩt/nhұp nguyên vұt liӋu chӭa các tác nhân gây bӋnh ra/vào các phòng thí nghiӋm. 13. Xem xét lҥi các khía cҥnh an toàn sinh hӑc cӫa tҩt cҧ các kӃ hoҥch, dӵ thҧo, và qui trình vұn hành cho công viӋc nghiên cӭu có liên quan ÿӃn các tác nhân truyӅn nhiӉm trѭӟc khi triӇn khai các các hӑat ÿӝng này. 14. Thành lұp mӝt hӋ thӕng ÿӇ ÿӕi phó vӟi các tình huӕng khҭn cҩp.

Ӫy ban an toàn sinh hӑc Nên thành lұp mӝt ӫy ban an toàn sinh hӑc ÿӇ phát triӇn các chính sách và nguyên tҳc thӵc hành an toàn sinh hӑc. Ӫy ban an toàn sinh hӑc cNJng cNJng xem xét các ÿӅ cѭѫng nghiên cӭu có liên quan ÿӃn tác nhân truyӅn nhiӉm, sӱ dөng ÿӝng vұt thí nghiӋm, ADN tә hӧp và các vұt liӋu chuyӇn ÿәi gen. Các chӭc năng khác cӫa ӫy ban có thӇ gӗm ÿánh giá nguy cѫ, hình thành mӟi các chính sách an toàn và phân xӱ các tranh cãi vӅ vҩn ÿӅ liên quan ÿӃn sӵ an toàn. Các thành viên cӫa ӫy ban an toàn sinh hӑc nên phҧn ánh ÿѭӧc các lƭnh vӵc nghӅ nghiӋp ÿa dҥng cNJng nhѭ sӵ am hiӇu khoa hӑc cӫa tә chӭc.Thành phҫn cӫa mӝt ban an toàn sinh hӑc cѫ bҧn có thӇ gӗm: 1. Chuyên viên an toàn sinh hӑc 2. Các nhà khoa hӑc 3. Cán bӝ y tӃ 4. Bác sӻ thú y (trong trѭӡng hӧp có sӱ dөng ÿӝng vұt thí nghiӋm) 5. Ĉҥi diӋn cán bӝ kӻ thuұt. 6. Ĉҥi diӋn cán bӝ phө trách phòng thí nghiӋm.

x 122 x

Ӫy ban này cҫn tìm kiӃm lӡi khuyên cӫa các chuyên viên, chuyên gia vӅ an toàn ӣ các bӝ phұn khác nhau (ví dө: an toàn phóng xҥ, an toàn công nghiӋp, phòng cháy vv..) và yêu cҫu trӧ giúp tӯ các chuyên gia ÿӝc lұp trong các lƭnh vӵc có liên quan khác nhau, các quan chӭc ÿӏa phѭѫng và các cѫ quan thѭӡng trӵc quӕc gia. Các thành viên cӫa ӫy ban có thӇ giúp giҧi quyӃt nӃu có dӵ thҧo gây tranh cãi hoһc nhҥy cҧm còn ÿang ÿѭӧc thҧo luұn.

x 123 x

20. An toàn cho nhân viên hӛ trӧ

Vұn hành mӝt phòng thí nghiӋm có ÿѭӧc thuұn lӧi và an toàn phө thuӝc rҩt lӟn vào các nhân viên hӛ trӧ và chính hӑ là nhӳng ngѭӡi cҫn ÿѭӧc ÿào tҥo thích hӧp vӅ sӵ an toàn.

Các dӏch vө bҧo trì nhà làm viӋc và máy móc Các kӻ sѭ lành nghӅ và thӧ kӻ thuұt là nhӳng ngѭӡi bҧo trì và sӱa chӳa tòa nhà, cѫ sӣ và thiӃt bӏ cҫn có thiӃt thӭc tӕi thiӇu vӅ bҧn chҩt công viӋc trong phòng thí nghiӋm, nguyên tҳc và qui trình vӅ an toàn. KiӇm tra thiӃt bӏ sau khi sӱ dөng, chҷng hҥn kiӇm tra tính hiӋu quҧ cӫa các cabin an toàn sinh hӑc sau khi thay thӃ lҳp ÿһt các bӝ lӑc mӟi mӟi và nên ÿһt quá trình này dѭӟi sӵ giám sát cӫa nhân viên an toàn sinh hӑc. Các phòng thí nghiӋm hoһc các tә chӭc không có các dӏch vө bҧo trì kӻ thuұt nên tҥo dӵng mӕi quan hӋ tӕt vӟi các nhà cung cҩp dӏch vө tҥi ÿӏa phѭѫng ÿӇ hӑ làm quen vӟi các thiӃt bӏ và công viӋc cӫa mӝt phòng thí nghiӋm. Nhân viên bҧo trì và nhân viên kӻ thuұt chӍ ÿѭӧc vào phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 hoһc 4 khi ÿѭӧc phép và có sӵ giám sát cӫa nhân viên an toàn sinh hӑc và/hoһc giám sát viên phòng thí nghiӋm.

Các dӏch vө dӑn dҽp vӋ sinh (trong phòng thí nghiӋm) ViӋc vӋ sinh các phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 hay 4 nên do nhân viên cӫa phòng thí nghiӋm thӵc hiӋn. Nhân viên vӋ sinh chӍ vào phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 hay 4 khi ÿѭӧc phép và có sӵ giám sát cӫa nhân viên nhân viên an toàn sinh hӑc và/hoһc giám sát viên phòng thí nghiӋm.

x 124 x

21. Chѭѫng trình ÿào tҥo

Chѭѫng trình ÿào tҥo thѭӡng xuyên vӅ an toàn trong công viӋc là cҫn thiӃt ÿӇ duy trì nhұn thӭc vӅ an toàn cӫa nhân viên phòng thí nghiӋm và nhân viên hӛ trӧ. Giám sát viên phòng thí nghiӋm cùng vӟi sӵ hӛ trӧ cӫa chuyên viên an toàn sinh hӑc và các nhân viên khác ÿóng mӝt vai trò quan trӑng trong công tác ÿào tҥo nhân viên. HiӋu quҧ cӫa công tác ÿào tҥo an toàn sinh hӑc, gӗm tҩt cҧ nhӳng ÿào tҥo vӅ an toàn và y tӃ, phө thuӝc vào sӵ cam kӃt trong công tác quҧn lý, các nhân tӕ làm thúc ÿҭy, ÿào tҥo tѭѫng xӭng công viӋc ban ÿҫu, sӵ giao tiӃp tӕt và quan trӑng hѫn cҧ là mөc ÿích và các mөc tiêu cӫa tә chӭc. Nhӳng tӕ sau ÿây ÿѭӧc cho là quyӃt ÿӏnh cho mӝt chѭѫng trình ÿào tҥo vӅ an toàn sinh hӑc có hiӋu quҧ. 1. Ĉánh giá nhu c̯u: Quá trình này bao gӗm viӋc ÿӏnh nghƭa các nhiӋm vө liên quan, thӭ tӵ tҫm quan trӑng (xét theo tҫn xuҩt, tính cҩp thiӃt và tính phӭc tҥp) và chi tiӃt các bѭӟc cҫn thiӃt ÿӇ hoàn thành công viӋc. 2. Thi͇t l̵p các mͭc tiêu ÿào t̩o: Ĉây là các hành vi dӉ thҩy mà hӑc viên mong ÿѭӧc thӵc hiӋn trong công viӋc sau khi ÿào tҥo. Mөc tiêu này có thӇ ÿѭӧc xác ÿӏnh trong nhӳng ÿiӅu kiӋn mà theo ÿó các hoҥt ÿӝng hoһc các thao tác ÿѭӧc thӵc hiӋn, và yêu cҫu ÿòi hӓi vӅ mӭc ÿӝ thành thҥo. 3. Cͭ th͋ hóa n͡i dung và ph˱˯ng ti͏n ÿào t̩o: Nӝi dung là kiӃn thӭc hay kӻ năng mà hӑc viên cҫn phҧi nҳm ÿѭӧc ÿӇ có thӇ ÿҥt ÿѭӧc các mөc tiêu hành ÿӝng. Các cá nhân biӃt rõ công viӋc và nhӳng ÿòi hӓi cӫa công viӋc thѭӡng là ngѭӡi xác ÿӏnh nӝi dung cӫa chѭѫng trình ÿào tҥo an toàn sinh hӑc. Nhӳng cách tiӃp cұn khác ÿѭӧc sӱ dөng có thӇ tұp trung vào các bài tұp giҧi quyӃt vҩn ÿӅ hoһc thiӃt kӃ các phѭѫng pháp hӑc tұp ÿӇ sӱa các lӛi có thӇ gһp phҧi khi thӵc hiӋn. Không hҷn mӝt phѭѫng pháp giҧng dҥy nào (bài giҧng, các hѭӟng dүn qua ti vi, máy tính hӛ trӧ, video tѭѫng tác..) là vѭӧt trӝi so vӟi mӝt phѭѫng pháp khác. Nó phө thuӝc chӫ yӃu vào nhu cҫu ÿào tҥo cө thӇ, thành phҫn cӫa nhóm ÿѭӧc ÿào tҥo vv... 4. Tính ÿ͇n s͹ khác bi͏t trong vi͏c h͕c giͷa các h͕c viên: ViӋc ÿào tҥo hiӋu quҧ cҫn tính ÿӃn các ÿһc ÿiӇm hoһc tính cách cӫa hӑc viên. Giӳa các cá nhân và nhóm có thӇ khác nhau vӅ năng khiӃu, trình ÿӝ văn hóa, văn hóa, ngôn ngӳ nói và trình ÿӝ các kӻ năng trѭӟc ÿào tҥo. Nhӳng ÿánh giá cӫa hӑc viên vӅ chѭѫng trình ÿào tҥo trong viӋc nâng cao thao tác nghӅ nghiӋp hoһc an toàn cá nhân cӫa hӑ có thӇ ÿѭa ra phѭѫng pháp ÿѭӧc áp dөng. Mӝt sӕ hӑc viên thích hӑc bҵng các dөng cө trӵc quan hoһc "cҫm tay chӍ viӋc" hѫn; sӕ khác thì hӑc tӕt tӯ sách vӣ. Bҩt cӭ nhu cҫu ÿһc biӋt nào cӫa nhân viên cNJng cҫn ÿѭӧc chӍ rõ, chҷng hҥn nhѭ ÿiӅu chӍnh khóa hӑc cho phù hӧp vӟi nhӳng ngѭӡi bӏ khiӃm thính. Ngoài viӋc tính ÿӃn các yӃu tӕ này, ngѭӡi thiӃt kӃ chѭѫng trình ÿào tҥo vӅ sӵ an toàn cNJng cҫn phҧi x 125 x

tính ÿӃn các nguyên tҳc dҥy hӑc cho ngѭӡi lӟn. 5. Cͭ th͋ hóa các ÿi͉u ki͏n h͕c t̵p: ViӋc hѭӟng dүn (ví dө nhѭ khóa ÿào tҥo, băng video, tài liӋu vv..) không ÿѭӧc mâu thuүn, gây cҧn trӣ hoһc không liên quan gì ÿӃn sӵ thành thҥo vӅ kӻ năng hoһc chӫ ÿӅ sӁ ÿѭӧc giҧng dҥy. Ví dө, nӃu mөc ÿích cӫa bài hӑc là nâng cao khҧ năng vӅ các kӻ thuұt giҧi quyӃt vҩn ÿӅ thì phѭѫng cách tiӃp cұn cӫa bài hӑc cҫn thiên vӅ tѭ duy/suy luұn hѫn là dùng trí nhӟ ÿӇ hӑc thuӝc. Hѭӟng dүn cung cҩp ÿòi hӓi hành vi tích cӵc và/hoһc nhӳng phҧn hӗi tích hӧp (thích cӵc/chính xác/tin cұy). Thêm vào ÿó, các hѭӟng dүn cung cҩp các cѫ hӝi thӵc hành trong các ÿiӅu kiӋn tѭѫng tӵ vӟi công viӋc sӁ tăng cѭӡng sӵ chuyӇn ÿәi các kӻ năng vào công viӋc thӵc tӃ. 6. Ĉánh giá khóa h͕c: ÿiӅu này cung cҩp thông tin ÿӇ xác ÿӏnh bài hӑc có mang lҥi hiӋu quҧ nhѭ ý hay chѭa. Các ÿánh giá khóa hӑc nhìn chung ÿѭӧc thӇ hiӋn dѭӟi bӕn ÿiӇm sau ÿây: -

Ghi nhұn các phҧn ӭng cӫa hӑc viên ÿӕi vӟi bài giҧng ÿã ÿѭӧc cung cҩp

-

Ghi nhұn khҧ năng nhӟ bài hӑc hoһc/và thӇ hiӋn cӫa hӑ vӅ bài hӑc

-

Ĉánh giá các biӃn chuyӇn trong thӵc hiӋn công viӋc

-

Ghi nhұn các kӃt quҧ cө thӇ theo các mөc tiêu và mөc ÿích cӫa cѫ quan.

Mӝt ÿánh giá hoàn chӍnh nhҩt vӅ mӝt nӛ lӵc ÿào tҥo bao gӗm nhӳng ÿánh giá tӯ mӛi mӝt ÿiӇm trong bӕn ÿiӇm nêu trên. Phѭѫng pháp ÿánh giá ít hiӋu quҧ nhҩt là chӍ xem xét các phҧn ӭng cӫa hӑc viên ÿӕi vӟi bài hӑc vì ÿiӅu này lҥi ít có liên quan ÿӃn phҥm vi cӫa bài hӑc thӵc thө. Nó không nên ÿѭӧc xem là thѭӟc ÿo duy nhҩt cho tính hiӋu quҧ cӫa ÿào tҥo. 7. Xem xét l̩i quá trình ÿào t̩o: Các ÿánh giá hiӃm cho biӃt mӝt khóa hӑc là hoàn toàn thành công hay thҩt bҥi vì có rҩt nhiӅu các tiêu chuҭn ÿѭӧc dùng ÿӇ ÿo lѭӡng kӃt quҧ. Thông thѭӡng các dӳ liӋu cho thҩy sӵ hiӇu biӃt, nҳm bҳt và áp dөng mӝt sӕ phҫn cӫa bài hӑc là tӕt hѫn so vӟi các phҫn khác. Sӵ khác biӋt hay lӛ hәng kiӃn thӭc hoһc các năng lӵc mong muӕn có ÿѭӧc tӯ nӛ lӵc ÿào tҥo có thӇ phҧn ánh nhu cҫu xem xét cҫn có thêm thӡi gian cho khóa hӑc, các phѭѫng pháp dҥy thay thӃ hoһc các hѭӟng dүn viên có năng lӵc hѫn. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi cung cҩp các công cө khác nhau cho ÿào tҥo an toàn vi sinh hӑc.

x 126 x

PHҪN VIII

Bҧng kiӇm tính an toàn

x 127 x

x 128 x

22. Bҧng kiӇm tính an toàn

Mөc ÿích cӫa bҧng kiӇm này là hӛ trӧ ÿánh giá tình trҥng an ninh và an toàn vi sinh vұt phòng thí nghiӋm cӫa các phòng thí nghiӋm y - sinh hӑc.

Cѫ sӣ vұt chҩt phòng thí nghiӋm 1. Hѭӟng dүn triӇn khai và chӭng nhұn vӅ xây dӵng cѫ sӣ vұt chҩt hay ÿánh giá sau xây dӵng ÿã ÿѭӧc xem xét chѭa? 2. Các cѫ sӣ vұt chҩt này ÿã ÿáp ӭng nhӳng yêu cҫu vӅ xây dӵng cӫa quӕc gia và ÿӏa phѭѫng, bao gӗm viӋc ÿӅ phòng các thҧm hӑa thiên nhiên nӃu cҫn thiӃt không? 3. Nhìn chung, cѫ sӣ vұt chҩt ÿã thông suӕt và không còn cҧn trӣ gì nӳa hay chѭa? 4. Tòa nhà ÿã sҥch sӁ hay chѭa? 5. Có bҩt kǤ lӛi xây dӵng nào trên nӅn nhà không? 6. Sàn nhà và cҫu thang có ÿӗng bӝ và chӕng trѫn trѭӧt hay không? 7. Không gian làm viӋc có ÿҧm bҧo cho viӋc vұn hành an toàn hay không? 8. Không gian ÿi lҥi và hành lang có thích hӧp cho viӋc ÿi lҥi và di chuyӇn các thiӃt bӏ lӟn không? 9. Bàn thí nghiӋm, ÿӗ ÿҥc và máy móc có ӣ trong ÿiӅu kiӋn tӕt hay không? 10. Mһt bàn thí nghiӋm có kháng vӟi dung môi hòa tan hay hóa chҩt ăn mòn không? 11. Mӛi phòng thí nghiӋm có mӝt bӗn rӱa tay hay không? 12. Tòa nhà có ÿѭӧc xây dӵng và bҧo trì ÿӇ ngăn ngӯa ÿӝng vұt gһm nhҩm và chân ÿӕt thâm nhұp và trú ҭn không? 13. Tҩt cҧ các ӕng khí thҧi và ӕng nѭӟc nóng có ÿѭӧc cách ly hay che chҳn ÿӇ bҧo vӋ nhân viên không? 14. Có mӝt máy phát ÿiӋn ÿӝc lұp ÿӇ cung cҩp ÿiӋn trong trѭӡng hӧp bӏ mҩt ÿiӋn không? 15. Có hҥn chӃ nhân viên vào các khu vӵc phòng thí nghiӋm không? 16. Ĉã thӵc hiӋn các ÿánh giá nguy cѫ ÿӇ ÿҧm bҧo các cѫ sӣ vұt chҩt và thiӃt bӏ thích hӧp sҹn sàng hӛ trӧ cho công viӋc ÿang ÿѭӧc tiӃn hành chѭa?

x 129 x

Phѭѫng tiӋn bҧo quҧn 1. Giá, phѭѫng tiӋn bҧo quҧn vv... ÿѭӧc sҳp xӃp ÿӇ ÿҧm bҧo không bӏ trѭӧt, sұp hay ÿә không? 2. Các phѭѫng tiӋn bҧo quҧn có bӏ tích tө rác, các vұt thӇ và vұt liӋu không mong muӕn dүn ÿӃn nguy cѫ bӏ vҩp ngã, bén lӱa, nә và là chӛ cho côn trùng trú ngө không? 3. Tӫ lҥnh và nѫi bҧo quҧn có khóa không?

VӋ sinh và các tiӋn nghi cho nhân viên 1. Tòa nhà có ÿѭӧc duy trì sҥch sӁ, ngăn nҳp và vӋ sinh không? 2. Có sҹn nѭӟc uӕng không? 3. Có nhà vӋ sinh thích hӧp và sҥch và thiӃt bӏ vӋ sinh riêng biӋt cho nam và nӳ không? 4. Có ÿӫ nѭӟc nóng và lҥnh cNJng nhѭ xà phòng và khăn lau không? 5. Có phòng thay quҫn áo riêng biӋt cho nam và nӳ không? 6. Có chӛ cҩt quҫn áo mһc thѭӡng (chҷng hҥn tӫ có khóa) cho tӯng nhân viên không? 7. Có phòng ăn trѭa, v.v.. cho nhân viên không? 8. TiӃng ӗn ӣ mӭc ÿӝ cho phép không? 9. Có mӝt tә chӭc thích hӧp thu gom và xӱ lý rác thҧi cӫa toàn bӝ tòa nhà không?

Sѭӣi ҩm và thông gió 1. NhiӋt ÿӝ nѫi làm viӋc ÿã thích hӧp chѭa? 2. Có treo rèm vào các cӱa sә bӏ ánh sáng mһt trӡi chiӃu vào không? 3. Có thông gió thích hӧp, chҷng hҥn ít nhҩt phҧi lѭu chuyӇn toàn bӝ không khí trong phòng 6 lҫn/giӡ, ÿһc biӋt trong nhӳng phòng có thông gió cѫ hӑc không? 4. HӋ thӕng thông gió có bӝ lӑc HEPA không? 5. Thông gió cѫ hӑc có trӝn lүn các dòng không khí trong và xung quanh các tӫ an toàn sinh hӑc và tӫ phun hѫi không?

Ánh sáng 1. Ánh sáng chung có ÿӫ (khoҧng 300 - 400 lx) không? 2. Có ÿӫ ánh sáng cho công viӋc tҥi bàn thí nghiӋm không ? 3. Tҩt cҧ các khu vӵc có ÿӫ ánh sáng, không có bóng tӕi hoһc ánh sáng yӃu ӣ góc phòng và hành lang không? 4. Ánh ÿèn huǤnh quang có song song vӟi bàn thí nghiӋm không? 5. Ánh ÿèn huǤnh quanh có cân ÿӕi màu không?

x 130 x

Các dӏch vө 1. Trong mӛi phòng thí nghiӋm có ÿӫ bӗn rӱa, nѭӟc, ÿiӋn và chӛ thoát khí ÿӇ làm viӋc ÿѭӧc an toàn không? 2. Có chѭѫng trình kiӇm tra và bҧo trì thích hӧp các cҫu chì, bóng ÿèn, cáp, ӕng dүn vv.. không? 3. Các sѫ suҩt có ÿѭӧc khҳc phөc kӏp thӡi không? 4. Có các dӏch vө kӻ thuұt và bҧo trì nӝi bӝ cùng vӟi các kӻ sѭ và thӧ có tay nghӅ và kiӃn thӭc vӅ tính chҩt công viӋc cӫa phòng thí nghiӋm không ? 5. Nhân viên bҧo trì và nhân viên kӻ thuұt ÿӃn các khu vӵc phòng thí nghiӋm khác nhau có bӏ kiӇm soát và cҫn có giҩy tӡ không? 6. NӃu không có các dӏch vө bҧo trì và kӻ thuұt nӝi bӝ thì các kӻ sѭ và thӧ xây ÿӏa phѭѫng ÿã tiӃp xúc và làm quen vӟi thiӃt bӏ và công viӋc cӫa phòng thí nghiӋm chѭa? 7. Có dӏch vө dӑn dҽp vӋ sinh không? 8. Nhân viên vӋ sinh vào các khu vӵc phòng thí nghiӋm khác nhau có bӏ kiӇm soát và cҫn có giҩy tӡ không? 9. Dӏch vө kӻ thuұt thông tin có sҹn và ÿѭӧc bҧo ÿҧm không?

An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm 1. Ĉã tiӃn hành ÿánh giá ÿӏnh tính vӅ nguy cѫ ÿӇ xác ÿӏnh các nguy cѫ mà mӝt hӋ thӕng an ninh cҫn can thiӋp chѭa? 2. Ĉã xác ÿӏnh ÿѭӧc các nguy cѫ và kӃ hoҥch ÿӕi phó tѭѫng ӭng chѭa? 3. Toàn bӝ tòa nhà có ÿѭӧc khóa an toàn khi không làm viӋc không? 4. Cӱa ra vào và cӱa sә có chӏu lӵc không? 5. Các phòng chӭa vұt liӋu nguy hiӇm và thiӃt bӏ ÿҳt tiӅn có ÿѭӧc khóa lҥi khi không làm viӋc không? 6. ViӋc tiӃp cұn vӟi các phòng, thiӃt bӏ và vұt liӋu nhѭ vұy có ÿѭӧc kiӇm soát thích hӧp và cҫn có giҩy tӡ hay không?

Phòng và chӳa cháy 1. Có hӋ thӕng báo cháy không? 2. Các loҥi cӱa chӕng lӱa có ÿúng quy ÿӏnh không? 3. HӋ thӕng phát hiӋn cháy có ÿang hoҥt ÿӝng tӕt và thѭӡng xuyên ÿѭӧc kiӇm tra không? 4. Có thӇ tiӃp cұn ÿѭӧc vӟi các trҥm chӕng cháy không? 5. Tҩt cҧ các lӕi thoát hiӇm có ÿѭӧc ÿánh dҩu rõ ràng, ÿúng quy ÿӏnh không? 6. Ĉѭӡng ÿӃn lӕi thoát hiӇm có ÿѭӧc ÿánh dҩu ÿӇ thҩy ngay lұp tӭc hay không? 7. Tҩt cҧ các lӕi thoát hiӇm không bӏ cҧn trӣ bӣi vұt trang trí, ÿӗ ÿҥc và thiӃt bӏ cNJng nhѭ không khóa khi ÿang làm viӋc không?

x 131 x

8. Ĉѭӡng ÿӃn lӕi thoát hiӇm có ÿѭӧc bӕ trí ÿӇ không phҧi ÿi qua mӝt khu vӵc nguy hiӇm cao không? 9. Tҩt cҧ các lӕi thoát hiӇm có dүn ÿӃn mӝt không gian thoáng không? 10. Tҩt cҧ các hành lang, lӕi ÿi và khu vӵc lѭu thông có ÿѭӧc dӑn sҥch và thông suӕt cho viӋc di chuyӇn cӫa nhân viên và các thiӃt bӏ chӳa cháy không? 11. Tҩt cҧ thiӃt bӏ và dөng cө chӳa cháy có dӉ dàng nhұn ra bҵng mӝt màu quy ÿӏnh phù hӧp không? 12. Các bình chӳa cháy di ÿӝng có ÿѭӧc nҥp ÿҫy và còn hoҥt ÿӝng tӕt cNJng nhѭ luôn ÿһt ÿúng nѫi quy ÿӏnh không? 13. Các buӗng trong phòng thí nghiӋm có nguy cѫ cháy cao có ÿѭӧc trang bӏ bình chӳa cháy phù hӧp và/hoһc có chăn chӳa cháy trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp không? 14. NӃu có mӝt chҩt khí hay dung dӏch dӉ cháy ÿѭӧc sӱ dөng trong phòng thì hӋ thӕng thông gió cѫ hӑc có chuyӇn ÿѭӧc khí này ÿi trѭӟc khi chúng tích tө ÿӃn ÿӝ ÿұm ÿһc nguy hiӇm không? 15. Có nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ ӭng phó vӟi trѭӡng hӧp có hӓa hoҥn không?

Bҧo quҧn dung dӏch dӉ cháy 1. Nѫi bҧo quҧn phҫn lӟn dung dӏch dӉ cháy có tách biӋt khӓi tòa nhà chính không? 2. Khu vӵc dӉ cháy có ÿѭӧc cҧnh báo rõ ràng không? 3. Có hӋ thӕng thҧi khí cѫ hӑc hoһc bҵng trӑng lӵc tách biӋt vӟi hӋ thӕng tòa nhà chính không? 4. Công tҳc bóng ÿèn có ÿѭӧc bӑc kín hoһc ÿһt bên ngoài tòa nhà không? 5. Các bóng ÿèn bên trong có ÿѭӧc che kín ÿӇ tránh hѫi cӫa hóa chҩt cháy do tia lӱa ÿiӋn không? 6. Các dung dӏch dӉ cháy có ÿѭӧc cҩt giӳ trong các bình chӭa thích hӧp có van, làm bҵng các vұt liӋu chӕng cháy không? 7. Dung dӏch trong bình chӭa có ÿúng nhѭ mô tҧ ngoài nhãn bình không? 8. Các bình chӳa cháy và/hoһc chăn chӳa cháy thích hӧp có ÿѭӧc ÿһt bên ngoài nhѭng gҫn nѫi ÿӇ dung dӏch dӉ cháy không? 9. Có bҧng hiӋu "No smoking" (cҩm hút thuӕc) rõ ràng trong và ngoài nhӳng nѫi ÿӇ dung dӏch dӉ cháy không? 10. Có mӝt lѭӧng nhӓ các chҩt dӉ cháy trong buӗng nào ÿó cӫa phòng thí nghiӋm không? 11. Dung dӏch có ÿѭӧc bҧo quҧn trong các phòng bҧo quҧn chҩt dӉ cháy ÿѭӧc xây dӵng phù hӧp không? 12. Nhӳng phòng bҧo quҧn này có ÿѭӧc treo các biӇn hiӋu “Flammable liquid – Fire hazard” (dung dӏch dӉ cháy – nguy cѫ cháy) không? 13. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ sӱ dөng và vұn chuyӇn dung dӏch dӉ cháy ÿúng cách không? x 132 x

Khí nén và khí hóa lӓng 1. Mӛi bình khí có ÿѭӧc dán nhãn ÿúng vӟi chҩt bên trong và ÿúng màu theo quy ÿӏnh không? 2. Bình khí nén vӟi áp suҩt cao bên trong và các van xҧ có ÿѭӧc kiӇm tra thѭӡng xuyên không? 3. Van xҧ có ÿѭӧc bҧo trì thѭӡng xuyên không? 4. Có kӃt nӕi dөng cө giҧm áp khi sӱ dөng bình khí không? 5. Nҳp bҧo vӋ có ÿѭӧc ÿһt ÿúng chӛ khi không sӱ dөng hoһc ÿang vұn chuyӇn bình khí không? 6. Tҩt cҧ bình khí nén có ÿѭӧc bҧo ÿҧm không thӇ ÿә, nhҩt là khi xҧy ra thҧm hӑa thiên nhiên không? 7. Bình và thùng chӭa xăng dҫu, khí ÿӕt hóa lӓng có cách xa các nguӗn nhiӋt không? 8. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ sӱ dөng và vұn chuyӇn khí nén và hóa lӓng ÿúng cách không?

Nguy hiӇm vӅ ÿiӋn 1. Tҩt cҧ các lҳp ÿһt, thay thӃ, sӱa ÿәi hoһc sӱa chӳa vӅ ÿiӋn có ÿѭӧc thӵc hiӋn và bҧo trì ÿúng vӟi quy ÿӏnh vӅ an toàn ÿiӋn quӕc gia không? 2. Tҩt cҧ các ÿѭӡng dây bên trong tòa nhà ÿã ÿѭӧc nӕi ÿҩt (nghƭa là hӋ ba dây) chѭa? 3. Bӝ ngҳt ÿiӋn và ÿiӋn nӕi ÿҩt ÿã ÿѭӧc lҳp ӣ tҩt cҧ các mҥch ÿiӋn cӫa phòng thí nghiӋm chѭa? 4. Tҩt cҧ các thiӃt bӏ dùng ÿiӋn ÿã ÿѭӧc kiӇm ÿӏnh là thích hӧp cho phòng thí nghiӋm chѭa? 5. Có dây nӕi mӅm ÿӃn tҩt cҧ các thiӃt bӏ có ngҳn ÿӃn mӭc có thӇ, trong tình trҥng tӕt, không bӏ sӡn và không nguy hiӇm hoһc bӏ cҳt nӕi không? 6. Mӛi ә ÿiӋn chӍ ÿѭӧc dùng cho mӝt thiӃt bӏ nào ÿó không (không dùng các thiӃt bӏ tiӃp hӧp khác)?

Bҧo hӝ cá nhân 1. Ĉӗ bҧo hӝ có ÿѭӧc thiӃt kӃ và làm tӯ vҧi phù hӧp cho tҩt cҧ nhân viên khi làm viӋc, chҷng hҥn nhѭ áo choàng, áo liӅn quҫn, tҥp dӅ, găng tay ... không? 2. Có thêm nhӳng quҫn áo bҧo hӝ khác khi phҧi làm viӋc vӟi hóa chҩt nguy hiӇm, chҩt phóng xҥ, chҩt gây ung thѭ … ví dө nhѭ găng tay và tҥp dӅ cao su ÿӕi vӟi hóa chҩt và các chҩt bӏ ÿә ra; găng tay chӕng nóng ÿӇ di chuyӇn nӗi hҩp và lò ÿӕt không? 3. Có kính an toàn, kính bҧo hӝ và tҩm chҳn mһt không? 4. Có nѫi rӱa mҳt không? 5. Có phòng tҳm trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp (thiӃt bӏ xҧ mҥnh) không?

x 133 x

6. An toàn phóng xҥ có tuân theo các tiêu chuҭn quӕc gia và quӕc tӃ, bao gӗm viӋc cung cҩp các máy ÿo liӅu lѭӧng phóng xҥ không? 7. Có sҹn mһt nҥ phòng ÿӝc ÿѭӧc làm sҥch ÿӏnh kǤ, khӱ nhiӉm và lѭu giӳ trong ÿiӅu kiӋn vӋ sinh sҥch sӁ không? 8. Có bӝ lӑc phù hӧp vӟi ÿúng loҥi mһt nҥ, chҷng hҥn bӝ lӑc HEPA ÿӇ lӑc vi sinh vұt, bӝ lӑc phù hӧp cho khí hoһc hҥt bөi nhӓ không? 9. Các mһt nҥ phòng ÿӝc có ÿѭӧc kiӇm tra thích hӧp không?

An toàn và sӭc khӓe cho nhân viên 1. 2. 3. 4.

Có dӏch vө chăm sóc sӭc khӓe nghӅ nghiӋp không? Có hӝp y tӃ sѫ cӭu ӣ nhӳng vӏ trí quan trӑng không? Có nhân viên sѫ cӭu ÿӫ năng lӵc không? Nhӳng nhân viên sѫ cӭu này có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ ÿӕi phó vӟi các trѭӡng hӧp khҭn cҩp ÿһt biӋt xҧy ra trong phòng thí nghiӋm không? Chҷng hҥn khi tiӃp xúc vӟi hóa chҩt ăn mòn, nuӕt phҧi chҩt ÿӝc và các vұt liӋu truyӅn nhiӉm. 5. Nhӳng ngѭӡi không phҧi là nhân viên phòng thí nghiӋm, chҷng hҥn các nhân viên văn phòng và nhân viên trang trҥi có ÿѭӧc hѭӟng dүn vӅ các mӕi nguy hiӇm tiӅm tàng trong phòng thí nghiӋm và vұt liӋu mà nó tiӃp xúc không? 6. Có dán thông báo ӣ vӏ trí dӉ thҩy ÿӇ cung cҩp thông tin vӅ vӏ trí cӫa nhân viên sѫ cӭu, sӕ ÿiӋn thoҥi dӏch vө cҩp cӭu, vv… không? 7. Có thông báo cho phө nӳ có thai vӅ hұu quҧ khi hӑ làm viӋc vӟi mӝt sӕ vi sinh vұt, tác nhân gây ung thѭ, tác nhân gây ÿӝt biӃn và gây quái thai không? 8. Có nói vӟi các phө nӳ trong ÿӝ tuәi mang thai là nӃu hӑ ÿang mang thai hoһc nghi ngӡ có thai thì nên thông báo vӟi nhân viên khoa hӑc/y tӃ ÿӇ sҳp xӃp ngѭӡi thay thӃ khi cҫn thiӃt không? 9. Có chѭѫng trình chӫng ngӯa thích hӧp vӟi công viӋc cho nhân viên phòng thí nghiӋm không? 10. Có sҹn dөng cө thӱ nghiӋm da và/hoһc chөp X quang cho nhân viên làm viӋc vӟi vұt liӋu nhiӉm vi khuҭn lao hoһc nhӳng loҥi vұt liӋu khác mà cҫn ÿӃn các thiӃt bӏ ÿó không? 11. Hӗ sѫ thích hӧp vӅ bӋnh tұt và tai nҥn có ÿѭӧc lѭu không? 12. Có cҧnh báo và biӇn hiӋu phòng ngӯa tai nҥn ÿӇ giҧm thiӇu rӫi ro trong công viӋc không? 13. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ tuân thӫ tiêu chuҭn thӵc hành an toàn sinh hӑc thích hӧp không? 14. Nhân viên phòng thí nghiӋm có ÿѭӧc khuyӃn khích báo cáo các trѭӡng hӧp phѫi nhiӉm tiӅm tàng không? x 134 x

Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm 1. Tҩt cҧ trang thiӃt bӏ ÿѭӧc chӭng nhұn sӱ dөng an toàn không? 2. Có quy trình khӱ nhiӉm thiӃt bӏ trѭӟc khi bҧo trì không? 3. Tӫ an toàn sinh hӑc và tӫ xông hѫi có thѭӡng xuyên ÿѭӧc kiӇm tra và bҧo dѭӥng không? 4. Nӗi hҩp và bình áp suҩt có thѭӡng xuyên ÿѭӧc kiӇm tra hay không? 5. Các chén ly tâm và roto ly tâm có thѭӡng xuyên ÿѭӧc kiӇm tra hay không? 6. Có thѭӡng xuyên thay ÿәi bӝ lӑc HEPA không? 7. Có dùng pi-pét thay thӃ cho kim tiêm dѭӟi da không? 8. Có luôn thҧi bӓ dөng cө thӫy tinh bӏ sӭt và nӭt không? 9. Có vұt chӭa an toàn cho ÿӗ thӫy tinh vӥ không? 10. Có dùng nhӵa thay cho thӫy tinh nӃu có thӇ không? 11. Có sҹn và ÿang sӱ dөng thùng ÿӵng vұt dөng sҳc nhӑn phӃ thҧi không?

Vұt liӋu nhiӉm trùng 1. Mүu vұt có ÿѭӧc tiӃp nhұn trong ÿiӅu kiӋn an toàn không? 2. Có lѭu lҥi hӗ sѫ nhұp vұt liӋu không? 3. Mүu vұt có ÿѭӧc mӣ ra trong tӫ an toàn sinh hӑc mӝt cách cҭn thұn và lѭu ý ÿӃn khҧ năng bӏ vӥ hoһc rò rӍ không? 4. Có mang găng tay và quҫn áo bҧo bӝ khi mӣ các gói mүu vұt không? 5. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo vӅ vұn chuyӇn chҩt nhiӉm trùng theo ÿúng ÿiӅu lӋ hiӋn hành cӫa quӕc gia/quӕc tӃ không? 6. Bàn thí nghiӋm có sҥch sӁ và ngăn nҳp không? 7. Vұt liӋu nhiӉm trùng thҧi bӓ có ÿѭӧc mang ÿi hàng ngày hoһc thѭӡng xuyên hѫn và có ÿѭӧc thҧi bӓ mӝt cách an toàn không? 8. Tҩt cҧ nhân viên có kiӃn thӭc vӅ qui trình xӱ lý các vұt liӋu nuôi cҩy và nhiӉm trùng ÿә vӥ hoһc ÿә tràn không? 9. Sӵ vұn hành cӫa máy khӱ trùng có ÿѭӧc kiӇm nghiӋm là phù hӧp vӟi các chӍ sӕ vӅ hóa hӑc, vұt lý và sinh hӑc không? 10. Có qui trình khӱ nhiӉm máy ly tâm thѭӡng xuyên không? 11. Chén dùng cho máy ly tâm có ÿѭӧc ÿұy nҳp không? 12. Có dùng chҩt khӱ trùng thích hӧp không? Sӱ dөng có ÿúng không? 13. Nhân viên làm viӋc trong các phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 và phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4 có ÿѭӧc ÿào tҥo chuyên biӋt không?

x 135 x

Hóa chҩt và chҩt phóng xҥ 1. Các hóa chҩt kӏ nhau có ÿѭӧc tách riêng khi cҩt giӳ hoһc thao tác không? 2. Hóa chҩt có ÿѭӧc dán nhãn ÿúng theo tên và các cҧnh báo không? 3. BiӇn hiӋu cҧnh báo nguy hiӇm hóa chҩt có ÿѭӧc dán mӝt cách nәi bұt không? 4. Có bӝ dөng cө dùng khi hóa chҩt bӏ ÿә không? 5. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ xӱ lý khi hóa chҩt bӏ ÿә tràn không? 6. Chҩt dӉ cháy có ÿѭӧc bҧo quҧn an toàn và ÿúng theo lѭӧng nhӓ trong các tӫ ÿã ÿѭӧc cho phép không? 7. Có chai lӑ ÿӵng hóa chҩt không? 8. Có chuyên viên vӅ an toàn phóng xҥ hoһc mӝt cҭm nang tham khҧo thích hӧp không? 9. Nhân viên có ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ làm viӋc an toàn vӟi các vұt liӋu phóng xҥ không? 10. Có duy trì viӋc ghi chép ÿҫy ÿӫ vӅ sӕ lѭӧng lѭu giӳ trong kho và tình hình sӱ dөng các chҩt phóng xҥ không? 11. Có tҩm chҳn phóng xҥ không? 12. Có theo dõi sӵ phѫi nhiӉm phóng xҥ cӫa nhân viên không?

x 136 x

PHҪN IX

Tài liӋu tham khҧo, phө lөc và bҧng chú dүn

x 137 x

x 138 x

Tài liӋu tham khҧo

1. Safety in health-care laboratories. Geneva, World Health Organization, 1997, (http://whqlibdoc.who.int/hq/1997/WHO_LAB_97.1.pdf ). 2. Garner JS, Hospital Infection Control Practices Advisory Committee. Guideline for isolation precautions in hospitals. American Journal of Infection Control, 1996, 24:24– 52, (http:/ /www.cdc.gov/ncidod/hip/isolat/isolat.htm). 3. Hunt GJ, Tabachnick WJ. Handling small arbovirus vectors safely during biosafety level 3 containment: Culicoides variipennis sonorensis (Diptera: Ceratopogonidae) and exotic bluetongue viruses. Journal of Medical Entomology, 1996, 33:271–277. 4. National Research Council. Occupational health and safety in the care and use of research animals. Washington, DC, National Academy Press, 1997. 5. Richmond JY, Quimby F. Considerations for working safely with infectious disease agents in research animals. In: Zak O, Sande MA, eds. Handbook of animal models of infection. London, Academic Press, 1999:69–74. 6. Biosafety in microbiological and biomedical laboratories, 4th ed. Washington, DC, United States Department of Health and Human Services/Centers for Disease Control and Pre-vention/National Institutes of Health, 1999. 7. Class II (laminar flow) biohazard cabinetry. Ann Arbor, MI, National Sanitation Foundation, 2002 (NSF/ANSI 49–2002). 8. Richmond JY, McKinney RW. Primary containment for biohazards: selection, installation and use of biological safety cabinet, 2nd ed. Washington, DC, United States Department of Health and Human Services/Centers for Disease Control and Prevention/National Institutes of Health, 2000. 9. Microbiological safety cabinet. Recommendations for information to be exchanged between purchaser, vendor and installer and recommendations for installation. London, British Standards Institution, 1992 (Standard BS 5726–2:1992). 10. Microbiological safety cabinet. Recommendations for selection, use and maintenance. London, British Standards Institution, 1992 (Standard BS 5726–4:1992). 11. Biological containment cabinets (Class I and II): installation and field testing. Toronto, Canadian Standards Association, 1995 (Standard Z316.3–95 (R2000)). 12. Collins CH, Kennedy DA. Laboratory acquired infections: history, incidence, causes and prevention, 4th ed. Oxford, Butterworth-Heinemann, 1999. 13. Health Canada. Laboratory biosafety manual, 2nd ed. Ottawa, Minister of Supply and Services Canada, 1996. 14. Biological safety cabinet – biological safety cabinet (Class I) for personnel and environment protection. Sydney, Standards Australia International, 1994 (Standard AS 2252.1–1994). 15. Biological safety cabinet – laminar flow biological safety cabinet (Class II) for personnel, environment and product protection. Sydney, Standards Australia International, 1994 (Standard AS 2252.2–1994). 16. Standards Australia/Standards New Zealand. Biological safety cabinet – installation and use. Sydney, Standards Australia International, 2000 (Standard AS/NZS 2647:2000).

x 139 x

17. Advisory Committee on Dangerous Pathogens. Guidance on the use, testing and maintenance of laboratory and animal flexible film isolators. London, Health and Safety Executive, 1990. 18. Standards Australia/Standards New Zealand. Safety in laboratories – microbiological aspects and containment facilities. Sydney, Standards Australia International, 2002 (Standard AS/ NZS 2243.3:2002). 19. Centers for Disease Control and Prevention. Recommendations for prevention of HIV transmission in health-care settings. Morbidity and Mortality Weekly Report, 1987, 36 (Suppl. 2):1S–18S. 20. Bosque PJ et al. Prions in skeletal muscle. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 2002, 99:3812–3817. 21. Bartz JC, Kincaid AE, Bessen RA. Rapid prion neuroinvasion following tongue infection. Journal of Virology, 2003, 77:583–591. Sc

22. Thomzig A et al. Widespread PrP accumulation in muscles of hamsters orally infected with scrapie. EMBO Reports, 2003, 4:530–533. 23. Glatzel M et al. Extraneural pathologic prion protein in sporadic Creutzfeld-Jakob disease. New England Journal of Medicine, 2003, 349:1812–1820. 24. Brown P, Wolff A, Gajdusek DC. A simple and effective method for inactivating virus infectivity in formalin-fixed tissue samples from patients with Creutzfield-Jakob disease. Neurology, 1990, 40:887–890. 25. Taylor DM et al. The effect of formic acid on BSE and scrapie infectivity in fixed and unfixed brain-tissue. Veterinary Microbiology, 1997, 58:167–174. 26. Safar J et al. Prions. In: Richmond JY, McKinney RW, eds. Biosafety in microbiological and biomedical laboratories, 4th ed. Washington, DC, United States Department of Health and Human Services, 1999:134–143. 27. Bellinger-Kawahara C et al. Purified scrapie prions resist inactivation by UV irradiation. Journal of Virology, 1987, 61:159–166. 28. Health Services Advisory Committee. Safe working and the prevention of infection in clinical laboratories. London, HSE Books, 1991. 29. Russell AD, Hugo WB, Ayliffe GAJ. Disinfection, preservation and sterilization, 3rd ed. Oxford, Blackwell Scientific, 1999. 30. Ascenzi JM. Handbook of disinfectants and antiseptics. New York, NY, Marcel Dekker, 1996. 31. Block SS. Disinfection, sterilization & preservation, 5th ed. Philadelphia, PA, Lippincott Williams & Wilkins, 2001. 32. Rutala WA. APIC guideline for selection and use of disinfectants. 1994, 1995, and 1996 APIC Guidelines Committee. Association for Professionals in Infection Control and Epidemiology, INC. American Journal of Infection Control, 1996, 24:313–342. 33. Sattar SA, Springthorpe VS, Rochon M. A product based on accelerated and stabilized hydrogen peroxide: evidence for broad-spectrum germicidal activity. Canadian Journal of Infection Control, 1998, 13:123–130. 34. Schneider PM. Emerging low temperature sterilization technologies. In: Rutala WA, eds. Disinfection & sterilization in health care. Champlain, NY, Polyscience, 1997:79– 92. 35. Springthorpe VS. New chemical germicides. In: Rutala WA, eds. Disinfection & sterilization in health care. Champlain, NY, Polyscience, 1997:273–280.

x 140 x

36. Steelman VM. Activity of sterilization processes and disinfectants against prions. In: Rutala WA, eds. Disinfection & sterilization in health care. Champlain, NY, Polyscience, 1997:255– 271. 37. Taylor DM. Transmissible degenerative encephalopathies: inactivation of the unconventional causal agents. In: Russell AD, Hugo WB, Ayliffe GAJ, eds. Disinfection, preservation and sterilization, 3rd ed. Oxford, Blackwell Scientific, 1999:222–236. 38. Infection control guidelines for hand washing, cleaning, disinfection and sterilization in health care, 2nd ed. Ottawa, Laboratory Centre for Disease Control, Health Canada, 1998. 39. Springthorpe VS, Sattar SA. Chemical disinfection of virus-contaminated surfaces. CRC Critical Reviews in Environmental Control, 1990, 20:169–229. 40. Recommendations on the transport of dangerous goods, 13th revised edition, New York and Geneva, United Nations, 2003, (http://www.unece.org/trans/danger/publi/unrec/rev13/ 13files_e.html). 41. Technical instructions for the safe transport of dangerous goods by air, 2003–2004 Edition. Montreal, International Civil Aviation Organization, 2002. 42. Economic Commission for Europe Inland Transport Committee. Restructured ADR applicable as from 1 January 2003. New York and Geneva, United Nations, 2002, (http:// www.unece.org/trans/danger/publi/adr/adr2003/ContentsE.html). 43. Infectious substances shipping guidelines. Montreal, International Air Transport Association, 2003, (http://www.iata.org/ads/issg.htm). 44. Transport of Infectious Substances. Geneva, World Health Organization, 2004, (http:// www.who.int/csr/resources/publications/WHO_CDS_CSR_LYO_2004_9/en/). 45. Berg P et al. Asilomar conference on recombinant DNA molecules. Science, 1975, 188:991– 994. 46. European Council. Council Directive 98/81/EC of 26 October 1998 amending Directive 90/219/EEC on the contained use of genetically modified microorganisms. Official Journal, 1998, L330:13–31. 47. O’Malley BW Jr et al. Limitations of adenovirus-mediated interleukin-2 gene therapy for oral cancer. Laryngoscope, 1999, 109:389–395. 48. World Health Organization. Maintenance and distribution of transgenic mice susceptible to human viruses: memorandum from a WHO meeting. Bulletin of the World Health Organization, 1993, 71:497–502. 49. Furr AK. CRC handbook of laboratory safety, 5th ed. Boca Raton, FL, CRC Press, 2000. 50. Lenga RE. The Sigma-Aldrich Library of Chemical Safety Data, 2nd ed. Milwaukee, WI, Aldrich Chemical Company, 1988. 51. Lewis RJ. Sax’s dangerous properties of industrial materials, 10th ed. Toronto, John Wiley and Sons, 1999.

x 141 x

PHӨ LӨC 1

Sѫ cӭu ban ÿҫu

Sѫ cӭu ban ÿҫu là kӻ năng áp dөng các nguyên tҳc ÿã ÿѭӧc chҩp nhұn trong xӱ trí y tӃ tҥi thӡi ÿiӇm và nѫi xҧy ra tai nҥn. Ĉây là phѭѫng pháp ÿã ÿѭӧc chuҭn y vӅ xӱ trí tҥi chӛ mӝt nҥn nhân cho ÿӃn khi nҥn nhân ÿѭӧc bác sӻ ÿiӅu trӏ chҩn thѭѫng. Trang thiӃt bӏ tӕi thiӇu cho sѫ cӭu ban ÿҫu là mӝt hӝp sѫ cӭu, thiӃt bӏ an toàn và ÿӗ bҧo hӝ cho ngѭӡi thӵc hiӋn sѫ cӭu ban ÿҫu và trang thiӃt bӏ rӱa mҳt. H͡p s˯ cͱu Hӝp sѫ cӭu nên làm bҵng vұt liӋu chӕng ҭm và chӕng bөi. Hӝp nên ÿӇ ӣ mӝt vӏ trí nәi bұt và dӉ dàng nhìn thҩy. Theo quy ѭӟc quӕc tӃ, hӝp sѫ cӭu ÿѭӧc nhұn dҥng bҵng 1 chӳ thұp trҳng trên mӝt nӅn xanh lá cây. Hӝp sѫ cӭu bao gӗm: 1. Tӡ chӍ dүn ÿѭa ra các hѭӟng dүn chung 2. Băng dính cá nhân vô trùng vӟi các kích thѭӟc khác nhau 3. Băng kèm vӟi miӃng ÿӋm mҳt vô trùng 4. Băng hình tam giác 5. Gҥc băng vӃt thѭѫng vô trùng 6. Chӕt an toàn 7. Mӝt bӝ gҥc băng vӃt thѭѫng vô trùng 8. Mӝt cҭm nang sѫ cӭu ban ÿҫu chính thӭc nhѭ mӝt ҩn phҭm cӫa Hӝi chӳ thұp ÿӓ quӕc tӃ Trang thiӃt bӏ cho ngѭӡi thӵc hiӋn sѫ cӭu ban ÿҫu bao gӗm: 1. Ӕng nӕi dùng cho hô hҩp nhân tҥo miӋng - miӋng 2. Găng tay và trang thiӃt bӏ khác nhҵm tránh phѫi nhiӉm vӟi máu (1) và 3. ThiӃt bӏ lau chùi trong trѭӡng hӧp chҧy máu. (xem chѭѫng 14 trong cҭm nang này) Có sҹn trang thiӃt bӏ rӱa mҳt và nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ sӱ dөng ÿúng cách.

Garner JS, Hospital Infection Control Practices Advisory Committee. Guideline for isolation precautions in hospitals. American Journal of Infection Control, 1996, 24:24– 52, (http://www.cdc.gov/ncidod/hip/ isolat/isolat.htm).

x 142 x

PHӨ LӨC 2

Tiêm phòng cho nhân viên

Nhӳng nguy cѫ khi làm viӋc vӟi các tác nhân cө thӇ nên ÿѭӧc thҧo luұn chi tiӃt vӟi tӯng nghiên cӭu viên. Tính sҹn có tҥi chӛ, tình trҥng cҩp phép và sӵ tiӋn ích cӫa vҳc xin và/hoһc ÿiӅu trӏ nӝi khoa (tӭc là ÿiӅu trӏ kháng sinh) trong trѭӡng hӧp phѫi nhiӉm cҫn ÿѭӧc ÿánh giá trѭӟc khi bҳt ÿҫu làm viӋc vӟi các tác nhân này. Mӝt sӕ nhân viên có thӇ có miӉn dӏch mҳc phҧi trѭӟc khi tiêm vҳc xin hay nhiӉm trùng. Khi mӝt vҳc xin hoһc vi khuҭn giҧm ÿӝc tӕ nào ÿó ÿѭӧc cҩp phép tҥi chӛ và sҹn có, nên ÿѭa ra giúp ÿӥ sau khi tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ cӫa khҧ năng phѫi nhiӉm và khám sӭc khӓe cho tӯng ngѭӡi. Cҫn có sҹn các thiӃt bӏ ÿӇ theo dõi lâm sàng chuyên biӋt sau khi tình cӡ bӏ nhiӉm trùng.

x 143 x

PHӨ LӨC 3

Các trung tâm hӧp tác vӅ an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi

Các cѫ quan và tә chӭc sau ÿây có thӇ cung cҩp thông tin vӅ các khóa ÿào tҥo, sӵ hӛ trӧ và các vұt liӋu sҹn có. • Biosafety programme, Department of Communicable Disease Surveillance and Response, World Health Organization, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Switzerland (http://www.who.int/csr/). • WHO Collaborating Centre for Biological Safety, Swedish Institute for Infectious Disease Control, Nobels Väg 18, S-171 82 Solna, Sweden (http://www.smittskyddsinstitutet.se/English/english.htm). • WHO Collaborating Centre on Biosafety Technology and Consultative Services, Office of Laboratory Security, Health Canada, 100 Colonnade Road, Loc.: 6201A, Ottawa, Ontario, Canada K1A 0K9 (http://www.hc-sc.gc.ca/pphbdgspsp/ols-bsl). • WHO Collaborating Centre for Applied Biosafety Programmes and Training, Office of Health and Safety, Centers for Disease Control and Prevention, 1600 Clifton Road, Mailstop F05, Atlanta, GA 30333, USA (http://www.cdc.gov/). • WHO Collaborating Centre for Applied Biosafety Programmes and Research, Division of Occupational Health and Safety, Office of Research Services, National Institutes of Health, Department of Health and Human Services, 13/3K04 13 South Drive MSC 5760, Bethesda, MD 20892-5760, USA (http://www.nih.gov/). • WHO Collaborating Centre for Biosafety, Victorian Infectious Diseases Reference Laboratory, 10 Wreckyn St, Nth Melbourne, Victoria 3051, Australia. Postal address: Locked Bag 815, PO Carlton Sth, Victoria 3053, Australia (http://www. vidrl.org.au/).

x 144 x

PHӨ LӨC 4

An toàn trang thiӃt bӏ

Mӝt sӕ loҥi trang thiӃt bӏ khi sӱ dөng có thӇ gây ra nguy hiӇm vi sinh hӑc. Mӝt sӕ khác ÿѭӧc thiӃt kӃ chuyên biӋt ÿӇ phòng hoһc làm giҧm nguy hiӇm sinh hӑc (xem chѭѫng 11 trong cҭm nang này). Trang thiӃt bӏ có thӇ gây ra nguy hiӇm Bҧng A4-1 liӋt kê các thiӃt bӏ và cách vұn hành có thӇ gây ra nguy hiӇm và gӧi ý cách loҥi bӓ hoһc hҥn chӃ nhӳng nguy hiӇm ÿó. B̫ng A4-1. Các thi͇t b͓ và cách v̵n hành có th͋ gây ra nguy hi͋m THIӂT NGUY CÁCH LOҤI BӒ HOҺC HҤN CHӂ NGUY HIӆM Bӎ HIӆM Kim tiêm Bӏ ÿâm phҧi, x Không ÿұy nҳp kim lҥi hoһc tháo rӡi kim ra. tҥo khí dung dѭӟi da hoһc ÿә tràn x Dùng loҥi bѫm tiêm có khóa ÿӇ phòng tách rӡi bѫm và kim tiêm hoһc dùng loҥi bѫm tiêm dùng mӝt lҫn là loҥi mà kim tiêm không thӇ tách khӓi bѫm tiêm. x Sӱ dөng kӻ thuұt phòng thí nghiӋm an toàn, tӭc là: — Hút bѫm tiêm cҭn thұn ÿӇ hҥn chӃ tӕi thiӇu tҥo bӑt khí. — Tránh dùng bѫm tiêm ÿӇ trӝn dung dӏch nhiӉm trùng, nӃu dùng phҧi ÿҧm bҧo rҵng mNJi kim ӣ dѭӟi bӅ mһt cӫa dung dӏch trong lӑ và tránh bѫm quá mҥnh. — Bao kim tiêm và nҳp trong mӝt miӃng gҥc bông làm ҭm bҵng dung dӏch khӱ trùng thích hӧp trѭӟc khi rút kim ra khӓi hӝp có nҳp ÿұy bҵng cao su. — Bѫm mҥnh dung dӏch và bӑt khí tӯ bѫm tiêm vào miӃng gҥc bông có chҩt khӱ trùng thích hӧp hoһc vào mӝt lӑ nhӓ có bông. x Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc cho tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng vӟi chҩt nhiӉm trùng. x Giӳ chһt ÿӝng vұt khi tiêm chӫng. Dùng kim to và ngҳn hoһc ӕng thông ÿӇ nhӓ vào mNJi hoһc miӋng. Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc. x Hҩp thanh trùng sau khi sӱ dөng và bҧo ÿҧm thҧi x 145 x

bӓ ÿúng cách. Khi thҧi bӓ bѫm kim tiêm ÿã dùng, không ÿѭӧc tháo kim ra trѭӟc khi thanh trùng. ly Tҥo khí dung, văng bҳn và vӥ ӕng nghiӋm

x Sӱ dөng thùng có thӇ ÿұy nҳp (chén an toàn) hoһc roto bӏt kín. Mӣ thùng hoһc roto sau khi khí dung lҳng xuӕng (30 phút) hoһc trong tӫ an toàn sinh hӑc.

Máy siêu Tҥo khí dung, văng ly tâm bҳn và vӥ ӕng nghiӋm

x Lҳp ÿһt bӝ lӑc HEPA giӳa máy ly tâm và bѫm chân không.

Máy tâm

x Duy trì sә nhұt ký công viӋc vӅ giӡ hoҥt ÿӝng cho mӛi roto và chѭѫng trình duy trì dӵ phòng ÿӇ làm giҧm nguy cѫ hӓng máy móc. x Bӓ ӕng nghiӋm vào và lҩy ra khӓi thùng hoһc roto trong tӫ an toàn sinh hӑc.

Nә, phân tán vұt liӋu nhiӉm trùng Nә, phân tán Tӫ sҩy mҧnh vӥ thӫy tinh và vұt liӋu nhiӉm trùng khí Máy trӝn, Tҥo dung, rò rӍ và máy vӥ bình chӭa nghiӅn mô Lӑ kӏ khí

x Ĉҧm bҧo ÿai thiӃc bӏt xung quanh chҩt xúc tác còn nguyên vҽn. x Ĉһt trong khung dây kim loҥi chҳc chҳn.

x Vұn hành và mӣ thiӃt bӏ trong tӫ an toàn sinh hӑc x Dùng loҥi thiӃt kӃ chuyên biӋt, chӕng rò rӍ tӯ giá cӫa roto và miӃng ÿӋm hình chӳ O hoһc dùng máy trӝn kiӇu nhu ÿӝng tiêu hóa. x Trѭӟc khi mӣ bát cӫa máy bào chӃ, ÿӧi 30 phút ÿӇ khí dung lҳng xuӕng. Làm lҥnh ÿӇ ngѭng hѫi khí dung. x NӃu dùng máy nghiӅn mô bҵng tay, giӳ ӕng trong mӝt miӃng lót bҵng vұt liӋu hút nѭӟc.

Máy siêu Tҥo khí x Vұn hành và mӣ thiӃt bӏ trong tӫ an toàn sinh hӑc âm, máy dung, tәn hoһc trong thiӃt bӏ bӏt kín. quét siêu thѭѫng thính x Ĉҧm bҧo cách ly ÿӇ chӕng lҥi sóng hài bұc ba. giác, viêm da âm x Ĉeo găng tay ÿӇ bҧo vӋ da chӕng lҥi tác ÿӝng hóa chҩt cӫa chҩt tҭy. Tҥo khí x Thao tác trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ Que cҩy dung, văng ngăn chһn cѫ bҧn chuyên biӋt. bҳn x Dùng bình cҩy thót cә có nҳp vһn chһt và tҩm lӑc ӣ miӋng, nӃu cҫn thiӃt và an toàn.

x 146 x

Tӫ làm khô lҥnh (Máy ÿông khô)

Tҥo khí dung x Dùng bӝ nӕi vòng chӳ O ÿӇ gҳn kín toàn thiӃt bӏ. và nhiӉm bҭn do tiӃp xúc x Dùng bӝ lӑc khí ÿӇ bҧo vӋ ÿѭӡng chân không. x Sӱ dөng phѭѫng pháp thích hӧp ÿӇ khӱ nhiӉm, trӵc tiӃp ví dө hóa chҩt. x Cung cҩp bình ngѭng hѫi và ӕng chӳ U làm ҭm hoàn toàn bҵng kim loҥi. x KiӇm tra kӻ lѭӥng tҩt cҧ nhӳng trҫy xѭӟc bӅ mһt cӫa ӕng chân không thӫy tinh. ChӍ sӱ dөng ÿӗ thӫy tinh thiӃt kӃ cho các viӋc liên quan chân không.

Ĉӗ chӭa Vi sinh vұt phát triӇn. nѭӟc Các hình thӭc cӫa Natri azide gây nә khi kӃt hӧp vӟi mӝt sӕ kim loҥi.

x Ĉҧm bҧo thѭӡng xuyên lau chùi và khӱ trùng. x Không sӱ dөng Natri azide cho viӋc chӕng sinh vұt phát triӇn.

Ngoài các nguy hiӇm vi sinh vұt, các nguy hiӇm liên quan ÿӃn thiӃt bӏ cNJng cҫn ÿѭӧc lѭӡng trѭӟc và phòng ngӯa. Bҧng A4-2 liӋt kê ví dө vӅ mӝt sӕ nguyên nhân gây tai nҥn.

x 147 x

B̫ng A4-2. Các nguyên nhân chung gây tai n̩n liên quan ÿ͇n thi͇t b͓ C ÁCH LOҤI BӒ HOҺC HҤN NGUYÊN NHÂN TAI NҤN CHӂ NGUY HIӆM ThiӃt kӃ hoһc cҩu trúc không ÿúng Cháy ÿiӋn Không có cҫu chì khi x Thӵc hiӋn theo tiêu chuҭn quӕc trong tӫ ҩm nhiӋt ÿӝ cao. gia. ĈiӋn không ÿѭӧc tiӃp ĈiӋn giұt ÿҩt cҭn thұn. Sӱ dөng không ÿúng Tai nҥn máy Bát ÿһt không cân ÿӕi x Ĉào tҥo và hѭӟng dүn nhân viên. trên roto. ly tâm Nә tӫ ҩm kӏ Dùng sai khí x Ĉào tҥo và hѭӟng dүn nhân viên. khí Sӱ dөng thiӃt bӏ không phù hӧp Nә phích Vұn chuyӇn Nitѫ lӓng không ÿúng. nѭӟc nóng/lҥnh gia dөng Nә tӫ lҥnh Không ÿӵng hóa chҩt nguy hiӇm trong loҥi gia dөng bình chӕng nә/phát tia lӱa ÿiӋn. Ví dө: diethyl ether vӟi nҳp vһn không kín. ThiӃu bҧo dѭӥng thích hӧp Cháy trong Lҳp ráp lҥi các bӝ phұn không ÿúng trong khi quang kӃ bҧo dѭӥng.

x Dùng thiӃt bӏ ÿѭӧc thiӃt kӃ chuyên biӋt.

x ChӍ cҩt giӳ các dung môi và chiӃt xuҩt có ÿiӇm bӕc cháy thҩp trong tӫ chӕng nә/phát tia lӱa ÿiӋn.

x Ĉào tҥo và hѭӟng dүn nhân viên

x 148 x

PHӨ LӨC 5

Hoá chҩt: Nguy cѫ và cách phòng ngӯa

Phө lөc này liӋt kê nhӳng thông tin cѫ bҧn vӅ an toàn và sӭc khoҿ, các dӳ liӋu và cách phòng ngӯa thích hӧp vӟi mӝt sӕ hoá chҩt thѭӡng dùng trong các phòng thí nghiӋm nghiên cӭu hay phөc vө cho công tác chăm sóc sӭc khoҿ. Bҧng liӋt kê này không hoàn toàn ÿҫy ÿӫ và viӋc không liӋt kê mӝt loҥi hoá chҩt nào ÿó không có nghƭa là hoá chҩt này không nguy hiӇm. Tҩt cҧ các loҥi hoá chҩt sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm cҫn ÿѭӧc sӱ dөng cҭn thұn ÿӇ làm giҧm tӕi ÿa nguy cѫ phѫi nhiӉm.

x 149 x

Anhydride acetic (CH3CO)2O

Kích thích mҥnh mҳt và ÿѭӡng hô hҩp trên. Tác ÿӝng ăn mòn. Hұu quҧ ÿӕi vӟi sӭc khoҿ có thӇ biӇu hiӋn muӝn.

Tác ÿӝng ăn mòn. Gây bӓng nһng. Hѫi gây khó chӏu. Hұu quҧ ÿӕi vӟi sӭc khoҿ có thӇ biӇu hiӋn muӝn.

Axit acetic CH3CO2H

Chҩt lӓng không màu, mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 170C, nhiӋt ÿӝ sôi 1180C. Hòa lүn trong nѭӟc. Chҩt lӓng không màu, mùi giҩm ÿһc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 730C, nhiӋt ÿӝ sôi 1390C.

TÁC ĈӜNG ĈӂN SӬC KHӒE Kích thích nhҽ mҳt và ÿѭӡng hô hҩp. Ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, ÿѭӡng hô hҩp và thұn. Có khҧ năng gây ung thѭ.

HÓA CHҨT

TÍNH CHҨT VҰT LÝ Acetaldehyde Khí hoһc chҩt lӓng không màu, mùi cay CH3CHO dҥng hoa quҧ. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1210C, nhiӋt ÿӝ sôi 210C.

B̫ng A5-1. Hoá ch̭t : Nguy c˯ và cách phòng ngͳa

Không dùng ngӑn lӱa hӣ và tia lӱa. Không hút thuӕc. Tránh tiӃp xúc vӟi da và mҳt.

x 150 x

DӉ cháy. Khi ÿӕt toҧ hѫi hoһc khí khó chӏu hoһc ÿӝc. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 490C, giӟi hҥn khҧ năng nә 2,710,3%.

CÁCH PHÒNG NGӮA

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi nѭӟc sôi, hѫi nѭӟc, chҩt oxy hoá mҥnh, rѭӧu, amine, kiӅm mҥnh và nhiӅu hӧp chҩt khác. Phҧn ӭng vӟi nhiӅu kim loҥi khi có nѭӟc.

NHӲNG HÓA CHҨT NGUY CѪ TѬѪNG Kӎ KHÁC Không dùng ngӑn lӱa hӣ, Có thӇ tҥo thành các peroxit dӉ nә khi tiӃp xúc tia lӱa ÿiӋn, không hút thuӕc, không cho tiӃp xúc vӟi không khí. Có thӇ bӏ vӟi các bӅ mһt nóng. Bҧo polyme hóa do ҧnh hѭӣng quҧn trong thùng kín, cách cӫa axit, vұt liӋu kiӅm khi ly vӟi chҩt oxy hóa, chӍ ÿӇ có mһt các kim loҥi trong trҥng thái әn ÿӏnh. Sӱ khuyӃch tán. Chҩt khӱ mҥnh, phҧn ӭng rҩt mҥnh dөng trong tӫ hút hoһc thông gió tӕt. Mang găng vӟi chҩt oxy hóa, các chҩt tay cao su, kính và mһt nҥ hӳu cѫ khác nhau, halogen, axit sulfuric và các amine. an toàn. Tránh hít phҧi. Khi bӏ dính Phҧn ӭng mҥnh vӟi chҩt DӉ cháy, oxy hoá, có thӇ gây nә. nhiӋt ÿӝ bӕc vào mҳt, rӱa ngay bҵng cháy 400C, nѭӟc và ÿѭa tӟi cѫ sӣ y tӃ. Mang găng tay nitril và giӟi hҥn dùng dөng cө bҧo vӋ mҳt. cháy 5,4 – 16%.

NGUY CѪ CHÁY Rҩt dӉ cháy, hӛn hӧp hѫi/không khí dӉ nә, NhiӋt ÿӝ bӕc cháy -390C, giӟi hҥn cháy 4-57%.

Rҩt dӉ cháy, nhiӋt ÿӝ bӕc cháy 12,80C, giӟi hҥn khҧ năng nә 3,016%

Cӵc kǤ dӉ cháy, giӟi hҥn cháy 2,5-100%.

Kích thích ÿѭӡng hô hҩp, mҳt và da. Phѫi nhiӉm có thӇ dүn ÿӃn co giұt, ngҩt và nhiӉm ÿӝc cyanide.

Gây ngҥt thӣ nhҽ,, gây tәn thѭѫng da do lҥnh khi tiӃp xúc

Chҩt lӓng không màu, có mùi thѫm. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 460C, nhiӋt ÿӝ sôi 820C

Chҩt khí không màu, thoҧng mùi ether hoһc tӓi; vұn chuyӇn dѭӟi áp suҩt, dҥng dung dӏch trong acetone, nhiӋt ÿӝ nóng chҧy 810C, thăng hoa ӣ -840C.

Acetonitrile CH3CN

Acetylene HC=CH

Không dùng ngӑn lӱa hӣ, tia lӱa ÿiӋn, không hút thuӕc, không cho tiӃp xúc vӟi các chҩt oxy hóa. ChӍ sӱ dөng ӣ nhӳng nѫi không có nguӗn lӱa. Bҧo quҧn trong thùng kín, cách ly vӟi nhӳng nѫi chӭa chҩt oxy hóa. Thao tác ӣ nѫi thông gió. Tránh bám vào da, mҳt và màng nhҫy. Sӱ dөng mһt nҥ và găng tay. ĈӇ bҧo vӋ da cҫn mang găng tay tránh lҥnh, kính an toàn hoһc mһt nҥ. Không ÿӇ ngӑn lӱa hӣ, tia lӱa, không hút thuӕc. Thao tác ӣ nѫi có quҥt hút gió tҥi chӛ, dùng loҥi thiӃt bӏ ÿiӋn và thҳp sáng chӕng nә.

Bҧo quҧn trong thùng ӣ nѫi thoáng, tránh xa nguӗn lӱa. Tránh hít phҧi hѫi. Sӱ dөng các thiӃt bӏ bҧo vӋ ÿѭӡng hô hҩp và mҳt.

x 151 x

Rҩt dӉ cháy, nhiӋt ÿӝ bӕc cháy - 180C, giӟi hҥn khҧ năng nә 2,212,8%.

Kích thích nhҽ mҳt, mNJi và hӑng. Hít phҧi dүn tӟi choáng váng, lѫ mѫ và hôn mê.

Chҩt lӓng bay hѫi, không màu, mùi hѫi ngӑt. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 950C, nhiӋt ÿӝ sôi 560C. Tan trong nѭӟc.

Aceton CH3COCH3

Chҩt khӱ mҥnh, phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hóa, fluorine hoһc chlorine dѭӟi tác ÿӝng cӫa ánh sáng. Phҧn ӭng vӟi ÿӗng, bҥc, thӫy ngân hoһc các muӕi cӫa chúng, tҥo thành các hӧp chҩt nhҥy vӟi va chҥm.

Phҧn ӭng vӟi các axit và kiӅm có nѭӟc, tҥo thành hѫi ÿӝc. Tham gia vào phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hóa mҥnh. Làm mòn mӝt sӕ loҥi nhӵa, cao su và các loҥi vҧi bӑc khác. Khi ÿӕt cháy, phân huӹ thành hydrogen cyanide và các ni tѫ ô xít.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hóa (Ví dө nhѭ axít nitric và chrromic) và chloroform trong môi trѭӡng kiӅm. Không tѭѫng hӧp vӟi hӛn hӧp H2SO4 và HNO3 ÿһc. Nӕi dây tiӃp ÿҩt các thùng chӭa lӟn và thùng chӭa tránh tҥo nên dòng ÿiӋn.

Gây chҧy nѭӟc mҳt; kích thích mҥnh ÿѭӡng hô hҩp, gây phù phәi khi phѫi nhiӉm nhiӅu. Hұu quҧ ÿӕi vӟi sӭc khoҿ có thӇ biӇu hiӋn muӝn. Chҩt lӓng không màu, Phá hӫy dҫn dҫn mҳt, hӋ hô hҩp và mùi kiӅm. da khi nuӕt phҧi; Dҥng khí: NhiӋt ÿӝ sôi 0 gây phù phәi khi - 78 C, nhiӋt ÿӝ nóng 0 phѫi nhiӉm nhiӅu chҧy - 33 C. Dung dӏch 25%: nhiӋt vӟi khí và hѫi. ÿӝ nóng chҧy - 580C, nhiӋt ÿӝ sôi 380C. Tan trong nѭӟc. Chҩt lӓng nhӟt, không Xanh tím do tҥo methaemoglobine màu ÿӃn màu nâu. máu. Kích thích Mùi thѫm ÿһc trѭng mҳt và da. Có thӇ cӫa hӧp chҩt amin. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy - ngҩm qua da, phѫi nhiӉm lһp lҥi hoһc 60C, nhiӋt ÿӝ sôi 0 kéo dài có thӇ gây 185 C. nhұy cҧm. Dҥng bông hoһc bӝt Gây ÿӝc khi nuӕt, hít phҧi và dính màu vàng. vào da. Có thӇ gây NhiӋt ÿӝ nóng chҧy kích thích mҳt và 1360C. Không tan trong nѭӟc. da. Có khҧ năng gây ѭng thѭ.

Auramine 4,4’-carbono imidoylbis (N,Ndimethylbenzenamine)

Anilin C6H5NH2

Dung dӏch Ammoniac

Acrolein Chҩt lӓng không màu hoһc màu vàng, mùi CH2=CHCHO hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 870C, nhiӋt ÿӝ sôi 530C.

Bҧo quҧn trong thùng kín, Chҩt oxy hóa mҥnh, axit mҥnh. ÿӇ cách xa các chҩt oxy hóa. Tránh ÿӇ rѫi vào mҳt và da. Thao tác ӣ nѫi có quҥt hút gió tҥi chӛ hoһc ÿeo mһt nҥ, găng tay, mһc quҫn áo bҧo hӝ, ÿeo kính che mһt. Tránh ÿӇ dính vào da và hít Chҩt oxy hóa mҥnh phҧi bӝt. Sӱ dөng găng tay cao su hoһc nhӵa tәng hӧp và kính an toàn. Thao tác trong tӫ hút hoһc ÿeo mһt nҥ chӕng bөi.

x 152 x

DӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 700C, giӟi hҥn khҧ năng nә 1,211%.

Giӕng nhѭ khí ammoniac, giӟi hҥn cháy 1528%.

Chҩt oxy hóa, axit, kiӅm, ammonia, amine. Acrolein chѭa ӭc chӃ dӉ tӵ polyme hóa, thѭӡng là vӟi hydroquinone. Sau thӡi gian có thӇ tҥo thành peroxides nhҥy vӟi va chҥm. Bҧo quҧn trong lӑ chӭa có Phҧn ӭng mҥnh vӟi các nҳp kín. Khi bӏ dính vào kim loҥi nһng nhѭ thӫy mҳt cҫn rӱa nhanh chóng ngân và muӕi cӫa chúng, và ÿѭa ÿӃn y tӃ. Thao tác tҥo thành các hӧp chҩt gây trong tӫ hút. Sӱ dөng găng cháy nә. tay cao su hoһc nhӵa và kính an toàn loҥi chӕng hóa chҩt.

Rҩt dӉ cháy. Không ÿӇ rѫi vào da và NhiӋt ÿӝ bӕc mҳt. Thao tác trong tӫ hút cháy - 260C, hoһc nѫi thông gió tӕt. giӟi hҥn khҧ năng nә 2,831%

Dҥng bӝt, màu vàng sáng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1280C, nhiӋt ÿӝ sôi 4000C. Tan nhҽ trong nѭӟc, nhѭng tan mҥnh trong các axit và các dung môi hӳu cѫ. Chҩt lӓng có khҧ năng bӕc khói, màu nâu ÿӓ sүm, mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy –7,20C, nhiӋt ÿӝ sôi 58,80C.

Benzidin 1,1’-biphenil4,4’-diamine

Bromine Br2

Chҩt lӓng dӉ bay hѫi, không màu, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 60C, nhiӋt ÿӝ sôi 800C.

Benzen C6H6

Tác ÿӝng ăn mòn. Hѫi cӫa nó phá hӫy dҫn dҫn mҳt và ÿѭӡng hô hҩp. Hít phҧi hѫi gây phù phәi và ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, dính vào mҳt gây giҧm thӏ lӵc, ÿӓ mҳt, ÿau và bӓng nһng ӣ các mô.

Ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng gây chóng mһt và nhӭc ÿҫu khi hít phҧi, ӣ nӗng ÿӝ cao có thӇ gây ngҩt và tӱ vong. Có nguy cѫ bӏ thiӃu máu bҩt sҧn, bӋnh bҥch cҫu, tәn thѭѫng gan khi phѫi nhiӉm kéo dài hoһc thѭӡng xuyên. Có thӇ ngҩm qua da. Có thӇ ngҩm qua da. Có thӇ gây ung bàng quang. Nên tránh tҩt cҧ các phѫi nhiӉm. Bҧo quҧn bình chӭa ӣ nѫi thoáng và cách xa nguӗn lӱa. Thao tác trong tӫ hút hoһc lӗng hút có thông gió thích hӧp. Sӱ dөng dөng cө bҧo vӋ mҳt và ÿeo găng tay bҵng nitril hoһc PVC. Dùng dây tiӃp ÿҩt nhҵm tránh tҥo dòng ÿiӋn. Có thӇ phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá, bao gӗm cҧ axit chromic, thuӕc tím và oxy lӓng.

Sӱ dөng trong hӋ thӕng khép kín và có thông khí. Mang găng tay bҧo vӋ và mһc ÿӗ bҧo hӝ, kính an toàn, dөng cө che mһt, hoһc sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt cùng vӟi máy thӣ.

x 153 x

Không cháy nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác. NhiӅu phҧn ӭng có thӇ gây cháy hoһc nә. Ĉun nóng làm tăng áp suҩt dүn ÿӃn nguy cѫ cháy.

Chҩt oxy hoá mҥnh, tham gia vào các phҧn ӭng mҥnh vӟi các chҩt dӉ cháy và các chҩt khӱ. Tham gia vào phҧn ӭng mҥnh vӟi dung dӏch ammonia, các chҩt oxy hoá, kim loҥi, các hӧp chҩt hӳu cѫ và phӕt pho.

DӉ cháy. Khi Tránh tҩt cҧ các phѫi nhiӉm. Không cho phép sӱ dөng cháy toҧ hѫi Sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt hoһc có sӵ kiӇm soát cӫa ÿӝc (khí) và da. Thao tác trong tӫ hút luұt pháp ӣ nhiӅu nѭӟc . có quҥt thông gió.

Rҩt dӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy -110C, giӟi hҥn cháy 1,3-8%

Làm hѭ hӓng mӝt sӕ bӅ mһt bҵng nhӵa, cao su và các chҩt liӋu khác.

Carbon dioxide Chҩt rҳn màu trҳng trong Nguy cѫ gây ngҥt thӣ 0 CO2 (ÿұm ÿһc, suӕt ӣ -79 C. Thăng hoa ӣ nѫi chұt hҽp hoһc ӣ nhiӋt ÿӝ thѭӡng không thoáng khí. rҳn) TiӃp xúc vӟi chҩt rҳn “ÿá khô” dүn tӟi tәn thѭѫng do lҥnh. Carbon Chҩt lӓng không màu, Có thӇ ngҩm qua da. tetrachloride mùi este ÿһc trѭng. Phѫi nhiӉm lâu dài có CCl4 NhiӋt ÿӝ sôi -230C, nhiӋt thӇ gây viêm da. Kích thích mҳt. Có thӇ có ÿӝ sôi 76,50C. gây tәn thѭѫng gan và thұn, gây rӕi loҥn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, biӇu hiӋn ÿau ÿҫu, buӗn nôn, vàng da nhҽ, ăn không ngon và hiӋu ӭng hôn mê. Gây ung thѭ ӣ ÿӝng vұt. Chҩt khí màu vàng lөc, Phá hӫy dҫn dҫn mҳt, Chlorine mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng da và ÿѭӡng hô hҩp. Cl2 chҧy -1010C, nhiӋt ÿӝ sôi Hít phҧi có thӇ gây (clo) -340C. viêm phәi và phù phәi, dүn ÿӃn hӝi chӭng phҧn ӭng gây rӕi loҥn ÿѭӡng hô hҩp (RADS). Chҩt lӓng bay hѫi nhanh có thӇ gây tәn thѭѫng do lҥnh. Phѫi nhiӉm nhiӅu có thӇ gây tӱ vong. Hұu quҧ ÿӕi vӟi sӭc khoҿ có thӇ biӇu hiӋn muӝn. Cҫn ÿѭӧc theo dõi y tӃ. Làm viӋc trong hӋ kín có thông gió. Mang găng tay cách ly lҥnh, quҫn áo bҧo hӝ, kính bҧo vӋ và sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt cùng vӟi thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp.

Không cháy, nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác.

x 154 x

Tránh mӑi tiӃp xúc. Làm viӋc nѫi thoáng gió, có quҥt hút hoһc dùng thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp. Mang găng tay nitril và quҫn áo bҧo hӝ, che mһt hoһc dөng cө bҧo vӋ mҳt cùng vӟi thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp.

Không cháy. Ĉun nóng toҧ hѫi (hoһc khí) khó chӏu hoһc ÿӝc hҥi.

Dung dӏch trong nѭӟc là chҩt oxy hoá mҥnh, phҧn ӭng mҥnh vӟi kiӅm và nhiӅu hӧp chҩt hӳu cѫ, acetylene, butadiene, benzene và các phân ÿoҥn dҫu khác (petroleum fractions), ammonium, hydrogen, sodium carbide, nhӵa thông và các hҥt kim loҥi nhӓ (finely divided metal) gây nguy cѫ cháy và nә.

Khi tiӃp xúc vӟi các bӅ mһt nóng hoһc lӱa phân huӹ, tҥo thành hѫi và khí ÿӝc và ăn mòn (Hydrogen chloride, chlorine, phosgen). Phҧn ӭng vӟi mӝt sӕ kim loҥi nhѭ nhôm, Magiê, kӁm.

Mang găng tay cách ly ÿӇ bҧo Kim loҥi kiӅm, kiӅm mҥnh. vӋ. ChӍ bҧo quҧn ӣ nѫi thoáng mát hoһc trong thùng hӣ.

Phҧn ӭng vӟi nhiӅu kim loҥi khi có sӵ tham gia cӫa nѭӟc. Ăn mòn nhӵa, cao su, và các loҥi vӓ bӑc khác.

Khí, tӯ màu vàng ÿӃn màu ÿӓ hoһc chҩt lӓng màu nâu ÿӓ. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – 590C, nhiӋt ÿӝ sôi 100C.

Chҩt lӓng không màu, dӉ bay hѫi, có mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – 630C, nhiӋt ÿӝ sôi 610C. Tan nhҽ trong nѭӟc.

Chlorine dioxide ClO2

Chloroform CHCl3

Gây ÿӝc khi hít phҧi, nuӕt và dính vào da. Gây kích thích da. Có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn gan, thұn và hӋ thҫn kinh trung ѭѫng gây ÿau ÿҫu, buӗn nôn, vàng da nhҽ, ăn không ngon, lѫ mѫ. Phѫi nhiӉm mãn tính hoһc kéo dài gây ung thѭ ÿӝng vұt, nghi ngӡ gây ung thѭ cho ngѭӡi.

Kích thích mҥnh mҳt, da và ÿѭӡng hô hҩp. Hít phҧi có thӇ gây phù phәi. Ҧnh hѭӣng ÿӃn sӭc khӓe có thӇ biӇu hiӋn muӝn, cҫn ÿѭӧc theo dõi y tӃ.

Mһc quҫn áo bҧo hӝ, mang găng tay nitrile và kính bҧo vӋ mҳt. Thao tác trong tӫ hút khí.

Làm viӋc trong hӋ thӕng kín có thông gió. Mang găng tay, quҫn áo và kính bҧo hӝ, hoһc sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo hӝ mҳt cùng vӟi bҧo vӋ hô hҩp.

x 155 x

Không cháy, nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác. Có thӇ gây nә khi ÿun nóng, phѫi nhiӉm vӟi ánh sáng mһt trӡi hoһc tác dөng cӫa va chҥm và tia lӱa. Chҩt kiӅm mҥnh. Mӝt sӕ kim loҥi nhѭ nhôm hoһc magiê, bӝt kӁm. Các chҩt oxy hoá mҥnh.

Chҩt oxy hoá mҥnh, phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt liӋu dӉ cháy và các chҩt khӱ. Phҧn ӭng mҥnh vӟi phӕt pho, kali hydroxide, lѭu huǤnh, ammoniac, methane, phosphine và hydrogen sulfide.

Khi ÿun nóng ÿӃn mӭc phân huӹ tҥo thành khí phosgene. Ăn mòn nhӵa và cao su.

Gây kích thích mҳt, da và hӋ hô hҩp. TiӃp xúc kéo dài hoһc thѭӡng xuyên vӟi da có thӇ gây viêm da, lӣ loét do chrome và kích ӭng da. Hít phҧi có thӇ gây ra phҧn ӭng kiӇu hen suyӉn. Có thӇ gây thӫng vách ngăn mNJi. Gây ung thѭ cho ngѭӡi. Màu ÿӓ nhҥt, ánh kim, Hít phҧi hѫi ÿӗng dӉ uӕn, cӭng, không có thӇ gây “sӕt do ÿӗng”. mùi. Dҥng bӝt màu ÿӓ, chuyӇn sang màu xanh do ҧnh hѭӣng cӫa không khí ҭm. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 10830C, nhiӋt ÿӝ sôi 25670C. Gây tәn thѭѫng Tinh thӇ không màu hoһc màu trҳng, mùi nһng cho mҳt, da hҳc. và ÿѭӡng hô hҩp. Hít phҧi hѫi có thӇ NhiӋt ÿӝ nóng chҧy gây phù phәi dүn 520C, nhiӋt ÿӝ sôi ÿӃn co giұt, ngҩt, 610C. suy hô hҩp và chӃt.

Cyanogen bromide BrCN

Copper Cu (ÿӗng)

Axit chromic Dҥng bông hoһc dҥng CrO3 bӝt màu ÿӓ sүm, Ô xít Crôm VI không mùi, thѭӡng xuyên sӱ dөng trong dung dӏch pha vӟi nѭӟc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1970C.

Các hӧp chҩt nhҥy vӟi va chҥm ÿѭӧc tҥo thành vӟi các hӧp chҩt acetylene, ethylene oxides azide và hydrogen peroxide. Phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh nhѭ clorates, bromates và iodates gây nguy cѫ cháy nә.

Thao tác ӣ nѫi có quҥt hút gió tҥi chӛ hoһc sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp, mang găng tay và kính bҧo hӝ.

Làm viӋc trong hӋ kín và thông khí. Ĉeo găng tay và mһc ÿӗ bҧo hӝ, kính bҧo vӋ, mһt nҥ hoһc dùng dөng cө bҧo vӋ mҳt cùng phѭѫng tiӋn bҧo vӋ hô hҩp.

DӉ cháy.

Không cháy, nhѭng sinh ra khí cháy khi ÿun nóng. Ĉӕt cháy sinh ra hѫi hoһc khí khó chӏu hoһc ÿӝc.

x 156 x

Phân hӫy khi ÿun nóng hoһc tiӃp xúc vӟi các axit sinh ra ÿӝc tӕ cao, hydrogen cyanide có khҧ năng cháy và hydrogen bromide ăn mòn. Phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh. Phҧn ӭng chұm vӟi nѭӟc và hѫi ҭm, tҥo thành hydrogen bromide và hydrogen cyanide. Phá huӹ nhiӅu kim loҥi khi có nѭӟc.

Dung dӏch trong nѭӟc là mӝt axit mҥnh, phҧn ӭng vӟi kiӅm và có tính ăn mòn. Chҩt oxy hoá mҥnh, phҧn ӭng vӟi các chҩt dӉ cháy, chҩt hӳu cѫ và các vұt liӋu nhanh bӏ oxy hoá khác (giҩy, gӛ, lѭu huǤnh, nhôm, nhӵa tәng hӧp ...). Ăn mòn các kim loҥi.

Tránh ÿӇ dính vào da và mҳt. Tránh hít phҧi hҥt bөi nhӓ và hѫi. Thao tác ӣ nѫi có thông gió, có thiӃt bӏ thҧi khí tҥi chӛ hoһc vӟi thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp.

Ӣ nhiӋt ÿӝ trên 2500C phân huӹ thành ô xít crôm và oxy làm tăng nguy cѫ cháy. NhiӅu phҧn ӭng có thӇ gây nguy hiӇm.

2,4Dinitrophenyl -hydrazine C6H3(NO2)2NHNH2 1-Hydrazino2,4-dinitrobenzen

Dҥng bӝt tinh thӇ, màu ÿӓ cam. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 2000C, tan nhҽ trong nѭӟc.

Kích thích da và mҳt. Ĉӝc hҥi khi nuӕt, hít phҧi và tiӃp xúc vӟi da.

Bӝt màu trҳng. NhiӋt Gây ngӝ ÿӝc khi ÿӝ nóng chҧy biӃn ÿәi. nuӕt, hít phҧi hoһc ngҩm qua da. Có thӇ gây quái thai bҭm sinh. Gây kích thích mҳt Diethyl ether Chҩt lӓng, bay hѫi mҥnh không màu, mùi và ÿѭӡng hô hҩp. C2H5OC2H5 ngӑt ÿһc trѭng. NhiӋt Có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӝ nóng chҧy –1160C, ÿӃn hӋ thҫn kinh nhiӋt ÿӝ sôi 340C, tan trung ѭѫng gây ra lѫ mѫ và ngҩt. Hít nhҽ trong nѭӟc. nhiӅu lҫn có thӇ gây nghiӋn. Dimethylamine Chҩt khí hóa lӓng dӉ Kích thích mҳt và bay hѫi, không màu, hӋ hô hҩp rҩt (CH3)2NH mҥnh. Hít phҧi có mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – thӇ gây phù phәi. 930C, nhiӋt ÿӝ sôi 70C, Sӵ bӕc hѫi nhanh có thӇ gây mӋt mӓi hoà lүn vӟi nѭӟc. do lҥnh. Dung dӏch có tác ÿӝng ăn mòn ÿӕi vӟi da và mҳt.

Cytochalasin (A-J)

x 157 x

Bҧo quҧn thùng chӭa tҥi nѫi thông gió tӕt, tránh xa nguӗn lӱa. Nӕi dây tiӃp ÿҩt vӟi thùng chӭa nhҵm ngăn ngӯa khҧ năng tҥo dòng tƭnh ÿiӋn.Thao tác trong tӫ hút, mang găng tay nitrile tránh sӵ khӱ mӥ ӣ da. Cӵc kǤ dӉ Bҧo quҧn xa nguӗn lӱa. cháy. NhiӋt Khi bӏ dính vào mҳt , rӱa ÿӝ bӕc cháy ngay và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. –260C, giӟi Thao tác trong tӫ hút. Sӱ hҥn khҧ dөng găng tay bҵng nitrile năng cháy và kính bҧo vӋ loҥi chӕng 2,8-14%. hóa chҩt. Dung dӏch rҩt dӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy –180C. Bҧo quҧn trong ÿiӅu kiӋn ҭm nhҵm giҧm nguy cѫ nә. Dùng mһt nҥ chӕng bөi, găng tay cao su hoһc nhӵa và kính bҧo vӋ loҥi chӕng hóa chҩt.

Rҩt dӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy -450C, giӟi hҥn cháy 1,7 – 48%.

Có thӇ phҧn ӭng mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá và chҩt khӱ.

Có thӇ phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá, thuӹ ngân.

Phѫi nhiӉm vӟi không khí và ánh sáng có thӇ tҥo thành các peroxide dӉ nә. Có thӇ phҧn ӭng mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá và các halogen.

Tránh ÿӇ dính vào mҳt, da Chҩt oxy hoá mҥnh. và quҫn áo. Mang kính bҧo vӋ khӓi hoá chҩt và găng tay nhӵa hoһc cao su.

Chҩt lӓng không màu, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 120C, nhiӋt ÿӝ sôi 1010C.

Kích thích mҳt và ÿѭӡng hô hҩp. Có thӇ ҧnh hѭӣng hӋ thҫn kinh trung ѭѫng gây ÿau ÿҫu, buӗn nôn, ho, ÿau hӑng, ÿau bөng, chóng mһt, buӗn ngӫ, nôn, ngҩt. Có thӇ ngҩm qua da. Gây tәn thѭѫng thұn và gan. Có thӇ gây ung thѭ.

x 158 x

DӉ cháy, có khҧ năng gây cháy tӯ xa. Khi ÿә hoһc khuҩy… có thӇ xuҩt hiӋn tích ÿiӋn.

Thao tác ӣ nѫi thông gió, có thiӃt bӏ thҧi khí tҥi chӛ. Không dùng ngӑn lӱa hӣ, tránh tiӃp xúc vӟi tia lӱa ÿiӋn, không hút thuӕc, không cho tiӃp xúc vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh hoһc nhӳng bӅ mһt nóng. Không sӱ dөng khí nén khi ÿә vào, ÿә ra và trong các thao tác khác. Sӱ dөng các dөng cө không phát tia lӱa ÿiӋn. Mang găng tay, quҫn áo bҧo hӝ, kính che mһt hoһc sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt cùng phѭѫng tiӋn bҧo vӋ hô hҩp. Ethanol Chҩt lӓng không màu, Tác ÿӝng ÿӝc hҥi Rҩt dӉ cháy. Bҧo quҧn trong vұt chӭa khi nuӕt phҧi. Gây NhiӋt ÿӝ bӕc kín nҳp. Tránh xa nguӗn dӉ bay hѫi, mùi nhҽ CH3CH2OH kích thích mҳt. Có cháy 120C, lӱa. ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – thӇ gây tәn thѭѫng giӟi hҥn hӋ thҫn kinh trung cháy 3-19%. 1170C, nhiӋt ÿӝ sôi 0 ѭѫng. 79 C, tan trong nѭӟc. Ethanolamine Chҩt lӓng dính, không Tác ÿӝng ăn mòn NhiӋt ÿӝ bӕc Mang găng tay nhӵa hoһc lên mҳt, hӋ hô hҩp cháy 850C. cao su và dùng phѭѫng tiӋn H2NCH2CH2 bay hѫi, mùi ammonia. và da. Có thӇ gây bҧo vӋ mҳt. OH chӭng cҧm ӭng da. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 2-Amino100C, nhiӋt ÿӝ sôi ethanol 1710C, tan trong nѭӟc.

Dioxane C4H8O2 Diethylene dioxide

Phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh.

Phҧn ӭng mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh.

Có thӇ tҥo thành các peroxit gây nә. Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh và axit ÿұm ÿһc. Trong mӝt sӕ phҧn ӭng có chҩt xúc tác có thӇ gây nә. Ăn mòn nhiӅu dҥng nhӵa tәng hӧp.

Kích thích mҥnh lên mҳt và ÿѭӡng hô hҩp trên. Có thӇ dүn tӟi hiӋn tѭӧng cҧm ӭng do hít phҧi hoһc tiӃp xúc vӟi da kéo dài.

Dung dӏch không màu hoһc vàng nhҥt, mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – 140C, nhiӋt ÿӝ sôi 1890C. Tan trong nѭӟc.

Glutararaldeh yde OHC(CH2)3C HO

Có thӇ phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá, nitromethan tҥo thành các chҩt dӉ nә, vӟi HCl tҥo thành chҩt bis (chloromethyl) ether có khҧ năng mҥnh gây ung thѭ.

Thao tác trong tӫ hút hoһc Có thӇ phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá rҩt mҥnh. nѫi thông gió tӕt. Mang găng tay cao su hoһc nhӵa, sӱ dөng phѭѫng tiӋn bҧo vӋ mҳt.

Mang ÿӗ bҧo hӝ nhѭ tҥp dӅ nhӵa, găng tay cao su hoһc nhӵa và loҥi kính bҧo vӋ khӓi hoá chҩt. Thao tác trong tӫ hút hoһc nѫi thông gió tӕt.

x 159 x

NhiӋt ÿӝ bӕc Gây kích thích cháy 500C. mҥnh mҳt và da, kích thích ÿѭӡng hô hҩp. Phѫi nhiӉm vӟi hѫi trong thӡi gian dài có thӇ gây hӝi chӭng kiӇu hen, viêm kӃt mҥc, viêm thanh quҧn, viêm phӃ quҧn hoһc viêm phӃ quҧn - phәi. Có thӇ gây cҧm ӭng da do tiӃp xúc. Có thӇ gây nguy cѫ làm cho sӭc khӓe không hӗi phөc. Gây ung thѭ.

Chҩt lӓng không màu , mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ sôi 960C. Tan trong nѭӟc.

Dung dӏch Formaldehyde (37-41% formaldehyde có 11-14% methanol) HCHO

Dung dӏch formaldehy de ÿұm ÿһc trӣ thành vҭn ÿөc khi bҧo quҧn dѭӟi 210C và nên bҧo quҧn ӣ 21 – 250C. Dung dӏch loãng (1-5%) và dung dӏch thѭӡng (525%) vүn có nhiӅu nguy hiӇm cӫa dung dӏch ÿһc. Thѭӡng cung cҩp ӣ dҥng dung dӏch ӣ nӗng ÿӝ khác nhau, có thêm chҩt әn ÿӏnh nhҵm tăng tính әn ÿӏnh.

Hydrogen sulfide H2S

Oxy già H2O2

Axit hydrochloric (10-37%) HCl Hydrogen chloride

Tác ÿӝng ăn mòn lên mҳt, hӋ hô hҩp và da. TiӃp xúc vӟi hѫi nhiӅu lҫn dүn ÿӃn viêm phӃ quҧn mãn tính.

Chҩt khí không màu, mùi trӭng thӕi. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 850C, nhiӋt ÿӝ sôi 600C.

Có thӇ tәn hҥi hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, gây ÿau ÿҫu, chóng mһt, ho, viêm hӑng, nôn, khó thӣ, choáng và tӱ vong. Hít phҧi có thӇ gây phù phәi. Làm ÿӓ, ÿau và bӓng nһng mҳt. x 160 x

Chҩt cháy rҩt mҥnh. Giӟi hҥn khҧ năng cháy 4,3-46%.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi nhiӅu hoá chҩt khác nhau, bao gӗm cҧ các chҩt ô xy hoá và kiӅm. Phҧn ӭng vӟi hҫu hӃt các kim loҥi và muӕi cӫa chúng, các chҩt lӓng dӉ cháy nә và vұt liӋu dӉ cháy khác (giҩy, vҧi), aniline và nitromethane.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi kiӅm (chҩt rҳn và dung dӏch ÿһc) và phҧn ӭng gây nә vӟi thuӕc tím rҳn. Toҧ hѫi ÿӝc và gây nә khi tiӃp xúc vӟi nhiӅu kim loҥi. Toҧ hѫi rҩt ÿӝc khi ÿun nóng.

Có thӇ phân huӹ thành oxy, làm tăng áp suҩt trong vұt chӭa. Bҧo quҧn ӣ chӛ tӕi, mát. Không bҧo quҧn trong vұt chӭa hoһc thiӃt bӏ kim loҥi nhѭ ÿӗng thau, ÿӗng, sҳt. Làm viӋc nѫi thông gió, có Chҩt oxy hoá mҥnh và axit Khҧ năng nitric mҥnh. Ăn mòn nhiӅu cӫa khӭu thiӃt bӏ thҧi khí tҥi chӛ. Mang kính an toàn hoһc sӱ kim loҥi và các loҥi nhӵa. giác giҧm rҩt nhanh và dөng phѭѫng tiӋn bҧo vӋ mҳt cùng vӟi phѭѫng tiӋn không thӇ bҧo hô hҩp. dӵa vào nó ÿӇ xác ÿӏnh sӵ hiӋn diӋn cӫa khí.

Không hít hѫi, sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo vӋ hô hҩp. Khi bӏ dính vào mҳt, rӱa ngay bҵng nѭӟc và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Bӏ dính vào da rӱa ngay bҵng nhiӅu nѭӟc. Thao tác trong tӫ hút. Ĉeo găng tay cao su hoһc nhӵa và thiӃt bӏ bҧo vӋ mҳt. Chҩt lӓng không màu. Ăn mòn ӣ nӗng ÿӝ Chҩt oxy Dùng nhiӅu nѭӟc ÿӇ rӱa hoá, tiӃp xúc khi bӏ bám vào da. NӃu NhiӋt ÿӝ nóng chҧy - cao (60%) và ӣ 0 nӗng ÿӝ thҩp (6%) vӟi vұt liӋu nӗng ÿӝ cao hѫn 20% ÿeo 39 C (70%), nhiӋt ÿӝ 0 nӃu tiӃp xúc lâu dài dӉ cháy có găng tay nitrile và sӱ dөng sôi 125 C (70%). phѭѫng tiӋn bҧo vӋ mҳt. vӟi da. Dung dӏch thӇ gây Tan trong nѭӟc tҥo cháy. loãng kích thích thành dung dӏch ӣ các mҳt, hӋ hô hҩp và nӗng ÿӝ khác nhau. da.

Chҩt lӓng bay hѫi, không màu, mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ sôi –1210C. Tan trong nѭӟc.

Kích thích mҳt, hӋ thҫn kinh và da. Gây mүn cҧm da khi tiӃp xúc nhiӅu lҫn. Có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn tuyӃn giáp.

Có thӇ ngҩm qua da. Phѫi nhiӉm nhiӅu lҫn gây tәn thѭѫng thұn và hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, gây nôn, tiêu chҧy, ÿau ÿҫu, buӗn nôn, sѭng lӧi và rөng răng.

Dҥng vҭy kӃt tinh màu xanh ÿen, có mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1140C, nhiӋt ÿӝ sôi 1840C. Gҫn nhѭ không tan trong nѭӟc.

Chҩt lӓng nһng, màu bҥc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy – 390C, nhiӋt ÿӝ sôi 3570C. Không tan trong nѭӟc.

Iodine I2 (I ôt)

Mercury Hg (thӫy ngân)

Bҧo quҧn trong vұt chӭa kín nҳp. Thao tác trong tӫ hút hoһc ӣ nѫi thông gió tӕt. Tránh bӏ chҧy tràn. Theo dõi chӃ ÿӝ vӋ sinh nghiêm ngһt. Mang găng tay nitrile.

Acetylene, axit fulminic. Phҧn ӭng vӟi ammoniac, azides và ethylene oxide tҥo thành các chҩt dӉ nә. Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi brôm. Tҥo thành hӛn hӕng vӟi nhiӅu kim loҥi.

Không hít hѫi. Tránh bӏ Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các dính vào mҳt. Ĉeo găng tay kim loҥi nhѭ nhôm, kali và nitrile. natri, hӛn hӧp ethanol/photphorus, acetylene và ammoniac.

x 161 x

Không cháy, nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác. NhiӅu phҧn ӭng có thӇ gây cháy hoһc nә. Khi ÿӕt toҧ hѫi (hoһc khí) khó chӏu hoһc ÿӝc hҥi. Không cháy. Toҧ hѫi khó chӏu hoһc ÿӝc khi bӏ ÿӕt nóng. Bҧo quҧn bình chӭa và sӱ dөng khay hӭng ÿӇ chӭa lѭӧng bӏ ÿә ra, Hút các giӑt rѫi vãi vào bình oxy khӟp vӟi ӕng nӕi mao dүn và nӕi vӟi mӝt cái bѫm, xӱ lý khu vӵc bӏ tràn bҵng bӝt kӁm ÿӇ tҥo thành hӛn hӕng.

Chҩt lӓng không màu, dӉ bay hѫi, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy -980C, nhiӋt ÿӝ sôi 650C. Tan trong nѭӟc.

Tinh thӇ có màu tӯ trҳng ÿӃn hӗng, mùi ÿһc trѭng. Cҩu trúc alpha: nhiӋt ÿӝ nóng chҧy 500C, nhiӋt ÿӝ sôi 3010C. Cҩu trúc Beta: nhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1130C, nhiӋt ÿӝ sôi 3060C, ít tan trong nѭӟc nhѭng hydrocloride thì tan trong nѭӟc.

Methanol CH3OH

Naphthylamin e (alpha và beta) C10H9N N-phenyl-Dnaphthylamin e và Nphenyl-Enaphthylamin e.

Ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, dүn tӟi ngҩt; kích thích màng nhҫy. Phѫi nhiӉm mãn tính có thӇ gây tәn thѭѫng võng mҥc và dây thҫn kinh mҳt. Da bӏ tiӃp xúc kéo dài có thӇ bӏ viêm. Có thӇ ngҩm qua da. Cҧ hai dҥng ÿӅu rҩt ÿӝc khi nuӕt, hít phҧi và tiӃp xúc vӟi da. Gây ung thѭ cho ngѭӡi, gây ung thѭ bàng quang. Gây ÿӝt biӃn và quái thai trên thӵc nghiӋm. Ngҩm qua da. Tránh tҩt cҧ các phѫi nhiӉm. Sӱ dөng ÿӗ bҧo hӝ thích hӧp. Thao tác trong tӫ hút, nѫi có thiӃt bӏ thҧi khí hoһc quҥt hút gió.

Bҧo quҧn trong bình kín, tránh xa nguӗn lӱa. Tránh hít hѫi và tiӃp xúc vӟi da. Thao tác trong tӫ hút hoһc nѫi thông gió tӕt. Mang găng tay nhӵa hoһc cao su và phѭѫng tiӋn bҧo vӋ mҳt.

x 162 x

DӉ cháy.

DӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy -160C, giӟi hҥn cháy 7-37%.

Có thӇ phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá, magiê hoһc brôm và phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy hoá mҥnh hoһc chloroform và natri có thӇ gây nә.

Cҩm sӱ dөng hoһc có sӵ kiӇm soát cӫa luұt pháp ӣ nhiӅu nѭӟc.

Nitrobenzen C6H5NO2

Axit nitric (50- 70%) HNO3

Ninhydrin C9H6O4

Chҩt lӓng dҥng dҫu, màu vàng sáng, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 60C, nhiӋt ÿӝ sôi 2110C.

Chҩt rҳn màu vàng ánh, tӵ phân huӹ trѭӟc khi nóng chҧy ӣ nhiӋt ÿӝ 2410C. Cung cҩp trong bình phun khí dung dѭӟi dҥng dung dӏch butanol 0,5% . Tan trong nѭӟc. Chҩt lӓng dҥng khói không màu hoһc màu vàng sáng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 420C, nhiӋt ÿӝ sôi: 831210C. Tan trong nѭӟc. Chҩt oxy hóa; có thӇ gây cháy khi tiӃp xúc vӟi vұt liӋu dӉ cháy. Khi cháy tӓa hѫi ÿӝc.

Tránh hít phҧi khí dung và hѫi cNJng nhѭ bӏ dính vào mҳt. Dùng găng tay nhӵa hoһc cao su và kính bҧo vӋ loҥi chӕng hóa chҩt.

x 163 x

Không hít hѫi; sӱ dөng phѭѫng tiӋn bҧo vӋ hô hҩp. Khi bӏ dính vào mҳt nhanh chóng rӱa và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Bӏ dính vào da, rӱa nhanh và thay quҫn áo bӏ nhiӉm bҭn. Ĉeo găng tay nhӵa PVC, tҥp dӅ nhӵa và kính an toàn loҥi chӕng hóa chҩt. Thao tác trong tӫ hút. DӉ cháy. Thao tác nѫi thông khí, nѫi Xanh tím do tҥo Nguy cѫ có thiӃt bӏ thҧi khí tҥi chӛ methaemoglobin cháy và nә. hoһc sӱ dөng thiӃt bӏ bҧo máu, tәn thѭѫng gan, triӋu chӭng NhiӋt ÿӝ bӕc bӝ hô hҩp. Sӱ dөng găng bao gӗm cҧ xanh cháy 880C. tay, quҫn áo và kính bҧo hӝ. tím môi hoһc móng tay, chân, chóng mһt, nôn mӱa, mӋt lҧ, ngҩt. Ngҩm qua da.

Tác ÿӝng ăn mòn; gây bӓng nһng ӣ mҳt và da. Hít phҧi hѫi có thӇ gây phù phәi.

Gây ÿӝc khi nuӕt DӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc và hít phҧi. Kích cháy 390C. thích mҳt, hӋ hô hҩp và da. TiӃp xúc nhiӅu lҫn dүn tӟi chӭng mүn cҧm da.

Khi ÿӕt cháy tҥo thành khí ăn mòn bao gӗm các nitѫ ô xít. Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá và chҩt khӱ mҥnh gây ra nguy cѫ cháy và nә. Ăn mòn nhiӅu dҥng nhӵa. Tҥo thành các chҩt nә (không bӅn bӣi nhiӋt) hoһc các hӛn hӧp vӟi nhiӅu hӧp chҩt hӳu cѫ và vô cѫ.

Axit acetic, axit chromic, axit hydrocyanic, anilin, carbon hydrgen sulfide, kiӅm, kim loҥi và nhiӅu chҩt khác.

Axit nitric ÿұm ÿһc tham gia vào các phҧn ӭng nguy hiӇm hѫn nhӳng hóa chҩt thӱ khác.

Khi dính vào da tҥo thành vӃt tím kéo dài.

Oxygen O2

Axit oxalic HO2CCO2H

Osmium tetroxide OsO4

Rҩt ÿӝc khi nuӕt, hít phҧi và tiӃp xúc vӟi da, gây bӓng nһng và kích thích. Hѫi, chҩt rҳn và dung dӏch ÿӅu gây tác ÿӝng ăn mòn ÿӃn da và ÿѭӡng hô hҩp. Hít vào có thӇ gây phù phәi.

Chҩt oxy hoá rҩt mҥnh. Không cháy, nhѭng nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác.

x 164 x

Bҧo quҧn trong bình chӭa kín và ÿӇ nѫi thông gió tӕt. Thao tác vӟi chҩt rҳn hoһc dung dӏch trong tӫ hút hoһc nѫi có quҥt hút gió. Ĉeo kính an toàn loҥi chӕng hóa chҩt và găng tay bҧo vӋ. Khi pha chӃ dung dӏch phҧi ÿһt các túi kín vào bình vӟi lѭӧng nѭӟc cҫn thiӃt, ÿұy nҳp rӗi lҳc tӟi khi vӥ túi. Ĉӝc hҥi khi tiӃp xúc DӉ cháy. Khi Tránh dính vào da và mҳt, Tinh thӇ không màu, Các chҩt oxy hoá cNJng nhѭ tan trong nѭӟc. vӟi da và nuӕt phҧi. ÿӕt toҧ hѫi ÿeo dөng cө bҧo vӋ mҳt và bҥc, thuӹ ngân và các hӧp mang găng tay. chҩt cӫa chúng. Bөi gây kích thích (hoһc khí) NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 0 ÿѭӡng hô hҩp và khó chӏu 190 C, phân huӹ. mҳt. Dung dӏch kích hoһc ÿӝc. thích mҳt và có thӇ làm bӓng da. Ӣ nӗng ÿӝ rҩt cao Không cháy, Không dùng ngӑn lӱa hӣ, tia Chҩt oxy hoá mҥnh, phҧn Khí dҥng nén không gây kích thích nhѭng nhѭng lӱa ÿiӋn, không hút thuӕc, màu. NhiӋt ÿӝ nóng ӭng vӟi các vât liӋu dӉ cháy làm tăng sӭc không ÿӇ tiӃp xúc vӟi các chҧy -218,40C, nhiӋt ÿӝ ÿѭӡng hô hҩp. và các chҩt khӱ gây ra nguy sôi –1830C. cháy cӫa các chҩt dӉ cháy. cѫ cháy và nә. Phҧn ӭng vӟi dҫu, mӥ, hydrogen và các chҩt khác. chҩt lӓng dӉ cháy, các chҩt Khi làm rҳn và khí. nóng áp xuҩt trong bình chӭa tăng lên, có nguy cѫ nә.

Tinh thӇ màu vàng sáng, mùi hҳc. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 400C, nhiӋt ÿӝ sôi 1300C, thăng hoa dѭӟi ÿiӇm sôi. Tan trong nѭӟc.

x 165 x

Không hít hѫi, sӱ dөng Phҧn ӭng vӟi các chҩt oxy dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. hóa gây nguy cѫ cháy và Tránh ÿӇ rѫi vào mҳt và nә. tiӃp xúc vӟi da. Làm viӋc trong tӫ hút. Mang găng tay nitrile và dөng cө bҧo vӋ mҳt. Khi bӏ dính vào mҳt rӱa ngay bҵng nѭӟc và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Khi bӏ dính vào da cҫn cӣi ngay quҫn áo bҭn và bôi glycerol, polyethylene glycol 300 hoһc hӛn hӧp chҩt lӓng polyethylene glycol (70%) và cӗn methanol 30% vào vӃt thѭѫng sau ÿó rӱa cҭn thұn bҵng nѭӟc.

NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 800C, giӟi hҥn khҧ năng cháy 1,7-6%.

Chҩt và hѫi ăn mòn mҳt, da và ÿѭӡng hô hҩp, gây bӓng nһng. Có thӇ ngҩm qua da. Làm rӕi loҥn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, hôn mê. Gây tәn thѭѫng thұn và gan. TriӋu chӭng: ÿau bөng, nôn mӱa, tiêu chҧy, kích ӭng da, ÿau mҳt. TiӃp xúc vӟi dung dӏch loãng kéo dài dүn ÿӃn viêm da.

Tinh thӇ không màu hoһc màu hӗng sáng, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 410C, nhiӋt ÿӝ sôi 1820C. Tan trong nѭӟc.

Phenol C6H5OH

Vұt liӋu dӉ cháy và các chҩt khӱ nhѭ acetic anhydride, bismuth và các hӧp kim cӫa nó, rѭӧu, kim loҥi, giҩy, gӛ và các vұt liӋu hӳu cѫ khác.

Tránh không hít phҧi hѫi và các dҥng phѫi nhiӉm khác. Mang ÿӗ bҧo hӝ gӗm găng tay nitrile, các dөng cө bҧo vӋ mҳt và mһt. Vӟi các dung dӏch nóng cҫn thao tác trong tӫ hút hoһc nѫi có quҥt thông gió.

Chҩt oxy hoá rҩt mҥnh. Không cháy, nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác.

Ăn mòn; gây bӓng nһng ӣ mҳt và da, cNJng nhѭ bӓng ӕng tiêu hóa khi nuӕt phҧi. Hѫi gây tác dөng ăn mòn trên mҳt, da và ÿѭӡng hô hҩp. Hít phҧi hѫi có thӇ gây phù phәi.

Axit perchloric Chҩt lӓng không màu, hoà lүn vӟi nѭӟc. HClO4 Chҩt oxy hoá rҩt mҥnh, có thӇ tҥo thành chҩt gây nә khi tiӃp xúc vӟi nhiӅu chҩt vô cѫ và hӳu cѫ nhѭ sàn gӛ, bàn, ghӃ nhiӉm khuҭn … Khi va chҥm có thӇ gây nә.

Chҩt lӓng không màu, Ăn mòn. Gây bӓng nhӟt hoһc tinh thӇ hút da và mҳt. nѭӟc, màu trҳng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 420C, phân huӹ dѭӟi nhiӋt ÿӝ sôi 2130C. Tan trong nѭӟc. Ăn mòn mҳt, da và ÿѭӡng hô hҩp gây viêm hӑng, ho, rát bӓng, khó thӣ, bӓng da, ÿau, giӝp da, bӓng mҳt. Hít phҧi hѫi có thӇ gây phù phәi. Nuӕt phҧi gây ÿau bөng, rát, tiêu chҧy, viêm hӑng, nôn mӱa.

Ĉӝc khi nuӕt, hít phҧi và tiӃp xúc vӟi da. Nuӕt phҧi có thӇ gây ÿau ÿҫu, buӗn nôn. Kích thích mҳt.

Tinh thӇ hoһc bӝt hút ҭm màu trҳng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 3400C, ÿiӇm thăng hoa 3600C.

Tinh thӇ màu vàng, ngҩm nѭӟc hoһc tan trong cӗn. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1220C. Tan nhҽ trong nѭӟc.

Axit phosphoric H3PO4

Phӕt pho pentoxide P2O5

Axit picric C6H2(NO2)3O H 2,4,6Trinitrophenol

Dung dӏch là axit mҥnh, phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi kiӅm và có tác ÿӝng ăn mòn. Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi axit perchloric gây nguy cѫ cháy và nә. KӃt hӧp rҩt mҥnh vӟi nѭӟc tҥo thành axit Phosphoric. Phҧn ӭng vӟi nhiӅu kim loҥi khi có nѭӟc làm chҩt xúc tác.

Tҥo thành muӕi vӟi nhiӅu kim loҥi dӉ nә hѫn chính nó. Khi tiӃp xúc vӟi bêtông có thӇ tҥo ra canxi picrate là chҩt gây nә, nhҥy vӟi ma sát. Có thӇ phҧn ӭng mҥnh vӟi các chҩt khӱ.

Làm viӋc nѫi có quҥt thҧi gió tҥi chӛ. Mang găng tay, quҫn áo bҧo hӝ, mһt nҥ hoһc dùng dөng cө bҧo vӋ mҳt cùng hô hҩp.

Luôn bҧo quҧn ӣ dҥng có dҩp nѭӟc hoһc chӍ sӱ dөng ӣ dҥng dung dӏch trong cӗn.

Khi bӏ dính vào mҳt cҫn rӱa ngay bҵng nѭӟc và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Ĉeo găng tay nitril và dөng cө bҧo vӋ mҳt.

x 166 x

Phҧn ӭng vӟi nhiӅu kim loҥi tҥo thành hydrogen. Khi ÿun nóng toҧ hѫi ÿӝc. Không cháy nhѭng nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác. NhiӅu phҧn ӭng có thӇ gây cháy hoһc nә. Ĉӕt nóng toҧ hѫi (hoһc khí) khó chӏu hoһc ÿӝc. Nguy cѫ nә ӣ trҥng thái khô Tҥo vӃt nhuӝm màu vàng trên da.

Dҥng bông, bӝt, hҥt Ăn mòn hӋ hô hҩp, hoһc thanh màu trҳng. mҳt và da. Hít phҧi bөi gây phù phәi. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 0 360 C, nhiӋt ÿӝ sôi 13200C. Tan mҥnh trong nѭӟc.

x 167 x

Khi dính vào mҳt cҫn rӱa ngay bҵng nѭӟc và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Khi dính vào da cҫn rӱa ngay và cӣi bӓ ngay ÿӗ nhiӉm bҭn. Mang găng tay cao su hoһc nhӵa và dөng cө bҧo vӋ mҳt, thұm chí cҧ khi làm viӋc vӟi dung dӏch loãng. Dùng quҫn áo bҧo hӝ, dөng Kali Tinh thӇ màu huyӃt dө. Nuӕt và hít phҧi bөi oxy hoá gây ăn mòn. Kích mҥnh. Có thӇ cө bҧo vӋ mҳt, nhҩt là mһt permanganate NhiӋt ÿӝ nóng chҧy thích mҳt và hô hҩp làm cháy các nҥ khi có hҥt bөi nhӓ. KMnO4 2400C (phân huӹ). rҩt mҥnh. Hít bөi có vұt liӋu dӉ DӉ tan trong nѭӟc. cháy. thӇ gây phù phәi. Kali tellurite Tinh thӇ màu trҳng, Nuӕt và hít phҧi Dùng quҫn áo bҧo hӝ. dҥng bông, tan mҥnh gây ÿӝc. Kích thích K2TeO3 trong nѭӟc. da và mҳt. Kích thích mҳt và Rҩt dӉ cháy. Bҧo quҧn trong bình chӭa Chҩt lӓng không màu, Propan-2-ol ÿѭӡng hô hҩp. Có NhiӋt ÿӝ bӕc ÿұy kín, ÿӇ xa nguӗn lӱa. (CH3)2CHOH mùi cӗn. thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn cháy 1120C, Thao tác trong tӫ hút. Dùng NhiӋt ÿӝ nóng chҧy Isopropanol 0 găng tay nitrile và dөng cө hӋ thҫn kinh trung giӟi hҥn 89 C, nhiӋt ÿӝ sôi 0 bҧo vӋ hô hҩp. ѭѫng gây ÿau ÿҫu, cháy 2,382 C. 12,7%. chóng mһt, buӗn Tan trong nѭӟc. nôn, nôn và hôn mê.

Kali hydroxide KOH

Khi phѫi nhiӉm lâu vӟi ánh sáng và không khí, có thӇ phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hóa tҥo thành các peroxide không bӅn.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh và phҧn ӭng nә vӟi nhiӅu chҩt vô cѫ và hӳu cѫ hoһc bӝt kim loҥi.

Phҧn úng mҥnh vӟi axit và nitrobenzen và các chҩt tҭy rӱa khác. Hoà tan trong nѭӟc sinh nhiӋt mҥnh. Bҧo quҧn trong thùng kín.

70-85% propan-2-ol trong nѭӟc ÿѭӧc sӱ dөng làm khí dung khӱ trùng vүn có nguy cѫ cháy và không nên sӱ dùng gҫn nguӗn lӱa.

Phҧn ӭng vӟi mӝt sӕ kim loҥi (nhôm, kӁm, thiӃc) trong ÿiӅu kiӋn ҭm.

Selen Se

Pyridin C5H5N

Ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng gây chóng mһt, ÿau ÿҫu, buӗn nôn, thӣ nông và ngҩt. Có thӇ ngҩm qua da gây ÿӓ và bӓng rát. Nuӕt phҧi gây ÿau bөng, tiêu chҧy, nôn, mӋt lӏm. Phѫi nhiӉm nhiӅu lҫn gây tәn thѭѫng gan và thұn. Kích thích da và Chҩt rҳn, tӗn tҥi ӣ nhiӅu dҥng khác nhau, mҳt. Hít phҧi bөi có chҩt rҳn vô ÿӏnh hình thӇ gây phù phәi. màu nâu ÿӓ ÿӃn xanh Phѫi nhiӉm nhiӅu ÿen hoһc tinh thӇ ÿӓ lҫn có thӇ gây rөng trong suӕt hoһc tinh móng tay, móng thӇ xám kim loҥi ÿӃn chân, tәn thѭѫng hӋ ÿen. tiêu hoá. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 170-2170C, nhiӋt ÿӝ sôi 6850C.

Chҩt lӓng không màu, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 420C, nhiӋt ÿӝ sôi 1150C.

Tránh phát tán bөi. Theo dõi chӃ ÿӝ vӋ sinh chһt chӁ. Thao tác ӣ nѫi có thҧi gió tҥi chӛ. Ĉeo găng tay, quҫn áo bҧo hӝ và kính an toàn.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các chҩt oxy hoá và các axit mҥnh. Ӣ 500C tác dөng vӟi nѭӟc tҥo thành hydrogen và axit selen dӉ cháy. Khi ÿӕt trên ngӑn lӱa nhӓ tham gia phҧn ӭng vӟi phӕt pho và các kim loҥi nhѭ niken, kali, platin, natri và kӁm.

Thao tác nѫi thông gió, có Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các thiӃt bӏ thҧi gió tҥi chӛ hoһc chҩt oxy hoá và axit mҥnh. sӱ dөng dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Mang găng tay và quҫn áo bҧo hӝ.

x 168 x

DӉ cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 200C, giӟi hҥn cháy 1,812,4%. Ĉun nóng toҧ hѫi (hoһc khí) khó chӏu hoһc ÿӝc. Hѫi/ hӛn hӧp là chҩt dӉ cháy. Chҩt dӉ cháy. Toҧ hѫi (hoһc khí) khó chӏu hoһc hѫi ÿӝc khi ÿӕt cháy.

Kim loҥi màu trҳng, trӣ nên ÿen khi có tác dөng cӫa ozon, hydrogen sulfide hoһc lѭu huǤnh. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 9620C, nhiӋt ÿӝ sôi 22120C.

Tinh thӇ màu trҳng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 2120C, nhiӋt ÿӝ sôi 4440C. Tan trong nѭӟc.

Silver Ag (bҥc)

Bҥc nitrat AgNO3

Hít nhiӅu hѫi bҥc kim loҥi có thӇ gây tәn thѭѫng phәi, biӇu hiӋn là phù thNJng. Khi phѫi nhiӉm lâu dài hoһc nhiӅu lҫn có thӇ làm màu mҳt, mNJi, hӑng, da chuyӇn sang màu xanh xám (chӭng da nhiӉm bҥc). Có thӇ gây kích thích và bӓng nһng ӣ da và mҳt. Nuӕt phҧi gây ăn mòn. Phѫi nhiӉm kéo dài hoһc nhiӅu lҫn có thӇ gây ra chӭng sҳc tӕ xanh - ÿӓ trên da (chӭng da nhiӉm bҥc). Dung dӏch ammoniac làm kӃt tӫa bҥc nitrit dӉ nә khi có sӵ tham gia cӫa kiӅm hoһc glucose. Có thӇ tҥo thành chҩt dӉ nә vӟi ethanol và dүn tӟi phҧn ӭng trùng hӧp vӟi acrylonitril dӉ nә. Có thӇ gây cháy hoһc nә khi trӝn vӟi magiê, phӕt pho hoһc lѭu huǤnh.

Tránh gây bөi. Theo dõi chһt chӁ chӃ ÿӝ vӋ sinh. Mang găng tay bҧo hӝ bҵng cao su hoһc nhӵa và mһt nҥ hoһc kính bҧo vӋ mһt cùng dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Khi bӏ dính vào mҳt cҫn rӱa ngay bҵng nѭӟc và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ.

x 169 x

Không cháy nhѭng nhѭng làm tăng sӭc cháy cӫa các chҩt khác.

Không tѭѫng thích vӟi acetylene, các hӧp chҩt cӫa ammoni, axit oxalic, axit tartaric.

Không cháy, Thao tác nѫi có thҧi gió tҥi trӯ dҥng bӝt. chӛ. Mang găng tay và kính bҧo vӋ hoһc dөng cө bҧo vӋ mҳt cùng vӟi dөng cө bҧo vӋ hô hҩp khi tiӃp xúc vӟi bөi hoһc hѫi bҥc.

Chҩt rҳn, dҥng tinh thӇ không màu. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 3000C, nhiӋt ÿӝ sôi 13900C. Tan trong nѭӟc.

Dҥng bӝt tinh thӇ trҳng nhҥt, tan trong nѭӟc.

Natri azide N3Na

Natri biselenite NaHSeO3

Nuӕt và hít phҧi bөi gây ÿӝc. Có thӇ nguy hiӇm do ҧnh hѭӣng tích luӻ. Gây quái thái trên thӵc nghiӋm. TiӃp xúc kéo dài trên da có thӇ gây viêm da.

Rҩt ÿӝc khi nuӕt, hít phҧi và dính vào da. Có thӇ gây bӓng. Bөi và dung dӏch kích thích mҳt và da, có thӇ ngҩm qua da.

Phҧn ӭng nә vӟi brôm, carbon disulfide hoһc chromyl chloride. Dҥng rҳn phҧn ӭng vӟi kim loҥi nһng, bao gӗm cҧ ÿӗng, chì, thuӹ ngân, tҥo thành muӕi azid kim loҥi có nguy cѫ nә. TiӃp xúc vӟi axit tҥo thành chҩt khí có ÿӝc tính và khҧ năng nә cao.

Các chҩt oxy hoá

Khi dính vào da phҧi rӱa sҥch ngay. Tránh hít phҧi bөi. Sӱ dөng găng tay nhӵa hoһc cao su và dөng cө bҧo vӋ mҳt.

Mһc quҫn áo bҧo hӝ

x 170 x

Ĉun nóng trên ÿiӇm nóng chҧy sӁ phân huӹ gây nguy cѫ nә. Tӓa hѫi ÿӝc khi ÿun nóng. Không dùng nѭӟc ÿӇ dұp tҳt hoҧ hoҥn xҧy ra.

Dҥng bӝt tinh thӇ trҳng, có mùi hҥnh nhân. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 5630C, nhiӋt ÿӝ sôi 14960C, tan mҥnh trong nѭӟc.

Dҥng bông, bӝt, hҥt hoһc thanh nhӓ, không màu. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 3180C, nhiӋt ÿӝ sôi 13900C. Tan trong nѭӟc.

Natri cianua NaCN

Natri hydroxide NaOH

x 171 x

Toҧ nhiӅu nhiӋt khi tan trong nѭӟc. Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi hӛn hӧp chloroform-methanol và các axit mҥnh.

Khi dính vào mҳt cҫn phҧi rӱa ngay và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Khi dính vào da cҫn rӱa nѭӟc ngay, cӣi bӓ quҫn áo nhiӉm bҭn. Mang găng tay cao su hoһc nhӵa và dөng cө bҧo vӋ mҳt, thұm chí ngay cҧ khi làm viӋc vӟi dung dӏch loãng.

Không cháy. TiӃp xúc vӟi hѫi ҭm hoһc nѭӟc có thӇ toҧ nhiӋt, ÿӫ ÿӇ gây cháy các chҩt dӉ cháy.

Dҥng rҳn và dung dӏch ÿұm ÿһc. Hít phҧi bөi gây tәn thѭѫng ÿѭӡng hô hҩp, gây phù phәi. Ăn mòn khi nuӕt phҧi. Dung dӏch loãng kích thích mҳt. TiӃp xúc kéo dài có thӇ dүn tӟi tәn thѭѫng nghiêm trӑng.

Toҧ khí hydrogen cyanide (HCN) rҩt ÿӝc khi tiӃp xúc vӟi các axit hoһc nѭӟc chӭa khí carbon dioxide hoà tan. Có thӇ tҥo hӛn hӧp gây nә vӟi các nitrit.

Tránh hít phҧi bөi. Dùng dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Tránh ÿӇ dính váo mҳt và da. Khi bӏ dính vào da cҫn rӱa nѭӟc ngay và cӣi bӓ quҫn áo nhiӉm bҭn. Ĉeo kính bҧo vӋ mҳt loҥi chӕng hóa chҩt và găng tay cao su hoһc nhӵa. Bҧo quҧn cҭn thұn trong thùng kín, nѫi thông gió.

Rҩt ÿӝc khi nuӕt, Tӓa hѫi ÿӝc hít phҧi và tiӃp xúc khi bӏ nóng. vӟi da. Gây kích thích nһng cho mҳt. Phѫi nhiӉm lâu dài có thӇ gây tәn thѭѫng tuyӃn giáp. Xӱ lý nѫi dung dӏch bӏ ÿә bҵng chҩt tҭy (sodium hypochlorid e) và ÿӇ 24 giӡ. Quét cҭn thұn bӝt rҳn bӏ ÿә và cho vào nuӟc chӭa bӝt tҭy, ÿӇ sau 24 giӡ mӟi thҧi bӓ. Cҫn có thuӕc giҧi ÿӝc cyanide trong phòng thí nghiӋm. Bҧo quҧn trong thùng kín nѫi khô ráo.

Dung dӏch không màu hoһc màu vàng sáng, mùi clo, tan trong nѭӟc.

Chҩt lӓng không màu, không mùi, nhӟt. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 100C, nhiӋt ÿӝ sôi 3400C (phân huӹ).

Dung dӏch Natri hypochlorit (Có 10-14% chlorine) NaOCl

Axit sulfuric H2SO4

Bӏ bҳn vào mҳt phҧi rӱa ngay và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Bӏ dính vào da, cҫn rӱa ngay, cӣi bӓ quҫn áo nhiӉm bҭn. Ĉeo găng tay nitrile, sӱ dөng dөng cө bҧo vӋ mҳt và mһt. Không cho tiӃp xúc vӟi các chҩt dӉ cháy.

Ĉun nóng có thӇ toҧ hѫi ÿӝc. Không cháy. NhiӅu phҧn ӭng gây cháy hoһc nә. Khi pha trong nѭӟc toҧ nhiӋt, có thӇ bҳn tung toé hoһc sôi. Luôn ÿә axit vào nѭӟc, không bao giӡ ÿә nѭӟc vào axit.

Dung dӏch ÿұm ÿһc (15%) ăn mòn, gây bӓng nһng. Dҥng sѭѫng mù và hѫi gây ăn mòn nһng khi hít phҧi. Dung dӏch loãng kích thích mҳt và da, gây bӓng và viêm da.

x 172 x

Khi dính vào mҳt, rӱa nѭӟc ngay và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ. Dính vào da cҫn rӱa ngay. Không hít hѫi, dùng dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Thao tác nѫi thông khí tӕt. Sӱ dөng găng tay cao su hoһc nhӵa và dөng cө bҧo vӋ mҳt.

oxy hoá mҥnh. Có thӇ toҧ hѫi ÿӝc khi cháy.

Ăn mòn mҳt và da. Nuӕt phҧi gây ăn mòn ÿѭӡng hô hҩp. Hít phҧi có thӇ gây phù phәi. Phѫi nhiӉm nhiӅu lҫn có thӇ gây nên hiӋn tѭӧng mүn cҧm da.

Là chҩt làm khô oxy hoá mҥnh và phҧn úng rҩt mҥnh vӟi nhiӅu hoá chҩt nhѭ hӧp chҩt cӫa nitrogen, thuӕc tím, kim loҥi kiӅm và perchlorat, các vұt liӋu dӉ cháy, chҩt oxy hoá, amine, kiӅm, nѭӟc, nhiӅu nhiӋt và phҫn lӟn kim loҥi.

Khi tiӃp xúc vӟi các axit toҧ ra khí ÿӝc mҥnh. Có thӇ phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi các hӧp chҩt dӉ cháy và các chҩt khӱ. Có thӇ phҧn ӭng vӟi các hӧp chҩt cӫa nitrogen tҥo thành hӧp chҩt N-chloro gây nә. Có thӇ phҧn ӭng mҥnh vӟi methanol. Trong quá trình bҧo quҧn mҩt dҫn chlorine, sӱ dөng dung dӏch loãng làm chҩt khӱ trùng nhanh bӏ hӓng. Bҧo quҧn nѫi tӕi, mát, thông khí tӕt và xa axit. Khi thêm nѭӟc vào dung dӏch axit ÿұm ÿһc có thӇ xҧy ra hiӋn tѭӧng sôi tҥi chӛ.

Chҩt lӓng không màu, có mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 108,50C, nhiӋt ÿӝ sôi 660C

Tinh thӇ chҧy rӱa màu trҳng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1100C. Tan mҥnh trong nѭӟc.

Tinh thӇ không màu. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 1310C, nhiӋt ÿӝ sôi 2000C. Tan ít trong nѭӟc.

Tetrahydrofur an C4H8O Diethylene oxide Tetramethylen e oxide

Thallium acetat TIC2H3O2

o-Tolidin (C6H3(3CH3)(4NH2))2 3,3'-Dimethyl(1,1'bimethyl)4,4'diamine

x 173 x

Bҧo quҧn trong bình chӭa kín nҳp. Thao tác trong tӫ hút hoһc có thiӃt bӏ thҧi khí. Mang ÿӗ bҧo hӝ, bao gӗm cҧ khҭu trang, kính bҧo vӋ khӓi hoá chҩt, găng tay cao su hoһc nhӵa, dөng cө bҧo vӋ mҳt. Tránh tiӃp xúc. Sӱ dөng các Các chҩt oxy hoá. Chҩt dӉ dөng cө bҧo vӋ mҳt và cháy. Ĉun nóng toҧ hѫi mang găng tay. (hoһc khí) khó chӏu hoһc ÿӝc.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi chҩt oxy hoá, kiӅm mҥnh và mӝt sӕ hӧp chҩt cӫa halogen vӟi kim loҥi gây nguy cѫ cháy và nә. Ăn mòn mӝt sӕ dҥng nhӵa, cao su và các bӅ mһt khác. Có thӇ tӵ trùng hӧp khi có cation khӣi sѭӟng phҧn ӭng. Sӵ cҩt phân ÿoҥn vӟi canxi hydroxid có thӇ gây nә.

Rҩt ÿӝc khi nuӕt phҧi vӟi hiӋu ӭng tích luӻ. Ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng và hӋ tim mҥch. Gây ÿӝc khi bӏ dính vào da và mҳt. Ĉӝc hҥi khi tiӃp xúc vӟi da hoһc nuӕt phҧi. Bөi gây kích thích hӋ hô hҩp và mҳt. Có khҧ năng gây ung thѭ cho ngѭӡi.

Thao tác nѫi thông gió, có thҧi gió tҥi chӛ hoһc dùng găng tay, dөng cө bҧo vӋ hô hҩp và kính an toàn.

Rҩt dӉ cháy. Có thӇ tҥo thành các peroxide gây nә. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 140C. Nѭӟc không hiӋu quҧ trong chӳa cháy do tetrahydrofur an, nhѭng có thӇ dùng nó ÿӇ làm nguӝi bình chӭa bӏ ҧnh hѭӣng cӫa lӱa.

Ӭc chӃ hӋ thҫn kinh trung ѭѫng, gây hôn mê. Kích thích mҳt, da và ÿѭӡng hô hҩp.

Chҩt lӓng không màu, có mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 950C, nhiӋt ÿӝ sôi 1110C. Không tan trong nѭӟc.

Axit Tinh thӇ hút ҭm màu trichloroacetic trҳng có mùi hăng. CCl3COOH NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 580C, nhiӋt ÿӝ sôi 197,50C. Tan trong nѭӟc, ethanol, diethylether.

Toluen C7H8 Methylbenzen e

Tránh ÿӇ dính vào mҳt và da; ÿeo găng tay nhӵa hoһc cao su và kính hoһc mһt nҥ loҥi chӕng hóa chҩt cùng vӟi dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Khi bӏ dính vào mҳt cҫn rӱa nѭӟc ngay và ÿѭa ÿӃn cѫ sӣ y tӃ.

Phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi hӛn hӧp ÿӗng/dimethyl sulffoxide và tiӃp xúc vӟi kiӅm, chҩt oxi hóa mҥnh và kim loҥi nhѭ sҳt, kӁm, nhôm.

Bҧo quҧn trong bình chӭa Có thӇ phҧn ӭng vӟi axit kín nҳp, xa nguӗn lӱa, nӕi mҥnh, kiӅm và chҩt oxy dây tiӃp ÿҩt các thùng chӭa hoá. nhҵm tránh tҥo dòng tƭnh ÿiӋn. Không hít hѫi. Sӱ dөng dөng cө bҧo vӋ hô hҩp. Bҧo quҧn và thao tác trong tӫ hút hoһc nѫi thông gió tӕt. Ĉeo găng tay nitrile.

x 174 x

Rҩt dӉ cháy. Hѫi cNJng có thӇ gây cháy. NhiӋt ÿӝ bӕc cháy 40C, giӟi hҥn cháy 1,47%. Nguyên liӋu dùng ÿӇ dұp tҳt ÿám cháy nhӓ: hoá chҩt khan, carbonic dioxide, bӑt, sѭѫng nѭӟc hoһc khí trѫ (nitrogen). Ăn mòn; gây bӓng Không cháy. nһng cho mҳt, da, Có thӇ tӓa khí ÿӝc khi ÿѭӡng hô hҩp. ÿӕt.

Ӭc chӃ hӋ thҫn kinh trung ѭѫng. Kích thích mҳt, màng nhҫy, da. Phѫi nhiӉm nhiӅu lҫn có thӇ gây ÿӝc cho quá trình sinh sҧn và sӵ phát triӇn ӣ ngѭӡi.

Bҧo quҧn nѫi khô ráo. Dung dӏch ÿұm ÿһc trong nѭӟc có thӇ phân ly rҩt mҥnh.

Tránh ÿӇ rѫi vào mҳt. Sӱ dөng găng tay nitrile và dөng cө bҧo vӋ mҳt. Bҧo quҧn trong bình chӭa kín nҳp, xa nguӗn lӱa.

Có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn hӋ thҫn kinh trung ѭѫng gây ÿau ÿҫu, chóng mһt, mӋt lҧ và nôn mӱa. Dҥng lӓng và hѫi kích thích mҳt da, màng nhҫy, ÿѭӡng hô hҩp. Gây ÿӝc khi nuӕt phҧi. TiӃp xúc kéo dài vӟi da có thӇ làm teo mӥ. Suy giҧm thҫn kinh không ÿһc hiӋu. Có thӇ làm tăng nguy cѫ tәn thѭѫng sӭc nghe khi phѫi nhiӉm vӟi tiӃng ӗn. Thӵc nghiӋm trên ÿӝng vұt cho thҩy gây ÿӝc cho quá trình sinh sҧn và sӵ phát triӇn ӣ ngѭӡi.

Chҩt lӓng không màu, có mùi thѫm. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy tӯ -950C ÿӃn -130C, nhiӋt ÿӝ sôi 136-1450C. Không tan trong nѭӟc.

Xylene (chҩt ÿӗng phân hӛn hӧp) C6H4(CH3)2 Dimethylbenzen

x 175 x

Chҩt lӓng dӉ cháy; nhiӋt ÿӝ bӕc cháy 27-320C.

Thao tác nѫi thông gió, có thҧi khí tҥi chӛ. Sӱ dөng găng tay, kính bҧo vӋ hoһc dөng cө bҧo vӋ mҳt khác cùng vӟi dөng cө bҧo vӋ hô hҩp.

Gây kích thích mҳt DӉ cháy và da. Phѫi nhiӉm trong ÿiӅu kiӋn cө thӇ. kéo dài có thӇ gây viêm da và ҧnh hѭӣng hӋ thҫn kinh gây mҩt trí nhӟ. Có thӇ gây tәn thѭѫng gan và thұn. Có thӇ gây ung thѭ ӣ ngѭӡi.

Chҩt lӓng không màu, mùi ÿһc trѭng. NhiӋt ÿӝ nóng chҧy 730C, nhiӋt ÿӝ sôi 870C.

Trichloroethylen CHClCCl2 Khi tiӃp xúc vӟi các bӅ mһt nóng hoһc lӱa phân huӹ tҥo thành khí ÿӝc và ăn mòn (phosgene, hydrogen chloride). Khi tiӃp xúc vӟi kiӅm mҥnh, phân huӹ tҥo thành dichloro-acetylene; phҧn ӭng rҩt mҥnh vӟi bӝt kim loҥi nhѭ: nhôm, barium, magiê và titan; phân huӹ chұm bӣi ánh sáng khi có hѫi ҭm, tҥo thành HCl. Có thӇ chӭa ethylbenzene nhѭ là mӝt tҥp chҩt. Ethylbene có thӇ gây ung thѭ cho ngѭӡi.

x 176 x