Swiat Alkoholi

MAGAZYN KONESERÓW

Âwiat Alkoholi Nr 1-2/2008 r Cena 12,90 z∏ (w tym 7% VAT) www.swiat-alkoholi.pl

KONIAK

smaczne towarzystwo

SZKOCKA I WALIJSKA WHISKY

ISSN 1644-6844

si∏a tradycji i energiczny debiutant

CHRISTIAN POL-ROGER

odkrywa sekrety szampanów

Spis treÊci

Âwiat Alkoholi

W

N U M E R Z E :

magazyn koneserów nr 1-2/2008 Adres redakcji: 15-113 Bia∏ystok, ul. Gen. Andersa 38 tel. (085) 65 39 000, fax (085) 65 39 856

KONIAK Koniak od kuchni

www.swiat-alkoholi.pl [email protected]

EAU DE VIE

Redaktor Naczelny: Mariusz Golak

Z alzackich sadów

Redaguje zespó∏: Justyna ¸otowska, Wojciech Napora

Drinki z wódkà czystà WiÊniowa uczta

Zdj´cia: Monika Filipiuk, Bartosz Jarosz

8 10

LIKIERY Piwo wcale nie musi byç zimne czy nawet sch∏odzone – str. 18

Wydawca: Publikator Sp. z o.o. 15-113 Bia∏ystok, ul. Gen. Andersa 38 tel. (085) 65 39 000, fax (085) 65 39 856

Egzotyka ukryta w kieliszku

12

Alfabet z %

17

Drinki molekularne

50

PIWO Goràca strona piwa

www.publikator.com.pl [email protected] Prezes: Robert Tyszkiewicz

18

WHISKY

Wiceprezes: Lech Gryko Dyrektor Sprzeda˝y i Marketingu: Anita Frank Dyrektor Finansowy: Agnieszka Masiewicz Dyrektor Wydawniczy: Jaros∏aw ˚ukowski Dyrektor Studia Graficznego: Bohdan Majewski

6

WÓDKI

Wspó∏pracujà: ¸ukasz Sosiƒski

DTP: Jan Kitszel [email protected]

3

Ardbeg – historia jednej z najbardziej torfowych szkockich whisky – str. 20

Dyrektor Dzia∏u Fotografii i Architektury: S∏awomir Mojsiuszko

Torf na podniebieniu

20

Drinki z whisky

24

Z górskich pustkowi na królewskie sto∏y

26

Walijskie z∏oto

29

Pod znakiem czerwonej ró˝y

32

Whisky z Highlands

35

WINO

Dyrektor Grupy Wydawniczej: Aneta Purta-Stankiewicz

Burgundzki mistrz elegancji

36

Jura – nie tylko dinozaury

38

Reklama: Katarzyna Jab∏oƒska, Ma∏gorzata Arciszewska, Aneta Brzostek, Barbara Tomaszuk, Joanna Fiedorowicz [email protected]

Bàbelki nie sà równe

41

Wino z podnó˝a Andów

44

Wino trzeba kochaç

46

Dyrektor Dzia∏u Kolporta˝u: S∏awomir Andryszewski

Nad strumieniem Jacoba

48

Kolporta˝ i Prenumerata: www.publikator.com.pl/kiosk [email protected]

MOCNE ROZMOWY

Zdj´cie na ok∏adce: Shutterstock Redakcja nie zwraca niezamówionych materia∏ów oraz zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoÊci za treÊç zamieszczonych reklam. Copyright by Publikator Sp. z o.o.

Winiarskà specjalnoÊcià Jury jest francuski odpowiednik sherry – vin jaune – str. 38

Smaki Êwiata

52

O TYM SI¢ MÓWI

56

PA R T N E R Z Y

64

Wszystkie materia∏y obj´te sà prawem autorskim.

1

Szanowni Czytelnicy, Przyglàdajàc si´ opisom wszelkiej maÊci trunków tudzie˝ ró˝norakim notom degustacyjnym, bez trudu da si´ w nich wyczuç przeolbrzymi baga˝ emocji. Alkohole uderzajà do g∏owy, kuszà podniebienie, przyciàgajà wzrok, uwodzà smakiem... Materia∏ w sam raz na powieÊciowy romans, który poch∏oni´ty zostanie z wypiekami na twarzy, albo te˝ hollywoodzkà superprodukcj´ pe∏nà rozstaƒ i powrotów. Dlatego osobiÊcie gotów jestem daç si´ pokroiç w obronie tezy, ˝e w poprzednim wcieleniu ka˝dy z alkoholi by∏... kobietà. W ka˝dym razie bardziej przekonuje mnie kobieca genealogia wódki ni˝ domniemanie, ˝e kobietà by∏ Kopernik. I naprawd´ nie wymaga to zbyt wielkiej wyobraêni. Kobieta-wódka... Uderza do g∏owy, zdaniem innych bije tak˝e po kieszeni. Zauroczenie od pierwszego wejrzenia, choç niektórych mo˝e zraziç jej bezpoÊrednioÊç. Poczàtkowo wydaje si´ zbyt szorstka, ale z biegiem czasu trudno jest oprzeç si´ ciep∏u, które wko∏o roztacza. Ponoç ma w sobie coÊ ze Skandynawki – najlepsza jest bowiem... zmro˝ona. Ja jednak widz´ w niej wyraênie s∏owiaƒskie rysy i koniecznie blond w∏osy – wszak jest to kolor dojrza∏ego zbo˝a. Kobieta-wino... Wiotka niczym p´d winoroÊli, koniecznie w po∏yskliwej sukni, najlepiej ciemnej niczym Beaujolais Villages Nouveau. Spotkanie b´dzie pe∏ne niedopowiedzeƒ, ulotnych niuansów, wyrafinowane... Jedno jest pewne. Oczaruje ci´ jej zapach... zapach kobiety-wina... Koniecznie trzeba wybraç si´ z nià na kolacj´, podczas której poka˝e swoje nieznane wczeÊniej oblicze. ZnajomoÊç potrafi ewoluowaç, a czas jà dodatkowo uszlachetnia. Niestety, w przypadku z∏ych wyborów mo˝e si´ ona skoƒczyç niez∏ym kwasem. Wreszcie kobieta-piwo... Wymarzona kumpela. Zdecydowanie lepiej b´dzie si´ czu∏a w zadymionym pubie czy na stadionie pi∏karskim ni˝ w eleganckiej restauracji. Znajdzie si´ zawsze pod r´kà, gdy b´dziesz czu∏ potrzeb´ zwierzenia si´ ze swoich smutków. W jej towarzystwie nawet gorycz smakuje inaczej. Tylko – na Boga – niech nikt nie zapomina, ˝e wcià˝ jest ona delikatnà niczym pianka kobietà. Kolejne wcielenia mo˝na mno˝yç. Przecie˝ prawdziwa kobieta ma wiele twarzy. Na koniec – ku przestrodze – nale˝y wspomnieç, ˝e niezale˝nie od konsumowanego trunku taka randka mo˝e si´ skoƒczyç nast´pnego dnia pot´˝nym kacem, a nad ranem oka˝e si´, ˝e najlepszym lekiem na syndrom dnia nast´pnego jest... ˝ona.

MARIUSZ GOLAK REDAKTOR NACZELNY

2

Koniak

KONIAK Z POTRAWAMI – NOWY SMAK

Koniak od kuchni Jeszcze kilkanaÊcie lat temu w Polsce ma∏o komu przychodzi∏o do g∏owy, ˝eby koniak wstawiç do obiedniego menu. Wi´kszoÊç uwa˝a∏a, ˝e trunek ten jest na tyle ekskluzywny, ˝e nale˝y go piç wy∏àcznie w czystej postaci. Obecnie coraz wi´cej kucharzy dostrzega jego nieprzeci´tne walory kulinarne. 3

Koniak

Koniak mo˝e byç zarówno sk∏adnikiem receptur przygotowywanych daƒ, jak równie˝ towarzyszyç posi∏kom w czystej postaci.

Do niedawna dla wi´kszoÊci koneserów dobrych alkoholi koniak by∏ synonimem luksusu, trunkiem, który kojarzy∏ si´ z wizerunkiem nobliwego gentlemana, palàcego cygaro przy bogato rzeêbionym kominku. Na przestrzeni kilku ostatnich lat wizerunek ten uleg∏ zmianie, a sam koniak sta∏ si´ przedmiotem konsumpcyjnych eksperymentów. Tak˝e firmy produkujàce ten trunek promujà nowe sposoby jego spo˝ywania. Jednym z nich jest picie koniaku w postaci drinków, co w ostatnim czasie zyskuje na popularnoÊci i s∏u˝y zainteresowaniu nim m∏o-

Karol Okrasa poleca

dego pokolenia, które uwa˝a koniak za trunek staroÊwiecki. Do komponowania koktajli u˝ywa si´ tylko najm∏odszych trunków – V.S. i V.S.O.P. Starszych koniaków nie warto mieszaç, poniewa˝ po dodaniu do nich soku lub innego napoju tracà swój jak˝e bogaty aromat. Koniak spo˝ywany jest tak˝e po posi∏ku w czystej postaci. Trunek ten mocno pobudza soki trawienne, dlatego od niepami´tnych czasów uwa˝any jest za doskona∏y digestif. W tym przypadku nie ma ograniczeƒ, je˝eli chodzi o dobór klasy koniaku. Mo˝emy do tego celu u˝yç zarówno najprostszych

SK¸ADNIKI:

szamy orzechy odrobinà màki pszennej, a koniak do-

• 100 g kaszy gryczanej • 100 g sera bia∏ego mielo-

dajemy do masy.

SUFLET MARTELL ORZECHOWO-GRYCZANY Z GORZKÑ

nego • 50 g gorzkiej czekolady • 50 g orzechów w∏o-

Bia∏ka ubijamy na pian´ z drugà cz´Êcià cukru pudru.

CZEKOLADÑ I SOSEM WANILIOWYM

skich • 2 sztuki laski wanilii • 200 ml mleka • 50 ml

Utarte ˝ó∏tka z serem mieszamy z kaszà, startà skórkà

Êmietanki s∏odkiej 30% • 4 sztuki jaj • 100 g cukru

z limonki, po czym dodajemy odrobin´ màki ziemnia-

pudru • 20 g mas∏a • 20 g cukru bràzowego • 10 g

czanej i pszennej, jeÊli masa jest zbyt luêna. Nast´pnie

màki ziemniaczanej • 30 g màki pszennej • 50 ml

dodajemy ubità pian´ z bia∏ek i delikatnie mieszamy.

koniaku Martell Cordon Bleu • jedna limonka.

Na koniec dodajemy orzechy i wyk∏adamy do foremek

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

4

trunków, jak i tych z najwy˝szej pó∏ki. OczywiÊcie, te drugie, ze wzgl´du na swój z∏o˝ony charakter i bogaty aromat, dostarczà w trakcie degustacji znacznie wi´cej przyjemnoÊci. Dodatkowà zaletà koniaku, jako alkoholu wytwarzanego z destylatu winnego, jest fakt, i˝ pijàc go po obiedzie, gdy do posi∏ku podawane by∏o wino, nie odczujemy nieprzyjemnego efektu mieszania napojów alkoholowych. Koniak serwuje si´ równie˝ przed jedzeniem jako aperitif. Dla urozmaicenia mo˝na delektowaç si´ nim, dodajàc lód lub wod´, tonik bàdê piwo imbirowe.

wysmarowanych mas∏em i wysypanych cukrem bràzo-

Kasz´ gryczanà mielemy w maszynce do mielenia.

wym. Do ka˝dej foremki wciskamy w Êrodek farszu ka-

˚ó∏tka jaj oddzielamy od bia∏ek. 3 ˝ó∏tka ucieramy

wa∏ek gorzkiej czekolady. Pieczemy w piekarniku

z po∏owà cukru pudru na g∏adkà i puszystà mas´. Do-

w temperaturze 180°C przez ok. 15 min.

dajemy ser i jeszcze raz dok∏adnie ucieramy. Ca∏oÊç

Mleko zagotowujemy ze Êmietankà i dodajemy cukier

doprawiamy ziarenkami wanilii i odrobinà koniaku.

bràzowy oraz ziarna wanilii, zaprawiamy na koniec

Orzechy parzymy we wrzàtku i drobno siekamy. Kiedy

˝ó∏tkiem i podgrzewamy.

sà jeszcze ciep∏e, zalewamy je pozosta∏à iloÊcià konia-

Suflet podajemy z sosem waniliowym i lampkà konia-

ku i odstawiamy do wystygni´cia. Odcedzamy i opró-

ku Martell Cordon Bleu.

Koniak

Koniak i cygaro to od dawna synonimy luksusu, które towarzyszà prawdziwym d˝entelmenom.

Kolejnym sposobem urozmaicenia posi∏ku przy wykorzystaniu koniaku jest dodawanie go do potraw. ¸àczenie alkoholu z jedzeniem jest tradycjà i ciekawà cechà kuchni wielu krajów, zw∏aszcza Francji. Tak˝e w Polsce nie od dziÊ u˝ywa si´ ró˝nych trunków do wzbogacania smaku potraw. Jednak nasi rodzimi kucharze stosunkowo niedawno zacz´li stosowaç koniak. – Koniak przyby∏ do polskich restauracji kilka lat temu wraz z modà na kuchni´ Êródziemnomorskà, w której cz´sto si´ z niego korzysta. WczeÊniej by∏ u nas ma∏o znany w tej roli. Istnia∏y – co prawda – przed wojnà restauracje w Warszawie, w których u˝ywa∏o si´ koniaku do celów kulinarnych, jednak w dobie przaÊnego PRL-u tradycja ta praktycznie zanik∏a. G∏ównie ze wzgl´du na cen´ i fakt, i˝ koniak doÊç s∏abo wspó∏gra z tradycyjnymi polskimi potrawami – wyjaÊnia Artur Kupczyk, szef kuchni w hotelu Aros w Tychach. Obecnie wielu mistrzów kulinarnych ch´tnie si´ga po koniak. – Potrawy serwowane z koniakiem nabierajà zupe∏nie nowego znaczenia. Z∏ama∏em wiele zasad kulinarnych, ale efekt jest zaskakujàcy. Co tu du˝o mówiç. To prawdziwie pasjonujàca przygoda dla kochajàcych niebanalnà kuchni´ – mówi Grzegorz Lelek, szef kuchni hotelu Belvedere w Zakopanem. Z CZYM I DO CZEGO?

Koniak mo˝e byç zarówno sk∏adnikiem receptur przygotowywanych daƒ, jak te˝

elementem towarzyszàcym posi∏kom. W pierwszym przypadku s∏u˝y najcz´Êciej do wzmocnienia i wzbogacenia smaku potraw. Dobrym przyk∏adem jest tu klasyczna francuska zupa cebulowa, której koniak dodaje apetycznej wyrazistoÊci. Podobnie pasztet z kurzych wàtróbek, którego i tak bogaty smak dodatkowo pot´guje dodanie odrobiny alkoholu z Cognac. Równie˝ wiele daƒ mi´snych zyskuje po dodaniu do nich koniaku. Stek z pieprzem i mas∏em szczypiorkowym czy wieprzowina nadziewana figami sà tu Êwietnymi przyk∏adami. Koniak znakomicie sprawdza si´ tak˝e z grzybami (np. „pijane” grzyby) i deserami (np. naleÊniki suzette). Istniejà równie˝ zasady – choç jedynà s∏usznà zasadà panujàcà w kuchni jest brak zasad – serwowania koniaku do posi∏ku. Tu tak˝e sà potrawy, które zyskujà na smaku, gdy popija si´ je tym szlachetnym trunkiem. WÊród przystawek sprawdzonym po∏àczeniem sà kacze wàtróbki w sosie z pieprzem, popijane koniakiem X.O., czy sushi podane z lampkà V.S.O.P. Homar z rusztu z przyprawami korzennymi albo pieczone przepiórki w przyprawach korzennych jako danie g∏ówne równie˝ Êwietnie uzupe∏nia koniak. Tak˝e grzyby, zw∏aszcza borowiki, znakomicie komponujà si´ zw∏aszcza ze starszymi trunkami. Koniaki V.S.O.P, X.O. i starsze dobrze smakujà równie˝ w po∏àczeniu z ró˝nego rodzaju deserami, g∏ównie czekoladowymi, orzechowymi i miodowymi.

Jak na tradycyjny francuski alkohol przysta∏o, koniak bardzo dobrze pasuje do serów. I tak, np. Roquefort czy Fourme d’Ambert zyskujà na smaku, gdy popija si´ je lampkà V.S.O.P. Tak˝e kawa ujawnia nowe aromaty, gdy zestawi si´ jà z koniakiem X.O. ZIMNE OBLICZE KONIAKU

Ciekawym sposobem na picie koniaku jest promowana przez mark´ Hennessy metoda okreÊlana mianem Hennessy Paradis Givre – czyli konsumpcja mocno sch∏odzonego koniaku z najwy˝szej pó∏ki. Koniak serwuje si´ w formie sch∏odzonego do -18°C trunku, podawanego w sch∏odzonym szkle. Przy tej temperaturze Hennessy Paradis przybiera bardzo oleistà postaç, d∏u˝ej utrzymuje si´ na podniebieniu, a tak˝e d∏u˝ej pozostawia w ustach niezwykle bogate aromaty, które nie by∏yby wyczuwalne w sytuacji, gdyby by∏ on konsumowany w temperaturze pokojowej. Ka˝dy z opisanych tu sposobów degustacji pozwala odkryç inne oblicze tego szlachetnego trunku. Koniak – jak ma∏o który alkohol – doskonale sprawdza si´ zarówno w czystej postaci, jak i w po∏àczeniu z innymi napojami lub jedzeniem. Kucharze i barmani majà wr´cz nieograniczone mo˝liwoÊci w wymyÊlaniu coraz to nowych zestawieƒ. Dzi´ki temu mi∏oÊnicy koniaku majà mo˝liwoÊç delektowania si´ nim bez obawy, ˝e ich ulubiony alkohol szybko si´ znudzi. WOJCIECH NAPORA FOT. REMY MARTIN, SHUTTERSTOCK

5

Eau de vie

E A U D E V I E – O W O C O W Y D E S T Y L AT R O D E M Z A L Z A C J I

Z alzackich sadów Nie ka˝dy wie, ˝e Francja nie jest wy∏àcznie ojczyznà koniaku, szampana czy szlachetnych win. U stóp Wogezów, w s∏onecznych i zielonych dolinach Alzacji powstaje eau de vie, trunek praktycznie u nas nieznany, a w pó∏nocnej Francji cieszàcy si´ zas∏u˝onà opinià jednego z najpopularniejszych alkoholi. Eau de vie nie powstaje, rzecz jasna, wy∏àcznie w Alzacji. Od pokoleƒ wytwarzane jest tak˝e w Szwajcarii, Austrii, a nawet w Niemczech, choç ∏atwo zauwa˝yç, ˝e najwi´kszà s∏aw´ zyska∏y trunki produkowane w∏aÊnie przez alzackich gorzelników. Doliny u stóp Wogezów swà s∏aw´ zawdzi´czajà wyjàtkowo obficie owocujàcym sadom owocowym (nie bez racji Alzacja uwa˝ana jest za „najs∏odszy” region Francji) i to w∏aÊnie w obfitoÊci oraz niezwyk∏ym aromacie alzackich malin, gruszek, truskawek i moreli nale˝y upatrywaç popularnoÊci tamtejszej eau de vie. Choç termin eau de vie odnosiç si´ mo˝e do wszystkich destylatów wytwarzanych z owoców, a wi´c tak˝e do koniaków, armaniaków czy calvadosu, przyj´∏o si´, aby stosowaç go przede wszystkim jako okreÊlenie destylatów, które wytwarzane sà z innych owoców ni˝ winogrona czy jab∏ka. WÊród najbardziej znanych eaux de vie znajdujà si´ trunki

6

o smaku malinowym (framboise), Êliwkowym (prune), gruszkowym (poire), truskawkowym (fraise) i jagodowym (myrtille). TRUNEK Z PODDASZA

Terminem eau de vie okreÊla si´ trunki o wysokiej zawartoÊci alkoholu, wyraênym owocowym smaku i braku zabarwienia (choç czasami mo˝na spotkaç eaux de vie, które le˝akujà w drewnianych beczkach, co nadaje im delikatnà, s∏omkowà barw´). Jednak nie nale˝y myliç ich z likierami cz´sto majàcymi te same nazwy (framboise, prune, poire), które charakteryzujà si´ mniejszà zawartoÊcià alkoholu, a ponadto sà – w przeciwieƒstwie do eau de vie – s∏odzone. Jak ka˝dà bezbarwnà wódk´, eau de vie najlepiej podawaç w mocno sch∏odzonej postaci i bez ˝adnych dodatków. Nale˝y unikaç zw∏aszcza mieszania ze sk∏adnikami o wyraênym smaku, który mo˝e zak∏ócaç charakte-

rystyczne owocowe aromaty. Zazwyczaj trunek ten serwuje si´ jako digestif. Eau de vie jest zwykle produkowane tradycyjnymi metodami w niewielkich wytwórniach, nierzadko od kilku pokoleƒ. Aby trunek mia∏ odpowiedni aromat i smak, nale˝y – po pierwsze – wyjàtkowo starannie dobraç owoce, które zostanà poddane destylacji. Zbiory owoców zaczynajà si´ ju˝ w lipcu (morele, maliny) i trwajà a˝ do wrzeÊnia (gruszki, jab∏ka, Êliwki). Na poczàtku owoce (w ca∏oÊci, wraz z pestkami) umieszczane sà w specjalnych s∏ojach, w których odbywa si´ fermentacja. Pod w∏asnym ci´˝arem tworzà one soczystà miazg´, która nast´pnie poddawana jest fermentacji przy u˝yciu naturalnych dro˝d˝y. Fermentacja trwa zazwyczaj dziesi´ç dni, po czym zwalnia i ostatecznie ustaje po szeÊciu tygodniach. Ka˝dego dnia zacier jest drobiazgowo kontrolowany. Po zakoƒczeniu fer-

Eau de vie

Truskawki, jagody, maliny – dzi´ki umiej´tnoÊciom alzackich gorzelników powstajà z nich oryginalne trunki.

mentacji s∏oje sà szczelnie zamykane a˝ do rozpocz´cia destylacji. Inaczej post´puje si´ w przypadku eau de vie produkowanej z malin czy jagód. Owoce te charakteryzujà si´ niskà zawartoÊcià cukru i przed fermentacjà muszà byç macerowane w eau de vie przez co najmniej miesiàc (ka˝de 100 kg owoców macerowane jest w 25 litrach eau de vie o mocy co najmniej 50%). Kolejnym etapem produkcji eau de vie jest destylacja w miedzianych alembikach. Podobnie jak w przypadku innych destylatów, takich jak chocia˝by koniak, odrzuca si´ „g∏ow´” i „ogon”, pozostawiajàc najwartoÊciowsze „serce” destylatu o mocy 50-60%. Nast´pnie ma miejsce starzenie eau de vie. Stare francuskie powiedzenie mówi, ˝e dobre eau de vie musi si´ starzeç na strychu – starym zwyczajem s∏oje z eau de vie dojrzewajà wi´c na poddaszach destylarni. Dzi´ki le˝akowaniu w szklanych lub ewentualnie ceramicznych s∏ojach trunek pozostaje bia∏y, czysty i ognisty w smaku. Eau de vie mo˝e byç tak˝e starzone w beczkach – trunki dojrzewajàce w ten sposób uwa˝ane sà za delikatniejsze i pe∏niejsze. GDZIE GRUSZE DOJRZEWAJÑ BUTELKAMI

Jednà z najbardziej znanych alzackich wytwórni eau de vie jest istniejàca od 1870 roku firma G.E. Massenez (jej produkty dost´pne sà tak˝e w Polsce). WÊród produko-

wanych przez nià eaux de vie warto wymieniç chocia˝by trunek z dzikich malin (framboise sauvage), wytwarzany od 1913 roku, ze Êliwek (vieille prune), starzony w d´bowych beczkach, oraz z pi´tnastu rodzajów rosnàcych dziko owoców (m.in. ostrokrzewu, g∏ogu, jarz´biny, nieÊplika), o charakterystycznym ostrym i gorzkawym aromacie. Za jednà z najlepszych eaux de vie uwa˝a si´ brandy z gruszek Williams (poire Williams). Wielu producentów, nie tylko w Alzacji, ale tak˝e chocia˝by w Szwajcarii, wytwarza efektowne eau de vie gruszkowe z ca∏ymi owocami w butelce. Gdy grusze przekwitajà i zaczynajà wytwarzaç zawiàzki owoców, na ka˝dà zawiàzk´ wsuwana jest ostro˝nie szklana butelka, umieszczona do góry dnem i os∏oni´ta specjalnà konstrukcjà, aby do Êrodka nie dosta∏a si´ deszczowa woda. Usuwa si´ przy tym pozosta∏e owoce z ga∏´zi, aby gruszka otrzyma∏a po˝àdanà iloÊç sk∏adników od˝ywczych. Gdy gruszki dojrzejà, butelka jest ostro˝nie zdejmowana wraz z owocem, myta i nape∏niana wytworzonym wczeÊniej gruszkowym destylatem. „Uwi´ziona” gruszka nie tylko nadaje destylatowi pi´kny owocowy aromat i soczysty smak, jest tak˝e wyjàtkowo efektowna, co sprawia, ˝e od lat jest to jedna z ulubionych pamiàtek przywo˝onych przez turystów z Alzacji. Ten sposób produkcji gruszkowych eaux de vie jest tak˝e wyjàtkowo popularny w Szwajcarii, a zw∏aszcza w regionie Wallis, gdzie

owocujàce butelkami grusze sà sta∏ym elementem krajobrazu. Malownicza dolina Wallis, po∏o˝ona wÊród alpejskich lodowców i s∏ynàca z najwy˝ej po∏o˝onych stoków narciarskich, mo˝e si´ pochwaliç znakomitymi eaux de vie wytwarzanymi nie tylko z gruszek, ale tak˝e z mirabelek, truskawek, moreli czy renklod. Jednym z najbardziej znanych producentów eau de vie z Wallis jest szwajcarska firma Morand z miasteczka Martigny, która jako jedna z pierwszych zacz´∏a „butelkowaç” rosnàce tu grusze. Ciekawostkà jest fakt, ˝e eau de vie te jest cz´sto stosowane tak˝e do nadziewania s∏ynnych szwajcarskich czekolad. Wytwórni´ Morand mo˝na zwiedzaç, co pozwoli wszystkim wàtpiàcym sprawdziç, jakim cudem w wàskiej szklanej butelce mog∏a wyrosnàç prawdziwa gruszka. JUSTYNA ¸OTOWSKA FOT. SHUTTERSTOCK

Eau de vie na polskich sto∏ach nazwa

cena

Emaux Framboise

399 z∏/0,5 l

Poire Prissonniere

149 z∏/0,5 l

Eau de Vie Poire Williams

159 z∏/0,5 l

Eau de Vie Framboise

159 z∏/0,5 l

Eau de Vie Kirch Vieux

159 z∏/0,5 l

êród∏o: Grand Prix Alkohole Âwiata, Centrum Wina

7

Drinki z wódkà czystà Wódki czyste dajà barmanom mo˝liwoÊç zaprezentowania pe∏ni kunsztu podczas przygotowywania i aran˝acji ró˝norodnych koktajli.

Fot. Monika Filipiuk

Warsaw Mule • 2 papryczki chili • 20 ml soku z limonki • 40 ml wódki Wyborowej • piwo imbirowe • dash sypkiego cynamonu. Ucieramy kawa∏ki papryczki w wysokiej szklan-

8

POLECA: Lech Góra,

ce, dodajemy sok z limonki i wódk´, uzupe∏niamy piwem imbirowym, a nast´pnie

barman w klubie Blue

posypujemy drink cynamonem. DEKORACJA: papryczka chili, kora cynamonowa.

Cactus (Warszawa)

CHARAKTERYSTYKA: orzeêwiajàcy, pikantny drink

Lychee & Strawberry Collins

Manyberry Collins

• 3 truskawki • 6 owoców lychee • 15 ml syropu cukrowego • 10 ml soku z limonki

• 2 truskawki • ∏y˝ka barowa je˝yn • ∏y˝ka barowa malin • ∏y˝ka barowa jagód •

• 15 ml likieru Monin Lychee • 40 ml Wyborowej • woda gazowana. W szklance col-

10 ml soku z limonki • 15 ml syropu cukrowego • 40 ml wódki Wyborowej • woda

lins ucieramy truskawki, nast´pnie w szklanicy barmaƒskiej ucieramy owoce lychee, do-

gazowana. W szklance collins ucieramy truskawki, je˝yny, maliny i jagody z syropem

dajemy soku z limonki, likier Lychee i wódk´, a ca∏oÊç shakerujemy. Wszystko wlewamy

cukrowym, nast´pnie zasypujemy kruszonym lodem, dodajemy sok z limonki i wódk´,

do szklanki z kruszonym lodem i dope∏niamy wodà. DEKORACJA: truskawka, lychee

a nast´pnie dope∏niamy wodà. DEKORACJA: Êwie˝e truskawki, maliny, je˝yny, jagody

Cucumber Tini

Se-Pu-Ku

• 6 cm ogórka zielonego • 15 ml soku z limonki • 10 ml syropu cukrowego • 10 ml

• 60 g gruszki • maracuja • 10 ml Galiano • 60 ml wódki Wyborowej • 10 ml

˚ubrówki • 40 ml Wyborowej. W szklanicy barmaƒskiej ugniatamy pokrojony w drob-

soku z limonki • 5 ml syropu cukrowego. Wydrà˝onà maracuj´ i gruszk´ ugniatamy

ne plasterki ogórek, nast´pnie dodajemy sok z limonki, syrop cukrowy, ˚ubrówk´

w szklanicy barmaƒskiej, dodajemy pozosta∏e sk∏adniki, a ca∏oÊç mieszamy w sha-

i wódk´, a ca∏oÊç shakerujemy. ZawartoÊç shakera przelewamy do sch∏odzonego kie-

kerze. Nast´pnie wlewamy ca∏oÊç do czterech shotów. DEKORACJA: czàstka tru-

liszka koktajlowego, cedzàc przez dwa sitka. DEKORACJA: plastry ogórka

skawki. CHARAKTERYSTYKA: efektowny i orzeêwiajàcy shot

Ma∏y Miki

Lemon Grass Tini

• 2 plastry ogórka zielonego • 60 ml soku z ananasa • 40 ml wódki Wyborowej

• êdêb∏o trawy cytrynowej • centymetr zesta cytrynowego • 15 ml Triple Sec •

• ∏y˝ka barowa syropu Monin Oregat. Rozgniatamy ogórek w szklanicy barmaƒ-

6 dashy Lemon Bitter • 80 ml Wyborowej Exquisite. Dok∏adnie rozcieramy traw´ cy-

skiej, dodajemy pozosta∏e sk∏adniki i mieszamy w shakerze. Nast´pnie przelewamy

trynowà z zestem z cytryny, dodajemy pozosta∏e sk∏adniki i ca∏oÊç shakerujemy. Na-

zawartoÊç shakera do krótkiej szklanki. DEKORACJA: ananas, ogórek. CHARAKTE-

st´pnie zawartoÊç shakera przelewamy do sch∏odzonego kieliszka koktajlowego, ce-

RYSTYKA: drink orzeêwiajàcy

dzàc przez dwa sitka. DEKORACJA: pó∏ êdêb∏a trawy cytrynowej, zesty z cytryny

9

Wódki

NAJPOPULARNIEJSZE WIÂNIÓWKI W POLSCE

WiÊniowa uczta Ranking najpopularniejszych wódek o smaku wiÊniowym, przeprowadzony na podstawie g∏osów zebranych z czterdziestu sklepów specjalistycznych z ca∏ej Polski, pokaza∏, ˝e mi∏oÊnicy wiÊniowych rarytasów najbardziej cenià te trunki, które zachowujà walory domowych wyrobów.

WiÊniówki nale˝à do najpopularniejszych w Polsce wódek gatunkowych. Przyczyna ich sukcesu w du˝ej mierze tkwi w popularnoÊci wiÊni, niezmiennie uwa˝anych przez Polaków za owoce smaczne i zdrowe. Ma∏o kto zdaje sobie jednak spraw´, ˝e wiÊnie rosnà w Polsce zaledwie od X wieku, a do Europy zosta∏y sprowadzone przez Rzymian z Azji Mniejszej (warto sobie przypomnieç chocia˝by s∏ynne uczty Lukullusa, podczas których podawano wiÊnie jako prawdziwy rarytas). DziÊ drzewa wiÊniowe sà typowym elementem polskiego krajobrazu, a przyrzàdzane z nich trunki wysokoprocentowe od czasów staropolskich uwa˝ane sà za prawdziwy przysmak – jak wiadomo, wiÊniówki i wiÊniaki królowa∏y na szlacheckich i magnackich dworach ju˝ w XVI i XVII wieku. Wódki wiÊniowe mia∏y wi´c do pokonania wyjàtkowo krótkà drog´ do wyobraêni konsumentów. Nie

dziwi zatem, ˝e segment wiÊniówek przyrasta ka˝dego roku o kilka procent (w 2005 roku by∏o to nawet 9%). W zalewie najró˝niejszych alkoholi wiÊniowych najwi´kszà popularnoÊç zyska∏y te, które z jednej strony mogà poszczyciç si´ znanà i powszechnie rozpoznawalnà markà, zaÊ z drugiej – charakteryzujà si´ wyrazistym i naturalnym wiÊniowym smakiem. Wódka Polska WiÊniowa (V&S Luksusowa), która zaj´∏a pierwsze miejsce w naszym rankingu, choç na rynku jest obecna zaledwie od kilku lat, przekona∏a do siebie konsumentów doskonale wyczuwalnym smakiem i aromatem Êwie˝ych wiÊni. Nie dziwi to, gdy uÊwiadomimy sobie, jak du˝ym magnesem dla konsumenta – w dobie powszechnego stosowania konserwantów – sà produkty odwo∏ujàce si´ do domowych smaków. A ˝e od dawien dawna z wiÊni wyrabiano domowe na-

lewki, du˝à estymà cieszà si´ te˝ wódki bliskie smakom z przydomowego ogródka. Równie˝ trunek, który zajà∏ drugie miejsce w rankingu, Soplica WiÊniowa, sporzàdzany jest – jak zapewnia producent – wedle staropolskiej receptury, z owoców wiÊni z aromatem pestek. Dodatkowo kusi on konsumentów g∏´bokim kolorem, kojarzàcym si´ z dojrzewajàcymi na s∏oƒcu owocami. Trzecie miejsce zaj´∏a dobrze znana WiÊniówka Lubelska, wytwarzana na maceracie z wiÊni, o intensywnym wiÊniowym kolorze, który – jak pokaza∏y badania – jest przez Polaków postrzegany jako wyjàtkowo atrakcyjny. Choç na podium nie znalaz∏a si´, to z racji wielu wskazaƒ warto wspomnieç te˝ o sztandarowym produkcie Polmosu Józefów – Cherry Cordial. JUSTYNA ¸OTOWSKA FOT. SHUTTERSTOCK

Dzi´kujemy ZA UDZIA¸ W RANKINGU DZI¢KUJEMY NAST¢PUJÑCYM SKLEPOM SPECJALISTYCZNYM: Grand Prix – Alkohole Âwiata (Warszawa), Top Wina Âwiata (Ko∏obrzeg), Aga II Salon Win i Alkoholi (Warszawa), Alkohole i Wina Âwiata M&P (Warszawa), Entoria Euronet Poland (Legionowo), Galeria Win (Bia∏ystok), Âwiat Alkoholi (Pu∏awy), Wina Âwiata (Katowice), Wine Direct (¸ódê), Galerie Alkoholi (¸ódê), Dekanter.pl (Warszawa), Âwiat Alkoholi (Lublin), Alkohole Âwiata (ZamoÊç), Alkohole Âwiata (Bia∏ystok), Bianco&Rosso (Bia∏ystok), Reddry (Ursynów), Ballantine’s (Warszawa), Alkohole Âwiata Olsztyn), Alkohole Âwiata (Ostróda), Alkohole Âwiata (Gdynia), Winoteka & Alkohole Âwiata (Warszawa), Alkohole Âwiata (Bartoszyce), Winoteka i Alkohole Âwiata (Poznaƒ), Alkohole Âwiata (Bia∏ystok), Âwiat Alkoholi (Warszawa), Alkohole Âwiata (Ustka), Long Drink (Warszawa), Alkohole Âwiata (Lublin), Mafro (Kraków), W&S Alkohole Âwiata (Ciechocinek), W&S Alkohole Âwiata (P∏ock), Redy Âwiat Alkoholi (Poznaƒ), Alkohole Âwiata (Augustów), Batory (Wejherowo). Kapitan (Gdaƒsk), Bary∏eczka (Kraków), Zorba (˚ywiec), Polonaise (Bydgoszcz), Kolwin (Zduƒska Wola), Gaja (Kraków).

10

Wódki

1

z nalewów na Êwie˝e owoce wiÊni. Zawar-

wdzi´cza staropolskiej recepturze, ÊciÊle

zastosowaniu tradycyjnych metod, na bazie

toÊç alkoholu: 40%. Dost´pna jest w pojem-

przestrzeganej przez producenta. ZawartoÊç

maceratu ze Êwie˝ych wiÊni. ZawartoÊç alko-

noÊciach: 100 ml (piersiówka), 200 ml

alkoholu: 36%. Dost´pna jest w pojemno-

holu wynosi 36%. WiÊniówka Lubelska do-

i 500 ml. Cena: 21,49 z∏/0,5 l (Êrednia cena

Êciach: 200 ml i 500 ml. Cena: 23,99

st´pna jest w pojemnoÊciach: 100 ml, 200

ze sklepów kana∏u tradycyjnego). Liczba od-

z∏/0,5 l (wed∏ug – Grand Prix Alkohole Âwia-

ml i 500 ml. Cena: 19,99 z∏/0,5 l. Liczba

danych g∏osów: 21.

ta). Liczba oddanych g∏osów: 14.

oddanych g∏osów: 13.

Polska WiÊniowa V&S Luksusowa Polska WiÊniowa sporzàdzana jest

2

Soplica WiÊniowa Bols Sp. z o.o. Swój smak wiÊniówka ta za-

3

WiÊniówka Lubelska Polmos Lublin Wódka produkowana jest przy

ARKADIUSZ DOBOSZ,

PAWE¸ KRÓLIKOWSKI,

WOJCIECH BORTKIEWICZ,

DYREKTOR MARKETINGU:

BRAND MANAGER MARKI:

DYREKTOR MARKETINGU:

Konsumenci cenià Polskà WiÊniowà szczegól-

Tajemnica Soplicy WiÊniowej tkwi w rygory-

JesteÊmy najm∏odszà z marek, które znalaz∏y

nie za znakomity, naturalnie wiÊniowy i esen-

stycznym podejÊciu do jej produkcji. Poniewa˝

si´ na podium w zorganizowanym przez Paƒ-

cjonalny smak. Jest to równie˝ jedyny dost´p-

chcieliÊmy uzyskaç smak znany z wiÊniówek

stwa czasopismo rankingu, ale rozwijamy si´

ny w Polsce likier wiÊniowy o mocy 40%,

od lat wytwarzanych przez nasze babcie do-

dynamicznie i mamy nadziej´ na zwi´ksze-

a pó∏s∏odki smak czyni go niezastàpionym

mowymi sposobami, tworzàc jà, zdecydowali-

nie liczby naszych sympatyków. Najwi´k-

w ch∏odne wieczory nie tylko w zaciszu domo-

Êmy si´ na zachowanie procesu, który w pe∏ni

szym atutem WiÊniówki Lubelskiej jest jej

wym, ale tak˝e w plenerze. Soplic´ WiÊniowà

odda smak i bukiet tej nalewki. Zrezygnowali-

bogaty i harmonijny smak, który zapewnia

mo˝na piç zarówno prosto z kieliszka, jak

Êmy wi´c ze wszelkich sztucznych dodatków,

macerat z soczystych wiÊni, dojrzewajàcych

i dodajàc do goràcych koktajli czy kolorowych

macerujàc oddzielnie pestki i same wiÊnie,

w sadach Lubelszczyzny. To w∏aÊnie w nim

drinków. To dzi´ki tym

a póêniej ∏àczàc p∏y-

kryje si´ sekret recep-

w∏aÊciwoÊciom trunek

ny w odpowiednich

tury tego szlachetne-

ten dobrze sprawdza

proporcjach. Finalny

go trunku.

si´ w mroêne, zimowe

produkt le˝akuje na-

wieczory, szczególnie

st´pnie oko∏o 3 tygo-

podczas wypoczynku

dni, zanim trafi do

w górach.

sprzeda˝y.

11

Likiery

LICZI, MELON, GUARANA...

Egzotyka ukryta w kieliszku Kto z nas nie mia∏by czasem ochoty skosztowaç drinka, dzi´ki któremu poczu∏by si´ jak na goràcej pla˝y? Likiery, takie jak Passoã czy Midori, dajà mo˝liwoÊç stworzenia koktajli o egzotycznym smaku, przywodzàcym na myÊl ciep∏e morze i palmy.

12

Likiery

Âwiat likierów jest tak bogaty, ˝e trudno by∏oby wskazaç smak, który nie znalaz∏by odzwierciedlenia w s∏odkich trunkach. Dzi´ki temu barmani na ca∏ym Êwiecie, u˝ywajàc swej wyobraêni i umiej´tnoÊci, majà wr´cz nieograniczone mo˝liwoÊci w kreowaniu drinków. W tak ró˝norodnej rodzinie likierów szczególne miejsce zajmujà trunki o egzotycznym smaku lub te˝ przygotowywane z owoców, które niezwykle rzadko wyst´pujà w parze z alkoholem. Maracuja, melon, ananas, guajawa czy liczi to tylko niektóre z nich. Warto wi´c bli˝ej poznaç likiery, które do Êwiata alkoholi wnoszà koloryt i niecodzienny, goràcy smak. LATYNOSKI SPOSÓB ˚YCIA

Jednym z najpopularniejszych obecnie likierów, na którego smak sk∏ada si´ mieszanka kwiatów i owoców tropikalnych z maracujà na czele, jest produkowana we Francji Passoã Passion Fruit (17,5% zawartoÊci alkoholu). Trunek ten trafi∏ na rynek w 1986 roku i poczàtkowo by∏ dost´pny tylko w krajach Beneluksu. Âwiatowà karier´ rozpoczà∏ osiem lat póêniej i b∏yskawicznie zdoby∏ przychylnoÊç konsumentów. Ciep∏y, jasnoczerwony kolor, orzeêwiajàcy smak i kwiecisty zapach sprawi∏y, ˝e szybko zosta∏ doceniony przez barmanów na ca∏ym Êwiecie i sta∏ si´ bardzo popularnym sk∏adnikiem drinków – najcz´Êciej ∏àczonym z sokiem pomaraƒczowym lub grejpfrutowym. Nazwa Passoã jest odzwierciedleniem goràcego temperamentu Latynosów, wÊród których likier ten cieszy si´ szczególnym uwielbieniem. Od kilku lat jest on produkowany tak˝e w wersjach: mango, ananas i coco. Zupe∏nie innym trunkiem jest stworzony przez japoƒskiego giganta alkoholowego, firm´ Suntory, Midori (20% zawartoÊci alkoholu). W odró˝nieniu od Passoã likier ten jest g´sty i bardzo s∏odki, dlatego rzadko pije si´ go w czystej postaci, a zazwyczaj miesza si´ z sokiem cytrynowym, ananasowym lub pomaraƒczowym – g∏ównie po to, by zbalansowaç jego s∏odycz. Cz´sto wyst´puje równie˝ w roli dodatku do sa∏atek z mango, ananasa i melona. Midori po raz pierwszy trafi∏ na rynek w Stanach Zjednoczonych w 1978 roku i doÊç szybko zdoby∏ popularnoÊç w tamtejszych

13

Likiery

Drinki na bazie likierów egzotycznych PASSION FRUIT COOLER • 40 ml bia∏ego rumu • 25 ml ginu • 100 ml likieru Passoã • 25 ml soku pomaraƒczowego • sok z 1/2 cytryny. Wszystkie sk∏adniki shakerujemy z lodem. Przecedzamy do szklanicy typu collins i dope∏niamy kruszonym lodem. Dekorujemy dwiema ga∏àzkami Êwie˝ej mi´ty pieprzowej.

MIDORI BALL • 25 ml likieru Midori • 25 ml wódki • 50 ml soku ananasowego. Sk∏adniki wlewamy do szklanicy typu highball. Dodajemy 3-4 kostki lodu i mieszamy. Dekorujemy czàstkami pomaraƒczy, ananasa i melona.

AVIATON • 40 ml ginu • 15 ml Êwie˝o wyciÊni´tego soku

Lepszà sceneri´ dla egzotycznych koktajli trudno by∏oby sobie wyobraziç.

z cytryny • 15 ml likieru maraschino • wisienka koktajlowa • 5-6 kostek lodu. Do skakera wk∏adamy kostki lodu. Wlewamy gin, sok z cytryny i likier maraschino. Koktajl energicznie mieszamy przez 8-10 sekund. Przecedzamy przez sitko barowe do kieliszka koktajlowego. Do koktajlu wk∏adamy wisienk´ koktajlowà.

CHAMBORD & CHAMPAGNE • 1/4 kieliszka likieru Chambord • szampan do uzupe∏nienia • malina. Na dno kieliszka do szampana wlewamy likier Chambord. Kieliszek uzupe∏niamy szampanem. Do koktajlu wk∏adamy jednà malin´.

barach. Jego g∏ównym sk∏adnikiem aromatyzujàcym jest melon, w praktyce niezwykle rzadko ∏àczony z alkoholem. Jego charakterystyczny, zielony kolor (midori po japoƒsku znaczy w∏aÊnie zielony), jeden z g∏ównych sprawców sukcesu trunku, to efekt dodania barwników. Równie˝ butelka imitujàca zmro˝one szk∏o sta∏a si´ elementem wyró˝niajàcym go na pó∏ce spoÊród innych alkoholi. Obecnie Midori produkowany jest w Meksyku. WczeÊniej, do 1987 roku, wytwarzano go w Japonii.

êród∏o: „Koktajle” Stuart Walton, „Koktajle” Fernando Castellon

Wybrane likiery egzotyczne nazwa

cena

Midori

87 z∏/0,7 l

Passoã

67 z∏/0,7 l

Chambord

99 z∏/0,7 l

Pisang Ambon

79 z∏/0,7 l êród∏o: M&P Alkohole i Wina Âwiata, Brown-Forman, sklep Ballantine’s

14

KRÓLEWSKIE INSPIRACJE

Kolejnym przedstawicielem likierów, na których smak sk∏adajà si´ owoce rzadko kojarzone z alkoholem, jest Chambord (16,523% zawartoÊci alkoholu). DoÊç z∏o˝ony smak tego trunku tworzà maliny – g∏ówny komponent likieru, je˝yny, wanilia – koniecznie z Madagaskaru, cytrynowe skórki i miód. Jak przysta∏o na tradycyjny, francuski trunek, alkoholem bazowym jest koniak. Ze wzgl´du na brak konserwantów likier ten powinien byç skonsumowany 6 miesi´cy po zabutelkowaniu, w przeciwnym razie sk∏adniki mogà zaczàç si´ rozdzielaç. Chambord produkowany jest w drodze podwójnej infuzji (pierwsza trwa 4 tygodnie, druga 2) malin i je˝yn w alkoholu. Po tym

procesie pod czujnym okiem maitre liquoriste dodawane sà kolejne sk∏adniki. Receptura Chamborda, który powstaje w Dolinie Loary, zosta∏a zainspirowana tradycyjnym, francuskim likierem, wytwarzanym na tych terenach pod koniec XVII wieku. Istnieje zapis mówiàcy o tym, i˝ Ludwik XIV podczas wizyty w Château de Chambord zosta∏ pocz´stowany trunkiem, który da∏ poczàtek likierowi znanemu dziÊ niemal ka˝demu mi∏oÊnikowi dobrych alkoholi. Bardzo charakterystycznym elementem Chamborda jest jego kulista butelka ze z∏otym, plastikowym paskiem, opatrzonym napisem Chambord Liqueur. Przywodzi ona na myÊl jab∏ko królewskie, jeden z symboli w∏adzy, co ma podkreÊlaç królewskie koneksje Chamborda. W odró˝nieniu od Passoã i Midori Chambord znakomicie smakuje w czystej postaci lub z dodatkiem lodu. Âwietnie sprawdza si´ te˝ jako sk∏adnik koktajli, zw∏aszcza w po∏àczeniu z szampanem. Innym francuskim likierem, który w ostatnich latach zdoby∏ popularnoÊç w barach, g∏ównie Stanów Zjednoczonych, jest Lichido (18% zawartoÊci alkoholu). Trunek ten, pochodzàcy z Cognac, to mieszanka wódki i kilkuletniego koniaku z naturalnà esencjà liczi, tropikalnych gruszli oraz soku brzoskwinio-

Likiery

wego. Podobnie jak Chambord, tak˝e Lichido dobrze smakuje w czystej postaci lub z dodatkiem lodu. Doskonale sprawdza si´ te˝ jako sk∏adnik koktajli. Pijàc go bez dodatków, wyraênie wyczuwa si´ s∏odki i intensywny zapach oraz mocny, pe∏ny, owocowy smak – g∏ównie liczi, z d∏ugim, doÊç lepkim finiszem. Ciekawym elementem, od razu zwracajàcym uwag´ konsumentów, jest kolorowa butelka Lichido. W przeciwieƒstwie do wielu nowoczesnych opakowaƒ w przypadku tego likieru ciekawa butelka nie jest wy∏àcznie kuszàcym gad˝etem, ale odzwierciedla z∏o˝onoÊç trunku. ¸YK S¸ONECZNEJ ROSY

W∏osi mogà si´ poszczyciç doÊç oryginalnym likierem o intensywnie wiÊniowym smaku. Maraschino, bo o nim mowa, jako jeden z niewielu tego typu trunków produkowany jest w drodze destylacji. Wytwarza si´ go

z miazgi wiÊni – kwaÊnych owoców odmiany marasca, rosnàcych w Dalmacji i w regionie Torreglia, w pó∏nocnych W∏oszech, którà zalewa si´ wiÊniowym destylatem i delikatnie podgrzewa. Otrzymany nalew poddaje si´ destylacji i przelewa do naczyƒ le˝akowych. Wa˝ne, by pojemniki, w których dojrzewa maraschino, by∏y wykonane ze szk∏a, stali nierdzewnej lub drewna, które nie zabarwia trunku. Po dwóch latach le˝akowania destylat rozcieƒcza si´, s∏odzi i rozlewa do butelek. Finalny produkt (32% zawartoÊci alkoholu) jest klarownym, intensywnie, ale delikatnie pachnàcym trunkiem, o ∏agodnym, choç zdecydowanym, s∏odko-gorzkim smaku wiÊni. Dodatkowo doÊç wyraêny jest w maraschino aromat migda∏ów, pochodzàcy z wiÊniowych pestek. Tradycyjnie likier ten sprzedawany jest w oplecionej s∏omà butelce. Maraschino, w czystej postaci lub z dodatkiem lodu, doskonale sprawdza si´ jako dige-

stif. Ponadto cz´sto u˝ywa si´ go jako sk∏adnika koktajli – dobrze komponuje si´ z tonikiem i sokiem pomaraƒczowym. Maraschino, jak wi´kszoÊç tego typu likierów, dodaje si´ te˝ do kawy, sa∏atek owocowych, ciast i lodów. Historia tego trunku si´ga poczàtków XVI wieku. Wtedy to w klasztorze dominikanów w miejscowoÊci Zadar, w Chorwacji, mnisi zacz´li wytwarzaç likier o nazwie Rosolj (ros solis – s∏oneczna rosa). Poczàtkowo napój ten, produkowany do celów leczniczych, dost´pny by∏ jedynie dla bogatych mieszkaƒców Dalmacji. Dopiero w XVII i XVIII wieku, kiedy to zacz´∏y powstawaç pierwsze destylarnie produkujàce ten likier na skal´ przemys∏owà, jego popularnoÊç znacznie wykroczy∏a poza granice regionu. W tym samym czasie zmieni∏a si´ te˝ nazwa trunku. Od owoców wiÊni odmiany marasca nazwano go maraschino. W czasie II Wojny Âwiatowej miasto Zadar ze wszystkimi destylarniami zosta∏o niemal

Likiery

doszcz´tnie zniszczone. Producenci, g∏ównie W∏osi, zw∏aszcza po tym jak Dalmacj´ przy∏àczono do Jugos∏awii, przenieÊli si´ do Torreglia, gdzie drogà przeszczepów utworzono plantacje wiÊni marasca. Obecnie likier maraschino produkowany jest zarówno we W∏oszech, jak i w Chorwacji. Kolejnym bardzo znanym egzotycznym likierem owocowym jest Van der Hum (25% zawartoÊci alkoholu), wk∏ad po∏udniowoafrykaƒskiego gorzelnictwa do Êwiata likierów. Ze wzgl´du na smak i metod´ produkcji trunek ten bardzo przypomina cura˜ao. Wytwarza si´ go z pi´cioletniej brandy, destylatu winnego, skórek lokalnych pomaraƒczy (naartjies), zió∏ i przypraw. Likier dos∏adza si´ glukozà i syropem z cukru trzcinowego. Podobnie jak cura˜ao, Van der Hum wytwarza si´ z nalewu na skórk´ pomaraƒczy i uzupe∏nia zio∏ami oraz przyprawami, g∏ównie ga∏kà muszkato∏owà. Gotowy likier charakteryzuje si´ z∏otobursztynowà, g∏´bokà barwà, z∏o˝onym zapachem cytrusów, uzupe∏nionym przyprawami oraz soczystym, s∏odkim smakiem, z d∏ugim, pikantnym finiszem. Tradycja wytwarzania tego trunku si´ga czasów pierwszych osadników, którzy przy-

16

byli w okolice Kapsztadu w 1652 roku. DoÊç szybko rozpocz´li oni upraw´ winoroÊli oraz produkcj´ wina i brandy, w której – wedle zwyczaju – moczy∏o si´ skórki cytrusów. Modyfikowana przez lata tradycyjna receptura zosta∏a odtworzona w skali przemys∏owej i obecnie Van der Hum, produkowany przez wiele firm, w tym tak˝e wielkie paƒstwowe konsorcjum winiarskie KWV, znany jest niemal na ca∏ym Êwiecie i stanowi dodatek do wielu popularnych koktajli. Ze wzgl´du na jego mocno s∏odki smak rzadko spo˝ywa si´ go w czystej postaci. Wielu konsumentów pije go pó∏ na pó∏ z brandy. Niektórzy producenci proponujà nawet gotowà wersj´ likieru z winiakiem, Brandy-Hum, b´dàcà kapsztadzkim odpowiednikiem francuskiego B&B. Holenderska firma Bols równie˝ posiada w swym portfolio likier, który idealnie wpisuje si´ w poczet trunków egzotycznych. Mowa tu o popularnym Pisang Ambon The Original (21% zawartoÊci alkoholu), naturalnym likierze bananowym (pisang w j´zyku Malajów oznacza banan), wytwarzanym z zielonych owoców pochodzàcych z indonezyjskiej wyspy Ambon – dawnej holenderskiej kolonii.

Receptura tego trunku powsta∏a w oparciu o tradycyjny, indonezyjski przepis. Widniejàce na butelce logo tak˝e odnosi si´ do starej, lokalnej tradycji – teatru cieni. Po raz pierwszy likier ten trafi∏ na rynek blisko 60 lat temu. Intensywny smak bananów z domieszkà innych tropikalnych owoców, jasnozielony kolor i charakterystyczna, kwadratowa butelka sprawi∏y, ˝e obecnie trunek ten nale˝y do jednych z najpopularniejszych napojów bananowych u˝ywanych przez barmanów. Niedawno firma Bols wypuÊci∏a na rynek likier o purpurowym kolorze Pisang Ambon Guarana Lime, b´dàcy smakowà mieszankà jagód guarany i limony. Wczytujàc si´ w histori´ i karier´ wi´kszoÊci likierów egzotycznych, widaç wyraênie, i˝ trunki te znakomicie trafi∏y w gusta, zw∏aszcza m∏odego pokolenia konsumentów alkoholu. Ich kolor i smak kojarzy si´ wi´kszoÊci z dobrà zabawà i goràcym klimatem. Nic wi´c dziwnego, ˝e po drinki na bazie tych likierów si´gajà niemal wszyscy mi∏oÊnicy koktajli. Bo kto nie ma czasem ochoty poczuç si´ jak na goràcej, piaszczystej pla˝y? WOJCIECH NAPORA FOT. SHUTTERSTOCK

T

Alfabet z %

TENNESSY WHISKEY

T EQUILA

Ta stosunkowo m∏oda kategoria, oficjalnie zatwierdzona w 1941 roku, zosta∏a wprowadzona w celu wyodr´bnienia pewnej grupy amerykaƒskiej whiskey. Jak sama nazwa wskazuje, trunki te produkowane sà w stanie Tennessy, a nie jak wi´kszoÊç tutejszych whiskey – w Kentucky. Tennessy whiskey musi byç wytwarzana metodà charcoal mellowing, polegajàcà na filtrowaniu destylatu przed maturacjà przez oko∏o trzymetrowà warstw´ klonowego w´gla drzewnego. Poza tym Tennessy whiskey spe∏nia wszystkie wymagania stawiane bourbonom, a wi´c jest trunkiem wytwarzanym z zacieru zawierajàcego co najmniej 51% kukurydzy (udzia∏ innych zbó˝ nie jest sprecyzowany), poddanemu maturacji na okres minimum 4 lat (chyba ˝e etykieta wskazuje inaczej), o zawartoÊci alkoholu nie mniej ni˝ 40%. Jedyni obecnie przedstawiciele Tennessy whiskey to Jack Daniel’s, prawdziwa legenda amerykaƒskiej whiskey, oraz George Dickel.

Historia tej meksykaƒskiej wódki produkowanej ze sfermentowanego soku agawy si´ga poczàtków XVI wieku. Jako pierwsi trunek, który uwa˝a si´ za protoplast´ tequili, zacz´li wytwarzaç Aztekowie. Wraz z przybyciem hiszpaƒskich konkwistadorów w 1521 roku wprowadzono nowe metody wytwarzania i oko∏o 1600 roku rozpocz´to masowà produkcj´. Tequila swà nazw´ zawdzi´cza miejscowoÊci Tequila, po∏o˝onej w stanie Jalisco – g∏ównym regionie produkcji tej wódki. Obecnie wytwarza si´ 5 odmian tequili: oro (gold) – nie jest poddawana procesowi starzenia, w celu uzyskania aromatu i z∏ocistego koloru dodawany jest karmel, fruktoza, gliceryna oraz aromaty drewna, blanco (silver) – jest butelkowana bezpoÊrednio po destylacji, reposado – le˝akuje w beczkach d´bowych co najmniej 2 miesiàce, jednak nie d∏u˝ej ni˝ rok, añejo – le˝akuje od roku do 3 lat, mujañejo, extra añejo – le˝akuje od 3 lat do 6 lat w d´bowych beczkach.

T RIPLE

T IA M ARIA

SEC

Dzieje jednego z najpopularniejszych likierów pomaraƒczowych rozpocz´∏y si´ w 1834 roku, kiedy to Jean-Baptiste Combier stworzy∏ jego receptur´ i rozpoczà∏ produkcj´ na szerokà skal´. Jak sama nazwa wskazuje, likier ten jest trzykrotnie destylowany (dos∏. triple sec – potrójnie wytrawny, jednak w tym przypadku dotyczy to iloÊci destylacji) i w odró˝nieniu od innych tego typu trunków zawiera oko∏o 40% alkoholu. Tradycyjnie triple sec wytwarza si´ ze skórek bardzo gorzkich pomaraƒczy lub pomaraƒczy Cura˜ao, pochodzàcych z Antyli, dawnej holenderskiej kolonii, które maceruje si´ w spirytusie gronowym i miesza z brandy lub koniakiem. Likier ten znalaz∏ szerokie zastosowanie jako sk∏adnik koktajli, którym dodaje nieco s∏odyczy, równowa˝onej przez gorycz pomaraƒczy i pomaraƒczowego aromatu. WysokojakoÊciowe likiery typu triple sec, takie jak np. Cointreau, cz´sto spo˝ywa si´ te˝ w czystej postaci, jako digestif.

Istnieje legenda, wed∏ug której przepis na ten likier dosta∏a niewolnica, Tia Maria (dos∏. ciocia Maria), za pomoc w ucieczce hiszpaƒskim w∏aÊcicielom przed angielskim najeêdêcà. Faktem jest, ˝e trunek ten (26,5% zawartoÊci alkoholu) na masowà skal´ zacz´to produkowaç po II Wojnie Âwiatowej na Jamajce. W jego sk∏ad wchodzà: rum – dojrzewajàcy co najmniej pi´ç lat, palona kawa – ziarna Blue Mountain, przyprawy korzenno-zio∏owe i aromat wanilii. Ogromnà popularnoÊç likier Tia Maria zdoby∏ jako sk∏adnik wielu znanych na ca∏ym Êwiecie koktajli (g∏ównie przyrzàdzanego z colà Black Russian) i dodatek do poobiedniej kawy. Choç trunek ten jest doÊç s∏odki, to dzi´ki przyprawom i zio∏om nie jest md∏y i z powodzeniem mo˝na go degustowaç bez ˝adnych dodatków. Tia Maria jest te˝ Êwietnym dodatkiem do ró˝nego rodzaju deserów, g∏ównie czekoladowych. WOJCIECH NAPORA FOT. ARCHIWUM, PHOTOSTOCK

17

Piwo

WINTER WARMERS – PIWO NIE MUSI BYå ZIMNE

Goràca strona piwa Zima kojarzy si´ ze Êniegiem, górami i – oczywiÊcie – napojami rozgrzewajàcymi. Ten, kto nie pi∏ herbaty z rumem i grzanego wina, kto nie zazna∏ podwójnie goràcego smaku grogu, ten nie wie, po co schodzi si´ z górskich szczytów. 18

Piwo

Niestety, wÊród tych zacnych trunków piwo wcià˝ jeszcze odgrywa marginalnà rol´. A szkoda, bo napój ten nadaje si´ na przeró˝ne okazje i jest Êwietny nie tylko, gdy trzeba gasiç pragnienie podczas letnich upa∏ów. Dla mi∏oÊników piwa nie b´dzie wielkim odkryciem, ˝e piwo doskonale nadaje si´ do przygotowywania grzaƒca. Podgrzane (ale nie gotowane) piwo z goêdzikami, imbirem i skórkà pomaraƒczowà zamienia si´ w napój, który mo˝e i niewiele ma wspólnego z tradycyjnym poj´ciem piwa, ale w niektórych okolicznoÊciach to jedyny sposób, by doceniç jego smak. NIE TYLKO ORZEèWIENIE

Fachowcy od serwowania piwa przeÊcigajà si´ w poradach i patentach na idealne temperatury serwowania tego napoju. Spróbujmy wi´c podaç zzi´bni´temu turyÊcie sch∏odzonego pilsa w oszronionym pokalu. Nie liczmy jednak na jego entuzjazm. Nale˝y bowiem pami´taç, ˝e regu∏y trzeba na bie˝àco dostosowywaç do okreÊlonych warunków. Thomas Jefferson powiedzia∏ kiedyÊ: W sprawach zasad bàdê niczym ska∏a, w sprawach smaku p∏yƒ z pràdem. Dlatego ten sam turysta oniemieje z zachwytu, otrzymujàc stosownie podgrzane piwo z miodem, korzeniami i odrobinà whisky. W ten sposób odkrywamy nowy wymiar piwa. Piwa, które wcale nie musi byç zimne czy nawet sch∏odzone, lecz piwa, które potrafi odnaleêç si´ w ró˝nych warunkach. No dobrze, powie mi∏oÊnik piwa i górskich wycieczek, a co w przypadku, gdy piwo pochodzi wprost z plecaka, pod r´kà brak maszynki – notabene – spirytusowej, a ja odczuj´ nieodpartà potrzeb´ spo˝ycia kalorii w p∏ynnej formie? Na szcz´Êcie bogata historia i burzliwy rozwój gatunków piwa pozwala odpowiedzieç wyczerpujàco na to pytanie. Otó˝, mo˝emy si´ pokusiç o krótkà analiz´ piwnego Êwiata i wy∏uskanie z niego tego, co nie musi byç sch∏o-

dzone, zimne i orzeêwiajàce, tak samo, jak nie musi wrzeç i buchaç parà. Szukajàc najbli˝ej, znaleêç mo˝emy rodzonego brata znanego wszystkim jasnego piwa dolnej fermentacji (lagera), czyli gatunek strong lager. Wy˝szy poziom alkoholu w tym piwie powoduje, ˝e zdecydowanie inaczej odbieramy jego smak. Dobre jakoÊciowo mocne, jasne piwa dolnej fermentacji majà w sobie coÊ z koniaku i whisky. Krótko rozgrzewajà na j´zyku, w prze∏yku zaÊ i na podniebieniu pozostawiajà d∏ugi, cierpko-alkoholowy finisz. Zdecydowany zapach alkoholowy dobrze komponuje si´ z zapachem s∏odowym i wyraênym aromatem owocowym. Piwa te mo˝emy spokojnie podaç w temperaturze 10-11°C z korzyÊcià dla ich smaku. Niska temperatura obni˝a lotnoÊç zwiàzków, które tworzà bukiet piwa, tote˝ ch∏odzàc je nadmiernie zabijamy to, co w nim najcenniejsze. Ten gatunek idealnie nadaje si´ do spo˝ywania na goràco z rozmaitymi dodatkami. Dolna fermentacja to nie tylko piwa jasne. Porter Ba∏tycki to gatunek (ginàcy niestety), który jeszcze mniej lubi ch∏odzenie, za to delikatnie ogrzany uwalnia ca∏à gam´ zapachów. Zaczyna si´ Êliwkowo, póêniej przechodzi w rodzynki, kaw´, winogrona, by skoƒczyç na delikatnej nucie w´dzonki. Jego smak jest pe∏ny, alkoholowy, sycàcy. To piwo, którego nie pije si´ duszkiem. ZawartoÊç ekstraktu oko∏o 20% nie sprzyja orzeêwianiu. Za to zdecydowanie rozgrzewa. Troch´ bardziej egzotyczny dla przeci´tnego piwosza gatunek to Bock. To ciemne piwo, równie˝ produkowane metodà dolnej fermentacji, oryginalnie wywodzi si´ z Niemiec. Gatunek ten szybko jednak zdoby∏ nowe tereny. Niemieckoj´zyczni piwosze z t´sknoty za prawdziwym piwem Êciàgn´li go do Norwegii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, a nawet Australii. O ile w Australii ci´˝ko o wa-

runki zimowe, o tyle Norwedzy z pewnoÊcià wiedzà, dlaczego Bocka warto piç zimà. W piwie tym znajdziemy to, co nazywamy g∏´bokim smakiem. Od lukrecji, marcepanu i migda∏ów, poprzez toffi, karmel i ciemny, s∏odowy aromat, a˝ do nut przypalonych, koniakowych i whisky. Jednym s∏owem – cudownie rozgrzewajàca kompozycja. Z DO¸U DO GÓRY

Kiedy wyczerpiemy ju˝ wszystkie dolnofermentujàce opcje, mo˝emy si´gnàç do os∏awionych piw górnej fermentacji. I tu kroki zzi´bni´tego turysty skierowa∏bym do Wielkiej Brytanii, by daç mu skosztowaç niepowtarzalnego smaku unikalnej odmiany piwa ale – czyli Barley Wine. Jak sama nazwa wskazuje, piwo to wiele ma wspólnego z winem. W niektórych odmianach produkowanych w Stanach Zjednoczonych dro˝d˝e piwowarskie wspó∏pracujà z winiarskimi, dajàc kompozycj´, której pró˝no szukaç w ca∏ym piwnym Êwiecie. Wysoka zawartoÊç chmielu powoduje, ˝e piwo to cz´sto wydaje si´ wr´cz ˝ywiczne. Zapach chmielu przeplata si´ z winnym aromatem owoców leÊnych, rodzynek i suszonych Êliwek. ZawartoÊç alkoholu (nierzadko oko∏o 12%) ubiera ca∏oÊç w ciep∏y ko˝uszek smaku. Anglicy na okreÊlenie grupy piw, które niekoniecznie nale˝y spo˝ywaç latem, majà bardzo trafne i sugestywne okreÊlenie winter warmers, czyli zimowe rozgrzewacze. Jest to grupa spolaryzowana w stosunku do thirst quenchers, czyli zaspokajaczy pragnienia. Winter warmers to gatunki bogate zapachowo, podawane cz´sto w gobletach. Podgrzewane r´kà powoli uwalniajà aromaty, cieszàc podniebienie coraz to nowymi wra˝eniami, które w blasku ognia kominka z∏o˝yç si´ mogà w idealny wieczór – niekoniecznie w górach. MACIEJ CHO¸DRYCH FOT. ARCHIWUM, MONIKA FILIPIUK

19

Whisky

ARDBEG – DESTYLARNIA PO PRZEJÂCIACH

Torf na podniebieniu Historia marki Ardbeg doskonale pokazuje, i˝ nie wystarczy produkcja wspania∏ej whisky, by odnieÊç rynkowy sukces. Równie istotne jest w∏aÊciwe zarzàdzanie firmà i odpowiednia promocja. Niewiele bowiem brakowa∏o, aby tak znakomita whisky jak Ardbeg, by∏a znana wy∏àcznie jako dodatek do kilku popularnych blendów.

20

Whisky

Whisky Ardbeg produkowana jest na wyspie Islay, najbardziej na po∏udnie wysuni´tej cz´Êci Hybrydów Wewn´trznych.

Aby dobrze poznaç histori´ marki Ardbeg, nale˝y zaczàç od tradycji wytwarzania uisge beatha na wyspie Islay, najbardziej na po∏udnie wysuni´tej cz´Êci Hybrydów Wewn´trznych. Pierwsi, nielegalni producenci whisky pojawili si´ tu ju˝ na poczàtku XVIII wieku. Islay, a zw∏aszcza jej po∏udniowa cz´Êç, by∏a idealnym miejscem do takiego procederu. Pokryta kr´tymi drogami wyspa sprawia∏a wiele k∏opotów podatkowym urz´dnikom, natomiast ∏atwy dost´p do morza umo˝liwia∏ ucieczk´ i unikni´cie kary. Warunki te sprawi∏y, ˝e doÊç pr´˝nie rozwija∏a si´ na tym obszarze nielegalna destylacja whisky. W∏aÊnie na jednej z farm, niedaleko miejscowoÊci Port Ellen, powsta∏a w 1794 roku gorzelnia, która da∏a poczàtek firmie Ardbeg. Jej za∏o˝ycielami byli cz∏onkowie rodziny MacDougall, dla których destylacja whisky by∏a bardziej zaj´ciem na deszczowe dni ni˝ sposobem na zarabianie pieni´dzy. G∏ównà zaletà miejsca, w którym MacDougall’owie postanowili wytwarzaç whisky, by∏ – i nadal jest – ∏atwy dost´p do wysokiej jakoÊci czystej i mi´kkiej wody z jeziora Loch Uigeadail. Po drodze do destylarni przep∏ywa ona przez torfowiska, których – jak wiadomo – na Islay nie brakuje, dzi´ki czemu nabiera lekko brunatnego koloru i posmaku torfu, tak charakterystycznego dla whisky Ardbeg, bodaj najbardziej torfowej „wody ˝ycia” na Êwiecie. Prze∏omowà datà w historii firmy by∏ rok 1815, kiedy to MacDougall’owie postarali si´

o koncesj´ i za∏o˝yli destylarni´ Ardbeg jako legalnà firm´ handlowà. Od tej pory w∏aÊciciele coraz bardziej anga˝owali si´ w gorzelni´, która po dwudziestu latach od powstania osiàgn´∏a poziom produkcji 500 galonów (2.273 litrów) rocznie. W 1838 roku Ardbega kupi∏ za 1.800 funtów Thomas Buchanan, kupiec spirytusowy z Glasgow. G∏ównym zarzàdcà firmy pozosta∏ Alexander MacDougall. Kolejne lata to dalszy rozwój destylarni, która dla okolicznych mieszkaƒców, oko∏o 200 osób, sta∏a si´ centrum ˝ycia towarzyskiego. W ciep∏e wieczory ludzie zbierali si´ w porcie na Êpiewy przy akompaniamencie harmonijek ustnych, kobz i kilku szklaneczek whisky. Po Êmierci Alexandra MacDougalla, w 1853 roku, zarzàdzanie firmà przej´∏y jego siostry, Margaret i Flora, które by∏y najprawdopodobniej pierwszymi kobietami prowadzàcymi destylarni´ w Szkocji. Jak si´ okaza∏o, znakomicie wywiàza∏y si´ z powierzonego im zadania. W 1887 roku produkcja osiàgn´∏a rekordowy poziom 250 tys. galonów rocznie (1,1 mln litrów). W tym okresie Ardbeg by∏ najbardziej wydajnà destylarnià na Islay. Niestety, kolejne lata nie by∏y ju˝ tak udane. Nast´pna zmiana w∏aÊciciela czy w koƒcu w 1959 roku likwidacja firmy sprawi∏y, ˝e dla destylarni nasta∏y ci´˝kie czasy. ZMIENNE KOLEJE LOSU

W 1973 roku Ardbeg zosta∏ wykupiony przez DCL i Hiram Walkers & Sons Ltd. (od

1977 roku Hiram Walkers & Sons Ltd. przejà∏ pe∏nà kontrol´ nad destylarnià). Nowy w∏aÊciciel nie by∏ zainteresowany promocjà Ardbega jako samodzielnej whisky, a tamtejszych destylatów u˝ywa∏ wy∏àcznie do w∏asnych blendów. Bardzo szybko, bo ju˝ w 1981 roku, w skutek tych dzia∏aƒ destylarnia Ardbeg zosta∏a zamkni´ta. Dopiero w 1989 roku, kiedy to firma Hiram Walkers trafi∏a pod skrzyd∏a Allied Lyons, gorzelnia zacz´∏a pracowaç na nowo. Jednak jej destylaty ponownie wykorzystywano wy∏àcznie jako dodatku do whisky mieszanej. Mi´dzy 1990 a 1996 rokiem destylarnia dzia∏a∏a ze zmiennym szcz´Êciem. Wydawa∏o si´ nawet, ˝e w 1996 roku zosta∏a zamkni´ta na zawsze. Na szcz´Êcie rok póêniej okaza∏o si´, ˝e nie wszystko jest stracone. Wówczas to Ardbeg przeszed∏ w r´ce pr´˝nie dzia∏ajàcej firmy Glenmorangie plc. Dzi´ki inwestycji prawie pó∏tora miliona funtów uda∏o si´ odnowiç i zrekonstruowaç destylarni´, przywracajàc jej dawny blask. Jedynie s∏odowni´ przeniesiono do pobliskiego Port Ellen – zadbano jednak o to, by budynek spe∏nia∏ surowe wymogi Ardbega. Chodzi g∏ównie o to, by tak jak dawniej w destylarni Ardbeg, tak i teraz w Port Ellen, pomieszczenie, w którym suszy si´ j´czmieƒ, nie mia∏o sufitowych urzàdzeƒ wentylacyjnych. Dzi´ki temu gotowy s∏ód absorbuje ca∏y dym. Nie∏atwe zadanie czuwania nad ca∏oÊcià prac w destylarni powierzono sprawdzonemu

21

Whisky

Wybrane whisky Ardbeg wed∏ug „Whisky Magazine” ARDBEG ALMOST THERE Autor noty i punktacja: Dave Broom – 8 pkt. Nos: nuty dymu, wodorostów, eukaliptusa i palonego drewna. Smak: na wst´pie dym i pieprz, z czasem przechodzàce w jedwabnie s∏odkie nuty z odrobinà cytrusów. Po tym powraca dym. Finisz: s∏ony i lekki.

Autor noty i punktacja: Arthur Motley – 9 pkt. Nos: dym z palonego drewna, rodzynki, karmel, skoszone pole, opiekane migda∏y. Smak: prawdziwy kocio∏ czarownicy. Dym jest bardzo g´sty. Z czasem pojawiajà si´ zielone jab∏ka, lipa i cukierki karmelowe.

W 1997 roku Ardbeg przeszed∏ w r´ce firmy Glenmorangie plc., która odrestaurowa∏a destylarni´.

Finisz: gasnàcy dym i nieco pieprzu.

ARDBEG SINGLE CASK 1976 Autor noty i punktacja: Gavin Smith – 8,75 pkt. Nos: stanowczy, z nutami dymu, wytrawnej sherry, rodzynek i czerwonego wina. Smak: wytrawny, du˝o dymu, torfu i any˝u. Finisz: d∏ugi i mocny.

Autor noty i punktacja: Dave Broom – 8,5 pkt. Nos: dojrza∏y, ze s∏odkimi nutami lukrecji, suszonej Êliwki, kawy, sherry cream i suszonych grzybów. Ponadto ostry zapach mchu, ˝ywicy i dymu. Smak: na wst´pie uderzajàcy dym. Bogaty, dojrza∏y, z nutami suszonych fig, torfu i orzechów. Aksamitny. Finisz: pot´˝ny, intensywny i przydymiony. Nieco gumy.

ARDBEG AIRIGH NAM BEIST Autor noty i punktacja: Dave Broom – 8 pkt. Nos: ogromny. Aromaty dymu w´glowego z czasem stajà si´ bardziej z∏o˝one. Troch´ smo∏y. Smak: nieco kremowy, ukazuje dojrza∏oÊç, z wyraênymi nutami dymu, opiekanych migda∏ów i herbatników zbo˝owych. Nie jest zbyt ci´˝ki. Przyjemnie zbudowany. Finisz: karmelowy, ∏agodny i przydymiony.

Autor noty i punktacja: Arthur Motley – 9 pkt.

cz∏owiekowi, Stuartowi Thomsonowi, prawdziwemu pasjonatowi whisky, który z du˝ym powodzeniem zarzàdza∏ Ardbegiem w latach 1997-2006. W 2007 roku jego obowiàzki przejà∏ Michael „Mickey” Heads. Jeszcze w 1997 roku do butelek przelane zosta∏y wersje 17 Years Old, 1978 Vintage i Ardbeg Provenance. Pierwsza z nich, bardzo wysoko oceniona przez znawców, charakteryzuje si´ stanowczym, ale delikatnym zapachem torfu, morza i smo∏y – z czasem przechodzàcym w ciekawy i bogaty aromat s∏odu i wanilii, g∏´bokim, zbalansowanym, s∏odkim, oleistym smakiem s∏odu i kakao oraz d∏ugim, oleistym, cytrusowym i Êwie˝ym finiszem. Nieco inne oblicze ma Ardbeg Provenance, równie˝ wysoko oceniony przez fachowców. Choç nadal czuç w nim torf i morze, to wyraêne sà te˝ akcenty toffi, owoców, soli i musztardy. Whisky ta charakteryzuje si´ bardzo bogatym, rozgrzewajàcym zakoƒczeniem, w którym wyczuwalne sà: dym, dàb, s∏ód, torf, kakao, dojrza∏e owoce i pieprz. Jim Murray, jeden z najwi´kszych autorytetów w Êwiecie whisky, okreÊli∏ Ardbeg Provenance mianem perfekcyjnej (9,75 punktów na

10) i zdecydowanie jednej z najlepszych, jakie pi∏. O tym, jak udany by∏ powrót Ardbega, Êwiadczy fakt, i˝ ju˝ w rok po wznowieniu dzia∏alnoÊci Ardbeg otrzyma∏ tytu∏ „Destylarni Roku”. W tym samym czasie na rynek trafi∏a nast´pna whisky – Ardbeg 1975. Jak si´ okaza∏o, znowu by∏ to strza∏ w dziesiàtk´. Michael Jackson, autor wielu publikacji poÊwi´conych whisky, przyzna∏ tej whisky 9 na 10 punktów, napisa∏: Ardbeg jest jednà z moich ulubionych destylarni, a ta wersja jest najlepszà whisky jakà pi∏em ostatnio. Ju˝ przy pierwszym powàchaniu uderza jej z∏o˝ony charakter. Czuç wrzos, korzenie, owoce, grillowane pomidory, smo∏´ i ognisko. W smaku jest soczysta, ziemista i pikantna, z d∏ugim, s∏onym, cytrynowym i przydymionym zakoƒczeniem. Z OPTYMIZMEM W PRZYSZ¸OÂå

Kolejnà wa˝nà datà w najnowszej historii Ardbega by∏ rok 2000. Wtedy to powsta∏ Komitet Ardbeg (The Ardbeg Committee) – organizacja zrzeszajàca mi∏oÊników tej whisky, promujàcych Ardbega na ca∏ym Êwiecie. G∏ównym celem Komitetu jest chronienie destylarni przed ponownym zamkni´ciem.

Nos: intensywny, ostry i z∏o˝ony. Wyraênie czuç popió∏, dym, cytrusy, wodorosty, jab∏ka i mi´t´. Smak: mnóstwo s∏odyczy, drzewo herbaciane, popió∏, nieco warzyw i jesiennych liÊci.

„Bez wàtpienia najlepsza destylarnia na Êwiecie, jeÊli istnieje doskona∏oÊç na podniebieniu, to w∏aÊnie tu”.

Finisz: czuç w´dzone mi´so i wodorosty. JIM MURRAY, „WIELKA KSI¢GA WHISKY”

22

Whisky

O whisky Ardbeg mówi si´, ˝e nale˝y do najbardziej torfowych szkockich trunków.

W tym samym roku roku na rynku pojawi∏ si´ nast´pny trunek gorzelni – Ardbeg Ten Years Old. Whisky ta – jako pierwsza z tej destylarni – nie jest poddawana filtracji na zimno. Ponadto zachowuje swojà moc z beczki – 46%. Charakteryzuje jà zapach smo∏y, dymu, jab∏ek i karmelu, s∏ony, medyczny, morski, torfowy wytrawny smak równowa˝ony lekkimi, Êwie˝ymi nutami s∏odu i owoców oraz d∏ugi, s∏ony i pikantny finisz. Równie˝ 2003 rok przyniós∏ nie lada gratk´ mi∏oÊnikom Ardbega. Na rynku pojawi∏ si´ Ardbeg Uigedail, pierwszy trunek w ca∏oÊci przygotowany przez Glenmorangie plc. Whisky ta jest doÊç nietypowa, je˝eli chodzi o single malty – ma zaledwie 6 lat. Na pierwszy rzut oka wydawa∏oby si´, ˝e tak m∏oda whisky nie powinna niczym szczególnym zachwyciç, jednak po raz kolejny okaza∏o si´, i˝ gorzelnicy Ardbega majà nosa do eksperymentów. Ardbeg Uigedail (cask strength 54% zawartoÊci alkoholu), którego nazwa pochodzi od pobliskiego jeziora Loch Uigedail, jest mieszankà destylatów le˝akowanych w beczkach po bourbonie i sherry. Wbrew pozorom nie jest to whisky prosta. W zapachu wyczuwa si´ intensywny dym, marmolad´, palony

torf, s∏ód, kakao i sól. W smaku jest równie bogata, mocna, skoncentrowana z nutami smo∏y, lukrecji i cytrusów. Jak na swój wiek, ma zdumiewajàco d∏ugi i goràcy finisz. Na tym nie koƒczy si´ lista whisky produkowanej w gorzelni Ardbeg. Portfolio firmy uzupe∏niajà mi´dzy innymi: Ardbeg Almost There, Single Cask, Oloroso Finish i Airigh Nam Beist (z gaelickiego: schronienie bestii). Niestety, w Polsce dost´pny jest w sprzeda˝y tylko Ardbeg 10 Y.O., którego cena w sklepach specjalistycznych wynosi oko∏o 199 z∏. Choç ka˝dy z tych trunków posiada swój indywidualny charakter, ∏àczy je aromat i smak torfu, znak rozpoznawczy zw∏aszcza po∏udniowej cz´Êci Islay (oprócz Ardbeg, tak˝e Laphroaig i Lagavulin). Obecny, w ró˝nym nasileniu, we wszystkich produktach destylarni Ardbeg sprawia, ˝e whisky te sà bardzo trudne do oswojenia. Jednak dzi´ki temu stanowià wyzwanie i sà atrakcyjne dla bardziej doÊwiadczonych koneserów szkockiej „wody ˝ycia”. I pomyÊleç, ˝e tak niewiele brakowa∏o, aby Ardbeg zosta∏ wy∏àcznie ma∏o znanym dodatkiem do kilku popularnych blendów.

Wybrane whisky Ardbeg wed∏ug „Whisky Magazine” ARDBEG OLOROSO FINISH Autor noty i punktacja: Michael Jackson – 8,25 pkt. Nos: zapach Êwie˝ego morskiego powietrza. Lekko przydymiony, umiarkowany. Smak: miodowy, troch´ w´dzonego boczku i szpinaku. Finisz: pikantny i imbirowy

Autor noty i punktacja: Dave Broom – 8,25 pkt. Nos: bogaty, z∏o˝ony i ∏agodny, wyraênie torfowy. Du˝o dymu i orzechów w∏oskich. Nieco leków. Rozwija si´ w balsamiczne nuty. Ponadto czuç fio∏ka. Smak: silny i przydymiony od samego poczàtku. Troch´ popio∏u Êwiadczàcego o dojrza∏oÊci. Troch´ s∏odyczy w Êrodku. Finisz: smolisty.

WOJCIECH NAPORA FOT. GLENMORANGIE (DIAGEO)

„Ka˝dy koneser uwa˝a Ardbeg za jednà z najwi´kszych whisky”. MICHAEL JACKSON

23

Drinki z whisky Koktajle komponowane na bazie whisky zaskakujà bogactwem aromatów, kuszà podniebienie smakiem i zachwycajà oczy ca∏à gamà najró˝niejszych kolorów.

Fot. Monika Filipiuk

Dark Heaven • 40 ml Johnnie Walker Black Label • 20 ml Baileysa • 20 ml Kahluy • 20 ml

POLECA: Konrad Zajàc,

Bombardino • 80 ml mleka. Wszystkie sk∏adniki mieszamy w blenderze z mlekiem,

menad˝er w warszawskim

przelewamy do kieliszka do koniaku, posypujemy Êwie˝o zmielonà kawà. DEKORA-

klubie Cool de Sac

CJA: krusta z mielonej kawy. CHARAKTERYSTYKA: kremowy drink deserowy

CDS Special

Apple Johnnie

• 40 ml Johnnie Walker Black Label • 40 ml Midori • 20 ml Southern Comfort •

• 40 ml Johnnie Walker Red Label • 20 ml Amaretto • 20 ml soku jab∏kowego •

40 ml Êwie˝o wyciÊni´tego soku pomaraƒczowego. Wszystkie sk∏adniki mieszamy

10 ml grenadiny. Wszystkie sk∏adniki mieszamy w shakerze, odcedzamy do wype∏-

w shakerze i przelewamy do kieliszka koktajlowego. DEKORACJA: plaster pomaraƒ-

nionej lodem szklaneczki old fashioned. DEKORACJA: plastry jab∏ka

czy. CHARAKTERYSTYKA: drink na ka˝dà por´ dnia

24

Johnnie Fresh

Black Gentleman

• 40 ml Johnnie Walker Black Label • 20 ml Creme de Menthe Green • 20 ml Sour

• 20 ml Johnnie Walker Black Label • 20 ml Drambuie • 20 ml porto. Sk∏adniki

Mix • 20 ml syropu cukrowego • Sprite. Wszystkie sk∏adniki, oprócz Sprite’a, miesza-

mieszamy w szklanicy barmaƒskiej i odcedzamy do kieliszka koktajlowego. DEKO-

my w shakerze i odcedzamy do szklanki typu long, uprzednio wype∏nionej lodem i pla-

RACJA: twist z cytryny, winogrona na wyka∏aczce

strami limonki. Dope∏niamy Spritem. DEKORACJA: listki mi´ty, plastry limonki

Scottish Peach

Obsession

• 40 ml Johnnie Walker Black Label • 40 ml soku jab∏kowego • 40 ml soku po-

• 40 ml Johnnie Walker Red Label • 40 ml Archersa • J2O Apple&Mango jako

maraƒczowego • brzoskwinia w zalewie • 40 ml zalewy brzoskwiniowej. Wszyst-

dope∏nienie. Sk∏adniki kolejno przelewamy do szk∏a typu long, uprzednio wype∏nio-

kie sk∏adniki mieszamy w blenderze i przelewamy do kieliszka. DEKORACJA: listki

nego lodem. DEKORACJA: ró˝a z pomaraƒczy, listki mi´ty, twist z grapefruita. CHA-

mi´ty, czàstka pomaraƒczy na rancie. CHARAKTERYSTYKA: g´sty drink deserowy

RAKTERYSTYKA: drink na ka˝dà okazj´

25

Whisky THE GLENLIVET – ELEGANCKI I SUBTELNY SMAK WHISKY

Z górskich pustkowi na królewskie sto∏y The Glenlivet jest przyk∏adem fenomenu szkockiego gorzelnictwa. W jaki bowiem sposób jedna z najbardziej niegoÊcinnych dolin górskich w Szkocji zrodzi∏a trunek delikatny i cieszàcy podniebienia tak charakterystycznym kwiatowym aromatem?

26

Whisky

Ta jedyna The Glenlivet S∏awa i popularnoÊç whisky Glenlivet by∏a tak wielka, ˝e w XIX wieku wiele gorzelni nawet niezwiàzanych z tà okolicà zacz´∏o umieszczaç okreÊlenie Glenlivet w nazwach swoich whisky, aby w ten sposób zach´ciç potencjalnych klientów. Dosz∏o do tak kuriozalnej sytuacji, ˝e na przestrzeni lat nazwà tà pos∏ugiwa∏o si´ a˝ 28 gorzelni. Z tego wzgl´du Glenlivet okreÊlano nawet ironicznie mianem najd∏u˝szej szkockiej doliny. Aby ukróciç te praktyki i zastrzec oryginalnà nazw´, James Gordon Smith za∏o˝y∏ w 1880 roku spraw´ sàdowà. Po czteroletnich bataliach sàdowych zapad∏ iÊcie salomonowy wyrok. Wszystkie destylarnie zachowa∏y prawo do u˝ywania okreÊlenia Glenlivet, natomiast wy∏àcznie gorzelnia Smitha mog∏a u˝ywaç rodzajnika okreÊlonego The. Od tej pory przedsi´biorstwo zacz´∏o produkowaç whisky The Glenlivet. Obecnie 45% ca∏ej destylacji butelkowane jest jako single malt, pozosta∏a cz´Êç trafia na rynek jako sk∏adnik blendów.

Sekret dobroczynnego wp∏ywu doliny Glenlivet na produkowane tam trunki odkry∏ George Smith, twórca whisky The Glenlivet.

khorse Bridge, podà˝a∏y na po∏udnie, nierzadko w uzbrojonych konwojach.

Destylarnia Glenlivet otwarta jest dla zwiedzajà-

KRÓLEWSKI SMAK ZALETY GÓRSKIEGO POWIETRZA

Dolina górska, w której produkuje si´ whisky The Glenlivet, jest po∏o˝ona doÊç wysoko, ma tak˝e wyjàtkowo ch∏odny – nawet jak na Szkocj´ – klimat. Ju˝ dwieÊcie lat temu nielegalni gorzelnicy zauwa˝yli, ˝e wytwarzanie whisky na Êwie˝ym, zimnym, górskim powietrzu ma wielki wp∏yw na jej smak i charakter, co wi´cej, sama destylacja zachodzi wówczas o wiele szybciej. Pracy gorzelników do dziÊ sprzyja równie˝ górska woda. Rzeki doliny Glenlivet wyp∏ywajà z gór, wch∏aniajàc po drodze smaki i aromaty szkockich torfowisk, wrzosów i mchów. Nic dziwnego, ˝e George Smith postanowi∏ wybudowaç swojà destylarni´ w pobli˝u górskiego potoku Josie’s Well, s∏ynàcego z lodowatej, krystalicznej i pe∏nej minera∏ów wody. Na poczàtku XIX wieku tylko w dolinie Glenlivet znajdowa∏o si´ ok. 200 nielegalnych destylarni whisky. Nielegalny trunek produkowano w jaskiniach, zamaskowanych ziemiankach, sza∏asach – zawsze w pobli˝u êróde∏ czystej wody. Z racji swej niedost´pnoÊci Glenlivet by∏o wówczas prawdziwym rajem dla przemytników. Kucyki obcià˝one trunkiem niestrudzenie w´drowa∏y wzd∏u˝ rzeki Livet i przeprawiwszy si´ przez Pac-

Gratka dla podró˝ników

W 1822 roku z wizytà do Szkocji uda∏ si´ król Jerzy IV. Jakie˝ musia∏o byç zdumienie i przera˝enie otaczajàcej króla szkockiej arystokracji, gdy ten za˝àda∏ podania – ni mniej ni wi´cej – tylko szklaneczki whisky z doliny Glenlivet. Jak si´ okaza∏o, s∏awa trunku dotar∏a tak˝e na salony angielskich lordów. Po tak niezwyk∏ej nobilitacji zakazanego trunku dwanaÊcie miesi´cy póêniej, w 1823 roku, król wyda∏ edykt legalizujàcy produkcj´ whisky w Szkocji. Ju˝ w kolejnym roku George Smith zalegalizowa∏ destylarni´ Glenlivet, choç przecie˝ w jego posiad∏oÊci produkcja odbywa∏a si´ od d∏u˝szego czasu. Pomimo ˝e inni gorzelnicy zak∏adali swoje siedziby w pobli˝u dróg i trakcji kolejowych, Smith wybra∏ region ma∏o dost´pny. Co wi´cej, poniewa˝ jako pierwszy gorzelnik w okolicy uzyska∏ oficjalnà licencj´ na destylacj´, przysporzy∏o mu to wielu wrogów poÊród miejscowych bimbrowników i przemytników. Najbli˝si sàsiedzi wielokrotnie próbowali go zmusiç do zamkni´cia destylarni. Sam Smith wspomina∏ w swoim pami´tniku: Widoki na przysz∏oÊç mog∏y odstraszyç najodwa˝niejszych. KtoÊ ostrzeg∏ mnie, ˝e planujà podpaliç gorzelni´, a ja sam mia∏em zginàç w p∏omieniach. Hrabia Aberlour ofiarowa∏ mi dwa pistolety

cych. Oprócz zwiedzania samej gorzelni i pi´knych okolic Glenlivet, na turystów czeka szklaneczka wybranego wariantu whisky The Glenlivet i mo˝liwoÊç zakupów w firmowym sklepie. Destylarnia czynna jest dla odwiedzajàcych od 2 kwietnia do 2 listopada, w godzinach 9.30-16.00 (w niedziel´ 12.00-16.00). Rezerwacje: Glenlivet Distillery, Ballindalloch, Banffshire, AB37 9DB. Tel. +44 (0)1340 821 720. E-mail: [email protected], www.theglenlivet.com.

27

Whisky

Smaki The Glenlivet THE GLENLIVET 12 Y.O. Nos: bez wody – lekkie aromaty owocowe i kwiatowe, jab∏ka, dojrza∏e gruszki, soczyste winogrona z lekkimi nutami ananasa i bia∏ych lilii, przechodzàce w aromaty dojrza∏ych moreli i renklod, wanilii, orzechów, z nutà delikatnych przypraw, kardamonu, kminku. Z wodà – owocowa s∏odycz, bardziej wyczuwalne tony d´bowe, aromaty ciasta ze Êliwkami i wiÊniami, nutki jaÊminu. Smak: bez wody – jedwabisty, delikatny i owocowy, brzoskwinie, gruszki w syropie waniliowym, z nutami soku ananasowego, ciastek waniliowych i miodowych kwiatów. Z wodà – mocniej wyczuwalne nuty kwiatowe. Cena: 149 z∏.

THE GLENLIVET FRENCH OAK RESERVE 15 Y.O. Nos: bez wody – kremowy, bogaty, skórki poma-

Produkcja w destylarni Glenlivet zosta∏a zalegalizowana przez George’a Smitha w 1824 roku.

raƒczy i kandyzowanych grejpfrutów. Delikatne nuty geranium. W drugim nosie aromaty maÊlanych bu∏eczek, wanilii, toffi, migda∏ów i czekoladowego sosu z odrobinà lukrecji i przypraw. Z wo-

warte 10 gwinei, z którymi nie rozstawa∏em si´ w dzieƒ i w nocy.

dà – mocniej wyczuwalne orzechowe i d´bowe aromaty, odrobina budyniu i suchego drewna. Smak: bez wody – okràg∏y, s∏odki i aksamitny, smak drewna na tle owocowych i orzechowych nut, z domieszkà s∏odkiego, czekoladowego sosu. Z wodà – dàb zaczyna dominowaç nad s∏odkimi smakami, ciemna czekolada, ∏upiny orzecha w∏oskiego, z domieszkà przypraw. Cena: 223 z∏.

THE GLENLIVET 18 Y.O. Nos: bez wody – pe∏ny, elegancki aromat, aromaty d´bu z nutà torfu, wilgotnej piwnicy, sklepu z antykami, pszczelego wosku, d´bowej pod∏ogi. W drugim nosie wyczuwalne kwiatowe aromaty frezji i peonii oraz toffi. Wyczuwalne nuty mi´towej czekolady, porzeczkowego lub malinowego ciasta, a nawet palonych bierwion i startego imbiru. Z wodà – bardziej kremowe aromaty, podana na ciep∏o szarlotka, wi´cej wyczuwalnych nut kwiatowych – goêdzików, ró˝, gardenii. Smak: bez wody – ∏agodny i aksamitny, delikatna s∏odycz z nutami passiflory. Z wodà – zdecydowanie s∏odszy, miodowy smak, bez wyraênych tonów d´bowych, wyczuwalne smaki sma˝onych Êliwek, z wyró˝niajàcà nutà imbiru. Cena: 298 z∏. êród∏o: The Glenlivet

28

DROGA KAPITANA

W∏aÊciciele gorzelni doskonale zdawali sobie spraw´ ze znaczenia, jakie ma czas, który whisky sp´dza w beczce, inwestowali wi´c w budow´ magazynów i w odpowiedniej jakoÊci beczki. W latach 20. XX wieku rodzinnà firm´ przejà∏ kapitan, Bill Smith Grant, prawnuk za∏o˝yciela gorzelni. To w∏aÊnie on wys∏a∏ pierwszà parti´ The Glenlivet do Stanów Zjednoczonych. JakiÊ czas póêniej whisky znad rzeki Livet sta∏a si´ najcz´Êciej kupowanym single maltem w Stanach. Bill Smith Grant, zwany przez pracowników Kapitanem (z racji s∏u˝by wojskowej w czasie I Wojny Âwiatowej) nigdy nie wàcha∏ destylatu, mia∏ za to w zwyczaju nalewaç odrobin´ whisky na d∏onie, rozcieraç jà i w ten sposób oceniaç jakoÊç trunku. Znany by∏ równie˝ z tego, ˝e nierzadko pozwala∏ swoim pracownikom na ∏yk trunku w pracy, t∏umaczàc, ˝e m´˝czyênie potrzebna jest whisky jak dziecku cukierek. Upiera∏ si´ tak˝e, aby w nowych alembikach zawsze pozostawa∏ choç jeden element ze starego urzàdzenia. Ju˝ George Smith, za∏o˝yciel destylarni The Glenlivet, przyk∏ada∏ wielkà wag´ do kszta∏tu alembików u˝ywanych do destylacji. To w∏aÊnie on zaprojektowa∏ alembiki o nietypowym kszta∏cie „latarni”. Zresztà do dziÊ sà one u˝y-

wane do produkcji The Glenlivet. Wysokie i smuk∏e, majà decydujàcy wp∏yw na proces mieszania si´ aromatów. Glenlivet pozostawa∏ w r´kach za∏o˝ycieli do roku 1978, kiedy to firm´ przejà∏ koncern Seagram (dziÊ w∏aÊcicielem marki jest Pernod Ricard). Obecnie a˝ 45% ca∏ej destylacji butelkowane jest jako single malt, pozosta∏a cz´Êç trafia na rynek jako sk∏adnik ró˝nych blendów. Firma anga˝uje si´ w szereg dzia∏aƒ promujàcych szkockà whisky i samà Szkocj´. W 2007 roku zorganizowano tu „Spirit of The Speyside Whisky Festival”, a „Dni Otwarte Glenlivet” pozwoli∏y otworzyç podwoje destylarni szerokim rzeszom turystów. Latem 2007 roku w destylarni goÊcili tak˝e uczestnicy pierwszego w historii trzydniowego kursu „Guardians Whisky School”, ∏àczàcego solidnà porcj´ wiedzy o królowej szkockich dolin z relaksem przy szklaneczce wyÊmienitego trunku. Dla turystów zrekonstruowano tak˝e „Smugglers’ Trails”, trzy historyczne szlaki przemytników whisky. W krótkim czasie sta∏y si´ one jednà z najwi´kszych atrakcji turystycznych Szkocji, a ˝àdni wra˝eƒ podró˝nicy mogà choç przez kilka godzin poczuç na w∏asnej skórze surowoÊç szkockiej pogody, groz´ gór, które przez dwieÊcie lat by∏y domem dla przemytników i bimbrowników. JUSTYNA ¸OTOWSKA FOT. THE GLENLIVET (WYBOROWA SA)

Whisky

PIERWSZA WALIJSKA WHISKY TRAFI¸ A DO SKLEPÓW W 2004 ROKU

Walijskie z∏oto Nawet wÊród koneserów whisky znajdà si´ tacy, którzy nigdy nie s∏yszeli o walijskiej „wodzie ˝ycia”. I nic w tym dziwnego. Penderyn, jedyny producent whisky w Walii, zadebiutowa∏ na rynku dopiero w 2004 roku. Jednak obserwujàc post´p, z jakim trunek ten zdobywa sympati´ konsumentów, mo˝na Êmia∏o wró˝yç mu Êwietlanà przysz∏oÊç.

29

Whisky

Whisky Penderyn w Polsce nazwa

cena

Penderyn Single Malt Welsh Whisky

243 z∏

Penderyn Oloroso Finish

989 z∏ êród∏o: sklep Ballantine’s

Wybrane whisky Penderyn wed∏ug „Whisky Magazine” PENDERYN GRAND SLAM 46% Autor noty i punktacja: Martine Nouet – 8,5 pkt. Nos: nieco ostry na poczàtku, z czasem ∏agodnieje, owocowy, czuç cydr, s∏odko waniliowe nuty.

Brecon Beacons National Park – w∏aÊnie stàd pochodzi woda wykorzystywana do produkcji whisky Penderyn.

Gdy si´ otwiera, coraz lepiej czuç jab∏ka. Smak: g´sty, oleisty, kremowy, czuç rodzynki i mleko czekoladowe. Nieco pikantny. Finisz: ciàgnàcy si´, ostry, z posmakiem d´bu.

PENDERYN PEATED LIMITED EDITION 50% Autor noty i punktacja: Martine Nouet – 7,75 pkt. Nos: powiew dymu, troch´ torfu, nieco przypomina duszny charakter Caol Ila, czuç te˝ jogurt truskawkowy. Smak: s∏odki i lekki, przydymiony, czuç zielone owoce, kiwi, bardzo przyjemny. Finisz: krótki, szybko opadajàcy, ∏agodnie pikantny, lekko orzechowy.

PENDERYN SINGLE MALT WELSH WHISKY 46% Autor noty i punktacja: Dave Broom – 7 pkt. Nos: m∏ody, orzechowy ze szczyptà kremu, gruszki, pieczonych jab∏ek i sosny. Z wodà – wyczuwal-

Choç Walia le˝y w pobli˝u tak wybitnych producentów whisky, jak Szkocja czy Irlandia, to do 2000 roku nie produkowano w niej „wody ˝ycia”. Pojawia∏y si´ tam co prawda bardziej lub mniej Êmia∏e pomys∏y na stworzenie walijskiej uisge beatha, jednak nie przynios∏y one spodziewanego rezultatu. Dopiero wraz z powstaniem firmy Penderyn w 2000 roku i wypuszczeniem na rynek pierwszej butelki tej marki 1 marca 2004 roku (to dzieƒ Êwi´tego Dawida, patrona Walii) koneserzy „wody ˝ycia” mogli rozkoszowaç si´ szklaneczkà prawdziwie walijskiego trunku. Na jego doÊç z∏o˝ony, ∏agodny smak i aromat b´dàcy mieszankà toffi, karmelu i suszonych owoców majà wp∏yw przede wszystkim 3 czynniki: unikalny proces destylacji, woda i drewno.

ne nuty palone. Smak: ∏agodny i doÊç s∏odki. Czuç wanili´, cytryn´ i czarne porzeczki. Czysty i ∏agodny. Finisz: m∏ody, zielony. Nieco o∏ówkowych wiórów.

PENDERYN WRU 125TH. ANNIVERSARY LIMITED 50% Autor noty i punktacja: Martine Nouet – 8,5 pkt. Nos: d´bowy, czuç sklep z antykami, pude∏ko po

JEDNA... ZA TO JAKA

W destylarni Penderyn, która swà nazw´ zaczerpn´∏a od malowniczo po∏o˝onej wsi na po∏udniu Walii, po∏o˝onej niedaleko Cardiff, wszystko zaczyna si´ od zaopatrzenia w wysokiej jakoÊci j´czmienny zacier. Dostawcà tego produktu jest browar S. A. Brain & Co., jeden z najbardziej znanych i cenionych

w Walii. Gdy zacier (8% zawartoÊci alkoholu), wytwarzany wed∏ug ÊciÊle okreÊlonych norm wy∏àcznie z walijskiego j´czmienia, trafi do gorzelni, rozpoczyna si´ proces pojedynczej destylacji. Ka˝dego ranka miedziane alembiki nape∏nia si´ zacierem i zaczyna podgrzewaç. UnikalnoÊç tego procesu polega na tym, i˝ kolumna destylacyjna wyposa˝ona jest w kilka naczyƒ, do których po kolei dociera para. Dzi´ki temu destylat oczyszcza si´ niemal ze wszystkich niepo˝àdanych zwiàzków chemicznych (wi´kszoÊç tradycyjnych technologii nie jest w stanie tak oczyÊciç destylatu nawet po dwu- lub trzykrotnej destylacji) oraz nabiera lekkoÊci, mi´kkoÊci i ∏agodnoÊci. Wynalazcà tego aparatu by∏ David Faraday, daleki krewny Michaela Faradaya, s∏ynnego brytyjskiego chemika i fizyka, jednego z najwybitniejszych uczonych XIX wieku. Po procesie destylacji 92-procentowy alkohol trafia do beczek. Fakt, i˝ zosta∏ on dobrze oczyszczony ma tu nie lada znaczenie. Wi´kszoÊç producentów whisky pozbywa si´ niepo˝àdanych domieszek, wypalajàc od Êrodka beczki. Gorzelnicy z Penderyn mogà wi´c skupiç si´ wy∏àcznie na uzyskaniu

cygarach, czekolada, szczypta geranium. Z czasem zapach staje si´ bardziej kwiatowy i s∏odki. Smak: s∏odki na poczàtku, z czasem coraz bardziej wytrawny i pikantny. Czuç marmolad´, gorzkie pomaraƒcze, imbir, dobrze czuç te˝ dàb. Finisz: wytrawny, pikantny i owocowy. Czuç cydr.

30

„W Êwiecie globalizacji i ogromnych firm dla nas wa˝ne jest, by konsumenci zrozumieli, ˝e Penderyn jest ma∏à destylarnià. (…) Niektóre destylarnie produkujà wi´cej w jeden dzieƒ ni˝ my w ciàgu roku.”

Whisky

Cechà charakterystycznà walijskiej whisky jest specjalna destylacja, która zapewnia jej ∏agodny smak.

z d´bu wi´kszego bogactwa smaku i g∏´bi destylatu. Maturacja walijskiej whisky odbywa si´, podobnie jak wi´kszoÊci szkockich trunków, w beczkach po bourbonie. Penderyn kupuje naczynia od dwóch producentów amerykaƒskiej whiskey – Buffalo Trace i Evan Williams (Evan Williams pochodzi∏ z Walii i by∏ jednym z twórców amerykaƒskiego przemys∏u alkoholowego). Ciekawym rozwiàzaniem jest stosowanie w koƒcowej fazie le˝akowania destylatu beczek po maderze – dzi´ki temu finalny produkt jest subtelniejszy i bardziej z∏o˝ony. WODA Z EPOKI LODOWCOWEJ

O tym, jak wa˝nym sk∏adnikiem whisky jest woda, wiedzà chyba wszyscy koneserzy tego trunku. Dla wi´kszoÊci gorzelni kluczowym czynnikiem w wyborze lokalizacji jest w∏aÊnie êród∏o odpowiedniej wody. Destylarnia Penderyn po∏o˝ona jest w Brecon Beacons National Park, a tak˝e wewnàtrz Forest Fawr National Geopark, geoparku – jednego z 53 na Êwiecie, który ze wzgl´du na bardzo malownicze wy˝yny, uformowane na powierzchni 1.347 km2, uznany

zosta∏ przez UNESCO za jeden z najwa˝niejszych geologicznych krajobrazów w Europie. Gdy 10 tysi´cy lat temu koƒczy∏a si´ ostatnia epoka lodowcowa, lód pokrywajàcy pó∏nocnà Europ´ zatrzyma∏ si´ w∏aÊnie tam, gdzie obecnie mieÊci si´ destylarnia. Dzi´ki takiemu po∏o˝eniu gorzelnia Penderyn ma niepowtarzalnà mo˝liwoÊç czerpania wody bogatej w minera∏y, która idealnie nadaje si´ do wytwarzania uisge beatha. W destylarni wykorzystuje si´ jà zarówno w czasie destylacji, jak i do rozcieƒczania destylatów. Nad ca∏oÊcià produkcji jedynej walijskiej whisky czuwajà – Jim Swan, master distiller oraz Gillian Howell, distiller. To w∏aÊnie oni sà twórcami stylu Penderyn, który Jim Swan okreÊli∏ jako bardzo zbalansowany, zwa˝ywszy na moc trunku (46% zawartoÊci alkoholu), z wyraênym smakiem toffi i lekkim aromatem wrzosu oraz d∏ugim finiszem, w którym czuç egzotyczne owoce, rodzynki i wanili´. Ze wzgl´du na niewielkà produkcj´, w Penderyn wytwarza si´ zaledwie jednà beczk´ destylatu dziennie, whisky ta dost´pna jest w bardzo ograniczonych iloÊciach. Na portfolio marki sk∏adajà si´: Penderyn Single Malt Welsh Whisky (46%), podstawowa whisky,

dost´pna w ró˝nych obj´toÊciach i opakowaniach, oraz kilka limitowanych edycji, m.in. Penderyn Grand Slam (46%), Penderyn Welsh Rugby Union – 125 th. Anniversary Edition (50%), Penderyn Oloroso Finish i Penderyn Peated Edition (50%). Wy∏àcznym dystrybutorem whisky Penderyn w Polsce jest firma Tudor House, a wybrane produkty kupiç mo˝na m.in. w sieci sklepów Ballantines. Zapewne niejeden koneser whisky zastanawia si´, czy wÊród tylu wspania∏ych trunków jest jeszcze miejsce na nowoÊci, oraz czy taki kraj, jak Walia, w którym nie ma szczególnych tradycji gorzelnictwa, jest w stanie stworzyç godnà uwagi whisky. Ka˝dy mi∏oÊnik „wody ˝ycia” sam powinien to rozstrzygnàç. Wydaje si´ jednak, i˝ sposób, w jaki walijscy gorzelnicy zabrali si´ do stworzenia swojej narodowej whisky, jest godny uwagi. Ponadto Penderyn znacznie ró˝ni si´ od swoich bardziej znanych odpowiedników ze Szkocji czy Irlandii, przez co wprowadza nowà jakoÊç i smak do bogatego Êwiata uisge beatha. Ale przecie˝ tego nigdy za du˝o. WOJCIECH NAPORA FOT. MONIKA FILIPIUK, ARCHIWUM, SHUTTERSTOCK

„Niesamowicie s∏odowe pierwsze wra˝enie na podniebieniu, opadajàce tak delikatnie, jak p∏atek Êniegu. Zaraz po nim nast´puje s∏odko-gorzki smak owoców, g∏ównie czerwonych pomaraƒczy, dok∏adnie wyczuwalny na kubkach smakowych. Zdumiewajàcy trunek”. JIM MURRAY O PENDERYN SINGLE MALT WELSH WHISKY

31

Whisky

T H E B A LV E N I E – T R A D Y C J A Z S E R C A S P E Y S I D E

Pod znakiem czerwonej ró˝y Nawet w ojczyênie whisky – Szkocji – niewiele jest destylarni, w których – tak jak w Balvenie – w dalszym ciàgu przygotowuje si´ i suszy j´czmieƒ z pobliskich pól. Równie niewiele gorzelni w dalszym ciàgu zatrudnia w∏asnych bednarzy i kotlarzy, których jedynym zadaniem jest opieka nad alembikami.

32

Whisky

Smaki The Balvenie THE BALVENIE DOUBLE WOOD 12 Y.O. Whisky starzona w dwóch rodzajach beczek – najpierw w d´bowych, a nast´pnie w beczkach po sherry oloroso. Trunek o ∏agodnym, lekko orzechowym smaku, z delikatnà nutà cynamonu oraz s∏odkawym aromacie miodu i wanilii. ZawartoÊç alkoholu: 40%. Dost´pna w Polsce (rekomendowana cena na pó∏ce w handlu tradycyjnym – 175 z∏).

THE BALVENIE 15 Y.O. Whisky nape∏niana do butelek tylko i wy∏àcznie z pojedynczej beczki po bourbonie (z jednej beczki powstaje maksymalnie 350 butelek). Ka˝da butelka jest r´cznie numerowana. Whisky ma mioWszystkie beczki, w których le˝akowana jest whisky The Balvenie, przygotowywane sà r´cznie przez bednarzy, a nast´p-

dowo-waniliowy aromat z delikatnà nutà d´bu

nie uk∏adane horyzontalnie w trzech bàdê czterech rz´dach.

oraz bogaty, pe∏ny, s∏odkawy smak z nutà palonego torfu. ZawartoÊç alkoholu: 50,4%.

THE BALVENIE PORTWOOD 21 Y.O.

Whisky The Balvenie od 1892 roku powstaje w Dufftown, mieÊcie b´dàcym sercem Speyside i stolicà produkcji szkockiej whisky. Swojà nazw´ whisky i produkujàca jà destylarnia zawdzi´czajà górujàcemu nad okolicà Êredniowiecznemu zamkowi Balvenie. Jego dziewi´çsetletnia historia splot∏a si´ z dziejami miasta (które notabene swà nazw´ wzi´∏o od imienia mieszkajàcego w XVII wieku na zamku Alexandra Duff of Braco) oraz samej destylarni. Destylarnia Balvenie zosta∏a za∏o˝ona przez Williama Granta, którego dzie∏em by∏y równie˝ whisky Grant’s oraz Glenfiddich. To w∏aÊnie on postanowi∏ w 1892 roku zaadaptowaç po∏o˝one obok destylarni Glenfiddich budynki i zaczà∏ w nich destylowaç The Balvenie. W za∏o˝eniu whisky ta, choç produkowana z tego samego j´czmienia i wody co Glenfiddich, mia∏a byç trunkiem o kompletnie odmiennym charakterze. Tym, co dziÊ wyró˝nia The Balvenie spoÊród innych whisky, jest fakt, ˝e destylarnia nadal ogromny nacisk k∏adzie na tradycyjny sposób produkcji. ZA PAN BRAT Z TRADYCJÑ

Podobnie jak ponad sto lat temu, przy produkcji The Balvenie wykorzystuje si´ j´czmieƒ z nale˝àcych do destylarni pól – tysiàcakrowa farma Balvenie Mains znajduje si´ w pobli˝u zabudowaƒ destylarni. Poza tym Balvenie to jedna z nielicznych szkockich de-

stylarni, w których w dalszym ciàgu odbywa si´ przygotowywanie i suszenie s∏odu j´czmiennego. Tradycyjne pomieszczenia przeznaczone do wykonywania tych czynnoÊci sà dziÊ dumà w∏aÊcicieli destylarni. Zebrany z pobliskich pól j´czmieƒ najpierw jest moczony w êródlanej wodzie, a nast´pnie rozk∏adany i regularnie nawil˝any. Czterech pracowników trzy razy dziennie zajmuje si´ przewracaniem ziaren, co u∏atwiç ma ich kie∏kowanie. Nast´pnie ziarna przenosi si´ do pomieszczenia, w którym sà suszone przy wykorzystaniu dymu torfowego. Ziarna sà rozsypywane na metalowej, perforowanej pod∏odze, pod którà buzuje ogieƒ podsycany torfem i antracytem. Warto dodaç, ˝e torf jest u˝ywany wy∏àcznie w ciàgu pierwszych 12 godzin suszenia, w ciàgu nast´pnych godzin wykorzystuje si´ tylko antracyt. Aromatyczny torfowy dym przenika ziarna i wydostaje si´ poprzez specjalne otwory w dachu. Suszenie ziarna przeznaczonego do produkcji The Balvenie trwa mniej wi´cej 40 godzin, w zale˝noÊci od warunków pogodowych i temperatury. Zmielone, zes∏odowane ziarna zalewa si´ wodà, dodaje dro˝d˝e, a powsta∏y zacier fermentuje 3-4 dni w kadziach wykonanych z sosny oregoƒskiej.

Whisky starzona w d´bowych beczkach, a nast´pnie w beczkach po porto. Charakteryzuje si´ jedwabistym, miodowym i lekko pikantnym smakiem oraz delikatnym, owocowym aromatem z wyczuwalnymi nutami rodzynek. ZawartoÊç alkoholu: 40%.

THE BALVENIE NEW WOOD 17 Y.O. Whisky starzona w 79 d´bowych beczkach, a nast´pnie przelana na okres 4 miesi´cy do beczek z wypalonego amerykaƒskiego bia∏ego d´bu, które nigdy przedtem nie s∏u˝y∏y do starzenia innego trunku. W wyniku tych staraƒ powsta∏a dojrza∏a whisky, której jedwabiste, miodowe i d´bowe tony zrównowa˝one zosta∏y subtelnym wp∏ywem nowego drewna, dodajàcego trunkowi odrobiny pikantnoÊci i delikatne waniliowe nuty. ZawartoÊç alkoholu: 40%. Dost´pna w Polsce (rekomendowana cena na pó∏ce w handlu tradycyjnym – 245 z∏).

THE BALVENIE 30 Y.O. Whisky powsta∏a, aby uczciç 30-lecie pracy Davida Stewarta w destylarni Balvenie. Trunek charakteryzuje si´ jedwabiÊcie g∏adkim, miodowym aromatem z wyczuwalnymi nutami wanilii i kandyzowanych skórek pomaraƒczy. ZawartoÊç alkoholu:

SI¸A RZEMIOS¸A

Dumà destylarni Balvenie sà dziÊ przede wszystkim wykwalifikowani rzemieÊlnicy.

47,3%. êród∏o: Bols (dystrybutor The Balvenie)

33

Whisky

Pani z czerwonà ró˝à Historia whisky The Balvenie zwiàzana jest z dziejami Êredniowiecznego zamku Balvenie, który strzeg∏ goÊciƒca z Cabrach do Moray. W ciàgu wieków zamieszkiwa∏o go wielu wybitnych Szkotów, ale w pami´ci pozosta∏a przede wszystkim Margaret Douglas, znana jako Pi´kna Pani z Galloway. Jak mówià opowieÊci, wiod∏a ona nieszcz´Êliwe i samotne ˝ycie po tym, jak jej brat i pierwszy mà˝ zostali zamordowani, a drugi wybranek uciek∏ do Anglii. Zauroczony pi´knoÊcià lady Margaret i poruszony jej smutkiem król Ja-

Ciekawostkà jest fakt, ˝e do podsycania ognia w trakcie suszenia ziaren w destylarni Balvenie torf stosowany jest tylko

kub II odda∏ jej we w∏adanie zamek Balvenie, za-

w pierwszych 12 godzinach, a po nim wy∏àcznie antracyt.

strzegajàc przy tym, ˝e zwalnia mieszkaƒców zamku z wszelkich danin na rzecz królestwa, z wyjàtkiem przekazywanej rokrocznie czerwonej ró˝y. Historia Pi´knej Pani z Galloway mia∏a szcz´Êliwe zakoƒczenie – jej trzecie ma∏˝eƒstwo z przyjacielem króla, Johnem Stewartem, hrabià Atholl, by∏o udane i przetrwa∏o wiele lat. W póêniejszych latach w zamku przebywa∏a m.in. szkocka królowa, Maria. W XVIII wieku w∏aÊciciele Balvenie postanowili w pobli˝u wybudowaç drugà, znacznie wygodniejszà posiad∏oÊç, która w 1892 roku zosta∏a zakupiona przez Williama Granta i zaadaptowana na destylarni´ Balvenie. Piwnice zamieniono na magazyny, w których mia∏a dojrzewaç whisky, parter przeznaczono na s∏odowni´, a kolejne pi´tra s∏u˝y∏y do przechowywania ziarna. W latach 20. posiad∏oÊç zosta∏a ca∏kowicie przebudowana. Powsta∏y kamienne s∏odownie i suszarnie, za∏o˝ono Êwiat∏o elektryczne, zwi´kszano tak˝e liczb´ alembików.

Wszystkie beczki sà bowiem przygotowywane r´cznie przez bednarzy, a nad s∏u˝àcymi do destylacji alembikami czuwajà doÊwiadczeni kotlarze, przy czym profesje te nierzadko przechodzà z ojca na syna. W destylarni funkcjonuje obecnie dziewi´ç alembików. Aby wyró˝niç smak The Balvenie spoÊród innych whisky, a przede wszystkim od wytwarzanego z tej samej wody i j´czmienia Glenfiddicha, alembiki z Balvenie sà wi´ksze, majà te˝ zdecydowanie d∏u˝sze szyjki od stosowanych do produkcji Glenfiddicha. W du˝ej mierze to w∏aÊnie w kszta∏cie alembików, ich wysokoÊci, obwodzie i d∏ugoÊci szyi kryje si´ tajemnica smaku, aromatu i charakter produkowanego w nich destylatu. Oryginalne pierwsze alembiki zainstalowane w destylarni Balvenie podobno pochodzi∏y z destylarni Lagavulin na wyspie Islay oraz z Glen Albyn, zburzonej destylarni z Inverness. Podobnie jak kiedyÊ, dzisiejsze alembiki majà ograniczonà ˝ywotnoÊç – w destylarni Balvenie pracujà one przeci´tnie oko∏o 15 lat. Za ich wymian´ odpowiada mistrz destylacji oraz kotlarz. To w∏aÊnie kotlarz ocenia, który z alembików kwalifikuje si´ do wymiany i pilnuje, aby ka˝de z nowo instalowanych urzàdzeƒ by∏o w najmniejszych szczegó∏ach identyczne z poprzednim. KOLEJNE POKOLENIE BEDNARZY

Whisky The Balvenie poddawana jest podwójnej destylacji, z których pierwsza trwa 6 godzin, a druga – 11. Przed rozpocz´ciem dojrzewania redukuje si´ moc gotowego destylatu przy u˝yciu êródlanej wody z pobli-

34

skich Conval Hills (z 70 do 63,5%). Destylat dojrzewa w r´cznie wykonywanych beczkach. Warto przy tym wspomnieç, ˝e destylarnia Balvenie zatrudnia kolejne ju˝ pokolenie bednarzy, a zawód ten cieszy si´ w okolicy ogromnym powa˝aniem. Powiada si´, ˝e nawet 50% finalnych smaków i aromatów whisky jest wynikiem zastosowania tego, a nie innego drewna. W∏aÊciciele The Balvenie z pewnoÊcià wzi´li sobie do serc te wskazówki. Destylarnia Balvenie wykorzystuje do dojrzewania whisky trzy rodzaje beczek. Pierwsze z nich wykonane sà z amerykaƒskiego d´bu (beczki po bourbonie), drugie – z europejskiego d´bu, w których dojrzewa∏a hiszpaƒska sherry oloroso, wykorzystuje si´ tak˝e beczki, w których dwa lata przechowywano portugalskie porto. Dumà destylarni sà tak˝e tradycyjne, mieszczàce si´ w piwnicach magazyny, ciemne, ch∏odne, wype∏nione charakterystycznym aromatem glinianej pod∏ogi i dojrzewajàcego trunku. Beczki sà umieszczane horyzontalnie w trzech albo czterech pionowych rz´dach. Nad doborem beczek do dojrzewania poszczególnych destylatów whisky czuwa David Stewart. Jest on najd∏u˝ej pracujàcym szkockim malt masterem, za co w 2005 roku nagrodzony zosta∏ presti˝owym odznaczeniem IWSC. David Stewart, który z produkcjà whisky zwiàzany jest od ponad 30 lat, nie jest pod tym wzgl´dem w Balvenie wyjàtkiem. Wielu bednarzy, mistrzów destylacji, pracowników magazynów czy kotlarzy pracowa∏o tu nawet kilkadziesiàt lat. JUSTYNA ¸OTOWSKA FOT. BALVENIE (BOLS)

Whisky

N O T Y D E G U S TA C Y J N E

Whisky z Highlands ¸ukasz Sosiƒski (www.pickandtaste.pl) ponownie dzieli si´ swoimi spostrze˝eniami z degustacji szkockich single maltów pochodzàcych z najwi´kszego regionu – Highlands. Tym razem przedmiotem jego degustacji sà whisky – Balblair, Blair Athol oraz Glenmorangie.

Balblair 26 Y.O. 1979-2005 46% Bourbon Cask – OB

jest delikatna, troszk´ s∏odu i ciasto, wanilia, le-

cynamon, suszone owoce, g∏ównie pomaraƒcze,

ciutkie morelki.

troch´ pikantnych nut; z wodà: suszone owoce,

Finisz: d∏ugi, wytrawny, akcenty wanilii.

pomaraƒcze, morelki, du˝o ∏agodniejszy, pikantny,

Podsumowanie: Bez dodatku karmelu. Bardzo

przyprawy, znika alkohol, du˝o wytrawniejsze nuty,

Zapach: bez wody: prawie nie ma alkoholu, du˝o

przyjemna, delikatna, mieszanka gorzkiego s∏odu

coÊ z leciutkiej s∏odyczy na koniec, wanilia.

suszonych kwiatów, s∏onecznik, rumianek, bardzo

z elementami sherry. Tak ∏agodna whisky, ˝e nie

Smak: bez wody: bardzo gorzka, wytrawny j´cz-

wytrawna, cytrusy zmieszane z zio∏ami, bardzo

nale˝y do niej dodawaç wody – to niszczy trunek!

mieƒ, wanilia i Êmietana, morelki i pomaraƒcze

INVER HOUSE POLSKA

– sporo, troch´ grejpfruta, przyprawy, troch´ s∏o-

delikatna wanilia, Êwie˝e drewno; z wodà: brak alkoholu, bardzo wytrawna, g∏ównie zio∏a i beczka, lekka Êmietana i cytrusy, du˝o cieplejsza, lekka s∏odycz – morelki.

Balblair 28 Y.O. 1979-2007 43% – OB INVER HOUSE POLSKA

du, gorzkoÊç i wytrawnoÊç z owoców; z wodà: przyjemny, ciasto, gorzki z owoców, pomaraƒcze, troch´ s∏odu, wytrawnoÊç z lekkich zió∏ i trawy koszonej.

Smak: bez wody: mocno rozgrzewa, bardzo wytrawna, sporo s∏odu, orzechy zielone – mielone,

Zapach: bez wody: nie czuç wcale alkoholu, przy-

Finisz: mocno wytrawny, pomaraƒcze i morelki,

na koƒcu odrobina s∏odyczy – rodzynki i morele,

jemnie s∏odka, du˝o owoców egzotycznych –

troch´ gorzkich smaków, póêniej pojawiajà si´ ro-

a tak˝e wanilii i Êmietany, zdecydowana i mocno

mango, marakuja, ananas z puszki – dominujà,

dzynki.

wytrawna; z wodà: znacznie mniej wytrawna, zio-

du˝o ciep∏ego, przyjemnego s∏odu, wanilia, drew-

Podsumowanie: Jest troch´ niepe∏na.

∏a i trawy z lekkà Êmietanà, wytrawne cytrusy,

no, troch´ rodzynek; z wodà: wytrawniejsza, poja-

sporo beczki i pikantnoÊci.

wia si´ troch´ kwiatów, lekkie zio∏a, wytrawne

Finisz: wytrawny, mocno pikantny, z elementami

skórki cytryny, ca∏y czas leciutka s∏odycz i sporo

wanilii i Êmietany.

s∏odu, wanilia.

Podsumowanie: Niefiltrowana i bez dodatku kar-

Smak: bez wody: Êciàgajàcy s∏ód – taki gorzki, pi-

Zapach: bez wody: nie ma alkoholu, owoce goto-

melu. Jak dla mnie, jest to whisky odrobin´ za

kantny, potem wanilia i Êmietana, ale te˝ lekki

wane, bardzo du˝o wanilii i Êmietany, troch´ wy-

wytrawna i pikantna.

miód, coÊ z cytrusów, gorzkie morelki, ale te˝ poja-

trawnoÊci – takiej ze Êwie˝ego drewna, coÊ z olej-

wiajà si´ egzotyczne owoce, zio∏a i trawy; z wodà:

ku waniliowego, ∏adnie si´ miesza wanilia i becz-

Balblair 18 Y.O. 1989-2007 43% – OB

delikatna, troch´ s∏odu i czekolady, owoce egzo-

ka z olejkami; z wodà: bardzo delikatna, Êmieta-

tyczne i wanilia oraz Êmietana, dobrze zrównowa-

na i mas∏o, wi´cej s∏odkich, gotowanych owoców,

˝ona i oleista, troch´ – ale bardzo ma∏o – miodu.

Êwie˝a beczka – mokre drewno.

Finisz: wytrawny, coÊ z cytryn i lekki miód.

Smak: bez wody: delikatna, troch´ goryczki, du˝o

Zapach: bez wody: bardzo delikatna, prawie nie

Podsumowanie: Nie dodawaç do niej wody. Bar-

wanilii i Êmietany, troch´ s∏odu – lekko palonego,

czuç alkoholu, du˝o wanilii i ciasta, lekkie kwiaty,

dzo dobrze zrównowa˝ona. Ciekawa i bardzo

goryczka, coÊ z pomaraƒczy i morelki – owocowa

wrzosy, coÊ z sherry oloroso, leciutkie cytrusy

przyjemna whisky.

gorzkoÊç; z wodà: nie czuç alkoholu, dominacja

INVER HOUSE POLSKA

i troszk´ s∏odu, morele, lekka wytrawnoÊç, sporo olejów; z wodà: bardzo delikatna, wi´cej owocowej s∏odyczy – dominuje, troszk´ wanilii.

Glenmorangie 10 Y.O. 40% – OB GRAND PRIX – ALKOHOLE ÂWIATA

Êmietany i ciasta z lekkim s∏odem i goryczkà, lek-

Blair Athol 12 Y.O. 43% – OB – F&F GRAND PRIX – ALKOHOLE ÂWIATA

ka pomaraƒcza. Finisz: ∏agodny, pojawia si´ beczka, tosty. Podsumowanie: Bardzo ∏adnie zrównowa˝ona,

Smak: bez wody: ciep∏a, bardzo delikatna, s∏ód, zio∏a, sporo wanilii, leciutkie morelki, wytrawna

Zapach: bez wody: Êrednia iloÊç alkoholu, du˝o

delikatna, bardzo przyjemna, Êmietana. Jak na

sherry, rodzynki, mocno rozgrzewa, czarna czeko-

wanilii i Êmietany, sporo ciasta i pomaraƒczy – wy-

10-letnià, to bardzo przyjemna whisky. Dobra dla

lada; z wodà: wcale nie czuç mocy whisky, tak

trawnych i lekko s∏odkich aromatów, przyprawy,

poczàtkujàcych.

35

Wino

CHABLIS – TO CO NAJLEPSZE W CHARDONNAY

Burgundzki mistrz elegancji Prawdziwe Chablis jest zdecydowane, ale nie szorstkie, pe∏ne mineralnoÊci, o du˝ym potencjale starzenia. Niektórych jednak zra˝a do tego trunku zapach przypominajàcy mokrà we∏n´, który czasami pojawia si´ w okresie przejÊciowym.

36

Wino

JERZY KRUK, SOMMELIER W FIRMIE

ARKADIUSZ KRAWCZYK, HORECA MANAGER

CENTRUM WINA:

W FIRMIE

PARTNER CENTER:

WIKTOR ˚ELAZNY, W¸AÊCICIEL

WINIARNI BURGUNDIA:

„Butelk´ zakupionà teraz mo˝emy przechowaç w naszych piwnicach i otworzyç nawet po (…) latach”.

„W klasyfikacji Chablis wyró˝nia si´ cztery poziomy: na szczycie hierarchii znajdujà si´ Grand Crus”.

„Sà one twarde, ale nie szorstkie; przywodzà na myÊl kamienie i minera∏y.”

Dobrym winiarskim wprowadzeniem do poznania potencja∏u regionu Chablis mogà byç trunki Pére & Fils Patriarche, których aktualny rocznik na rynku to 2004. Wino to jest Êwie˝e, owocowe, o lekko mineralnym rysie, gotowe do picia ju˝ teraz. Mog´ te˝ zasugerowaç wina jednego z czo∏owych producentów z Burgundii, Josepha Drouhin, który nale˝y do bardzo presti˝owego stowarzyszenia Primum Familiae Vini. Ich podstawowe chablis wyst´puje aktualnie w roczniku 2006, a ten – wraz z 2005 – nale˝y w ostatnich latach do najlepszych. Wino ma przyjemny, cytrusowy nos, z lekko przyprawowym t∏em, zwraca tak˝e uwag´ jego wyraêna i charakterystyczna mineralnoÊç. Do jednych z najwybitniejszych win regionu Chablis nale˝à trunki pochodzàce z winnic Grand Cru. Joseph Drouhin 2005 Vaudesir A.C. Chablis Grand Cru to wino, które ociera si´ o mistrzostwo. Ma wyraêny, mocno mineralny charakter, doskona∏à równowag´, zaÊ wyraêna kwasowoÊç w po∏àczeniu z mocnà strukturà wina, daje ukojenie. Ponadto wino to charakteryzuje si´ d∏ugim potencja∏em starzenia. Prawdà jest, ˝e wysoka cena nie pozwala na codzienne obcowanie z tym winem, ale z pewnoÊcià zdarzajà si´ sytuacje, dla których warto w nie zainwestowaç. Butelk´ zakupionà teraz mo˝emy przechowaç w naszych piwnicach i otworzyç nawet po dziesi´ciu lub dwudziestu latach, na przyk∏ad na rocznic´ Êlubu, choç trzeba przyznaç, ˝e otwarcie takiego wina jest ju˝ okazjà samà w sobie.

Chablis to najbardziej klasyczne i – wed∏ug znawców – najlepsze na Êwiecie Chardonnay, które sta∏o si´ przedmiotem naÊladownictwa czy te˝ inspiracji wielu innych rejonów winiarskich na ca∏ym Êwiecie. Chablis z najlepszych winnic i roczników osiàga sumy porównywalne z „prawdziwymi” burgundami. W klasyfikacji Chablis wyró˝nia si´ cztery poziomy: na szczycie hierarchii znajdujà si´ Grand Crus, nast´pnie sà Premiers Crus, póêniej zwyczajne Chablis i – jako ostatnie – Petits Chablis. Moimi ulubionymi chablis sà bezsprzecznie trunki pochodzàce z winiarni nale˝àcej do rodziny Bouchard Aine & Fils. Pierwszym winem, które chcia∏bym poleciç, jest Chablis (A.C. Chablis) – klasyczne Chardonnay pochodzàce z ojczyzny win produkowanych z tego szczepu. Ma klarownà, z∏oto˝ó∏tà barw´, charakteryzuje si´ aromatem bia∏ych kwiatów i Êwie˝ych owoców, g∏ównie brzoskwini, w tle wyczuwalne sà suszone owoce, orzechy i nuty mineralne. W ustach – obok owoców – pojawia si´ wanilia. Kolejnym wartym polecenia winem tego producenta jest Chablis 1er Cru (A.C. Chablis), którego barwa, typowa dla klasycznego Chardonnay, mieni si´ z∏otozielonymi refleksami. Wino to jest eleganckie i z∏o˝one, z wyczuwalnymi dojrza∏ymi owocami brzoskwini i nutami roÊlinnymi oraz mineralnymi. W ustach jest ono okràg∏e, maÊlane, kwiatowe, z d∏ugim finiszem. Potencja∏ le˝akowania tego znakomitego wina wynosi do 10 lat.

Nie∏atwo jest opisaç wina Chablis, ale z pewnoÊcià mo˝na powiedzieç, ˝e sà one twarde, ale nie szorstkie; przywodzà na myÊl kamienie i minera∏y. Ju˝ we wczesnej m∏odoÊci kuszà z∏ocistym odcieniem zieleni. Dojrzewajàc w kadziach, zachowujà lekkoÊç i Êwie˝oÊç, natomiast w beczkach nabierajà treÊci i mocy. Ich bukiet (najcz´Êciej kwiatowy) mo˝e mieç w sobie coÊ z zapachu jab∏ka, migda∏ów, orzechów lub skoszonej trawy. W winiarni Burgundia od kilku lat w ofercie mamy rodzinnà winnic´ Chablis z Domaine Jean Callet & Fils, zarzàdzanà przez Gillesa Collet wraz z ˝onà Dominique. OsobiÊcie polecam Chablis Premier Cru Montmains 2003, które przedstawia pe∏ni´ mo˝liwoÊci climats i przy okazji ∏àczy tradycj´ z nowoczesnoÊcià. Natomiast, je˝eli ktoÊ ma du˝o czasu i zasobniejszy portfel, polecam Chablis Grand Cru Valmur. Wspomnia∏em o czasie, poniewa˝ m∏ode Grand Cru najcz´Êciej nie odkrywa jeszcze ca∏ej gamy swoich mo˝liwoÊci. Potrzebuje wiele lat dojrzewania w butelce, aby ujawniç jakoÊç i charakter. Natomiast w dojrza∏ym wieku, obok cz´sto pojawiajàcej si´ mi∏ej nuty miodu, mo˝emy zauwa˝yç niepowtarzalnà palet´ dalszych aromatów, która w zale˝noÊci od rocznika zmierza w stron´ pieczarek, igliwia, sma˝onego chleba lub suszonych owoców i wosku, przy czym mineralny akcent utrzymuje si´ bardzo d∏ugo. JUSTYNA ¸OTOWSKA FOT. SHUTTERSTOCK

37

Wino

WINIARSKÑ SPECJALNOÂCIÑ JURY JEST VIN JAUNE

Jura – nie tylko dinozaury Równiny i niziny, jeziora i góry – pe∏en kontrastów krajobraz wyrzeêbiony przez si∏y natury przed milionami lat. Tak w∏aÊnie wyglàda Jura, niewielka winiarska enklawa, le˝àca we wschodniej Francji, tu˝ przy granicy ze Szwajcarià. Od zachodu sàsiaduje z Burgundià, zaÊ na po∏udnie od niej le˝y Sabaudia.

38

Wino

Udokumentowane tradycje winiarskie tych obszarów si´gajà X wieku, choç faktycznie nale˝y je cofnàç o dodatkowe 700 lat. W XIII wieku trunki z Arbois by∏y stawiane na równi z uznanymi winami z Beaune, Bordeaux i Epernay. Przed epidemià filoksery tutejsze winnice zajmowa∏y powierzchni´ ponad 20 tys. hektarów. Jednak pod koniec XIX wieku znacznie podupad∏y i obecnie ich area∏ nie przekracza 2 tys ha. Mimo to Jura znalaz∏a si´ w gronie pierwszych francuskich apelacji, ustanowionych w 1936 roku, a trzydzieÊci lat wczeÊniej to w∏aÊnie tu powsta∏o pierwsze we Francji stowarzyszenie winogrodników – Coopérative Fruiti¯re Vinicole d’Arbois. Niewielu te˝ wie, ˝e w Arbois swoje dzieciƒstwo sp´dzi∏ s∏ynny chemik i prekursor mikrobiologii, przez wielu uwa˝any za ojca nowoczesnej enologii, Ludwik Pasteur, który zajmowa∏ si´ m.in. problemami fermentacji, a swoje badania prowadzi∏ w winnicy w Rosi¯res, po∏o˝onej niedaleko Arbois. Wyniki swoich eksperymentów opisa∏ w studiach na temat wina i jego fermentacji w 1866 roku. CZTERY APELACJE

Departament Jura rozciàga si´ z pó∏nocy na po∏udnie na d∏ugoÊci zaledwie 80 km i szerokoÊci 6 km. Mimo to wydzielono w nim a˝ cztery winiarskie apelacje – Côtes du Jura, l’Etoile, Arbois i Arbois-Pupillin oraz Château Chalon, dodatkowo pochodzà stàd dwa trunki z oznaczeniem A.O.C. – Crémant du Jura (wina musujàce) i Macvin du Jura. Wszystkim koneserom francuskich win znany jest przede wszystkim obszar le˝àcy mi´dzy miastami Arbois, Salins i Poligny, choç na tym nie koƒczà si´ tutejsze winiarskie propozycje. Nie mo˝na przecie˝ zapomnieç o Château Chalon, gdzie powstaje miejscowy odpowiednik sherry (vin jaune) czy te˝ Pupillin – stolicy niezwykle aromatycznej odmiany poulsard, z której powstajà ∏agodne i g∏adkie wina czerwone. A jest jeszcze Gevigny, Rotalier... Malownicze miasta i miasteczka, wokó∏ których uprawiane sà winoroÊle, mo˝na mno˝yç. Znawcy wina znajdujà wiele podobieƒstw mi´dzy Jurà a niezbyt odleg∏à Burgundià. Podobieƒstwa architektoniczne z ∏atwoÊcià wychwyci ka˝dy, nawet niezbyt wprawny, turysta, a pasj´ ∏àczenia win z potrawami widaç, zasiadajàc do jakiegokolwiek posi∏ku. Podobny jest klimat, choç zimy w okolicach Arbois

sà znacznie surowsze ni˝ np. w Beaune. Do tego dochodzà s∏ynne jurajskie wapienie, które kszta∏tujà pofa∏dowany pejza˝ obu regionów, oraz zaufanie, jakim winiarze z Jury obdarzyli najpopularniejsze burgundzkie odmiany – chardonnay oraz pinot noir. Choç trzeba przyznaç, ˝e najciekawsze tutejsze wina powstajà z miejscowych szczepów, g∏ównie savagnin, które miejscowi nazywajà naturé. MAGICZNE SAVAGNIN

Podstawà tutejszego winiarstwa jest 5 szczepów – chardonnay, savagnin, poulsard, trousseau i pinot noir. 20% upraw winoroÊli na terenie Jury przypada na poulsard, odmian´ znanà tu bardziej pod nazwà ploussard. W∏aÊnie z niej powstajà wina ró˝owe, które winifikowane sà jak tradycyjne wina czerwone, jednak za sprawà bladszego koloru sà one klasyfikowane jako ró˝owe i nazywane przez miejscowych coraile. Wina te uwodzà kolorem, a w ich bogatym bukiecie mo˝na odnaleêç m.in. aromaty moreli, ˝urawiny, wiÊni, ale tak˝e pieprzu, przypraw i leÊnej Êció∏ki. Jura ma równie˝ swoje wina czerwone, które produkowane sà nie tylko z poulsard, ale tak˝e z trousseau (okolice Arbois) i pinot noir (przede wszystkim na zachód od Château Chalon). Zwykle sà one dobrze zbudowane, a przy tym lekkie i pe∏ne owocowych aromatów – m.in. czerwone jagody (trousseau) oraz wiÊnie, truskawki, je˝yny (pinot noir).

Za to chardonnay oraz savagnin stanowià trzon tutejszych upraw bia∏ych winoroÊli. Równie cz´sto powstajà z nich wina jednoszczepowe, jak i kupa˝owane (w zale˝noÊci od zamys∏u producenta savagnin stanowi od 10 do 40%). Charakteryzujàc tutejsze Chardonnay, mówi si´ przede wszystkim o jego kwiatowoÊci i owocowoÊci, zaÊ Savagnin ceni si´ za charakter. Wytrawne Chardonnay majà ∏adny, elegancki nos, a ich kolory tworzà prawdziwà gam´, rozpi´tà mi´dzy bladà s∏omà, a˝ po stare z∏oto w przypadku trunków odznaczajàcych si´ du˝ym potencja∏em starzenia. W smakowej opozycji do jedwabistego na podniebieniu Chardonnay stoi Savagnin – kompleksowy, mocarny, z wyraênà nutà orzechowà, mogàcy le˝akowaç przez wiele lat. FRANCUSKA SHERRY

Jednak za prawdziwego króla tutejszych win bezdyskusyjnie uznaje si´ vin jaune, trunki najbardziej reprezentatywne dla regionu Jura, szczególnie dobre efekty dajàce w okolicach Château Chalon. Ich reputacja jest zas∏ugà zarówno niezwyk∏ego smaku (bardzo wytrawny) i aromatu, jak równie˝ niepospolitych metod produkcji. ˚eby powsta∏o vin jaune (uwa˝ane za francuski odpowiednik sherry), nale˝y mo˝liwie jak najpóêniej zebraç owoce savagnin i wyprodukowaç z nich bia∏e wino, które nast´pnie musi przez minimum 6 lat i 3 miesiàce le˝akowaç w d´bowych beczkach.

39

Wino

Nigdzie we Francji, tak jak w Jurze – mo˝e poza Burgundià – z takim pietyzmem nie zestawia si´ wina z potrawami.

Kulinarna harmonia Francuzi lubià schlebiaç swoim podniebieniom. Ale chyba nigdzie we Francji, tak jak w Jurze – oczywiÊcie poza Burgundià – z takim pietyzmem nie zestawia si´ wina z potrawami. Tutejsze wina ró˝owe znakomicie komponujà si´ z wszelkimi potrawami, poczynajàc od serów, poprzez w´dliny, a koƒczàc na drobiu i daniach z grilla. Ka˝dego smakosza mile zaskoczà wina czerwona z Jury podane do dziczyzny czy piersi z kaczki, a ju˝ w szczególnoÊci ˝eberka wo∏owe popijane Pinot Noir. Z kolei bia∏e wina o zdecydowanym, roÊlinnym charakterze Êwietnie sprawdzajà si´ w po∏àczeniu z rybami i owocami morza. W roli aperitifu zestawionego np. z w∏oskimi orzechami mo˝e wystàpiç vin jaune. Równie dobrze wino to mo˝e byç podawane z wybranymi lokalnymi serami bàdê te˝

W trakcie tego procesu cz´Êç wina ulatnia si´, co okreÊla si´ – podobnie jak to robià producenci koniaków czy whisky – mianem dzia∏ki anio∏ów. Ubytki nie sà uzupe∏niane, dlatego beczka nie jest wype∏niona winem po brzegi, a na jego powierzchni unosi si´ warstwa dro˝d˝y podobna do s∏ynnej flor z regionu Jerez. Ca∏y proces jest pieczo∏owicie nadzorowany przez winemakerów, którzy pilnie baczà, ˝eby wino nabra∏o odpowiedniego aromatu z charakterystycznymi nutami orzechów w∏oskich, migda∏ów i zió∏. Samo wino mo˝e sp´dziç w butelce dziesiàtki lat i nic nie straci ze swojego niezwyk∏ego smaku. Ciekawostkà jest fakt, ˝e vin jaune oferowane sà w bardzo specyficznych butelkach o pojemnoÊci 0,62 l, które nazywane sà la clavelin. Ta nietypowa pojemnoÊç zosta∏a dopuszczona winiarskimi przepisami prawnymi tylko dla tego rodzaju win. PojemnoÊç butelki nie jest dzie∏em przypadku. Otó˝, ponoç w∏aÊnie tyle zostaje z litra wina po ponadszeÊcioletnim starzeniu.

pite do potraw z dodatkiem kremowych sosów, foise gras, Êlimaków czy raków. Nale˝y przy tym pami´taç, ˝e vin jaune nale˝y otworzyç kilka godzin przed posi∏kiem. Dobrym zwieƒczeniem udanego posi∏ku b´dà vins de paille zestawione z deserem lub czekoladà. W roli deseru mo˝e równie˝ wystàpiç jedno z tutejszych win musujàcych, które równie dobrze sprawdzi si´ jako poprzedzajàcy posi∏ek aperitif. EntuzjaÊci macvin w∏aÊnie ten trunek wybiorà w roli aperitifu, koniecznie w mocno sch∏odzonej postaci. Smakosze nie powinni równie˝ sobie odmówiç dojrza∏ego melona z cienkim plasterkiem w´dzonej szynki popitej tym trunkiem. Na koniec trunek ten mo˝e byç znakomitym pomys∏em na pyszny, letni deser z waniliowymi bàdê karmelowymi lodami posypanymi rodzynkami.

40

S¸ODYCZ I MOC

Innà specjalnoÊcià Jury sà vins de paille, naturalnie s∏odkie wina o mocy alkoholu 14,5-17%, które powstajà ze starannie wyselekcjonowanych i zbieranych r´cznie owoców chardonnay, savagnin oraz poulsard. NiegdyÊ owoce suszone by∏y na s∏omianych matach, teraz sà do tego celu stosowane specjalne ruszty, na których owoce „sp´dzajà” do 6 tygodni, dzi´ki czemu nast´puje koncentracja cukru w owocach. Ze 100 kg owoców uzyskuje si´ zaledwie 15-18 litrów wina, które póêniej, przez 2-3 lata, starzone jest w d´bowych beczkach. W efekcie otrzymujemy mocny trunek z aromatami egzotycznych owoców (przede wszystkim pomaraƒczy).

Mapa winiarskich atrakcji Jury nie by∏aby pe∏na, gdyby nie wspomnieç o tutejszych winach musujàcych oraz macvin – mieszance soku winogronowego z winnym spirytusem. Crémant du Jura, apelacja obejmujàca wina musujàce, powsta∏a w 1995 roku i nale˝y do najm∏odszych apelacji w Jurze. Powstajà tu bia∏e i ró˝owe, wytrawne i pó∏s∏odkie wina musujàce, bazujàce na owocach chardonnay, pinot noir oraz poulsard. Sà one produkowane podobnymi metodami, jak ich szampaƒscy kuzyni. Z kolei macvin, trunek, którego korzenie si´gajà XIV wieku, powstaje z niefermentowanego soku winogronowego zmieszanego z trzecià cz´Êcià marca (ma moc 16-22%). Jego konsumpcj´ poprzedza dwunastomiesi´czne le˝akowanie w d´bowych beczkach. Winiarska Jura szeroko otwiera swoje podwoje przed enoturystami. Ju˝ na poczàtku lutego w wielu miejscowoÊciach regionu odbywa si´ La Percée du Vin Jaune (Otwarcie ˚ó∏tych Win), podczas którego przez dwa dni w ponad 50 piwnicach mo˝na spróbowaç nowego rocznika s∏ynnych vin jaune. Z tej okazji ka˝dego roku korzysta oko∏o 30 tys. goÊci. W po∏owie roku przychodzi sezon konkursów i festiwali winiarskich, w tym m.in. w Arbois, Sud-Revermont, Pupillin czy Montigny les Arsures. CzymÊ zupe∏nie wyjàtkowym jest F˘te du Biou, procesja nawiàzujàca do starotestamentowych opowieÊci, która w pierwszà niedziel´ wrzeÊnia odbywa si´ w Arbois, w trzecià – w Pupillin, zaÊ w czwartà – w Vadans i Montholier. Jak widaç, ka˝dy, kto zdecyduje si´ spróbowaç win pochodzàcych z Jury, b´dzie mia∏ ku temu a˝ nadto okazji. MARIUSZ GOLAK FOT. FRANCHE COMTÉ (WWW.RACINESCOMTOISES.NET), SHUTTERSTOCK

Wino

POL ROGER ROCZNIK 1928 – ULUBIENIEC CHURCHILLA

Bàbelki nie sà równe Zdaniem Christiana Pol-Roger, przedstawiciela piàtego ju˝ pokolenia s∏ynnej rodziny winiarskiej z Szampanii, doznania odczuwane podczas degustacji szampana majà w sobie coÊ z magii i tylko szampaƒskie bàbelki zas∏ugujà na szlachectwo.

41

Wino

Rodzina Pol-Roger posiada 85 hektarów winnic le˝àcych w najlepszych miejscach doliny d’Epernay.

Jak rozpocz´∏a si´ Pana przygoda z szampanem? Poczàtki przygody mojej rodziny z szampanem

Szampany dojrzewajà w XIX-wiecznych piwnicach.

potrzebuje przycinania, ˝eby uniknàç st∏umienia.

posiada 85 hektarów winnic le˝àcych w najlep-

Moja rada jest zatem nast´pujàca – odrzuç z∏e

szych miejscach doliny d’Epernay, a tak˝e w Côte

przyzwyczajenia i wspieraj dobre nawyki.

des Blancs, gdzie winnice uprawiajà indywidualni

nale˝y cofnàç a˝ do 1849 roku, kiedy to mój pra-

Dlaczego tak si´ dzieje, ˝e jedne szampany zy-

dziadek rozpoczà∏ budow´ domu szampaƒskiego,

skujà status wyjàtkowych, gdy inne bywajà mo˝e

który sta∏ si´ jednym z najbardziej szacownych

nie przeci´tne, ale po prostu zwyk∏e?

winogrodnicy, z którymi podpisano d∏ugoterminowe kontrakty. Z kolei najtrudniejszym etapem produkcji jest

domów szampaƒskich zarówno w kraju, jak i za-

Szampany rocznikowe deklarujemy tylko wtedy,

niewàtpliwie sztuka mieszania, znana tak˝e jako

granicà. Urodzi∏em si´ zatem w miejscu s∏ynàcym

gdy wszystkie kluczowe czynniki klimatyczne wy-

„akt równowa˝enia”, majàca na celu zharmonizo-

z winiarskich tradycji, a dorasta∏em w piwnicy

stàpi∏y w jednym okresie. Natomiast trzeba przy-

wanie Êwie˝oÊci i kompleksowoÊci.

szampaƒskiej, gdzie odkrywa∏em smak wina.

znaç, ˝e choç rocznikowy szampan jest najbar-

Dlaczego od wieków do produkcji szampana

dziej eleganckim trunkiem, to nierocznikowy do-

wykorzystuje si´ wcià˝ te same rodzaje winoroÊli?

minuje na rynku. Nierocznikowy szampan okreÊla

Có˝ jest w nich takiego szczególnego?

Czy pami´ta Pan swoje pierwsze wra˝enia z degustacji szampana? Moje pierwsze wra˝enia – niezale˝nie od wy-

styl ka˝dego domu szampaƒskiego rok po roku.

Chardonnay, pinot noir i pinot meunier u˝ywane

strza∏u korka i widoku bàbelków taƒczàcych

Szampan rocznikowy nie jest tym, czym szampan

sà do produkcji szampana z prostego powodu. Po-

w kieliszku – wywo∏ane by∏y smakiem szampana

nierocznikowy, tak samo, jak ubranie haute co-

zwalajà na uzyskanie niezmiennej jakoÊci w zesta-

w ustach. To by∏o jak picie aromatycznego fajer-

uture jest zbyt luksusowe, ˝eby nosiç je na co

wieniu z tutejszym klimatem, tradycjà winiarskà

werku. To by∏o magiczne, magnetyczne, cudowne

dzieƒ.

i metodami produkcji. Chardonnay nadaje lekkoÊç,

i niesamowite. Od wczesnego dzieciƒstwa marzy∏ Pan, ˝eby zostaç producentem jednego z najs∏ynniejszych szampanów na Êwiecie?

Szampany Pol Roger komponowane sà z po-

elegancj´, delikatnoÊç i ÊwietlistoÊç. Z kolei zas∏u-

nad 30 ró˝nych win. Czy trudno jest wyproduko-

gà pinot noir jest cia∏o, g∏´bia charakteru i d∏ugo-

waç takie w∏aÊnie wino?

wieczne taniny. Wreszcie pinot meunier wnosi

Nierocznikowy szampan jest tradycyjnie kom-

m∏odzieƒczy, Êwie˝y wigor i akcenty Êliwkowe. Do-

Pomys∏, aby zostaç producentem szampana,

ponowany z oko∏o 30 bazowych win, pochodzà-

datkowo wszystkie te szczepy dobrze przystosowa-

nigdy nie by∏ cz´Êcià moich marzeƒ, dopóki nie-

cych z ró˝nych winnic, owoców, zasobów win.

∏y si´ do kredowej gleby Szampanii.

spodziewanie nie postawiono przede mnà wyzwa-

Przeci´tnie w sk∏ad mieszanki wchodzi po 1/3

nia, ˝ebym zajà∏ si´ szampanem „od Êrodka”,

ka˝dej spoÊród zastrze˝onych odmian szampaƒ-

wi´c musia∏em opuÊciç jeden Êwiat i przenieÊç si´

skich – pinot noir, pinot meunier i chardonnay.

W naszych winach znajduje odbicie znakomita

do innego. Zresztà, jak si´gam pami´cià, w m∏o-

Sztuka mieszania wymaga doÊwiadczenia, wie-

tradycja szampanów Pol Roger. Przestrzeganie za-

doÊci chcia∏em zostaç aktorem.

dzy, talentu, szacunku, wyobraêni, inspiracji

sad, na bazie których zbudowana zosta∏a reputa-

i kompleksowoÊci, a naczelnymi zasadami jest

cja naszej marki, wià˝e si´ z dba∏oÊcià o wszyst-

osiàgni´cie harmonii i odpowiedniej konsystencji.

kie detale zwiàzane z produkcjà. U˝ywane sà tyl-

Pana rodzina mo˝e si´ poszczyciç przebogatà tradycjà winiarskà. Czy jest to pomocne, czy raczej przeszkadza w codziennej pracy? Kusi∏o mnie, ˝eby powiedzieç, ˝e dla rodziny takiej jak nasza tradycja jest tym, czym korzenie

Co jest wa˝niejsze podczas produkcji szampana – tradycja czy nowoczesne technologie?

Który z etapów produkcji wina uwa˝a Pan za

ko najlepsze surowce, a wszelkie innowacje wpro-

najwa˝niejszy dla jego jakoÊci, a który za najtrud-

wadzane sà po rzetelnych testach, potwierdzajà-

niejszy?

cych ich zasadnoÊç, ˝eby nie powsta∏o ryzyko ich

dla winoroÊli. KiedyÊ pewien màdry cz∏owiek po-

Bez wàtpienia najwa˝niejsze jest pochodzenie

wiedzia∏, ˝e przysz∏oÊç nale˝y do tych, którzy ma-

owoców. Rok po roku, na przestrzeni 150 lat,

OczywiÊcie, metody mogà zostaç zmienione,

jà przesz∏oÊç. Jednak tradycja, tak jak winoroÊle,

usprawniamy naszà selekcj´. Rodzina Pol-Roger

w sytuacji, gdy niezmienne pozostanà kluczowe

niekorzystnego wp∏ywu na wino.

„Dla rodziny takiej jak nasza tradycja jest tym, czym korzenie dla winoroÊli. KiedyÊ pewien màdry cz∏owiek powiedzia∏, ˝e przysz∏oÊç nale˝y do tych, którzy majà przesz∏oÊç. Jednak tradycja, tak jak winoroÊle, potrzebuje przycinania, ˝eby uniknàç st∏umienia”. 42

Wino

Wybrane szampany Pol Roger w Polsce nazwa

cena

Pol Roger Cuvée Sir Winston Churchill

879 z∏

Pol Roger Brut

290 z∏

Pol Roger Demi Sec

290 z∏ êród∏o: La Passion du Vin

Christian Pol-Roger (czwarty od lewej) podczas oceny kolejnego rocznika szampanów.

„JakoÊç i zalety szampana sà tak ró˝ne od innych win musujàcych, ˝e próba ich porównania jest absolutnie niemo˝liwa. Nie wszystkie bàbelki urodzi∏y si´ równymi”. zasady. Sami staramy si´ adaptowaç do tego, co

Âwiatowej. Dom pani Pol-Roger zosta∏ opisany

ale tak˝e dlatego, ˝e by∏ on najlepszym „lekar-

przynosi ka˝dy dzieƒ. Lubimy ewolucj´. Tak jak

przez sir Winstona jako najlepszy do picia adres

stwem” podczas II Wojny Âwiatowej. Zwiedzajàcy

nie cierpimy rewolucji.

na Êwiecie.

londyƒskie muzeum poÊwi´cone Churchillowi mo-

W jakich sferach niezwykle zró˝nicowanego

Sir Winston nazwa∏ te˝ jednego ze swoich ulu-

gà byç zaintrygowani, znajdujàc butelk´ rocznika

Êwiata szampanów – Pana zdaniem – dopusz-

bionych koni wyÊcigowych imieniem Pol Roger,

1928 poÊród jego pamiàtek. KiedyÊ Churchill po-

czalne sà zmiany, a które obszary powinny pozo-

a ten wygra∏ bieg w czerwcu 1953 roku podczas

wiedzia∏: Nie walcz´ dla ziemi francuskiej,

staç niezmienne?

dnia koronacji królowej El˝biety II. Kiedy sir Win-

walcz´ dla szampana.

Dla nas wa˝ne jest, aby niezmienna pozosta∏a

ston umar∏ w 1965 roku, nasza rodzina odda∏a

Sir Winston Churchill jest legendà w Paƒskiej

istota szampana. PowinniÊmy szanowaç metody

ostatni ho∏d najznakomitszemu przyjacielowi.

rodzinie, z którà zwiàzanych jest wiele anegdot...

produkcji szampana, musimy mieç baczenie na

Wszystkie etykiety szampanów Pol Roger, eks-

Podczas prywatnego Êniadania przy Downing

to, co sprawia, ˝e szampan jest w∏aÊnie taki

portowanych do Wielkiej Brytanii, zosta∏y obra-

Street 10 w Londynie premier Churchill zaczà∏

a nie inny – wszak to unikalna kombinacja klima-

mowane na czarno. The Cuvée Sir Winston Chur-

mówiç szczegó∏owo o Rewolucji Francuskiej.

tu, gleby, winoroÊli, wielowiekowych doÊwiad-

chill, presti˝owy szampan Pol Roger, zosta∏ stwo-

Odette Pol-Roger, która siedzia∏a naprzeciwko nie-

czeƒ i tradycji.

rzony w ho∏dzie sir Winstonowi Churchillowi, bo-

go z wdzi´kiem i szacunkiem powiedzia∏a: Za-

wiem pami´taliÊmy, ˝e preferowa∏ on w szampa-

chodzi wy∏àcznie z Szampanii, dystryktu usytu-

NiegdyÊ sir Winston Churchill powiedzia∏

owanego 100 mil na wschód od Pary˝a. Innymi

o szampanie: Potrzebuj´ go pokonany, zas∏ugu-

s∏owy, jest to dusza Francji. JakoÊç i zalety szam-

j´ na niego zwyci´ski (In defeat I need it, in vic-

pana sà tak ró˝ne od innych win musujàcych, ˝e

tory I deserve it). Zgadza si´ Pan z tym stwier-

pewne nie jest to okres we francuskiej historii, z którego jestem szczególnie dumna. Na to sir Winston zareplikowa∏: JesteÊ w b∏´dzie Odette. To by∏ okres wielkiej chwa∏y za sprawà tych odwa˝nych, m∏odych Francuzów, którzy tak bardzo przyczynili si´ do zniesienia przywilejów. Ja raczej lubi´ przywileje – odpowiedzia∏a Odet-

próba ich porównania jest absolutnie niemo˝liwa.

dzeniem?

te, na co sir Winston odpowiedzia∏ z przymru˝e-

Ka˝dy szampan jest winem musujàcym, ale nie ka˝de wino musujàce jest szampanem... Szampan nie jest tylko winem musujàcym. Po-

Nie wszystkie bàbelki urodzi∏y si´ równymi. Jednym z najs∏ynniejszych wielbicieli szampa-

nie krzepkoÊç, pe∏nocielisty charakter i pewnà kwasowoÊç.

Zgadzam si´ z nim w pe∏ni. To brzmi tak samo, jak s∏owa Coco Chanel: Szampan jest napojem

niem oka: Bardziej ni˝ nielubianych przywile-

jów nie cierpi´ równoÊci.

To powszechnie znany fakt, ˝e sir Winston

tylko na dwie okazje – kiedy jestem zakochana i kiedy nie jestem. Dla mnie godzina bez szam-

Churchill by∏ smakoszem szampanów Pol Roger

pana jest straconà godzinà. Chcia∏bym przekazaç

odmówiç kieliszka szampana Pol Roger? Przyjem-

ju˝ przed I Wojnà Âwiatowà. Szampan wprawia∏

dla mi∏oÊników szampana, ˝e nie mo˝ecie piç

noÊç wynikajàca z picia szampana nie wynika

sir Winstona w stan ekscytacji. Energia wzbiera∏a,

szampana bez spokoju ducha, a spokój ducha

z tego, co si´ pije, ale w czym si´ bierze udzia∏.

w równej mierze wyobraênia si´ rozbudza∏a,

osiàgniecie tylko, pijàc szampana.

KiedyÊ spróbowa∏em kilku kropli rocznika 1893.

nów Pol-Roger by∏ Winston Churchill...

a ˝arty stawa∏y si´ bardziej lotne.

Jakie jest Pana ulubione wino? Kusi mnie, ˝eby odpowiedzieç: Któ˝ móg∏by

Co takiego szczególnego jest w roczniku 1928,

To by∏o jak smakowanie historii. Ten rocznik obja-

B´dàc perfekcjonistà w ka˝dej sferze ˝ycia, sir

który by∏ ulubionym trunkiem Winstona Churchilla?

wi∏ wszystkie znaki swojego wieku, ale daleki by∏

Winston wyró˝ni∏ Pol Roger spoÊród innych szam-

Szampan ten by∏ przez d∏ugi czas ulubionym

od staroÊci. To by∏o tak, jakbym odby∏ rozmow´

panów. To przywiàzanie rozciàga∏o si´ nie tylko na

trunkiem Churchilla. Podczas wojny zawsze po-

ze swoim pradziadkiem.

wino, ale tak˝e rodzin´ Pol-Roger, z której cz∏on-

dró˝owa∏ on z przynajmniej jednà skrzynkà Pol

Dzi´kuj´ za rozmow´.

ków szczególnie polubi∏ Odette Pol-Roger, pozna-

Roger rocznik 1928. Sir Winston Churchill kocha∏

ROZMAWIA¸: MARIUSZ GOLAK

nà podczas przyj´cia tu˝ po zakoƒczeniu II Wojny

go nie tylko dlatego, ˝e by∏ to wyjàtkowy rocznik,

FOT. CHAMPAGNE POL ROGER

43

Wino

BODEGA NORTON – OD LOKALNEJ WINIARNI DO POWA˚NEGO EKSPORTERA

Wina z podnó˝a Andów W 1985 roku presti˝owy magazyn „Wine Spectator” zaliczy∏ Bodeg´ Norton do grona 20 winiarni z ca∏ego Êwiata o najwi´kszej zyskownoÊci (w kategorii win do 20 dolarów).

Wina Bodega Norton w Polsce nazwa

cena

Privada Estate Reserve ‘03

120,29 z∏

Reserva Malbec ‘03

64,54 z∏

Reserva Syrah Cabernet Sauvignon ‘02

64,54 z∏

Cabernet Sauvignon ‘05

39,16 z∏

Malbec ‘05

39,16 z∏

Reserve Chardonnay ‘04

38,19 z∏

Lo Tengo Torrontes ‘05

38,19 z∏

Lo Tengo Malbec ‘05

38,19 z∏ êród∏o: Wine4You

44

Dzieje Bodega Norton, jednej z bardziej znanych argentyƒskich winiarni, rozpocz´∏y si´ w 1895 roku. Jej poczàtki zwiàzane sà z osobà angielskiego in˝yniera, Edmunda Jamesa Palmera Nortona, który pracowa∏ dla Buenos Aires Railway Company przy rozbudowie tamtejszej kolei. Podczas licznych podró˝y po Argentynie szczególnie urzek∏ go jeden zakàtek tego pi´knego kraju – Mendoza. Miejscowy klimat – ∏agodny i s∏oneczny – wyda∏ mu si´ idealny do za∏o˝enia w∏asnej winiarni, a by∏o to jego wielkim marzeniem od momentu, gdy tylko postawi∏ pierwszy krok na argentyƒskiej ziemi. Wkrótce osiedli∏ si´ w miejscowoÊci Luján de Cuyo i zaczà∏ uprawiaç sprowadzone z Francji winoro-

Êle. W ten sposób powsta∏a pierwsza winiarnia, zlokalizowana na po∏udniowym brzegu rzeki Mendoza, w dystrykcie Perdriel, u podnó˝a Andów. Winiarnia, której swego nazwiska u˝yczy∏ Edmund James Palmer Norton, funkcjonuje do dziÊ. AUSTRIACKIE PIENIÑDZE DLA ARGENTY¡SKICH WIN

Przez d∏ugie lata Bodega Norton by∏a jednà z wielu argentyƒskich winiarni, produkujàcych wina przede wszystkim z myÊlà o rynku lokalnym. Wiele zmieni∏o si´ w 1989 roku, gdy jej w∏aÊcicielem zosta∏ Gernot Langes-Swarovski, znany austriacki biznesmen. Wkrótce jego pasierb, Michael Halstrick, za-

„Traktujemy siebie jako instrumenty natury. Ka˝de z naszych win stanowi sum´ naszego klimatu, naszej ziemi i naszej twórczej pasji. Wszystkie te elementy sà obecne w ka˝dej butelce naszego wina i w efekcie dajà przyjemnoÊç wszystkim, którzy po nie si´gajà”. GERNOT LANGES-SWAROVSKI, W¸AÂCICIEL BODEGA NORTON

czà∏ zarzàdzaç winiarnià z wielkim rozmachem. Zmodernizowa∏ park maszynowy (m.in. wybudowa∏ nowoczesnà piwnic´ do le˝akowania butelek, po∏o˝onà 30 stóp pod poziomem, na którym znajduje si´ winiarnia), zatrudni∏ znanych argentyƒskich enologów, odnowi∏ uprawy. Tym samym Bodega Norton wybi∏a si´ ponad przeci´tnoÊç lokalnej winiarni, a jej roczna produkcja przekroczy∏a 9 mln litrów wina (dane z 2004 roku) i trafia do ponad 40 krajów na ca∏ym Êwiecie (eksportuje si´ ok. 1/3 ca∏ej produkcji). Przy winiarni wybudowano równie˝ centrum turystyczne, dzi´ki któremu mo˝na poznaç histori´ nie tylko tej ponadstuletniej winiarni, ale tak˝e tradycje winiarstwa najs∏ynniejszego argentyƒskiego regionu. Jedzie si´ do niego 25 minut z Luján de Cuyo. Samo centrum jest czynne od 9 do 17 (tel. + 58 261 490 9700, e-mail: [email protected]). Obecnie w sk∏ad posiad∏oÊci Bodega Norton wchodzi 1.265 ha, z czego uprawianych jest po∏owa. Tworzy jà 5 winnic: Perdriel, Agrelo, Lunlunta, Medrano i La Colonia. Podstawowymi odmianami sà: malbec, merlot, cabernet sauvignon, torrontes, chardonnay, choç spotkaç te˝ mo˝na semillon, sauvignon blanc, syrah czy barbera. Podstawà filozofii tutejszych winemakerów jest g∏´bokie przekonanie, ˝e istota wina le˝y w winnicy, dlatego opracowano specjalny system okreÊlany mianem mapping, którego ideà jest „winnica w winnicy”. W myÊl tego has∏a wszystkie winnice zosta∏y podzielone na mniejsze parcele, co umo˝liwia dok∏adniejszà kontrol´ i wykorzystanie potencja∏u ka˝dej z nich. Dla ka˝dej parceli z osobna opracowany zosta∏ tzw. projekt winiarski, który uwzgl´dnia typ gleby i wiek winoroÊli. WYRAZISTE JAK TANGO

Wina opuszczajàce Bodeg´ Norton charakteryzujà si´ niezwykle wyrazistymi tani-

nami, g∏´bokim kolorem, bogactwem owocowych aromatów i znacznà zawartoÊcià alkoholu. Najbardziej uznanà markà jest Privada (nazwa oznacza tyle, co prywatne, rodzinne rezerwy) – wyszukany blend malbec (40%), merlot (30%) i cabernet sauvignon (30%), który ma znaczny potencja∏ starzenia, równie dobrze mo˝e byç pity natychmiast, jak i le˝akowaç nawet do 10 lat. Po 7-8 dniowej fermentacji w temperaturze 28°C przechodzi maceracj´ przez 20 dni i trafia do nowych beczek z d´bu francuskiego na 16 miesi´cy, a nast´pnie przed wypuszczeniem na rynek do butelek na przynajmniej rok. Wina te sà bardzo cenione przez specjalistów. Opiniotwórczy magazyn „Wine Spectator” przyzna∏ Privada 2002 i 2003 91 punktów, a ostatni z wymienionych roczników zachwyci∏ znawców cudownà koncentracjà i aromatycznà kompleksowoÊcià z nutami dojrza∏ych owoców, zió∏ oraz finiszem z akcentami dymu i kawy. Koneserzy ch´tnie si´gajà równie˝ po tutejszà Reserva, eleganckie i kompleksowe wina, które powstajà ze specjalnie selekcjonowanych winogron, powstajàcych z winoroÊli majàcych co najmniej 30 lat. Przez rok le˝akujà one w beczkach z d´bu francuskiego (jedno- lub dwukrotnie ju˝ u˝ywanych), a póêniej przez 10 miesi´cy dodatkowo w butelkach. Powstajà one na bazie merlot, malbec, cabernet sauvignon lub te˝ sà mieszankà syrah (70%) i cabernet sauvignon (30%). W dziejach Bodegi Norton odzwierciedlajà si´ losy ca∏ego argentyƒskiego winiarstwa, które w czasie ostatnich kilkunastu lat wykona∏o olbrzymi skok – z winiarskiego kopciuszka przeistoczy∏o si´ w jednego z potentatów. I choç wi´kszoÊç tutejszej produkcji ma masowy charakter, to mo˝na równie˝ znaleêç wina warte uwagi koneserów. MARIUSZ GOLAK FOT. BODEGA NORTON (WINE4YOU)

Wino Wódki

BERNARD HICKIN – AUSTRALIJCZYCY LUBIÑ EKSPERYMENTY

Wino trzeba kochaç

Bernard Hickin, s∏ynny winemaker, opowiada o ró˝nicach mi´dzy australijskim a europejskim winiarstwem, a tak˝e stara si´ przewidzieç winiarskà przysz∏oÊç.

46

Wino

Jakie sà – Pana zdaniem – g∏ówne ró˝nice mi´dzy europejskà a australijskà tradycjà winiarskà?

konsument, który chce znaleêç markowe wino

Bernard Hickin

z Australii?

Produkcja wina przez Europejczyków jest silnie

Pewne odmiany rosnàce w tradycyjnych austra-

Urodzi∏ si´ i wychowa∏

uwarunkowana przez tradycj´ i terroir, a szczegól-

lijskich regionach dajà wina o niepospolitej jako-

w rodzinie mi∏oÊników

ny nacisk k∏adziony jest na doÊwiadczenie i kla-

Êci. Dla przyk∏adu, Jacob’s Creek St. Hugo Co-

wina. Jednak jego mi-

syczne style winiarskie. Trudno jest to generalizo-

onawarra Cabernet Sauvignon jest wybitnym przy-

∏oÊç do tego wspania-

waç, ale australijskie winiarstwo bazuje na inno-

k∏adem klasycznego Caberneta z Coonawarry. Co-

∏ego trunku narodzi∏a

wacyjnych technikach winiarskich i wieloregional-

onawarra jest s∏ynna z markowych Cabernetów,

si´ znacznie póêniej,

nych blendach. Aczkolwiek, australijscy winema-

natomiast znakiem rozpoznawczym Barossa Val-

gdy jako nastolatek tra-

kerzy doceniajà tak˝e tradycyjne winiarstwo

ley sà wybitne Shiraz. Akurat Australijczycy zwra-

fi∏ do jednej z winiarni

i wp∏yw terroir.

cajà uwag´ na pochlebne opinie, recenzje i sza-

w pó∏nocno-wschodniej Adelajdzie. W po∏owie lat

nowane marki.

70. podjà∏ studia na Akademii Rolniczej, gdzie

A jak to wyglàda w przypadku europejskich i australijskich konsumentów wina? Mi´dzy nimi równie˝ sà znaczne ró˝nice?

Dlaczego najbardziej rozpowszechnionà odmianà w Australii jest shiraz?

zdoby∏ szerokà wiedz´ z zakresu uprawy winoroÊli. W styczniu 1976 roku rozpoczà∏ sezonowà

Europejscy konsumenci czujà silnà wi´ê z euro-

Klimat Australii jest idealny do uprawy shiraz.

pejskimi winami, np. francuskimi, w∏oskimi czy

Nas∏onecznienie, ciep∏o i stosunkowo suchy okres

tej pory cz´Êç ka˝dego roku sp´dza∏ w Dolinie Ba-

hiszpaƒskimi. Australijczycy naprawd´ kochajà

dojrzewania przyczyniajà si´ do produkcji Shiraz

rossa. Poczàtkowo by∏ odpowiedzialny za wzrost

australijskie wina, ale sà te˝ sk∏onni do ekspery-

z bogatym aromatem Êliwek. W rezultacie shiraz

produkcji, z czasem asystowa∏ przy produkcji naj-

mentów, lubià i ch´tnie próbujà win z innych cz´-

jest uprawiany w ca∏ej Australii i nale˝y do najpo-

lepszych win w regionie, w tym Gramp’s Botrytis

Êci Êwiata, obejmujàcych zarówno Stary, jak i No-

pularniejszych odmian, ka˝dego roku zbiera si´ go

Semillon. W pierwszym roku pracy dla Orlando

wy Âwiat.

w najwi´kszych iloÊciach (po chardonnay).

Wines by∏ Êwiadkiem sukcesu nowej marki Ja-

prac´ w Orlando Wines, w wytwórni Griffith. Od

W ostatnich trzech latach w Australii odnoto-

Australia uwa˝ana jest za jednego z liderów

wano nadwy˝ki w produkcji wina. Jak wyglàda to

w stosowaniu zakr´tek. Jaka jest Pana opinia na

z pierwszych kupa˝y – Jacob’s Creek Shiraz Ca-

obecnie?

ten temat?

bernet Malbec.

cob’s Creek. Uczestniczy∏ w tworzeniu jednego

Susza w sezonie 2007-2008 przyczyni∏a si´ do

Zakr´tki zapewniajà winu sta∏à jakoÊç w butel-

Po awansie na winemakera pod koniec 1987 ro-

znacznej redukcji plonów. W rezultacie nadwy˝ki

ce i zachowujà jego wigor oraz Êwie˝oÊç aroma-

ku na sta∏e przeprowadzi∏ si´ do Barossa. Wów-

australijskiego wina faktycznie znikn´∏y. Susza ob-

tów i smaków przez ca∏y czas. Zakr´tki stanowià

czas jego uwielbienie dla bia∏ych win i Botrytis

ni˝y∏a zbiory, ale równoczeÊnie pomog∏a zreduko-

tak˝e wygodny sposób zamykania.

Semillon po∏àczy∏o si´ z innà mi∏oÊcià – winem

waç nadwy˝ki. Czy australijskie winiarnie podlegajà regula-

Co, Pana zdaniem, jest winiarskà przysz∏oÊcià – wina jednoszczepowe czy cuvee?

cjom podobnym do francuskich apelacji (A.O.C.)?

Chocia˝ widaç zainteresowanie winami jed-

musujàcym. W 1994 roku zosta∏ starszym winemakerem, zajmujàcym si´ winami bia∏ymi i musujàcymi, a w 1997 roku przejà∏ odpowiedzial-

Istniejà pewne regulacje, które australijscy wi-

noszczepowymi na wielu rynkach ca∏ego Êwiata,

noÊç za wszystkie rodzaje win.

nemakerzy muszà przestrzegaç lokalnie, poza tym

to równie silny popyt dotyczy win powstajàcych

Wytrawny znawca stylu i smaku, jest znany

musimy respektowaç mi´dzynarodowe wymaga-

z ró˝nych odmian. Wina z pojedynczych szcze-

i szanowany za to, ˝e zawsze pracuje nad dosko-

nia na rynkach eksportowych. Powiem tak, Au-

pów dajà konsumentowi aromat i smak charakte-

naleniem jakoÊci wina. Jego praca nie ogranicza

stralia jest stosunkowo m∏odym krajem winiar-

rystyczny dla odmiany zaznaczonej na etykiecie.

si´ wy∏àcznie do winiarni. Spacery po winnicach

skim i regulacje, takie jak A.O.C., nie sà stosowa-

Wina powsta∏e z dwóch lub wi´kszej iloÊci szcze-

francuskiej Burgundii, smakowanie winogron

ne w wielu regionach winiarskich, bowiem nie

pów stanowià kombinacj´ charakterów poszcze-

z krzewów winnych, odleg∏ych od siebie zaled-

chcemy w ten sposób ograniczaç upraw nowych

gólnych odmian, dajà bardziej szerokie spektrum

wie o kilka kroków, a ró˝niàcych si´ smakiem,

odmian czy rozwoju nowych winiarskich stylów.

smaków. Dla przyk∏adu, Jacob’s Creek Shiraz Ca-

uÊwiadomi∏o Bernardowi, jak decydujàce zna-

Za to etykiety australijskich win podlegajà Êcis∏ym

bernet jest kombinacjà Êliwkowych i korzennych

czenie ma selekcja i dobór gron.

zasadom i deklaracja na etykiecie, np. 2005 Ba-

aromatów typowych dla Shiraz z aromatami czar-

Przez wiele lat by∏ te˝ odpowiedzialny za ca∏oÊcio-

rossa Shiraz, musi byç prawdziwa, a jej zgodnoÊç

nej porzeczki i strukturà taninowà Cabernet Sau-

wy zakup d´biny przeznaczonej dla australijskiej

ze stanem faktycznym sprawdzana jest przez od-

vignon, w rezultacie czego wino jest bardziej aro-

winiarni. W tym celu dwa razy w roku udawa∏ si´

powiedni organ rzàdowy.

matyczne i kompleksowe.

do Europy, aby wybraç najlepsze d´bowe beczki.

Australia nie ma winiarskich apelacji. Jak za-

Dzi´kuj´ za rozmow´.

Od lutego 2006 roku piastuje funkcj´ Chief Wine-

tem mo˝na rozpoznaç australijskie wina o wyso-

ROZMAWIA¸: MARIUSZ GOLAK

kiej jakoÊci? Co powinien wiedzieç przeci´tny

FOT. JACOB’S CREEK (WYBOROWA SA)

makera Orlando Wines.

„Australijczycy naprawd´ kochajà australijskie wina, ale sà te˝ sk∏onni do eksperymentów, lubià i ch´tnie próbujà win z innych cz´Êci Êwiata, obejmujàcych zarówno Stary, jak i Nowy Âwiat”. 47

Wino

JACOB’S CREEK – ESENCJA AUSTRALIJSKIEGO STYLU

Nad strumieniem Jacoba W zesz∏ym roku Australia awansowa∏a na trzecie miejsce w rankingu Êwiatowych eksporterów wina – do koƒca sierpnia 2007 roku ogó∏em jej granice opuÊci∏o 806 mln litrów wina. Du˝a w tym zas∏uga win Jacob’s Creek, których ponad 72 mln litrów trafia do przesz∏o 60 krajów na ca∏ym Êwiecie.

48

Wino

Shiraz to odmiana winoroÊli najch´tniej uprawiana przez australijskich winiarzy.

Poczàtki marki Jacob’s Creek zwiàzane sà z poczàtkami osadnictwa w Australii Po∏udniowej. W 1846 roku niemiecki imigrant, Johann Gramp, naby∏ ziemi´ nad brzegiem strumienia Jacob’s Creek w Barossa Valley. Rok póêniej zaczà∏ uprawiaç tam pierwszà w okolicy komercyjnà winnic´. Pierwszy rocznik jego win ujrza∏ Êwiat∏o dzienne w 1850 roku, a sam Johann Gramp zajmowa∏ si´ ich produkcjà a˝ do Êmierci w wieku 84 lat. Do dziÊ piwnica, w której le˝akowane by∏y wina Johanna Grampa, stoi nad brzegiem Jacob’s Creek, b´dàc jednym z najwa˝niejszych symboli australijskiego winiarstwa. Jednak historia samej marki Jacob’s Creek rozpocz´∏a si´ dopiero w 1976 roku, kiedy to na rynek trafi∏ niezwyk∏y kupa˝ powsta∏y z owoców shiraz, cabernet sauvignon i malbec (rocznik 1973), który zosta∏ nazwany tak samo, jak pierwsza winnica Johanna Grampa. Âwie˝e, a przy tym przyjemne w piciu wino szybko podbi∏o Antypody, stajàc si´ nie tylko najpopularniejszym winem w Australii, ale te˝ najcz´Êciej eksportowanym winem z tego kontynentu. Nic dziwnego, ˝e Orlando Wines (producent win Jacob’s Creek) zdoby∏ w 1993 roku tytu∏ „Australijskiego Eksportera Roku”. Znakiem rozpoznawczym win Jacob’s Creek jest Êwie˝oÊç po∏àczona z owocowym charakterem i ∏atwoÊcià picia, które wyznaczajà

styl tych trunków. Nie wymagajà one le˝akowania w piwnicy i w wi´kszoÊci przypadków nadajà si´ do natychmiastowej degustacji po zabutelkowaniu. Nie dotyczy to oczywiÊcie win z segmentu Reserve, które przez 18 (np. Shiraz) bàdê 12 miesi´cy (np. Chardonnay) dojrzewajà w d´bowych beczkach. Pierwsze z nich charakteryzuje si´ bogatym smakiem Êliwki z typowymi dla tego szczepu nutami pieprzu, zaÊ w drugim mo˝na wyczuç brzoskwinie i cytrusy. Oba wina majà wyraênie beczkowy charakter, podkreÊlony pochodzàcà z d´biny wanilià. Nie wszyscy wiedzà, ˝e pod markà Jacob’s Creek sprzedawane sà tak˝e wina musujàce, powstajàce na bazie chardonnay i pinot noir, pó∏wytrawne, o Êwie˝ym, cytrusowym smaku. Niewàtpliwie wina Jacob’s Creek stanowià kwintesencj´ australijskiego stylu. Nowoczesne techniki winifikacji w po∏àczeniu z bardziej stabilnà – w porównaniu do europejskiej – pogodà, a tak˝e ciàg∏e poszukiwanie i ulepszanie winiarskich stylów sprawiajà, ˝e stanowià one gwarancj´ przyjemnoÊci wynikajàcej z degustacji wina. Dlatego mogà byç one dobrym wst´pem do podró˝y po fascynujàcym Êwiecie win. MARIUSZ GOLAK

Jacob’s Creek to jedna z najbardziej znanych marek pochodzàcych ze s∏ynnej Barossa Valley.

Wina Jacob’s Creek w Polsce nazwa

cena

Jacob’s Creek Shiraz Rose

23,18 z∏

Jacob’s Creek Reserve Chardonnay

41,03 z∏

Jacob’s Creek Reserve Shiraz

41,03 z∏

Jacob’s Creek Cabernet Merlot

23,18 z∏

Jacob’s Creek Chardonnay

23,18 z∏

Jacob’s Creek Shiraz Cabernet

23,18 z∏

Jacob’s Creek Grenache Shiraz

23,18 z∏ êród∏o: www.e-spirits.pl

FOT. JACOB’S CREEK (WYBOROWA SA)

49

Drinki molekularne Zaskakujà dziwnymi, niekiedy wr´cz futurystycznymi formami... Drinki molekularne, bo o nich w∏aÊnie mowa, to niewàtpliwie hit ostatnich lat w barach na ca∏ym Êwiecie.

Fot. Monika Filipiuk

Modern Pina Colada • 40 ml rumu • 30 ml soku z ananasa • 20 ml mleka kokosowego • lód • lecytyna sojowa: 1,8 g na 200 g p∏ynu • 2 ml creme de menthe • ravioli sferyczne z soku

50

POLECAJÑ: Sebastian Szymkowiak z Restauracji Bordo w Warszawie

ananasowego. Ravioli umieszczamy na dnie kieliszka i zalewamy go 3/4 drinka. Doda-

i Marcin Piotrowski (osobisty kucharz ambasadora australijskiego)

jemy lecytyn´ i ubijamy piank´. Tworzymy warstw´ z alkoholu i nak∏adamy piank´.

Truskawka pod mi´tà

Mojito Syfon

• 25 ml likieru Fragola • 15 ml s∏odkiej Êmietanki • 5 ml creme de cacao • 5 ml

• 30 ml rumu • 10 ml syropu cukrowego • 5 ml creme de menthe • sok z po∏owy

wódki • 5 ml creme de menthe • algin: 2 g na 250 g roztworu. Do ka˝dego koloru

limonki • 2 bia∏ka • liÊcie mi´ty. Drink przygotowujemy w tradycyjny sposób i odle-

dodajemy algin i miksujemy a˝ do uzyskania odpowiedniej, lekko galaretowatej kon-

wamy ok. 10 ml na dno kieliszka. Do reszty dodajemy 2 bia∏ka i nasycamy podtlen-

systencji. Nak∏adamy warstwowo.

kiem azotu w syfonie, po czym sch∏adzamy piank´ i szprycujemy jà na wierzch.

Rudzielec

Marcinos Trio

• 50 ml ginu • 30 ml Campari • 150 ml soku z czerwonych pomaraƒczy • 20 g

• Grand Marnier i sok pomaraƒczowy • creme de cassis i sok z czarnej porzeczki

puree z pomaraƒczy • kruszony lód. Dodajemy 2 g alginu i ca∏oÊç miksujemy a˝ do

• apricot brandy i puree morelowe. Ravioli przygotowujemy, ∏àczàc 250 g musu

uzyskania lekko galaretowatej konsystencji, po czym wlewamy na kruszony lód. Na

owocowego z alkoholem, 1,4 g citrasu oraz 2 g alginu. Ravioli formujemy ∏y˝kà,

koƒcu drink dekorujemy ravioli z pomaraƒczy i porzeczki.

wrzucajàc je do 450 ml wody z 2,5 calcitu.

Kawka z piankà

Orange Currant Power

• 40 ml Kahluy • 30 ml s∏odkiej Êmietanki • 20 ml creme de cacao • sos czekolado-

• 40 ml Passoã • 20 ml wódki • sok z pomaraƒczy • mus z czarnej porzeczki. Na

wy • pianka kokosowa: 70 ml mleka • 70 ml mleka kokosowego • 10 ml syropu ko-

bazie alkoholi z sokiem oraz musu robimy ravioli. Ze 100 ml soku z pomaraƒczy, 100

kosowego • 1 g lecytyny sojowej. Drink przygotowuje si´ w tradycyjny sposób. Do

ml sok z limonki, 5 g glukozy oraz 1,8 g lecytyny sojowej wykonujemy piank´. Wszyst-

pianki dodajemy lecytyn´ i ubijamy wszystko. Na wierzch delikatnie nak∏adamy piank´.

ko mieszamy i ubijamy. Ravioli uk∏adamy warstwowo, a na wierzch – piank´.

51

Mocne rozmowy

PICIE WHISKY TO „SPORT ” RACZEJ DL A ZAMO˚NYCH

Smaki Êwiata Krzysztof Rogala, znany telewizyjny i radiowy korespondent zagraniczny, opowiada o swojej mi∏oÊci do whisky i rozlicznych przygodach podczas podró˝y po ca∏ym Êwiecie, oczywiÊcie z alkoholami, czasami bardzo egzotycznymi, w roli g∏ównej.

52

Mocne rozmowy

„KiedyÊ, goszczàc w pewnym kenijskim plemieniu, widzia∏em jak Êciàgano krew z byka, którà potem z czymÊ dziwnym mieszano, a nast´pnie plu∏o do niej ca∏e plemi´, ka˝dy – jeden po drugim. Pi∏em, bo trzeba by∏o to wypiç, zbyt ryzykowna by∏aby odmowa, w najlepszym wypadku wygoniono by nas, a mog∏oby to skoƒczyç si´ du˝o gorzej”.

Dlaczego tak si´ dzieje?

doczne jest to szczególnie wtedy, kiedy rodacy ro-

tylko na koneserach. Skàd pomys∏ na takie hobby?

Bo moja ˝ona jest Szwajcarkà i jak ka˝da

bià sobie prezenty. Wtedy zwykle kupujà zwyk∏e-

Kiedy pracowa∏em jako korespondent zagranicz-

Szwajcarka jest oszcz´dna. Gdyby si´ dowiedzia-

go Grant’sa, Johnniego Walkera czy Ballantine’sa,

ny i naprawd´ du˝o podró˝owa∏em po ca∏ym Êwie-

∏a, ˝e p∏ac´ po 700 franków za jakiegoÊ 30-let-

co – w moim odczuciu – jest du˝ym foux pas. To

cie, doszed∏em do wniosku, ˝e z ka˝dej takiej po-

niego Ballantine’sa, uzna∏aby to za szaleƒstwo.

jest tak, jakbym przyniós∏ komuÊ na urodziny

Pana kolekcja single maltów robi wra˝enie nie

dró˝y mog´ przywoziç oryginalnà pamiàtk´ w po-

Czy bywa tak, ˝e niekiedy zawartoÊç niektó-

staci butelki single malta. Uwielbia∏em przywoziç

rych butelek z kolekcji z czasem ulatnia si´ ni-

je do kraju, bo wywo∏ywa∏y w tamtych czasach

czym kamfora?

w prezencie litr zwyk∏ej wódki. Czy zdarza∏o si´ Panu degustowaç trunki z g∏owami paƒstw?

dreszcz powszechnego podniecenia. Przypomi-

Nie, absolutnie nie. Sekret polega na tym, ˝e

W Denver na szczycie G7 uda∏o mi si´ wypiç

nam, ˝e w Polsce mo˝na by∏o wówczas dostaç tyl-

ka˝dà butelk´ posiadam w dwóch egzempla-

z Clintonem. Szed∏em korytarzem, który koƒczy∏

ko czerwonego lub czarnego Johnniego Walkera.

rzach. Kiedy np. przychodzi do mnie w odwiedzi-

si´ bufetem dla uczestników konferencji, czyli

Pami´ta Pan swój najdro˝szy zakup?

ny mój serdeczny przyjaciel, Zbynio Buczkowski,

prezydentów. Z drugiej strony korytarza, co mi po-

KiedyÊ w Tokio skusi∏em si´ na bardzo starego

i mówi: Krzysiu, chc´ si´ napiç malcika, to ja

kazywa∏ operator, zbli˝a∏ si´ Clinton, spotkaliÊmy

malta ze s∏ynnej wytwórni Suntory za 6 tys. dola-

wówczas odpowiadam: Zbyniu, bardzo prosz´,

si´, wi´c powiedzia∏em: Dzieƒ dobry panie prezy-

rów. Dzisiaj ma ju˝ zgryziony korek i raczej nie

i si´gam po butelk´, która jest do picia. W ten oto

dencie, nazywam si´ Krzysztof Rogala i jestem

nadaje si´ do picia, chocia˝... Ale by∏oby szkoda

sposób unikam dramatu odmowy.

korespondentem TVP w Szwajcarii, a on na to:

go otwieraç. MyÊl´, ˝e za te 300 butelek, które

No dobrze, ale co Pan robi, kiedy szlachetny

No to mo˝e kielicha! Mia∏em wi´c przyjemnoÊç

trzymam w Warszawie, mo˝na kupiç naprawd´

malcik jest tylko w jednym egzemplarzu, odma-

wypiç z Clintonem. Kiedy obs∏ugiwa∏em potem je-

dobrego mercedesa. Zbieram tylko litrowe butelki.

wia Pan Zbyniowi?

go wizyt´ w Chile, spotkaliÊmy si´ na przyj´ciu

Z za∏o˝enia nie kolekcjonuj´ butelek o pojemno-

Niestety tak, tego malta ju˝ nie mo˝na wypiç.

w Pa∏acu La Moneda, pokaza∏em mu si´ w t∏u-

Êci 0,7 l, no chyba ˝e sà to niektóre rodzaje Glen-

Od czego warto zaczàç alkoholowà edukacj´?

mie, a on powiedzia∏: Pami´tam ciebie z G7!

fieldów, gdzie 21-letnie malty wyst´pujà tylko

Przede wszystkim od sprawdzenia stanu swojej

w mniejszych pojemnoÊciach. W Szwajcarii mam

kieszeni. Picie whisky to „sport” raczej dla zamo˝-

Nie, nie pami´tam, bo wszystkie by∏y nalane

ich ok. 2 tys., a du˝a cz´Êç stoi w piwnicy z po-

nych. 200 z∏ to granica, od której mo˝emy mó-

w kieliszki. Ale pami´tam butelk´ 30-letniego

wodu deficytu przestrzennego.

wiç, ˝e mamy do czynienia z whisky.

Ballantine’sa, która sta∏a na stole w Davos

To ju˝ idzie w tysiàce, a ja myÊla∏am, ˝e posiada Pan skromne kilkaset eksponatów... Dramat polega na tym, ˝e jest to jedyna kwestia, w której musz´ oszukiwaç swojà ˝on´.

A jak Pan ocenia stan ÊwiadomoÊci narodowej w kwestii whisky?

Nie pami´ta Pan, jakie whisky pi∏ Clinton?

na Âwiatowym Forum Ekonomicznym. Pami´tam, ˝e w∏aÊnie nalewa∏em szklaneczk´ mojemu ope-

Generalnie, wiedza Polaków na temat tego

ratorowi, Markowi Krajewskiemu, kiedy do sali

trunku jest doÊç mglista i raczej szczàtkowa. Wi-

wszed∏ Arafat, którego zna∏em z konferencji bli-

53

Mocne rozmowy

wej Organizacji Handlu, idàc ulicami przypadkowo natknà∏em si´ na mojego wieloletniego koleg´ po fachu, naczelnego „Rzeczpospolitej”, notabene legend´ polskiego dziennikarstwa, Dariusza Fikusa. By∏a to mniej wi´cej pora obiadu, stwierdziliÊmy, ˝e koniecznie musimy coÊ przekàsiç. WstàpiliÊmy do jakiejÊ restauracji, podszed∏ do nas kelner, pokaza∏ nam kart´ i – oczywiÊcie – nikt z nas nic nie rozumia∏. Kelner bieg∏y by∏ tylko w swoim ojczystym j´zyku. StwierdziliÊmy, i˝ jedynym sensownym wyjÊciem z tej sytuacji jest zdanie si´ na Êlepy los i wskazaliÊmy palcem w ciemno pierwszà pozycj´ na karcie. Kelner powróci∏ do nas, dzier˝àc w d∏oniach pó∏misek z czarnà zupà, z którego, jakkolwiek by na niego nie patrzeç, wyziera∏o przejmujàce spojrzenie równie czarnych oczu. PopatrzyliÊmy na siebie, potem znów na t´ zup´ i – rzeczywiÊcie – z zupy ciekawie spoglàda∏y na nas czyjeÊ oczka, no po prostu inwigilowa∏y nas czarne, chiƒskie oczy! Powiedzia∏em do Darka: Ja oszalej´, ja tego nie rusz´. Na co on tylko: Jak to nie ruszysz? Zdrowy rozsàdek podpowiada∏ nam, ˝e na trzeêwo raczej nie zaryzykujemy tego obiadu, poprosiliÊmy wi´c o pó∏ litra wódki, a trzeba wyjaÊniç, ˝e w Chinach pija si´ naprawd´ niewiele, dlatego szybko staliÊmy si´ powodem ogólnego podniecenia na sali. PrzechyliliÊmy pierwszà setk´, tak aby poczuç to sensualne „∏ubudu” w g∏ow´ i ∏y˝kà z zamkni´tymi oczami si´gn´liÊmy w czeluÊci mrocznej misy. Zacz´liÊmy gryêç, prawdopodobnie g∏ow´, potem, po drugiej setce, wzi´liÊmy si´ za skrzyde∏ka, d∏ugie i w∏ókniste, bardzo rozciàgliwe. Kelner po drugiej butelce zaczà∏ z niedowierzaniem pokazywaç nas palcami innym goÊciom, bo rzeczywiÊcie by∏a to dla nich niewyskowschodnich. Zwróci∏ si´ do nas w nie najlep-

od Izraelitów. Jego te s∏owa chyba troch´ zabola-

obra˝alna iloÊç alkoholu. Kart´ menu zabraliÊmy

szej angielszczyênie: Hello Mr. Rogala, na co ja:

∏y, bo powiedzia∏: To tak jakby oddzieliç paƒski

do Polski, ˝eby dowiedzieç si´, co na nas patrzy-

Panie prezydencie, znakomita whisky, a on na to:

kraj od Niemiec. A ja spyta∏em go, czy wie, z ja-

∏o z tej miski. Darek mia∏ znajomego w chiƒskiej

Prosz´ nalaç. MyÊla∏em, ˝e jest to im zabronione,

kiego kraju pochodz´. WyjaÊni∏em mu, ˝e z Pol-

ambasadzie i okaza∏o si´, ˝e jedliÊmy nietoperza,

nala∏em troszeczk´ i wypiliÊmy.

ski i on wtedy powiedzia∏: ˚ubrówka, Bia∏owie-

czarnego, chiƒskiego nietoperza!

Du˝o wczeÊniej, na jakiejÊ konferencji w Jordanii, pozna∏em go wtedy po raz pierwszy. Podszed∏em wtedy do Arafata i zada∏em mu pytanie na temat mo˝liwoÊci zawarcia pokoju na Bliskim

˝a… Spyta∏em go, skàd on to zna, ale nie potrafi∏ powiedzieç. Jako korespondent zagraniczny ma Pan na podor´dziu pewnie wiele takich anegdot...

To by∏a jedyna sytuacja, kiedy alkohol przyszed∏ Panu na pomoc w opresji kulinarnej? Podobnà sytuacj´ prze˝y∏em wÊród buddystów, do których zosta∏em zaproszony wraz z ówcze-

Wschodzie, wyra˝ajàc jednoczeÊnie opini´, ˝e

Najbardziej fantastyczna rzecz, która mia∏a coÊ

snym ambasadorem, Bogus∏awem Zakrzewskim,

po tylu ju˝ próbach wydaje mi si´, ˝e Palestyƒ-

wspólnego z alkoholem, przydarzy∏a mi si´

na kolacj´. Tylko zamiast nietoperza ugoszczono

czycy

w Hongkongu. By∏em tam na konferencji Âwiato-

mnie ratkami, inaczej mówiàc kopytami jeleni czy

powinni

byç

kompletnie

odgrodzeni

„Kelner powróci∏ do nas, dzier˝àc w d∏oniach pó∏misek z czarnà zupà, z którego, jakkolwiek by na niego nie patrzeç, wyziera∏o przejmujàce spojrzenie równie czarnych oczu”. 54

sarn. Te kopyta same w sobie mo˝e nie by∏y jesz-

TVP o Papuasach. Uprzedzono nas, i˝ niewska-

plu∏o do niej ca∏e plemi´, ka˝dy – jeden po dru-

cze najgorsze. To co mnà wstrzàsn´∏o do g∏´bi

zane jest zabieranie ze sobà jakichkolwiek alko-

gim. Jak si´ pani domyÊla, pocz´stowano nas

mego ˝o∏àdka to to, ˝e one sobie spokojnie i nie-

holi, bo Papuasi bardzo szybko si´ upijajà.

tym trunkiem. Pi∏em, bo trzeba by∏o to wypiç,

ruchomo le˝a∏y w zastygni´tym t∏uszczu. Jak ja to

Wzià∏em ze sobà jedno piwo, którym pocz´sto-

zbyt ryzykowna by∏aby odmowa, w najlepszym

zobaczy∏em, to pomyÊla∏em, ˝e jak nic zwróc´.

wa∏em tubylca. W pewnym momencie t∏umacz-

wypadku wygoniono by nas, a mog∏oby to skoƒ-

Ale siedzi obok mnie ambasador, buddyÊci, wi´c

ka zapyta∏a nas, czy ktoÊ im coÊ da∏, bo zacz´li

czyç si´ du˝o gorzej. Pij´ i jem takie rzeczy, je˝eli

raczej nie wypada∏o. Powiedzia∏em do jednego

gadaç bez sensu. Faktycznie trzech Papuasów

jest to konieczne. Kiedy widz´ przed sobà jakieÊ

z nich, ˝e bez wódki tego nie ruszam. Przyniesio-

ledwo trzyma∏o si´ na nogach. Ten, którego po-

niewyobra˝alne ohydztwo, to nabieram du˝o po-

no mi jakieÊ 30 g tajskiej whisky, trzeba powie-

cz´stowa∏em, chcia∏ si´ zrewan˝owaç i da∏ mi

wietrza i po∏ykam.

dzieç, ˝e to raczej samogon ni˝ prawdziwa whi-

jakiÊ bia∏y p∏yn. By∏a to chyba mleczna ˝ywica

Ale pami´tam, ˝e w Wenezueli naprawd´ mia-

sky, realnie mierzàc si∏y na zamiary, od razu po-

zmieszana z maniokiem, posiada∏o to posmak

∏em du˝à trudnoÊç z wypiciem napoju przygoto-

prosi∏em o trzy razy wi´cej. Kelnerka zbarania∏a

krwi z mocnym akcentem ˝elaza. Dali mi to

wanego przez tubylców. P∏yn´liÊmy wzd∏u˝ rzeki

i kompletnie nie mog∏a zrozumieç, o co mi cho-

w konspiracji, nawet przed moim operatorem.

Orinoko i w programie mieliÊmy wizyt´ w jakiejÊ

dzi. T∏umaczy∏em, ˝e musz´ wypiç przynajmniej

Po wypiciu tego napoju dos∏ownie Êci´∏o mnie

wsi indiaƒskiej. Tradycyjnie zobaczyliÊmy ognisko,

trzy razy wi´cej, bo tak fatalnie si´ czuj´. W koƒ-

z nóg. Nie mog∏em zrozumieç, dlaczego oni

domki ze strzechy, przywitano nas obci´ciem ∏ba

cu przynios∏a mi ten tajski specyfik, który tak˝e

po piwie byli mocno zawiani, ja po tym ledwo

kurczakowi, zebraniem krwi do glinianych mise-

by∏ doÊç wredny w smaku. ¸yknà∏em i znów po-

trzyma∏em si´ na nogach. Najdziwniejsze by∏o

czek i napluciem do nich.

czu∏em to zbawienne uderzenie w g∏ow´, które

to, ˝e w trakcie picia w ogóle nie by∏o czuç mo-

Znów wszyscy pluli?

w takich sytuacjach dodaje odwagi i t´ ratk´ chap

cy tego specyfiku.

Ca∏e szcz´Êcie nie, plu∏a tylko kobieta, ale

i po∏knà∏em. Odwiedza∏ Pan te˝ miejsca kompletnie niecywilizowane. Czy w tych podró˝ach alkohol odegra∏ jakàÊ rol´?

Zdarzy∏o si´, ˝e nie by∏ Pan w stanie wypiç ja-

gwoêdziem programu by∏a wiadomoÊç, ˝e wlewa-

kiegoÊ „plemiennego alkoholu” z powodu jego

ny do owej mikstury bia∏y p∏yn jest ludzkim mle-

unikatowych w∏aÊciwoÊci smakowych?

kiem! Ohyda. Wypi∏em, ale nie by∏o ∏atwo, z pew-

KiedyÊ, goszczàc w pewnym kenijskim plemie-

noÊcià nie by∏ to malt.

Par´ lat temu by∏em w Irian Jaya, prowincji

niu, widzia∏em jak Êciàgano krew z byka, którà

ROZMAWIA¸A: AGNIESZKA ˚AK

Indonezji, gdzie kr´ci∏em film dokumentalny dla

potem z czymÊ dziwnym mieszano, a nast´pnie

FOT. MAREK BABIRECKI, GLOBAL CONNECTIONS

55

O tym si´ mówi

E N O M AT I C – W I N I A R S K A S A M O O B S ¸ U G A

50 win na kieliszki Od stycznia 2008 roku w restauracji Boathouse, w Warszawie dzia∏a ekskluzywny wine bar z pierwszym w Polsce systemem serwowania wina – Enomatic.

Po raz pierwszy w Polsce zainstalowany zosta∏ innowacyjny system przechowywania i nalewania win Enomatic, który umo˝liwia nie tylko degustacj´ wina o optymalnej dla ka˝dego gatunku temperaturze, ale tak˝e mo˝liwoÊç samodzielnego wybrania porcji pomi´dzy 25 ml, 75 ml oraz 125 ml. Urzàdzenia, w zale˝noÊci od modelu, obs∏ugiwane sà za pomocà jednego lub trzech przycisków dozujàcych, dzi´ki którym uzupe∏nia si´ kieliszek wybranym winem z zaprogramowanà wczeÊniej dok∏adnoÊcià. Do obs∏ugi Enomaticu ka˝dy goÊç otrzymuje przedp∏aconà wczeÊniej kart´ z chipem elektronicznym, która pozwala na swobodny wybór wina. Wersje ch∏odzàce i klimatyzowane dajà mo˝liwoÊç ustawienia temperatury w zakresie od 8°C do 20°C, co pozwala na serwowanie wina zawsze w odpowiedniej temperaturze. W planach restauracji sà te˝ m.in. profesjonalne szkolenia degustacyjne, weekendowe imprezy winiarskie oraz kursy wina prowadzone przez Johna Borrella z firmy Wine Express Ltd.

Limitowana edycja puszek piwa Redd’s, zaprojektowanych przez konsumentów, jest ju˝ dost´pna na rynku. Puszki powsta∏y w ramach konkursu promocyjnego „Zaprojektuj w∏asnà puszk´ Redd’s”. W pierwszej fazie konkursu opakowania trzech owocowych smaków piwa zaprojektowa∏y znane kobiety: Ania Dàbrowska, Maria Peszek i Agata „Endo” Nowicka. Zwieƒczeniem konkursu by∏ koncert Ani Dàbrowskiej, który odby∏ si´ 24 stycznia br. w Teatrze Montownia. – Redd’s jest markà dla nietuzinkowych i kreatywnych kobiet. Udzia∏ konsumentów w projektowaniu znakomicie podkreÊli∏ ten wizerunek – powiedzia∏ Jacek Pob∏ocki, brand manager marki Redd’s w Kompanii Piwowarskiej.

(MG)

(MG)

GALERIA REDD’S

„BOMBAY SAPPHIRE DESIGNER GLASS COMPETITION”

Marka, która inspiruje Od kilkunastu lat marka Bombay Sapphire anga˝uje si´ w promocj´ m∏odych artystów i rozwój sztuki designerskiej. Od 1990 r. organizuje mi´dzynarodowy konkurs dla m∏odych projektantów pod has∏em „Bombay Sapphire Designer Glass Competition”. Uczestniczà w nim m∏odzi artyÊci z ca∏ego Êwiata. Od pierwszego konkursu, który zosta∏ przeprowadzony w USA, wzi´∏o w nim udzia∏ ju˝ blisko 2.000 projektantów. Tegoroczna edycja konkursu rozpocz´∏a si´ w grudniu 2007 r. Zwyci´zca krajowych rozgrywek zostanie zaproszony jako goÊç Fundacji Bombay Sapphire na „Londyƒski Festi-

56

wal Wzornictwa”, który odb´dzie si´ we wrzeÊniu 2008 roku. Podczas festiwalu b´dzie mia∏ miejsce ogólnoÊwiatowy fina∏ konkursu „Bombay Sapphire Designer Glass Competition”, w którym wezmà udzia∏ laureaci z poszczególnych paƒstw. Zwyci´zca konkursu otrzyma nagrod´ pieni´˝nà w wysokoÊci 10 tys. funtów. Od 2006 roku Polska, jako jedyny kraj na Êwiecie, goÊci∏a wystawy, podczas których pokazywane by∏y prace nagrodzone i wyró˝nione w konkursie „Bombay Sapphire Designer Glass Competition”. Pierwsze wystawy pod nazwà „Bombay Sapphire Inspiruje” od-

by∏y si´ w ¸odzi, Olsztynie, Rzeszowie, Katowicach, Krakowie i Wroc∏awiu. W ubieg∏ym roku cykl wystaw pod nazwà „Bombay Sapphire Inspiruje” zorganizowano w sieci hoteli Qubus w trzech miastach Polski: Wroc∏awiu, Katowicach oraz Krakowie. (MG)

O tym si´ mówi

PROGRAM KONSUMENCKI BALL ANTINE’S

„Leave An Impression” Marka whisky Ballantine’s przygotowa∏a program konsumencki, którego g∏ównym kana∏em komunikacyjnym jest strona internetowa www.leaveanimpression.pl. Kampania „Leave An Impression” jest pierwszà kampanià wizerunkowà dla marki Ballantine’s, odkàd jej w∏aÊcicielem jest koncern Pernod Ricard. Nie jest to projekt zamkni´ty – ka˝dy ambasador, na którym akcja „pozostawi wra˝enie”, b´dzie móg∏ zaprosiç do uczestnictwa w nim swoich znajomych. Na stronie internetowej mo˝na znaleêç wiele atrakcji – od panelu bàbelkowego poczynajàc, na wirtualnym barze Ballan-

tine’s (opracowanym w technologii Video Streaming) koƒczàc. Wszyscy, którzy postanowià zajrzeç do wirtualnego baru, znajdà tam przepisy na drinki z u˝yciem whisky Ballantine’s oraz interaktywnà instrukcj´ obs∏ugi. Wirtualny barman przygotowuje drinka i krok po kroku wyjaÊnia kolejne etapy jego powstawania. W barze mo˝na zapoznaç si´ z historià marki Ballantine’s, rodzajami tego trunku, aktualnymi promocjami w najwi´kszych miastach Polski czy te˝ obejrzeç globalne reklamy telewizyjne i prasowe „Ballantine’s Leave An Impression”. (MG)

Fot. Photostock

NOWE LOGO, NOWE WYZWANIA Firma TiM S.A., która istnieje na rynku ju˝ od 18 lat, wkroczy∏a w 2008 rok nie tylko ze zmienionym logo, ale i z wielkimi planami dotyczàcymi wprowadzenia wielu interesujàcych nowoÊci asortymentowych w pierwszym pó∏roczu oraz organizacji konkursu winiarstwa i miodystnictwa w drugiej cz´Êci roku. Zarówno zapowiadane nowoÊci, jak i organizacja konkursu powierzona firmie przez Krajowà Rad´ Winiarstwa i Miodosytnictwa zwiastujà prze∏omowy rok nie tylko dla TiM S.A., ale i ca∏ego rynku wina w Polsce.

O tym si´ mówi

ZA NAMI GRAND FINAL INDEPENDENT FLAIR LEAGUE 2007

Znamy ju˝ zwyci´zc´ Niezale˝nej Ligi Barmaƒskiej 2007 Fina∏ tegorocznej Niezale˝nej Ligi Barmaƒskiej odby∏ si´ w Warszawie 9 grudnia 2007 roku. W zawodach wzi´li udzia∏ zwyci´zcy „Flair Ring” (Warszawa), „Flair Wave” (Sopot), „Flair Baltics” (Ryga) oraz zawodnicy, którzy zdobyli najwi´kszà liczb´ punktów. Dzi´ki rewelacyjnemu pokazowi Tomek Ma∏ek pokona∏ Marcina „Masakr´” Osypiƒskiego oraz Marka Pos∏usznego. Polacy zdobyli wszystkie nagrody, pokonujàc w finale mi´dzy innymi ¸otysza, Ingussa Reyzenberga, oraz Anglika, Siphenga You Slash’a. Nagrod´ dla najlepszego juniora otrzyma∏ Jakub Górzewski. Umiej´tnoÊci zawodników ocenia∏ mi´dzynarodowy sk∏ad s´dziowski, w sk∏ad którego weszli: Micha∏ KoÊnik i Cezary Broda z EvolutionBar oraz Tug van den Bergh i Andy Colinson z BarWizards – twórcy jednych z najwi´kszych Êwiatowych zawodów barmaƒskich w londyƒskim klubie Roadhouse. S´dziowie techniczni oceniali przede wszystkim umiej´tnoÊci Flair, standardy barmaƒskie, czystoÊç i higien´ miejsca pracy, trudnoÊç i zaawansowanie ewolucji, oryginalnoÊç oraz rytmik´. Zwyci´zca fina∏u Niezale˝nej Ligi Barmaƒskiej 2007 otrzyma∏ 3 tys. euro, zdobywca drugiego miejsca – 1 tys. euro, zaÊ trzeciego – 500 euro. 200 Euro przypad∏o najlepszemu juniorowi – Jakubowi Górzewskiemu. Na zaprezentowanie swoich umiej´tnoÊci barmani mieli siedem minut, podczas których przygotowywali trzy koktajle: dwa obowiàzkowe – wódka RedBull oraz Martini Cocktail i long drink przygotowany w recepturze w∏asnej, obowiàzkowo uzupe∏niony Schweppes’em i syropem Monin. Zwyci´ski drink Tomka Ma∏ka uzyska∏ tak˝e najwi´ksze uznanie jury degustacyjnego (Piotr Lorens, dyrektor gastronomii Hotelu Jan III Sobieski, Krzysztof Wosk, redaktor naczelny portalu „Bartender.pl”, Robert Moskwa, Bartek Król, Marcin Chochlew, Adam Fidusiewcz, Patryk Le Nart – MSBiS), które przyzna∏o zawodnikowi z Warszawy najwy˝sze noty.

58

Tomek Ma∏ek zosta∏ niekwestionowanym zwyci´zcà Niezale˝nej Ligi Barmaƒskiej 2007.

O tym si´ mówi

Anglik, Sipheng You Slash, jeden z uczestników fina∏u.

Zawody prowadzone by∏y – jak zwykle – w niepokornym stylu przez charyzmatycznego Przemys∏awa „Jah Jah” Frankowskiego z „Antyradia” i Grzegorza Zi´b´ z Entertainment Group, odpowiedzialnego za kwestie merytoryczne. Podczas czterech rozgrywek IFL w 2007 wystartowa∏o ponad pi´çdziesi´ciu zawodników z Polski, Wielkiej Brytanii, Francji, Litwy, ¸otwy, Estonii i innych krajów europejskich. Niezale˝na Liga Barmaƒska cieszy∏a si´ du˝ym zainteresowaniem tak˝e wÊród juniorów, którzy licznie startowali we wszystkich rozgrywkach eliminacyjnych. Po raz pierwszy w tym roku IFL wysz∏a poza granice Polski – po Warszawie i Sopocie, trzeci etap odby∏ si´ na ¸otwie. Tegoroczne nagrody IFL to najwi´ksza pula nagród

Zwyci´zca IFL-u w trakcie efektownego pokazu.

wÊród konkursów barmaƒskich. W ca∏ym roku zawodnicy walczyli o ponad 10 tys. euro, w wielkim finale mogli zdobyç ∏àcznie 5 tys. euro, z czego zwyci´zcy przypad∏y 3 tys. – Jako organizatorzy najwi´kszej imprezy Flair w Polsce dbamy nie tylko o sukces dzia∏aƒ logistycznych i wizerunkowych, ale przede wszystkim wa˝na jest dla nas merytoryczna strona ca∏ego wydarzenia. Dlatego naszà misjà przy tym projekcie zawsze by∏o i jest umo˝liwienie zawodnikom jak najlepszych warunków podczas startu, poczàwszy od zaplecza technicznego, a na obiektywnych, rzetelnych i profesjonalnych notach s´dziowskich koƒczàc – mówi Grzegorz Zi´ba z Entertainment Group, producent IFL. Szczegó∏y dotyczàce zawodów Independent Flair League znajdujà si´ na stronie

www.ifl.com.pl. Producentem i organizatorem tegorocznej edycji Independent Flair League jest, podobnie jak w ubieg∏ym roku, Entertainment Group, agencja specjalizujàca si´ w organizacji ró˝nych imprez i wydarzeƒ specjalnych. Partnerzy Independent Flair League 2007: Martini, Red Bull Polska, Schweppes, EvolutionBar, Kuger-syropy Monin, APS Glass & Bar Supply, Brill AV Media. Partnerzy medialni tegorocznego IFL: „Bartender.pl”, „4fun.tv”, „Antyradio”, „Dlaczego”, „Horeca.pl”, „Hotelarz”, „Interia.pl”, „Papaja.pl”, „Poradnik Restauratora”, „Restaurator”, „Âwiat Alkoholi”, „Total Fun”, „Warsaw Insider”. OPR. (MG) FOT. MAREK BABIRECKI

59

O tym si´ mówi

GRANT’S NAJLEPSZY Jim Murray, Êwiatowy autorytet w dziedzinie whisky, ju˝ po raz drugi z rz´du uzna∏ whisky William Grant’s Family Reserve za najlepszà szkockà whisky typu blended. W swoim najnowszym rankingu, opublikowanym w ksià˝ce „Whisky Bible 2008”, przyzna∏ tej whisky 94 punkty, dzi´ki czemu okaza∏a si´ ona najlepszà spoÊród ponad 3.000 ocenianych whisky z ca∏ego Êwiata. Kolejne miejsca w presti˝owym rankingu zaj´∏y: White Horse (92 pkt.), J&B (90 pkt.), Teachers Highland Cream (90 pkt.), Cutty Sark (88 pkt.), Black & White (88 pkt.), VAT 69 (87 pkt.), The Famous Grouse (87 pkt.), Ballantines Finest (87 pkt.), Hankey Bannister (87 pkt.).

EKSKLUZYWNY SINGLE MALT W ofercie sklepów Win-Cin znalaz∏a si´ seria whisky typu single malt pochodzàcych z destylarni Tomintoul, po∏o˝onej w posiad∏oÊci Glenlivet, w Ballanntruan. Whisky Tomintoul dost´pna jest w trzech edycjach: 10-letniej (179,90 z∏), 16-letniej (259,90 z∏) oraz 27-letniej (520 z∏).

NOWY-STARY DEWAR’S Od stycznia 2008 roku whisky Dewar’s White Label dost´pna jest w nowym opakowaniu. Kluczowym elementem opakowania jest wyró˝niajàcy si´ napis. Tak˝e kolor czcionki skontrastowany z bielà pude∏ka przyciàga uwag´. Rok utworzenia firmy zosta∏ wyt∏oczony w górnej cz´Êci opakowania, ˝eby podkreÊliç 160-letnià tradycj´ marki.

PROSTY I SUBTELNY Od koƒca ubieg∏ego roku francuska wódka Grey Goose sprzedawana jest w nowym opakowaniu. Pude∏ko swoim wyglàdem przypomina szkatu∏k´. Prosty kszta∏t pude∏ka, subtelne t∏oczenia oraz jedwabna, niebieska wstà˝eczka pe∏niàca funkcje uchwytu dope∏niajà ca∏oÊci. Dodatkowo w pude∏ku znajduje si´ miniksià˝eczka z przepisami na drinki na bazie Grey Goose. (MG)

60

H E N N E S S Y B E A U T É D U S I È C L E – 1 0 0 E A U X - D E -V I E Z X Xw .

Pi´kno minionej epoki Hennessy Beauté du Si¯cle to autorska próba przedstawienia pi´kna minionej epoki przez mark´ Hennessy. Zadaniem Yanna Fillioux, mistrza kompozycji marki Hennessy, by∏o stworzenie smaku koniaku, w sk∏ad którego wesz∏o 100 eaux-de-vie pochodzàcych z minionej epoki. Dzi´ki temu w jednolitrowej kompozycji zosta∏a zawarta historia ubieg∏ego stulecia. Aby zachowaç subtelne nuty smakowe i aromatycznà finezj´, koniak nie zosta∏ poddany dekantyzacji, a ca∏oÊç zaprezentowano w dekantorze ze szk∏a Baccarat, zainspirowanego kszta∏tem butelki s∏u˝àcej do próbnych degustacji, u˝ywanej przez Yanna Fillioux i jego komitet degustacyjny. Wyjàtkowe i niezwyk∏e jest tak˝e opakowanie Beauté du Si¯cle. Michel Othoniel, malarz, rzeêbiarz i re˝yser filmowy, artysta francuski cieszàcy si´ mi´dzynarodowà s∏awà, na specjalne zlecenie stworzy∏ prawdziwe dzie∏o sztuki o wartoÊci 150 tys. euro, które nazwa∏ Skrzynià Tajemnic. To w∏aÊnie w nià zapakowany zosta∏ koniak. Struktura dzie∏a wykonana jest ze stopionego aluminium, a sama skrzynia wy∏o˝ona zosta∏a dwiema per∏ami ze szk∏a weneckiego i ozdobiona pierÊcieniami jako elementami dekoracyjnymi, charakterystycznymi dla stylu prac artysty. Lustrzane ekrany z bia∏à otoczkà wykonali mistrzowie hutnictwa szk∏a, specjalizujàcy si´ w wykonawstwie katedralnych witra˝y. Skrzyni´ wa˝àcà 75 kg otwiera si´ przy pomocy klucza ozdobionego gwiazdà Hen-

nessy. Ukryty guzik uruchamia mechanizm ods∏aniajàcy butelk´ koniaku, osadzonà na aluminiowej podstawie z czterema kieliszkami ze szk∏a weneckiego. Inny mechanizm, równie sprytnie ukryty, otwiera podstaw´ skrzyni, co stanowi zach´t´ do obejrzenia znajdujàcego si´ tam albumu dzie∏ sztuki w srebrnej, grawerowanej oprawie. Umieszczony w Êrodku skrzyni album przedstawia najelegantsze kobiety poczàtku XX wieku: towarzyskà Êmietank´ Pary˝a, aktorki i modelki, rosyjskie baleriny – jednym s∏owem blask i styl minionych lat. Kolekcja zawierajàca 3.000 oryginalnych fotografii zosta∏a przygotowana przez paryskie Studio Talbot. Ka˝dy egzemplarz albumu zawiera jednà oryginalnà rycin´ z kolekcji. (MG)

O tym si´ mówi

„EUROGASTRO” PO RAZ DWUNASTY

„EuroGastro” – szlachetny trunek Targi „EuroGastro” sà jak wino – z roku na rok stajà si´ coraz lepsze. Tegoroczna edycja zawiera m.in. wiele interesujàcych propozycji dla barmanów i sommelierów. Impreza odb´dzie si´ 27-29 marca br. w Pa∏acu Kultury i Nauki w Warszawie. Sektor kawowo-barmaƒski okaza∏ si´ jednym z hitów ubieg∏orocznej edycji targów „EuroGastro”. W tym roku zostanie on jeszcze powi´kszony. To jednak nie wszystko. Po raz pierwszy w historii „EuroGastro” wyodr´bniony zostanie sektor Win Âwiata. B´dzie mo˝na tam posmakowaç trunków z ró˝nych krajów, a tak˝e zasi´gnàç opinii znawców wina. W sektorach kawowo-barmaƒskim oraz Win Âwiata pojawi si´ oferta produktów i akcesoriów dla barmanów, baristów i restaura-

torów chcàcych profesjonalnie serwowaç trunki w swoich lokalach. Szczególnie interesujàco zapowiada si´ organizowane przez Stowarzyszenie Sommelierów Polskich spotkanie pod tytu∏em „Sommelier – kosztowny wizerunek czy korzyÊci ekonomiczne dla restauracji?”. Odb´dà si´ te˝ presti˝owe i niezwykle efektowne VII Otwarte Mistrzostwa Polski Barmanów w kategorii Flair „Wyborowa Drinks Festiwal”, na których swoje ˝onglerskie umiej´tnoÊci zaprezentujà najlepsi polscy barmani. Nie zabraknie równie˝ baristów, którzy b´dà udowadniaç, ˝e z kawy mo˝na nie tylko przygotowaç smaczny napój, ale wr´cz dzie∏o sztuki. Jednym z kawowych artystów b´dzie ¸ukasz Jura, który zdoby∏ podczas „EuroGa-

stro 2007” tytu∏ „Mistrza Polski Baristów 2007”. Obecny b´dzie równie˝ mistrz Êwiata baristów z Tokio – James Hoffmann, który opowie o swojej drodze do mistrzostwa, a tak˝e zaprezentuje nieprzeci´tne umiej´tnoÊci. Organizatorzy zach´cajà do prerejestracji, dzi´ki której mo˝na kupiç bilet wst´pu w ni˝szej cenie, uniknàç formalnoÊci przed wejÊciem na targi, odebraç bezp∏atnà Kart´ MT Polska oraz otrzymywaç e-biuletyny z informacjami dotyczàcymi kolejnych edycji targów „EuroGastro”. Prerejestracji mo˝na dokonywaç do 20 marca 2008 roku do godziny 15 pod adresem www.prerejestracja.eurogastro.com.pl. Wi´cej informacji na stronie internetowej targów: www.eurogastro.com.pl. OPR. (MG)

O tym si´ mówi

PIWO Z BECZKI... W PUSZCE

WHISKY WHYTE & MACKAY W POLSCE

Ju˝ w marcu 2008 roku, tu˝ przed dniem Âw. Patryka, na polskim rynku pojawi si´ ciemne piwo Guinness Draught w specjalnej puszce z technologià Widget. Po raz pierwszy polscy konsumenci b´dà mogli zakosztowaç piwa beczkowego z… puszki. Opatentowana przez Guinnessa technologia Widget sprawia, ˝e piwo po otwarciu puszki zyskuje niepowtarzalnà struktur´ piwa beczkowego z charakterystycznà g´stà i kremowà pianà. „Zagadkowy” Widget to ma∏a kulka wype∏niona azotem, p∏ywajàca w zamkni´tej puszce. Na powierzchni kulki znajduje si´ mikroskopijny otworek wykonany laserem. Po otwarciu puszki, w wyniku ró˝nicy ciÊnieƒ wewnàtrz i na zewnàtrz opakowania, azot przeciska si´ przez otworek w kulce, uwalniajàc si´ w postaci mnóstwa drobnych p´cherzyków. Dzi´ki temu powstaje g´sta, kremowa i d∏ugo utrzymujàca si´ piana, a delikatne bàbelki azotu wp∏ywajà na dodatkowe doznania smakowe. Sugerowana przez dystrybutora cena Guinness Draught w puszce wynosi 5,49 z∏ w handlu detalicznym.

Zakopane w szkockà krat´ Na polskim rynku dost´pna jest ju˝ szkocka whisky Whyte & Mackay. Dzi´ki podpisaniu umowy ze szkockim producentem dystrybucjà trunków tej marki zajmie si´ firma Toorank z Bielska-Bia∏ej, b´dàca oddzia∏em holenderskiej firmy Distilleries Group Toorank, która w swoim portfolio ma m.in. Apsynthion, Miodul´, brandy Napoleon, whisky Black Jack, cachac´ Pirassununga, sambuc´ Puccini czy Danziger Goldwasser. Z okazji wprowadzenia na polski rynek nowej marki whisky 25-27 stycznia br. w Zakopanem odby∏a si´ prezentacja produktów Whyte & Mackay. GoÊçmi firmy Toorank byli jej najwa˝niejsi partnerzy, zarówno z segmentu HoReCa, jak i handlu nowoczesnego oraz detalicznego. Prezentacj´, która odby∏a si´ w zimowej, górskiej scenerii, poprowadzi∏ Bartosz Boçko, prezes firmy Toorank, a fenomen szkockiej whisky, jej histori´ i sposób produkcji przybli˝y∏ Richard Paterson, master blender Whyte & Mackay. W czasie prezentacji spróbowaç te˝ mo˝na by∏o – oczywiÊcie – trunków marki Whyte & Mackay, m.in. whisky Whyte & Mackay Special, Dalmore oraz Jura. (J¸)

Richard Paterson, master blender Whyte & Mackay, w otoczeniu uroczych modelek.

WIECZÓR Z WINAMI IZRAELSKIMI

ORKISZ ZAMKNI¢TY W BUTELCE Orkisz jest wysokowartoÊciowym zbo˝em odpornym na niekorzystne warunki pogodowe, które nie wymaga stosowania nawozów, ani Êrodków ochrony roÊlin. Polmos Lublin zdecydowa∏ si´ wykorzystaç ten sk∏adnik do produkcji wódki Orkisz. Jest ona wytwarzana w ma∏ych iloÊciach w procesie powolnej destylacji, dzi´ki czemu charakteryzujà jà – ∏agodnoÊç, subtelny i niepowtarzalny smak. Smak orkisza zosta∏ doceniony w Stanach Zjednoczonych, gdzie wódka wyprodukowana z tego surowca zdoby∏a Z∏oty Medal na Âwiatowym Konkursie Alkoholi w San Francisco, spoÊród 700 kandydatów z 52 krajów. Jego sugerowana cena detaliczna za 700 ml wynosi 64,90 z∏. (MG)

62

Winiarska pokusa nowego stylu 23 stycznia br. w rezydencji Ambasadora Izraela w Warszawie odby∏a si´ degustacja win izraelskich. Spotkanie poprowadzi∏ Marek Bieƒczyk, który opowiada∏ o historii, tradycji i rewolucji, jakà w ostatnich kilkunastu latach przesz∏o izraelskie winiarstwo. Uczestnicy mieli okazj´ degustowaç wina pochodzàce zarówno od du˝ych producentów, takich jak Carmel – najwi´kszy producent win w Izraelu i najwi´kszy producent win koszernych na Êwiecie (od 25 do 30 milionów butelek rocznie) czy Golan Heights – z winami Yarden, Gamala i Golan, jak i z niewielkich winiarni, m.in. Margalit (oko∏o 20 tys. butelek) – firma rodzinna, w której stawia si´ na francuskie odmiany z cabernet sauvignon i merlot na czele, Domaine du Castel (13 ha winnic) – tak˝e francuskie szczepy, Tulip (85 tys. bute-

lek) – firma rodzinna produkujàca trzy marki win: Just, Mostly i Reserve oraz Gail Mountain ze sztandarowym winem Yiron. Spotkanie mia∏o na celu promocj´ stylu win izraelskich, które, jak zgodnie twierdzili dystrybutorzy, ze wzgl´du na ciekawy, inny ni˝ klasyczny smak, z roku na rok sprzedajà si´ w Polsce coraz lepiej. (WN)

O tym si´ mówi

SIÓDME URODZINY 8 stycznia br. w restauracji Maestria w Warszawie program „Co za Tydzieƒ” obchodzi∏ swoje siódme urodziny. W kameralnym gronie wzniesiono toast szampanem Moët & Chandon. Aby uczciç urodzinowe nagranie tego znanego programu, jego gospodarz, Olivier Janiak, zaprosi∏ wiele znakomitych osobistoÊci. WÊród zaproszonych gwiazd pojawili si´ m.in. Gra˝yna Wolszczak, Cezary Harasimowicz, Edyta Jungowska, Marek W∏odarczyk, Doda, projektanci – Marcin Paprocki i Mariusz Brzozowski, Reni Jusis, Tomasz Jacyków, Edyta HerbuÊ, Robert Kochanek, Jakub Weso∏owski. To szczególne wydarzenie uczczono tortem i szampanem Moët & Chandon. (MG)

Zimowe szaleƒstwo na stoku

Luty w narciarskich kurortach sta∏ pod znakiem cyklu imprez pod has∏em „Dozwolony od -20°C”. Jägermeister wraz ze swoimi ognistymi tancerkami odwiedzi∏ siedem miejscowoÊci: Szklarskà Por´b´, Karpacz, Szczyrk, Zakopane, Bia∏k´ Tatrzaƒskà, Zieleniec oraz Jelenià Gór´.

Mi∏oÊników bia∏ego szaleƒstwa czeka∏y na stokach specjalne animacje i promocje przygotowane przez Jägermeister’a, zaÊ wieczorami w najpopularniejszych klubach zabawa ze zmro˝onymi shotami i drinkami. – Imprezy pod szyldem „Dozwolony od -20°C” to doskona∏e muzyczne show. Nie inaczej by∏o i tym razem. Zimowa edycja cyklu gwarantuje szalonà zabaw´ na stokach oraz noce w rytmach serwowanych przez DJ-a Adamusa w duecie Wet Fingers – mówi Joanna Turczyk, product group manager brown spirits. – Fina∏owa impreza w zakopiaƒskim klubie Genesis b´dzie prawdziwym zjazdem muzycznych gwiazd – zagrajà Wet Fingers, Norbi, Wanda Kwietniewska i Mr. Hide. W miejscowoÊciach obj´tych cyklem równolegle prowadzone by∏y promocje w punktach sprzeda˝y. Na kupujàcych Jägermeister’a czeka∏y niespodzianki. (MG)

After party z rapem w tle NAJDRO˝SZY KOKTAJL ÊWIATA W 2007 r. tokijski hotel Ritz Carlton umieÊci∏ w swojej karcie najprawdopodobniej najdro˝szy koktajl na Êwiecie – Belvedere Diamentini. Wart jest on bagatela – 42 tys. z∏. O niezwyk∏oÊci koktajlu Belvedere Diamentini Êwiadczy przede wszystkim jego smak i sposób podawania. Barman, przy akompaniamencie s∏ynnego przeboju „Diamonds are forever”, ∏àczy przy stoliku goÊcia zmro˝onà wódk´ Belvedere ze Êwie˝ym sokiem z limonki, a na koniec z namaszczeniem umieszcza na jego dnie 1,06-karatowy diament. W cen´ wliczone jest póêniejsze oprawienie tego˝ diamentu u tokijskiego jubilera wed∏ug ˝yczenia klienta. (MG)

W sobot´ 8 grudnia ubr. w warszawskim klubie Platinium, we wspó∏pracy z markà Belvedere, zorganizowano after party po koncercie amerykaƒskiego rapera 50 Centa. Impreza zgromadzi∏a wielu znanych goÊci, którzy bawili si´ do bia∏ego rana. Polski koncert 50 Centa to jeden z wielu w trakcie jego europejskiego tourne, które rozpocz´∏o si´ 4 listopada ubr. Po wyst´pie goÊcie przenieÊli si´ do klubu Platinium, gdzie marka Belvedere przygotowa∏a ekskluzywne after party, na którym pojawili si´ m.in. Marcin Mroczek, Robert Kochanek, Kuba Weso∏owski, Tomasz Iwan, Chris de la Pena, Rafa∏ Cieszyƒski. Sobotnia impreza odby∏a si´ w ramach „Belvedere Diamond Night” i pozwoli∏a zaproszonym goÊciom przenieÊç si´ w Êwiat

prawdziwego luksusu. Wybrani klubowicze otrzymali repliki diamentu, a ci, którzy kupili butelk´ Belvedere, zostali zaproszeni na imprez´ zamykajàcà ca∏y cykl – „Noc z Belvedere”. To w∏aÊnie wtedy jeden z goÊci stanie si´ w∏aÊcicielem diamentu o wartoÊci ponad 50 tys. z∏. (MG)

Dobre adresy Âwiat Alkoholi M A G A Z Y N

K O N E S E R Ó W

Poni˝ej podajemy adresy sklepów, restauracji i pubów, w których mo˝na kupiç lub poczytaç „Âwiat Alko o holi”.

województwo kujawsko-pomorskie

ALKOHOLE I WINA ÂWIATA M&P ul. Mielczarskiego 7, Warszawa-Ursynów tel/fax (0-22) 648 10 97, 648 10 98 ALKOHOLE I WINA ÂWIATA M&P ul. Trakt Brzeski 54 C, Warszawa-Weso∏a tel/fax (0-22) 773 38 62 tel. kom. 501 540 625 e-mail: [email protected] ALKOHOLE I WINA ÂWIATA M&P WINIARNIA ul. Warowna 1, Marina Mokotów, Warszawa tel/fax (0-22) 493 04 05 tel. kom. 512 199 949 e-mail: [email protected]

SUPERMARKET „PIOTR I PAWE¸” ul. Grzyma∏y-Siedleckiego 20, 85-868 Bydgoszcz tel. (0-52) 360 35 10, fax (0-52) 360 55 22 e-mail: [email protected] województwo lubuskie V&S POLMOS ZIELONA GÓRA S.A. ul. JednoÊci 59, 65-018 Zielona Góra tel. (0-68) 353 03 77, fax (0-68) 326 70 03 www.luksusowa.pl województwo ∏ódzkie

GALERIE ALKOHOLI Sp. z o.o. ul. Piotrkowska 183/187, 90-477 ¸ódê tel. (0-42) 637 27 22, fax (0-42) 637 27 21 e-mail: [email protected]

GALERIE ALKOHOLI Sp. z o.o. ul. Dàbrowskiego 249, 93-231 ¸ódê tel. (0-42) 677 29 29, tel/fax (0-42) 677 29 28 e-mail: [email protected]

GALERIE ALKOHOLI Sp. z o.o. C.H. MANUFAKTURA ul. Karskiego 5, 91-071 ¸ódê tel/fax (0-42) 632 96 46 e-mail: [email protected]

GALERIE ALKOHOLI Sp. z o.o. DRIVE-IN ul. Bartoka 72, 92-531 ¸ódê tel. (0-42) 673 55 25, tel/fax (0-42) 673 56 85 WINOTEKA - SK¸AD WIN I SZAMPANÓW ul. Traktorowa 128, 91-204 ¸ódê tel. (0-42) 252 96 52, fax (0-42) 252 96 56 e-mail: [email protected], www.winoteka.pl województwo ma∏opolskie SCOTTISH HOUSE POLSKA Sp. z o.o. Centrum Handlowe A4 (przy wjeêdzie na autostrad´ A4) Modlniczka 299, 32-085 Modlnica-Kraków tel/fax (0-12) 626 04 55 e-mail: [email protected], www.scottishhouse.pl

APS Glass & Bar Supply Sp. z o.o. ul. Czerniakowska 161, 00-453 Warszawa tel. kom. 609 803 236 tel. (0-22) 851 92 22, fax (0-22) 841 14 85 www.apspolska.pl BALLANTINE’S ul. Krucza 47 A, 00-509 Warszawa tel. (0-22) 625 48 32, fax (0-22) 625 48 32 e-mail: [email protected] www.sklep-ballantines.pl CERKOM Sp. z o.o. ul. Jaros∏awska 11 A, 05-420 Józefów tel. (0-22) 789 46 01, tel/fax (0-22) 789 62 73 e-mail: [email protected] www.cerkom.pl

64

województwo podkarpackie RESTAURACJA MANDARYN ul. Senatorska 17, 24-120 Kazimierz Dolny tel. (0-81) 881 02 20, fax (0-81) 881 02 29 e-mail: [email protected] www.mandaryn.kazimierzdolny.pl WINIARNIA PORTIUS ul. Blich 2, 38-400 Krosno tel. (0-13) 42 027 82 e-mail: [email protected] www.portius.pl województwo podlaskie ALKOHOLE ÂWIATA ul. Kiliƒskiego 9 A, 15-089 Bia∏ystok tel/fax (0-85) 740 34 45 Liquor Store ul. Wojska Polskiego 39, 16-300 Augustów tel. (0-87) 644 63 04 e-mail: [email protected] województwo pomorskie DRINK BAR MAX 24H ul. Droga Rybacka 60, 84-104 Jastrz´bia Góra tel. (0-58) 774 45 53 e-mail: [email protected] www.barmax.pl

CONNOISSEURS OF ALCOHOL & TOBACCO ASSOCIATION ul. Waƒkowicza 7 lok. 45, 02-796 Warszawa tel. (0-22) 855 55 05, tel. kom. 609 758 980 e-mail: [email protected] www.cata.pl JIM BEAM ALKOHOLE M&P ul. Su∏tana 1B, Warszawa-Bemowo tel. (0-22) 638 65 52 KORKOCIÑG ul. Emilii Plater 9/11, 00-669 Warszawa tel. (0-22) 627 81 20, fax (0-22) 627 81 20 e-mail: [email protected] www.korkociag.pl REDDRY WINIARNIA ul. Kosiarzy 37 (Wilanów), Warszawa tel. (0-22) 424 88 05, fax (0-22) 885 64 67 e-mail: [email protected], www.reddry.pl REMY MARTIN EKSKLUZYWNE ALKOHOLE ul. Paƒska 81/83, Warszawa-Centrum tel. (022) 652 86 23, tel. kom. 501 540 624 WINE CORNER ul. Bia∏y Kamieƒ 5, lok. II, 02-539 Warszawa tel. (0-22) 408 29 23, fax (0-22) 408 29 23 e-mail: [email protected] www.winecorner.pl WINNICE MO¸DOWY SKLEP WINIARSKI ul. Czarnieckiego 63 A, 01-541 Warszawa tel. (0-22) 839 92 92, fax (0-22) 839 92 92 e-mail: [email protected] www.winnicemoldowy.pl

województwo mazowieckie ALKOHOLE I WINA ÂWIATA M&P ul. Pi∏sudskiego 102 A, Warszawa-Marki tel/fax (0-22) 771 30 48 tel. kom. 501 540 623 e-mail: [email protected]

Pick and Taste – Degustacje, Szkolenia, Imprezy, Eventy, Whisky, Cygara, Wino ul. Waƒkowicza 7 lok. 45, 02-796 Warszawa tel. (0-22) 855 55 05, tel. kom. 502 155 155 e-mail: [email protected] www.pickandtaste.pl

WINOKRACJA ul. Karmelicka 19, 00-168 Warszawa tel. (0-22) 838 90 15, tel. kom. 509 595 623 fax (0-22) 838 90 15 e-mail: [email protected] www.winokracja.pl

województwo zachodniopomorskie TOP WINA ÂWIATA ul. Gie∏dowa 8 D/20, 78-100 Ko∏obrzeg tel. (0-94) 354 03 96, fax (0-94) 354 03 96 e-mail: [email protected] www.wina-swiata.pl VINO VINTANA POLSKA Al. Wojska Polskiego 13 A, 70-470 Szczecin tel. (0-91) 488 57 06; fax (0-91) 489 29 71 e-mail: [email protected] www.vinovintana.pl

Zostaƒ Partnerem Âwiata Alkoholi! Oferujemy dwie mo˝liwoÊci: 1. Rocznà prenumerat´ 3 egzemplarzy. Otrzymasz: • wizytówk´ – wpis teleadresowy w rubryce Dobre Adresy oraz w portalu www.swiat-alkoholi.pl • katalog „Drinki” • ni˝szà cen´, czyli tylko 245 z∏. 2. Rocznà prenumerat´ 5 egzemplarzy. Otrzymasz: • wizytówk´ – wpis teleadresowy z logiem w rubryce Dobre Adresy oraz w portalu www.swiat-alkoholi.pl • katalog „Drinki” • ni˝szà cen´, czyli tylko 399 z∏. Dodatkowo otrzymajà Paƒstwo dost´p do artyku∏ów archiwalnych w portalu www.swiat-alkoholi.pl

Zamówienia i informacje: Dzia∏ Prenumeraty, pn.-pt. w godz. 8.00-16.00; tel. (0-85) 678 53 69; tel. kom. 609 79 17 29 faks (0-85) 678 53 86

PRENUMERATA 7 wydaƒ w cenie 84 z∏ Na 10 pierwszych osób, które zamówià prenumerat´, czeka wspania∏y upominek: ekskluzywny katalog DRINKI, lub KARTA WIN. Nasi prenumeratorzy otrzymajà tak˝e login i has∏o dost´pu do archiwum portalu internetowego www.swiat-alkoholi.pl

ZAMÓW PRENUMERAT¢: r www.salonprasowy.pl r [email protected] r telefonicznie: (085) 678 53 63/69 r faks: (085) 678 53 86

PRENUMERATA