Tsunami & Nargis
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Tsunami & Nargis as PDF for free.
More details
- Words: 676
- Pages: 3
စာမ္ကးႏြာႏြစးဖကးကို ်ပနးလြနးၾကညးံ်ခငး့ ေက္ားသိခၤ ဧၿပီလ ၀ွ ရကး မေန႓ကေတာံ ခ္ငး့မိုငးကေနလာတဲံ မိတးေဆျ တစးေယာကးနဲ႓အတူ က္ေနားံမိတးေဆျ ကိုဖုနး့ရယး၊ က္ေနားရယး ထိုငး့ႏုိငးငဵေတာငးပိုငး့၊ ဖနးင ခ႐ုိငးက ယခငး ဆူနာမီ်ဖစးခဲံတဲံ ကမး့ေ်ခကို ေရာကးသျာ့ပါတယး။ က္ေနား အဲဒီေနရာကို တစးခါမြ မေရာကးဖူ့ခဲံဘူ့။ ဒီတစးခါေတာံ နာဂစးႏြစးပတးလညး ကလညး့ နီ့လာေတာံ အမြတးတရ တစးခုခုေလ့ေတာံ ေရ့ဦ့မညးဟုလညး့ စိတးကူ့ထာ့ခဲံသ်ဖငးံ၊ ကငးမရာယူၿပီ့ ကမး့ေ်ခဘကးသို႓
ကိုဘုနး့ရယး၊
ခ္ငး့မိုငးက
မိတးေဆျရယး
သဵု့ေယာကးသာ့
ထျကးလာခဲံသညး။
က္ေနားံမိတးေဆျ
ကိုဘုနး့က
ကိုယးတုိငးကာ့ေမာငး့ၿပီ့ တကူ့တက လိုကးပို႓ေပ့တာ်ဖစးသညး။ ေနာကးၿပီ့ ခ္ငး့မိုငးက မိတးေဆျကလညး့ Documentary တစးခုအတျကး ဆူနာမီ တုနး့က ခဵခဲံရတဲံ ်မနးမာအခ္ိဳ႔ ႏြငးံ ဗီျဒီယို အငးတာဗ္ဴ့ေလ့ လုပးခ္ငးသညးံအတျကးလညး့ က္ေနားထိုေနရာသို႓ေရာကး်ဖစးသျာ့တာ ်ဖစးသညး။
ဂ္ာမနီ ႏိုင းင ဵက ေဆာကးလ ုပ းေ ပ့ခဲံေ သာဆူန ာမီ ဒုက ၡသ ညးမ ္ာ့အတျက း ေနအိမ းမ ္ာ့၊ [ဓာတးပ ဵု - ေက္ားသ ိခ]ၤ ဆူန ာမီတ ျင း ကူညီခ ဲံေ သာ ႏိုင းင ဵတ ကာ အဖျဲ႓အ စညး့မ္ာ့
ဟိုကို ေရာကးေတာံ ကိုဘုနး့က “ကိုေက္ားသိခၤ၊ အဲဒီအိမးေတျက ဆူနာမီ ၿပီ့မြ ေဆာကးလိုကးတာေလ” ဟု ဆိုသ်ဖငးံ က္ေနား အံဵၾသသျာ့ရ သညး။ က္ေနားက သူလမး့ေဘ့က အသိအိမးတစးအိမးအိမးကို ွငးမလို႓ ကာ့ကိုရပးလိုကသ း ညးဟု မြတးသညး။ က္ေနားတို႓ ဆူနာမီ ကမး့ေ်ခကို လာၾကေတာံ လမး့တစးေလြ္ာကးလဵု့လညး့ အိမးႀကီ့၊ အိမးေကာငး့ေတျ ေတျ႓ခဲံရေတာံ၊ အခုလညး့ ကိုဘုနး့အိမးတစးအိမးအိမးကို ွငးစရာ ႐ြ၍ ိ ကာ့ကို ရပးလိုကးသညးဟုပငးထငးလိုကးသညး။ သူေ်ပာမြ က္ေနား ခ္ကးခ္ငး့ကာ့ေအာကးကိုဆငး့ၿပီ့၊ အသငးံယူလာေသာ ကငးမရာ်ဖငးံ ဓာတးပဵု႐ိုကးရနး ်ပငးရေတာံသညး။ က္ေနားံကိုယးက္ေနား ဗမာ်ပညးက FMI City အိမးယာကို ေရာကးသျာ့သလာ့ဟုပငး ထငးရသညး။ အိမးေတျက အိမးႀကီ့အိမးေကာငး့ေတျ။ ကိုဘုနး့ကပငး ဆကးၿပီ့ “ဒါေတျက ဆူနာမီၿပီ့ေတာံ ထိုငး့အစို့ရကေရာ၊ ႏုိငးငဵတကာ က ပါ လာၿပီ့ကူညီ ေဆာကးလုပးေပ့သျာ့ၾကတာေလ၊ အစးကို ဓာတးပဵု႐ိုကးလို႓ အဆငးေ်ပမယးံ ေနရာေတျကို က္ေနား တစးလကးစတညး့ လိုကးပို႓ေပ့မယး” ဟု ဆိုသ်ဖငးံ ကိုဘုနး့ကို ေတားေတားေက့္ဇူ့တငးသျာ့သညး။ ေနာကးၿပီ့ ဆူနာမီ်ဖစးခဲံတဲံေနရာက ဆူနာမီ်ဖစးၿပီ့မြ ပိုစညးကာ့လာသညးဟုလညး့ ထိုေနရာက ေဒသခဵ ်မနးမာအလုပးသမာ့ေတျ ေ်ပာ်ပ၍ သိရသညး။ ဆူနာမီေၾကာငးံ ႏုိငးငဵတကာအကူညီကို ထိုငး့အစို့ရက လကးခဵခဲံသ်ဖငးံလညး့ ယခုလိုထိုေသဒက လူေတျ အလုပး အကိုငး လမး့ေၾကာငး့ေတျ ပျငးံသျာ့သညး။ ႏုိငးငဵတကာ အကူညီကုိယူခဲံသ်ဖငးံ ထုိေဒသတျငး လာေရာကးကည ူ ီၾကေသာ ႏုိငးငဵ်ခာ့သာ့အေရ အတျကးမြာလညး့ ယခငး ဆူနာမီ မ်ဖစးခငးကအတုိငး့ ်ပနး်ဖစးလာေတာံ ထိုေဒသမြာ ရြိတဲံ အဂၤလိပးစကာ့ အေ်ခခဵ႐ြိေသာ ထိုငး့အခ္ိဳ႔ေသာ ထိုငး့လူမ္ိဳ့မ္ာ့အဖို႓
စကာ့်ပနးအလုပးေတျ၊
ကယးဆယးေရ့လုပးငနး့ေတျ
လာေရာကးလုပးကိုငးၾကေသာ
ႏုိငးငဵ်ခာ့သာ့မ္ာ့ေၾကာငးံ
ထိုေဒသရြိ ဟိုတယးလုပးငနး့မ္ာ့ မြာလညး့ ယခငးကအတုိငး့ပငး ်ပနးလညးဦ့ေမာံလာခဲံသညး။ သနး႓သနး႓႐ြငး့႐ြငး့ ေရာငးခ္ၾကေသာ လမး့ေဘ့က အေအ့ဆိုငး၊ စာ့ေသာကးဆုိငး ကေလ့မ္ာ့လညး့ ်ပနးလညး့ အသကး႐ႈေခ္ာငးလာခဲံသညး။ ဆူနာမီ်ဖစးၿပီ့ ဖယိုဖရဲ ်ဖစးခဲံေသာ ေနရာက တစးႏြစးအတျငး့ ပဵုမြနး ရပးကျကးတစးခလ ု ို ်ဖစးသျာ့သညး။ ၿပီ့ေတာံ ထိုငး့ႏိုငးငဵက ႏိုငးငဵတကာႏြငးံ ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးကာ ႏြစးစဥး ဆူနာမီမြာ ေသဆဵု့သျာ့သူတို႓အတျကး
ေအာကးေမံဖျယး
အခမး့အနာ့ေတျကို
က္ငး့ပသညး။
လူသာ့ဆနးသညးံ ်ပယုဂး တစးခုပငး်ဖစးသညး။ သူ႓ႏိုငးငဵထဲမြာ ဘယးလို ်ပႆနာေတျ ်ဖစးေန်ဖစးေန၊ ဘယးအစို့ရဘဲ တကးလာတကးလာ တူညီတဲံ ရညးရျယးခ္ကးတစးခုက ်ပညးသူလူထု၏ အေရ့ကို ေ႐ြ႔တနး့တငး်ခငး့ပငး်ဖစးသညး။ ်ပညးသူ ေရျ့ခ္ယးတဲံအစို့ရ၊ ်ပညးသူတငးေ်မြာကးတဲံ
အစို့ရ၊
်ပညးသူကို
်ပညးသူ႓အေရ့ကို ေရြ႔တနး့တငးသညး မဟုတးလာ့။ ဆူနာမီ ေအာကးေမံဖျယးအ ခမး့အနာ့(ဓာတးပဵု - ကိုမို့ေွ)
ကိုယးစာ့်ပဳတဲံအစို့ရ
မို႓လို႓သာ
ၿပီ့ခဲသ ဲံ ညးံ ရကးအနညး့ငယးအတျငး့က ဘဂၤလာ့ေဒံရြး ႏုိငးငဵမြာ ဘစးဂ္းလီ မုနးတိုငး့တိုကးခတးသျာ့တာကိုလညး့ၾကညးံပါဦ့။ ႏိုငးငဵတကာ မို့ေလွသ ဌာနေတျရဲ႔ မုနး့တိုငး့ဒဏး ႀကိဳတငးကာကျယးေရ့ သတိေပ့ခ္ကးကို ဘဂၤလာ့ေဒံရြး အစို့ရက လ္စးလ္ဴမ႐ႈခဲံဘူ့။ ေနာကးၿပီ့ လုပအ း ာ့ေပ့ ကယးဆယးေရ့ွနးထမး့ ေလ့ေသာငး့ေက္ားကိုလညး့ ႀကိဳတငးေလံက္ငးံထာ့ၿပီ့သာ့။ တစးကယးံတစးကယး မုနးတိုငး့ ွငးလာေတာံ ဘဂၤလာ့ေဒံရြး အစို့ရရဲ႔ အေမြ္ားအ်မငး႐ြိ႐ြိ ႀကိဳတငးကာကျယးမႈေတျေၾကာငးံ ေရျ႔ေ်ပာငး့လို႓မရႏုိငးတဲံ ေလြ၊ အေဆာကးအဦ့ ေတျသာ အပ္ကးအစီ့႐ြိခဲံၿပီ့၊ လူအေသအေပ္ာကး ႏႈနး့မြာလညး့ မေ်ပာပေလာကး ေအာငးသာ႐ြိခဲံသညး။ အငး့..သူမ္ာ့ႏုိငးငဵက ေခါငး့ေဆာငးေတျ နဲ႓ ကိုယးံႏုိငးငဵက ေခါငး့ေဆာငးေတျမ္ာ့ ကျာပါံ။ နာဂစး်ဖစးတုနး့က အႏၵိယအပါအွငး ကမၻာံ မို့ေလွသ ႒ာနေတျက စစးအစို့ရကို မုနးတိုငး့လာၿပီဆိုသညးကို ႀကိဳတငးသတိေပ့ခဲံေသားလညး့၊ လ္စးလ္ဴ႐ႈခဲံသညး။ ထို႓ေၾကာငးံ မေသသငးံဘဲ ်ပညးသူ တစးသိနး့ေက္ား ေသဆဵု့ခဲံရသညး။ မုနးတိုငး့ ်ဖစးၿပီ့်ပနးေတာံလညး့ သူတို႓ ကုလာ့ထိုငးကို လာၿပီ့ လုမြာေၾကာကး၍ ႏုိငးငဵတကာ၏ အကူအညီေတျကို ခါ့ခါ့သီ့သီ့်ငငး့ပယးခသ ဲံ ညး။ သူတို႓ အာဏာတညးၿမဲေရ့အတျကး ်ပညးသူ႓ဆႏၵခဵယူပျဲ ကိုလညး့ မ်ဖစး်ဖစးေအာငးလုပးခဲံေသ့သညး။
လကးခဵခသ ဲံ ညးံ
အကူအညီ
အေထာကးအပဵအ ံ ခ္ိဳ႔ကလညး့
ဒုကၡသညးေတျဆီကို
မေရာကး။
မုနး့တိုငး့ဒဏး ခဵရတဲံ ဒုကၡသညးေတျဆီကို မေရာကးခငးဘဲ ဗိုလးကေလ့ေစ့္၊ မဂၤလာေစ့္တို႓မြာ ေရာငး့ခ္ ေနသညးကို ေတျ႓ၾကရသညး။ ထိုသတငး့ကိုၾကာ့ေတာံ
အာဏာပိုငးေတျဘကးက
ထိုေရာငး့ခ္သညးံ
ပစၥညး့ေတျကို
ေစ့္ေတျထဲမြာ
လိုကးလဵ
စစးေဆ့ၿပီ့
သိမး့ဆညး့သညး။ နာဂစး ဒုကၡသညးေတျထဵ ်ပနးၿပီ့ ပို႓ေပ့ရနးမဟုတး။ သူတို႓လကးထဲကေန လျတးထျကးသျာ့ေသာ (သူခို့လကး က သူွြကးလု သျာ့ေသာ) ပစၥညး့မ္ာ့ကို ရြာၿပီ့ အိမးတျငးသုဵ့ဖို႓ ်ပနးလညးသိမး့ဆညး့်ခငး့သာ်ဖစးသညး။ ၿပီ့ခဲံတဲံ ေဆာငး့ပါ့တစးခုမြာ က္ေနား ေရ့ခဲံပါသညး။ မဂၤလာေစ့္မြာ နာဂစး ်ခငးေထာငးေတျကို ၀၂ွွ နဲ႓ေရာငး့စာ့သညး။ ဒါကလညး့ က္ေနားံ မ္ကးစိႏြငးံ တပးအပး်မငးၿပီ့မြ ေရ့တာသာ်ဖစးသညး။ ၿပီ့ေတာံ အစာ့အေသာကး အေထာကးအပဵံ မရသူအခ္ိဳ႔ကလညး့ ထိုငး့နယးစပးသို႓ တစးနညး့နညး့်ဖငးံ အကူအညီ ရလို႓ရ်ငာ့ ေ်ပ့ၾကသညး။ သို႓ေသား မြတးပဵုတငး နဵပါတး ှ၁/ ကိုငးေဆာငးထာ့သူမ္ာ့ကို ပဲခူ့ေက္ားလြ္ငး ဖမး့ဆီ့စစးေဆ့သညး။ နာဂစး ဒုကၡသညးေတျမြနး့သိလြ္ငး ႐ိုကးႏြကးၿပီ့ ရနးကုနး၊ ဧရာွတီ တိုငး့တို႓ဘကးသို႓ ်ပနးလႊတးသညး။ ှ၁/ ဆိုသညးမြာ ဥပမာေ်ပာရလြ္ငး ရနးကုနးတိုငး့အတျငး့ ေနထိုငးသူမ္ာ့အဖို႓ မြတးပဵုတငးနဵပါတးမြာ ှဿ/ဥတက (ႏုိင)း ွွွွွွ၊ ှဿ/ဒကတ (ႏိုင)း ွွွွွွ၊ စသညး်ဖငးံ ရြိရာ နာဂစးဒုကၡသညးအမ္ာ့စုမြာ ှ၁/ သာ႐ြိသ်ဖငးံ နယးစပးသို႓ အလာတျငး၊ ပဲခူ့ဘကးတျငး ဖမး့ဆီ့်ခငး့ကို ခဵၾကရေလသညး။ ၿပီ့ေတာံ ေလေဘ့ ဒုကၡသညးေတျကို ကူညီရနးဟုဆိုကာ ႏုိငးငဵတကာမြ အလြဴေငျမ္ာ့ကို ေတာငး့သညး။ ေငျရ်ပနးေတာံ လညး့ Exchange rate ေတျကို အေၾကာငး့အမ္ိဳ့မ္ိဳ့်ပကာ ႏုိငးငဵတကာကို လြညးံစာ့သညး။ ်ပညးသူကိုေပ့ရမညးံ အလြဴေငျေတျကိုလညး့ အဘကးဘကးက လြညးံၿပီ့စာ့သညး။ နာဂစး်ဖစးတာ တစးႏြစး်ပညးံၿပီ။ ေလေဘ့သငံးေဒသေတျက အခုထိ နာလနးမထူေသ့။ သို႓ေသား နာဂစးဒုကၡသညးေတျကို ဗနး့်ပၿပီ့ ႏုိငင း ဵတကာကို ဆကးလကးလိမးေနဆဲ။ က္ေနား ဖတးခဖ ဲံ ူ့ေသာ အဂၤလိပးစကာ့ပဵတ ု စးခအ ု ရ ဆိုရပါမူ “You can fool some of the people all the time, all the people some of the time. But, you cannot fool all the people all the time.” ဟု သာဆိုခ္ငး ပါသညး။ ႏုိငးငဵတကာက ေခါငး့ထဲတျငးသာ ေမ့ခ္ငးပါသညး။
ကူညီ်ခငး့သညး ႐ြိသညး။
်ပညးတျငး့ေရ့ကို
သို႓ဆိုရလြ္ငး
ကိုယးံ်ပညးသူအခ္ငး့ခ္ငး့
ွငးေရာကးစျကးဖကးသညး
ဗမာ်ပညးတျငး့ေရ့ကို ဒုကၡေရာကး၍
ဆိုသညးံ
အေတျ့အေခၚသညး ဗမာစစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့
ဗမာ်ပညးသူေတျကေရာ ကယးဆယးသူမ္ာ့၊
ွငးေရာကးစျကးဖကးချငးံ ရၾကရဲ႔လာ့ဟု
အေလာငး့ေကာကးသူမ္ာ့ကို
ဖမး့ဆီ့ၿပီ့
ႏြစး႐ြညးေထာငးဒဏးေတျ ခ္မြတးသညး။ ကိုယးလညး့ မကူညီႏုိငး၊ သူမ္ာ့ကူညီသညးကိုလညး့ အာ့မေပ့။ ကိုယးတိုငးလညး့ မီ့မေလာငး၊ မီ့ေလာငး်ခငး့ကိုလညး့ အာ့မေပ့သညးံ ကာဗျနးဒိုငးေအာကးဆိုဒး (CO2) စစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့သာ်ဖစးသညး။ က္ေနားတို႓ တိုငး့်ပညးမြာ CO2 ေတျမ္ာ့လျနး့ေနသညးံ
အတျကးေၾကာငးသ ံ ာ
်ပညးသူေတျမြာ
မျနး့ၾကပးေနရသညး။
မညးံသညးံႏုိငးငဵေခါငး့ေဆာငးေတျမြာမြ ထိုကဲံသို႓
က္ဥး့ေ်မာငး့သညးံအေတျ့အေခၚမ႐ြိ။ သူတို႓ ေ်ပာသလိုသာ ်ဖစးမညးဆိုပါက ဆူနာမီ်ဖစးတုနး့က ႏုိငးငဵတကာ၏ အကူအညီကို ယူခဲံသညးံ ထိုငး့ႏိုငးငဵဆို ေတျ့ရဲစရာေတာငးမ႐ြိ။ ဗမာစစးဗိုလးခ္ဳပးေတျ ဦ့ေႏြာကးသဵု့ေစခ္ငးသညး။ တစးႏုိငးငဵ နဲ႓ တစးႏုိငးငဵ ဆငး့ရဲ ခ္မး့သာကျာတာ၊ လူေနမႈအဆငးံအတနး့ ကျာတာ ဘာေၾကာငးံမြ မဟုတးဘူ့။ တိုငး့်ပညးအုပးခ္ဳပးသူ၊ ေခါငး့ေဆာငးေတျရဲ႔ အေတျ့အေခၚတစးခ္ကးကျာလို႓ပါ။ မြနးကနးတဲံ အေတျ့အေခၚ (Right way of thinking) မရြိလို႓လညး့ အခုထိ ဗမာ်ပညးက ႏုိငးငဵတကာအလယးမြာ စုတးခ္ာ၊ ဆငး့ရဲ၊ မျဲေတ ေနတုနး့ဘဲမို႓လာ့။ တိုငး့သူ်ပညးသာ့ေတျ အတျကးဆိုလြ္ငး ဘာမြ္ ႀကိဳတငး်ပငးဆငး်ခငး့မ႐ြိ။ ေခ့္ယိုကာနီ့ မြ ေခ့္ကတျတးေပါကး႐ြာ သညးံ စစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့ဟုသာ ဆိုခ္ငးသညး။
ဓာတးပဵုက႑ ဆူန ာမီဒ ုကၡသညးေ တျအ တျကးႏုိင းင ဵတကာ ရဲ႔ အကူအ ညီ ။
ဆူနာမီအ ၿပီ့မြာႏုိငးငဵတကာကအခုလို ႐ဵု့ဖျငးံၿပီ့ ကူည ီႏိုငခ း ဲံတယး။
ကူည ီသူေတျကအခု ို လို မ္ကးစိေဒါကးေထာကးၾကညံခဲး ံတယး။
နာဂစးအ လျနး“ႏိုငးငဵေတား” ၏ ႀကိဳ့ပမး့မႈမ္ာ့
ဓာတးပဵု ေက္ားသိခၤ ်ပညးတျငး့ကျနးယကး ကိုမို့ေွ Corporal Rachel Ingram
AP & UNHCR
နာဂစး ဒုကၡသညးေ တျအ တျက“ႏု း ိင းင ဵေ တား၏ေစတနာ”
နာဂစးဒုကၡသညးေတျကိုကူည ီဖၾသစေတ့လ္ ို႓ ေလတပးက အခုလိုႀကိဳ့စာ့ခဲံေသ့တယး။
မို့ေရေတျထဲမြာစာ့စရာ လာလြဴ မညးံသူမ္ာ့ကိေစာငံ ု းေနၾကေသာ နာဂစး ဒုကၡသညးမ္ာ့
“ႏိုးငးငဵေတား” ၏ ေစတနာ်ဖငးအဆငး ံ ေ်ပေခ္ာေမျေနၾကေသာ ႓ ေလေဘ့ဒုကၡသညးမ္ာ့
ကိုဘုနး့ရယး၊
ခ္ငး့မိုငးက
မိတးေဆျရယး
သဵု့ေယာကးသာ့
ထျကးလာခဲံသညး။
က္ေနားံမိတးေဆျ
ကိုဘုနး့က
ကိုယးတုိငးကာ့ေမာငး့ၿပီ့ တကူ့တက လိုကးပို႓ေပ့တာ်ဖစးသညး။ ေနာကးၿပီ့ ခ္ငး့မိုငးက မိတးေဆျကလညး့ Documentary တစးခုအတျကး ဆူနာမီ တုနး့က ခဵခဲံရတဲံ ်မနးမာအခ္ိဳ႔ ႏြငးံ ဗီျဒီယို အငးတာဗ္ဴ့ေလ့ လုပးခ္ငးသညးံအတျကးလညး့ က္ေနားထိုေနရာသို႓ေရာကး်ဖစးသျာ့တာ ်ဖစးသညး။
ဂ္ာမနီ ႏိုင းင ဵက ေဆာကးလ ုပ းေ ပ့ခဲံေ သာဆူန ာမီ ဒုက ၡသ ညးမ ္ာ့အတျက း ေနအိမ းမ ္ာ့၊ [ဓာတးပ ဵု - ေက္ားသ ိခ]ၤ ဆူန ာမီတ ျင း ကူညီခ ဲံေ သာ ႏိုင းင ဵတ ကာ အဖျဲ႓အ စညး့မ္ာ့
ဟိုကို ေရာကးေတာံ ကိုဘုနး့က “ကိုေက္ားသိခၤ၊ အဲဒီအိမးေတျက ဆူနာမီ ၿပီ့မြ ေဆာကးလိုကးတာေလ” ဟု ဆိုသ်ဖငးံ က္ေနား အံဵၾသသျာ့ရ သညး။ က္ေနားက သူလမး့ေဘ့က အသိအိမးတစးအိမးအိမးကို ွငးမလို႓ ကာ့ကိုရပးလိုကသ း ညးဟု မြတးသညး။ က္ေနားတို႓ ဆူနာမီ ကမး့ေ်ခကို လာၾကေတာံ လမး့တစးေလြ္ာကးလဵု့လညး့ အိမးႀကီ့၊ အိမးေကာငး့ေတျ ေတျ႓ခဲံရေတာံ၊ အခုလညး့ ကိုဘုနး့အိမးတစးအိမးအိမးကို ွငးစရာ ႐ြ၍ ိ ကာ့ကို ရပးလိုကးသညးဟုပငးထငးလိုကးသညး။ သူေ်ပာမြ က္ေနား ခ္ကးခ္ငး့ကာ့ေအာကးကိုဆငး့ၿပီ့၊ အသငးံယူလာေသာ ကငးမရာ်ဖငးံ ဓာတးပဵု႐ိုကးရနး ်ပငးရေတာံသညး။ က္ေနားံကိုယးက္ေနား ဗမာ်ပညးက FMI City အိမးယာကို ေရာကးသျာ့သလာ့ဟုပငး ထငးရသညး။ အိမးေတျက အိမးႀကီ့အိမးေကာငး့ေတျ။ ကိုဘုနး့ကပငး ဆကးၿပီ့ “ဒါေတျက ဆူနာမီၿပီ့ေတာံ ထိုငး့အစို့ရကေရာ၊ ႏုိငးငဵတကာ က ပါ လာၿပီ့ကူညီ ေဆာကးလုပးေပ့သျာ့ၾကတာေလ၊ အစးကို ဓာတးပဵု႐ိုကးလို႓ အဆငးေ်ပမယးံ ေနရာေတျကို က္ေနား တစးလကးစတညး့ လိုကးပို႓ေပ့မယး” ဟု ဆိုသ်ဖငးံ ကိုဘုနး့ကို ေတားေတားေက့္ဇူ့တငးသျာ့သညး။ ေနာကးၿပီ့ ဆူနာမီ်ဖစးခဲံတဲံေနရာက ဆူနာမီ်ဖစးၿပီ့မြ ပိုစညးကာ့လာသညးဟုလညး့ ထိုေနရာက ေဒသခဵ ်မနးမာအလုပးသမာ့ေတျ ေ်ပာ်ပ၍ သိရသညး။ ဆူနာမီေၾကာငးံ ႏုိငးငဵတကာအကူညီကို ထိုငး့အစို့ရက လကးခဵခဲံသ်ဖငးံလညး့ ယခုလိုထိုေသဒက လူေတျ အလုပး အကိုငး လမး့ေၾကာငး့ေတျ ပျငးံသျာ့သညး။ ႏုိငးငဵတကာ အကူညီကုိယူခဲံသ်ဖငးံ ထုိေဒသတျငး လာေရာကးကည ူ ီၾကေသာ ႏုိငးငဵ်ခာ့သာ့အေရ အတျကးမြာလညး့ ယခငး ဆူနာမီ မ်ဖစးခငးကအတုိငး့ ်ပနး်ဖစးလာေတာံ ထိုေဒသမြာ ရြိတဲံ အဂၤလိပးစကာ့ အေ်ခခဵ႐ြိေသာ ထိုငး့အခ္ိဳ႔ေသာ ထိုငး့လူမ္ိဳ့မ္ာ့အဖို႓
စကာ့်ပနးအလုပးေတျ၊
ကယးဆယးေရ့လုပးငနး့ေတျ
လာေရာကးလုပးကိုငးၾကေသာ
ႏုိငးငဵ်ခာ့သာ့မ္ာ့ေၾကာငးံ
ထိုေဒသရြိ ဟိုတယးလုပးငနး့မ္ာ့ မြာလညး့ ယခငးကအတုိငး့ပငး ်ပနးလညးဦ့ေမာံလာခဲံသညး။ သနး႓သနး႓႐ြငး့႐ြငး့ ေရာငးခ္ၾကေသာ လမး့ေဘ့က အေအ့ဆိုငး၊ စာ့ေသာကးဆုိငး ကေလ့မ္ာ့လညး့ ်ပနးလညး့ အသကး႐ႈေခ္ာငးလာခဲံသညး။ ဆူနာမီ်ဖစးၿပီ့ ဖယိုဖရဲ ်ဖစးခဲံေသာ ေနရာက တစးႏြစးအတျငး့ ပဵုမြနး ရပးကျကးတစးခလ ု ို ်ဖစးသျာ့သညး။ ၿပီ့ေတာံ ထိုငး့ႏိုငးငဵက ႏိုငးငဵတကာႏြငးံ ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးကာ ႏြစးစဥး ဆူနာမီမြာ ေသဆဵု့သျာ့သူတို႓အတျကး
ေအာကးေမံဖျယး
အခမး့အနာ့ေတျကို
က္ငး့ပသညး။
လူသာ့ဆနးသညးံ ်ပယုဂး တစးခုပငး်ဖစးသညး။ သူ႓ႏိုငးငဵထဲမြာ ဘယးလို ်ပႆနာေတျ ်ဖစးေန်ဖစးေန၊ ဘယးအစို့ရဘဲ တကးလာတကးလာ တူညီတဲံ ရညးရျယးခ္ကးတစးခုက ်ပညးသူလူထု၏ အေရ့ကို ေ႐ြ႔တနး့တငး်ခငး့ပငး်ဖစးသညး။ ်ပညးသူ ေရျ့ခ္ယးတဲံအစို့ရ၊ ်ပညးသူတငးေ်မြာကးတဲံ
အစို့ရ၊
်ပညးသူကို
်ပညးသူ႓အေရ့ကို ေရြ႔တနး့တငးသညး မဟုတးလာ့။ ဆူနာမီ ေအာကးေမံဖျယးအ ခမး့အနာ့(ဓာတးပဵု - ကိုမို့ေွ)
ကိုယးစာ့်ပဳတဲံအစို့ရ
မို႓လို႓သာ
ၿပီ့ခဲသ ဲံ ညးံ ရကးအနညး့ငယးအတျငး့က ဘဂၤလာ့ေဒံရြး ႏုိငးငဵမြာ ဘစးဂ္းလီ မုနးတိုငး့တိုကးခတးသျာ့တာကိုလညး့ၾကညးံပါဦ့။ ႏိုငးငဵတကာ မို့ေလွသ ဌာနေတျရဲ႔ မုနး့တိုငး့ဒဏး ႀကိဳတငးကာကျယးေရ့ သတိေပ့ခ္ကးကို ဘဂၤလာ့ေဒံရြး အစို့ရက လ္စးလ္ဴမ႐ႈခဲံဘူ့။ ေနာကးၿပီ့ လုပအ း ာ့ေပ့ ကယးဆယးေရ့ွနးထမး့ ေလ့ေသာငး့ေက္ားကိုလညး့ ႀကိဳတငးေလံက္ငးံထာ့ၿပီ့သာ့။ တစးကယးံတစးကယး မုနးတိုငး့ ွငးလာေတာံ ဘဂၤလာ့ေဒံရြး အစို့ရရဲ႔ အေမြ္ားအ်မငး႐ြိ႐ြိ ႀကိဳတငးကာကျယးမႈေတျေၾကာငးံ ေရျ႔ေ်ပာငး့လို႓မရႏုိငးတဲံ ေလြ၊ အေဆာကးအဦ့ ေတျသာ အပ္ကးအစီ့႐ြိခဲံၿပီ့၊ လူအေသအေပ္ာကး ႏႈနး့မြာလညး့ မေ်ပာပေလာကး ေအာငးသာ႐ြိခဲံသညး။ အငး့..သူမ္ာ့ႏုိငးငဵက ေခါငး့ေဆာငးေတျ နဲ႓ ကိုယးံႏုိငးငဵက ေခါငး့ေဆာငးေတျမ္ာ့ ကျာပါံ။ နာဂစး်ဖစးတုနး့က အႏၵိယအပါအွငး ကမၻာံ မို့ေလွသ ႒ာနေတျက စစးအစို့ရကို မုနးတိုငး့လာၿပီဆိုသညးကို ႀကိဳတငးသတိေပ့ခဲံေသားလညး့၊ လ္စးလ္ဴ႐ႈခဲံသညး။ ထို႓ေၾကာငးံ မေသသငးံဘဲ ်ပညးသူ တစးသိနး့ေက္ား ေသဆဵု့ခဲံရသညး။ မုနးတိုငး့ ်ဖစးၿပီ့်ပနးေတာံလညး့ သူတို႓ ကုလာ့ထိုငးကို လာၿပီ့ လုမြာေၾကာကး၍ ႏုိငးငဵတကာ၏ အကူအညီေတျကို ခါ့ခါ့သီ့သီ့်ငငး့ပယးခသ ဲံ ညး။ သူတို႓ အာဏာတညးၿမဲေရ့အတျကး ်ပညးသူ႓ဆႏၵခဵယူပျဲ ကိုလညး့ မ်ဖစး်ဖစးေအာငးလုပးခဲံေသ့သညး။
လကးခဵခသ ဲံ ညးံ
အကူအညီ
အေထာကးအပဵအ ံ ခ္ိဳ႔ကလညး့
ဒုကၡသညးေတျဆီကို
မေရာကး။
မုနး့တိုငး့ဒဏး ခဵရတဲံ ဒုကၡသညးေတျဆီကို မေရာကးခငးဘဲ ဗိုလးကေလ့ေစ့္၊ မဂၤလာေစ့္တို႓မြာ ေရာငး့ခ္ ေနသညးကို ေတျ႓ၾကရသညး။ ထိုသတငး့ကိုၾကာ့ေတာံ
အာဏာပိုငးေတျဘကးက
ထိုေရာငး့ခ္သညးံ
ပစၥညး့ေတျကို
ေစ့္ေတျထဲမြာ
လိုကးလဵ
စစးေဆ့ၿပီ့
သိမး့ဆညး့သညး။ နာဂစး ဒုကၡသညးေတျထဵ ်ပနးၿပီ့ ပို႓ေပ့ရနးမဟုတး။ သူတို႓လကးထဲကေန လျတးထျကးသျာ့ေသာ (သူခို့လကး က သူွြကးလု သျာ့ေသာ) ပစၥညး့မ္ာ့ကို ရြာၿပီ့ အိမးတျငးသုဵ့ဖို႓ ်ပနးလညးသိမး့ဆညး့်ခငး့သာ်ဖစးသညး။ ၿပီ့ခဲံတဲံ ေဆာငး့ပါ့တစးခုမြာ က္ေနား ေရ့ခဲံပါသညး။ မဂၤလာေစ့္မြာ နာဂစး ်ခငးေထာငးေတျကို ၀၂ွွ နဲ႓ေရာငး့စာ့သညး။ ဒါကလညး့ က္ေနားံ မ္ကးစိႏြငးံ တပးအပး်မငးၿပီ့မြ ေရ့တာသာ်ဖစးသညး။ ၿပီ့ေတာံ အစာ့အေသာကး အေထာကးအပဵံ မရသူအခ္ိဳ႔ကလညး့ ထိုငး့နယးစပးသို႓ တစးနညး့နညး့်ဖငးံ အကူအညီ ရလို႓ရ်ငာ့ ေ်ပ့ၾကသညး။ သို႓ေသား မြတးပဵုတငး နဵပါတး ှ၁/ ကိုငးေဆာငးထာ့သူမ္ာ့ကို ပဲခူ့ေက္ားလြ္ငး ဖမး့ဆီ့စစးေဆ့သညး။ နာဂစး ဒုကၡသညးေတျမြနး့သိလြ္ငး ႐ိုကးႏြကးၿပီ့ ရနးကုနး၊ ဧရာွတီ တိုငး့တို႓ဘကးသို႓ ်ပနးလႊတးသညး။ ှ၁/ ဆိုသညးမြာ ဥပမာေ်ပာရလြ္ငး ရနးကုနးတိုငး့အတျငး့ ေနထိုငးသူမ္ာ့အဖို႓ မြတးပဵုတငးနဵပါတးမြာ ှဿ/ဥတက (ႏုိင)း ွွွွွွ၊ ှဿ/ဒကတ (ႏိုင)း ွွွွွွ၊ စသညး်ဖငးံ ရြိရာ နာဂစးဒုကၡသညးအမ္ာ့စုမြာ ှ၁/ သာ႐ြိသ်ဖငးံ နယးစပးသို႓ အလာတျငး၊ ပဲခူ့ဘကးတျငး ဖမး့ဆီ့်ခငး့ကို ခဵၾကရေလသညး။ ၿပီ့ေတာံ ေလေဘ့ ဒုကၡသညးေတျကို ကူညီရနးဟုဆိုကာ ႏုိငးငဵတကာမြ အလြဴေငျမ္ာ့ကို ေတာငး့သညး။ ေငျရ်ပနးေတာံ လညး့ Exchange rate ေတျကို အေၾကာငး့အမ္ိဳ့မ္ိဳ့်ပကာ ႏုိငးငဵတကာကို လြညးံစာ့သညး။ ်ပညးသူကိုေပ့ရမညးံ အလြဴေငျေတျကိုလညး့ အဘကးဘကးက လြညးံၿပီ့စာ့သညး။ နာဂစး်ဖစးတာ တစးႏြစး်ပညးံၿပီ။ ေလေဘ့သငံးေဒသေတျက အခုထိ နာလနးမထူေသ့။ သို႓ေသား နာဂစးဒုကၡသညးေတျကို ဗနး့်ပၿပီ့ ႏုိငင း ဵတကာကို ဆကးလကးလိမးေနဆဲ။ က္ေနား ဖတးခဖ ဲံ ူ့ေသာ အဂၤလိပးစကာ့ပဵတ ု စးခအ ု ရ ဆိုရပါမူ “You can fool some of the people all the time, all the people some of the time. But, you cannot fool all the people all the time.” ဟု သာဆိုခ္ငး ပါသညး။ ႏုိငးငဵတကာက ေခါငး့ထဲတျငးသာ ေမ့ခ္ငးပါသညး။
ကူညီ်ခငး့သညး ႐ြိသညး။
်ပညးတျငး့ေရ့ကို
သို႓ဆိုရလြ္ငး
ကိုယးံ်ပညးသူအခ္ငး့ခ္ငး့
ွငးေရာကးစျကးဖကးသညး
ဗမာ်ပညးတျငး့ေရ့ကို ဒုကၡေရာကး၍
ဆိုသညးံ
အေတျ့အေခၚသညး ဗမာစစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့
ဗမာ်ပညးသူေတျကေရာ ကယးဆယးသူမ္ာ့၊
ွငးေရာကးစျကးဖကးချငးံ ရၾကရဲ႔လာ့ဟု
အေလာငး့ေကာကးသူမ္ာ့ကို
ဖမး့ဆီ့ၿပီ့
ႏြစး႐ြညးေထာငးဒဏးေတျ ခ္မြတးသညး။ ကိုယးလညး့ မကူညီႏုိငး၊ သူမ္ာ့ကူညီသညးကိုလညး့ အာ့မေပ့။ ကိုယးတိုငးလညး့ မီ့မေလာငး၊ မီ့ေလာငး်ခငး့ကိုလညး့ အာ့မေပ့သညးံ ကာဗျနးဒိုငးေအာကးဆိုဒး (CO2) စစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့သာ်ဖစးသညး။ က္ေနားတို႓ တိုငး့်ပညးမြာ CO2 ေတျမ္ာ့လျနး့ေနသညးံ
အတျကးေၾကာငးသ ံ ာ
်ပညးသူေတျမြာ
မျနး့ၾကပးေနရသညး။
မညးံသညးံႏုိငးငဵေခါငး့ေဆာငးေတျမြာမြ ထိုကဲံသို႓
က္ဥး့ေ်မာငး့သညးံအေတျ့အေခၚမ႐ြိ။ သူတို႓ ေ်ပာသလိုသာ ်ဖစးမညးဆိုပါက ဆူနာမီ်ဖစးတုနး့က ႏုိငးငဵတကာ၏ အကူအညီကို ယူခဲံသညးံ ထိုငး့ႏိုငးငဵဆို ေတျ့ရဲစရာေတာငးမ႐ြိ။ ဗမာစစးဗိုလးခ္ဳပးေတျ ဦ့ေႏြာကးသဵု့ေစခ္ငးသညး။ တစးႏုိငးငဵ နဲ႓ တစးႏုိငးငဵ ဆငး့ရဲ ခ္မး့သာကျာတာ၊ လူေနမႈအဆငးံအတနး့ ကျာတာ ဘာေၾကာငးံမြ မဟုတးဘူ့။ တိုငး့်ပညးအုပးခ္ဳပးသူ၊ ေခါငး့ေဆာငးေတျရဲ႔ အေတျ့အေခၚတစးခ္ကးကျာလို႓ပါ။ မြနးကနးတဲံ အေတျ့အေခၚ (Right way of thinking) မရြိလို႓လညး့ အခုထိ ဗမာ်ပညးက ႏုိငးငဵတကာအလယးမြာ စုတးခ္ာ၊ ဆငး့ရဲ၊ မျဲေတ ေနတုနး့ဘဲမို႓လာ့။ တိုငး့သူ်ပညးသာ့ေတျ အတျကးဆိုလြ္ငး ဘာမြ္ ႀကိဳတငး်ပငးဆငး်ခငး့မ႐ြိ။ ေခ့္ယိုကာနီ့ မြ ေခ့္ကတျတးေပါကး႐ြာ သညးံ စစးဗိုလးခ္ဳပးမ္ာ့ဟုသာ ဆိုခ္ငးသညး။
ဓာတးပဵုက႑ ဆူန ာမီဒ ုကၡသညးေ တျအ တျကးႏုိင းင ဵတကာ ရဲ႔ အကူအ ညီ ။
ဆူနာမီအ ၿပီ့မြာႏုိငးငဵတကာကအခုလို ႐ဵု့ဖျငးံၿပီ့ ကူည ီႏိုငခ း ဲံတယး။
ကူည ီသူေတျကအခု ို လို မ္ကးစိေဒါကးေထာကးၾကညံခဲး ံတယး။
နာဂစးအ လျနး“ႏိုငးငဵေတား” ၏ ႀကိဳ့ပမး့မႈမ္ာ့
ဓာတးပဵု ေက္ားသိခၤ ်ပညးတျငး့ကျနးယကး ကိုမို့ေွ Corporal Rachel Ingram
AP & UNHCR
နာဂစး ဒုကၡသညးေ တျအ တျက“ႏု း ိင းင ဵေ တား၏ေစတနာ”
နာဂစးဒုကၡသညးေတျကိုကူည ီဖၾသစေတ့လ္ ို႓ ေလတပးက အခုလိုႀကိဳ့စာ့ခဲံေသ့တယး။
မို့ေရေတျထဲမြာစာ့စရာ လာလြဴ မညးံသူမ္ာ့ကိေစာငံ ု းေနၾကေသာ နာဂစး ဒုကၡသညးမ္ာ့
“ႏိုးငးငဵေတား” ၏ ေစတနာ်ဖငးအဆငး ံ ေ်ပေခ္ာေမျေနၾကေသာ ႓ ေလေဘ့ဒုကၡသညးမ္ာ့
