Saglik

Sağlık Akın DİNDAR

MUTLULUK VEREN VE

mizi sağlayan psikoaktif (beyine etkili) kimyevi maddelerin yanı sıra, beyni yaşlanmaya ve hastalıklara karşı koruyan oksit gidericiler de içerir. Çikolatada serotonini artıran şeker ve zihni sakinleştiren yağa ek olarak, beyni uyaran ve iyileştirme özelliğine sahip feniletlamin gibi maddeler de vardır. Bu yüzden çikolata yiyerek ruh halimizi düzeltebiliriz.

ZİHNİ AÇAN

Ö

Bizim mutlu olmamızda ve zihnimizin açılmasında birinci derecede etkili olan maddeler:

hafızamızı, hayata bakış açımızı belirlemeye yardımcı olan bir sinir iletkenidir. Selenyum: Bu maddenin az bir miktarının beynin faaliyeti üzerinde büyük etkisi vardır. Kan şekeri (glikoz): Beynimiz, kandaki şeker miktarı konusunda tam bir oburdur. Glikoz kandaki şekerdir, ama sakroz (çay şekeri), fruktoz (meyve şekeri), karbon hidratlar ve bazı yağlar da vücutta sindirilerek glikoza dönüşürler. Glikoz da yakıt olarak kullanılır.

Serotonin: Ruh halimizi, enerji düzeyimizi, Bizi mutlu eden gıdalardan bazıları ise şöyledir: Balık: Bol miktarda balık yağı almak beyin hücrelerini ve hücrelerarası mesaj iletişimini güçlendirmektedir. Ayrıca serotonin de yükseleceğinden kendimizi daha iyi hissederiz. İlginç olan bir nokta, düzenli ve bol balık yemek, kişilerde depresyona yakalanma riskini büyük ölçüde düşürmektedir. Çikolata: Kendimizi iyi hissetme-

84

Ekim 2008

Meyveler yaşlanmayı ve beynin yıpranmasını önleyici maddeler ihtiva ederler. Meyve yemek sağlığımız, mutluluğumuz ve uzun bir ömür için vazgeçilmez önemdedir. Zeytinyağı: Hafızayı koruyan, algılama ve kavramayı kolaylaştıran maddeler bulundurur.

GIDALAR ğrenme, davranma, muhakeme, hareket etme gibi hayati fonksiyonlarımızı yerine getiren beynimiz bu esnada çok fazla enerji harcar. Bu enerjinin temel kaynağı “kan” dır ve beyine günde yaklaşık 850 litre kan gelir. Kanın içerdiği glikoz, protein, çeşitli enzimler ve oksijen ile beynin ihtiyaç duyduğu enerji sağlanır.

Meyveler: Beslenmemizin önemli bir parçası olan ve sağlığımız için gerekli olan meyveler bazı kanser türlerinden korunmak için de en güçlü silahımızdır. Ayrıca tatlı ihtiyacımızı gidermede idealdirler. Taze meyvelerin güçlü şifa verici özellikleri vardır.

Sarımsak: Yüksek selenyum ihtiva ettiğinden ruh halimizi canlandırıcı ve enerji verici etkisi vardır. Ayrıca sarımsak insanın kendisini iyi hissetmesini sağlayan serotonin salgılanmasını teşvik ederek stresi giderir, endişe halini azaltır. Taze ve Kuru Üzüm: Üzümün bol gliloz (tabii şeker) ihtiva ettiği, bu maddenin de beyin yakıtı olduğu bilinmektedir. Glikoz eksikliğinde can sıkıntısı, hassasiyette artma, çabuk öfkelenme, isteksizlik ve unutkanlık ortaya çıkar. İşte üzüm yemekle kana karışan glikoz, hem bize enerji verir, hem de beyne yakıt sağladığından bu belirtiler giderilir. Üzümde ayrıca B vitamini, demir, kalsiyum ve fosfor da bulunur. Bu maddeler de sinirleri besler, takviye eder. Tam Tahıl ve Tam Ekmek: Tam tahıl ve bundan elde edilen, kepeği alınmamış undan yapılan tam (komple) ekmek beyin ve ruh sağlığımız için yararlıdır. Kepeği alınmamış tahıllarda bulunan karbonhidratlar rahatlamamızı, kendimizi iyi hissetmemizi sağlayan serotoninin salgılanmasına yardımcı olurlar. Ayrıca kepekli tahıllar, stresle başa çıkmak için gereken B vitamini açısından da zengindirler. Bu yüzden karbonhidratları diyetimizden tamamen çıkarırsak depresyona yatkın hale geliriz.

Su: Bol su içmek vücuttaki toksinlerin (zehirli atık maddeler) ve stresin diğer yan ürünlerinin atılmasına yardımcı olur. Ayrıca beyinde uygun bir elektrolit dengesi oluşturulmasının yanı sıra öğrenme ve karar vermeyle ilgili görevler için günde en az 8 – 10 bardak suya ihtiyaç duyulur. Yeterli su almayan öğrencilerin iyi öğrenme becerisi zayıflar; onların tembel, bezgin ve uyuşuk olmalarına sebep olur. Meyve, sebze, çay, çorba bol su ihtiva eder. Ayrıca kayısı, kiraz, havuç ve doğal bal beynin enerjisini artırır ve kişiyi canlandırır. Lahana ise stres giderir. Yine beynimizin küçültülmüş modeli olan ceviz de harika bir gıdadır. Gümüş iyonu ihtiva eden tek meyve olması ilginçtir. Çünki bu iyona beyin muhtaçtır. Son olarak şunu söyleyelim; beyaz un ve beyaz şeker ile bunlardan mamul gıdalar (kola, pasta, bisküvi, beyaz ekmek gibi), ilk alındıklarında rahatlık verirler. Ancak kan şekerini fazlaca ve birden yükselttiklerinden, pankreas bezi faaliyete geçer, insülin salgılayarak kandaki şekeri düşürür. Kan şekerinin düşmesiyle konsantrasyon zorluğu, bezginlik, halsizlik ve mutsuzluk hali ortaya çıkar. Tekrar bu gıdaları almaya ihtiyaç duyulur. Bu kısır döngü sürer gider. Ama glisemik endeksi düşük (yani kan şekeri yavaş yükselten) gıdalar alındığında, gerçekten kendimizi iyi hissederiz, sonuç böyle olmaz.

85