Su Phan Bao

SÖÏ PHAÂN BAØO  PB laø hình thöùc sinh saûn cuûa teá baøo  Có 3 hình thöùc – Nguyên phân  giuùp cơ thể taêng tröôûng – Giảm phân  giuùp duy trì noøi gioáng – Trực phân  thường xảy ra ôû Prokaryote

PHAÂN BAØO NGUYEÂN NHIEÃM CHU KYØ TEÁ BAØO • Taát caû caùc bieán ñoåi xaûy ra trong teá baøo keå töø luùc baét ñaàu moät laàn PB cho tôùi luùc baét ñaàu laàn PB keá tieáp  Goàm 2 thôøi kyø : – Gian kyø – Thôøi kyø phaân chia (M)  Thời gian của 1 chu kỳ tb khác nhau tùy lọai tb Sự khác nhau này chủ yếu là ở G1, từ S->hết M tương đối hằng định

Thời gian của 1 chu kỳ tb - Thời gian của 1 chu kỳ tb khác nhau tùy lọai tb. - Sự khác nhau này chủ yếu là ở G1, từ S->hết M tương đối hằng định

Chu kỳ tế bào động vật có vú

1 giờ 3 giờ

12 giờ

8giờ

CHU KYØ TEÁ BAØO GIAN KYØ •Chiếm phần lớn thời gian của 1 chu kỳ tế bào •Gồm 3 giai ñoaïn: G1: tế bào tăng trưởng và chuẩn bị cho sự tái bản DNA S: taùi baûn DNA G2: chuaån bò cho thôøi kyø M

G1

G2 S

Giai ñoaïn G1(first gap) • - Thôøi gian thay ñoåi tuøy loaïi teá baøo và quyết định thời gian của chu kỳ tế bào G1 daøi : tb gan(hàng trăm ngày -> 1 năm) G1 ngaén : tb phoâi (1h) tb ung thö -> rất ngắn • - Toång hôïp nhiều ARN vaø protein -> tế bào tăng trưởng, tạo hình dạng đặc trưng

Cuoái G1:  Cyclin A ( chất họat hóa sự tổng hợp DNA) được sản xuất.  Coù 1 ñieåm giôùi haïn + Neáu tb ngöøng taêng tröôûng vaø khoâng phaân chia nöõa thì chu kỳ tb seõ döøng laïi tröôùc ñieåm giôùi haïn naøy vaø chuyeån sang gñ G0 (giai ñoaïn im laëng). + Trong giai ñoaïn G0 khoâng coù moät söï chuaån bò naøo cho söï taùi baûn ADN. 

Sự điều chỉnh tế bào

Giai ñoaïn S (synthesis period) • - Thôøi gian tương đối hằng định • - Coù söï taùi baûn DNA  hàm lượng DNA tăng gấp đôi • - ARN vaø protein vẫn ñöôïc toång hôïp, • đặc biệt là histone • - Söï taùi baûn DNA khôûi söï ôû ñieåm goác.

Giai ñoaïn S  ÔÛ Ecoli – ADN daïng voøng – Chæ coù 1 ñieåm goác. – Thôøi gian taùi baûn ≈ 40 phuùt  ÔÛ Eukaryote – ADN daïng thaúng – Khôûi söï ôû nhieàu ñieåm goác nhöng khoâng cuøng luùc. – Toác ñoä taùi baûn chæ ≈ 1/10 Ecoli

Sự tái bản ADN ở Tế Bào Eukaryote Điểm gốc

- 1 Đ.V tái bản= 105 – 106 - Tốc độ tái bản : • 5800Nu/phút • 2µm/phút

1 Đ.V tái bản

 DNA cuûa 1 NST daïng daøi coù nhieàu ñieåm goác origins (OR) keá caän nhau vaø caùch khoaûng töø 30 – 300 kbp 30-300 kbp OR

OR

OR

OR

 Vào 1 thời điểm nhất định, sự tái bản trên mỗi ADN khôûi söï ôû nhieàu ñieåm goác khoâng cuøng luùc trong giai đọan S và chỉ tái bản 1 lần .  VD: -Vùng dị nhiễm sắc tái bản muộn hơn vùng nguyên nhiễm sắc. -TB có cặp XX -> 1 NST X tái bản ở gđ S-sớm , 1 NST X tái bản ở gđ S-muộn.

Giai ñoaïn G2 (second gap) • - Laø gñ chuaån bò cho thời kỳ phân chia • - Tieáp tuïc toång hôïp ARN, protein • - Tế bào sản xuất Cyclin B coù vai troø hoaït hoùa söï phaân baøo

Sự biến đổi của trung thể

Trung thể nhân đôi

Hai trung thể tách rời nhau tiến về 2 cực TB

Trung thể của TB con

Trung thể của TB con

THÔØI KYØ PHAÂN CHIA (M)

Gồm:

 Mitosis: Phân chia nhaân •Kyø ñaàu •Kyø giöõa •Kyø sau •Kyø cuoái  Cytokinesis: Phân chia tbc

THÔØI KYØ PHAÂN CHIA (M) • TÓM TẮT CÁC GIAI ĐỌAN

Kyø ñaàu ( Prophase)  Sợi chromatin cuộn xoắn ->quan sát được NST kép = cặp chromatid chị em  Hai trung theå con tieán dần veà 2 cöïc tb  Thoi PB hình thành từ các ống vi thể: - ÔVT cực - ÔVT tâm động - ÔVT sao

Ống vi theå

Kinetochore

Kyø ñaàu ( Prophase) Tại bề mặt của 2 chromatid trong cặp chromatid chị em có sự hình thành moät caáu truùc goàm 3 lôùp goïi laø taâm ñoäng.

Tâm centromere Tâm động (kinetochore)

Moãi caëp chromatid chò em luoân coù 2 boù oáng vi theå taâm ñoäng höôùng veà 2 cöïc tb.

Kyø ñaàu ( Prophase)  Cuối kỳ đầu: - Võ nhân tan rã bám theo các sợi chromatin trong thời kỳ M. - Thoi PB chiếm vị trí trung tâm tế bào - Ty thể ngừng di động - LNSC phân cắt thành nhiều túi nhỏ rãi rác ngoài thoi PB

Kyø giữa ( Metaphase)  NST có cấu trúc supercoil, tập trung trên mặt phẳng xích đạo của thoi PB

Kyø giữa ( Metaphase)

Metaphase

Treân oáng vi theå coù nhieàu protein vận ñoäng : Dynein = di chuyeån veà ñaàu (-) cuûa vi oáng Kinesin= …………………………………….. (+)………………………………. Cytoplasm

-

+ Dynein

Kinesin

Kyø giữa ( Metaphase)

Kỳ sau ( Anaphase)  ÔVT tâm động bị rút ngắn dần do sự

phân tán các phân tử tubulin.  ÔVT cực kéo dài thêm, tương tác nhau đẩy 2 cực TB xa hơn nữa.  2 chromatid tách rời nhau và bị kéo về 2 cực TB với tốc độ bằng nhau.  Các ÔVT tâm động sẽ biến mất hẳn khi 2 chromatid về đến cực TB.

Metaphase

Anaphase

OÁng vi theå taâm ñoäng bò ruùt ngaén daàn  keùo NST con veà 2 cöïc ñoái nhau cuûa tb. Dynein  ñaåy NST nhanh veà cöïc

Kỳ cuối ( Telophase)  Các NST tập hợp lại tại 2 cực TBvà mở xoắn dần.  Vỏ nhân tái lập nhờ các mãnh bám theo các sợi chromatin và nhờ LNSC ráp lại.  Cuối kỳ: - Ở TB ĐV, có sự xuất hiện 1 vòng co thắt là các phân tử actin gắn vào mặt trong của MSC tại vị trí mpxđ để chia TB mẹ thành 2 TB con.  - Ở TBTV, Có sự hình thành 1 tấm phân cách = các ÔVT+các nang Golgi chứa các polysaccrid -> vách cellulose chia đôiTB me làm 2 TB con.

SÖÏ PHAÂN CHIA TBC

Cleavage Furrow

Voøng co thaét phaùt trieån ôû tb ÑV

Taám phaân

Ở TB ĐV, có sự xuất hiện 1 vòng co thắt là các phân tử actin gắn vào mặt trong của MSC tại vị trí mpxđ để chia TB mẹ thành 2 TB con.

G2

Telophase

Cytokinesis (TB TV)

G1

Phân bào nguyên nhiễm ở Tế bào chóp rễ củ hành tím

Phaân baøo giaûm nhieãm • - Xaûy ra ôû teá baøo sinh giao töû. • - Sau khi traûi qua gian kyø ( töông töï nguyeân phaân), teá baøo tieáp tuïc traûi qua 2 laàn phaân baøo caùch nhau moät khoaûng thôøi gian khoâng ñaùng keå. • - Moãi laàn phaân baøo ñeàu goàm 4 giai ñoaïn, kyø ñaàu I

Kyø ñaàu I • Goàm 5 giai ñoaïn:     

•

Leptotene ( Sôïi maõnh) Zygotene (Tieáp hôïp) Pachytene (Co ngaén) Diplotene (Taùch ñoâi) Diakinesis ( Höôùng cöïc)

Kyø ñaàu I Giai ñoïan Leptotene

Kyø ñaàu I Giai ñoïan Zygotene

Kyø ñaàu I Giai ñoïan Pachytene

Haït taùi toå hôïp

Ñieå m baét cheù o

Kyø ñaàu I Giai ñoïan Diplotene

Kyø ñaàu I Giai ñoïan Diakinesis

Kyø ñaàu I TOÙM TAÉT CAÙC GIAI ÑOAÏN

Keát quûa söï trao ñoåi ñoaïn ôû kyø ñaàu I

Metaphase I

Anaphase I

So saùnh Nguyeân phaân vaø giaûm phaân

Söï hình thaønh tinh truøng Mitosis

TB sinh duïc sô khai

Tinh nguyeân baøo

Tinh baøo I Phaân baøo I

Phaân baøo II

Tinh baøo II

Tinh töû

Tinh truøng

Söï hình thaønh tröùng ( giao töû caùi)

Haït voû

Tröïc phaân ( Amitosis)  It gaëp ôû sinh vaät ña baøo  Khoâng coù söï hình thaønh thoi pb.  Khoâng hình thaønh caùc NSTkích thöôùc hv. ADN vaãn nhaân ñoâi.  Nhaân phaân caét moät caùch ñôn giaûn coù theå taøo thaønh hai hoaëc nhieàu nhaân.  Baøo töông coù hoaëc khoâng phaân chia, keát quaû taïo ra tb