Tinh Cu Nghia Moi

TÌNH CUÕ, NGHÓA MÔÙI

--------------------Baøi vieát vaø

aûnh cuûa Leâ Quang Khaùnh Ñaõ xa caùch hôn hai möôi naêm roài, nay toâi môùi coù dòp trôû laïi thaêm thaønh phoá Thaùi Nguyeân, nôi ñöôïc meänh danh laø Thuû phuû cuûa vuøng Chieán khu Vieät Baéc anh huøng noåi tieáng trong hai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ vöøa qua. Thôøi thanh xuaân soâi noåi nhaát cuûa toâi ñöôïc vinh döï khoaùc aùo “Ngöôøi lính Vaên coâng Quaân khu Vieät Baéc”, vôùi haøng chuïc naêm ñi phuïc vuï quaân daân caùc tænh bieân giôùi phía Baéc. Neân chuyeán veà thaêm laïi “Vuøng ñaát cuõ, ngöôøi xöa” laàn naøy, caøng laøm cho toâi boài hoài, xuùc ñoäng, khoâng theå naøo queân ñöôïc. Gaàn ñeán ngaøy kyû nieäm 30 thaùng 4 naêm nay, toâi coù dòp veà thaêm laïi TP. Thaùi Nguyeân vaø ñöôïc taän maét ngaém nhìn voùc daùng xaây döïng cuûa noù ngaøy nay phaùt trieån to lôùn, roäng daøi, khang trang, ñoâng vui, ñôøi soáng sung tuùc hôn haún ngaøy tröôùc. Ñuùng nhö lôøi Baùc Hoà ñaõ daïy… -“Seõ xaây döïng laïi ñaát nöôùc ta ñaøng hoaøng hôn, to ñeïp hôn”. Tuy vaäy, sau boùng daùng cuûa moät thaønh phoá xaây döïng theo kieåu hieän ñaïi, nôi ñaây vaãn gôïi cho toâi nhôù tôùi khí theá sau Chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû naêm 1954, quaân daân Vieät Baéc ñaõ haêng say lao ñoäng haøn gaén veát thöông chieán tranh, khoâi phuïc cuoäc soáng môùi. Haøng ngaøy töøng ñoaøn ngöôøi taáp naäp tham gia khai thaùc soûi, caùt cuûa soâng Caàu ñeå xaây döïng nhaø maùy ñieän Cao Ngaïn. San laáp maáy chuïc ngoïn ñoài ñaát ôû phía nam thaønh phoá, ñeå xaây khu gang theùp Thaùi Nguyeân. Môû mang caùc tröôøng hoïc, beänh vieän, ñöôøng xaù, caàu coáng… Goùp phaàn xaây döïng Mieàn Baéc XHCN thaønh haäu phöông vöõng chaéc, chi vieän cho Tieàn tuyeán Mieàn Nam anh huøng giaønh thaéng lôïi, thoáng nhaát ñaát nöôùc Vieät Nam. Thöïc hieän khaùt voïng ngaøn ñôøi cuûa daân toäc ta mau choùng trôû thaønh söï thaät. Hoài aáy treân caùc neûo ñöôøng haønh quaân ôû mieàn Baéc, toâi thænh thoaûng baét gaëp nhöõng coät moác caây soá beân ñöôøng quoác loä coù nhöõng caùi teân vöøa laï -Vì mình chöa heà ñeán ñoù bao giôø; Nhöng vöøa quen -Vì haøng ngaøy treân caùc phöông tieän thoâng tin, saùch, baùo vaãn thöôøng noùi tôùi, nhö Hueá, Ñaø Naüng, Khaùnh Hoøa, Ninh Thuaän, Saøi Goøn, Caàn Thô, Soùc Traêng, Caø Maâu… caùch xa nôi ñaây haøng traêm, haøng ngaøn caây soá 1

-Sao luùc aáy toâi caûm thaáy noù xa vôøi vôïi, mung lung, môø mòt trong söông khoùi thôøi gian, chaúng bieát bao giôø mình môùi ñöôïc ñaët chaân vaøo thaêm nôi ñoù. Ngay ôû giöõa thaønh phoá Thaùi Nguyeân cuõng coù moät con ñöôøng ñöôïc ñaët teân laø Nha Trang. Moû than naèm ngoaïi oâ phía baéc thaønh phoá mang teân Khaùnh Hoøa. ÔÛ phöôøng Phan Ñình Phuøng coù Tröôøng Trung hoïc Cô sôû Nha Trang… Duø phaûi traûi qua cuoäc chieán tranh phaù hoaïi khoác lieät cuûa giaëc Myõ xaâm löôïc giöõa nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû tröôùc, chuùng neùm bom phaù saäp khu gang theùp Thaùi Nguyeân vaø nhieàu cô sôû kinh teá, vaên hoùa quan troïng khaùc. Nhöng caùc caùi teân bieåu hieän tình keát nghóa trong chieán tranh giöõa caùc tænh mieàn Baéc vôùi caùc tænh mieàn Nam ruoät thòt, noù vaãn hieân ngang coøn ñoù vaø ngaøy caøng phaùt trieån to ñeïp hôn. Cuõng töø nuùi röøng Chieán khu Vieät Baéc anh huøng ngaøy ñoù, toâi cuøng ñoàng ñoäi bieåu dieãn haøng traêm buoåi Lieân hoan Vaên ngheä tieãn chaân nhieàu binh ñoaøn boä ñoäi laø con em caùc daân toäc vuøng cao, saùt caùnh cuøng ñoàng baøo döôùi xuoâi haêng haùi ra tieàn tuyeán chieán ñaáu. Nhöõng caùi teân Naø Ngaàn, Phai Khaét, Baéc Sôn, Soâng Thao, Hoaøng Lieân Sôn, Yeân Ninh... nay ñaõ trôû thaønh teân cuûa caùc binh ñoaøn chuû löïc noái tieáp nhau ngaøy ñeâm, vaøo chi vieän cho caùc maët traän phía Nam theâm söùc maïnh ñaùnh thaéng quaân xaâm löôïc; Trong ñoù coù nhieàu chieán só ñöôïc phong danh hieäu “Anh huøng”, “Duõng só dieät Myõ”vì laäp nhöõng chieán coâng xuaát saéc, laøm veû vang truyeàn thoáng caùch maïng cuûa nhaân daân caùc daân toäc Vieät Baéc. Nhaân dòp chuyeán thaêm TP. Thaùi Nguyeân naøy, toâi ñeán thaêm caùc baïn cuõ, oân laïi chuyeän thôøi trai treû cuûa nhöõng ngaøy caùch ñaây hôn nöûa theá kyû tröôùc, vôùi bieát bao noãi vui buoàn laãn loän, khoù queân nhö Lieät só Trònh Quyù taùc giaû cuûa “Baøi ca tröôùc ngaøy Hoäi baén” vaø Noâng Vaên Quy dieãn vieân muùa cuûa Ñoaøn ñaõ hy sinh treân ñöôøng Tröôøng Sôn, cuøng moät soá ñoàng ñoäi khaùc. Nhöõng ngöôøi coøn soáng ñeán nay ñaàu toùc cuõng baïc phô, ñaày mình beänh taät, oâm nhau trong nieàm vui ngheïn ngaøo, xuùc ñoäng khoâng noùi neân lôøi. Khi ñeán thaêm nhaø cuûa vôï choàng baïn Phaïm Nguyeân ôû gaàn ñaàu caàu Gia Baåy. Toâi baát chôït nhìn thaáy hai böùc aûnh côõ 60 x 80 treo trang troïng trong phoøng khaùch, coù hình moät chaøng thanh nieân raát treû, ñöùng baét tay cöïu Toång thoáng Myõ laø Bill Clinton. Coøn böùc aûnh beân caïnh cuõng vaãn laø chaøng thanh nieân aáy, laïi baét tay Toång thoáng ñöông nhieäm laø George.W Bush, hoài hai oâng Toång thoáng Myõ naøy sang thaêm Vieät Nam, khi ñang ôû Haø Noäi. Hoûi chuyeän vôï choàng baïn Phaïm Nguyeân toâi môùi bieát: 2

-Ngöôøi trong hai aûnh naøy teân laø Phaïm Quoác Long, naêm nay 28 tuoåi, con cuûa oâng Phaïm Quoác Ngoïc laø anh trai Phaïm Nguyeân. Meï cuûa Phaïm Quoác Long hieän ñang laøm thoâng dòch vieân tieáng Nhaät. Hai böùc aûnh kyû nieäm naøy, anh chuïp trong dòp laøm coâng taùc phuïc vuï ñoùn tieáp hai vò Toång thoáng Myõ sang thaêm vaø döï Hoäi nghò APEC do Vieät Nam toå chöùc vöøa qua taïi Haø Noäi. Tieän ñöôøng ñi daïo quanh thaønh phoá, toâi reõ vaøo thaêm Tröôøng Phoå thoâng Trung hoïc Cô sôû Nha Trang ôû ñaây. Ngoâi tröôøng naøy naèm treân moät vuøng ñoài cao thoai thoaûi, xaây döïng khang trang, thoaùng maùt, yeân tónh raát phuø hôïp vôùi vieäc hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Töø coång qua phoøng thöôøng tröïc, böôùc leân chuïc baäc tam caáp môùi tôùi saân tröôøng saïch seõ, rôïp boùng caây sen keõ maøu ñoû cuûa hoa phöôïng vó, baùo hieäu muøa heø ñaõ ñeán. Tuy khoâng heïn tröôùc, nhöng khi thaáy toâi ñeán vaø töï giôùi thieäu mình töø thaønh phoá bieån Nha Trang tôùi thaêm, moïi ngöôøi trong nhaø tröôøng ñeàu nieàm nôû tieáp chuyeän. Coâ giaùo Hieäu tröôûng Ñinh Thò Mai Höông ñöa cho toâi xem moät soá saùch aûnh, quaø löu nieäm cuûa ngaønh Giaùo duïc tænh Khaùnh Hoøa, ñaëc bieät laø Tröôùng THCS Thaùi Nguyeân cuûa thaønh phoá Nha Trang taëng nhaø tröôøng, khi Ñoaøn ra thaêm tröôùc ñaây. Tình keát nghóa cuûa hai tænh Khaùnh Hoøa vaø tænh Thaùi Nguyeân trong khaùng chieán choáng Myõ ñeán nay, vaãn ñöôïc duy trì laø moät phaàn truyeàn thoáng quan troïng cuûa nhaø tröôøng, thöôøng ñöôïc oân laïi trong nhöõng dòp toå chöùc kyû nieäm “30 thaùng 4” haøng naêm ôû ñaây.

Sau ngaøy Ñaïi thaéng muøa xuaân naêm 1975, mieàn Nam ñöôïc hoaøn toaøn giaûi phoùng, thoáng nhaát ñaát nöôùc, khoâng ngôø toâi laïi ñöôïc chuyeån coâng taùc vaøo tænh Phuù Khaùnh vaø ñöa gia ñình cuøng sinh soáng taïi thaønh phoá Nha Trang (nay thuoäc tænh Khaùnh Hoøa). Tröôùc ñaây haøng ngaøy ñeán cô quan laøm vieäc vaø sau naøy veà nghæ höu, toâi vaãn thöôøng ñöa ñoùn con, chaùu ñi treân con ñöôøng mang teân Thaùi Nguyeân chaïy ngang qua tröôùc cöûa nhaø ga Nha Trang, vaøo ngaõ saùu laø trung taâm thaønh phoá, ñeå hoïc vaên hoùa taïi Tröôøng Trung hoïc Cô sôû Thaùi Nguyeân… Tuy thaømh phoá Nha Trang caùch xa thaønh phoá Thaùi Nguyeân hôn ngaøn caây soá, luùc ñaàu nhìn thaáy caùc ñòa danh nôi cuõ coù moät thôøi mình ñaõ töøng soáng vaø laøm vieäc, nay noù cuõng hieän dieän ôû vuøng ñaát du lòch ven bieån phía cöïc nam Trung boä naøy, laøm toâi ngaïc nhieân, roài sau cuõng quen daàn.

3

Nhôù hoâm trôû laïi thaêm thaønh phoá Thaùi Nguyeân gaàn ñaây, toâi ñeán gaëp moät oâng laõo ngöôøi quen ñaõ soáng laâu ñôøi ôû vuøng ñaát naøy. Trong ngoâi nhaø coå hieám hoi coøn soùt laïi ñoù, toâi nhìn thaáy moät böùc tranh “Ngö oâng voïng nguyeät” daùn treân caây coät nhaø baèng goã to, gaàn baøn thôø Toå tieân ñaët ôû giöõa nhaø, noù boãng gôïi cho toâi nhôù ñeán yù nghóa thaâm thuùy cuûa böùc tranh naøy. Tuy thôøi gian ñaõ laøm cho saéc maàu cuûa böùc tranh “Ngö oâng voïng nguyeät” cuõ ñi ñoâi chuùt, nhöng ngaém nhìn voùc daùng khoûe, ñeïp cuûa con caù cheùp ñang laën xuoáng ñôùp boùng Traêng raèm döôùi ñaùy nöôùc –Nhö muoán noùi hoä öôùc mô laõng maïn cuûa moïi ngöôøi, ñöôïc Ngheä nhaân veõ tranh daân gian nöôùc ta taïo neân böùc tranh “Ngö oâng voïng nguyeät” thaät laø “baát huû”. Vì con caù cheùp bôi loäi taän döôùi ñaùy nöôùc saâu, so vôùi maët Traêng ôû treân baàu trôøi cao xanh xa vôøi vôïi, maø noù vaãn muoán mình “hoùa thaønh Roàng” ñeå bay leân giaønh laáy vaàng traêng aáy. Giaác mô vaøng cuûa con caù cheùp trong tranh luùc naøy, ñaõ noùi ñuùng taâm traïng cuûa toâi vaø thöïc teá baây giôø ñaõ trôû thaønh hieän thöïc –Ñoù laø moät kyû nieäm ñeïp, seõ coøn laéng ñoïng maõi trong kyù öùc cuûa toâi, khoâng phai môø ñöôïc. Nha Trang, muøa heø naêm 2008 Leâ Quang Khaùnh ________________________________________________________________________________ -Aûnh chuïp cuûa: Leâ Quang Khaùnh – Hoäi vieân Hoäi Nhaø Baùo Vieät Nam tænh Khaùnh Hoøa. -Ñòa chæ nhaø rieâng: 1Q-Quaân Traán, Huøng Vöông, Loäc Thoï, tp.Nha Trang, Khaùnh Hoøa. -Tel: 058.526472 - DD: 0935.857135

4

5

6

Ghi chuù: Ngaøy 7-6-2008 ñaõ göûi baøi baùo “ Tình cuõ, nghóa môùi” cho Taïp chí NGÖÔØI LAØM BAÙO cuûa HNB tænh Khaùnh Hoøa vaø baùo ñieän töû tænh Thaùi Nguyeân + coù 7 aûnh keøm theo.

7