Tximinoak

Aurkibidea • • • • • •

Zer dira tximinoak?.........................................................1 Tximinoen neurriak.........................................................1 Zer jaten dute?.................................................................2 Tximinoek hitz egiten dute?............................................2 Tximino kumeak nola igotzen dira zuhaitzetara?........3 Zenbat espezie daude desagertzeko zorian?..................3

Bibliografia Tximinoei buruzko Imanolen fotokopiak: 220 eta 221 orriak

Zer dira tximinoak? Tximinoak primateak dira, hau da ugaztun mota bat. Tximinoez gain beste primate mota batzuk dira: gizakia, galegoa, lemurra, eta Titi-ak. “Artropoide” hitzak tximino guztiak hartzen ditu bere gain eta bere esanahia, gizakiaren dituen ezaugarriekin antzekotasuna da. Tximinoak Asian, Afrikan, Ert Amerikan eta Hego Amerikan bizi dira. Gehienetan oihanetan eta basoetan bizi dira baina batzuk Afrikako sabanan.

Tximinoen neurriak Tximinoen pisua espezien araberakoa da. Txikiena Titi pigmeoa da, eta bakarrik 150g pisatzen ditu; handiena berriz, Gorila da. Gorila harrak 2m-ko luzera eta 225kg pisatzen ditu. Bi espezie hauen artean hainbat tximino mota daude.

Zer jaten dute? Tximinoak hostoz, animali txikiz, landarez, intsektuz eta fruitu lehorrez elikatzen dira. Denbora gehiena zuhaitzen gainean pasatzen dute eta bertan aurkitzen dituzte beraien elikagaiak.

Tximinoak hitz egiten dute? Ez dute gu bezala hitz egiten baina beraien hizkuntza propioa dute. Tximino “Oihularia” , oihuak emanez komunikatzen dira. Tximinoen komunikatzeko erak aztertzen dituzten pertsonek, uste dute, tximinoak sarritan eztabaidatzen dutela elikagai hobeak dituzten lekuetara joateko.

Tximino kumeak nola igotzen dira zuhaitzetara? Tximino kumeak beraien amen ileari eusten diote amak zuhaitzetara igotzen den bitartean. Espezie batzuen kumeak, amaren sabelera eusten dira (kanguruen moduan) eta beste batzuk, berriz, bizkarrera. Oso garrantzitsua da ondo eustea, bestela, bidaian zehar eror daitezke.

Zenbat espezie daude desagertzeko zorian? Gorila da tximino motarik mehatxatuena. Legez kanpoko ehiztarien erruz orangutana ere ari da desagertzen; hala ere Afrikako “Colobo” espeziea, beraien ile zuri eta beltzagatik askoz txarrago dago. Indiako “Macacoa” legez kanpoko ehiztari eta beraien habitaten suntsipenaren erruz desagertzeko zorian daude. Azken 100 urteotan ez da espezierik desagertu. Yunnan (Txina) “Langur beltza” 70 urtetan zehar ez zuten ikusi eta desagertuta bezala hartu zuten, baina duela gutxi 1.000 ale aurkitu dituzte.