Thiet Bi Dien Gia Dung

Ch¬ng tr×nh m«n häc: thùc hµnh ThiÕt bÞ ®iÖn gia dông Thêi gian m«n häc: 45 giê 1. VÞ trÝ, tÝnh chÊt cña m«n häc: §©y lµ m«n häc cung cÊp cho häc sinh cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nguyªn lý lµm viÖc, cÊu t¹o, c¸ch sö dông, c¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh h háng, biÖn ph¸p söa ch÷a c¸c h háng cña c¸c thiÕt bÞ ®iÖn gia dông. Lµ c¬ së cho viÖc tiÕp thu c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng chuyªn ngµnh kh¸c. M«n häc ®îc bè trÝ häc sau c¸c m«n lý thuyÕt chuyªn m«n. 2. Môc tiªu m«n häc: Häc xong m«n häc nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng: - N¾m ®îc cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc cña c¸c lo¹i thiÕt bÞ ®iÖn gia dông nh thiÕt bÞ cÊp nhiÖt, tñ l¹nh m¸y ®iÒu hoµ, qu¹t ®iÖn, m¸y b¬m níc, c¸c lo¹i ®Ìn chiÕu s¸ng. - Söa ch÷a ®îc c¸c thiÕt bÞ ®iÖn gia dông ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt. 3. Néi dung cña m«n häc: 3.1. Néi dung tæng qu¸t: STT 1 2 3 4 5

néi dung m«n häc Ch¬ng Ch¬ng Ch¬ng Ch¬ng Ch¬ng

1: 2: 3: 4: 5:

ThiÕt bÞ cÊp nhiÖt §éng c¬ ®iÖn gia dông ThiÕt bÞ l¹nh §Ìn gia dông M¸y biÕn ¸p gia dông Tæng sè

Thêi gian ts lt th 09 03 06 09 02 07 09 02 07 09 02 07 09 02 07 45 11 34

3.2. Néi dung chi tiÕt: stt

1

Néi dung m«n häc Ch¬ng1: ThiÕt bÞ cÊp nhiÖt

Thêi gian Ts LT TH 09 03 06

1.1. Nåi c¬m ®iÖn 1.1.1. CÊu t¹o 1.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 1.1.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 1.1.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 1.1.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 1.2. Bµn lµ ®iÖn 1.1.1 . CÊu t¹o 1.1.2 . Nguyªn lý ho¹t ®éng 1.1.3 . Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 1.1.4 . C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 1.1.5 . Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 1.2. M¸y níc nãng, lß níng 1.2.1 . CÊu t¹o 1.2.2 . Nguyªn lý ho¹t ®éng 1.2.3 . Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 1.2.4 . C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 1.2.5 . Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 2 Ch¬ng 2: §éng c¬ ®iÖn gia dông 2.1 . Qu¹t ®iÖn gia dông 2.1.1. CÊu t¹o 2.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 2.1.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 2.1.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 2.1.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 2.2.M¸y b¬m níc 2.2.1. CÊu t¹o 2.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 2.2.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 2.2.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 2.2.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi

3

1

2

3

1

2

3

1

2

18

04

14

5

1

4

4

1

3

2.3.M¸y giÆt. 2.3.1. CÊu t¹o 2.3.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 2.3.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 2.3.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 2.3.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 3 Ch¬ng 3: ThiÕt bÞ l¹nh 3.1 .Tñ l¹nh gia dông 3.1.1. CÊu t¹o 3.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 3.1.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 3.1.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 3.1.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ 3.2 . M¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é 3.2.1. CÊu t¹o 3.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 3.2.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 3.2.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 3.2.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ 4 Ch¬ng 4: §Ìn gia dông 4.1. §Ìn Sîi ®èt 4.1.1. CÊu t¹o 4.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 4.1.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 4.1.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 4.1.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ xö lý lçi 4.2. §Ìn huúnh quang 4.2.1. CÊu t¹o 4.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng 4.2.3. Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ. 4.2.4. C¸c h háng th«ng thêng, biÖn ph¸p kh¾c phôc 4.2.5. Th¸o, l¾p c¸c thiÕt bÞ 4.2.6. C¸c lo¹i ®Ìn kh¸c 3.3. §iÒu kiÖn thùc hiÖn m«n häc:

09

02

07

13

02

11

8

1

7

5

1

4

05

01

04

5

2

3

a. VËt liÖu: - D©y dÉn c¸c lo¹i, - Gen c¸ch ®iÖn. - C¸c lo¹i thiÕc hµn. - S¬n c¸ch ®iÖn, keo ®ãng r¾n c¸ch ®iÖn b. Dông cô vµ trang thiÕt bÞ: - Dông cô cÇm tay - C¸c m« h×nh dµn tr¶i, c¸c thiÕt bÞ sö dông trong néi dung bµi häc - C¸c thiÕt bÞ ho¹t ®éng ®îc cho néi dung bµi häc. - Phßng häc thùc hµnh ®iÖn gia dông. c. Häc liÖu: - Tñ l¹nh gia ®×nh vµ m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é – NguyÔn xu©n TiÕn – Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt. - Thùc hµnh c¬ ®iÖn l¹nh – TrÇn thÕ San , NguyÔn ®øc PhÊn – NXB §µ N½ng - C«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y ®iÖn vµ m¸y biÕn ¸p - NguyÔn ®øc Sü - NXB gi¸o dôc, Hµ néi 1995. d. Nguån lùc kh¸c: - M¸y vi tÝnh - PhÇn mÒm chuyªn dïng - M¸y chiÕu Projector - M¸y chiÕu Overhead - C¸c b¶n vÏ, tranh m« t¶ thiÕt bÞ. 3.4. Ph¬ng ph¸p, néi dung ®¸nh gi¸: KiÓm tra kü n¨ng thùc hµnh. Néi dung: Th¸o, l¾p, kiÓm tra, söa ch÷a c¸c thiÕt bÞ ®iÖn gia dông. 3.5. Híng dÉn sö dông ch¬ng tr×nh: Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y thùc hµnh cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c lo¹i trang thiÕt bÞ ®Ó thùc hµnh th¸o l¾p vµ söa ch÷a.

Bµi 3 ThiÕt bÞ ®iÖn gia dông (20-20) M· bµi:

Cio 01 16 03

Giíi thiÖu : HiÖn nay ë níc ta hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng cña x· héi ®Òu g¾n víi viÖc sö dông ®iÖn n¨ng. §iÖn kh«ng nh÷ng ®îc sö dông ë thµnh phè mµ cßn ®îc ®a vÒ n«ng th«n, miÒn nói hoÆc nhê c¸c tr¹m ph¸t ®iÖn ®Þa ph¬ng . V× vËy cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®iÖn n¨ng c¸c thiÕt bÞ ®iÖn d©n dông còng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cÇn nhiÒu nh©n lùc ®Ó lµm viÖc vÒ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn. V× vËy ®ßi hái ngêi c«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c ngµnh, nghÒ vµ ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh nghÒ ®iÖn, ®iÖn tö ph¶i hiÓu râ vÒ cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc, n¾m ®îc c¸c hiÖn tîng, nguyªn nh©n h háng vµ c¸ch s÷a ch÷a chóng. Víi néi dung bµi häc nµy sÏ trang bÞ cho häc viªn nh÷ng kiÕn thøc vµ kû n¨ng sö dông vµ s÷a ch÷a c¸c thiÕt bÞ ®iÖn d©n dông. Môc tiªu thùc hiÖn:

•§¶m b¶o an toµn cho ngêi vµ thiÕt bÞ theo c¸c qui ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng. •Sö dông thµnh th¹o c¸c lo¹i m¸y ®o th«ng dông ®Ó ®o kiÓm, x¸c ®Þnh lçi vµ söa ch÷a c¸c thiÕt bÞ ®iÖn gia dông theo c¸c th«ng sè cña nhµ s¶n xuÊt. •L¾p ®Æt ®îc m¹ng ®iÖn chiÕu s¸ng cho gia ®×nh theo b¶n vÏ. •L¾p ®Æt ®îc m¹ng ®iÖn ®éng lùc cho c¸c ®éng c¬ mét pha, ba pha dïng trong gia ®×nh theo tiªu chuÈn ®iÖn VN. Néi dung chÝnh: Yªu cÇu:

-

N¾m ®îc nguyªn lý cña mét sè thiÕt bÞ ®iÖn gia dông

nh bµn ñi, nåi c¬m ®iÖn, ®éng c¬ ®iÖn 1 pha, c¸c lo¹i qu¹t, biÕn ¸p . . . -

TÝnh to¸n ®îc 1 sè th«ng sè c¬ b¶n cña c¸c thiÕt bÞ

trªn nh»m phôc vô cho viÖc tÝnh chän c¸c phÇn tö trong m¹ng ®iÖn sinh ho¹t.

Néi dung:

3.1.

THIÕT BÞ CÊP NHIÖT:

3.1.1.

Nguyªn lý chung:

C¸c thiÕt bÞ lo¹i nµy ®îc chÕ t¹o dùa trªn c¬ së t¸c dông nhiÖt cña dßng ®iÖn (®Þnh luËt Joule-Lenx). Khi dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lµm cho nã nãng lªn. Lîng nhiÖt sinh ra tØ lÖ víi b×nh ph¬ng dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë vµ thêi gian duy tr× dßng ®iÖn.

Trong ®ã:

Q = I2 R.t

I: dßng ®iÖn [A] R: §iÖn trë cña vËt dÉn t: Thêi gian [s] Q: NhiÖt lîng [J] 1J = 0,24Cal Dùa vµo ®Þnh luËt nµy ngêi ta tÝnh to¸n thiÕt kÕ c¸c ®å dïng ®iÖn víi nhiÒu c«ng dông kh¸c nhau nh: Bµn ñi, bÕp ®iÖn, nåi c¬m ®iÖn, Êm ®iÖn, má hµn ®iÖn. . . §iÓm chung cña c¸c thiÕt bÞ nµy lµ d©y ®èt nãng ®îc lµm b»ng nh÷ng vËt liÖu cã ®iÖn trë suÊt lín nh Vonfram, constantan, maiso, nicrom. . . §Ó t¹o ra mét ®iÖn trë lín lµm lîng nhiÖt sinh ra ®îc nhiÒu h¬n. Ngoµi ra c¸c vËt liÖu nµy cßn cã kh¶ n¨ng chÞu ®îc nhiÖt ®é rÊt cao.

3.1.2. a.

Giíi thiÖu vµi thiÕt bÞ th«ng1dông:

Bµn ñi ®iÖn:

6 2 3

⊗

H×nh 3.1: CÊu t¹o bµn ñi ®iÖn 4 1. §iÖn trë chÝnh (d©y ®èt nãng)

5

2. B¶n l­

ëng kim 3. TiÕp ®iÓm

4. §iÖn trë phô

5. §Ìn b¸o

6. VÝt ®iÒu chØnh

PhÇn chÝnh cña bµn ñi lµ d©y ®iÖn trë cã nhiÖm vô t¹o ra nhiÖt n¨ng. §iÒu chØnh vÝt 6 lµm tiÕp ®iÓm 3 ®ãng lai cÊp nguån cho m¹ch, cã dßng ®iÖn ch¹y qua d©y ®iªn trë, bµn ñi nãng dÇn lªn. Khi nhiÖt ®é t¨ng qu¸ møc ®iÒu chØnh b¶n lìng kim 2 biÕn d¹ng cong lªn lµm tiÕp ®iÓm 3 bÞ hë, m¹ch bÞ c¾t, nhiÖt ®é gi÷ æn ®Þnh mét thêi gian sau gi¶m dÇn lµm b¶n lìng kim biÕn d¹ng trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu, tiÕp ®iÓm 3 dãng l¹i, d©y ®iÖn trë l¹i ®îc cÊp nguån vµ l¹i nãng lªn.... §iÖn trë phô 4 cã vai trß t¹o sôt ¸p ®Ó cÊp cho ®Ìn b¸o (kho¶ng vµi volt).

b.

Nåi c¬m ®iÖn:

1 2

N 4

H Rp

U

3

R®

⊗

RC H×nh 3.2: CÊu t¹o nåi c¬m ®iÖn 1. Nam ch©m

2. CÇn ®iÒu khiÓn

3. B¶n lëng

kim 4. VÝt ®iÒu chØnh

Rc: §iÖn trë chÝnh (nÊu) (h©m)

Rp: §iÖn trë phô

Nåi c¬m ®iÖn dïng ®Ó nÊu c¬m lµ chÝnh, còng cã thÓ dïng ®Ó nÊu c¸c mãn thøc ¨n láng nh ch¸o, sóp. . . Nhng kh«ng ®îc nÊu c¸c mãn ¨n kho nh r¸n. Dung tÝch cña nåi cã c¸c lo¹i:1,2l; 1,8l; 3,2l. CÊu t¹o chÝnh cña nåi gåm cã d©y ®iÖn trë chÝnh (nÊu), ®iÖn trë phô (h©m) vµ bé phËn tù ®éng ®iÒu chØnh nhiÖt ®é (nam ch©m vµ b¶n lìng kim). Nguyªn lý: Ên cÇn ®iÒu khiÓn 2, nam ch©m 1 ®îc ®Èy vµo ®¸y trô s¾t nªn bÞ hót chÆt lµm tiÕp ®iÓm N ®ãng l¹i cÊp ®iÖn cho Rc vµ ®Ìn b¸o s¸ng lªn. NhiÖt ®é nåi t¨ng lªn, ®Õn kho¶ng 700C b¶n lëng kim 3 cong lªn ®ãng tiÕp ®iÓm H, mét phÇn dßng ®iÖn ch¹y qua Rp nhng kh«ng ¶nh hëng tíi sù ®èt nãng (v× khi ®ã Rp bÞ ng¾n m¹ch) vµ nhiÖt ®é vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn. NhiÖt ®é t¨ng ®Õn kho¶ng 900C, b¶n lëng kim cong nhiÒu ®Õn møc lµm cho thanh ®éng cña tiÕp ®iÓm H ch¹m vµo ®Çu vÝt 4 vµ tiÕp ®iÓm bÞ c¾t, lóc nµy Rc vÉn ®îc cÊp ®iÖn qua tiÕp ®iÓm N. Khi nhiÖt ®é t¨ng ®Õn 1250C (c¬m ®· c¹n níc gÇn chÝnh) nam ch©m 1 mÊt tõ tÝnh vµ nh· ra lµm c¾t tiÕp ®iÓm N. NhiÖt ®é gi¶m dÇn díi 900C, tiÕp ®iÓm H ®ãng l¹i Rp ®îc nèi tiÕp víi Rc h©m nãng c¬m ë nhiÖt ®é tõ (70 - 90)0c. S¬ ®å nguyªn lý cã thÓ biÓu diÔn nh sau: Rp

~ N

220K

N

N

⊗

Vµng

N

Rc 220K

N

N

⊗

§á

Nåi c¬m HALF-EARTH (TQ) 220V-700W 1,8lÝt

N

H×nh 3.3: S¬ ®å nguyªn lý nåi c¬m ®iÖn trung quèc

3.2.M¸Y BIÕN ¸P mét PHA 3.2.1. a.

Kh¸i niÖm chung:

C«ng dông:

M¸y biÕn ¸p lµ lo¹i thiÕt bÞ ®iÖn tõ tØnh, dïng biÕn ®æi dßng ®iÖn xoay chiÒu tõ cÊp ®iÖn ¸p nµy sang cÊp kh¸c vµ gi÷ nguyªn tÇn sè.

M¸y biÕn ¸p (MBA) ®îc dïng rÊt nhiÒu trong hÖ thèng truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn n¨ng. Lo¹i MBA mét pha ®îc dïng phæ biÕn trong gia ®×nh.

b.

Ph©n lo¹i:

-

Theo sè pha: MBA mét pha, MBA ba pha.

-

Theo cÊu t¹o bé d©y quÊn: MBA c¸ch ly (m¸y biÕn ¸p c¶m øng, MBA

hai d©y quÊn), MBA tù ngÉu. - Theo ph¬ng ph¸p lµm m¸t: MBA lµm m¸t b»ng dÇu, MBA lµm m¸t b»ng kh«ng khÝ.

3.2.2.

CÊu t¹o m¸y biÕn ¸p mét pha: Gåm cã hai phÇm

chÝnh

a.

M¹ch tõ :

Cßn gäi lµ lâi thÐp cña MBA, ®îc lµm b»ng thÐp kü thuËt ®iÖn, gåm nhiÒu l¸ thÐp dµy tõ (0,35 - 0,4)mm, s¬n c¸ch ®iÖn ghÐp l¹i víi nhau. Lâi thÐp cã nh÷ng d¹ng nh sau:

U-I

U-U

E-I

H×nh 3.4: C¸c d¹ng m¹ch tõ m¸y biÕn ¸p mét pha

b.

Bé d©y quÊn :

Bé d©y quÊn gåm cuén d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp ®îc quÊn b»ng d©y ®iÖn tõ (emay, coton), d©y quÊn thµnh èng råi lång c¸c l¸ thÐp vµo, d©y quÊn cã thÓ sö dông tiÕt diÖn trßn hay chö nhËt.

3.2.3.

Nguyªn I lý: 1

U1

n1

n2

U2

H×nh 3.5: S¥ ®å nguyªn lý biÕn ¸p mét pha

MBA lµm viÖc dùa trªn hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ, ®Æt mét ®iÖn ¸p xoay chiÒu U1 vµo cuén d©y s¬ cÊp (cã sè vßng d©y quÊn n1) sÏ cã dßng ®iÖn xoay chiÒu I1 ch¹y qua, t¹o nªn tõ th«ng biÕn thiªn trong lâi thÐp.

Do m¹ch tõ khÐp kÝn nªn tõ th«ng nµy mãc vßng qua hai cuén d©y t¹o nªn trong ®ã c¸c søc ®iÖn ®éng E1 vµ E2. NÕu bá qua ®iÖn trë cña c¸c bé d©y quÊn vµ tæn hao ta cã: U1 = E1 vµ U2 = E2 hay lµ:

U 1 E1 n1 = = =K U 2 E2 n2

K: lµ tØ sè biÕn ¸p

K>1 ⇔ U1 < U2: M¸y biÕn ¸p gi¶m ¸p. K<1 ⇔ U1 > U2: M¸y biÕn ¸p t¨ng ¸p. K=1 ⇔ U1 = U2 : Lµm nguån c¸ch ly t¨ng tÝnh an toµn. 3.2.4. C¸c ®¹i lîng ®Þnh møc cña m¸y biÕn ¸p: C¸c ®¹i lîng ®Þnh møc cña m¸y biÕn ¸p cho biÕt tÝnh n¨ng kü thuËt cña m¸y, do nhµ s¶n xuÊt qui ®Þnh.

a.

Dung lîng ®Þnh møc (S®m): lµ c«ng suÊt toµn phÇn ®a ra phÝa

thø cÊp m¸y biÕn ¸p ë tr¹ng th¸i ®Þnh møc S®m = U2®m I2®m; S®m (tÝnh b»ng VA- KVA)

b.

§iÖn ¸p s¬ cÊp ®Þnh møc (U1®m): lµ ®iÖn ¸p cho phÐp ®Æt vµo

cuén s¬ cÊp MBA ë tr¹ng th¸i lµm viÖc b×nh thêng. (tÝnh b»ng V- KV).

c.

§iÖn ¸p thø cÊp ®Þnh møc (U2®m ): lµ ®iÖn ¸p ®o ®îc ë thø cÊp

khi kh«ng t¶i vµ ®iÖn ¸p ®a vµo s¬ cÊp lµ ®Þnh møc (tÝnh b»ng V- KV).

d.

Dßng ®iÖn ®Þnh møc s¬ cÊp (I1®m) vµ thø cÊp (I2®m):

Lµ dßng ®iÖn cho phÐp ch¹y qua c¸c cuén d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp øng víi c«ng suÊt vµ ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña m¸y. BµI tËp M¸y biÕn ¸p c¶m øng cã n1= 220 vßng; n2 = 440 vßng, m¾c vµo U1®m= 110V. a. TÝnh ®iÖn ¸p thø cÊp U2®m. b. TÝnh dung lîng ®Þnh møc cña m¸y? BiÕt r»ng m¸y cã kh¶ n¨ng cÊp cho t¶i thuÇn trë R = 44Ω . c. TÝnh dßng ®iÖn ®Þnh møc phÝa thø cÊp. d. ë phÝa thø cÊp ngêi ta trÝch ra mét ®Çu d©y, ®o ®îc ®iÖn ¸p lµ 24V. TÝnh sè vßng d©y quÊn cña ®o¹n trÝch nµy.

3.2.5.

C¸c d¹ng MBA mét pha ®Æc biÖt:

a.

MBA tù ngÉu: lµ lo¹i m¸y biÕn ¸p mµ cuén d©y thø cÊp lµ mét phÇn

cña cuén s¬ cÊp hoÆc ngîc l¹i. Nguyªn lý cña lo¹i m¸y biÕn ¸p nµy hoµn toµn t¬ng tù nh MBA hai d©y quÊn.

U1

U1 U2

H×nh 3.7: M¸y biÕn ¸p tù

H×nh 3.6: M¸y biÕn ¸p tù ngÉu lo¹i gi¶m ¸p

b.

U2

ngÉu lo¹i t¨ng ¸p

M¸y biÕn ¸p hµn (m¸y hµn ®iÖn): 1 2

U1

3

5 8

4

H×nh 3.8: S¥ ®å nguyªn lý biÕn ¸p hµn

7 6

1. M¹ch tõ 2. Cuén d©y s¬ cÊp 3. Cuén d©y thø cÊp 4. Cuén kh¸ng 5. Lâi thÐp ®iÒu chØnh khe tõ 6. TÊm kim lo¹i 7. VËt cÇn hµnU , d©y quÊn thø cÊp 8. Que hµn víi cuén Cuén s¬ cÊp nèi víi nguån nèi tiÕp 1

khÊng ®iÖn (4) vµ nèi víi que hµn, cùc kia nèi víi tÊm kim lo¹i bªn trªn ®Æt vËt cÇn hµn. ChÊm que hµn vµo vËt cÇn hµn t¹o nªn dßng ng¾n m¹ch vµ lµm nãng chæ tiÕp xóc. Khi nhÊc que hµn lªn mét kho¶ng nhá, kh«ng khÝ bÞ ion ho¸ lµm ph¸t sinh hå quang gi÷a que hµn vµ vËt cÇn hµn. Lâi thÐp (5) dïng ®iÒu chØnh khe hë ë cuén kh¸ng cã t¸c dông ®iÒu chØnh dßng ®iÖn hµn.

c.

Má hµn sóng:

K

1

K

⊗

2

3

H×nh 3.9: S¥ ®å nguyªn lý má hµn sóng 1. M¹ch tõ cÊp 3. Cuén d©y thø cÊp

2. Cuén d©y s¬

Dùa trªn nguyªn lý dßng ®iÖn; ng¾n m¹ch cña m¸y biÕn ¸p. Ên c«ng t¾c K cÊp nguån cho m¸y biÕn ¸p,do phÝa thø cÊp ®îc nèi ng¾n m¹ch nªn dßng ®iÖn sinh ra rÊt lín, nhiÖt lîng to¶ ra nhiÒu lµm nãng ch¶y ch× hµn. Khi sö dông kh«ng nªn bÊm c«ng t¾c liªn tôc ®Ó tr¸nh lµm gi¶m tuæi thä cña thiÕt bÞ.

3.3.

§éng c¬ ®iÖn mét pha: 3.3.1. CÊu t¹o: Gåm 2 bé phËn chÝnh.

a.

Stato: Lµ phÇn ®øng yªn cña m¸y, stato lµ mét lâi thÐp h×nh trô cã

xÎ r¶nh, ®îc ghÐp l¹i tõ nh÷ng l¸ thÐp máng cã s¬n c¸ch ®iÖn. Trong r·nh ®Æt d©y quÊn stato, bé d©y quÊn stato ®îc quÊn b»ng d©y ®iÖn tõ. Tïy vµo cÊu t¹o cña bé d©y quÊn nµy ta cã c¸c lo¹i ®éng c¬ kh¸c nhau nh ®éng c¬ dïng tô (®iÖn dung), ®éng c¬ cã vßng ng¾n m¹ch, ®éng c¬ khëi ®«ng néi trë . . .

b.

Roto: Lµ phÇn quay cña m¸y, roto lµ mét lâi thÐp h×nh trô trªn bÒ

mÆt cã xÏ r·nh. Trong r·nh cã ®Æt d©y quÊn gäi lµ roto d©y quÊn. Trong r·nh cã thÓ ®Æt c¸c thanh nh«m, hai ®Çu c¸c thanh nh«m ®îc nèi chung víi nhau gäi lµ roto ng¾n m¹ch hay roto lång sãc.

3.3.2.

Nguyªn lý cña ®éng c¬ mét pha kiÓu ®iÖn dông:

Trong r·nh cña lâi thÐp stato cã ®Æt hai bé d©y quÊn. D©y quÊn chÝnh (d©y ch¹y, d©y lµm viÖc) ®îc ®Êu thêng xuyªn vµo nguån ®iÖn, H×nh 3.10: R« to lång sãc d©y quÊn phô (d©y quÊn më m¸y, d©y ®Ò) lÖch víi d©y quÊn chÝnh 900, cuén d©y nµy cã thÓ ®Êu thêng trùc vµo nguån hoÆc c¾t ra khi tèc ®é ®éng c¬ ®¹t (70 - 80)% ®Þnh møc. Ic b)

a)

H×nh 3.11: S¥ ®å nguyªn lý ®éng c¬ mét pha kiÓu ®iÖn dung a). §éng c¬ mét pha dïng tô lµm viÖc khëi ®éng

b). §éng c¬ mét pha dïng tô

Dßng ®iÖn xoay chiÒu ®Æt vµo d©y quÊn chÝnh sÏ t¹o ra tõ trêng ®Ëp m¹ch (lµ hai tõ trêng quay b»ng nhau vÒ trÞ sè nhng ngîc chiÒu ) nªn ®éng c¬ kh«ng tù khëi ®éng ®îc. Dßng ®iÖn ch¹y qua cuén d©y phô vµ tô ®iÖn lÖch víi dßng ®iÖn I c mét gãc kháang 900 nªn tõ trêng tæng hîp b©y giê lµ tõ trêng quay vµ ®éng c¬ tù khëi ®éng ®îc. Lo¹i ®éng c¬ nµy cã u ®iÓm nh: cÊu t¹o ®¬n gi¶n, hÖ sè c«ng suÊt cao, moment më m¸y lín... nªn ®îc dïng nhiÒu trong c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t.

3.3.3.

Nguyªn lý cña ®éng c¬ mét pha kiÓu vßng ng¾n m¹ch:

Stato cã d¹ng cùc låi, cã quÊn c¸c cuén d©y. Trªn mÆt cùc tõ cã xÏ r·nh lÖch vÒ mét phÝa vµ cã lång vµo ®ã mét vßng ng¾n m¹ch b»ng ®ång. Roto cã d¹ng lång sãc. 1 2 4 3

H×nh 3.12: S¥ ®å nguyªn lý cña ®éng c¬ mét pha kiÓu vßng ng¾n m¹ch 1. Cùc tõ . 4. R« to.

2. D©y quÊn.

3. Vßng ng¾n m¹ch.

Khi ®Êu cuén d©y c¸c cùc tõ vµo m¹ng ®iÖn, dßng ®iÖn qua c¸c cuén d©y sÏ sinh ra tõ th«ng. Díi t¸c dông cña vßng ng¾n m¹ch t¹o ®îc mét gãc lÖch pha ban ®Çu nªn ®éng c¬ tù më m¸y ®îc. Lo¹i ®éng c¬ nµy cã moment më m¸y thÊp (0,6 M®m) vµ cosϕ rÊt thÊp (0,4 - 0,6) nªn chØ dïng ®èi víi phô t¶i nhá.

3.4. §IÖN MéT CHIÒU & THIÕT BÞ §IÖN MéT CHIÒU: 3.4.1. a. §Þnh

Kh¸i niªm chung: nghÜa: Dßng ®iÖn mét chiÒu lµ dßng ®iÖn cã chiÒu vµ trÞ

sè kh«ng ®æi theo thêi gian. §å thi dßng ®iÖn DC nh h×nh vÏ. i I I = f(t)

b. Ph¹m vi øng dông:

t

§iÖn DC ®îc sö dông hÇu hÕt trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn gia dông, ®iÖn tö c«ng suÊt, sö dông trong c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn tèc ®é ®éng c¬ xoay chiÒu, dïng trong giao th«ng vËn t¶i, dïng trang bÞ ®iÖn cho mét sè m¸y c¾t gät kim lo¹i.

3.4.2.

C¸ch t¹o ra nguån ®iÖn mét chiÒu:

a. ACCU:  CÊu t¹o: Gåm mét b×nh b»ng nhùa tæng hîp cã nhiÒu ng¨n chøa dung dÞch H2SO4 nång ®é tõ (20-30)%. Trong mçi ng¨n cã ®Æt c¸c tÊm cùc d¬ng vµ cùc ©m xen kÏ gi÷a c¸c tÊm ng¨n c¸ch.

+

TÊm cùc d¬ng: lµ mét tÊm ch× cã nhiÒu lç, trong lç nhåi ®Çy chÊt

ho¹t tÝnh lµ Pb3O4.

+

TÊm cùc ©m: còng lµ mét tÊm ch× cã nhiÒu lç, trong lç sö dông

chÊt ho¹t tÝnh PbO.  Nguyªn lý: C¸c tÊm cùc d¬ng vµ cùc ©m sau khi ®îc nhóng vµo dung dÞch H2SO4 sÏ t¹o thµnh PbSO4 ë c¶ hai b¶n cùc nªn accu cha ph©n cùc vµ cha thÓ phãng ®iÖn ®îc.

•Qui tr×nh n¹p ®iÖn: Nèi cùc d¬ng cña accu víi cùc d¬ng cña nguån vµ cùc ©m cña accu víi cùc ©m cña nguån. Trong dung dÞch dßng ®iÖn n¹p (In) sÏ ®i tõ cùc d¬ng sang cùc ©m nªn c¸c ion H+ di chuyÓn vÒ cùc ©m vµ c¸c ion SO-4 di chuyÓn vÌ cùc d¬ng, ta cã c¸c ph¶n øng sau:

-

+ In 2SO 4 +

H

PbSO4(+)

PbSO4(-)

H×nh 3.13: Qu¸ tr×nh n¹p ®iÖn accu

-

ë cùc d¬ng:

-

ë cùc ©m: PbSO4(-) + H = Pb + H2SO4

PbSO4(+) + SO4 + 2H2O = PbO2 + 2H2SO4

Nh vËy khi n¹p ®iÖn ta cã:

PbSO4(+)

PbO2 (cùc d¬ng)

PbSO4(-)

Pb (cùc ©m)

Accu ®· ®îc ph©n cùc. Acid sunfuaric ®îc gi¶i phãng vµ níc bÞ ph©n tÝch nªn nång ®é dung dÞch t¨ng lªn, søc ®iÖn ®éng t¨ng lªn vµ ®iÖn trë trong cña accu gi¶m xuèng. Qu¸ tr×nh n¹p coi nh kÕt thóc khi tÊt c¶ c¸c chÊt ho¹t kÝch biÕn ®æi hÕt, nång ®é dung dÞch kh«ng t¨ng n÷a khi ®ã søc ®iÖn ®éng ë mçi ng¨n accu ®¹t kho¶ng (2,5 - 2,7)V.

•

Qu¸ tr×nh phãng ®iÖn: x¶y ra ngîc víi qu¸ tr×nh n¹p. Ip +

H+

-

SO2-4 PbO2

Pb

H×nh 3.14: Qu¸ tr×nh phãng ®iÖn accu

(+) PbO2 + H2SO4 + H = PbSO4 + 2H2O (-) Pb + SO4 = PbSO4 Ta cã : Cùc (+) PbO2

PbSO4

Cùc (-) Pb

PbSO4

TÝnh ph©n cùc gi¶m dÇn. Acid sunffuaric bÞ ph©n tÝch, níc ®îc t¹o thªm, nªn nång ®é dung dÞch gi¶m dÇn, søc ®iÖn ®éng gi¶m theo, ®iÖn trë trong t¨ng lªn. VÒ mÆt lý thuyÕt, cã thÓ cho accu phãng hÕt hoµn toµn (søc ®iÖn ®éng b»ng kh«ng), nhng nÕu trêng hîp nµy x·y ra th× ®iÖn trë trong cña accu t¨ng lªn rÊt lín rÊt khã phôc håi l¹i nªn ngêi ta qui ®Þnh khi søc ®iÖn ®éng mçi ng¨n cßn kho¶ng (1,7 - 1,8)V th× ph¶i n¹p ®iÖn l¹i cho accu. b.

M¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu:  CÊu t¹o: Gåm ba bé phËn chÝnh: phÇn c¶m, phÇn øng vµ hÖ thèng cæ gãp, chæi than.

+

PhÇn c¶m: lµ bé phËn t¹o ra tõ trêng ®Æt ë stato cña m¸y, lâi thÐp

h×nh trô rçng, ®îc t¹o thµnh c¸c cùc tõ, trong cùc tõ ®Æt d©y quÊn kÝch tõ.

+

PhÇn øng : lµ lâi thÐp h×nh trô, bÒ mÆt cã xÏ r·nh, trong r·nh cã

®Æt d©y quÊn phÇn øng. + Chæi than vµ cæ gãp:

Líp c¸ch ®iÖn L¸ ®ång ( phiÕn gãp) Chåi than

H×nh 3.15: c¸u t¹o chæi than cæ gãp

Gåm c¸c phiÕn gãp b»ng ®ång ghÐp c¸ch ®iÖn víi nhau t¹o thµnh cæ gãp, ®îc ®ãng chÆt vµo trôc roto, d©y quÊn phÇn øng ®îc hµn nèi ®Õn c¸c phiÕn gãp. Chæi than: Lµm b»ng than ch× hoÆc graphit cã trén thªm bét ®ång ®Ó t¨ng tÝnh dÉn ®iÖn. HÖ thèng chæi than vµ cæ gãp ®Ó lÊy ®iÖn ra (m¸y ph¸t) hoÆc ®a vµo (®éng c¬).  Nguyªn lý: N +

A B

-

b

a

c

d S

H×nh 3.16: s¬ ®å nguyªn lý m¸y ph¸t ®iÖn dc

XÐt mét m¸y ph¸t ®iÖn DC ®¬n gi¶n cã phÇn øng lµ khung d©y abcd, hai ®Çu khung d©y nèi víi hai phiÕn gãp. C¸c chæi than A, B ®Æt cè ®Þnh, tú s¸t vµo hai phiÕn gãp. Cho dßng ®iÖn kÝch tõ vµo phÇn c¶m t¹o ra tõ trêng nh h×nh vÏ. Dïng ®éng c¬ s¬ cÊp quay phÇn øng víi tèc ®é n, hai c¹nh cña khung d©y chuyÓn ®éng trong tõ trêng sÏ c¶m øng 1 søc ®iÖn ®éng cã chiÒu x¸c ®Þnh theo qui t¾c bµn tay ph¶i. Do chæi than A lu«n tú vµo thanh dÉn phÝa trªn vµ chæi than B tiÕp xóc víi thanh dÉn phÝa díi nªn cùc tÝnh cña søc ®iÖn ®éng ph¸t ra cã chiÒu lu«n x¸c ®Þnh nh h×nh vÏ.

 Ph©n lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn DC: -

+

+

F

a

CKF

-

F

b RfK

H×nh 3.17: c¸c LO¹I M¸Y PH¸T §IÖN MéT CHIÒU

a. M¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp b. M¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ song song (tù kÝch)

c.

§éng c¬ ®iÖn mét chiÒu:  CÊu t¹o vµ nguyªn lý: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu (DC) cã cÊu t¹o t¬ng tù nh m¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu, nhng hai ®Çu chæi than kh«ng ph¶i lÊy ®iÖn ra mµ lµ n¬i cung cÊp nguån cho phÇn øng.  Nguyªn lý N +

A B

-

b

a

c

d S

H×nh 3.18: s¬ ®å nguyªn lý ®éng c¬ ®iÖn dc

XÐt mét ®éng c¬ ®iÖn DC ®¬n gi¶n, rotor lµ khung d©y abcd, hai ®Çu khung d©y nèi víi hai phiÕn gãp. C¸c chæi than A, B ®Æt cè ®Þnh, tú s¸t vµo hai phiÕn gãp. PhÇn c¶m t¹o ra tõ trêng nh h×nh 3.18. Nèi cùc d¬ng nguån ®iÖn mét chiÒu vµo chæi than A vµ cùc ©m cña nguån vµo chæi than B. Dßng ®iÖn mét chiÒu ch¹y trong khung d©y cã chiÒu nh h×nh vÏ. Thanh dÉn ab mang dßng ®iÖn cã chiÒu nh h×nh vÏ ®Æt trong tõ trêng cña phÇn c¶m sÏ chÞu t¸c ®éng cña lùc ®iÖn tõ. ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ nµy ®îc x¸c ®Þnh theo quy t¾c bµn tay tr¸i. T¬ng tù nh vËy ®o¹n thanh dÉn cd còng chÞu t¸c ®éng bëi mét lùc ®iÖn tõ cã chiÒu ngîc víi lùc ®iÖn tõ

t¸c ®éng vµo thanh dÉn ab, hai lùc nµy sÏ t¹o ra

m«men quay cã chiÒu kh«ng ®æi lµm rotor quay. §éng c¬ quay theo chiÒu nh h×nh vÏ



Ph©n lo¹i:

+

-

-

+

-

+ §

§

Rp

CK§

RfK

RK§

§

Rp

a

CK§

Rp

RfK

b

c

H×nh 3.19: c¸c LO¹I ®éng c¬ §IÖN MéT CHIÒU

a. §éng c¬ DC kÝch tõ ®éc lËp b. §éng c¬ DC kÝch tõ song song c. §éng c¬ DC kÝch tõ nèi tiÕp



§Æc ®iÓm:

+ Kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tèc ®é rÊt réng, cã thÓ ®iÒu chØnh tinh.

+Sö

dông, b¶o qu¶n khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh më m¸y gi¸

thµnh ®¾t.

PhÇn Thùc hµnh

BµI 3: KIÓM TRA SöA CH÷A THIÕT BÞ §IÖN GIA DôNG Bµi 3.1 . THIÕT BÞ §èT NãNG I. Môc §Ých - Yªu cÇu II. Dông cô thiÕt bÞ... III. Néi dung thùc hµnh 1. Nguyªn t¾c sö dông vµ b¶o qu¶n Tríc khi sö dông mét thiÕt bÞ ®iÖn ph¶I n¾m v÷ng c¸c chØ tiªu kû thuËt Tríc khi ®a ®iÖn vµo bÊt cø thiÕt bÞ ®iÖn nµo cÇn ph¶I kiÓm tra xem ®iÖn ¸p cña nguån cã phï hîp víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña thiÕt bÞ ®ã kh«ng.

CÇn cã thãi quen kiÓm tra an toµn tríc khi dïng thiÕt bÞ ®iÖn (thö rß ®iÖn ë vá, xem d©y dÉn, phÝch c¾m cã ®¶m b¶o c¸ch ®iÖn kh«ng…) C¸c dông cô ®iÖn lo¹i nµy thêng tiªu thô dßng ®iÖn lín. Do ®ã nÕu cÇn thay d©y nèi nguån ph¶I dïng d©y dñ lín, c¸c èc vÝt b¾t ®Çu d©y ph¶I chÆt ®Ó tiÕp xóc tèt, phÝch c¾m vµ æ c¾m ®iÖn ph¶I ®¶m b¶o tiÕp xóc chÆt. C¸c dông cô lo¹i nµy cã ®ä nãng cao nªn kh«ng ®îc ®Æt chóng trªn mÆt bµn gç hoÆc ®Ó gÇn c¸c chÊt dÔ ch¸y (x¨ng, dÇu). Kh«ng ®a ®iÖn vµo c¸c ®å dïng råi bá ®i lµm viÖc kh¸c, quªn sÏ dÔ g©y ch¸y. Kh«ng ®Ó níc (nhÊt lµ níc mÆn), ®æ vµo d©y ®iÖn trë g©y ra rß ®iÖn vµ d©y ch¸y chãng ®øt. C¸c dông cô lo¹i nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã cÇu ch× b¶o vÖ. Kh«ng m¾c c«ng t¾c trong m¹ch ®iÖn cña c¸c dông cô lo¹i nµy v× dßng ®iÖn lín dÔ lµm ch¸y c«ng t¾c, hoÆc bËt, t¾t dÔ nhÇm, quªn khi mÊt ®iÖn.



Kh«ng nªn quÊn d©y bµn ñi ngay sau khi

võa sö dông xong (do d©y cßn nãng líp c¸ch ®iÖn dÔ biÕn d¹ng trÇy xíc lµm hë c¸ch ®iÖn). 

TuyÖt ®èi kh«ng cho trÎ con sö dông bµn

ñi ®Ó tr¸nh bÞ pháng hay bÞ ®iÖn giËt.

Nªn c¾t ®iÖn tríc khi ra khái nhµ . 2. Ph¬ng ph¸p chung khi s÷a ch÷a. 3. Thùc hµnh th¸o, l¾p quan s¸t vÒ cÊu t¹o cña bµn lµ, nåi c¬m ®iÖn



Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau:

• T×m hiÓu c¸c sè liÖu kû thuËt cña c¸c dông cô trªn • §a ®iÖn vµo thiÕt bÞ vµ thö • C¾t ®iÖn, ®Ó nguéi vµ tiÕn hµnh th¸o vµ quan s¸t cÊu t¹o, ®Æc biÖt quan s¸t cÊu t¹o cña c¬ cÊu ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é, d©y ®iÖn trë vµ vËt liÖu c¸ch ®iÖn chÞu nhiÖt (nÕu ®Ó trÇn).

•

L¾p c¸c thiÕt bÞ nh ban ®Çu.

•

Thö l¹i lÇn cuèi vµ ®o dßng ®iÖn tiªu thô cña tõng thiÕt bÞ, rót ra

nhËn xÐt. a. Bµn ñi ®iÖn



CÊu t¹o vµ nguyªn lý

 Mét sè h háng thêng gÆp. TT HIÖN T¦îNG 1 Ch¹m tay vµo vá

NGUY£N NH¢N • D©y ®iÖn trë bÞ -

bÞ ®iÖn giËt. •

C¸CH KH¾C PHôC §o kiÓm

ch¹m vá

tra b»ng c¸ch lo¹i trõ

N¬i nèi tõ d©y

®Ó t×m chæ ch¹m vá

nguån vµo d©y

vµ xö lý.

®iÖn

trë

bÞ

ch¹m vá.

2

Bµn

ñi

kh«ng

•

BÞ

•

m¹ch ®Ìn b¸o. MÊt nguån.

ch¹m

vá

ë KiÓm tra

-

nãng.

nguån: æ c¾m, ®êng •

Sù

cè

do

d©y, ®iÓm nèi...

r¬le

KiÓm tra

-

nhiÖt.

tiÕp xóc, lµm vÖ sinh, •

§iÖn

trë

uèn n¾n, chØnh l¹i vÝt

chÝnh

bªn trong.

bÞ ®øt.

Thay míi.

3

Nèi nguån bµn lµ nãng

nhng

®Ìn

b¸o kh«ng s¸ng.

•

§Ìn

§o kiÓm

-

b¸o

tra t×m chæ háng ®Ó

bÞ

xö lý.

ch¸y. •

Hë m¹ch ®Ìn b¸o.

4

Nóm ®iÒu chØnh kh«ng

t¸c

•

dông.

VÝt

chØnh

söa ch÷a hoÆc thay

tuét.

(nhiÖt ®é sai) 5

KiÓm tra

bÞ thÕ míi.

Nèi nguån, bµn lµ

•

kh«ng nãng •

D©y

nguån

Quan s¸t

bÞ -

®øt ngÇm (do di

kÕt hîp ®o kiÓm tra

®éng nhiÒu).

th«ng m¹ch ®Ó t×m

§øt hoÆc t¹i mèi

chæ ®øt vµ xö lý.

nèi d©y nguån vµ

d©y

®iÖn

trë. •

§øt d©y ®iÖn trë

•

TiÕp ®iÓm cña r¬le

6

Bµn lµ kh«ng ®¹t

•

®é nãng cao (hÕt nÊc ®iÒu chØnh).

nhiÖt

bÞ

tiÕp xóc xÊu. §iÖn ¸p nguån ®iÖn

qu¸ thÊp •

§iÒu

chØnh

r¬le nhiÖt

§o ¸p

cña

l¹i

nguån

®iÖn.

sai

KiÓm tra

r¬le nhiÖt.

7

C¾m

®iÖn

vµo

•

næ cÇu ch× ngay.

KiÓm tra,

Ng¾n m¹ch ®- -

bäc l¹i c¸ch ®iÖn, hoÆc

êng d©y.

thay d©y míi. •

KiÓm

L¾p m¹ch sai s¬ s¬

®å.

®å,

l¾p

tra

l¹i

cho

KiÓm

tra,

®óng 8

Sau mét lóc l©u cÇu ch× bÞ ®øt.

•

Qu¸ t¶i.

gi¶m

t¶i

hoÆc

thay

d©y míi. KiÓm tra, thay thÕ d©y ch¶y lín h¬n. b. Nåi c¬m ®iÖn



CÊu t¹o

•Nåi c¬m gåm •Vâ nåi •§¸y nåi •Bé phËn ®iÒu chØnh nhiÖt ®é l  H háng vµ söa ch÷a Bµi thùc hµnh 3.2A: kh¶o s¸t vµ ®Êu M¸Y BIÕN ¸P vµo líi ®iÖn. I.MôC §ÝCH Y£U CÇU II. DôNG Cô THIÕT BÞ III. NéI DUNG. 1.Kh¶o s¸t s¬ ®å MBA 1pha vµ bé chØnh lu. a.Quan s¸t vÏ l¹i kÕt cÊu mÆt ngoµi cña bé nguån thÝ nghiÖm.

b.Th¸o vâ hép, kh¶o s¸t s¬ bé bªn trong. c.Kh¶o s¸t chi tiÕt, vÏ l¹i s¬ ®å cña bé nguån.

AC 220V

DC

G

S¬ ®å nguyªn lý bé nguån ac - dc

2.

Kh¶o s¸t SURVOLTUER

a. Quan s¸t kÕt cÊu mÆt ngoµi cña SURVOLTUER. b. Th¸o vâ hép, kh¶o s¸t s¬ bé bªn trong: x¸c ®Þnh cuén d©y, lâi thÐp, c¸c ®ång hå ®o, m¹ch chu«ng vµ ®Ìn b¸o, c¸c Gallet chuyÓn ®æi, ngá vµo, ngá ra ... 3. C¸ch sö dông survolteur  Trêng hîp nguån vµo 220V. -

§Æt G1 ë vÞ trÝ 220V; G2 ë vÞ trÝ sè 0 vµ cÊp nguån cho

survolteur. -

BËt G2 t¨ng dÇn tõ sè 1 trë lªn, quan s¸t ®ång hå nÕu thÊy

chØ 220V th× dõng l¹i.

NÕu khi ®É t¨ng G2 tèi ®a (sè 9) mµ ®iÖn ¸p ra vÉn cßn thÊp

-

(< 220V) th× t¾t m¸y. ChuyÓn G2 vÒ , sau ®ã chuyÓn G1 vÒ vÞ trÝ 160V vµ còng t¨ng G2 lªn t¬ng tù.  Trêng hîp nguån vµo 110V -

§Æt G1 ë vÞ trÝ 110V vµ kÕt hîp ®iÒu chØnh G2 t¬ng tù ë trªn.

-

NÕu nguån bÞ sôt ¸p nhiÒu, th× chuyÓn G1 sang vÞ trÝ 80V vµ

®iÒu chØnh l¹i G2 t¬ng tù.

•

Trong qu¸ tr×nh sö dông nÕu nghe chu«ng reo th× ph¶i gi¶m G2

ngay ®Ó tr¸nh hiÖn tîng ®iÖn ¸p ®Æt vµo t¶i qu¸ cao.

• Ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra t×nh tr¹ng cña m¸y, ®Æc biÖt lµ kiÓm tra c¸ch ®iÖn.

•

S¬ ®å nèi nguån dïng cÇu dao ®¶o 1 pha

•

S¬ ®å nèi nguån dïng cÇu dao ®¶o 3 pha Bµi 3.2b: Thùc hµnh s÷a ch÷a nh÷ng h háng th«ng thêng

I. Môc ®Ých yªu cÇu: - Lµm quen víi c¸c c«ng viÖc th¸o l¾p biÕn ¸p , quan s¸t cÊu t¹o toµn bé m¸y biÕn ¸p cë nhá. - BiÕt ph¬ng ph¸p ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c h háng th«ng thêng II. Dông cô vµ vËt liÖu C¸c dông cô th«ng dông cña thî ®iÖn nh: k×m c¸c lo¹i, tuèc n¬ vÝt c¸c lo¹i, dao, bót thö ®iÖn, ®ång hå ®o ®iÖn v¹n n¨ng... M¸y biÕn ¸p gia ®×nh mçi nhãm mét c¸i. III. Néi dung thùc hµnh 1. Th¸o, l¾p vµ quan s¸t cÊu t¹o cña m¸y. 2. TËp ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c h háng th«ng thêng. 3. C¸c d¹ng h háng cã thÓ xÈy ra nh sau: TT HiÖn tîng Nguyªn nh©n Ph¬ng ph¸p 1 ChËp chên lóc - Do tiÕp xóc kh«ng tèt ë - Quan s¸t cã

®iÖn

lóc

phÝch c¾m lÊy ®iÖn ®o kiÓm tra

mÊt ®iÖn

vµo -

Do tiÕp xóc kh«ng tèt n¬i chuyÓn m¹ch

-

Do c¸c ®Çu d©y tõ biÕn ¸p ®a ra b¾t vµo c¸c chèt ë chuyÓn m¹ch

vµ

2

Khi m¸y ch¹y

-

bÞ láng Do lái thÐp ghÐp cha

-

XiÕt

cã tiÕng kªu rÌ

chÆt nªn bÞ rung ph¸t

chÆt

rÌ.

ra tiÕng kªu

c¸c ®ai èc g«ng lái

3

Rß ®iÖn ra vá

-

m¸y -

-

4

Næ

cÇu

ch×

-

®Çu vµo

Ch¹m c¸c d©y quÊn vµo

-

thÐp. KiÓm

lái thÐp.

tra

C¸c ®Çu d©y ra cha ®-

c¸ch

îc bäc c¸ch ®iÖn vµ

®iÖn

ch¹m lái thÐp hoÆc vá

gi÷a

m¸y.

d©y

Do cuén d©y bÞ qu¸ Èm

quÊn

rß ®iÖn ra lái thÐp.

vµ

Do ng¾n m¹ch ë dÇu

thÐp. §o

-

l¹i

lái

vµo hoÆc ®Çu ra

kiÓm

-

Do ch¹m ë chuyÓn m¹ch

tra

-

Do ng¾n m¹ch mét sè

KiÓm

vßng trong bèi d©y

tra

– tõ

dÔ ®Õn khã, kh¶ n¨ng cuèi cïng lµ nèi t¾t c¸c vßng d©y trong bèi 5

M¸y

bÞ

-

Do qu¸ t¶i

qu¸ møc vµ cã

-

Do d©y quÊn bÞ nèi t¾t

t¶i ®Ó

c¸c vßng d©y trong bèi

nguéi

mïi khÐt

-

d©y Th¸o

nãng

-

d©y.

vµ

Do chËp ë c¸i chuyÓn

ch¹y

m¹ch.

thö kh«ng t¶i, quan s¸t. -

§o kiÓm tra ®Ó ph¸t hiÖn

6

Kh«ng

®iÒu

-

Háng chuyÓn m¹ch, c¸c

chØnh ®îc mét

tiÕp

sè

hoÆc kh«ng tiÕp xóc

nÊc

ë

®iÓm

bÞ

-

ch¸y

chËp Th¸o chuyÓ n m¹ch

chuyÓn m¹ch

ra ®Ó ®o, kiÓm

7

§iÖn ¸p vît qu¸

-

Do st¨cte háng

®Þnh møc mµ

-

Do

cuén

-

d©y

s¸t

døt

®o

vµ

ch©m

b¸o

hoÆc bÞ ch¸y

kiÓm

Do khe hë gi÷a thanh

tra,

rung

thay

vµ

nam

®iÖn lín qu¸.

bÞ

nam

chu«ng kh«ng -

®iÖn

tra. Quan

ch©m

thö c¸i míi.

Bµi tËp 3.3A: l¾p ®Æt ®iÖn §éNG C¥ §IÖN 1 PHA