Teuxos Parko Final[1]

.

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ

Β1’ ΦΑΣΗ

ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 0.

Εισαγωγή

1.

Η σηµερινή πραγµατικότητα και τα νέα δεδοµένα του ευρύτερου χώρου Ο µητροπολιτικός χαρακτήρας του παράκτιου µετώπου Προωθούµενοι σχεδιασµοί που σχετίζονται µε τις ενέργειες της ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΑΕ Προωθούµενοι σχεδιασµοί που σχετίζονται µε τις ενέργειες της πολιτείας για την άµεση περιοχή του Φαληρικού Όρµου Προκλήσεις ανάπτυξης της άµεσης περιοχής του έργου

1.1 1.2 1.3 1.4 2. 2.1 2.2

Στρατηγική και στόχοι του οικολογικού Πάρκου Οι στρατηγικές επιλογές των Ολυµπιακών Ακινήτων AE για τον χαρα- κτήρα Ανάπλασης του Πάρκου Επιµέρους στόχοι της σχεδιαζόµενης ανάπλασης

4 7 7 8

8 10 10 10

3. Σχέδιο πολεοδοµικής διάταξης - προκαταρκτική πρόταση

12

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

12 12 13 25 15

3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

3.12 3.13

Μεταβατικός και ολοκληρωµένος σχεδιασµός Προτάσεις για τη διαχείριση του νερού Σύνδεση της ζώνης Α1 µε τη πόλη Προτεινόµενες διακριτές ζώνες χρήσεων - µεγέθη ζωνών Οικολογικό Πάρκο (Ζώνη α) Γήπεδα αθλοπαιδιών, χώρος στάθµευσης, adventure park (Ζώνη β) Πάρκο νερού και αναψυχής (Ζώνη γ) Βοτανικός κήπος (Ζώνη δ) Παραλιακή αµµώδης ζώνη (Ζώνη ε) Γραµµικό (Ζώνη στ) ∆ίκτυα υποδοµής, δίκτυα πεζοδρόµων και ποδηλατοδρόµων, διαµόρφωση εισόδων, σύνδεση ζωνών µεταξύ τους («Ζώνη» στ) Θεµατικές Παιδικές Χαρές: Εναλλακτική πρόταση για τις ζώνες γ και δ Συνοπτικό κτιριολογικό πρόγραµµα

4. Αναφορές

18 20 23 25 25

25 28 31 32

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

0. Εισαγωγή Αντικείµενο της παρούσας µελέτης αποτελεί η επικαιροποιήση του Σχεδίου Γενικής ∆ιάταξης της ζώνης Α1 -που εκτείνεται από τον Κηφισό µέχρι τον Ιλισό- και αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα του εγκεκριµένου ΕΣΟΑΠ του Φαληρικού Όρµου,. Η µελέτη εντάσσεται στο πλαίσιο των ενεργειών που έχουν αναληφθεί από τα Ολυµπιακά Ακίνητα για την αξιοποίηση της κληρονοµιάς που άφησαν οι Ολυµπιακοί αγώνες της Αθήνας. Το όλο πρόγραµµα έχει ως στόχο να εξασφαλίσει την οικονοµική βιωσιµότητα των εγκαταστάσεων, να δηµιουργήσει νέους πόλους άθλησης και αναψυχής και υπαιθρίων πάρκων, αποδίδοντας στη πόλη µητροπολιτικής σηµασίας λειτουργίες. Η παραλιακή ζώνη του Φαληρικού Όρµου αποτελεί τη φυσική διέξοδο του Λεκανοπεδίου της Αθήνας στο Σαρωνικό και έναν από τους κύριους Πόλους των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 για τη φιλοξενία των αγωνισµάτων Beach Volley, Handball και Tae Kwon Do. Η περιοχή αυτή απέκτησε νέα µορφή και προοπτικές για ριζική ανάπλαση µε γνώµονα τη συνολική αναβάθµιση του µητροπολιτικού συγκροτήµατος µέσα από τους σχεδιασµούς των Ολυµπιακών Αγώνων. Σηµαντικό µέρος του φιλόδοξου προγράµµατος υλοποιήθηκε ήδη στα πλαίσια της Ολυµπιακής συγκυρίας. Ωστόσο, η ολοκλήρωση των έργων, καθώς και η κατοχύρωση σε µόνιµη πλέον βάση του ρόλου της παραλιακής ζώνης του Φαληρικού Όρµου ως πόλου δραστηριοτήτων αναψυχής, πολιτισµού, αθλητισµού και τουρισµού µητροπολιτικής εµβέλειας παραµένει ως εκκρεµότητα για τη πόλη. Ειδικότερα, η έκταση της ζώνης Α1 επιφανείας 260 στρεµµάτων, συνδέεται ως προς τον σχεδιασµό της- µε την αναβάθµιση της παράκτιας περιοχής και του εγγύς φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, που απετέλεσε κύριο στόχο της πολεοδοµικής παρέµβασης. Στόχος που όµως δεν υλοποιήθηκε µε την αιτιολογία των τότε ανελαστικών χρονικών δεσµεύσεων και των οικονοµικών περιορισµών της.

Παράλληλα, ενδεχοµένως να δώσει την αναγκαία ώθηση για τα υπολοιπόµενα -σηµαντικά για τη περιοχή- έργα υποδοµής. Η αναβάθµιση της παράκτιας αυτής περιοχής και του κακοποιηµένου περιβάλλοντος -αφενός µέσω της δηµιουργίας ενός Οικολογικού Πάρκου και αφετέρου µέσω της ανάπτυξης ήπιων δραστηριοτήτων αθλητισµού και αναψυχής µε άξονα το νερό- θα έχει άµεσες και θετικές µόνον επιπτώσεις στο περιβάλλον και στους χρήστες της περιοχής. Η µελέτη εκπονείται σε τρεις φάσεις. Αντικείµενο της Α’ Φάσης αποτέλεσε η καταγραφή των δεδοµένων που αφορούν στην ανάπλαση της ζώνης, και η διατύπωση µίας αρχικής πρότασης Γενικής ∆ιάταξης για το σύνολο της έκτασης µέχρι τα όρια της σηµερινής λεωφόρου. Το αντικείµενο της Β’ φάσης επιµερίζεται σε δύο διακριτά στάδια. Το πρώτο Β1 στάδιο, το οποίο και ολοκληρώθηκε, αφορά στην εκπόνηση µίας οικονοµικής µελέτης που διερεύνησε τα δεδοµένα της ελληνικής και διεθνούς αγοράς για πάρκα αναψυχής και διατύπωσε - αξιολόγησε προτάσεις εναλλακτικών σεναρίων χρήσεων, καταλήγοντας σε έναν βέλτιστο καταρχήν συνδυασµό, που επιδίωξη έχει να προσφέρει πλούτο εµπειριών, εναλλακτικούς τόπους και τρόπους αναψυχής, επιµήκυνση της περιόδου χρήσης των χώρων, κλπ. Η τελική πρόταση των επιλεγέντων χρήσεων και η πρώτη προσπάθεια χωροθέτησης αυτών παρουσιάζεται στο αν χείρας τεύχος, ώστε να τεθούν υπόψη των αρµοδίων φορέων και να ακολουθήσει ο αναγκαίος διάλογος. Το δεύτερο στάδιο Β2 της τρέχουσας φάσης έχει ως αντικείµενο την οριστικοποίηση του κτιριολογικού προγράµµατος και του Σχεδίου Γενικής ∆ιάταξης του χώρου, καθώς και την αντιµετώπιση των κυκλοφοριακών ρυθµίσεων για την εξασφάλιση της αναγκαίας σύνδεσης της πόλης µε τη ζώνη του Οικολογικού Πάρκου.

Σηµειώνεται ότι η σχεδιαζόµενη σήµερα πολεοδοµικής κλίµακας ανάπλαση όχι µόνον θα αποδώσει σε κοινή χρήση ένα σηµαντικό πάρκο και ένα χώρο οικολογικής σηµασίας, αλλά επιπλέον θα διασφαλίσει τη λειτουργική και αισθητική σύνδεση και συνέχεια της παραλιακής ζώνης του Π. Φαλήρου µε το πάρκο του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας, την Καστέλλα και τον Πειραιά, αξιοποιώντας και αναβαθµίζοντας παράλληλα τα ήδη υλοποιηµένα έργα στον Φαληρικό Όρµο, από τον Ιλισό στο ∆έλτα.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

4

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ειδικότερα, περιλαµβάνει: 1.Σηµερινή πραγµατικότητα και νέα δεδοµένα

Την οµάδα µελέτης αποτελούν οι: ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ

2. Στρατηγικές επιλογές των Ολυµπιακών Ακίνητων για την ανάπλαση της ζώνης και στόχοι του νέου σχεδιασµού,

ƒ

Θύµιος Παπαγιάννης (αρχιτέκτων, χωροτάκτης)

ƒ

Ήβη Νανοπούλου (αρχιτέκτων),

3. Προκαταρκτική πρόταση και πολεοδοµική διάταξη .

ƒ

Αριστείδης Ρωµανός (αρχιτέκτων, πολεοδόµος)

Η σύνταξη της παρούσας έκθεσης έγινε από το γραφείο µελετών ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ το οποίο υπήρξε και ο συντονιστής του έργου «Ολοκληρωµένη Μελέτη Σχεδιασµού και Ανάπτυξη των Ολυµπιακών Εγκαταστάσεων και την Ανάπλαση της Περιοχής στον Φαληρικό Όρµο». Υποστηρίχτηκε δε από τα γραφεία GBR CONSULTING, υπεύθυνο για τη µελέτη οικονοµικής ανάλυσης, ∆ΡΟΜΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΕΠΕ, ΕΞΑΡΧΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ ΕΠΕ και ΤΕΚΕΜ ΕΠΕ που συµµετείχαν στο αρχικό µελετητικό σχήµα που ως σύµπραξη µε την επωνυµία Φάληρο 21 ανέλαβε τη µελέτη του Φαληρικού Όρµου.

ƒ

Θάνος Παγώνης (αρχιτέκτων, πολεοδόµος)

ƒ

Θύµιος ∆ηµόπουλος (αρχιτέκτων)

ƒ

Κατερίνα Ανδρίτσου (αρχιτέκτων τοπίου)

ƒ

Πανίτα Καραµανέα (αρχιτέκτων τοπίου)

ƒ

Γιώργος Κατσαδωράκης (βιολόγος)

GBR CONSULTING ƒ

Άρης Ίκκος

ƒ

Stefan Merkenhof

∆ΡΟΜΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΕΠΕ ƒ

Κωνσταντίνος Ζέκκος ( συγκοινωνιολόγος)

ΕΞΑΡΧΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ ΕΠΕ ƒ

Ανδρέας Νικολόπουλος (υδραυλικός µηχανικός)

ΤΕΚΕΜ ΕΠΕ ƒ

Νίκος Καβουλάκος (µηχανολόγος, ηλεκτρολόγος)

Η περιοχή µελέτης µεταξύ Ιλισού και Κηφισού

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

5

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

Πανοραµική άποψη της ζώνης του Οικολογικού Πάρκου από την εκβολή του Κηφισού

Πανοραµική άποψη του ΣΕΦ και του µετώπου της πόλης από τη ζώνη του Οικολογικού Πάρκου

Πανοραµική άποψη του λόφου της Καστέλας και του ΣΕΦ από τη ζώνη του Οικολογικού Πάρκου, καθώς και η σηµερινή είσοδος της θάλασσας στο Πάρκο ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

6

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

1. Η σηµερινή πραγµατικότητα και τα νέα δεδοµένα του ευρύτερου χώρου 1.1 Ο µητροπολιτικός χαρακτήρας του παράκτιου µετώπου Σύµφωνα µε τη διεθνή πρακτική, το παράκτιο µέτωπο µίας πόλης αποτελεί εκτός από τοπικό και µητροπολιτικό αγαθό µε αυξηµένη αναγνωρισιµότητα. Με αυτή την έννοια, πολύ συχνά, το µέτωπο αυτό καθίσταται κοµµάτι της διεθνούς εικόνας της αποτελώντας παράλληλα καταλύτη ανάπτυξης της ίδιας της πόλης. Ως τέτοια ευρωπαϊκά παραδείγµατα µπορούµε να αναφέρουµε τη Βαρκελώνη, που κεφαλαιοποίησε στο έπακρο το αγαθό αυτό, αλλά και το Bilbao, το Εδιµβούργο, το Λονδίνο κλπ. Οι περιοχές αυτές αποτελούν ζώνες περί τις οποίες συγκεντρώνεται πληθώρα λειτουργιών, µε κύριες τις τουριστικές και πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, που µπορούν να συµβάλλουν στην ανάπτυξη του διεθνούς ρόλου της πόλης, αποφέροντας -υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις ενός άρτιου σχεδιασµού- σηµαντικά οφέλη. Η ευρύτερη τοποθεσία του Φαληρικού µετώπου συνιστά µια διακεκριµένη χωρική ενότητα που διαχωρίζεται από το συνεχή πολεοδοµικό ιστό των πυκνοκατοικηµένων περιοχών του Π. Φαλήρου, Μοσχάτου και Καλλιθέας µέσω της παρεµβολής του άξονα υψηλής κυκλοφορίας της Λ. Ποσειδώνος. Τα πλευρικά όρια ορίζονται επίσης µε σαφήνεια από τη φυσική γεωµορφολογία του Φαληρικού όρµου µε ορόσηµα το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας δυτικά και το Τροκαντερό ανατολικά.

Η φυσική γεωγραφία του ελαφρά καµπυλωµένου όρµου που αναδεικνύεται µέσα από τα έργα της ανάπλασης προσδίδει στην περιοχή µια υψηλή ποιότητα φυσικού και αστικού περιβάλλοντος µε µοναδικής οµορφιάς οπτικές συνδέσεις προς την Καστέλλα και τον Αργοσαρωνικό. Επιπρόσθετα, είναι χωροθετηµένη στο όριο τριών ∆ήµων (Π. Φαλήρου, Καλλιθέας και Μοσχάτου) του πολεοδοµικού συγκροτήµατος, σε στρατηγική θέση, στο σηµείο συνάντησης σηµαντικών αναπτυξιακών αξόνων της πόλης: •

του άξονα Βορρά Νότου της πόλης, δηλαδή της Λεωφόρος Συγγρού,

•

του άξονα του παραλιακού µετώπου της πόλης, δηλαδή της Λεωφόρος Ποσειδώνος, που εκτείνεται από τον Πειραιά µέχρι την Βουλιαγµένη,

•

του κόµβου µε τη Λεωφόρο Κηφισού, µέσω της οποίας εξασφαλίζεται η απευθείας πρόσβαση της περιοχής από το διεθνές αεροδρόµιο της Αθήνας µε παράκαµψη του κέντρου και από τον ΠΑΘΕ, καθώς και γρήγορη πρόσβαση από οποιοδήποτε σηµείο της πόλης.

Παράλληλα εξυπηρετείται ικανοποιητικά από την πλευρά των αστικών συγκοινωνιών από το σταθµό µετρό του Π. Φαλήρου (ΗΣΑΠ), το τραµ και τις λεωφορειακές γραµµές κορµού που απολήγουν σε αυτή. Το πιο πάνω πλέγµα των µεγάλων οδικών αξόνων σε συνδυασµό µε την άριστη εξυπηρέτηση χώρου από τα µέσα µαζικής µεταφοράς, καθιστούν τη περιοχή προσβάσιµη µέσα σε 30’ από περίπου 3.500.000 πολίτες! Στοιχείο φυσικά που ενδυναµώνει τον µητροπολιτικό χαρακτήρα της περιοχής, καθιστώντας το θαλάσσιο αυτό µέτωπο κοµβικό σηµείο για τους ευρύτερους αναπτυξιακούς και χωροταξικούς σχεδιασµούς της Αθήνας. Τέλος θεσµικά, το πολεοδοµικό καθεστώς του φαληρικού Όρµου κατοχυρώνεται και προστατεύεται από την ύπαρξη ενός ενιαίου και ολοκληρωµένου σχεδιασµού (εγκεκριµένο ΕΣΟΑΠ) που προσδιορίζει σαφή όρια, χρήσεις και όρους ένταξης της στο µητροπολιτικό συγκρότηµα. 1.2. Προωθούµενοι σχεδιασµοί που σχετίζονται µε τις ενέργειες της ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α. Ε.

Πανοραµική άποψη της σηµερινής εικόνας του φαληρικού Όρµου, µετά τα έργα της Ολυµπιακής ανάπλασης

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

Σηµαντικά βήµατα προς την κατεύθυνση της ενσωµάτωσης νέων χρήσεων προκειµένου να δηµιουργηθεί ο µητροπολιτικός πόλος του Φαλήρου έχουν δροµολογηθεί από την εταιρία Ολυµπιακά Ακίνητα ΑΕ που προχωρά σε ενέργειες και πρωτοβουλίες µε σκοπό την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων βάσει των δυνατοτήτων που παρέχονται από τον καινούργιο νόµο (Ν.

7

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

τισµό του τουριστικού προϊόντος µε δραστηριότητες που να επιµηκύνουν την τουριστική περίοδο, (2) την ενθάρρυνση της ποιοτικής περιβαλλοντικής αναβάθµισης, (3) την ανάδειξη του τοπίου ως φυσικού και πολιτιστικού αγαθού. Στο πλαίσιο δε των κατευθύνσεων που έχει προσδιορίσει για τις µητροπολιτικές περιοχές Αθήνας και Θεσσαλονίκης, προβλέπει την δηµιουργία ζωνών εναλλακτικών δραστηριοτήτων και υπαιθρίων πάρκων αναψυχής και πολιτισµού, κατευθύνσεις που είναι απόλυτα ευθυγραµισµένες µε το όλο Σχέδιο Ανάπλασης του Οικολογικού Πάρκου.

3342/2005). Συγκεκριµένα: ƒ

ƒ

ƒ

Στη Ζώνη του ∆έλτα ανατολικά της Εσπλανάδας ο χώρος του Κλειστού Γυµναστηρίου Πολλαπλών Χρήσεων, ο σχεδιασµός του οποίου, ως προς τα µεγέθη και τις απαιτήσεις ευελιξίας, βασίστηκε στη µετα-Ολυµπιακή του λειτουργία, δηλαδή ως Χώρος Πολλαπλών Χρήσεων µε πτυσσόµενες κερκίδες 4000 θεατών για αθλητικές, ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και συνεδριακές διοργανώσεις θα µετατραπεί σε ∆ιεθνές Συνεδριακό Κέντρο. Αυτή η µείζονος σηµασίας εξέλιξη αναµένεται να ενισχύσει σηµαντικά το µητροπολιτικό χαρακτήρα της ζώνης του ∆έλτα και το ρόλο της Εσπλανάδας ως κοµβικού σηµείου προσβάσεων και εκτόνωσης του κοινού σε συνδυασµό µε τις παράλληλες εκθεσιακές και πολιτιστικές δραστηριότητες που αναµένεται να αναπτυχθούν παράλληλα µε την αµιγώς συνεδριακή λειτουργία. Στη Ζώνη της Ναυταθλητικής Μαρίνας οι ολοκληρωµένες υποδοµές θα στεγάσουν το Εθνικό Ναυταθλητικό Κέντρο που περιλαµβάνει 415 θέσεις ελλιµενισµού ναυταθλητικών σκαφών και κτιριακές εγκαταστάσεις για τη στέγαση των ναυταθλητικών οργανώσεων και υποστηρικτικών λειτουργιών. Η µαρίνα σήµερα έχει παραχωρηθεί και λειτουργεί υπό την εποπτεία του ∆ήµου Καλλιθέας και της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Οµοσπονδίας. Θα χρησιµοποιηθεί για την κάλυψη των αναγκών του ερασιτεχνικού αθλητισµού του ∆ήµου αλλά και για άλλες εκδηλώσεις που θα δώσουν διέξοδο στους πολίτες. Στη ζώνη του υπαίθριου θεάτρου, που έχει ως πυρήνα της το σηµερινό ανοικτό ολυµπιακό στάδιο του Beach Volley προβλέπεται να αναπτυχθούν δραστηριότητες πολιτισµού και ψυχαγωγίας σε συνδυασµό µε συνοδευτικές εµπορικές χρήσεις και πολλαπλές δυνατότητες χρήσης του ελεύθερου χρόνου για τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου κατά το πρότυπο του «Λυκαβηττού» που θα καταστήσουν το χώρο ζωντανό και βιώσιµο χωρίς όχληση για το γειτονικό πληθυσµό. Έχει ήδη επιλεγεί ο φορέας διαχείρισης της εγκατάστασης.

Η επιτυχής έκβαση των παραπάνω προσπαθειών αποτελεί παράγοντα καθοριστικής σηµασίας για την εξασφάλιση των πόρων που απαιτούνται για την υλοποίηση των έργων του Οικολογικού Πάρκου που συνιστά το αµέσως επόµενο σηµαντικό βήµα στις δραστηριότητες της εταιρίας.

•

Τα στοιχεία αυτά εκφράζουν τόσο την πολιτική βούληση όσο και τον βαθµό ωριµότητας πλέον που έχουν τα ίδια τα έργα για τα οποία φαίνεται ότι υπάρχει µία συν - αντίληψη ως προς τον χαρακτήρα της ανάπτυξης και του οφέλους -κοινωνικού, περιβαλλοντικού, οικονοµικού- που αυτή οφείλει να έχει. 1.4 Προκλήσεις ανάπτυξης της άµεσης περιοχής του έργου Στο µετά - ολυµπιακό περιβάλλον της Αθήνας η συζήτηση για την ολοκλήρωση των έργων ανάπλασης στο Φαληρικό Όρµο τοποθετείται σε συνάρτηση µε µια σειρά από παράλληλες εξελίξεις που συνδέονται µε τη νέα γεωγραφία του ανοίγµατος της πόλης προς τη θάλασσα (Ρηγόπουλος, 2006). Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η µετατόπιση του κέντρου βάρους της ζωής της πόλης προς τα νότια, που υλοποιείται κυρίως µέσω των δύο ιστορικών οδικών αξόνων που οδηγούν στη θάλασσα: της οδού Πειραιώς και της Λεωφόρου Συγγρού. Και οι δύο υποδέχονται σταθερά χρήσεις πολιτισµού και αναψυχής, ορισµένες δε µητροπολιτικής εµβέλειας, όπως: ƒ

στην οδό Πειραιώς, το νέο Μουσείο Μπενάκη, Η Τεχνόπολη στο Γκάζι, η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, ο «Ελληνικός Κόσµος» του Ιδρύµατος Ελληνικού Πολιτισµού και το εργοστάσιο Τσαούσογλου και το «Σχολείο» πρώην βιοµηχανικά κτίρια που χρησιµοποιήθηκαν στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, και

ƒ

στη Λεωφόρο Συγγρού, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο παλιό εργοστάσιο Φιξ, το νέο Πλανητάριο του Ευγενίδειου Ιδρύµατος και η υπό-κατασκευή «Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών» του Ιδρύµατος Ωνάση.

1.3 Προωθούµενοι σχεδιασµοί που σχετίζονται µε τις ενέργειες της πολιτείας για τον ευρύτερο χώρο του Φαληρικού Όρµου Αξίζει να σηµειωθεί ότι το ΥΠΕΧΩ∆Ε, έχει, το 2009, προωθήσει τα εξής: •

Αφενός τη θεσµοθέτηση του Εθνικού Χωροταξικού για τον Τουρισµό, το οποίο έχει θέσει ως στόχους -µεταξύ άλλων- (1) τον εµπλου-

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

Αφετέρου το υπό διαβούλευση Ρυθµιστικό Σχέδιο της Αθήνας, το οποίο προσδιορίζει τον Φαληρικό Όρµο ως έναν από τους δέκα «χώρους Μητροπολιτικής Παρέµβασης και Ανάπτυξης» στο πλαίσιο της προώθησης προγραµµάτων αστικών αναπλάσεων µεγάλης κλίµακας και πολυτοµεακού χαρακτήρα (εντάσσεται στο στόχο ανάκτησης του θαλασσίου µετώπου της πόλης, βλ. άρθρο 13 παρ. 9 του σχεδίου νόµου)

8

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει έµµεσα και άµεσα την ένταξη της λειτουργίας του Μητροπολιτικού Συνεδριακού Κέντρου Αθηνών, καθώς αφενός µειώνει την απόσταση ανάµεσα στην παραλία και τη ζώνη των κεντρικών δραστηριοτήτων της πόλης και αφετέρου δηµιουργεί νέα δεδοµένα στην άµεση περιοχή αναφοράς του έργου, (όπως για παράδειγµα η υλοποίηση νέου συγκροτήµατος Multiplex (village) στο Φαληρικό ∆έλτα. Η σηµαντικότερη από άποψη µεγέθους και σηµασίας εξέλιξη αφορά την πρόθεση του Ιδρύµατος «Σταύρος Νιάρχος» να χρηµατοδοτήσει την κατασκευή δύο νέων πολιτιστικών κτιρίων υψηλού γοήτρου, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο χώρο του παλιού Ιπποδρόµου έναντι της Εσπλανάδας, στα πλαίσια δηµιουργίας ενός πολιτιστικού πάρκου ψυχαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα διεθνούς εµβέλειας. Πρόκειται για δύο κτίρια συνολικής επιφάνειας 60.000τ.µ. που προγραµµατίζεται να κατασκευαστούν σε περιοχή 240 στρ., το µεγαλύτερο µέρος της οποίας (140στρ.) αποτελεί πράσινο. Η υλοποίηση του σχεδίου θα οδηγούσε στη συγκρότηση ενός µνηµειακού πόλου πολιτισµού και ψυχαγωγίας, µε συνολικό αντίκτυπο στη φυσιογνωµία της πρωτεύουσας, που θα έδινε νέα πνοή στην υλοποίηση των υπολοιποµένων συνολικά έργων στον Φαληρικό Όρµο, ώστε να καταστεί πραγµατικότητα ο προγραµµατικός στόχου δηµιουργίας ενός Μητροπολιτικού Πάρκου διεθνούς χαρακτήρα.

Πρέπει να επισηµανθεί ότι οι πιο πάνω νέες προοπτικές ανάπτυξης και περαιτέρω αναβάθµισης της περιοχής καθιστούν ακόµα πιο αναγκαία την ολοκλήρωση των προβλεποµένων έργων υποδοµής του µετα-ολυµπιακού σχεδιασµού, όπως αυτά καταγράφονται στο κεφάλαιο 2.2 του παρόντος τεύχους, καθώς θα διασφαλίσουν αφ’ενός τις προϋποθέσεις ουσιαστικής και λειτουργικής σύνδεσης της πόλης µε τη θάλασσα και αφ’ετέρου την αντιπληµµυρική προστασία και περιβαλλοντική εξυγίανση.

Τέλος, ένας τρίτος δυναµικός παράγοντας για τον καθορισµό της µελλοντικής ταυτότητας της περιοχής αποτελούν οι εξελίξεις στο παραλιακό µέτωπο που ρυθµίζεται πλέον µέσω του Π∆ «περί καθορισµού ζωνών προστασίας, χρήσεων γης και όρων και περιορισµών δόµησης στην παραλιακή ζώνη της Αττικής από το Φαληρικό Όρµο µέχρι την Αγία Μαρίνα Κρωπίας» (Π∆ 01-3/053-2004 ΦΕΚ ∆’ 254). Ωστόσο µένει ακόµη να δροµολογηθούν οι επιλογές της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τις επεµβάσεις στις γειτονικές Ολυµπιακές εγκαταστάσεις του Αγίου Κοσµά και το µητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

9

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

2. Στρατηγική και στόχοι του οικολογικού Πάρκου 2.1 Οι στρατηγικές επιλογές των Ολυµπιακών Ακινήτων για τον χαρακτήρα της Ανάπλασης του Πάρκου Στο πλαίσιο της παρούσας µελέτης, και κατά εντολή των Ολυµπιακών Ακινήτων -προκειµένου να διασφαλιστεί η ολοκληρωµένη προσέγγιση του αντικειµένου- έγινε έρευνα της αγοράς µέσα από διεθνή παραδείγµατα αναλόγων πάρκων, καθώς και µέσα από τις προσφερόµενες δυνατότητες αναψυχής στην ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου και ειδικότερα στη παραλιακή ζώνη. Συγχρόνως προσδιορίστηκαν και µελετήθηκαν τα χαρακτηριστικά της ακτίνας επιρροής του Πάρκου και τα χαρακτηριστικά του τουρισµού της Αθήνας. Με βάση τα συµπεράσµατα των µελετών αυτών διερευνήθηκαν εναλλακτικά σενάρια του τρόπου ανάπτυξης του Πάρκου, που παρέπεµπαν σε διαφορετικό συνδυασµό δραστηριοτήτων ψυχαγωγίας που προσδιόριζαν την ταυτότητα, δηλαδή τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του Πάρκου για κάθε σενάριο που κυµαινόταν από πιο εντατική και ανταποδοτική οικονοµικά αξιοποίηση του χώρου σε περισσότερο ήπια και δηµόσιου χαρακτήρα ανάπλαση.

α. Ως προς τη περιβαλλοντική διάσταση, οι στόχοι του σχεδιασµού αφορούν στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των νέων και του κοινού ευρύτερα, µέσα από απλές και κατανοητές εφαρµογές και προσεγγίσεις: Ειδικότερα, ο σχεδιασµός θα επιδιώκει µε τρόπο ολοκληρωµένο: ƒ

Στην ανάπλαση του τοπίου εξασφαλίζοντας πλούσια βιοποικιλότητα, µέσω της φύτευσης ενδηµικών φυτών και του εµπλουτισµού της γης σταδιακά µε τη συστηµατική καµποστοποίηση που θα λειτουργήσει ως οργανικό λίπασµα, αλλά και µέσω την αποκατάσταση της λειτουργίας του υδροβιότοπου.

ƒ

Στη βελτίωση του µικροκλίµατος της περιοχής µε (1) την πρόβλεψη µέτρων όπως ο δραστικός περιορισµός της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιριακών εγκαταστάσεων µέσω ενός ολοκληρωµένου βιοκλιµατικού σχεδιασµού και της ενσωµάτωσης συστηµάτων ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, συνδυαστικά µε προηγµένα συστήµατα εξοικονόµησης ενέργειας, (2) την ενσωµάτωση στοιχείων νερού τα οποία θα ενισχύσουν το φυσικό δροσισµό και, παράλληλα, θα συµβάλλουν καθοριστικά στον εµπλουτισµό της πανίδας στη περιοχή, (30 τη αποµάκρυνση των οχηµάτων από τον περιβάλλοντα χώρο και τη κατασκευή κατά κύριο λόγο υπόγειων χώρων στάθµευσης και µόνον του απολύτως αναγκαίου υπέργειου, (4) την ενθάρρυνση των πεζών να αποκτήσουν µία ουσιαστικότερη σχέση µε το φυσικό περιβάλλον, και γνώση των πολύτιµων διεργασιών που συντελούνται σε αυτό, (5) τη χρήση ψυχρών υλικών νέας τεχνολογίας και απόλυτος περιορισµός των σκληρών επιφανειών στους εξωτερικούς χώρους.

ƒ

Στην εξοικονόµηση και διαχείριση των ελαχίστων υφιστάµενων υδάτινων πόρων, µε την χρήση πρωτίστως νερού άρδευσης για τις ανάγκες λειτουργίας του Οικολογικού Πάρκου από ανακύκλωση όπως αναλυτικότερα θα περιγραφεί πιο κάτω- αλλά και δευτερευόντως µε: (1) τη διαχείριση των οµβρίων υδάτων, (2) την επεξεργασία και ανακύκλωση των επιλεγµένων ακαθάρτων υδάτων της άµεσης περιοχής (επεξεργασία gray waters), (3) την κατακράτηση και αύξηση των επιφανειακών υδάτων, και πρόβλεψη των κατάλληλων διαµορφώσεων και φυτεύσεων, ώστε να εµπλουτίζεται και ο υδροφόρος ορίζων.

Η επιλογή των Ολυµπιακών Ακινήτων σήµερα ήταν σαφής και είναι στρατηγικού χαρακτήρα: Η ζώνη του Οικολογικού Πάρκου θα αντιµετωπιστεί ενιαία ως πάρκο δηµόσιου χαρακτήρα και ήπιων δραστηριοτήτων αθλητικών, εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών, εναλλακτικών- αξιοποιώντας την ιδιαιτερότητα της τοπογραφίας και την επιθυµητή οικολογική διάσταση που οφείλει να διαπερνά το σύνολο των παρεµβάσεων. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, οφείλει να επιδιωχθεί -µέσω του σχεδιασµού- η µέγιστη δυνατή συµπληρωµατικότητα των δραστηριοτήτων και η βέλτιστη πυκνότητα τους, ώστε να διασφαλίζονται: η συνεκτικότητα των δράσεων - αποφεύγοντας συγκρουόµενες χρήσεις, η ζωντάνια του χώρου συγκεντρώνοντας ευρύτατα κοινωνικά στρώµατα και όλων των ηλικιών, ο κοινωνικός έλεγχος του χώρου, η δυνατότητα λειτουργίας του χώρου όλες τις εποχές του χρόνου και κατά το µεγαλύτερο τµήµα της ηµέρας (περιλαµβάνοντας και τις νυκτερινές ώρες). Οι στρατηγικές αυτές επιλογές συνέβαλαν καθοριστικά στον προσδιορισµό των επιµέρους στόχων του σχεδιασµού. 2.2 Οι επιµέρους στόχοι του προτεινόµενου σχεδιασµού Με βάση τις στρατηγικές επιλογές των Ολυµπιακών Ακινήτων, τις κατευθύνεις και δεσµεύσεις του ΕΣΟΑΠ για τη ζώνη του Φαληρικού Όρµου, του ισχύοντος θεσµικού πλαισίου και τις µέχρι σήµερα εκπονηθείσες µελέτες για την έκταση του Οικολογικού Πάρκου, προσδιορίστηκαν οι επιµέρους στόχοι του σχεδιασµού, στόχοι που συνδέονται µε τη περιβαλλοντική, κοινωνική και λειτουργική διάσταση της όλης παρέµβασης.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

β. Ως προς τη κοινωνική διάσταση, οι στόχοι του σχεδιασµού αφορούν στην αναβάθµιση του περιβάλλοντος της άµεσης οικιστικής περιοχής, στη δηµιουργία ενός µοναδικού παράκτιου πάρκου αναψυχής και περιπάτου µητροπολιτικής σηµασίας, στη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης από το ευρύ κοινό στο µεγαλύτερο τµήµα του, αλλά και παράλληλα στη δυνατότητα ανάπτυξης επιλεγµένων και θεµατικών / εναλλακτικών δρά-

10

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

σεων άθλησης , παιχνιδιού, αναψυχής, παρατήρησης, ενηµέρωσης, εκπαίδευσης, σε πόλους - θύλακες του πάρκου. Θεµατικών δράσεων που θα µπορούν σχετικά εύκολα να ανανεώνονται και εµπλουτίζονται ανάλογα µε τις ανάγκες της εποχής, της ίδιας της κοινωνίας. γ. Ως προς τη λειτουργική διάσταση, οι στόχοι του σχεδιασµού αφορούν στην ολοκληρωµένη και απρόσκοπτη κατά το δυνατό σύνδεσης της πόλη µε τη θάλασσα, µέσω της πρόβλεψης της αναγκαίας πρώτης γεφύρωσης της Λ. Ποσειδώνος για τη πρόσβαση πεζών και ποδηλάτων, στη απρόσκοπτη λειτουργική και οπτική σύνδεση της ακτής του Φλοίσβου µε τον Πειραιά –µέσω της ζώνης του ΣΕΦ, στη δυνατότητα στάθµευσης σε έναν ικανό αριθµό αυτοκινήτων ώστε να µπορεί να καλυφθούν οι ανάγκες της ζώνης και συµπληρωµατικά να καλύπτονται ανάγκες της ζώνης του Beach Volley. Επιπλέον, στόχος είναι διασφάλιση επαρκούς πυκνότητας δράσεων και συµπληρωµατικότητας αυτών ώστε το πάρκο να είναι ζωντανό -ει δυνατόν- όλο τον χρόνο και τις περισσότερες ώρες της ηµέρας. Γιαυτό και πρέπει να διατηρήσει οπτικά, λειτουργικά και διαχειριστικά αλλά και αισθητικά την ενότητα και συνέχειά του στο χώρο. Για τον λόγω αυτό διευκρινίζεται εδώ ότι οι πιο κάτω περιγραφή των επιµέρους ζωνών διαµορφώσεων, δράσεων και λειτουργιών γίνεται για την καλύτερη κατανόηση του χώρου και των παρεµβάσεων και όχι για τον κατατεµαχισµό του σε διακριτές λειτουργικές ενότητες. Στόχος πρέπει να παραµένει η ενθάρρυνση του ελεύθερου περιπάτου, της αποκάλυψης, της πληροφόρησης, της συναναστροφής .

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

11

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3. Σχέδιο Πολεοδοµικής ∆ιάταξης – Προκαταρκτική Πρόταση 3.1

Μεταβατικός και ολοκληρωµένος σχεδιασµός

Ο σχεδιασµός της παρούσας φάσης αφορά τη µεταβατική περίοδο µέχρις ότου γίνουν οι σοβαρές επενδύσεις σε έργα διαµόρφωσης και σε τεχνική υποδοµή που θα επιτρέψουν τη σύνδεση του οικιστικού ιστού µε την παραλιακή ζώνη και θα επιτύχουν την περιβαλλοντική αναβάθµιση της ευρύτερης περιοχής. Τα έργα αυτά συνίστανται στην ολοκλήρωση της αντιπληµµυρικής προστασίας µε την κατασκευή των υγρών αντιπληµµυρικών καναλιών στη θέση του σηµερινού υπερυψωµένου αυτοκινητόδροµου, στην κατάργηση του τελευταίου και στη µετάθεσή του νοτιότερα, καθώς και στη µετάθεση του παραλιακού συλλεκτήρα, και στην κατασκευή ηµικόµβων για τη πρόσβαση των όµορων περιοχών στο θαλάσσιο µέτωπο. Εν τούτοις και ο σχεδιασµός της µεταβατικής φάσης διέπεται από τις αρχές και κατευθύνσεις του συνολικού ολοκληρωµένου µετα-Ολυµπιακού σχεδιασµού, τον οποίον ενθαρρύνει και προετοιµάζει, αποφεύγοντας παρεµβάσεις που µπορούν ενδεχοµένως να τον δυσχεράνουν (και πολύ περισσότερο να τον ακυρώσουν). ∆εν προτείνονται δηλαδή παρεµβάσεις ή έργα που θα απαιτηθεί αργότερα να καθαιρεθούν προκειµένου να εφαρµοστούν στο µέλλον τα προϋπάρχοντα και εγκεκριµένα ολοκληρωµένα σχέδια της οριστικής φάσης, πλην βεβαίως δευτερεύουσας σηµασίας κατασκευών αµελητέου ή µηδαµινού χρόνου απόσβεσης. Στη συνέχεια περιγράφονται οι συγκεκριµένες σχεδιαστικές προβλέψεις για δύο από τα πλέον κρίσιµα ζητήµατα συνέπειας µεταξύ µεταβατικού και ολοκληρωµένου σχεδίου: τη διαχείριση του νερού και τη σύνδεση της ζώνης Α1 µε την πόλη. 3.2

Προτάσεις για τη διαχείριση νερού

Υπενθυµίζεται ότι ήδη από τον αρχικό σχεδιασµό του έργου αποτελούσε βασική επιδίωξη η ορθολογική και οικονοµική διαχείριση του νερού, προκύπτουσα από τις επιδεινούµενες κλιµατικές αλλαγές και τη γενικότερη ανάγκη εξοικονόµησης του νερού. Η δηµιουργία του Οικολογικού Πάρκου, αλλά και η γενικότερη επιδίωξη µιας συνεχούς γραµµικής παραθαλάσσιας ζώνης πρασίνου που ξεκινά από τον Πειραιά και καταλήγει στη Βουλιαγµένη (µε ορισµένες µεγάλες εξάρσεις, όπως το πολιτιστικό πάρκο του Ιπποδρόµου και το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού) θα απαιτήσουν σηµαντικά αυξηµένες ποσότητες νερού άρδευσης. Η κατασκευή του Οικολογικού Πάρκου ιδιαίτερα θα απαιτήσει σηµαντικά αυξηµένες ποσότητες νερού άρδευσης καθώς και, σε εποχιακές περιόδους, ποσότητες γλυκού νερού για την ανάµιξή του µε

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

θαλασσινό νερό µε σκοπό τη δηµιουργία των κατάλληλων συνθηκών ανάπτυξης και συντήρησης του υδροβιοτόπου. Οι αυξηµένες ανάγκες σε νερό καθιστούν ανεδαφική και αντι-οικολογική την άρδευση µε νερό από το δίκτυο της ΕΥ∆ΑΠ και απαιτούν τη χρήση νερού που θα προέλθει από δευτερογενή επεξεργασία. Ύστερα από διερεύνηση εναλλακτικών 1λύσεων από τους ειδικούς συµβούλους της µελέτης επιλέχτηκε η ανάκτηση νερού µε τη χρησιµοποίηση παροχών από την επεξεργασία λυµάτων2. Η πρόταση συνίσταται στη δηµιουργία Κέντρου Ανάκτησης Νερού στον Ελαιώνα (ΚΑΝΕ) το οποίο θα επεξεργάζεται µόνο την υγρή φάση των λυµάτων από τον Κεντρικό Αποχετευτικό Αγωγό (ΚΑΑ) Αθηνών, ενώ η συνέχιση της επεξεργασίας της στερεάς φάσης θα γίνεται στο υφιστάµενο Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων στην Ψυτάλλεια. Σύµφωνα µε την πρόταση το τελικό προϊόν της επεξεργασίας είναι κατάλληλο για άρδευση αστικού πράσινου και για άλλες χρήσεις όπως βιοµηχανία, πλύση δρόµων και δηµιουργία υγροτόπων και λιµνών αναψυχής. Το έργο αυτό προβλέπει τη δηµιουργία Κινητής Μονάδας Επεξεργασίας της υγρής φάσεως των λυµάτων από τον ΚΑΑ, δυναµικότητας 1500µ3/ηµέρα, που καλύπτουν τις ανάγκες άρδευσης του Οικολογικού Πάρκου και του χώρου µεταξύ Κηφισού και Εσπλανάδας καθώς και Αγωγού µεταφοράς των επεξεργασµένων λυµάτων από το ΚΑΝΕ µέχρι την υφιστάµενη δεξαµενή, µήκους 3000 µ. από HDPE (DN 250 PN10). Για την ολοκλήρωση του συστήµατος θα απαιτηθεί η κατασκευή υπεδάφιου δικτύου για ~120-140. Σήµερα στην περιοχή του Οικολογικού Πάρκου, εκτός από την κατασκευασµένη υπόγεια δεξαµενή όγκου 5.000 µ3 που αποτελεί το βασικό χώρο αποθήκευσης και το κέντρο διανοµής του απαιτούµενου νερού άρδευσης, έχουν κατασκευαστεί επίσης και οι κύριοι αγωγοί άρδευσης µε βάση τον τελικό σχεδιασµό ανάπτυξης του χώρου. Θα απαιτηθεί η κατασκευή του τριτεύοντος συστήµατος άρδευσης. Για τα υπόλοιπα υδραυλικά δίκτυα υποδοµής (ύδρευση και πυρόσβεση, αποχέτευση οµβρίων και ακαθάρτων) θα πρέπει να γίνει επέκταση των ήδη κατασκευασµένων δικτύων στη συγκεκριµένη περιοχή, σύµφωνα µε τις προ-

1

Εξετάστηκαν: τα επιφανειακά νερά, που ουσιαστικά είναι ανύπαρκτα στο Λεκανοπέδιο, τα υπόγεια νερά, που είναι υποβαθµισµένα από πάσης φύσεως ρύπους και υφαλµύρωση και η αφαλάτωση θαλασσίου νερού που είναι δαπανηρή σε ενέργεια.

2

Η άρδευση αποτελεί τον συνηθέστερο τρόπο επαναχρησιµοποίησης των επεξεργασµένων λυµάτων στις αναπτυγµένες χώρες και σχεδόν τον αποκλειστικό στις περισσότερες αναπτυσσόµενες χώρες. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι στην Καλιφόρνια επαναχρησιµοποιούνται ένα εκατοµµύριο κυβικά µέτρα ανά ηµέρα από τα οποία 63% για άρδευση καλλιεργειών, 16% για πότισµα πάρκων, γηπέδων γκόλφ και δηµιουργία τεχνητών λιµνών, 14% για εµπλουτισµό των υπογείων υδάτων και 7% για άλλους σκοπούς µεταξύ των οποίων και η χρήση νερού για τη βιοµηχανία (2%).

12

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

βλέψεις της αρχικής µελέτης για την τελική διαµόρφωση µε επιµέρους τροποποιήσεις σύµφωνα µε τα νέα δεδοµένα ανάπτυξης αυτής της φάσης. Όσον αφορά στα έργα αντιπληµµυρικής προστασίας επισηµαίνεται ότι τα µέχρι σήµερα κατασκευασµένα αντιπληµµυρικά έργα στην άµεση περιοχή (ξηρό κανάλι κλπ), διασφαλίζουν ως ένα βαθµό την αντιπληµµυρική προστασία τόσο των όµορων δήµων όσο και των έργων του Φαλήρου, η οποία θα ολοκληρωθεί µε τη µεταφορά της παραλιακής αρτηρίας στη προβλεπόµενη νοτιότερη χάραξη και την ολοκλήρωση των αντιπληµµυρικών έργων της τελικής φάσης. Η υλοποίηση του Οικολογικού Πάρκου στη φάση αυτή και πριν από την ολοκλήρωση του τελικού σχεδιασµού αντιπληµµυρικής προστασίας δεν προβλέπεται να επιβαρύνει περαιτέρω το θέµα των πληµµυρών. 3.3

Σύνδεση της ζώνης Α1 µε την πόλη

Με το παραπάνω σκεπτικό κατασκευής έργων για τα οποία δεν θα απαιτηθεί σε επόµενη φάση η αποξήλωσή τους, διερευνήθηκαν εναλλακτικές σχεδιαστικές λύσεις και επιλέχτηκαν οι προτάσεις που ενσωµατώνονται στον σχεδιασµό ήδη από τη σηµερινή µεταβατική φάση του έργου και αφορούν στη κατασκευή της απαραίτητης πεζογέφυρας για τη σύνδεση του Μοσχάτου µε την υπό διαµόρφωση περιοχή. Επιδίωξη, να εξασφαλιστεί από σήµερα η πρόσβαση των περιοχών κατοικίας στη θάλασσα. Το σηµαντικό αναγκαίο ύψος της γέφυρας (5,00 µ. καθαρό ύψος πάνω από τη στάθµη του σηµερινού υπερυψωµένου παραλιακού δρόµου), που φθάνει τη στάθµη των +10,00 και άνω, θα οδηγούσε ενδεχοµένως σε µία γεφύρωση µε αντιοικονοµική λειτουργία που λίγοι θα τολµούσαν να χρησιµοποιήσουν. Επελέγη κατά συνέπεια η έναρξη της σταδιακής ανόδου. Γιαυτό προτείνεται η πεζογέφυρα να ξεκινήσει από την οδό Αθανασίου ∆ιάκου (µικρής οδικής σηµασίας και µεγάλης χρήσης από πεζούς) µε ικανό βάθος από το θαλάσσιο κτιριακό µέτωπο, ώστε να επιτρέψει µία φυσική, σταδιακή, άνοδο η οποία και πιο φιλική οπτικά είναι και δεν κουράζει. Η ίδια διαµόρφωση επιτυγχάνεται και από την πλευρά του Οικολογικού Πάρκου, όπως περιγράφεται παρακάτω.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

13

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ ΖΩΝΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ – ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

14

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.4

Προτεινόµενες διακριτές ζώνες χρήσεων- µεγέθη ζωνών

Με βάση τον αρχικό σχέδιο της ανάπλασης και ύστερα από διερεύνηση του νοµικού πλαισίου περί των επιτρεπόµενων χρήσεων στην περιοχή Α1, των προφορικών εντολών και συνεννοήσεων του Εργοδότη και των λοιπών δεδοµένων του σχεδιασµού, οι Μελετητές προχώρησαν σε επανειληµµένες αυτοψίες και σε εναλλακτικές διερευνήσεις για να καταλήξουν στην παρακάτω γενική κατηγοριοποίηση των προτεινόµενων (κύριων) επιµέρους χρήσεων: α. Οικολογικό Πάρκο3, έκτασης ~75 στρεµµάτων β. Γήπεδα αθλοπαιδιών, χώρος στάθµευσης και adventure park, έκτασης ~30 στρεµµάτων γ. Πάρκο νερού και αναψυχής, έκτασης ~21 στρεµµάτων δ. Βοτανικός κήπος, έκτασης ~14 στρεµµάτων ε. Παραλιακή αµµώδης ζώνη, έκτασης ~25 στρεµµάτων στ. Γραµµικό πάρκο, έκτασης ~40 στρεµµάτων ζ. ∆ίκτυα υποδοµής, δίκτυα πεζοδρόµων και ποδηλατοδρόµων, διαµόρφωση εισόδων, σύνδεση ζωνών µεταξύ τους. Από τις παραπάνω χρήσεις οι (ζ) δεν έχουν εκτατική ανάπτυξη, αλλά γραµµική µορφή και διατρέχουν το σύνολο της έκτασης. 3.5 Οικολογικό Πάρκο (Ζώνη α) Σύµφωνα µε την έµφαση που δόθηκε στον αρχικό σχεδιασµό, βασικός στόχος (σελ. 12) είναι η δηµιουργία ενός οργανωµένου και κατάλληλα προστατευµένου πυρήνα φυσικών λειτουργιών και συνθηκών υγροτόπου, εδάφους και χλωρίδας, που υποκαθιστούν τις τεχνητές πλέον εκβολές των ποταµών Ιλισού και Κηφισού, διασφαλίζοντας βιοποικιλότητα. Πρόσθετος στόχος είναι η επαναφορά της φύσης στο νέο αστικό τοπίο και η εξισορρόπηση της πληθώρας των δραστηριοτήτων άθλησης και αναψυχής µε την προσφορά µιας όασης απαλλαγµένης κατά το δυνατόν από την οπτική και ηχητική ρύπανση του χώρου. Το Οικολογικό Πάρκο (Ο.Π.) χωροθετείται στο ∆. τµήµα της περιοχής και διαµορφώνεται βασικά από ένα συνεχές εδαφικών εξάρσεων που ακολουθεί γενικά ελικοειδή µορφή. Ξεκινά από το βορινό όριο του χώρου διαµορφώνοντας µία επιµήκη «λοφοσειρά» µε ανώτατη στάθµη + 14,00 µ. η οποία θα προστατεύει το ίδιο το Ο.Π. και το σύνολο της περιοχής Α1 από τον ηχητικό και οπτικό «θόρυβο» της παραλιακής αρτηρίας και του κόµβου του Κηφισού. Κατόπιν κάµπτεται ακολουθώντας σε γενικές γραµµές το ∆. όριο (θαλάσσιο κανάλι) - µε σταδιακή υποβίβαση της στάθµης - και τέλος εισχωρεί στην καρδιά του χώρου και σχηµατίζει ένα κεντρικό σηµείο θέασης σε στάθµη περίπου +10,00 µ. Τα πρανή της «λοφοσειράς» είναι απότοµα προς τον έξω χώρο ενώ έχουν πολύ οµαλότερες κλίσεις προς το εσωτερικό του Ο.Π. 3

Στο «κοίλο» που σχηµατίζεται από τις εδαφικές εξάρσεις διαµορφώνεται το κανάλι ροής του γλυκού νερού το οποίο φθάνει, ύστερα από διαδροµή ∼130 µ., στη ρηχή λεκάνη ανάµιξης µε το θαλασσινό νερό. Το τελευταίο εισχωρεί από το Ν∆ άκρο του χώρου και φθάνει στην περιοχή της πιο πάνω λεκάνης, που βρίσκεται σε µία απόσταση ∼200 µ. από το σηµείο εισόδου. Έτσι, ο χώρος του Ο.Π. προκύπτει από µία αλληλοεισχώρηση δύο καµπυλών, που σχηµατίζουν τα δύο συνθετικά στοιχεία του, το εδαφικό και το υγρό. Τέλος ένας τεχνητός λόφος διαµορφώνεται στα Α. της λεκάνης ανάµιξης µε ανώτατη στάθµη +12,00 µ. για να προστατεύσει τη γαλήνη του Ο.Π. και ιδιαίτερα του υγροβιότοπου, που αποτελεί την καρδιά του, από τις έντονες και µαζικότερες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο Α. τµήµα της περιοχής. Και στην περίπτωση αυτή η κλίση του πρανούς προς την πλευρά του υγροβιότοπου είναι γλυκιά και µαλακή, ενώ προς τους χώρους των δραστηριοτήτων στα Α σαφώς πιο απότοµη. Σε αυτή την οριακή περιοχή, µεταίχµιο µεταξύ της γαλήνης των χρήσεων του Οικολογικού Πάρκου και των ποικίλων χρήσεων της ζώνης αναψυχής στα ανατολικά, χωροθετείται ένας θερινός κινηµατογράφος 200 θέσεων, του οποίου το αµφιθέατρο προσαρµόζεται στις µαλακές κλίσεις του λόφου. Ο κινηµατογράφος εξυπηρετείται από µικρό αναψυκτήριο εµβαδού περίπου 65 µ2. Στο Οικολογικό Πάρκο τοποθετούνται ορισµένες ήπιες κατασκευές και συγκεκριµένα ο χώρος υποδοχής κοντά στο τέρµα της γέφυρας από το Μοσχάτο (~100 µ2), ένας χώρος συγκεντρώσεων και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (~185 µ2), ένα αναψυκτήριο (~65 µ2) και ένα παρατηρητήριο της πανίδας του υδροβιότοπου αλλά και της πανοραµικής θέας του Σαρωνικού. Συνοπτική περιγραφή οικολογικών διεργασιών του Οικολογικού Πάρκου Το πάρκο είναι µια προσπάθεια αποµίµησης του περιβάλλοντος ενός τυπικού παράκτιου µεσογειακού υγροτόπου όπου ένα µικρό ρυάκι, κυµαινόµενης ροής, εκβάλλει στη θάλασσα και σχηµατίζει στην εκβολή του µια ενδιάµεση ζώνη, «λιµνούλα» µε υφάλµυρο νερό. Κατά µήκος της κοίτης του ρέµατος που θα ρέει το γλυκό νερό θα φυτευτούν είδη που φυτρώνουν φυσικά στις όχθες των ρυάκων της Μεσογειακής ζώνης. Στην ενδιάµεση περιοχή ανάµιξης του γλυκού µε το θαλασσινό νερό θα φυτευτούν υδρόβια και υδρόφιλα είδη ανθεκτικά σε ενδιάµεσες τιµές αλατότητας. Το υπόστρωµα θα προσφέρει δυνατότητες για περαιτέρω φυσικό εποικισµό. Οι λειτουργίες που επιδιώκουµε να επιτελεί ο τεχνητός υγρότοπος ο οποίος αποτελεί το επίκεντρο του φυσικού πάρκου είναι οι εξής τρεις:

Ο όρος Οικολογικό Πάρκο έχει χρησιµοποιηθεί για να σηµάνει και το σύνολο της περιοχής Α1 του Φαληρικού Όρµου. Στο παρόν κεφάλαιο χρησιµοποιείται µε την έννοια της συγκεκριµένης χρήσης που καταλαµβάνει µία επί µέρους ζώνη της περιοχής.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

15

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

1. ∆έσµευση ηλιακής ακτινοβολίας και στήριξη τροφικών αλυσίδων (βλάστηση-πλαγκτό) 2. Στήριξη βιοποικιλότητας και ενδιαιτηµάτων (ανάγλυφο - βλάστηση – υπόστρωµα – έδαφος) σε συνδυασµό µε το 1. 3. Κατακράτηση ρύπων πάσης φύσης (υδροχαρής βλάστηση και µικροοργανισµοί υποστρώµατος) Από τις παραπάνω λειτουργίες προκύπτουν τα εξής δυνητικά οφέλη για τον άνθρωπο (αξίες): ∆υνατότητες ήπιας αναψυχής (περπάτηµα, απόλαυση φύσης, παρατήρηση πουλιών), Βιολογική αξία (διατήρηση χλωρίδας και πανίδας), δυνατότητες επιστηµονικής έρευνας και εκπαίδευσης, ενίσχυση παραγωγής αλιευµάτων, περαιτέρω βελτίωση ποιότητας γλυκών νερών που εισέρχονται στη θάλασσα και βελτίωση ποιότητας ατµόσφαιρας µέσω της βλάστησης.

Ζώνη Οικολογικού Πάρκου Οικολογικό Tour: - Κέντρο Πληροφόρησης - Εκπαιδευτικά προγράµµατα - Τηλεσκόπιο - Μικροσκόπιο - Ξύλινοι Τοίχοι µε οπές παρακολούθησης πουλιών - Πινακίδες µε ενηµερωτικό υλικό - Πλατφόρµα για πουλιά - Τεχνολογικές εφαρµογές

Η διαµόρφωση της κοιλότητας εισόδου της θάλασσας σε µορφή στενού κόλπου και η πορεία της κοιλότητας εντός της οποίας ρέουν τα γλυκά νερά ώστε να κάνει στροφή σχεδόν 180% αλλά και οι πολύ µικρές κλίσεις του υποστρώµατος εξασφαλίζουν τόσο την αργή ροή (απαραίτητη για να απλώνει το νερό) όσο και τη δυνατότητα ανάπτυξης συν τω χρόνω φυτοπλαγκτού, αλλά και τη φυσική εγκατάσταση υδροχαρών ελοφύτων (δεδοµένου ότι ο ρυθµός ανανέωσης των υδάτων στην κοιλότητα της υφάλµυρης φάσης είναι αρκετά αργός). Επίσης η σιγµοειδής ανάπτυξη της κοιλότητας του ρύακα σε συνδυασµό µε τη βλάστηση που θα φυτευτεί στα ρηχά µέρη αλλά και στα πρανή , αλλά και αυτή που σίγουρα θα εγκατασταθεί µε φυσικό εποικισµό, θα δηµιουργήσουν πολλές κατάλληλες θέσεις και µικροκαταφύγια για τη φτερωτή κυρίως πανίδα. Στόχος του υδάτινου τµήµατος του φυσικού πάρκου είναι να δηµιουργηθούν οι κατάλληλες οικολογικές συνθήκες που θα προσφέρουν τη δυνατότητα εποικισµού και εγκατάστασης τόσο σε είδη θαλασσινά όσο και είδη γλυκών νερών. Τα θαλασσινά ευρύαλα είδη ψαριών (π.χ. κέφαλοι, αθερίνα,) και ιδιαίτερα τα νεαρά άτοµα (γόνος) θα εισέρχονται στα τµήµατα θαλασσινού και υφάλµυρου νερού όπου θα βρίσκουν καλές συνθήκες θερµοκρασίας και διατροφής (φυτοπλαγκτό). Στο ρύακα γλυκού νερού θα εγκατασταθούν σταδιακά µικρά είδη ασπόνδυλων και αρθρόποδων και µαλακίων των γλυκών νερών. Όλα αυτά τα ζώα θα επιτρέψουν τη σταδιακή αξιοποίηση του χώρου αρχικά από τα µεταναστευτικά πουλιά κυρίως για την εξασφάλιση τροφής αλλά και καταφυγίου στα µικρο-ενδιαιτήµατα που θα δηµιουργηθούν από τους συνδυασµούς ανάγλυφου και βλάστησης. Με την ωρίµαση των φυσικών συνθηκών του συστήµατος σταδιακά κάποια είδη πιθανόν θα επιλέξουν κάποια στιγµή αργότερα να φωλιάσουν.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

16

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Οικολογικού Πάρκου

- Μεγάλο Θερινό Σινεµά - Αναψυκτήριο

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

17

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.6 Γήπεδα αθλοπαιδιών, στάθµευση, adventure park (Ζώνη β) Η Ζώνη των αθλοπαιδιών τοποθετείται σε ένα τεχνητά διαµορφωµένο επιµήκη λόφο, µε άξονα Α-∆, που αποτελεί συνέχεια του Β. ορίου του Οικολογικού Πάρκου προς την πλευρά του παραλιακού οδικού άξονα. Με τον τρόπο αυτόν η περιοχή Α1 αποκτά σε όλο το µήκος της Β. πλευράς της µία συνεχή εδαφική έξαρση (µε σταδιακή µείωση της στάθµης από τα ∆. προς τα Α.) που λειτουργεί προστατευτικά (buffer zone) για τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην κύρια ζώνη (ε) και διατηρούν σαφή προσανατολισµό προς τη θάλασσα του Σαρωνικού. Ο χώρος των αθλοπαιδιών βρίσκεται σε στάθµη + 8,00 µ. και περιλαµβάνει εννέα (9) γήπεδα αθλοπαιδιών «5x5» ή έξι (6) γήπεδα «5Χ5» και τρία (3) καλαθοσφαίρισης. Τα βοηθητικά κτίσµατα των αθλοπαιδιών (αποδυτήρια, χώροι υγιεινής, ιατρείο, γραφεία) τοποθετούνται στη στάθµη του φυσικού εδάφους (∼ + 4,50 ως 5,00 µ.). Στην ίδια στάθµη και ακριβώς κάτω από το χώρο των αθλοπαιδιών, κατασκευάζεται χώρος στάθµευσης, επιφάνειας περίπου 15.000 µ2, χωρητικότητας µέχρι 630 θέσεων Ι.Χ. Η λύση του να χωροθετηθούν οι χώροι στάθµευσης κάτω από το υπερυψωµένο επίπεδο των γηπέδων επελέγη ως η πλέον ενδεδειγµένη τόσο για λόγους περιβαλλοντικούς και µείωσης του αποτυπώµατος του αυτοκινήτου στο χώρο, όσο και για την καλύτερη αξιοποίηση του χώρου και την κάλυψη των αναγκών στάθµευσης που θα προκύψουν τόσο από τη λειτουργία του ίδιου του Πάρκου όσο και από τη λειτουργία της ζώνης Α2 του Beach Volley.

Ζώνη Αθλοπαιδιών και Adventure Park

– – – –

Γήπεδα 5 Χ 5 Αναψυκτήριο Βοηθητικοί Χώροι (αποδυτήρια, W.C., Ιατρείο) Υπόγειο Parking

Ένας, δεύτερος, επίγειος χώρος στάθµευσης σε στάθµη + 4,50 µ., δυναµικότητας περίπου 90 θέσεων στο ΒΑ άκρο του χώρου, σχηµατίζεται στην περιοχή µεταξύ του δρόµου πρόσβασης και του ήδη κατασκευασµένου διαµήκους δρόµου µε άξονα Α-∆, παράλληλου προς το ξηρό κανάλι υπερχείλισης. Σε µία από τις εξάρσεις αυτής της λοφοσειράς, µε θέα προς τη θάλασσα και σε στάθµη ∼ + 8,00 µ. προβλέπεται µικρό καφενείο / αναψυκτήριο. Μεταξύ της λοφοειδούς έξαρσης των αθλοπαιδιών και της ζώνης του ξηρού καναλιού χωροθετείται το adventure park, σε έκταση περίπου 15 στρεµµάτων. Το adventure park µπορεί να επεκταθεί και στο βορεινό τµήµα του Οικολογικού Πάρκου, αν απαιτηθεί γι αυτό περισσότερη έκταση. Θα προσφέρει χάρη στο ανάγλυφο που θα δηµιουργηθεί - εναλλακτικές δυνατότητες εµπειρίας και άσκησης για νέους διαφόρων ηλικιών.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

18

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Αθλοπαιδιών και Adventure Park

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

19

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.7 Πάρκο νερού και αναψυχής (Ζώνη γ) Αυτό καταλαµβάνει µια έκταση περίπου 21 στρεµµάτων και περιλαµβάνει χώρους κολύµβησης, άσκησης και αναψυχής. Στη ζώνη γ συγκεκριµένα χωροθετούνται: α. Ένα Γυµναστήριο, αποτελούµενο από ένα µεγάλο υπόστεγο χώρο εµβαδού ~700 µ2 και κλειστό χώρο ~100 µ2 µαζί µε τις υποστηρικτικές τους εγκαταστάσεις (~100 µ2). Το γυµναστήριο αυτό, ανοιχτό ανατολικά κατά µήκος της κοίτης του Ιλισού και δυτικά προς τη µεγάλη πισίνα, θα προσφέρει ένα ιδανικό περιβάλλον για άσκηση πάνω στο νερό, µε όργανα και ελεύθερο χώρο για οµαδικά προγράµµατα. β. µια µεγάλη -θερµαινόµενη ηλιακά- πισίνα κολύµβησης επιφάνειας ~1800 µ2 σε στάθµη +4.00 και σε άµεση επαφή µε το Γυµναστήριο, που θα µπορεί να λειτουργεί σχεδόν όλο τον χρόνο, προσφέροντας ένα περιβάλλον άσκησης, χαλάρωσης και αναψυχής, (γ) ένα συγκρότηµα δύο διακοσµητικών λιµνών επιφάνειας ~2500 µ2, σε γενική στάθµη +4.505.00, και σε µικρή διαφορά στάθµης η µια από την άλλη, (δ) ένα αναψυκτήριο. Οι ανωτέρω υπαίθριοι χώροι, σε εγγύτητα µε τις διακοσµητικές λίµνες, θα προσφέρονται και για τη λειτουργία υπαίθριων εκδηλώσεων, ιδιωτικών και δηµόσιων. Μέσα στον ανοιχτό χώρο της ζώνης γ, σε έκταση 2 στρεµµάτων, προβλέπεται η χωροθέτηση (ε) ενός σύγχρονου παιδότοπου έκτασης 2000 µ2, µε όργανα και κατασκευές, καθώς και, σε µικρή απόσταση από αυτόν, αναψυκτηρίου ~65 µ2. ∆οµικό στοιχείο της όλης διάταξης αποτελεί ο διάδροµος κίνησης των πεζών που αναπτύσσεται κυρίως µε κατεύθυνση Α-∆ και συνδυάζεται άµεσα µε τη λοφοσειρά της Β. πλευράς της περιοχής, διατρέχοντας όλο το µήκος της και λειτουργώντας ως κυρίαρχος άξονας που συνδέει τις λοιπές εγκάρσιες διαδροµές των πεζών.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

20

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Πάρκου Νερού και Αναψυχής

- Χώροι κολύµβησης - Γυµναστήριο - Βοηθητικοί Χώροι - Λίµνες - Αναψυκτήριο

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

21

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Πάρκου Νερού και Αναψυχής

- Χώροι κολύµβησης - Γυµναστήριο - Βοηθητικοί Χώροι - Λίµνες - Αναψυκτήριο

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

22

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Εναλλακτικών Χρήσεων

- Υπαίθριοι Βοτανικοί Κήποι 3.8 Βοτανικός κήπος (Ζώνη δ) Η ζώνη καταλαµβάνει µια έκταση περίπου 14 στρεµµάτων και περιλαµβάνει: α. Τους ανοιχτούς χώρους του βοτανικού κήπου, µε φυτά των υδροβιοτόπων, δηλαδή τόπων όπου συναντάται το γλυκό νερό µε τη θάλασσα, και δηµιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης βιολογικών λειτουγιών β. Το θερµοκήπιο (glass house) µε ειδικά ενδηµικά φυτά – συνδεδεµένα µε θεραπευτικές ιδιότητες και που έχουν σιγά σιγά σχεδόν αποψιλωθεί από την ευρύτερη περιοχή της Αττικής, εµβαδού περίπου 600 µ2 εντός του οποίου, σε µεσοπάτωµα, τοποθετείται. γ. Ένα αναψυκτήριο / καφενείο 200 µ2 µε θέα στο Σαρωνικό.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

23

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Εναλλακτικών Χρήσεων

- θερµοκήπιο (glass house

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

24

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.9 Παραλιακή αµµώδης ζώνη (Ζώνη ε) Αποτελεί τη νοτιότερη ζώνη, σε άµεση επαφή µε τη θάλασσα, και προβλέπεται ως χώρος εκτόνωσης των λειτουργιών του Πάρκου νερού και αναψυχής και ως ζώνη δραστηριοτήτων ήπιας άσκησης (beach volley, ρακέτες). Είναι δυνατό να προβλεφθεί περιορισµένος αριθµός µικρών ελαφρών ξύλινων κατασκευών (για χρήση καθιστικών ή απόλαυσης της θέας η πρόσβαση στις οποίες θα γίνεται, µέσω ξύλινων διαδρόµων, από τους λοιπούς διαµορφωµένους χώρους. Χαρακτηρίζεται από δύο έντονα γραµµικά στοιχεία: α. Τον περίπατο και ποδηλατόδροµο, που συνιστά και ένα από τους τρεις συνδετικούς άξονες µεταξύ της µεταξύ εκβολών Ιλισού και Κηφισού Ζώνης Α1 και των Ζωνών Α2, Β1, Β2 στα ανατολικά –οι άλλοι δύο είναι οι αυτοκινητόδροµοι στη βορεινή πλευρά- και β. το κανάλι κωπηλασίας (πλάτους 8 µ.) που καταλαµβάνει όλο το µήκος της Ζώνης Α1 (~550 µ.) συνδέοντας τις εκβολές του υδροβιότοπου στα δυτικά µε τη µικρή λίµνη στο ανατολικό άκρο. 3.10 Γραµµικό (Ζώνη στ) Προκειµένου η µάλλον άχαρη αυτή ζώνη της µεταβατικής περιόδου να αποκτήσει µία ποιότητα και να µη καταλήξει χώρος απορριµµάτων της περιοχής, προτείνεται η κατάλληλη φύτευση των πρανών της ζώνης, ο ηλεκτροφωτισµός της, η χάραξη µιας διαδροµής πεζών σε κάθε της πλευρά και η γεφύρωσή της σε δύο τουλάχιστον σηµεία. Αν και δεν προβλέπεται συχνή χρήση της ζώνης αυτής, είναι πάντως αναγκαίο να επιχειρηθεί η εξηµέρωσή της τόσο κατά την ηµέρα όσο και τη νύχτα και να εξακολουθεί η συντήρηση, καθαριότητα και ασφάλειά της. Οι προσβάσεις της ζώνης είναι πρακτικά δυνατές µόνον από την νότια πλευρά της. 3.11 ∆ίκτυα υποδοµής, δίκτυα πεζοδρόµων και ποδηλατοδρόµων, διαµόρφωση εισόδων, σύνδεση ζωνών µεταξύ τους («Ζώνη» στ) Η χρήση του όρου «ζώνη» στην περίπτωση αυτή γίνεται καταχρηστικά δεδοµένου ότι τα δίκτυα δεν έχουν εκτατική ανάπτυξη, αλλά γραµµική µορφή και διατρέχουν το σύνολο της έκτασης- και γίνεται µόνο για λόγους οµοιοµορφίας και πληρότητας στην καταγραφή όλων των στοιχείων που συνθέτουν την πρόταση. Στα δίκτυα και έργα υποδοµής περιλαµβάνονται: το βασικό δίκτυο πεζοδρόµων, το δίκτυο των ποδηλατοδρόµων, το κανάλι κωπηλασίας πλάτους 8,00 µ. και µήκους ~550 µ., η µεταλλική πεζογέφυρα σύνδεσης του Οικολογικού Πάρκου µε την «ενδοχώρα» του ∆ήµου Μοσχάτου, µήκους 220 µ. και πλάτους 6 µ., ο φωτισµός του υπαίθριου χώρου, καθώς και τα δίκτυα άρδευσης, ύδρευσης και αποχέτευσης για τα οποία έγινε ήδη λόγος στο 4.2.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

25

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Παραλιακή Ζώνη

- Κανάλι κωπηλασίας και σχεδίες

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

26

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Παραλιακή Ζώνη

- Αµµώδης περιοχή ήπιας άθλησης και περιπάτου

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

27

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.12 Θεµατικές Παιδικές Χαρές: Εναλλακτική πρόταση για τις ζώνες γ και δ: Αυτή αφορά ειδικά τις χρήσεις των ζωνών (γ) και (δ) χωρίς να επηρεάζει αυτές των υπολοίπων. Αντικαθιστά µε τη χρήση «Θεµατικές Παιδικές Χαρές» κυρίως τη χρήση του βοτανικού κήπου. Οι παιδικές χαρές υλοποιούν το στόχο συνδυασµού της εκπαίδευσης µε την περιπέτεια και το παιγνίδι. Προβλέπονται τέσσερις τέτοιες ενότητες που, µέσα από εξαιρετικά προσεγµένες κατασκευές και εγκαταστάσεις, αναδεικνύουν µε διδακτικό και συγχρόνως δηµιουργικό και περιπετειώδη τρόπο τις ιδιότητες του νερού και τις ανθρώπινες επινοήσεις που βασίστηκαν στην εκµετάλλευσή τους, όπως π.χ. τα φράγµατα και την υδρο -κινητική δύναµη του νερού, τους νερόµυλους, τους τρόπους ανόδου των ποταµόπλοιων σε διαδοχικές στάθµες των καναλιών, τη δύναµη των πιδάκων ή τους τρόπους άντλησης του νερού κ. α., καθώς και σε τρόπους κατασκευής, µεταφοράς υλικών κλπ. Οι ενότητες αυτές διατάσσονται σε διαδοχικές περιοχές από το δυτικό προς το ανατολικό άκρο του συνολικού χώρου και σε βαθµιαία ανερχόµενες στάθµες (+2.00, +3.00, +4.00, +4.50). Σε κάθε µια ενότητα αντιστοιχεί ένας υπαίθριος χώρος για πιο ελεύθερο παιγνίδι (ένα είδος σύγχρονης µικρής «αλάνας») καθώς και ένα υπαίθριο καθιστικό για τους γονείς. Οι 4 θεµατικές ενότητες παιγνιδιού εξυπηρετούνται από δύο αναψυκτήρια, εµβαδού 65 µ2 έκαστο. Η υπόλοιπη έκταση της ζώνης καταλαµβάνεται εν µέρει (α) από χρήσεις ίδιες µε αυτές της βασικής πρότασης µε ορισµένες οριακές διαφορές και (β) ένα επί πλέον αναψυκτήριο/ ζαχαροπλαστείο. Στις χρήσεις της κατηγορίας (α) περιλαµβάνονται: ƒ το Γυµναστήριο στην ανώτατη στάθµη +5.00, µε υπόστεγο χώρο 600 µ2, ƒ κλειστό χώρο 100 µ2, και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις 100 µ2., ƒ µια πισίνα κολύµβησης στη στάθµη +5.00 επιφάνειας 25Χ50 µ., ƒ η διακοσµητική λεκάνη νερού επιφάνειας 2000 µ2 σε δύο στάθµες (+5.00 και +4.50), ƒ η λίµνη στροφής και αποθήκευσης των λέµβων στην απόληξη του καναλιού κωπηλασίας σε στάθµη +2.00 µε αυξηµένη επιφάνεια (3100 µ2) ƒ και το κανάλι κωπηλασίας πλάτους 8 µ. και συνολικού µήκους 550 µ. Το προτεινόµενο αναψυκτήριο / καφενείο / ζαχαροπλαστείο εξυπηρετεί δύο ανοιχτούς χώρους σε διαφορετικές στάθµες, που επικοινωνούν µε κλίµακες και ράµπα µεταξύ τους: τον ανοιχτό χώρο στη στάθµη +5.00, που αποτελεί επέκταση του χώρου του γυµναστηρίου και της πισίνας και τον υπόστεγο (εν µέρει κλειστό) χώρο στη στάθµη +2.00, που συνδέεται λειτουργικά µε τη λίµνη κωπηλασίας. Οι χώροι του αναψυκτηρίου έχουν εµβαδά 400 µ2 (κλειστός), 600 µ2 (υπόστεγος) και 1000 µ2 (ανοιχτός).

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

28

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Εναλλακτικών Χρήσεων

- Θεµατικές Παιδικές Χαρές – Εκπαίδευση και Περιπέτεια

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

29

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ζώνη Εναλλακτικών Χρήσεων

- Θεµατικές Παιδικές Χαρές – Εκπαίδευση και Περιπέτεια

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

30

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3.13 Συνοπτικό κτιριολογικό πρόγραµµα Το κτιριολογικό πρόγραµµα αφορά τη βασική πρόταση και ακολουθεί τις διακριτές ζώνες χρήσεων: α. Οικολογικό Πάρκο, έκτασης ~75 στρεµµάτων β. Γήπεδα αθλοπαιδιών, χώρος στάθµευσης και adventure park, έκτασης ~34 στρεµµάτων γ. Πάρκο νερού και αναψυχής, έκτασης ~21 στρεµµάτων δ. Βοτανικός κήπος ε. Παραλιακή αµµώδης ζώνη, έκτασης ~25 στρεµµάτων στ. Γραµµικό πάρκο, έκτασης ~40 στρεµµάτων ζ. ∆ίκτυα υποδοµής, δίκτυα πεζοδρόµων και ποδηλατοδρόµων, διαµόρφωση εισόδων, σύνδεση ζωνών µεταξύ τους. Οικολογικό Πάρκο ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

∆ιαµορφωµένος χώρος φυτεύσεων, καναλιού ροής, υδροβιότοπου συνολικής έκταση 90 στρέµµατα Χώρος υποδοχής 100 µ2 Κέντρο πληροφόρησης και περιβαλλοντικής ενηµέρωσης 185 µ2 Αναψυκτήριο 65 µ2 Θερινός κινηµατογράφος 200 θέσεων 1000 µ2 Παρατηρητήρια 80 µ2 µε ανοιχτούς χώρους 100 µ2.

ƒ ƒ

Θερµοκήπιο (glass house) εµβαδού περίπου 600 µ2 Αναψυκτήριο / καφενείο ~200 µ2 (σε µεσοπάτωµα εντός του θερµοκηπίου)

Γραµµικό πάρκο µε άξονα το κανάλι υπερχείλισης Προβλέπονται µόνον η κατάλληλη φύτευση των πρανών της ζώνης, ο ηλεκτροφωτισµός της, η χάραξη µιας διαδροµής πεζών σε κάθε της πλευρά (ασφαλτόστρωση -κράσπεδα – όµβρια) και η γεφύρωσή της σε δύο τουλάχιστον σηµεία. Παραλιακή αµµώδης ζώνη ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

∆ιαµήκης περίπατος και ποδηλατόδροµος πλάτους 6-7 µ. και µήκους ~700 µέτρων Κανάλι κωπηλασίας πλάτους 8 µ., παράλληλο µε το ανωτέρω, συνολικού µήκους 550 µ. Εγκαταστάσεις beach volley Περιορισµένου αριθµού ελαφρές ξύλινες εξέδρες για χρήση καθιστικών Ξύλινοι διάδροµοι πρόσβασης

∆ίκτυα υποδοµής Βλέπε ενότητες 4.2 και 4.11.

Γήπεδα αθλοπαιδιών, χώρος στάθµευσης και adventure park ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Εννέα γήπεδα αθλοπαιδιών «5x5» ή έξι γήπεδα «5Χ5» και τρία καλαθοσφαίρισης ~ 15000 µ2 Αποδυτήρια και χώροι υγιεινής 200 µ2. Ιατρείο, γραφεία 50 µ2. Στεγασµένος χώρος στάθµευσης, επιφάνειας περίπου 15.000 µ2, χωρητικότητας 630 θέσεων Ανοιχτός χώρος στάθµευσης, επιφάνειας περίπου 3600 µ2, δυναµικότητας 90 θέσεων Adventure park συνολική έκταση ~12 στρέµµατα

Πάρκο νερού και αναψυχής ƒ

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Γυµναστήριο, αποτελούµενο από: - υπόστεγο χώρο ~700 µ2 - κλειστό χώρο ~100 µ2 - υποστηρικτικές εγκαταστάσεις ~100 µ2 Πισίνα κολύµβησης επιφάνειας ~1800 µ2 ∆ιακοσµητικές λίµνες επιφάνειας ~2500 µ2 Αναψυκτήριο Παιδότοπος έκτασης 2000 µ2 Αναψυκτήριο ~65 µ2

Βοτανικός κήπος ƒ

Ανοιχτοί χώροι του βοτανικού κήπου 10 στρέµµατα

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

31

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΙΚΟΥ ΟΡΜΟΥ (ΕΣΟΑΠ) – ΖΩΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Α1 – ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΦΙΣΟ ΣΤΟΝ ΙΛΙΣΟ. Β1’ ΦΑΣΗ. ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΗ ∆ΙΑΤΑΞΗ - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

6.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

α. Νοµοθεσία

γ. Λοιπή βιβλιογραφία

ΝΟΜΟΣ 1515/1985 [ΦΕΚ 18/Α/18.02.1985] «Ρυθµιστικό σχέδιο και πρόγραµµα προστασίας του περιβάλλοντος ευρύτερης περιοχής Αθήνας».

Νανοπούλου, Η. (2005). Πόλη και θάλασσα: η περίπτωση του Φαληρικού Όρµου. Στο: ∆ιαχείριση και Βελτίωση Παράκτιων Ζωνών. 3Ο Πανελλήνιο Συνέδριο. Εργαστήριο Λιµενικών Έργων ΕΜΠ και Ευγενίδειο Ίδρυµα. Αθήνα, 22.11.2005

ΝΟΜΟΣ 2730/1999 [ΦΕΚ 130 Α’ 24.06.1999] «Σχεδιασµός, ολοκληρωµένη ανάπτυξη και εκτέλεση Ολυµπιακών έργων και άλλες διατάξεις». Π∆ 22-3/26-3-2002 [ΦΕΚ ∆’ 233] «Έγκριση Ειδικού Σχεδίου Ολοκληρωµένης Ανάπτυξης (Ε.Σ.Ο.Α.Π) περιοχής Ολυµπιακών εγκαταστάσεων Beach Volley και λοιπών αθληµάτων και Ανάπλαση της περιοχής στο Φαληρικό Όρµο (Ν. Αττικής)». Ν. 3105/2003 [ΦΕΚ Α’ 29] «Τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, ρυθµίσεις για τον τουρισµό και άλλες διατάξεις». Π∆ 01-3/05-3-2004 [ΦΕΚ ∆’ 254] «Καθορισµός ζωνών προστασίας χρήσεων γης και όρων και περιορισµών δόµησης στην παραλιακή ζώνη της Αττικής από το Φαληρικό Όρµο µέχρι την Αγ. Μαρίνα Κρωπίας». ΝΟΜΟΣ 3342/2005 [ΦΕΚ 131 06.06.2005] «Βιώσιµη ανάπτυξη και κοινωνική αξιοποίηση των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων, αδειοδότηση, χρήσεις, λειτουργίες τους – ∆ιάρθρωση, οργάνωση και λειτουργία Γενικής Γραµµατείας Ολυµπιακής Αξιοποίησης».

Νανοπούλου, Η. (2003). Φαληρικός Όρµος: από τα Ολυµπιακά έργα στη µετα-Ολυµπιακή αναβάθµιση του θαλάσσιου µετώπου της πόλης. Κτίριο. Τεύχος 150/ Μάρτιος 2003. Οµάδα Μελετητών Φάληρο 21 (2005). Η Ανάπλαση του Φαληρικού Όρµου: η ανάγκη ολοκλήρωσης των έργων στη µετά –Ολυµπιακή εποχή. Έκθεση προς το ΥΠΕΧΩ∆Ε. Απρίλιος 2005. Ρηγόπουλος, ∆. (2006). Η Αθήνα ανοίγεται προς τη θάλασσα. «Η Καθηµερινή» 05.11.2006. Ρωµανός, Αριστ. (2004). Αθήνα, το πολεοδοµικό ζήτηµα από την σκοπιά του πολίτη. Εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ, Αθήνα. Τέλλογλου, Τ. (2004) Η πόλη των αγώνων. Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της ‘Εστίας’

β. Μελέτες - Προγραµµατικά Κείµενα Νέο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας- υπό έκδοση (έχει τεθεί σε διαβούλευση) σε αντικατάσταση του ν. 1515/1985. Θύµιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες ΑΕΜ (2005) Μελέτη Μετασκευής και Αξιοποίησης του Κλειστού Γυµναστηρίου Φαληρικού ∆έλτα σε ∆ιεθνές συνεδριακό Κέντρο Αττικής (ΜΗ.Σ.Κ.Α). Περιφέρεια Αττικής (2006) Κατευθύνσεις εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης για την Περιφέρεια Αττικής περιόδου 2007-2013. Συνοπτικό κείµενο εργασίας για τη σύνταξη των κατευθύνσεων Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης 2007-2013 (Παράρτηµα 1 εγκυκλίου Α.Π.:42154/ ΕΥΣΑΠ 1861/25-10-2004). Σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισµό 2009. GL Events (2007) Athens International Conference Centre – Faliro Olympic Complex: Lease of the right of commercial operation and exploitation. Questions and Answers. 21 March 2007. JBR Hellas (2005) ∆ιεθνές συνεδριακό Κέντρο Αθηνών: Έρευνα Αγοράς – Μελέτη Σκοπιµότητας. HELLEXPO, Οκτώβριος 2005.

ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ σχεδιασµός και διαχείριση του χώρου

32