Verantwoorden

Verantwoorden Als je ergens voor verantwoordelijk bent heb je het gedaan. De andere variant is dat je het moet gaan of blijven doen. …. Volgens Richard Sennett, hoogleraar sociologie aan de London School of Economics, omvat een moderne baan altijd veel meer dan er op papier staat en soms zelfs heel andere dingen. Om goed te kunnen functioneren moet je andere mensen in de organisatie dus kennen en vertrouwen. Met flexibilisering en job rotation zie je daarom steeds het aantal regels toe- in plaats van afnemen, omdat in de onderlinge concurrentie het vertrouwen in elkaars vaardigheden wordt uitgehold. Het gevolg is weer dat men probeert te standaardiseren en aan targets te binden. Met weer een verslechtering als gevolg. In verantwoorden zit het woord antwoorden. Als je ergens voor verantwoordelijk bent moet je dus iets of iemand antwoorden. Je bent verantwoording schuldig. Aan een baas bijvoorbeeld. Dat woord is niet meer zo populair. Het heet nu ‘direct leidinggevende’. Gek genoeg klinkt het woord baas mij beter in de oren. Bij een baas denk ik aan iemand die zegt wat je moet doen en het je dan gewoon laat doen. Op jouw manier. Als je het maar netjes regelt in een tijdsbestek waarvan jij en zij weten dat het kan. Bij een direct leidinggevende denk ik aan iemand die je stap voor stap vertelt hoe je het moet doen en daar ook stap voor stap toezicht op meent te moeten houden. Dat beeld is bij mij ontstaan omdat bij al die organisaties die ik ken, waar mensen werken die ‘direct leidinggevende’ zijn gaan heten, ook allerlei managementlagen in de organisatie zitten die weinig lijken toe te voegen aan het geheel. Het zijn van die organisaties waar de dikte van de handboeken omgekeerd evenredig is aan het salaris van de handboekgebruiker. Ik begrijp de weerstand tegen het gebruik van camera’s met gezichtsherkenning software waarbij de computer registreert dat het gezicht van een werknemer te lang niet is gezien in de ruimte waar hij werkt. Daardoor kan de direct leidinggevende dus snel zien wie er te lang op het toilet zit of buiten staat te roken….. Maar bij bijvoorbeeld twee samenwerkende ontwikkelingsorganisaties. Eén met geld hier en één met uitvoeringscapaciteit daar, maar ook bij medisch specialisten, predikanten en anderen, zit het probleem bij een gevoel dat ik dus minder begrijp. Een gevoel dat veel mensen tegenwoordig bij het woord verantwoorden hebben. Het doet ze denken aan dat foute beeld van een ‘baas’. Dat beeld zorgt er voor dat mensen, als groep in de vorm van een organisatie en zeker ook individueel zoals specialisten en predikanten, geen verantwoording willen afleggen over hun tijd. Controle daarop ervaren ze – in Richard Sennett’s termen – als een onpersoonlijke aanpak en een gebrek aan vertrouwen. Maar ze willen – meestal – wel verantwoording afleggen over wat ze gedaan of bereikt hebben. Hoeveel patiënten ze geopereerd hebben en met welk resultaat. Of hoeveel huisbezoeken ze hebben afgelegd. Kortom, als verantwoording meer ‘output’ gericht wordt ingericht is het vaak een heel ander verhaal. Dus financiers, ziekenhuisdirecties en kerkenraden die geen al te grote spanning willen opbouwen met de uitvoerders, specialisten of predikanten die hun ‘diensten ter beschikking stellen’ moeten vooral proberen af te stemmen op de ‘output’. Maar dan niet weer gaan standaardiseren…… en lijstjes maken. Dat lijkt simpel . Daarom is het moeilijk en te vaak worden het dan toch weer dikke handboeken…...of ruzie.

Henk J.Th. van Stokkom – maart 2009