Telugulo Madiga Sahityam

తలగల మదగ సహతయం 1.0. ప (introduction ) : రస తవన తలగ సహతయనక సమర పదహన వందల సంవతసరల చరత ర ఉంద. నననయ క ర .శ .11వ శతద బంల ఆంధ రమహభరతనన రశడ. రజరజ నరంద ర న ఆస థ నంల ఉనన నననయ ఆంధ రమహభరతనన ప రధనంగ వణరశ రమ ధరమ పరరకణ కసం రశడ ( ఆంధ ర మహభరతంఆద:1- 12). వణరశ మ ధరమలన పరరకంచటం నట పలకల వధ. ఆ వ ర రమ ధరమల ణ రశ మనసృమత మదల ైన హంద ధరమనన బధంచ గ రంథలన అనసరంచ రపందనవ. అలంట వణరశ మ ధరమల గరంచ వవరంచటంల ప చ న తలగ కవల 'మదగ'లన 'శద ర ర ర ల'గన పరగణంచర. బ ైశయలక అసయలకండ సవచయటమ శద రహమణ , కత రయ , వ ర ల ధరమమన మనసృమత (1-91) సపటషం చస ం ద . ఆ భవజలనన వస ర ంచ ప య తనమ ప చ ర ర న తలగ త త సహతయంల కనపస మనవయ తంద . ఆధనక సహతయం చల వరక దనక భననంగ కణంత మదగ జవతలన వణరంచంద. వయక రచన , ఆధనక తమయయంద . కనక, పరణ, ప వభగలగ వభజంచకన పరశలంచటం జరగతంద. ఆయ కలలల వలవడన వవధ తలగ సహతయ ప యలల మదగల జవతమల ప వవరంచ ప రక రతఫలంచంద రయతనం చస తన .

1.1. 'మదగ' జత - వవరణ :

భరతదశంల ఉనన కలల, తగలన రజయంగం షడయడల కలల(s.c), షడయడల తగ(s.t)లన పరకననద. షడయడల కలల ల " మదగ" ఒక ఉప కలం. ఆంధ దశ ‌ రటషరంల s.c రప ల ల ఉనన 59 కలల ల ఇదకట. అయత , ఆంధ దశ ‌ రటషరంల మల-మదగ కలల రప భననమ ఉప క ల లు . వయహరంల వటక ైన అనబంధంగ న ఈ మగలన కలలనన ఉననయ. ఈ పరస థ త ఇంచమంచ తలగ సహతయంలన ఉంద. అందకన 'మల-మదగ' కలలన అసృపశయల, చండలర, పంచమల, హరజనల, దళతల మదల ైన పల రత పలస తననర .ఇనన పల రత పలస తనన , ఆశ రతకల వభజన వల ల, మరకనన కల సంసృకతక లకణలన అనసరంచ సహతయంల 'మదగ'లన సధయమ సపటషంగ న గర ైనంత తంచ వలకల గ త ంద ు . తరతరలగ 'మదగ'లక కనన ప త యక లకణల ఉననయ(ఆచరయ కంచ ఐలయయ 1996: ర iii). వటల గడడన కయటం, గడడ మంసం తనటం, చరమంత చపల కటటం, డపల తయర చయటం, వటన వయంచటం మదల ైన పనల మదగల మత రమ చస తండవర . ప రచన తలగ సహతయనన వవరంచటపడ "మదగ" అన సపటషంగ కవల పరకనక పయన ప ైన పరకనన సంసృకతక లకణల ఆధరంగన వరన గర తంచక తపపద.

1.1. 1. నఘంటవలల "మదగ " శద బం :

తలగ నఘంటవల ల మదగ అన శద బనక జతపరమ ైన అర థ ననచచర. జంబవల, అరంధతయల, మతంగల, గసంగల, చండలర, బ ైంలడవళళ , కమమలవళళ, పంభలవళళ మదల ైన అర థ ల ల మదగలన నఘంటకరల అర థ లనచచర. మల - మదగ లక కడ పద ద భదనన పటంచకండన ప రచన సహతయంలన ప రయగలననయ . దననఅనసరంచ తలగ సహతయంల మదగల జవత ప రతఫలననన కంద వధంగ తలస కవచచ 1.2. పరణల ల మదగల - సహతయం : మదగల జవతంలన అనక కణలన మదగల ఆతమ గరవనన తలయ చపప

పరణం జంబపరణం. దనన వయవహరంల జంబవపరణం అన కడ పలస తర . దనల మదగ - బ రహమణ సంబంధల చరచ తత థ యల కనపస తవక స తంద . సృటషక మంద పటటన వడ జంబవమన. ఆ తరవతన ఆదశక ; త మ ర ల ; కమధనవ; సరసవత, లకమ, పరవతల త ర త జననం వంటవనన ఈ పరణం ల ఉననయ. తలగ జనపద కళరపల ల ిఒకటి ా గి జంబపరణనన పరశధకల భవస న . భరతయ అ ష దశ(18) పరణల ల ఒకట ి ి ా గి నర త ట సంప సహతవత జంబపరణనన గర రదయ తల తంచలద . అల గర తంచకపవటంల హందభవజలం పత చల ఉంద. ఎవర ఎల భవంచన, జంబపరణనక మదగ ర సహతయం ల ప రమఖ స థ నమ ఉంద. మదగల చరత ర , సంసృకతలన అర థ ంచసకవటనక ఈ జంబ పరణం చల ఉపయగ పడతంద. తమ వంశనన ఉననతకరంచకవటనక అగ రవణరలవరల ప , అలగ మదగల కడ తమ వంశం గపపదన చపకవటనక రయతనస తననర జంబపరణనన ఆధరంగ చపతననర. ఈ వదనలత వచచన మదగ పరణ సహతయనన పరశలస త డ.బయ భమనన గర రసన ' రగవశటషం ( 1959) తల తలగ పరణకసంఘక నటకంగ ు కన ప ి త ి ు ిుందస ి .ఈ నటకం పరణలన ుు అధరంగ చసకన మదగల గపపతననన తలయజస తంద . డ.బయ భమనన గర'మల' కలనక చందన ఆయన తలదశల రసన రచనల ల 'మల - మదగల' ఒకట ే ి అన దృటష కనపస తంద . ఆ నటకనక రసన మందమటలన రచయత ఆ వషయనన సపటషంగన వవరంచర. మదగల ఆడపడచగ ప రసధద చందన ' అరంధత దవ - వశష ఠ ల ప రమ కథక పరణ ఇతవృత తనన తసకన రశర. ఈ యన తరవత నమల కంట జగననథం గర ' అరంథత దవ చరత రమ ( 1968 ) పరత ఒక చనన పస ైందన , వద, పరణ కలంల ఈ ర ఉననతమ తకనన రశర. మదగల చరత ష క, అరంథత దవక కలలన కలవయవస లదన, తరవత కలంల వశష మహర థ ఠ అంటగటటరన నరపంచ ప రయతనం (1968 : 47 ) చశర. పరణలన, సంసృకత, తలగ మహభరత, భగవత, రమయణలన చపత మదగ సహతయనక అంకరరపణ చశర. ష . అతడ పరశరడ - ఓ శద పండవల జనమక కరణమ ైన వడ కడ వయస మహర ర తస సతయవతక పటటనవడ. అతడ వభజంచన వదలన తమ మల ధనలగ బ రహమణల భవస తర . పండవలన గరవస తర . వళళ హన జనమల కద. కనక వణరం కంట కరమ వల లన జత, కల భదల నణరయంచబడడయ (అద :1968 : 47 ) అన ఈ రచయత అభప రయ ం . ేఈయేని " అరంథతయల వంశ వృకం " అన పస తకనన రశర. దన తరవత పరకనదగన పరణ సహతయం మదగ రచనల ల నల లపట శవనరయయ గర వయసల మదగల గరంచ బలమ ైన ఆధరలన వవరంచవగ ఉననయ.మదగల చరత ర , సంసృకతలన పరణతహసల ఆధరంగ నరపంచ టనక ఇవ ఎంతగన తడపడతయ. ఆచరయ ఆచరయ కలకలర ఇనక గర మనవహనడ (1976) నటకం ల తరపపణ ఆళవర కథ మదగల జవననన, భక తచచల ఉంటంద. పరణల ల మదగ, తన గర తక అసృపశయల కథలన డ. బ.వ ఎస. మర త గర ' దళత కథమంజర ( 1992) పరత రశర. దనల " అరంథతదవ చరత ర " త పట మతంగ కలనక చందన శ ర లకమమమ అన భక తరల కథ కడ ఉంద (1992 : 111 - 118 ). బనగల రమరవ గర " మల - మదగల ప రచన చరత ర " (1997)న రశర. దనల మదగల బ రహమణల కంట మంద సృటషంచబడడరన (1997 : 83)జంబ పరణనన బటట నణరయంచర . జతన తలప పరణక కథలన భష, చరత రలత మడ పటట ప రయతనం చశర. మదగ జతన తల జతగ పరకననర. డ. యస. ట. ణ ఙననంద కవ " షడయడల కలల అంటరనవ? " (1997) అంట పరణల లన కథలన, ఉదహరణలన పరకంట మదగల చరత రల గపపవరన నరపంచ ప రయతనం చశర. కన ఉటటంకంపలక సర ైన ఆధరలన చపలద. "అరంధతయల చరత ర " (1998) పరత అలవల మల లష గర ఒక పస తకనన రశర.

దనల అంతక మంద వచచన పస ైన అభప రయలత తకలల ఉనన వషయలన జడంచ తనద వవరంచర. తళళర లబన బబ గర " మదగ వర చరత ర " (2001) న కత త కణంత రశర. మదగల జంబవల. వర పరవం భరత దశనన పరపలంచన కత య వంశస ర థ ల ,మదగల దశమ జంబదవపం (2001 : 2 - 6 ) అన నరపంచటల ట రశర. "జంబవంతడ" అనద వయక త నమం కదన, అద మదగ జత పరన ( ప: 31) నరపంచటనక పరణలన ఆధరలగ చపర. చల నండ రకంచకవటనక జంతవల చరమల ఉపయగపడతయన మదగల కనగననర. వటన వతసలగ తయర చసకవటంల న ుు ాు ు ోు త వా క లంల ో చరమకరలగ ైపణయం ప రదరశంచన మదగలన తర త గర రపలజన , పరణ సహతయనన ఆధరం చసకన తంచర . ఇదంత సమజక శసలన ఆంత మదగల పశ సంబంధ వృత చపటటటనక గల కరణలన శతసయంగ తన చప్ ే ప ్ ప ్ ు ు ిు ిు ుు ర ుిు తు ్ ు ్ నంకన ి ుి సు ప . ి త ంద ఆచరయ కంచ ఐలయయ గర ఏకలవయ మసపత రకల మదగ పరణ అంశలన ఆర థ క కణంత వవరంచర. అవ తరవత 1996 ల "మదగ, ఆర థ క సంఘక తతవం " అన చనన పస రచరంచర . తళళర లబన బబగర "మదగ చరత ర "న అతయధక శతం తకంగ ప చరత ర , పరణల, ఆంత రపలజలన ఆధరం చసకన రశర. బనగల రమరవ గర " ఆద గరవ ఆచరయ చండల "( 2005) పరత చండలనత ఆద శంకరచరయల తత తవక సంభషణ న గమన స త చండలడ 'మదగ' అన సృపహ కలగ తంద. డ.ఎంల డర సధకర గర " మల ల మగ గ ల గడగ మదగ కతల" (1999) ల పరణల ల మదగల జవతనక సంబంధంచన రండ కథల ఉననయ. త రమర తల జంబవమనన తకకవ కలంగ పరగణంచటంల గల నపథయనన 'జంబమంతడ - పచచ మమ' (ప : 17 - 20 ) కథల రశర. "ఆరంజత" ( పట : 113 -116 ) ల అరంథతన బ రహమణల తకకవ కలంగ భవంచ కట ర చస చంపసనల ట తలస తంద . తమ తపన సరదద దకవడనక బ రహమణల మదగ కడలలక వచచ, ఇంట సరన ఇరసకన దనన పళళ సందరభంగ జరగ అగనల వస తర . ఈ ఆచరం వనక అరంథత కథ ఉందన రచయత భవన. ఇంక చల మంద తమ కథల ల హందవల వవహనంతరం అరంథత నకత రన న వధవరల చత దరశంపచయటం , అరంథత పల ట చప పవత ర భవన అన అననర. పరణల ల ఉండ కథల కలపనల అవ మనవ సమజ అసమనతలక వణర వయవస థ పరగటనక వర ప య జనం పందటనక ఉపయగ పడతందన, కంద వర ల, వ ర ల ర గ గ ణ వళళక పరణల శపల వంటవ అన హతవదల భవస తర . వళళల నల ర వంకటశవరరవ గర పరణలన వమరశంచన వళళల ప రమఖడ . అలగ బ. వజయ భరత గర " పరణల - కల వయవస ైదరబద బక ట థ " ( 2001, 2003 హ రటస ) పరత కనన పస తకల రశర. పరణ కథలన పరశధంచనపడ అటషదశ పరణలన నమమత జంబపరణనన నమమలన అపడ మదగల అందరకంట మంద పటటన వళళ గరవనయల ైన వళళనన సపటషం చస దృకపథంత మదగ పరణ సహతయ రచన కనసగంద. ఇల కనన పరణంతర గ త కథలన తసకన మదగల గరంచ వవరంచ సహతయం కడ మదగల జవతనన కంతవరక ప . రతఫలస తంద 1.3

ప రచన

తలగ సహతయం - మదగ జవతం :

ప అదంత శద రచన తలగ సహతయంల మదగల గరంచ ప రస ర ల , తవంచన చండలర మదల ైన పల ర తన కనపస తంద . శవకవల ల పలకరక సమనథడ(12 వ శతద బ) మదగ భక తడ "బగయయగర కథ" న రశర. శ రకృటషదవరయల (16 వ శతద బ ) రసన 'మల దసర కథ'ల 'మల' అన పరకననంతమత రం చత ఇపడ వయవహరంల ఉనన 'మల' అన అర థ ల కకండ, చండలడ

అన అర థ ంల ప రయగంచర . వమన (17 వ శతద బ) మదగల గరంచ చపత, ఆరంథతన పగడన చల చల ట దళతల పల ట సదభప రయం లనల ట కనన పదయల కనపస తననయ . అయత వమన చపపనల ట గ చల పదయల ప రచరంల ఉననయ. అందవల ల అభయదయభవలన ఎననంటన చపపన కవ అమంతంగ ఆ వర త పదయల చపపడన అనకవటనన అనమనంచక గ ల వరన నరసస తపపద. అ తరవత గరజడ అపపరవ గర ( 19 వ శతద బ) మల - మదగల గరంచ లవణరజ కల కథల 'మంచ యననద మలయ న మలన అగదన' అననడ. ఇకకడ మల ైత అననద నడ వయవహరంల ఉనన మల కద. అసృపశయడ అన మత రమ అర థ ం చసకవల. "తలగ సహతయ" పరంగ చస త మహ భరతం (11 వ శతద బ)నండ 19 వ శతద బ దక వణర వయవస థ న కపడ దృటషతన సహతయ కృష కనసగతందన తలతంద. అయత మధయల వరశ ైవ ల , బ రహమ నయడ, వమన మదలగవర వణర వయవస థ న వయతరకంచన, సహతయం మద వర ప రభవం అంతగ పడలద ( డ. బనన అయలయయ - తలగ కవత అభనవ దృకపథం : 2001 - 17 నన ప రచరణల , వరంగల ) అనద వమరశకల అభప రయ ం . అంతగకండ పదహర శతద బంల మల దసర కథ రసన అతడ పరవ జనమల బ రహమణడ . కనకన వమరశకల "భక త భవమత పరశలస రకృణష దవరయల ) త మలదసరన కవ ( శ ఉననతడగ చత రకరంచనల ట కనపంచన, వణరవయవస థ దృటషయ ఆలచస రణ త హనడగన చత జరగంద. ఒక నమన వణరస ైంద . కన, ఆ థ న భక తతతపరత ఉననత వణరస థ డ శపవమక తక అవసరమ భక త ఆలయ ప రవశనక పనక రలద. దనక కరణం వణర వవకయ " అన వమరశకల (అద : ప : 21) అననర. పలకరక సమనథడ బసవ పరణంల చపపన కథ ఇద. "బగయయ గర కథల శవడ మరవషంల "బగయయ గర" ఇంటక వస తడ . చచచన దడన వండ పటటమంటడ. దసయయ గరంటక వళళ వండ పటటమనననన శవడ, భక బగయయ గరత చప ైన తడ తడ (బసవ పరణం - ఏడ ఆశవసం - బగయయ గర కథ : ప : 268) బగయయ ఆ మంసనన వండతడ. ఆ వషయం బ తలస రహమణలక తంద . మకమమడగ దడ చస తర . "మదగ కయయన పనయయద ద. అగ ైపయంద " ( ప : 269 ) అన నందస రహరం వడ మలంగ చండలమ తర . దనత బగయయ "మ అగ హ రంల వృత ల కసం మ అంగలరచమ? అంట" ఊర వదల ర త వళళపతడ. ఊరంత అల లకల లలమ బగయయగరన ైపతంద . దనత మళళ బ రహమణల గరవస ర ( ప : 269 ). శవ భక ల క కలం లదన బగయయగర కథన బజజలడక త త బసవశవరడ వనపంచడ అన బసవపరణంల పలకరక సమనథడ వవరంచడ. ేఈయేని రసన పండతరధయ చరత "సరసన కథ" సందరభంల రల కడ మదగ ప రస తవన వస తంద . మంగపడ వంకటశరమ(20 వ శతద బం) "నరధ ద భరతం" పదయ కవయంల మతంగ మహమన వంశం వళళ మదగలన చపపర. తలగ పదయ కవతవంల తలసరగ మదగల గరంచ చ ైతనయవంతంగ వణరంచన కవ జషవ (20 వ శతద బం). ఆయన సవయంగ తన మదగ కలనక చందన వడనన చపకననడ. కన, తన కవతవంల హరజనల అన ఎకకవగ ప రయగంచర . గంధ ప రభవంత అసృపశయత నరమలన కవలననర. ఆయన రసన "గబబలం" దళత ఆర తన తలప కవయం. 1.6

కథ సహతయం - మదగ జవతం :

తలగకథసహతయంల మదగల గరంచ ప మటట మదట సరగ శ రస రపద తవ స త త సబ రహమణయ శస గర " పల లంరజ" కథన రశర. ఆ తరవత ఆయన "సగర సంగమం" (1931) ; "మదగ పల ల " ; "ఇలంట తవవయ వస త " (1934) కథలన రశర. వటల మల – మదగల ప ఉంద. వరమధయ అన ైకయత , సంసృకతక వయతయసలన ఈ కథలల వణరంచర. రస తవన

ఈ అన ఆసర చసకన అగ ఆధపతయననన వవరంచర. ైకయతన ర వణరల చలయస తన న గపచంద గర " చపల కటటవడ "(1961) కథల రడడ పకకనకరచన చపల కటట కన మదగ జవతలన వణరంచర. ఆ దమమ, ధళ వల ల ఊపర తత ై చపల కటట వర తల పడ ఎల చనపతననర వణరంచర. 1969ల ఆచరయ కలకలర ఇనక గర "ఉరబవ " అన పద ద కథన రశర. మల – మదగల మంచనల ళ సమసయన వణరంచన కథ. అగ ర వణరల వర దజరనయలన ఒక మదగ తస ఎల ఎదరకంద చపపన కథ . అగ వ ర ల వర పడనన అగ ర ణ రవణర చణకయ నతతన సమధనం చపపన కథ. వయవస థ కసం వయక త చసన సహసం దన ల కనపస తంద . జ. భన గర '' పపనక జతం " త స న కథ (1969) ల అగ వ ర భసవమ మదగ బలతకరంచబయ, ఆమ తరగ బడటంత ర ణ చంపస, ఎవరక తలయకండ తరగన, తన చసన పపం వల ల కల పండ పడ అతడ చనపయనల ట చత రంచర . ఇద కరమ సధ దంతనన బధంచ కథ . సవమ " తల ల మటట "(1991) కథల మదగ ఉపధయయడ కలం చపకడనక చదవ కనన మదగల కడ ఆతమ నయనతక గరవ తననరన తలపన కథ. దనన మదగ జవతల ప ై మరంత అవగహనత రస త బగండద. శంత నరయణ గర "జవనడల"(1991) కథల మదగల ఇంల డల జరగ పంల డక ఎవరవర వస తరన వషయల వణరంచర. మదగ ఇంల డల పంల డ జరగత తమత పట వరణం వయంచ మంగల వళళ కడ రరన చపపన కథ. కలవ మల లయయ గర "అగన గండం " ( 1991) కథల మదగల డప కడత సమజనక సహకరస తనన , ఆ మదగలక గరవం లదన , కనక ఆ పరస థ త తన కడకక రకడదన భవంచ యనవరసటలక పంపస త అకకడ జరగ గడవల ల అతడన ఇరకంచ అరటస చస అగ రవణరల వర అధకరనన, తన న కట రలన వవరంచర. పరశ రమల వల ల చరమ కర వృత థ తలన ఎదరకంటంద త ఎలంట పరస , దనక ప రభతవం ఎలంట చరయలన తసకంటంద బయ జంగయయ గర "ఇదకత!" ల చడవచచ. శంతనరయణ గర " ఉకకపదం" కథల మదగ వయక త మంత ర అయన, అధకరనన అగ రవణరలవళళ ఎల ఉపయగంచ కంటర , ఎదర తరగత ఎలంట అవమనలన ఎదరకవలస వస త లన అధకరం కవలం తంద వవరంచ గలగంద.ఆర థ క శక నమ మత రమ నన , సంఘక సమనతవం రనద కవలం రజరవషల న ఉనన అవ మదగల అనభవంచలన స థ త ఉంటందన నరపంచన కథ. ఎస.స వర గ కరణ నపథయంల చల మంద రచయతల మల - మదగల మధయ వ ైరధయలన వణరంచ కథల రశర. తలట జగనమహనరవ "వణరక ైడ తరషబబ రమల "; ప "అనబంధ ప రశన " ( 1996 ) సననపరడడ వంకట రమరడడ "అంట"; మద దర నగష బబ "దమతర" కథలల మల - మదగల వర తంద . గ కరణ సమసయ కనపస ఆచరయ ఆచరయ కలకలర ఇనక గర అంబడకర దృకపథంత మదగ కథలన రశర. ఈయన రసన కథల ల మదగ జవతం అనక కణల ల ప . వటల రతఫలస తంద తపపనసరగ ప కథల ల ఊరబవ,తకటట, గల డదంగ , పటట రస తవంచకవలసన పగలబబందగడ, కలవృత ైనవ . ఊరబవ గరంచ ప ైన వవరంచటం జరగంద. ఇక త మఖయమ తకటట కథ ల బ ైన మనవ సంబంధలన జంధయం రహమణ - మదగ అధయపకల మధయ నజమ అపగ తకటట పటటమనటం దవర నరపంచ ప రయతనం చశర. గల డదంగ కథల ఊళళ దంగ తననక గరవతనన పశవల గరంచ ప రజలక ఆ ఊళళ మంసం అమమకన జవంచ నగడ మద అనమనం వస రంత నద రపకండ కనపడతడ. ఆ ఊర తంద . దనత నగడ ఒక రత దర పశవలన దంగతననక పలపడటనన నగడ గర డ . ఆ దరన ఊర ప రజలందరక తస పటటంచన, వదలస తరన భవంచ, అతడన చంపస, ఎద ద పటటల పటట కటటస కలవల పడస తడ . నటనండ ఆ దర కనపంచడ, గల డ దంగతనల ఆగపతయ. మదగ లన దరల దంగలగ మద ర వస ఒక వస రంచ ప రయతనంచసన కథ. మదగల అమయక తననన తవనన చత ఆసర చసకన వళళభమన లగసకనన దరన, ిఒకమిది గ యవకడ పగల చలచస చంపన కథ పటట పగలబబందగడ. అనన వృత తలక , ఆ వృత త చసవరక గరవం కలగనల ట

మదగల చస కలవృత తక గరవం కలగలన వదంచ కథ "కలవృత త "(2006). మదగల జవతలక సంబంధంచన అనక కణలన వణరస త కథల రసన వరల ఆచరయ కలకలర ఇనక, డ.ఎంల డర సధకర గల ర ప రథమ వరసల నలస తర . డ.ఎంల డర సధకర గర మదగ జవతనక, వర వృత ఆతమ గరవనన తక కలగంచటల టగ 'మల లమగ (1999) రశర. ఈ కథల ల గ ల గడగ మదగ కతల ' ష ణలన సమసయలన చత పరణలనండ నట వరక మదగ జవతల లన సంఘర రంచర . మదగ వృత త పనతనంలన గపపతననన, భషన, సంసృకతన వణరంచర. చపల మదగలక దవతలన ప రచయత. చపల కటట నవబలన మపపంచ సనమనలన పందరన చరమకర రకటస తర వృత మతం తలరజల ల మదగలన రతభ పటవలన వవరంచర. క రైస తలమదగల చప ప తవ దగ రక తసన తరవత కలంల క స వ ంలన కలం, దపడ బయలదరందన ై ర త గ అంబడకరజంతన మదగల వమక త సధయమన వవరంచ కథల దనల చల ఉననయ. ప రమఖ వమరశకడ జ. లకమనరసయయ ఈ కథలన వయఖయనస డ.ఎంల డ ర సధకర రన మదగ గరక త గ అన (మందమట : 1999 - 12) అభవణరంచర. నగపపగర సందర రజ "మదగడ" (1997 ) పరత కనన కథలన రశర . మదగల సంసృకతన అర ం చసకవడనక ఈ కథల ఎంతగన థ దహదపడతయ. డ.ఎంల డర సధకర, నగపపగర సందర రజ గరల రసన మదగ కథల తలగ సహతయంల ఆతమకథ ప క య న ప వ శప ట యన వమరశకలననర (గడపట, ర ర ట ఇతవృత తం : 2002 - 12). మత ై ధయంత అనక మంద రచయతల మదగ జవతలన వణరస తం మద వస త వ త కథల రశర. మదగతర రచయతల రసన కథలల అసృపశయత, దవలయ ప వ శం , ర కలంతర వవహల వంట సమసయల చత సనభతనండ రపందనవ తపప, మదగ ైన ర తమ ష ణ పద దగ కనపడద.మదగల చదవకననపపటక, రజరవషన త ఉదయగల జవత సంఘర పంద కడ కలననచపకలకపతననరన దృకపథంత అగ రవణర రచయతల కథలన రశర. అగ వ ర రచయతల కథల ల అవకశల కసం మదగల మతనన మరచకంటననరన ర ణ ఆలచనన కలస తయ . కన, మదగ రచయతల రసన కథల ల జవత లతల, చకకన పరషక రల, ప త పనలన ఉండ కరయ కరణ సంబంధనన సహతకంగ వణరంచగలగర.మదగ ర సంసృకత, ఆతమ గరవం వయక తమయయంద . అలంట వరల ఆచరయ కలకలర ఇనక , బయ జంగయయ, డ.ఎంల డర సధకర, నగపపగర సందర రజ, గగశయమల, జపక సభద ర , జ. గర తదతరలన చపకవచచ. జపక సభద ర , గగ శయమల గల ర సంపదకతవంల వచచన "నల లరగడ సల ల" (2006) కథల ల మదగ సంసృకతల కత త కణల కనపస తయ . దనల మదగ ఉప కలల తసల జవతలన కంద రంగ చసకన వలవడన కథల చల ఉననయ. 1.7

నవల సహతయం : మదగ జవతం :

తలగల సంఘక నవలగ భవంచబడతనన కందకర వరశలంగం గర ‘రజ శఖర చరత ర మ (1878 )’ ల కథ నయకడ అసృపశయడ ఇచచన నళళ తగడనక ఇటషపడడ. కన, నరహర గపలకృటషమ శటట రసన ‘సనబయ పరణయం’ పరగల ‘ శ ర రంగ రజ చరత రమ ’ (1872) ల ఒక గరజన కటంబం ల పరగన కత రయ యవత కథ కనపస తంద . తలసరగ మల - మదగల సమసయలన సనభతత వణరంచన నవల తల లప రగ డ సరయనరయణగర హలవత (1910). ఆ తరవత మల - మదగల గరంచ రసన నవలల చల వచచయ. వటల వంకట పరవతశవర కవల మతృమందరం ( 1918 ); ఉననవ లకమ నరయణ మలపల ల ( 1921 - 22 ) వలర శవరమ శతస ఓబయయ (1920); రంగనయకమమ బలపఠం (1953 ?) మఖయమ ఇంక న రథచక ైనవ . ైమశరణయం , రల , క్ ి్్ య గటట త న మ , ుఓనములి , మదల లల ైన నవలల లన మల - మదగల పల ట సనభత కనపస ్ ా గి ఆకశంల తంద . అకకనన కటంబరవ సరజజం ( 1981 ); ఓల

సగం ( 1990); నవలల మరకసటస దృకపథంత కడన మల - మదగల జవతం కనపస తంద . తలగల 1980 తరవత మత మల - మదగల గరంచ రసన ైతనయవంతమ ైన రమ చ నవలల కనపస రవ ఖక బతకల ( 1980 - 82 ); తయ . సపటరకస కలం పరత జ. రమమహన సదనంద శరద మంచ నళళ బవ ( 1992 ); కలవ మల లయయ గద దలడ తండయ ( 1996 ), న బంచనకలమక ర పంచమం త ( 1987 ), సంబయయ చదవ బతక పస తకం ( ? ) ; చలకర దవపత ( 1998 ); సననపరడడ వంకటరమరడడ కడ ( 1998); ప. నసరయయ మదగ పల ల ( 1998); జ. కళయణరవ అంటరన వసంతం ( 2007 ); వమల ఎల లయయ కకక (2000), సధ ద ( 2006); పనక పణ నపలవగ ( 2001 ); గపరజ నగ్ ి శవరర ్ వ దండం మద చలకల ( 2001 ); బయ జంగయయ జతర ( 1997 ), మరమరప (2002 ); కశవరడడ రవడండడ రజజమండద ( ? ); శంత నరయణ పననట మలపల ( ? ) మదల ైన నవలల మల - మదగల జవతం చ ైతనయవంతంగ కనపస తంద . అయత వటల కకక, సధ ద, మదగ పల ల నవలల ల మదగ జవతం, సంసృకత బగ ప త ఫలంచయ . ర తలంగణ ప రంతంల అగ ర వణర భసవమల మదగలన పటట కటషల గరంచ వమల ఎల లయయ "కకక" నవలల చత రంచర . భష, సంసృకత, ఆచర వయవహరల ఈ నవలల బగ కనపస తయ . చలకర దవపత "పంచమం" నవలల కథ నయకడ శవయయ మదగకలనక చందన ర వడ. తండ ర డప కటట వటటవడ. శవయయ మత రం అగ ర వణరనక చందన ిఒకతని ప రతసహంత బగ చదవకన జల ల ఉననతధకర అవతడ. గ మ పత ం దరల మంత లవతర. రవనయ ర ర త శఖల ఉననతదయగం చస శవయయ చతన భసంసకరణల అమల కకండ తన న చడలనకంటర. వరక శవయయ సహకరంచక పవటంత లంచం తసకననల టగ కట ర పనన అతడన ససపండ చయస త ఉపమఖయమంత ర హదల ఉనన ససపండ తర . అపపటక ఒక మదగ వయక అయన శవయయన రకంచలన స ైతనయం లన ఉననతదయగల, రజరవషన థ త . సమజక చ త వచచన రజకయ పదవల మదగలన బగచయలవన నరపంచన నవల ఇద. దనల సమర యబ ై సంవతసరల దళత జవతం సమజక వస తవకత వణరంపబడంద. మల - మదగల రజరవషల న వర రంచంద . గ కరణ సమసయన కడ ఈ నవల చత 1.8

నటక సహతయం - మదగ జవతం : కరడ రమచంద ర శతస గర రచంచన "మంజర మధకరయం" ( 1860 ) రపకనన తల తలగ నటకంగ పరశధకల చప (ప.ఎస.ఆర. అపపరవ: 1967-1). తననర దశరపకల ల నటకం, నటక వంటవటన ప పరకనన, వయవహరంల మత రతయకంగ రం నటకల అన అంటననర. 'హరజనభయదయం - తలగ నటకం' (1994) పరత డ.వ. పతననగర చసన పరశధనల మదగల గరంచ చత రంచన నటకలన, నటకలన వవరంచర. మల - మదగలన ఈ పరశధనల 'హరజనల' అన పరభషక పదంతన పరకననర."హరజనల అంట మదగల మత కడ రమ , మలల కదన ఒక అభప రయం మలల ల ఉంద " అన పతననగర (1994 : 240 ) చపపన, మల - మదగలన 'హరజనల'గన చల మంద పలస తననరన ఆయన (1994 : 54 ) సపటషం చశర. కనక, మదగలన గర రతయకతన చపనవళళ చల కద దమంద తల ప తంచటంల నటక సహతవత కనపస రదయల ఆధరం చసకన తర . అయన, నటకల ల మదగలన వర సంసృకత సంప గర తంచటం కటషం కద. మదగల ఆడపడచగ భవంచ అరంధతదవ, వశష రమ ఠ డన వవహం చసకనన ప కథన డ. బయ భమననగర "రగవశష ఠ ం" (1959) అన పరణక సంఘక నటకంగ రశర. దనన మదగ జవతం చత రంచన తల తలగ నటకంగ అభవణరంచవచచ.

ష ఆమన వవహం చసకవడనక అరంధతదవ కలం తలయగన బ వశష ైన రహమణడ ఠ మహర సందహంచటం, చవరక ఆమ గపపతననన భక త తతపరతలన తలసకన వవహం త చసకవటం ఇతవృత ం . మదగ స న బలతకరంచబయన అగ ై రవణర భసవమ కడక ప త తరగబడనందక ఆమన ఆ జత వళళందరన అగ రవణర భసవమల దరణ కృతయల చయటనన వణరంచన సంఘక నటకం "నల దపల" . దనన క. చరంజవ గర రశర. ఇంచమంచ ఇలంట ఇతవృత క.ఎస.ట. సయగర రచంచన "పరమపదం" తమ నటకంలన కనపస ం ద . ఆచరయ కలకలర ఇనక త గ ర "మన వహనడ" నటకంల శ ైన తరపపణ ఆళవర కథ మదగ రరంగనథ దవలయ ప రవశనక ప రయతనంచ వజయడ జవతనన సఫరంచటల టగ ఉంద. దవలయంలక ప వ ర శంచటనక , పజ చసకవటనక దవడక ఇబబంద లకపయన అకకడనన పజర అభయంతరం పటటవడ. ఇదంత మదగ జవతలక వర ంద . ఆచరయ కలకలర ఇనక తస గ ర రచంచన "నరభయం" నటకల కళశలల చదవకన మదగ వదయర కలపరమ ైన ైన థ ల నండ ఎదర థ క సహవదయర అవమనలన కళళక కటటనటటగ వణరంచర. ఆయన రసంద "తయగ" అన నటకం కడ. దనల కలం తలయక మంద అనయనయంగ బతక మదగ - బ రహమణ దంపతల కలం ష తలసన తరవత పంద సంఘరణన గపపగ చత రంచర . అవగహన ఉంట సహజవననన కలం ఏమ చయలదన నరపంచన నటకం ఇద. కలవృత ర దననండ తన నమమకనన తండ బయటక వచచ భసవమయ దజరనయలన అడడకనన మదగల జవతనన వణరంచన నటక ఎం. కననబబ రసన "రతనగరభల నతయ దరద ర డ". బ రహమణ - మదగ వణరల మధయ జరగన ప రమ ష ణల, వటన ఎల అధగమంచల - పళళ - కల కటటబల ట, వట వల ల వచచ సంఘర తలయజపపన నటకం మగంట పర థ సరథగర రచంచన "హరజనధ దరణమ". తరతరలగ అకరలక దరంగ ఉంచబడన మదగలక అకరల ఎల నషధ దమయయయ పటబంల డ ఆనందరవగర "నషధ దకర" నటకం తలపతంద. ఇల తలగ నటకల ల మదగల జవతల లన భనన కణలన ప నటకల వలవడడయ. రతపలంపజస త అసృపశయత, ప ైకయత సంఘక, ఆర రమ , కలంతర వవహల మల - మదగల అన థ క, సంసృకతక వషయల ల ఉండవలసన చరవన రచయతల వణరంచగలగర. మదగల చరమకర వృత తక గరవం లభంచనపడ, అద వర ఆర థ క, జవన పరపటషక తడపడనపడ ప ఎననకవలన ప రతయమనయ వృత రబధంచన నటకల ఉననయ. మత త లన తం మద నటక సహతయం మదగల జవతల లన అనక కణలన సపరశంచగలగంద. అయత దళతల రసన నటకల ల మదగల మనసక కణం బగ వయక తమయంద . కన, దళతతరల మదగ జవతలన సపరశస నటకల రశర. త