Turk Ordusu Ne Zaman Kuruldu

Altar Maket Askeri Tarih Notları No 2, Aralık 2006

TÜRK ORDUSU NE ZAMAN KURULDU?

Bu yazının doğru başlığı aslında “Türk Ordusu ne zaman kuruldu?” dan ziyade “Türk Kara Ordusu ne zaman kuruldu?” olmalıdır. Fakat, incelediğimiz dönemde bir devlet veya imparatorluğun ordusu kara birliklerinden oluştuğundan, deniz ve hava kuvvetleri ülkelerin ordu bünyelerine oldukça sonraları girdiğinden çok yanlış bir tanımlama da olmamaktadır. Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi bugün Türk Kara Kuvvetleri, kuruluşunu M.Ö 209 tarihi olarak almaktadır. TSK’ya göre, Kara Kuvvetleri temeli; Hun İmparatorluğu döneminde Mete Han tarafından M.Ö.209 yılında atılmıştır.1 Her yıl 28 Haziran’da Kara Kuvvetlerinin kuruluş yıldönümü "Kuvvet Günü" kutlanır. Kara Kuvvetleri gününün başlangıç tarihinin Mete Han'ın Büyük Hun İmparatorluğu tahtına çıktığı M.Ö. 209 yılına uzandığını, ilk daimi Türk Kara Ordusunun Büyük Hun Hakanı Mete Han tarafından 10'lu sisteme göre kurulduğunu ve bu sistemin dünyanın birçok orduları tarafından örnek alındığını, Kara Kuvvetlerinin Orta Asya'da Mete Han ile başlayan başarı ve zaferlerinin sonraki çağlarda da sürdürdüğü bu törenlerde dile getirilir. 1980’li yıllardan başlayarak resmi olarak bu tarih benimsenmiştir. Tüm Türk tarihini kapsamaya çalışan bu tarih 1

Kara Kuvvetleri Komutanlığı resmi internet sitesi

http://www.kkk.tsk.mil.tr/GenelKonular/Tarihce/

R Reepprraaeesseennttaa V Viittaamm T Tuuuumm pprroopprriiuumm M Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa

Altar Maket aslında oldukça isabetli bir tercih ve sembolik olarak Türk askeri tarihinin derinliğini ve sürekliliğini göstermesi açısından önemlidir. Fakat bir zamanlar bu tarih M:Ö 209 olarak kutlanmıyordu, yine 28 Haziran günü kutlanmakla beraber çok farklı bir tarih kuruluşa esas alınmaktaydı. O tarih 1363 senesiydi.

1963 senesinde PTT tarafından bastırılan özel pul

1363 senesi Yeniçeri Ocağının temelini oluşturan Pençik Oğlanları Kanunun başlangıç yılı olarak kabul edilen yıldı. Yapılan başarılı seferlerle Osmanlı sınırlarını genişledikçe, ve özellikle Rumeli’de başarılar kazandıkça, mevcut askeri yapının yetmediği görüldü. Osmanlının ilerlemesini sürdürmek için daha düzenli ve en önemlisi sürekli kuvvetlere ihtiyacı vardı. Üçüncü padişah, I. Murad (Murad Hüdavendigar) zamanında, ele geçirilen topraklardaki erkek savaş esirlerinin beşte birini silah altına alma süretiyle 1363 yılında Pençik Oğlanları kanunu ile Yeniçeri Ocağı kuruldu2. Bu kuvvetlerin her şart altında Padişaha kayıtsız şartsız sadık kalacak muhafızlar olarak kalmaları amaçlandı. Osmanlı askeri teşkilatlanmasında 14üncü yüzyılda atılan bu temeller 17.yy sonlarına kadar devam etti. Askeri yapı temel olarak Kapıkulu Askerleri ve Eyalet Askerleri olarak ikiye ayrılıyordu. Birincisi, devlet tarafından bakılan, devlet tarafından sağlanan imkanlarla kışlalarda yatan ve düzenli maaş alan, bir anlamda düzenli bir asker grubu, sürekli bir ordu diğeri ise devletten maaş almayan, barış zamanında kendi işine bakan, savaş zamanı çağrıldığında askere koşan gruptu. Kapıkulu askerleri nizamiye askerleri olup ocaklara ayrılmaktaydı. Bu grup sayesinde, Osmanlı ordusu her zaman savaşa hazır, meslekleri askerlik olan bir kitleden müteşekkil bir kuruluş olmayı başarmıştı.3 Böyle etkili bir ordu sisteminin önemini anlamak için Osmanlı’nın çağdaşı bazı büyük Avrupa devletlerine bakmak bunun ne kadar erken ve önemli bir kazanım olduğunu ispat etmektedir. Örneğin, 2

Pençik Kanunu Hicri 764 (Miladi 1362-1363) tarihinde ortaya çıktığı Kabul edilir. Bkz. İsmail Hami Danişmend, izahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Cilt 1, Türkiye Basımevi, İstanbul, 1947, s 40 3 Yılmaz Öztuna, Türk Savaş Taktiği, Hayat Tarih Mecmuası, sayı 9, Ekim 1971, s 11

R Reepprraaeesseennttaa V Viittaamm T Tuuuumm pprroopprriiuumm M Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa

Altar Maket İngiliz İmparatorluğunda, 17.yy’daki İngiliz İç Savaşına (1642-1651) kadar daimi bir ordu yoktu. Savaş zamanı, asker ihtiyacı bölgelerden sağlanıyordu.4 Osmanlı ise devşirme sistemiyle kurulan Kapıkulu ocakları vasıtasıyla 14.yy’dan itibaren özel eğitimli, profesyonel askerlerden oluşan daimi bir orduya sahipti. Bu, Avrupa’da kurulan ilk düzenli ve daimi orduya sahip olmak anlamına geliyordu.

610. Yıl Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından 1973 yılında bastırılan özel kitapçığın kapağı

Osmanlı’lar 1363 senesinde muazzam bir devamlı askeri teşkilatlanma kurarak bu gücü 17.yy ortaları ve ötesine kadar kullanmışlardı. Elbette, Osmanlı ilk dönem fetihleri yaparken de orduya sahipti. Osmanlı öncesi Türk devletleri de askeri teşkilatlar kurmuşlar ve başarıyla kullanmışlardı. Dolayısıyla Türk Ordusu Yeniçeri Ocağı ile 1363 senesinde kuruldu demek çok da doğru ve gerçeği yansıtan bir durum değildi. Bu durumu o zamanın meşhur yazarlarından Yılmaz Öztuna fark ederek karşı çıkmış ve dönemin Genelkurmay Başkanı ve Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Tural’a Hayat Tarih Mecmuasındaki köşesinden bu tarihin değiştirilmesini teklif etmiştir.5

4 5

http://www.english-civil-war-society.org/public_html/html/clothing.html Yılmaz Öztuna, Türk Ordusu 605 Yıl Önce Kurulmadı, Hayat Tarih Mecmuası, Sayı 8, Ekim 1968, s 4-5

R Reepprraaeesseennttaa V Viittaamm T Tuuuumm pprroopprriiuumm M Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa

Altar Maket Fakat 1973 senesinde basılan yukarda görülen kitap kapağından da anlaşılacağı gibi bu durum değiştirilmedi ve 1973 senesinde Türk Ordusunun 610uncu kuruluşu kutlandı. O zamanki komuta kademesi ve üst düzey devlet yetkilileri neden 1363 senesinin seçildiğini bu kitapta şu şekilde dile getirmişlerdi: Bugünkü Türk Kara Kuvvetlerimize temel olarak Osmanlı Ordusunun kabul edilmesinin sebebi mevcut bilgilere göre “Daimi Ordu”nun ilk örneğini teşkil etmesidir.6

Öyle görülüyor ki, bu karmaşa M:Ö 209 tarihinin esas alınmasıyla nihayete erdirilmiş ve Türk Ordusu’nun sembolik olarak Türk askeri tarihinin derinliğini ve sürekliliğini yansıtan bir tarihde mutabakata varılmıştır ve 1980’lerden itibaren başlayarak günümüzde tartışmasız olarak M:Ö 209 tarihi kullanılmaktadır. ©Altar Maket Her hakkı Altar Maket’e aittir, izinsiz kopyalanamaz. Kaynak göstermek kaydıyla, burada yer alan görüş, bilgi ve resimlerden araştırmalar ve kişisel kullanım için faydalanılabilir.

6

610. Yıl 28 Haziran 1973, Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, s 23

R Reepprraaeesseennttaa V Viittaamm T Tuuuumm pprroopprriiuumm M Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa