Teamwork Vrijwilligerswerk Met Je Hond 2009

Teamwork – bezoekteam AAA/AAT met je hond Activiteiten en therapie met honden In Nederland zien steeds meer mensen de meerwaarde van het inzetten van dieren, vaak honden, bij een activiteit, behandeling of therapie. Ook wel Animal Assisted Activities (AAA) en/of Animal Assisted Therapy (AAT) genoemd. Er zijn nog meer begrippen in omloop zoals: bezoekhond, therapiehond, hondenbezoek, zorghond, zorgdierbezoek, bezoekvrijwilliger, aaihond, bezoekdier, zorgdierteam etc. In zorginstellingen gaat het vaak om activiteiten met dieren. Een vrijwilliger komt met zijn hond op bezoek. De bewoners van de instelling kunnen deelnemen aan de activiteit. Er wordt een praatje gemaakt naar aanleiding van de hond of herinneringen aan eigen huisdieren. Iemand borstelt of aait de hond. Als een hond graag apporteert, kan een speeltje gegooid worden. Of er wordt een eindje met de hond gewandeld met twee riemen. De bewoner houdt een riem vast en de baas van de hond de andere. In de praktijk blijkt dat de hond ervoor zorgt dat er echt contact gemaakt kan worden, ook als mensen bijvoorbeeld al in een verder stadium van dementie zijn. Het hondenbezoek is meestal een welkome afleiding binnen een instelling, zowel voor de mensen die er wonen als voor de mensen die er werken. Een bezoekteam (mens én hond) kan ook ingezet worden bij een therapie of behandeling. Als iemand bepaalde bewegingen moet oefenen tijdens een revalidatie, kan de hond net de motivatie bieden om die moeilijke of inspannende beweging(en) toch nog een keer te maken. Samen met de hond lopen, de hond borstelen of de hond een brokje of water geven. De benodigde spullen kunnen in een tas zitten die eerst geopend moet worden. Voor water moet iemand naar de kraan wandelen. Er zijn genoeg voorbeelden te verzinnen waardoor de juiste bewegingen geoefend worden. Honden kunnen ook ingezet worden als hulp bij therapieën voor kinderen met communicatieve stoornissen, zoals autisme en voor kinderen die weerbaarder moeten worden. In een sociale vaardigheidstraining met honden leren ze duidelijk te communiceren. Zo werken ze ook aan hun zelfvertrouwen en weerbaarheid. Op een paar plaatsen in Nederland zijn voorleesprojecten met honden gestart. Kinderen die moeite hebben met lezen, mogen aan de hond voorlezen. De hond lacht de kinderen niet uit als het lezen minder goed gaat. En ook hier is de hond een extra motivatie. In het Sophia SnuffelCollege (voorheen Hond & Kind-project) leren kinderen in drie lessen hoe ze het gedrag van een hond moeten interpreteren. Op die manier wordt de basis gelegd voor een veilige en respectvolle omgang met dieren en kunnen hondenbeten voorkomen worden. Taakverdeling Het AAA- of AAT-programma is een samenwerking van de hond, de begeleider en ten minste één medewerker van de organisatie die de activiteit of therapie biedt. Ieder heeft zijn eigen taak:  De begeleider presenteert en begeleidt de hond. Dit betekent het voorbereiden van de hond (trainen, regelmatige controle door de dierenarts en zorgen voor een schone en gezonde hond), het controleren van de hond voor ieder bezoek en het bewaken van de belangen van de hond tijdens de activiteit of therapie (welzijn). De begeleider weet wat de hond kan en hoe hij zal reageren en zorgt er zo voor dat de hond contact kan maken. Verder kan hij met mensen communiceren.  De hond maakt contact met de cliënten. De hond zorgt ervoor dat mensen zich welkom en prettig voelen in aanwezigheid van de hond. De hond moet binnen het bereik van de cliënt gebracht kunnen worden zodat hij evt. aangeraakt kan worden.  De medewerker (activiteitenbegeleider, zorgverlener, therapeut, etc.) faciliteert de interventie. Hij zorgt voor de match tussen cliënt en bezoekteam en voor een geschikte ruimte. Verder bepaalt hij het doel van het programma en de individuele

doelen van de cliënt. De medewerker is aanwezig om de interacties tussen cliënt en team te faciliteren en om het welzijn van de cliënt te waarborgen. Welke honden zijn geschikt? Honden moeten geïnteresseerd zijn in mensen en contact met hen (willen) maken. Ze moeten accepteren dat hun poten, hoofd, oren en staart aangeraakt worden. Basisgehoorzaamheid en goede socialisatie zijn belangrijk. Een goed gesocialiseerde hond is een hond die positieve ervaringen heeft met mensen en andere honden en weet hoe hij zich moet gedragen. Hij kan omgaan met onverwachte geluiden en gebeurtenissen in de omgeving zonder (extreem) bang of agressief te worden. De begeleider zal de hond altijd onder controle moeten hebben. De hond zal basiscommando’s zoals zit, liggen, blijven en aan een slappe lijn wandelen moeten beheersen. Honden die getraind zijn of worden om te vechten (pakwerk) worden doorgaans uitgesloten. AAA en AAT: niet zomaar iets voor honden Er zijn meer honden met bijzondere en intensieve taken: hulphonden, speurhonden, reddingshonden, jachthonden, enz. Toch is het werk van een therapiehond anders, juist door het contact met onbekende mensen in een – voor een hond – niet alledaagse omgeving. Het is daarom niet te vergelijken met ander werk waarvoor honden worden ingezet. In AAA/AAT-programma's lopen mensen vaak rechtstreeks op een hond af om de hond boven op zijn hoofd te aaien. Als je als begeleider de hond binnen het bereik van mensen brengt, komen mens en dier in elkaars persoonlijke zone terecht. Aanraken en dus ook aaien is de meest ver gaande vorm van interactie. Dit roept bij veel honden communicatie in de vorm van (kalmerende) signalen op. Het is noodzakelijk dat de begeleider de lichaamstaal en de signalen van zijn hond goed kan lezen en weet wat hij moet doen om situaties voor de hond makkelijker te maken en zo nodig te stoppen met het bezoek. Bezoekteam AAA/AAT worden met je hond? Het is aan te bevelen om een cursus te volgen voordat je aan het werk gaat als bezoekteam met je hond. Ik ben zelf als docent/trainer betrokken bij Pets4Care. Pets4Care organiseert in het voor- en najaar cursussen bezoekteam AAA/AAT. In zo’n cursus leer je hoe je op een veilige en verantwoorde manier deel kunt nemen aan AAA- en AAT-programma’s. Er is bijvoorbeeld aandacht voor de volgende onderwerpen:  Communicatie met cliënten  Gezondheids- en veiligheidsvoorschriften van instellingen  Zorgvuldigheid vertrouwelijke gegevens van cliënten  Inzet van dieren in de begeleiding en behandeling van mensen (AAA/AAT), theorie en praktijk  Persoonlijke vaardigheden van ieder team  Het selecteren en voorbereiden van dieren voor bezoeken  Het herkennen van gedrag  Het herkennen en verminderen van stress bij dieren  Gezondheid en veiligheid van het dier Bekijke voor de volgende cursus www.pets4care.nl. Op www.diereninzorgenwelzijn.nl zijn meer organisaties te vinden die zich bezig houden met het opleiden van bezoekteams. Meer lezen? Op www.hondenbezoek.web-log.nl vertel ik over de ervaringen tijdens de bezoeken met mijn honden aan mensen met dementie in een verpleeghuis. Conny Giesen (e-mail [email protected])