Social Enterprise Thailand Strategy

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

เอกสารราง)

ขอเสนอ '

(

การสรางเสริมกิจการเพื่อสังคม (social enterprise) ) ยุทธศาสตรและแผนปฏิบัติการ )

เอกสารขอเสนอเชิงนโยบาย ) รางแรก 25 กรกฎาคม 2552) ผูจัดเตรียม: สุนิตย เชรษฐา) ChangeFusion Institute ) ภายใตมูลนิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมย)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

ประเด็นนำเสนอ ( •  ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย) •  บทบาทของหนวยสนับสนุน เชน ภาครัฐ และเอกชน) •  ยุทธศาสตร และแผนปฏิบัติการ) •  แนวทางการบริหารจัดการ )

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

นิยาม: กิจการเพื่อสังคม( กิจการเพื่อสังคม (social enterprise) คือธุรกิจที่มีลักษณะพิเศษ ดังตอไปนี้) • ถูกตั้งขึ้นเพื่อเปาหมายในการแกปญหาและพัฒนาโอกาส) ทางสังคมและสิ่งแวดลอมเปนหลัก) • ไมไดมีเปาหมายแคเพียงการสรางกำไรสูงสุดตอผูถือหุน) และเจาของเทานั้น )

สังคม(

ผลกำไร(

สิ่งแวดลอม(

เปาหมายของกิจการเพื่อสังคม)

• ผลกำไรสวนใหญถูกนำไปเพื่อการลงทุนกลับไปในการ) ขยายผลเพื่อการบรรลุเปาหมายดังกลาว) *กิจการเพื่อสังคมไมใชธุรกิจปกติที่ตั้งขึ้นเพื่อแสวงหาผลกำไรเปน หลักโดยมีความรับผิดชอบตอสังคม (CSR) เปนสวนประกอบ )

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

รูปแบบกิจการเพื่อสังคม ( ตัวอยางประเด็น'

ตัวอยางในตางประเทศ'

'

ตัวอยางในประเทศ '

'

(

การเงินชุมชน(

Grameen Bank ใหสินเชื่อระดับจิ๋ว (microcredit) ระดับชุมชนและผูดอยโอกาส) ในประเทศบังคลาเทศ)

บริษัท รวมทุนชนบท ใหสินเชื่อและรวมลงทุนใน วิสาหกิจชุมชนที่มีศักยภาพขยายผลทางสังคมและ เศรษฐกิจในชนบท)

การขายสินคาที่เปน ธรรมตอผูผลิตใน ชุมชน (Fair-trade)(

Community-Friendly Movement ขายสินคา ที่ผลิตจากชุมชนหางไกลในชนบทอินเดีย โดยสรางระบบขายสงไปยังอเมริกาและยุโรป)

บริษัท ไทยคราฟท แฟรเทรด ขายสินคาหัตถกรรม ของชุมชนทั่วประเทศ เนนการรักษาวัฒนธรรม และ พัฒนาความสามารถในการผลิตและการพึ่งตนเอง)

การสรางงานใหผูดอย โอกาส และ ผูพิการ (

Digital Divide Data รับงาน outsource จาก สหรัฐฯ ประเภทงาน IT เบื้องตน เชนงาน ขอมูลพื้นฐาน แลวนำมาจางและพัฒนาผู ดอยโอกาสในกัมพูชา และลาว )

(ไมมีขอมูล))

สื่อสรางสรรค(

Participant Media ผลิตสื่อบันเทิงไปพรอมๆ กับการใหขอมูลเชิงสังคม และสิ่งแวดลอม ตัวอยางผลงานคือ The Inconvenient Truth )

บริษัท ปาใหญครีเอชั่น ผลิตรายการโทรทัศน​ที่ให ความรูในประเด็นตางๆอยาางนาสนใจ เชน รายการมด คันไฟ และรายการทุงแสงตะวัน )

บริการตางๆสำหรับ งานภาคสังคม(

Idea!s Creative เปนกลุมคนรุนใหมที่ให บริการโฆษณาและสื่อสารในลักษณะ Ad Agency ใหองคกรเพื่อสังคมในฟลิปปนส )

บริษัท โอเพน ดรีม บริการพัฒนาเว็บโปรแกรมมิ่งเพื่อ การใชงานของภาคสังคม เชน ระบบการเฝาระวังและ ติดตามโรคติดตอผานมือถือ ระบบหองสมดุดิจิตอล)

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สถานการณ และพัฒนาการของกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก ( 1. พัฒนาการทั่วไปในระดับโลกเปนไปอยางรวดเร็ว ( เกิดการขยายตัวอยางรวดเร็วทั่วโลกในหลากหลายประเด็นสำคัญ เชน ที่อยูอาศัย สำหรับคนจน เกษตรยั่งยืน การสรางงานผูดอยโอกาสและผูพิการ พลังงานทดแทน ) สุขภาวะ สื่อสรางสรรค การทองเที่ยวที่จัดการโดยชุมชน ฯลฯ ในประเทศอังกฤษ รายงานของรัฐบาลพบวามีกิจการเพื่อสังคมกวา 55,000 ราย สรางรายไดกวา 8 พัน ลานปอนดตอป และสรางผลเชิงบวกตอสังคมและสิ่งแวดลอมอีกมหาศาล ) 2. สื่อทั่วโลกกำลังใหความสนใจ( นิตยสาร และสื่อโทรทัศนทั่วโลกตางกำลังใหความสนใจ พบวามีเนื้อหาเกี่ยวกับกิจการ เพื่อสังคมอยางตอเนื่อง เชน CNN, BBC, Time, New York Times และ FastCompany ) 3. เกิดการพัฒนาตลาดทุนสำหรับกิจการเพื่อสังคมในหลายประเทศ( มีการพัฒนากองทุนเฉพาะ เชน Venture philanthropy funds, Social venture capital funds และ Loan funds ทั้งในสหรัฐฯ ยุโรป อินเดีย และฮองกง) 4. มหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกใหความสนใจอยางมาก( มหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกเริ่มมีหลักสูตรเฉพาะสำหรับกิจการเพื่อสังคม เชน Oxford, Harvard, INSEAD, Stanford และ MIT ) 5. รัฐบาลหลายประเทศออกนโยบายสนับสนุนอยางชัดเจน ( มีรัฐบาลหัวกาวหนาที่ออกนโยบายสนับสนุนกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก โดยเฉพาะ รัฐบาลอังกฤษ แคนนาดา สหรัฐอเมริกา และ สิงคโปร)

การเปรียบเทียบกับประเทศไทย( •  ประเทศไทยมีกิจการเพื่อสังคมอยูบาง) แลวแตยังไมเปนที่แพรหลาย และยังอยู) ในขั้นเริ่มตน) •  กิจการเพื่อสังคมสามารถสรางมิติใหม) ของการมีสวนรวมแกปญหาสังคมและ) สิ่งแวดลอมสำคัญรวมกับรัฐบาลและ) องคกรพัฒนาภาคเอกชนได ) •  ประเทศไทยยังขาดการสนับสนุนพื้น) ฐานทุกดาน ) •  ประชาชนที่มีศักยภาพยังไมรูจักกิจการ) เพื่อสังคม )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สวนที่ 1: ความสำคัญของกิจการเพื่อสังคมตอประเทศไทย( ประโยชนของกิจการเพื่อสังคมตอการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ และเปนนโยบายกระตุนเศรษฐกิจที่มีผลระยะยาว(

- สรางมูลคาทางเศรษฐกิจที่มี) คุณธรรมและคุณคาเชิงสังคม) - เปนเครื่องมือกระตุนเศรษฐกิจได) - ดึงดูดคนรุนใหมเพื่อมาเปนผู) ประกอบการเพื่อสังคม ) สรางเศรษฐกิจ ใหมแหง คุณธรรมและ ความยั่งยืน(

พัฒนาสังคม และสิ่งแวดลอม อยางยั่งยืน ขยายผลได(

- ใชธุรกิจเปนเครื่องมือแกไขและพัฒนาสังคม) และสิ่งแวดลอมอยางยั่งยืน ) - ไมจำกัดดวยทุนใหเปลา ) - มุงเนนการกระจายผลประโยชนสูชุมชนและ) ผูดอยโอกาส )

การเจริญเติบโตของภาคกิจการ เพื่อสังคม นำไปสูการพัฒนา เศรษฐกิจที่ยั่งยืน และสังคมที่มี ความเทาเทียม ยุติธรรม และมี ปญญามากขึ้น (

สรางนวัตกรรมและรูปแบบใหมของบริการ สาธารณะ ทั้งบริการโดยตรงตอสังคม และ) การประมูลจากรัฐบาล เชน การจัดการของ เสีย พลังงานทดแทนระดับชุมชน และการ พัฒนาอาชีพ/ชวยเหลือผูดอยโอกาส/ผูสูงอายุ )

พัฒนาคุณภาพ บริการ สาธารณะ(

สรางเสริมกลไก ตลาดที่มี คุณธรรม ( และยั่งยืน( เชื่อมโยงขับเคลื่อนกลไกตลาดสำคัญ เชน) - การบริโภคที่ยั่งยืน) - การผลิตที่ยั่งยืน ) - การลงทุนที่รับผิดชอบตอสังคม )

*ปรับจาก The Contribution of Social Enterprise, Social Enterprise ) Action Plan, Office of the Third Sector, UK government.)

สวนที่ 2: บทบาทของหนวยสนับสนุน เชน ภาครัฐ และเอกชน(

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สถานการณ และพัฒนาการของกิจการเพื่อสังคมทั่วโลก (

บทบาทของหนวยสนับสนุน ภาครัฐ/เอกชน( •  ไมใชการสรางกิจการเพื่อสังคมโดยตรง) •  เนนสรางสภาพแวดลอมที่เอื้อใหเกิดการเติบโตของ) กิจการเพื่อสังคม ผานการสรางกลไกสนับสนุนตางๆ) •  เรงรัดสนับสนุนในสวนที่มีความสำคัญเรงดวน เชน) กลุมที่ไดรับผลกระทบจากวิกฤตเศรษฐกิจ) โดยเฉพาะผูดอยโอกาส และคนรุนใหม )

ตัวอยางการสนับสนุนของรัฐ( •  อังกฤษ ตั้ง office of the third sector ที่มีภารกิจสนับสนุนผาน การสรางการรับรู การสนับสนุนทางการเงิน ขอมูล ) ปรับปรุงกฏหมาย และเปดโอกาสใหทำงานกับภาครัฐ) •  สิงคโปร ตั้ง Social Enterprise Committee เพื่อศึกษาและ) พลักดันกิจการเพื่อสังคม คลายอังกฤษแตเนนเรื่องเงินทุน) •  แคนนาดา และ สหรัฐฯ​ ตางมีนโยบายและทรัพยากรสนับสนุน) ที่ชัดเจน )

บทเรียนรูปแบบการสนับสนุนโดยหนวยสนับสนุน (ภาครัฐ/เอกชน)( •  การสรางความรับรู และการเรียนรูของประชาชน ผานการสื่อสารสาธารณะและหลักสูตร) •  การสรางความสามารถ (capacity building) จากขอมูลความรูสูภาคปฏิบัติและการจัดการ ) •  การสนับสนุนเงินทุน ทั้งสวนใหเปลาและเงินลงทุน รวมกับภาคเอกชน) •  การเปดโอกาสใหทำงานรวมกับรัฐบาลโดยหลากหลายกลไก ทั้งในเชิงหุนสวนทำงานและการประมูลโครงการ )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

สวนที่ 3: ยุทธศาสตร และแผนปฏิบัติการ(

เปาหมาย)

การสรางเสริมกิจการเพื่อสังคม( • เปนตนแบบการพัฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืน ) • สังคมที่มีความเทาเทียม ยุติธรรม และมีปญญามากขึ้น) • เกิดเครือขายนวัตกรรมทางสังคมอยางกวางขวาง

”วัตถุประสงคที่ตองการ5 บรรลุคืออะไร"5

ยุทธศาสตรหลัก( ”สิ่งสำคัญที่ตองดำเนินการ5 แตละดานคืออะไร"5

1

2

สรางการรับรู และ พัฒนาขีดความ การเรียนรูใน สามารถกิจการ สังคมไทย( เพือ่ สังคม(

3

4

พัฒนาชองทางเขา เปดโอกาสใหรวม ถึงเงินทุนและ งานกับรัฐบาล ทรัพยากร( และหนวยสนับ( สนุนอื่นๆ(

หลักการพื้นฐาน5 ”การดำเนินการตอง5 ตั้งอยูบนหลักการ5 พื้นฐานอะไร"5

เนนการสรางความมีสวนรวมจากทุกภาคสวน โดยเฉพาะภาคเอกชน และประชาสังคม) เกิดคณะทำงาน (work group) ที่ประกอบดวยหลายภาคสวน มีความคลองตัวสูง ใช ICT ขับเคลื่อน) ความเปนผูนำของรัฐบาล นายกรัฐมนตรีมีคำสั่งและประกาศใหเปนนโยบายสำคัญ ) มีหนวยงานในภาครัฐเปนเจาภาพรวมและเปนหนวยประสานกับหนวยงานที่เกี่ยวของของรัฐ)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

1. สรางการรับรู และการเรียนรูในสังคมไทย)

จัดสัมมนาและการประชุมเกี่ยวกับ( กิจการเพื่อสังคม (

จัดประกวดกิจการ( เพื่อสังคมระดับประเทศ(

พัฒนาเนื้อหาประกอบการเรียนการสอน(

สัมมนาภายใน ประเทศ เพื่อคนหา ตนแบบและสราง ความรวมมือใน ประเทศ(

ประกวดในระดับ ภูมิภาคและระดับ ประเทศ เพื่อ รวบรวมกรณี ตัวอยาง และเผย แพรประชาสัมพันธ ไปพรอมๆกัน อาจ จะประกวดทั้งใน ระดับโรงเรียน และ ธุรกิจจริง)

พัฒนาเนื้อหา ประกอบการเรียน ในระดับโรงเรียน มหาวิทยาลัย และ สถาบันเฉพาะทาง )

สัมมนาระหวาง ประเทศ เพื่อให ประเทศไทยกลาย เปนศูนยกลางการ ลงทุนและแลก เปลี่ยนเรียนรูระดับ ภูมิภาค (Asia Social Capital Market Conference?)(

Reality-TV show เพื่อใหเกิดความ สนใจขึ้น โดยเฉพาะ ในหมูคนรุนใหม )

E-LEARNING) สำหรับการเรียนรู ดวยตัวเอง เพื่อคน รุนใหมและเยาวชน )

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

2. การพัฒนาขีดความสามารถของกิจการเพื่อสังคม (

การพัฒนาเนื้อหาความรูเกี่ยว กับกิจการเพื่อสังคม(

การพัฒนาศูนยอบรม และใหการปรึกษา(

ตอยอดบริการของรัฐบาลที่มี อยูแลว(

พัฒนาคูมือ แปลหนังสือ และ นิตยสาร / จุลสาร และสื่อ มัลติมีเดีย)

พัฒนาศูนยบมเพาะกิจการเพื่อ สังคมโดยเฉพาะ คลายกับ ตัวอยาง KaosPilot ที่) แสกนดิเนเวีย)

เสริมศูนยขอมูลใหคำปรึกษา และศูนยอบรมที่เกี่ยวของ เชน โครงการ New Entrepreneurs, ตนกลาอาชีพ หรือ เพิ่มประเด็น ตลาด fair-trade ในศูนยขอมูล การคา กระทรวงพาณิชย เปน)

พัฒนาเครือขายศูนยบมเพาะ ธุรกิจ (Incubation center) ของมหาวิทยาลัยใหมีเนื้อหา และศักยภาพเพื่อการบมเบาะ กิจการเพื่อสังคม)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

3. การพัฒนาการเขาถึงเงินทุน และทรัพยากร(

การพัฒนากองทุนสนับสนุน(

ศึกษาความเปนไป ไดในการปรับการ ใชกองทุนที่มีอยู แลว เชน SME Venture Capital Fund, กองทุนสิ่ง แวดลอม, กองทุน เศรษฐกิจพอเพียง ฯลฯ และทำขอเสนอ ตอรัฐบาล)

พัฒนากองทุนใหม รวมกับภาคเอกชน หรือกองทุนอิสระ ตางๆ ) - Venture Philanthropy Funds) - Social VC Funds) - Social Loan ) Funds)

การระดมการสนับสนุนทรัพยากรอื่นๆ โดยสรางความรวมมือกับภาคเอกชน(

สรางตลาดในการ ระดมการลงทุน ตรงจากภาค เอกชน และตาง ประเทศ( - CSR Matching) - Social Investment Market & Forum)

การพัฒนา นวัตกรรมทางการ เงินเพื่อสังคมอื่นๆ เชน ) - เครื่องมือการ ประกันความเสี่ยง โดยรัฐ) - Unclaimed assets usage.) - Tax incentives )

ใหคำปรึกษา ) เชน ในดานการเงิน) กฏหมาย ภาษี เทคโนโลยี การ พัฒนาแผนธุรกิจ ฯลฯ)

สนับสนุน ทรัพยากรอื่นๆ เชน การขนสง อุปกรณ ) การสนับสนุนทาง เทคโนโลยี)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

4. การเปดโอกาสใหรวมงานกับรัฐบาล และหนวยสนับสนุนอื่นๆ(

การปรับปรุงนโยบายและระเบียบ การประมูล/procurement งานของ รัฐบาลใหกิจการเพื่อสังคมสามารถ มามีสวนรวมได)

สนับสนุนสงเสริมใหกระทรวงตางๆ และหนวยงานเขาใจแนวคิด กิจการเพื่อสังคม หาชองทาง สนับสนุนและรวมงานดวย)

เชื่อมโยงใหหนวยงานสนับสนุน ทั้ง ในสวนองคกรอิสระ และภาค เอกชน ใหเปดโอกาสกิจการเพื่อ สังคมเขาไปรวมทำงาน / เสนอ โครงการ)

National Social Enterprise Policy, prepared by ChangeFusion Institute

การบริหารจัดการ( • ตั้งคณะทำงาน คณะที่ปรึกษา) • จัดกลุมทำงานยอยตามยุทธศาสตรหลัก) • พัฒนาเปนโครงการ / แผนงานรวมกับหนวยสนับสนุนตางๆ) • พลักดันใหเกิดคณะกรรมการระดับชาติในประเด็นดังกลาว ) • สถาบัน ChangeFusion ยินดีทำหนาที่เปนเลขานุการและผูประสาน )